CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"71f1f9b5-e2b0-4b52-a32f-3278d3b0e540","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն","wgTitle":"Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն","wgCurRevisionId":10057309,"wgRevisionId":10057309,"wgArticleId":5910,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 սխալներ: անհրաժեշտ է URL","Webarchive template wayback links","CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)", "CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)","CS1 իսպաներեն աղբյուրներով էջեր (es)","CS1 ռուսերեն սկրիպտով էջեր (ru)","CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)","CS1 սպաս․ url-status","Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","CS1 սխալներ: periodical ignored","CS1 սխալներ: external links","Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ","Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով","Քարտեզներով էջեր","Pages using the EasyTimeline extension","Երկրներ այբբենական կարգով","ԽՍՀՄ հանրապետություններ","1922 հիմնադրումներ ԽՍՀՄ-ում","1922 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ", "1991 կազմալուծված պետություններ և տարածքներ","20-րդ դարը Ռուսաստանում","Աթեիստական երկրներ","Արևմտյան Ասիայի նախկին պետություններ","Գերտերություններ","Եվրոպայի պատմական երկրներ","ԽՍՀՄ","ԽՍՀՄ պատմություն","Խորհրդային երկրներ","Կենտրոնական Ասիայի նախկին պետություններ","Կոմունիզմը Ռուսաստանում","Հյուսիսային Ասիայի նախկին պետություններ","ՄԱԿ-ի նախկին անդամ երկերներ","Նախկին սոցիալիստական հանրապետություններ","Պատմական միջմայրցամաքային կայսրություններ","Պատմական սլավոնական երկրներ","Ռուսախոս երկրներ և տարածքներ","Սառը պատերազմի նախկին երկրներ", "Վաղխորհրդային երկրներ","Տոտալիտար երկրներ"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն","wgRelevantArticleId":5910,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":400000,"wgCoordinates":{"lat":65,"lon":90},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true, "wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q15180","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.kartographer.style":"ready","ext.math.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready" ,"jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.kartographer.link","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.math.styles%7Cext.timeline.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.3"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/1200px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/800px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="400"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/640px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="320"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն rootpage-Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Հիմնական ընտրացանկ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB">Գլխավոր էջ</a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB">Կատեգորիաներ</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x">Պատահական հոդված</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8">Նոր էջեր</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին">Ընթացիկ իրադարձություններ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Էությունը</a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6">Խորհրդարան</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r">Վերջին փոփոխություններ</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց">Օգնություն</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"> Որոնել </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Արտաքին տեսք </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class="">Նվիրաբերել</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class="">Ստեղծել հաշիվ</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class="">Մտնել</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Անձնական գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy">Նվիրաբերել</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"> Ստեղծել հաշիվ</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"> Մտնել</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing">իմանալ ավելին</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y">Ներդրումներ</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n">Քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Անվան_ստուգաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Անվան_ստուգաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> 1 Անվան ստուգաբանություն </div> </a> <ul id="toc-Անվան_ստուգաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աշխարհագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Աշխարհագրություն"> <div class="vector-toc-text"> 2 Աշխարհագրություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Աշխարհագրություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Աշխարհագրություն subsection </button> <ul id="toc-Աշխարհագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Բնապահպանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Բնապահպանություն"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Բնապահպանություն </div> </a> <ul id="toc-Բնապահպանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> 3 Պատմություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Պատմություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Պատմություն subsection </button> <ul id="toc-Պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Հեղափոխություն_և_ԽՍՀՄ_կազմավորում_(1917–1927)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հեղափոխություն_և_ԽՍՀՄ_կազմավորում_(1917–1927)"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Հեղափոխություն և ԽՍՀՄ կազմավորում (1917–1927) </div> </a> <ul id="toc-Հեղափոխություն_և_ԽՍՀՄ_կազմավորում_(1917–1927)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ստալինյան_դարաշրջան_(1927-1953)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ստալինյան_դարաշրջան_(1927-1953)"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Ստալինյան դարաշրջան (1927-1953) </div> </a> <ul id="toc-Ստալինյան_դարաշրջան_(1927-1953)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ԽՍՀՄ-ը_Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմում_(1941-1945)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ԽՍՀՄ-ը_Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմում_(1941-1945)"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (1941-1945) </div> </a> <ul id="toc-ԽՍՀՄ-ը_Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմում_(1941-1945)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Սառը_պատերազմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Սառը_պատերազմ"> <div class="vector-toc-text"> 3.3.1 Սառը պատերազմ </div> </a> <ul id="toc-Սառը_պատերազմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Խրուշչովյան_ձնհալ_(1953–1964)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Խրուշչովյան_ձնհալ_(1953–1964)"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Խրուշչովյան ձնհալ (1953–1964) </div> </a> <ul id="toc-Խրուշչովյան_ձնհալ_(1953–1964)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լճացման_տարիներ_(1964–1985)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Լճացման_տարիներ_(1964–1985)"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Լճացման տարիներ (1964–1985) </div> </a> <ul id="toc-Լճացման_տարիներ_(1964–1985)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վերակառուցում_(1985–1991)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վերակառուցում_(1985–1991)"> <div class="vector-toc-text"> 3.6 Վերակառուցում (1985–1991) </div> </a> <ul id="toc-Վերակառուցում_(1985–1991)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ԽՍՀՄ-ի_փլուզում_(1990–1991)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ԽՍՀՄ-ի_փլուզում_(1990–1991)"> <div class="vector-toc-text"> 3.7 ԽՍՀՄ-ի փլուզում (1990–1991) </div> </a> <ul id="toc-ԽՍՀՄ-ի_փլուզում_(1990–1991)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Հետխորհրդային_պետություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Հետխորհրդային_պետություններ"> <div class="vector-toc-text"> 3.7.1 Հետխորհրդային պետություններ </div> </a> <ul id="toc-Հետխորհրդային_պետություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հարաբերություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հարաբերություններ"> <div class="vector-toc-text"> 4 Արտաքին հարաբերություններ </div> </a> <button aria-controls="toc-Արտաքին_հարաբերություններ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Արտաքին հարաբերություններ subsection </button> <ul id="toc-Արտաքին_հարաբերություններ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Վաղ_շրջան_(1919–1939)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վաղ_շրջան_(1919–1939)"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Վաղ շրջան (1919–1939) </div> </a> <ul id="toc-Վաղ_շրջան_(1919–1939)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ_(1939–1945)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ_(1939–1945)"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945) </div> </a> <ul id="toc-Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ_(1939–1945)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սառը_պատերազմ_(1945–1991)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սառը_պատերազմ_(1945–1991)"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Սառը պատերազմ (1945–1991) </div> </a> <ul id="toc-Սառը_պատերազմ_(1945–1991)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Քաղաքականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Քաղաքականություն"> <div class="vector-toc-text"> 5 Քաղաքականություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Քաղաքականություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Քաղաքականություն subsection </button> <ul id="toc-Քաղաքականություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կոմունիստական_կուսակցություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կոմունիստական_կուսակցություն"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Կոմունիստական կուսակցություն </div> </a> <ul id="toc-Կոմունիստական_կուսակցություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կառավարություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կառավարություն"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Կառավարություն </div> </a> <ul id="toc-Կառավարություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Իշխանության_տարանջատում_և_բարեփոխումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Իշխանության_տարանջատում_և_բարեփոխումներ"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Իշխանության տարանջատում և բարեփոխումներ </div> </a> <ul id="toc-Իշխանության_տարանջատում_և_բարեփոխումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Դատական_համակարգ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Դատական_համակարգ"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Դատական համակարգ </div> </a> <ul id="toc-Դատական_համակարգ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ԽՍՀՄ_ղեկավարներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ԽՍՀՄ_ղեկավարներ"> <div class="vector-toc-text"> 6 ԽՍՀՄ ղեկավարներ </div> </a> <ul id="toc-ԽՍՀՄ_ղեկավարներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վարչական_բաժանում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Վարչական_բաժանում"> <div class="vector-toc-text"> 7 Վարչական բաժանում </div> </a> <ul id="toc-Վարչական_բաժանում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Զինված_ուժեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Զինված_ուժեր"> <div class="vector-toc-text"> 8 Զինված ուժեր </div> </a> <ul id="toc-Զինված_ուժեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տիեզերքի_նվաճման_ծրագիր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Տիեզերքի_նվաճման_ծրագիր"> <div class="vector-toc-text"> 9 Տիեզերքի նվաճման ծրագիր </div> </a> <ul id="toc-Տիեզերքի_նվաճման_ծրագիր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տնտեսություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Տնտեսություն"> <div class="vector-toc-text"> 10 Տնտեսություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Տնտեսություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Տնտեսություն subsection </button> <ul id="toc-Տնտեսություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Էներգիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Էներգիա"> <div class="vector-toc-text"> 10.1 Էներգիա </div> </a> <ul id="toc-Էներգիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գիտություն_և_տեխնոլոգիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Գիտություն_և_տեխնոլոգիա"> <div class="vector-toc-text"> 10.2 Գիտություն և տեխնոլոգիա </div> </a> <ul id="toc-Գիտություն_և_տեխնոլոգիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տրանսպորտ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տրանսպորտ"> <div class="vector-toc-text"> 10.3 Տրանսպորտ </div> </a> <ul id="toc-Տրանսպորտ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Պետական_խորհրդանիշներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պետական_խորհրդանիշներ"> <div class="vector-toc-text"> 11 Պետական խորհրդանիշներ </div> </a> <ul id="toc-Պետական_խորհրդանիշներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ժողովրդագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ժողովրդագրություն"> <div class="vector-toc-text"> 12 Ժողովրդագրություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Ժողովրդագրություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Ժողովրդագրություն subsection </button> <ul id="toc-Ժողովրդագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կանայք_և_պտղաբերություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կանայք_և_պտղաբերություն"> <div class="vector-toc-text"> 12.1 Կանայք և պտղաբերություն </div> </a> <ul id="toc-Կանայք_և_պտղաբերություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրթություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրթություն"> <div class="vector-toc-text"> 12.2 Կրթություն </div> </a> <ul id="toc-Կրթություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ազգեր_և_էթնիկ_խմբեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ազգեր_և_էթնիկ_խմբեր"> <div class="vector-toc-text"> 12.3 Ազգեր և էթնիկ խմբեր </div> </a> <ul id="toc-Ազգեր_և_էթնիկ_խմբեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Առողջապահություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Առողջապահություն"> <div class="vector-toc-text"> 12.4 Առողջապահություն </div> </a> <ul id="toc-Առողջապահություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լեզու" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Լեզու"> <div class="vector-toc-text"> 12.5 Լեզու </div> </a> <ul id="toc-Լեզու-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրոն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրոն"> <div class="vector-toc-text"> 12.6 Կրոն </div> </a> <ul id="toc-Կրոն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ժառանգություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ժառանգություն"> <div class="vector-toc-text"> 13 Ժառանգություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Ժառանգություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Ժառանգություն subsection </button> <ul id="toc-Ժառանգություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Հետխորհրդային_հանրապետություններում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հետխորհրդային_հանրապետություններում"> <div class="vector-toc-text"> 13.1 Հետխորհրդային հանրապետություններում </div> </a> <ul id="toc-Հետխորհրդային_հանրապետություններում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ձախ_հայացքներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ձախ_հայացքներ"> <div class="vector-toc-text"> 13.2 Ձախ հայացքներ </div> </a> <ul id="toc-Ձախ_հայացքներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Մշակույթ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Մշակույթ"> <div class="vector-toc-text"> 14 Մշակույթ </div> </a> <button aria-controls="toc-Մշակույթ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Մշակույթ subsection </button> <ul id="toc-Մշակույթ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կինեմատոգրաֆիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կինեմատոգրաֆիա"> <div class="vector-toc-text"> 14.1 Կինեմատոգրաֆիա </div> </a> <ul id="toc-Կինեմատոգրաֆիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տպագիր_մամուլ_և_հեռուստառադիոհեռարձակում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տպագիր_մամուլ_և_հեռուստառադիոհեռարձակում"> <div class="vector-toc-text"> 14.2 Տպագիր մամուլ և հեռուստառադիոհեռարձակում </div> </a> <ul id="toc-Տպագիր_մամուլ_և_հեռուստառադիոհեռարձակում-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Տպագիր_մամուլ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Տպագիր_մամուլ"> <div class="vector-toc-text"> 14.2.1 Տպագիր մամուլ </div> </a> <ul id="toc-Տպագիր_մամուլ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ռադիոհեռարձակում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ռադիոհեռարձակում"> <div class="vector-toc-text"> 14.2.2 Ռադիոհեռարձակում </div> </a> <ul id="toc-Ռադիոհեռարձակում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հեռուստատեսություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Հեռուստատեսություն"> <div class="vector-toc-text"> 14.2.3 Հեռուստատեսություն </div> </a> <ul id="toc-Հեռուստատեսություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Գրաքննություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրաքննություն"> <div class="vector-toc-text"> 14.3 Գրաքննություն </div> </a> <ul id="toc-Գրաքննություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Սպորտ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Սպորտ"> <div class="vector-toc-text"> 15 Սպորտ </div> </a> <ul id="toc-Սպորտ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տես_նաև" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Տես_նաև"> <div class="vector-toc-text"> 16 Տես նաև </div> </a> <ul id="toc-Տես_նաև-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> 17 Ծանոթագրություններ </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Մատենագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Մատենագրություն"> <div class="vector-toc-text"> 18 Մատենագրություն </div> </a> <ul id="toc-Մատենագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրականություն"> <div class="vector-toc-text"> 19 Գրականություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Գրականություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Գրականություն subsection </button> <ul id="toc-Գրականություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ուսումնասիրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ուսումնասիրություններ"> <div class="vector-toc-text"> 19.1 Ուսումնասիրություններ </div> </a> <ul id="toc-Ուսումնասիրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լենին_և_լենինիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Լենին_և_լենինիզմ"> <div class="vector-toc-text"> 19.2 Լենին և լենինիզմ </div> </a> <ul id="toc-Լենին_և_լենինիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ստալին_և_ստալինիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ստալին_և_ստալինիզմ"> <div class="vector-toc-text"> 19.3 Ստալին և ստալինիզմ </div> </a> <ul id="toc-Ստալին_և_ստալինիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ"> <div class="vector-toc-text"> 19.4 Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ </div> </a> <ul id="toc-Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սառը_պատերազմ_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սառը_պատերազմ_2"> <div class="vector-toc-text"> 19.5 Սառը պատերազմ </div> </a> <ul id="toc-Սառը_պատերազմ_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ԽՍՀՄ_փլուզում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ԽՍՀՄ_փլուզում"> <div class="vector-toc-text"> 19.6 ԽՍՀՄ փլուզում </div> </a> <ul id="toc-ԽՍՀՄ_փլուզում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սոցիալ-տնտեսական_պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սոցիալ-տնտեսական_պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> 19.7 Սոցիալ-տնտեսական պատմություն </div> </a> <ul id="toc-Սոցիալ-տնտեսական_պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ազգեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ազգեր"> <div class="vector-toc-text"> 19.8 Ազգեր </div> </a> <ul id="toc-Ազգեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հատուկ_ուսումնասիրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հատուկ_ուսումնասիրություններ"> <div class="vector-toc-text"> 19.9 Հատուկ ուսումնասիրություններ </div> </a> <ul id="toc-Հատուկ_ուսումնասիրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Toggle the table of contents </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 214 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-214" aria-hidden="true" > 214 լեզու </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%82%D3%99_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%82%D3%99_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%B8%D0%B4%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Асоветтә Социалисттә Республикақәа Реидгыла – աբխազերեն" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Асоветтә Социалисттә Республикақәа Реидгыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="աբխազերեն" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sowjetunie" title="Sowjetunie – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Sowjetunie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%89%AA%E1%8B%AC%E1%89%B5_%E1%88%95%E1%89%A5%E1%88%A8%E1%89%B5" title="ሶቪዬት ሕብረት – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ሶቪዬት ሕብረት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_de_Republicas_Socialistas_Sovieticas" title="Unión de Republicas Socialistas Sovieticas – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Unión de Republicas Socialistas Sovieticas" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Sofiet_Gesamnung" title="Sofiet Gesamnung – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Sofiet Gesamnung" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%AA%D9%8A" title="الاتحاد السوفيتي – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الاتحاد السوفيتي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A5%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%DA%A4%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="لإتحاد السوڤياتي – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لإتحاد السوڤياتي" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%8A%D9%8A%D8%AA%D9%89" title="الاتحاد السوفييتى – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الاتحاد السوفييتى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9B%27%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%9F_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%98" title="ছ'ভিয়েট সংঘ – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="ছ'ভিয়েট সংঘ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Xuni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Xunión Soviética – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Xunión Soviética" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%B1_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%B8" title="Советияб Союзалъул Социялизмаялъул Республикаби – ավարերեն" lang="av" hreflang="av" data-title="Советияб Союзалъул Социялизмаялъул Республикаби" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="ավարերեն" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/TSSS" title="TSSS – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="TSSS" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="SSRİ" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="شوروی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="شوروی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D1%8B" title="Совет Социалистик Республикалар Союзы – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Совет Социалистик Республикалар Союзы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – բալիերեն" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="բալիերեն" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Tar%C4%ABbu_S%C4%81jonga" title="Tarību Sājonga – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Tarību Sājonga" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D1%8E%D0%B7_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%8A%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Съюз на съветските социалистически републики – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Съюз на съветските социалистически републики" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="सोवियत यूनियन – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सोवियत यूनियन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A4_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="সোভিয়েত ইউনিয়ন – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সোভিয়েত ইউনিয়ন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%A0%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BC%8B" title="སུའུ་ལེན་ – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སུའུ་ལེན་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A4_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="সোভিয়েত ইউনিয়ন – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="সোভিয়েত ইউনিয়ন" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target">বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Unaniezh_ar_Republiko%C3%B9_Sokialour_Soviedel" title="Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D2%AF%D0%B1%D0%BB%D1%8D%D0%BB%D1%82%D1%8D_%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BE%D1%82%D0%BE_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Зүблэлтэ холбоото улас – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зүблэлтэ холбоото улас" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3_de_Rep%C3%BAbliques_Socialistes_Sovi%C3%A8tiques" title="Unió de Repúbliques Socialistes Soviètiques – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Unió de Repúbliques Socialistes Soviètiques" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C5%AD-li%C3%A8ng" title="Sŭ-lièng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sŭ-lièng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Советийн Социалистийн Республикийн Союз – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Советийн Социалистийн Республикийн Союз" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Unyong_Sobyet" title="Unyong Sobyet – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Unyong Sobyet" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%8E%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DB%86%DA%A4%DB%8C%DB%95%D8%AA" title="یەکێتیی سۆڤیەت – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="یەکێتیی سۆڤیەت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C5%9Euralar_Sotsialistik_Cumhuriyetleri_Birligi" title="Şuralar Sotsialistik Cumhuriyetleri Birligi – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Şuralar Sotsialistik Cumhuriyetleri Birligi" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sov%C4%9Btsk%C3%BD_svaz" title="Sovětský svaz – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sovětský svaz" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D0%B2%D1%A3%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D0%94%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%97%D0%B8_%D0%A1%D1%8A%D0%B2%D1%AB%EA%99%81%D1%8A" title="Съвѣтьскъ Социалистичьскъ Димократїи Съвѫꙁъ – սլավոներեն, եկեղեցական" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Съвѣтьскъ Социалистичьскъ Димократїи Съвѫꙁъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="սլավոներեն, եկեղեցական" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BD_%D0%9F%C4%95%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%88%C4%95%D0%B2%C4%95" title="Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Undeb_Sofietaidd" title="Yr Undeb Sofietaidd – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Undeb Sofietaidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="խորհուրդ տրվող հոդված"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Yewiya_Sovyetan" title="Yewiya Sovyetan – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Yewiya Sovyetan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Sowjetski_zw%C4%9Bzk" title="Sowjetski zwězk – ստորին սորբերեն" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Sowjetski zwězk" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ստորին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Koisaan_Soviet" title="Koisaan Soviet – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Koisaan Soviet" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%90%DE%AF%DE%88%DE%A8%DE%87%DE%AC%DE%93%DE%B0_%DE%87%DE%A8%DE%87%DE%B0%DE%8C%DE%A8%DE%80%DE%A7%DE%8B%DE%AA" title="ސޯވިއެޓް އިއްތިހާދު – դիվեհի" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ސޯވިއެޓް އިއްތިހާދު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="դիվեհի" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%A3%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%A3%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%8E%CE%BD" title="Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sovetunio" title="Sovetunio – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sovetunio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/N%C3%B5ukogude_Liit" title="Nõukogude Liit – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Nõukogude Liit" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sobietar_Errepublika_Sozialisten_Batasuna" title="Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="اتحاد جماهیر شوروی – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اتحاد جماهیر شوروی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Neuvostoliitto" title="Neuvostoliitto – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Neuvostoliitto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/N%C3%B5vvokogoliit" title="Nõvvokogoliit – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Nõvvokogoliit" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Sovjetsamveldi%C3%B0" title="Sovjetsamveldið – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sovjetsamveldið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Union des républiques socialistes soviétiques" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Sowjetunioon" title="Sowjetunioon – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Sowjetunioon" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietiche" title="Union Sovietiche – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Union Sovietiche" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Uny" title="Sovjet-Uny – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sovjet-Uny" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tAontas_S%C3%B3iv%C3%A9adach" title="An tAontas Sóivéadach – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tAontas Sóivéadach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="蘇聯" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Inyon_di_s%C3%A9_r%C3%A9piblik_sosyalis_sovy%C3%A9tik" title="Inyon di sé répiblik sosyalis sovyétik – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Inyon di sé répiblik sosyalis sovyétik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_t-Aonadh_Sobhiatach" title="An t-Aonadh Sobhiatach – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An t-Aonadh Sobhiatach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A4%D8%B1%D9%88%D9%8A" title="شؤروي – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="شؤروي" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target">گیلکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Joaty_Sovi%C3%A9tiko" title="Joaty Soviétiko – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Joaty Soviétiko" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B8" title="𐌲𐌲𐌲𐌸 – գոթերեն" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌲𐌲𐌲𐌸" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="գոթերեն" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%A4_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8" title="સોવિયેત યુનિયન – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સોવિયેત યુનિયન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Unnaneys_ny_Pobblaghtyn_Soveidjagh_Soshiallagh" title="Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tarayyar_Sobiyet" title="Tarayyar Sobiyet – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tarayyar Sobiyet" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%BB-li%C3%A8n" title="Sû-lièn – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sû-lièn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%95%D7%A2%D7%A6%D7%95%D7%AA" title="ברית המועצות – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="ברית המועצות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98" title="सोवियत संघ – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सोवियत संघ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Sowjetski_zwjazk" title="Sowjetski zwjazk – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Sowjetski zwjazk" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Inyon_repiblik_sosyalis_sovyetik" title="Inyon repiblik sosyalis sovyetik – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Inyon repiblik sosyalis sovyetik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szovjetuni%C3%B3" title="Szovjetunió – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szovjetunió" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Խորհրդային Միութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietic" title="Union Sovietic – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Union Sovietic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Soviet-Union" title="Soviet-Union – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Soviet-Union" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Suviatam_Nunaa" title="Suviatam Nunaa – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Suviatam Nunaa" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kappon_ti_Sobiet" title="Kappon ti Sobiet – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kappon ti Sobiet" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Советий Социализма Республикай Союз – ինգուշերեն" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Советий Социализма Республикай Союз" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ինգուշերեն" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Soviet-Uniono" title="Soviet-Uniono – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Soviet-Uniono" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Sov%C3%A9tr%C3%ADkin" title="Sovétríkin – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Sovétríkin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Unione_Sovietica" title="Unione Sovietica – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Unione Sovietica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BD%E3%83%93%E3%82%A8%E3%83%88%E9%80%A3%E9%82%A6" title="ソビエト連邦 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ソビエト連邦" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Suoviet_Yuunian" title="Suoviet Yuunian – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Suoviet Yuunian" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/sofygu%27e" title="sofygu'e – լոժբան" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="sofygu'e" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="լոժբան" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Uni_Sovy%C3%A8t" title="Uni Sovyèt – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Uni Sovyèt" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tadukli_n_Tegdudiwin_Tinemlayin_Tisuvyitiyin" title="Tadukli n Tegdudiwin Tinemlayin Tisuvyitiyin – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tadukli n Tegdudiwin Tinemlayin Tisuvyitiyin" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%8D_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB_%D0%97%D1%8D%D0%B3%D1%83%D1%8D%D1%82%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр – կաբարդերեն" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="կաբարդերեն" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Muna%CC%B1pyia%CC%B1_Soviyet" title="Muna̱pyia̱ Soviyet – տիապ" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Muna̱pyia̱ Soviyet" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="տիապ" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D2%A3%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%9E%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B" title="Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%A0%E1%9E%97%E1%9E%B6%E1%9E%96%E1%9E%9F%E1%9E%BC%E1%9E%9C%E1%9F%80%E1%9E%8F" title="សហភាពសូវៀត – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="សហភាពសូវៀត" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%8A%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B3%86%E0%B2%9F%E0%B3%8D_%E0%B2%92%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%82%E0%B2%9F" title="ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%86%8C%EB%A0%A8" title="소련 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="소련" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D1%83" title="Совет Социалист Республикаланы Союзу – կարաչայ-բալկարերեն" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Совет Социалист Республикаланы Союзу" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="կարաչայ-բալկարերեն" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D8%A4%D9%88%D9%90%D8%AA_%D8%A7%D9%90%D8%AA%D9%90%D9%81%D8%A7%D9%82" title="صؤوِت اِتِفاق – քաշմիրերեն" lang="ks" hreflang="ks" data-title="صؤوِت اِتِفاق" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="քաշմիրերեն" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Yek%C3%AEtiya_Komar%C3%AAn_Sovyet_%C3%AAn_Sosyal%C3%AEst" title="Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D3%A7%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D3%A7%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D3%A7%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BB%D3%A7%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз – կոմիերեն" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="կոմիերեն" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/URSS" title="URSS – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="URSS" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D2%A3%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8" title="Кеңештер Бирлиги – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кеңештер Бирлиги" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Unio_Rerum_Publicarum_Sovieticarum_Socialisticarum" title="Unio Rerum Publicarum Sovieticarum Socialisticarum – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Unio Rerum Publicarum Sovieticarum Socialisticarum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Union_Sovyetika" title="Union Sovyetika – լադինո" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Union Sovyetika" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="լադինո" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sowjetunioun" title="Sowjetunioun – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sowjetunioun" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D3%80" title="Советрин Социализмдин Республикайрин ГалкӀ – լեզգիերեն" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Советрин Социализмдин Республикайрин ГалкӀ" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="լեզգիերեն" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Uni_de_Republicas_Sosialiste_Soviet" title="Uni de Republicas Sosialiste Soviet – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Uni de Republicas Sosialiste Soviet" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietica" title="Union Sovietica – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Union Sovietica" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietica" title="Union Sovietica – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Union Sovietica" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Union_di_Republegh_Socialista_Sovietegh" title="Union di Republegh Socialista Sovietegh – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Union di Republegh Socialista Sovietegh" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B0%E0%BA%AB%E0%BA%B0%E0%BA%9E%E0%BA%B2%E0%BA%9A%E0%BB%82%E0%BA%8A%E0%BA%A7%E0%BA%BD%E0%BA%94" title="ສະຫະພາບໂຊວຽດ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສະຫະພາບໂຊວຽດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Soviet%C5%B3_S%C4%85junga" title="Sovietų Sąjunga – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Sovietų Sąjunga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Padomju_Savien%C4%ABba" title="Padomju Savienība – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Padomju Savienība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98" title="सोभियत सङ्घ – մայթիլի" lang="mai" hreflang="mai" data-title="सोभियत सङ्घ" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="մայթիլի" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%BA%D1%81" title="Советонь Соткс – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Советонь Соткс" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Firaisan%27_ny_Repoblika_S%C3%B4sialista_S%C3%B4vietika" title="Firaisan' ny Repoblika Sôsialista Sôvietika – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Firaisan' ny Repoblika Sôsialista Sôvietika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%A3%D1%88%D0%B5%D0%BC" title="Совет Социализм Республик-влак Ушем – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Совет Социализм Республик-влак Ушем" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Hononga_Howete" title="Hononga Howete – մաորի" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Hononga Howete" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="մաորի" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B7" title="Советски Сојуз – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Советски Сојуз" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB" title="സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%BB%D1%82_%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BE%D1%82_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Зөвлөлт Холбоот Улс – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зөвлөлт Холбоот Улс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%8F%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98" title="सोव्हिएत संघ – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सोव्हिएत संघ" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kesatuan_Soviet" title="Kesatuan Soviet – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kesatuan Soviet" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Unjoni_Sovjetika" title="Unjoni Sovjetika – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Unjoni Sovjetika" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ounion_Sobi%C3%A9tica" title="Ounion Sobiética – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ounion Sobiética" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%97%E1%80%AE%E1%80%9A%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF_%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="شوروی – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="شوروی" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Aunione_Sovieteca" title="Aunione Sovieteca – նեապոլերեն" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Aunione Sovieteca" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="նեապոլերեն" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Sovjetuny" title="Sovjetuny – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Sovjetuny" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98" title="सोभियत सङ्घ – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सोभियत सङ्घ" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Unnion_Sovi%C3%A9tique" title="Unnion Soviétique – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Unnion Soviétique" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Union_de_las_Republicas_Socialistas_Sovieticas" title="Union de las Republicas Socialistas Sovieticas – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Union de las Republicas Socialistas Sovieticas" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Nevvostoliitto" title="Nevvostoliitto – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Nevvostoliitto" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%A6%C3%A6%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Советон Цæдис – օսերեն" lang="os" hreflang="os" data-title="Советон Цæдис" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="օսերեն" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%8B%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%A4_%E0%A8%AF%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%A8" title="ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietiko" title="Union Sovietiko – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Union Sovietiko" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/URSS" title="URSS – պիկարդերեն" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="URSS" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="պիկարդերեն" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – փենսիլվանական գերմաներեն" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="փենսիլվանական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Union_Sovi%C3%A9tica" title="Union Soviética – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Union Soviética" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سویت یونین – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سویت یونین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%8A_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="شوروي اتحاد – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="شوروي اتحاد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica" title="União Soviética – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="União Soviética" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Susyalista_Suwit_Ripuwlikakunap_Hu%C3%B1un" title="Susyalista Suwit Ripuwlikakunap Huñun – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Susyalista Suwit Ripuwlikakunap Huñun" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Uniun_sovietica" title="Uniun sovietica – ռոմանշերեն" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Uniun sovietica" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="ռոմանշերեն" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Uniunea_Republicilor_Sovietice_Socialiste" title="Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Союз Советских Социалистических Республик – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Союз Советских Социалистических Республик" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%8B%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Союз Совітскых Соціалістічных Републик – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Союз Совітскых Соціалістічных Републик" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8D%D0%B1%D0%B8%D1%8D%D1%81%D0%BA%D1%8D%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%8B_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%BE%D0%B9%D1%83%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Сэбиэскэй Социалистыы Республикалар Сойуустара – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сэбиэскэй Социалистыы Республикалар Сойуустара" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%9A%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%AE%E1%B1%B4_%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%B6%E1%B1%9B%E1%B1%9F" title="ᱥᱚᱵᱷᱤᱭᱮᱴ ᱥᱟᱶᱛᱟ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱚᱵᱷᱤᱭᱮᱴ ᱥᱟᱶᱛᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Unione_Sovietica" title="Unione Sovietica – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Unione Sovietica" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Unioni_Suvi%C3%A8tica" title="Unioni Suviètica – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Unioni Suviètica" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%D9%8A%D8%AA_%D9%8A%D9%88%D9%86%D9%8A%D9%86" title="سوويت يونين – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سوويت يونين" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Sovjetlihttu" title="Sovjetlihttu – հյուսիսային սաամի" lang="se" hreflang="se" data-title="Sovjetlihttu" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="հյուսիսային սաամի" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%9D%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%A7%E0%B7%8A_%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9C%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="සෝවියට් සංගමය – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="සෝවියට් සංගමය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sovietsky_zv%C3%A4z" title="Sovietsky zväz – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sovietsky zväz" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سوویت یونین – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="سوویت یونین" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sovjetska_zveza" title="Sovjetska zveza – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sovjetska zveza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Sovjetlitto" title="Sovjetlitto – ինարի սաամի" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Sovjetlitto" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ինարի սաամի" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Midowga_Sofiyet" title="Midowga Sofiyet – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Midowga Sofiyet" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bashkimi_Sovjetik" title="Bashkimi Sovjetik – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Bashkimi Sovjetik" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D1%98%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B7" title="Совјетски Савез – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Совјетски Савез" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Uni_Sovi%C3%A9t" title="Uni Soviét – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Uni Soviét" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Umoja_wa_Kisovyeti" title="Umoja wa Kisovyeti – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Umoja wa Kisovyeti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Sojusz_Socjalistycznych_Sowjeckich_Republik" title="Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%8B%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%A4%E0%AF%8D_%E0%AE%92%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சோவியத் ஒன்றியம் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சோவியத் ஒன்றியம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%9F%E0%B1%8D_%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="సోవియట్ యూనియన్ – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="సోవియట్ యూనియన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%82%D1%82%D0%B8%D2%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8_%D0%A8%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D3%A3" title="Иттиҳоди Шуравӣ – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Иттиҳоди Шуравӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%95" title="สหภาพโซเวียต – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="สหภาพโซเวียต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Unyong_Sobyetiko" title="Unyong Sobyetiko – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Unyong Sobyetiko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Sovet_Sosialist_Respublikon_Ibemon" title="Sovet Sosialist Respublikon Ibemon – թալիշերեն" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Sovet Sosialist Respublikon Ibemon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="թալիշերեն" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sovyetler_Birli%C4%9Fi" title="Sovyetler Birliği – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sovyetler Birliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Совет Социалистик Республикалар Берлеге – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Совет Социалистик Республикалар Берлеге" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A0%D0%AD" title="ССРЭ – տուվերեն" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="ССРЭ" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="տուվերեն" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BE%D1%81%D0%BB%D1%8D%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B7%D1%8B" title="Советской Социалистической Республикаослэн Союззы – ուդմուրտերեն" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Советской Социалистической Республикаослэн Союззы" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="ուդմուրտերեն" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8B%DB%90%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%89%D9%8A%D8%A7%D9%84%D9%89%D8%B3%D8%AA%D9%89%D9%83_%D8%AC%DB%87%D9%85%DA%BE%DB%87%D8%B1%D9%89%D9%8A%DB%95%D8%AA%D9%84%DB%95%D8%B1_%D8%A6%D9%89%D8%AA%D8%AA%D9%89%D9%BE%D8%A7%D9%82%D9%89" title="سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيەتلەر ئىتتىپاقى – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيەتلەر ئىتتىپاقى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Союз Радянських Соціалістичних Республік – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Союз Радянських Соціалістичних Республік" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="سوویت اتحاد – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سوویت اتحاد" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sovet_Sotsialistik_Respublikalari_Ittifoqi" title="Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Union_Sovi%C3%A8tega" title="Union Soviètega – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Union Soviètega" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Nevondkundali%C5%BEiden_Socialisti%C5%BEiden_Tazovaldkundoiden_%C3%9Chti%C5%A1tuz" title="Nevondkundaližiden Socialistižiden Tazovaldkundoiden Ühtištuz – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Nevondkundaližiden Socialistižiden Tazovaldkundoiden Ühtištuz" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Liên Xô" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – արևմտաֆլամանդերեն" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="արևմտաֆլամանդերեն" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Sovy%C3%A4tabalatam" title="Sovyätabalatam – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Sovyätabalatam" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/U.R.S.S." title="U.R.S.S. – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="U.R.S.S." data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Unyon_Sovyetika" title="Unyon Sovyetika – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Unyon Sovyetika" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Soviet_Yi_Benno" title="Soviet Yi Benno – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Soviet Yi Benno" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E8%81%94" title="苏联 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="苏联" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Isoviet_Union" title="Isoviet Union – քոսա" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Isoviet Union" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="քոսա" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%A3" title="სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%90%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%98%D7%9F_%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%91%D7%90%D7%A0%D7%93" title="סאוועטן פארבאנד – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="סאוועטן פארבאנד" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cs%E1%BB%8D%CC%80kan_S%C3%B3f%C3%AC%E1%BA%B9%CC%80t%C3%AC" title="Ìsọ̀kan Sófìẹ̀tì – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìsọ̀kan Sófìẹ̀tì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Suhlienz" title="Suhlienz – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Suhlienz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E8%81%94" title="苏联 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="苏联" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="蘇聯" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/So%CD%98-li%C3%A2n" title="So͘-liân – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="So͘-liân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蘇聯" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15180#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c">Հոդված</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t">քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >հայերեն </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">Կարդալ</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">Կարդալ</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j">Այստեղ հղվող էջերը</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k">Կապված փոփոխություններ</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q">Սպասարկող էջեր</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&oldid=10057309" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում">Մշտական հղում</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին">Էջի վիճակագրություն</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&id=10057309&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը">Մեջբերել այս էջը</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25BD%25D5%25B8%25D6%2580%25D5%25B0%25D6%2580%25D5%25A4%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25AB%25D5%25B6_%25D5%258D%25D5%25B8%25D6%2581%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25AB%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25BA%25D5%25A5%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6%25D5%25B6%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AB_%25D5%2584%25D5%25AB%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6">Ստանալ կարճ URL հասցե</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25BD%25D5%25B8%25D6%2580%25D5%25B0%25D6%2580%25D5%25A4%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25AB%25D5%25B6_%25D5%258D%25D5%25B8%25D6%2581%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25AB%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25BA%25D5%25A5%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6%25D5%25B6%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AB_%25D5%2584%25D5%25AB%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6">Download QR code</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">Ստեղծել գիրք</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=show-download-screen">Ներբեռնել որպես PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p">Տպելու տարբերակ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" hreflang="en">Վիքիպահեստ</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://hy.wikiquote.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" hreflang="hy">Վիքիքաղվածք</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15180" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g">Վիքիտվյալների տարր</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-0-coord" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Map/14/65/90/hy" data-zoom="14" data-lat="65" data-lon="90" data-lang="hy" data-overlays="["_4f2b965fdd0c6459e287defcc63e1bcd39a44bb6"]">65° հս․. լ. 90° ավ. ե.</a><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=ru&pagename=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&params=65_N_90_E_globe:earth">H</a><a rel="nofollow" class="external text" href="//maps.google.com/maps?ll=65,90&q=65,90&spn=0.03,0.03&t=h&hl=hy">G</a><a rel="nofollow" class="external text" href="//yandex.ru/maps/?ll=90,65&pt=90,65&spn=0.03,0.03&l=sat,skl">Я</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openstreetmap.org/?mlat=65&mlon=90&zoom=14">O</a><a rel="nofollow" class="external text" href="http://loadmap.net/ru?q=65%2090&z=14&s=0">L</a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><table class="infobox infobox vcard" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;text-align:center; width:24em; margin-left: 1em; font-size: 85%; background:#E4E4E4;">Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"> <table style="background:inherit;width:100%"> <tbody><tr> <td style="font-weight:normal"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="ԽՍՀՄ դրոշ">ԽՍՀՄ դրոշ</a> </td> <td style=";font-weight:normal">Զինանշան </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/160px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="160" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/240px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/320px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/90px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="90" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/135px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/180px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Soviet_Union_on_the_globe_(Soviet_Union_centered).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg/400px-Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg.png" decoding="async" width="400" height="400" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg/600px-Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg/800px-Soviet_Union_on_the_globe_%28Soviet_Union_centered%29.svg.png 2x" data-file-width="805" data-file-height="805" /></a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Կարգավիճակ</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3024240" class="extiw" title="d:Q3024240">պատմական պետություն</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Ներառում է</th><td><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ՌԽՖՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայկական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Էստոնական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական ԽՍՀ</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական ԽՍՀ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q186888" class="extiw" title="d:Q186888">Կարելո-Ֆիննական ԽՍՀ</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ԱԽՖՍՀ</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Պետական լեզու</th><td><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուսերեն</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Մայրաքաղաք</th><td><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1" title="Մոսկվա">Մոսկվա</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Պետական կարգ</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1075404" class="extiw" title="d:Q1075404">խորհրդային հանրապետություն</a>, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդարանական հանրապետություն">Խորհրդարանական հանրապետություն</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միակուսակցական պետություն">միակուսակցական համակարգ</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դաշնություն">դաշնություն</a> և <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q117405807" class="extiw" title="d:Q117405807">communist dictatorship</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?</td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Օրենսդիր մարմին</th><td><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">Գերագույն խորհուրդ</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Երկրի ղեկավար</th><td><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչով</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Կառավարության ղեկավար</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q714552" class="extiw" title="d:Q714552">Իվան Սիլաև</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Ազգաբնակչություն</th><td>293 047 571 մարդ (<a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a>)</td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Կրոն</th><td><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB%D5%AF_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աշխարհիկ պետություն">Աշխարհիկ պետություն</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Հիմն</th><td><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="ԽՍՀՄ օրհներգ">ԽՍՀՄ հիմն</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Կարգախոս</th><td>Пролетарии всех стран, соединяйтесь!, Пролетарі всіх країн, єднайтеся!, Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!, Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз!, Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!, პროლეტარებო ყველა ქვეყნისა, შეერთდით!, Бүтүн өлкәләрин пролетарлары, бирләшин!, Visų šalių proletarai, vienykitės!, Пролетарь дин тоате цэриле, униць-вэ!, Бардык өлкөлөрдүн пролетарлары, бириккиле!, Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо, як шавед!, Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՜ք։, Әхли юртларың пролетарлары, бирлешиң! և Kõigi maade proletaarlased, ühinege!</td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Հիմնադրված է</th><td><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_30" title="Դեկտեմբերի 30">դեկտեմբերի 30</a>, <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a><a href="#cite_note-_5fe786b5b9a58af9-1">[1]</a><a href="#cite_note-_fb3303fe7d76bc1d-2">[2]</a> թ.</td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;"><a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">Արժույթ</a></th><td><code><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AC%D5%AB" title="ԽՍՀՄ ռուբլի">ԽՍՀՄ ռուբլի</a></code></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Ազգային տոն</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4158109" class="extiw" title="d:Q4158109">Հոկտեմբերյան հեղափոխության օր</a></td></tr><tr><th scope="row" style="background-color:#eee;">Ինտերնետ-դոմեն</th><td><a href="/wiki/.su" title=".su">.su</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9414691">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9992997">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid #aaa;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar nomobile nowraplinks vcard"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի պատմություն">Ռուսաստանի պատմություն</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6#Նախապատմություն" title="Ռուսաստանի պատմություն">Նախապատմություն</a>  • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6#Հին_ժամանակներ" title="Ռուսաստանի պատմություն">Հին ժամանակներ</a>  • <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հին սլավոններ (դեռ գրված չէ)">Հին սլավոններ</a> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_(%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուս (ժողովուրդ) (դեռ գրված չէ)">Ռուս ժողովուրդ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> մինչև 9-րդ դար</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական խաքանություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսական խաքանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Արսանիա">Արսանիա</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%AB" title="Գարդարիկի">Գարդարիկի</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>879–1240: <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կիևյան Ռուսիա">Հին Ռուսիա</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AF" title="Ռյուրիկ">Ռյուրիկ</a> • <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Քրիստոնեության ընդունումը Ռուսաստանում">Քրիստոնեության ընդունումը Ռուսաստանում</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A4%D5%A1" class="mw-redirect" title="Ռուսկայա պրավդա">Ռուսկայա պրավդա</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80" title="Նովգորոդյան Երկիր">Նովգորոդյան Երկիր</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 882–1136</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%81%D5%AF%D5%AB_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պոլոցկի իշխանություն (դեռ գրված չէ)">Պոլոցկի իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 987–1397</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեռնիգովի իշխանություն (դեռ գրված չէ)">Չեռնիգովի իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 988–1402</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիմիրի մեծ իշխանություն (դեռ գրված չէ)">Վլադիմիրի մեծ իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1093–1157</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական իշխանությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">ամբողջական ցանկ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1240–1480: <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական իշխանությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Ֆեոդալական Ռուսիա</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լյուբեկի համագումար (դեռ գրված չէ)">Լյուբեկի համագումար</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%B9%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուվետիչի համագումար (դեռ գրված չէ)">Ուվետիչի համագումար</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնղոլական արշավանքները Ռուսիա (դեռ գրված չէ)">Մոնղոլական նվաճում</a> • <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Կուլիկովոյի ճակատամարտ">Կուլիկովոյի ճակատամարտ</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նովգորոդի հանրապետություն">Նովգորոդի հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1136–1478</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիմիրի մեծ իշխանություն (դեռ գրված չէ)">Վլադիմիրի մեծ իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1157–1331</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոսկվայի մեծ իշխանություն">Մոսկվայի մեծ իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1263–1547</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական իշխանությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">ամբողջական ցանկ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1480–1917: <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնակալություն (դեռ գրված չէ)">Ցարական Ռուսաստան</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80_%D5%88%D6%82%D5%A3%D6%80%D5%A1_%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%AB_%D5%BE%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմական գործողությունների դադար Ուգրա գետի վրա (դեռ գրված չէ)">Ռազմական գործողությունների դադար Ուգրա գետի վրա</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խառնակ ժամանակներ (դեռ գրված չէ)">Խառնակ ժամանակներ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B6%D5%A5%D5%B4%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Զեմստվային ժողով (դեռ գրված չէ)">Զեմստվային ժողով</a> • <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D5%BF%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նիշտադտի հաշտություն">Նիշտադտի հաշտություն</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD_I-%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետրոս I-ի բարեփոխումները (դեռ գրված չէ)">Պետրոս I-ի բարեփոխումները</a> • <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ֆրանսիացիների ներխուժումը Ռուսաստան">Ֆրանսիացիների ներխուժումը Ռուսաստան</a> • <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դեկաբրիստների ապստամբություն">Դեկաբրիստների ապստամբություն</a> • <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1861)" title="Գյուղացիական կանոնադրություններ Ռուսաստանում (1861)">Գյուղացիական կանոնադրությունների բարեփոխում</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուս-ճապոնական պատերազմ">Ռուս-ճապոնական պատերազմ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1905)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական հեղափոխություն (1905) (դեռ գրված չէ)">1905 թվականի հեղափոխություն</a> • <a href="/wiki/1905-%D5%AB_%D5%B0%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_17-%D5%AB_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="1905-ի հոկտեմբերի 17-ի հռչակագիր">Հոկտեմբերյան հռչակագիր</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF_(%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4)" title="Արևելյան ճակատ (Առաջին համաշխարհային պատերազմ)">Արևելյան ճակատ</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական թագավորություն">Ռուսական թագավորություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1547–1721</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական կայսրություն) (դեռ գրված չէ)">Ռուսական կայսրություն)</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1721–1917</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական Ամերիկա (դեռ գրված չէ)">Ռուսական Ամերիկա</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1799–1867</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն">Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1809–1917</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհական թագավորություն">Լեհական թագավորություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1867–1915</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մերձամուր (դեռ գրված չէ)">Մերձամուր</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1900–1905</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուրյախայի երկրամաս (դեռ գրված չէ)">Ուրյախայի երկրամաս</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1914–1921</td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1917–1923: <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական հեղափոխություն">Ռուսական հեղափոխություն</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան հեղափոխություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի ժամանակավոր կառավարություն">Ժամանակավոր կառավարություն</a> • <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երկիշխանություն">Դվոյեվլաստիյե</a> • <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D6%80_(1917)" title="Հուլիսյան օրեր (1917)">Հուլիսյան օրեր</a> • <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոռնիլովյան ապստամբություն">Կոռնիլովյան ապստամբություն</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%AB%D6%80%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1_(%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դիրեկտորիա (Հինգի խորհուրդ) (դեռ գրված չէ)">Դիրեկտորիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE" title="Ռուսաստանի Սահմանադիր ժողով">Սահմանադիր ժողով</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համառուսաստանյան հիմնադիր ժողովի ընտրություններ (դեռ գրված չէ)">ընտրություն</a>) • <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան հեղափոխություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Քաղաքացիական պատերազմ</a> • <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սպիտակ շարժում">Սպիտակ</a> • <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Կարմիր բանակ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%AC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-լեհական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-լեհական պատերազմ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մերձամուրի տեղական ինքնավար երկրամաս (դեռ գրված չէ)">Մերձամուրի տեղական ինքնավար երկրամաս</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռազմական կոմունիզմ">Ռազմական կոմունիզմ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպիտակ արտագաղթ (դեռ գրված չէ)">Սպիտակ արտագաղթ</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի հանրապետություն">Ռուսաստանի հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1918</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուկրաինայի գլխավոր քարտուղարություն (դեռ գրված չէ)">Ուկրաինայի գլխավոր քարտուղարություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1918</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6#Վաղ_տարիներ_(1917–1920)" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի ԽՖՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1919–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1920–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Անդրկովկասի ԽՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1918%E2%80%931920)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական պետություն (1918–1920) (դեռ գրված չէ)">Ռուսական պետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1918–1920</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մերձամուրի տեղական ինքնավար երկրամաս (դեռ գրված չէ)">Մերձամուրի տեղական ինքնավար երկրամաս</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1921–1923</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոսաստանի քաղաքացիական պատերազմի առաջնորդներ (դեռ գրված չէ)">ամբողջական ցանկը...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1923–1991: <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային ժամանակաշրջան</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">ՆԷՊ</a> • <a href="/wiki/%D5%84%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Մշակութային հեղափոխություն Խորհրդային Միությունում">Մշակութային հեղափոխություն</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բնիկացում (դեռ գրված չէ)">Բնիկացում</a> • <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստալինիզմ">Ստալինիզմ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոլեկտիվ գյուղատնտեսություն (դեռ գրված չէ)">Կոլեկտիվ գյուղատնտեսություն</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինդուստրալացումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Ինդուստրալացում</a> • <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3" title="Գուլագ">Գուլագ</a> • <a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռոր</a> • <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Հայրենական մեծ պատերազմ</a> • <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a> • <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն</a> • <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_(1954)" title="Ղրիմի հանձնումը Խորհրդային Ուկրաինային (1954)">Ղրիմի հանձնում</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%B3%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրեժնևյան լճացում (դեռ գրված չէ)">Լճացում</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանական պատերազմ</a> • <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում</a> • <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար">Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Արցախյան ազատամարտ">Արցախյան ազատամարտ</a> • <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Ինքնիշխանության շքերթներ">Ինքնիշխանության շքերթներ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%95%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օրենքների պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Օրենքների պատերազմ</a>)<div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Խորհրդային Միություն">Խորհրդային Միություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1991</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի ԽՖՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1991</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%B8-%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելո-Ֆիննական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելո-Ֆիննական ԽՍՀ</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;">1940–1956</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">         <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ամբողջական ցանկ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տուվայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տուվայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;">1921–1944</td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-size:105%; width:100%; background:transparent; text-align:left;"><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div> 1991 թվականից սկսած՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1991%E2%80%93%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1991–ներկա) (դեռ գրված չէ)">Ժամանակակից Ռուսաստան</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9" title="Օգոստոսյան պուտչ">Օգոստոսյան պուտչ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%AA%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բելովեժյան համաձայնագրեր (դեռ գրված չէ)">Բելովեժյան համաձայնագրեր</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1-%D4%B1%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Ալմա-Աթայի հռչակագիր">Ալմա-Աթայի հռչակագիր</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ փլուզում) (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ փլուզում)</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">ԱՊՀ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային տարածաշրջան (դեռ գրված չէ)">Հետխորհրդային տարածաշրջան</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհուրդների տան գնդակոծում (դեռ գրված չէ)">Խորհուրդների տան գնդակոծում</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասնավորեցումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Մասնավորեցում</a> • <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն">ՀԱՊԿ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%B9%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուս-չեչենական հակամարտություն (դեռ գրված չէ)">Չեչենական պատերազմներ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B9%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առաջին չեչենական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">1-ին</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B9%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրորդ չեչենական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">2-րդ</a>) • <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%AB_%D5%A1%D5%B3%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գրավի աճուրդները Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Օլիգարխիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պուտինականություն">Պուտինիզմ</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%BE%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուս-վրացական պատերազմ">Ռուս-վրացական պատերազմ</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(2008)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սահմանադրական փոփոխությունները Ռուսաստանում (2008) (դեռ գրված չէ)">Նախագահական կառավարման ժամկետի փոփոխություններ</a> • <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրասիական տնտեսական միություն">Եվրասիական տնտեսական միություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%B8%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(2014-%D5%A1%D5%B5%D5%AA%D5%B4)" title="Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2014-այժմ)">Ռուս-ուկրաինական պատերազմ</a> (<a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A8" title="Ղրիմի բռնակցումը Ռուսաստանի Դաշնությանը">Ղրիմ</a>) • <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(2020)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սահմանադրական փոփոխությունները Ռուսաստանում (2020) (դեռ գրված չէ)">Սահմանադրական փոփոխություններ</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ռուսաստանի Դաշնություն">Ռուսաստանի Դաշնություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1991–ներկա</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Թաթարստան">Թաթարստանի Հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6#Ներկա_ժամանակներ" title="Թաթարստան">1994</a>–ներկա</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Չեչնիա">Չեչենական Հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B9%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրորդ չեչենական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">2000</a>–ներկա</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրիմի Հանրապետություն">Ղրիմի Հանրապետություն</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A8" title="Ղրիմի բռնակցումը Ռուսաստանի Դաշնությանը">2014</a>–ներկա</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">         <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%B5%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռուսաստանի դաշնային սուբյեկտներ">ամբողջական ցանկը...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em; border-top:#aaa 1px solid;"> Ժամանակագրություն <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմության ժամանակագրություն (դեռ գրված չէ)">860–1721</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1721%E2%80%931796)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1721–1796) (դեռ գրված չէ)">1721–1796</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1796%E2%80%931855)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1796–1855) (դեռ գրված չէ)">1796–1855</a> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1855%E2%80%931892)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1855–1892) (դեռ գրված չէ)">1855–1892</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1892%E2%80%931917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1892–1917) (դեռ գրված չէ)">1892–1917</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%87_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1917%E2%80%931927)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Ռուսաստանի և Խորհրդային Միության պատմություն (1917–1927) (դեռ գրված չէ)">1917–1927</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1927%E2%80%931953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության պատմություն (1927–1953) (դեռ գրված չէ)">1927–1953</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1953%E2%80%931964)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության պատմություն (1953–1964) (դեռ գրված չէ)">1953–1964</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1964%E2%80%931982)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության պատմություն (1964–1982) (դեռ գրված չէ)">1964–1982</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1982%E2%80%931991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության պատմություն (1982–1991) (դեռ գրված չէ)">1982–1991</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1991%E2%80%93%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1991–ներկա) (դեռ գրված չէ)">1991–ներկա</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կաղապար:Ռուսաստանի պատմություն">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Ռուսաստանի պատմություն (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit">խ</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9414691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9992997"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks" style="border-spacing:0.2em 0;"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ պատմություն">ԽՍՀՄ պատմության</a> հետ կապված թեմաներ</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ պատմություն</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image" style="padding-top:0.35em;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="ԽՍՀՄ պետական զինանշան"><img alt="ԽՍՀՄ պետական զինանշան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/70px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="70" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/105px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/140px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)">Նախապատմություն</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոմունիզմ">Կոմունիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Բոլշևիզմ">Բոլշևիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համաշխարհային հեղափոխություն (դեռ գրված չէ)">Համաշխարհային հեղափոխություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC-%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական սոցիալ-դեմոկրատական աշխատավորական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսական սոցիալ-դեմոկրատական աշխատավորական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%8D%D4%B4%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_2-%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՌՍԴԱԿ-ի 2-րդ համագումար (դեռ գրված չէ)">ՌՍԴԱԿ-ի 2-րդ համագումար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Բոլշևիկյան կուսակցություն</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Առաջին համաշխարհային պատերազմ">Առաջին համաշխարհային պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան հեղափոխություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%87_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1917%E2%80%931927)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Ռուսաստանի և Խորհրդային Միության պատմություն (1917–1927) (դեռ գրված չէ)">1917–1927</a>: Կազմավորում</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%BD%D5%BF-%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր">Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կարմիր ահաբեկչություն">Կարմիր ահաբեկչություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռազմական կոմունիզմ">Ռազմական կոմունիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">Նոր տնտեսական քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային-տարածքային սահմանազատումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Ազգային-տարածքային սահմանազատումը ԽՍՀՄ-ում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B0_%D6%87_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիմիր Լենինի մահ և հուղարկավորություն (դեռ գրված չէ)">Լենինի մահ և հուղարկավորություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1927-1953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (1927-1953) (դեռ գրված չէ)">1927-1953</a>: Ստալինիզմ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D6%81%D6%80%D5%A1%D5%AE_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն առանձին վերցրած երկրում (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիզմն առանձին վերցրած երկրում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">Կոլեկտիվացում</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1932-1933)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովը ԽՍՀՄ-ում (1932-1933) (դեռ գրված չէ)">Սովը ԽՍՀՄ-ում (1932-1933)</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80" title="Հոլոդոմոր">Հոլոդոմոր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A8_%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1932-1933)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովը Ղազախստանում (1932-1933) (դեռ գրված չէ)">Սովը Ղազախստանում (1932-1933)</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինդուստրալացումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Ինդուստրալացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Մշակութային հեղափոխություն Խորհրդային Միությունում">Մշակութային հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռոր</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոսկովյան գործընթացներ (դեռ գրված չէ)">Մոսկովյան գործընթացներ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%A8_%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1939)" title="Խորհրդա-գերմանական պայմանագիր (1939)">Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Հայրենական մեծ պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%A1_(%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բարբարոսա (ռազմական գործողություն)">Բարբարոսա ռազմական գործողություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%AB%D6%81" title="Բալթյան երկրների բռնակցումը Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից">Բալթյան երկրների բռնազավթում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեսարաբիայի և Հյուսիսային Բուկովինայի միացումը ԽՍՀՄ-ին (դեռ գրված չէ)">Բեսարաբիայի և Հյուսիսային Բուկովինայի միացումը ԽՍՀՄ-ին</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Բեռլինի ճակատամարտ">Բեռլինի ճակատամարտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանջուրական ռազմական գործողություն (դեռ գրված չէ)">Մանջուրական ռազմական գործողություն</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ժողովուրդների տեղահանություն Խորհրդային Միությունում">Տեղահանություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1946-1947)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովը ԽՍՀՄ-ում (1946-1947) (դեռ գրված չէ)">Սովը ԽՍՀՄ-ում (1946-1947)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեռլինի շրջափակում (դեռ գրված չէ)">Բեռլինի շրջափակում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Կորեական պատերազմ">Կորեական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1-%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկա-չինական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Հնդկա-չինական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B0_%D6%87_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իոսիֆ Ստալինի մահ և հուղարկավորություն (դեռ գրված չէ)">Ստալինի մահ և հուղարկավորություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1953-1964)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1953-1964) (դեռ գրված չէ)">1953-1964</a>: Խրուշչովյան ձնհալ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=1953_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%AB_17-%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%B3%D4%B4%D5%80-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="1953 թվականի հունիսի 17-ի իրադարձությունները ԳԴՀ-ում (դեռ գրված չէ)">1953 թվականի հունիսի 17-ի իրադարձությունները ԳԴՀ-ում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չհերկված հողերի յուրացում (դեռ գրված չէ)">Չհերկված հողերի յուրացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_(1954)" title="Ղրիմի հանձնումը Խորհրդային Ուկրաինային (1954)">Ղրիմի հանձնում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">Խրուշչովյան ձնհալ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ապաստալինականացում (դեռ գրված չէ)">Ապաստալինականացում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D6%87_%D5%A4%D6%80%D5%A1_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D6%87%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անձի պաշտամունքի և դրա հետևանքների մասին (դեռ գրված չէ)">«Անձի պաշտամունքի և դրա հետևանքների մասին»</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%B6%D6%84_%D5%B1%D5%A5%D5%A6_%D5%AF%D5%A9%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մենք ձեզ կթաղենք (դեռ գրված չէ)">Մենք ձեզ կթաղենք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1956_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="1956 թվականի Թբիլիսյան իրադարձություններ (դեռ գրված չէ)">1956 թվականի Թբիլիսյան իրադարձություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Հունգարական հեղափոխություն (1956)">Հունգարական հեղափոխություն (1956)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1956-1962_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="1956-1962 թվականներին աշխատավարձի բարեփոխումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Աշխատավարձի բարեփոխում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կուբայական հեղափոխություն">Կուբայական հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խաղաղ գոյակցություն">Խաղաղ գոյակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-չինական պառակտում (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-չինական պառակտում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր) (դեռ գրված չէ)">Տիեզերական ծրագիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4" title="Կարիբյան ճգնաժամ">Կարիբյան ճգնաժամ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1964-1982)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (1964-1982) (դեռ գրված չէ)">1964-1982</a>: Լճացման դարաշրջան</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Բրեժնևի դոկտրին">Բրեժնևի դոկտրին</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%B3%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6" title="Լճացման դարաշրջան">Լճացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80_(1965)" title="Երևանի ցույցեր (1965)">Երևանի ցույցեր (1965)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%81%D6%85%D6%80%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Վեցօրյա պատերազմ">Վեցօրյա պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AC%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%AB%D6%81%D6%84%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջազգային լարվածության լիցքաթափում (դեռ գրված չէ)">Միջազգային լարվածության լիցքաթափում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Վիետնամի պատերազմ">Վիետնամի պատերազմ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Լաոսի քաղաքացիական պատերազմ">Լաոսի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C2%AB%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D6%82%C2%BB_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="«Մենյու» ռազմական գործողություն (դեռ գրված չէ)">«Մենյու» ռազմական գործողություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամբոջայի քաղաքացիական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Կամբոջայի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B5%D5%A3%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սայգոնի անկում (դեռ գրված չէ)">Սայգոնի անկում</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1-%D5%AB%D5%BD%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1973)" title="Արաբա-իսրայելական պատերազմ (1973)">Ահեղ դատաստանի պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրահայի գարուն">Պրահայի գարուն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1_(1968)" title="Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)">Վարշավյան պակտի ներխուժումը Չեխոսլովակիա</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D6%82%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆրիկայի հակամարտությւոնների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Պատերազմներն Աֆրիկայում</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգոլայի անկախության պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Անգոլայի անկախության պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Անգոլայի քաղաքացիական պատերազմ">Անգոլայի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոզամբիկի անկախության պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Մոզամբիկի անկախության պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոզամբիկի քաղաքացիական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Մոզամբիկի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նամիբիայի անկախության պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Նամիբիայի անկախության պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D5%A4%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պատերազմ Հարավային Ռոդեզիայում (դեռ գրված չէ)">Պատերազմ Հարավային Ռոդեզիայում</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D5%BB%D5%A1-%D5%BE%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամբոջա-վիետնամական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Կամբոջա-վիետնամական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1980" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1980">Ամառային օլիմպիական խաղեր 1980</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%B8%D5%B5%D5%AF%D5%B8%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օլիմպիական խաղերի բոյկոտների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Օլիմպիական խաղերի բոյկոտներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=1980_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%B8%D5%B5%D5%AF%D5%B8%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="1980 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերի բոյկոտ (դեռ գրված չէ)">Ամառային օլիմպիական խաղերի բոյկոտ (1980)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1984_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%B8%D5%B5%D5%AF%D5%B8%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="1984 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերի բոյկոտ (դեռ գրված չէ)">Ամառային օլիմպիական խաղերի բոյկոտ (1984)</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A8_1980-1981_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի արձագանքը 1980-1981 թվականների լեհական ճգնաժամին (դեռ գրված չէ)">Լեհական գործադուլ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B0_%D6%87_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեոնիդ Բրեժնևի մահ և հուղարկավորություն">Բրեժնևի մահ և հուղարկավորություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1982-1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (1982-1991) (դեռ գրված չէ)">1982–1991</a>: Անկում և փլուզում</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%84%D5%86-%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%B3%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԱՄՆ-ի ներխուժումը Գրենադա (դեռ գրված չէ)">ԱՄՆ-ի ներխուժումը Գրենադա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Գլասնոստ">Գլասնոստ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար">Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային զորքերի դուրսբերումն Աֆղանստանից (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային զորքերի դուրսբերումն Աֆղանստանից</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երգող հեղափոխություն">Երգող հեղափոխություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Էստոնիայի ինքնիշխանության հռչակագիր">Էստոնիայի ինքնիշխանության հռչակագիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%AB" title="Բալթյան ուղի">Բալթյան ուղի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%AF%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիտվայի անկախության վերականգնման ակտ (դեռ գրված չէ)">Լիտվայի անկախության վերականգնման ակտ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիտվայի տնտեսական շրջափակում (դեռ գրված չէ)">Լիտվայի տնտեսական շրջափակում</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Լատվիայի Հանրապետության անկախության վերականգնման մասին հռչակագիր">Լատվիայի անկախության վերականգնման հռչակագիր</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/1989_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1989 թվականի հեղափոխություններ">1989 թվականի հեղափոխություններ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպական պիկնիկ (դեռ գրված չէ)">Եվրոպական պիկնիկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%B3%D4%B4%D5%80-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խաղաղ հեղափոխություն ԳԴՀ-ում (դեռ գրված չէ)">Խաղաղ հեղափոխություն ԳԴՀ-ում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AB_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բեռլինի պատի փլուզում">Բեռլինի պատի փլուզում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%BE%D5%B7%D5%B5%D5%A1_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թավշյա հեղափոխություն">Թավշյա հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիայի անցումը ժողովրդավարությանը (դեռ գրված չէ)">Հունգարիայի անցումը ժողովրդավարությանը</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1989)" title="Ռումինական հեղափոխություն (1989)">Ռումինական հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1990)" title="Գերմանիայի միավորում (1990)">Գերմանիայի միավորում</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A5%D5%AC%D5%BF%D5%B8%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժելտոքսան (դեռ գրված չէ)">Ժելտոքսան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Արցախյան ազատամարտ">Արցախյան ազատամարտ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D6%84%D5%A5%D6%80_(1989)" title="Թբիլիսյան դեպքեր (1989)">Թբիլիսյան ողբերգություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D6%80" title="Սև հունվար">Սև հունվար</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%B7%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_(1990)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օշի իրադարձություններ (1990) (դեռ գրված չէ)">Օշի իրադարձություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օրենքների պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Օրենքների պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%A2%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1990)" title="Զանգվածային անկարգություններ Դուշանբեում (1990)">Անկարգություններ Դուշանբեում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D6%84%D5%A5%D6%80_(%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1)" title="Հունվարյան դեպքեր (Լիտվա)">Հունվարյան դեպքեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բարիկադներ (Լատվիա) (դեռ գրված չէ)">Բարիկադներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5" title="Համամիութենական հանրաքվե">Հանրաքվե</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր դաշնակցային պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">Նոր դաշնակցային պայմանագիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9" title="Օգոստոսյան պուտչ">Օգոստոսյան պուտչ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Ուկրաինայի անկախության հռչակագիր">Ուկրաինայի անկախություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5_(1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համաուկրաինական հանրաքվե (1991) (դեռ գրված չէ)">Հանրաքվե</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%AA%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բելովեժյան համաձայնագրեր (դեռ գրված չէ)">Բելովեժյան համաձայնագրեր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1-%D4%B1%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Ալմա-Աթայի հռչակագիր">Ալմա-Աթայի հռչակագիր</a></li></ul></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)">ԽՍՀՄ-ի ղեկավարություն</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Լենին</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Ստալին</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Մալենկով</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Խրուշչով</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Բրեժնև</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Անդրոպով</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8" title="Կոնստանտին Չեռնենկո">Չեռնենկո</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Գորբաչով</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF#Եռյակների_ցանկ" title="ԽՍՀՄ ղեկավարների ցանկ">Եռյակների ցանկ</a></li></ul></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #aaa;text-align:left;;color: var(--color-base)">Կապված թեմաներ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակակապիտալիզմ">Հակակապիտալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի մշակույթ (դեռ գրված չէ)">Մշակույթ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սովետական տնտեսություն">Տնտեսություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կրթությունը Խորհրդային Միությունում">Կրթություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի աշխարհագրություն (դեռ գրված չէ)">Աշխարհագրություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (դեռ գրված չէ)">Պատմություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="ԽՍՀՄ ղեկավարների ցանկ">Ղեկավարություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի պատմություն">Ռուսաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային հանրապետություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային երկրներ (դեռ գրված չէ)">Հետխորհրդային երկրներ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Կաղապար:Խորհրդային Միության պատմություն">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Խորհրդային Միության պատմություն (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit">խ</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Խորհրդային Միություն, պաշտոնապես՝ Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն (ԽՍՀՄ), նախկին դաշնային սոցիալիստական կոմունիստական պետություն <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Եվրասիա">Եվրասիայում</a>, որը կազմավորվել է 1922 թվականի դեկտեմբերի 30-ին և կազմալուծվել 1991 թվականի դեկտեմբերի 26-ին։ Անվանապես մի քանի <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ազգային հանրապետություններից</a> բաղկացած <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դաշնություն">դաշնային միավորում էր</a>, իսկ գործնականում կառավարությունն ու տնտեսությունը խիստ կենտրոնացված էին, ընդհուպ մինչև պետության փլուզումը։ ԽՍՀՄ-ն միակուսակցական պետություն էր մինչև 1990 թվականը, որը կառավարում էր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Կոմունիստական կուսակցությունը</a>։ Մայրաքաղաքը <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1" title="Մոսկվա">Մոսկվան</a> էր, իսկ տարածքով և բնակչությամբ ամենամեծ հանրապետությունը՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a>։ Խոշոր քաղաքների թվում էին <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4" class="mw-redirect" title="Լենինգրադ">Լենինգրադը</a> (ՌԽՖՍՀ), <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D6%87" title="Կիև">Կիևը</a> (<a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a>), <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%AF" title="Մինսկ">Մինսկը</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a>), <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B7%D6%84%D5%A5%D5%B6%D5%A4" title="Տաշքենդ">Տաշքենդը</a> (<a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a>), <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1-%D4%B1%D5%A9%D5%A1" class="mw-redirect" title="Ալմա-Աթա">Ալմա-Աթան</a> (<a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախական ԽՍՀ</a>) և <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%BD%D5%AF" title="Նովոսիբիրսկ">Նովոսիբիրսկը</a> (ՌԽՖՍՀ)։ Իր գոյության տարիներին աշխարհի խոշորագույն պետությունն էր, որի տարածքը կազմում էր 22 402 200 կմ<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle ^{2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi></mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle ^{2}}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3abccdd2a8344117c797bb9b8cb39fe082fdf14b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:1.054ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle ^{2}}"> և ընդգրկված էր 11 <a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%AB" title="Ժամային գոտի">ժամային գոտիներում</a>։ Խորհրդային Միության արմատները ձգվում են 1917 թվականի <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան հեղափոխություն</a>, երբ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բոլշևիկներ">բոլշևիկները</a> <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինի</a> գլխավորությամբ տապալեցին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի ժամանակավոր կառավարություն">ժամանակավոր կառավարությանը</a>, որն ավելի վաղ՝ <a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան հեղափոխությունից</a> հետո, փոխարինման էր եկել <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռոմանովներ">Ռոմանովների արքայատոհմին</a>։ Նրանք հիմնադրեցին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսական Խորհրդային Հանրապետությունը</a>՝ աշխարհում սահմանադրորեն ամրագրված առաջին սոցիալիստական պետությունը։ Բոլշևիկների (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" class="mw-redirect" title="Կարմիր բանակ">Կարմիր բանակ</a>) և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" class="mw-redirect" title="Սպիտակ բանակ">հակաբոլշևիկյան ուժերի</a> միջև սրված հարաբերությունները նախկին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրության</a> տարածքում վերածվեցին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">քաղաքացիական պատերազմի</a>։ Հակաբոլշևիկյան ուժերի մեջ ամենամեծ խմբակցությունը <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սպիտակ շարժում">Սպիտակ գվարդիան</a> էր։ Վերջինս ներգրավված էր բոլշևիկների նկատմամբ դաժան հակակոմունիստական բռնաճնշումների մեջ, որն առավել հայտնի է <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%BF%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%80_(%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպիտակ տեռոր (Ռուսաստան) (դեռ գրված չէ)">Սպիտակ տեռոր</a> անվամբ։ Կարմիր բանակը տարածվեց և տեղի բոլշևիկներին օգնեց վերցնելու իշխանությունը՝ ստեղծելով <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF_(%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովետ (խորհուրդ) (դեռ գրված չէ)">սովետներ</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%BF%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%80" class="mw-redirect" title="Կարմիր տեռոր">Կարմիր տեռորի</a> միջոցով ճնշելով նրանց քաղաքական ընդդիմախոսներին և ապստամբ գյուղացիներին։ 1922 թվականին իշխանության բալանսը փոխվեց, և բոլշևիկները հաղթանակ տարան՝ ձևավորելով Խորհրդային Միությունը, որի կազմում էին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսական</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Անդրկովկասյան</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական</a> և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունները</a>։ Քաղաքացիական պատերազմի ավարտից հետո՝ Լենինի կառավարությունը ներկայացրեց <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">Նոր տնտեսական քաղաքականությունը</a> (ՆԷՊ), որը ենթադրում էր մասնակի վերադարձ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1" title="Ազատ շուկա">ազատ շուկայական հարաբերություններին</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%BD%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասնավոր սեփականություն (դեռ գրված չէ)">մասնավոր սեփականությանը</a>։ Դա հանգեցրեց տնտեսական վերելքի։ <a href="/wiki/1924" title="1924">1924</a> թվականին <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B0_%D6%87_%D5%A9%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիմիր Լենինի մահ և թաղում (դեռ գրված չէ)">Լենինի մահից</a> հետո իշխանության եկավ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինը</a>, որը <a href="/wiki/%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF" class="mw-redirect" title="ԽՄԿԿ">Կոմունիստական կուսակցության</a> ներսում ճնշեց իր քաղաքական բոլոր հակառակորդներին և երկրում հաստատեց վարչահրամայական տնտեսական համակարգ։ Ծայրահեղ բռնի միջոցներով Ստալինը երկիրը ենթարկեց արագ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արդյունաբերականացումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">ինդուստրացման</a> և հարկադիր <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">կոլեկտիվացման</a>, որը, չնայած զգալի տնտեսական աճին, 1932–1933 թվականներին երկրի տարբեր հատվածներում հանգեցրեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1932-1933)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սով ԽՍՀՄ-ում (1932-1933) (դեռ գրված չէ)">արհեստական սովի</a> և ընդարձակեց <a href="/wiki/%D4%B3%D5%88%D6%82%D4%BC%D4%B1%D4%B3" class="mw-redirect" title="ԳՈւԼԱԳ">ԳՈւԼԱԳ</a>-ի ուղղիչ-աշխատանքային գաղութների համակարգը, որը ձևավորվել էր դեռևս 1918 թվականին։ Ստալինը նաև տառապում էր քաղաքական պարանոյայով, որի պատճառով 1930-ական թվականներին իրականացվում էին <a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">զանգվածային բռնաճնշումներ</a> («Մեծ զտում»), որն արտահայտվում էր Ստալինի հակառակորդներին կուսակցության շարքերից հեռացնելով և մեկուսացնելով, բարձրաստիճան զինվորականների, Կոմունիստական կուսակցության անդամների և խորհրդային հասարակ քաղաքացիների զանգվածային ձերբակալություններով, որոնք այնուհետև ուղարկվում էին ուղղիչ-աշխատանքային ճամբարներ կամ էլ մահվան էին դատապարտվում։ <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> թվականի <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_23" title="Օգոստոսի 23">օգոստոսի 23</a>-ին՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" class="mw-redirect" title="Արևմուտք (քաղաքականություն)">արևմտյան տերությունների</a> հետ հակաֆաշիստական դաշինք կազմելու անհաջող ջանքերից հետո, Խորհրդային Միությունը <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիայի</a> հետ կնքեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1939)" title="Խորհրդա-գերմանական պայմանագիր (1939)">չհարձակման պայմանագիր</a> («Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտ»), որի գաղտնի արձանագրությունների պայմաններին համապատասխան՝ երկու տերությունները, որպես դաշնակիցներ, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Արևելյան Եվրոպա">Արևելյան Եվրոպան</a> բաժանեցին ազդեցության գոտիների, մասնավորապես ռուսական բանակը բռնազավթեց Արևելյան Լեհաստանը, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%AB%D6%81" title="Բալթյան երկրների բռնակցումը Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից">Բալթյան Հանրապետությունները</a> (Էստոնիա, Լատվիա, Լիտվա) և այլ տարածքներ։ Այնուամենայնիվ, <a href="/wiki/1941" title="1941">1941</a> թվականի <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD" title="Հունիս">հունիսին</a> Գերմանիան լայնամասշտաբ ռազմական գործողություն սկսեց նախկին դաշնակցի դեմ (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%A1_(%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բարբարոսա (ռազմական գործողություն)">«Բարբարոսա» գործողություն</a>)։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D6%81%D6%84%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="Առանցքի ուժեր">Առանցքի ուժերին</a> դիմակայելու համար Խորհրդային Միությունը մարդկային խոշոր կորուստներ էր կրում։ Այդուհանդերձ, պատերազմում շրջադարձային դարձավ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Ստալինգրադի ճակատամարտ">Ստալինգրադը</a>, որտեղ Նացիստական բանակը ջախջախվեց։ Ի վերջո, 1945 թվականի մայիսի 9-ին կարմիրբանակայիններին հաջողվում է հասնել մինչև <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Բեռլին">Բեռլին</a> և հաղթանակ տանել <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի</a> եվրոպական ճակատում։ Կարմիր բանակի գրաված տարածքներում հիմնվեցին այսպես կոչված <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Սոցիալիստական ճամբարի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արբանյակ պետություն (դեռ գրված չէ)">«արբանյակ» պետությունները</a>։ Հետպատերազմական աշխարհաքաղաքական պայմաններում՝ <a href="/wiki/1947" title="1947">1947</a> թվականին սկսվեց <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմի</a> ժամանակաշրջանը, մի կողմից՝ ԽՍՀՄ և սոցիալիստական ճամբարի երկրների և մյուս կողմից՝ Արևմուտքի (<a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Միացյալ Նահանգներ">Միացյալ Նահանգներ</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D4%B1%D5%8F%D5%95" title="ՆԱՏՕ">ՆԱՏՕ</a>-ի դաշնակիցներ և այլք) երկրների միջև։ Սառը պատերազմի պայմաններում Միացյալ Նահանգները և Խորհրդային Միությունը հռչակվեցին որպես <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գերտերություն">գերտերություններ</a>։ <a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a> թվականին՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B0_%D6%87_%D5%A9%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իոսիֆ Ստալինի մահ և թաղում (դեռ գրված չէ)">Ստալինի մահից</a> հետո, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովի</a> ղեկավարությամբ երկրում սկսվեց նոր ժամանակաշրջան, որն առավել հայտնի դարձավ <a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">«Խրուշչովյան ձնհալ»</a> անվամբ։ Վերջ տրվեց Ստալինի օրոք ձևավորված <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Անձի պաշտամունք">անձի պաշտամունքին</a>, համաներում շնորհվեց բազմաթիվ աքսորյալների, թուլացվեց ամբողջատիրական համակարգը։ Երկիրը թևակոխեց զարգացման նոր փուլ, միլիոնավոր գյուղացիներ տեղափոխվեցին արդյունաբերական քաղաքներ։ ԽՍՀՄ-ը շուտով գլխավորեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տիեզերական մրցավազք (դեռ գրված չէ)">տիեզերական մրցավազքը</a>` հաջողությամբ բաց տիեզերք ուղարկելով <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF_1" title="Սպուտնիկ 1">առաջին արբանյակը</a> և <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Յուրի Գագարին">առաջին մարդուն</a>։ Բացի այդ, ԽՍՀՄ-ն առաջին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%BF_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B4%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Ավտոմատ միջմոլորակային կայան">ավտոմատ միջմոլորակային կայանն</a> ուղարկեց հարևան մոլորակ՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1_(%D5%B4%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF)" title="Վեներա (մոլորակ)">Վեներա</a>։ 1970-ական թվականների վերջին խորհրդա-ամերիկյան հարաբերություններում նկատվեց լարվածության թուլացում, որը սակայն վերականգնվեց 1979 թվականին, երբ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Խորհրդային Միությունն իր զորքերը մտցրեց Աֆղանստան</a>։ Պատերազմը խլեց տնտեսական մեծ ռեսուրսներ, իսկ լարվածությունն էլ ավելի մեծացավ, երբ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Միացյալ Նահանգներ">Միացյալ Նահանգներն</a> սկսեց ռազմական օգնություն տրամադրել <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%BB%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոջահեդ (դեռ գրված չէ)">Մոջահեդներին</a>։ 1980-ականների կեսերին ԽՍՀՄ վերջին առաջնորդ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովը</a> փորձում էր բարեփոխումների միջոցով առավել ազատականացնել տնտեսությունը և երկրի սոցիալ-քաղաքական վիճակը՝ առաջ քաշելով <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">«Պերեստրոյկայի»</a> (վերակառուցում) և <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Գլասնոստ">«Գլասնոստի»</a> (հրապարակայնություն) քաղաքականությունները։ Նպատակն էր պահպանել Կոմունիստական կուսակցության մենաշնորհային դիրքը և միաժամանակ շտկել ահագնացող տնտեսական լճացումը։ Սառը պատերազմն իր մայրամուտին հասավ հենց Գորբաչովի պաշտոնավարման ընթացքում, իսկ 1989 թվականին Արևելյան Եվրոպայի <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպության</a> անդամ երկրները տապալեցին իրենց մարքսիստ-լենինիստական ռեժիմները։ Վերջ դրվեց <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%A5_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%80" title="Երկաթե վարագույր">«Երկաթե վարագույրին»</a>։ Սա նաև հանգեցրեց ԽՍՀՄ ներսում ազգայնական և անջատողական բուռն շարժումների վերելքին։ Կենտրոնական իշխանությունները նախաձեռնեցին ԽՍՀՄ-ն պահպանելու <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5" title="Համամիութենական հանրաքվե">համամիութենական հանրաքվե</a>, որը բոյկոտեցին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բալթյան երկրներ">Բալթյան հանրապետությունները</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հայաստան">Հայաստանը</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստանը</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1" title="Մոլդովա">Մոլդովան</a>, ինչի հետևանքով ընտրողների մեծամասնությունը կողմ արտահայտվեց ԽՍՀՄ պահպանմանը՝ որպես «իրավահավասար ինքնիշխան հանրապետությունների նորացված դաշնություն»։ 1991 թվականի օգոստոսին ԽՍՀՄ իշխանության պահպանողական թևը <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պետական հեղաշրջում">պետհեղաշրջում</a> կազմակերպեց (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9" title="Օգոստոսյան պուտչ">«Օգոստոսյան պուտչ»</a>), որը ձախողվեց։ Պետական հեղաշրջման ճնշման գործում մեծ դերակատարություն է ունեցել Ռուսաստանի առաջին նախագահ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD_%D4%B5%D5%AC%D6%81%D5%AB%D5%B6" title="Բորիս Ելցին">Բորիս Ելցինը</a>։ Արդյունքում, Կոմունիստական կուսակցության գործունեությունն արգելվեց։ <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a> թվականի <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_25" title="Դեկտեմբերի 25">դեկտեմբերի 25</a>-ին Գորբաչովը հրաժարական տվեց, միութենական մնացած հանրապետությունները դուրս եկան Խորհրդային Միության կազմից և սկսեցին հանդես գալ որպես հետխորհրդային անկախ պետություններ։ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ռուսաստանի Դաշնություն">Ռուսաստանի Դաշնությունը</a> (նախկինում՝ ՌԽՖՍՀ) ստանձնեց Խորհրդային Միության իրավահաջորդությունը։ Խորհրդային Միությունը <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">պաշտոնապես կազմալուծվեց</a> <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a> թվականի <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_26" title="Դեկտեմբերի 26">դեկտեմբերի 26</a>-ին։ Խորհրդային Միությունը գրանցել է սոցիալ-տեխնոլոգիական բազմաթիվ ձեռքբերումներ ու նորարարություններ, հատկապես ռազմական ոլորտում։ Նա կարող էր պարծենալ աշխարհում երկրորդ տնտեսությամբ և խոշորագույն մշտական բանակով<a href="#cite_note-theodora.com-3">[3]</a><a href="#cite_note-4">[4]</a><a href="#cite_note-5">[5]</a>։ Խորհրդային Միությունը <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D5%B9%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագիր">հանդիսանում էր</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D6%84_%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Միջուկային զենք ունեցող երկրների ցանկ">միջուկային հինգ երկրներից</a> մեկը։ Բացի այդ, ԽՍՀՄ-ն <a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ">ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի</a> մշտական անդամներից մեկն էր ու անդամակցում էր <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն">ԵԱՀԿ</a>-ին, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արհմիությունների համաշխարհային ֆեդերացիա (դեռ գրված չէ)">Արհմիությունների համաշխարհային ֆեդերացիային</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցության կազմակերպությանը</a> և <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պակտին</a>։ Մինչև իր փլուզումը՝ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից</a> հետո շուրջ չորս տասնամյակ, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ">Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների</a> հետ միասին ԽՍՀՄ-ն ուներ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գերտերություն">գերտերության</a> կարգավիճակ։ Երբեմն կոչվելով <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային կայսրություն">«Խորհրդային կայսրություն»</a>՝ իր <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Հեգեմոնիա">ազդեցության տակ էր պահում</a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Կենտրոնական Եվրոպա">Կենտրոնական</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Արևելյան Եվրոպա">Արևելյան Եվրոպան</a>, իսկ շնորհիվ ռազմական ու տնտեսական հզորության, <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%84%D5%BD%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Պրոքսի պատերազմ">պրոքսի պատերազմների</a>, <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Զարգացող երկրներ">զարգացող երկրների</a> վրա իր ազդեցության, ինչպես նաև տիեզերական տեխնոլոգիաների և ռազմական արդյունաբերության ոլորտներում գիտական ուսումնասիրությունների ֆինանսավորման՝ նաև ողջ աշխարհի վրա<a href="#cite_note-auto3-6">[6]</a><a href="#cite_note-auto22-7">[7]</a>։ <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Անվան_ստուգաբանություն">Անվան ստուգաբանություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Անվան ստուգաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Անվան ստուգաբանություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> «Советский» բառի հիմքում ընկած է ռուսերեն «совет» բառը, որը նշանակում է «սովետ, խորհուրդ»<a href="#cite_note-8">[8]</a>։ Առաջացել է սլավոնական նախալեզվի «vět-iti» («տեղեկացնել») բայական հիմքից։ Ռուսաստանի պատմության ընթացքում որոշ մարմիններ կոչվել են <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF_(%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովետ (խորհուրդ) (դեռ գրված չէ)">սովետներ</a> (խորհուրդներ)։ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրությունում</a> 1810-1917 թվականներին գործած <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական կայսրության պետական խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Պետական խորհուրդը</a> 1905 թվականի ապստամբությունից հետո սկսել է կոչվել <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ">Մինիստրների խորհուրդ</a><a href="#cite_note-americana-9">[9]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վրացական գործ (դեռ գրված չէ)">«Վրացական գործ»</a>-ի ժամանակ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինը</a>, կանխատեսելով <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինի</a> և նրա կողմնակիցների՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեծ Ռուսաստան (դեռ գրված չէ)">Մեծ Ռուսաստան</a> ունենալու էթնիկ շովինիստական նկրտումները, այդ ազգային պետություններին կոչ արեց միանալ Ռուսաստանին՝ որպես մեծ միության կիսանկախ մասեր, որը նախապես անվանեց Եվրոպայի և Ասիայի սովետական երկրների միություն (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ Союз Советских Республик Европы и Азии)<a href="#cite_note-FOOTNOTEFischer1964608Lewin196950Leggett1981354Volkogonov1994421Service2000455White2001175-10">[10]</a>։ Սկզբից Ստալինը դեմ էր այդ առաջարկին, բայց հետո ընդունեց, թեև Լենինի համաձայնությամբ փոխեց անվանումը՝ «Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն» (ՍՍՀՄ). բոլոր հանրապետությունները ձևավորվել են որպես սոցիալիստական սովետներ և մինչև <a href="/wiki/1936" title="1936">1936</a> թվականը կառուցվածքային փոփոխություններ չեն կրել։ Որոշ հանրապետությունների մայրենի լեզվում «սովետ» բառը փոխարինվեց «խորհուրդ» բառով։ Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության փոխարեն սկսեցին ավելի հաճախ օգտագործել ՍՍՀՄ հապավումը, որը հայտնի դարձավ ամբողջ աշխարհում։ Խորհրդային պետության այլ կարճ ձևերից են Խորհրդային Միությունը (Սովետական Միություն) և ԽՍՀ Միություն (ՍՍՀ Միություն)։ Անգլալեզու մամուլում պետությունն անվանում էին «Soviet Union» կամ «USSR», ֆրանսիականում՝ «Union soviétique» կամ «URSS», գերմանականում՝ «Sowjetunion» կամ «UdSSR»։ Անգլախոս աշխարհում Խորհրդային Միությանը ոչ պաշտոնապես անվանում էին նաև Ռուսաստան, իսկ քաղաքացիներին՝ ռուսներ<a href="#cite_note-OXRussian-11">[11]</a>, թեև դա սխալ էր, քանի որ Ռուսաստանը Խորհրդային Միության հանրապետություններից միայն մեկն էր<a href="#cite_note-MWRussia-12">[12]</a>։ Աշխարհի մնացած երկրներում ևս հաճախ էին կիրառում երկրի և քաղաքացիների այս սխալ անվանումները։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աշխարհագրություն">Աշխարհագրություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Աշխարհագրություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Աշխարհագրություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ աշխարհագրություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ աշխարհագրություն</a></div> Խորհրդային միության տարածքը կազմել է 22 402 200 կմ<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle ^{2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi></mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle ^{2}}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3abccdd2a8344117c797bb9b8cb39fe082fdf14b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:1.054ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle ^{2}}"> և եղել աշխարհի խոշորագույն պետությունը<a href="#cite_note-:0-13">[13]</a>. կարգավիճակ, որն ավելի ուշ փոխանցվել է նրա իրավահաջորդ պետությանը՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանին</a><a href="#cite_note-14">[14]</a>։ Զբաղեցրել է <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80" title="Երկիր">Երկրագնդի</a> ցամաքային տարածքի մեկ վեցերորդ մասը, իսկ չափսերով համեմատելի եղել <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Հյուսիսային Ամերիկա">Հյուսիսային Ամերիկա</a> մայրցամաքի հետ<a href="#cite_note-15">[15]</a>։ ԽՍՀՄ արևմտյան հատվածը, որը գտնվում էր <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եվրոպա">Եվրոպա</a> աշխարհամասի տարածքում և զբաղեցնում էր պետության տարածքի մեկ քառորդը, եղել է ԽՍՀՄ մշակութային ու տնտեսական կենտրոնը։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ասիա">Ասիայում</a> գտնվող արևելյան հատվածը, որն արևելքում հասնում էր մինչև <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Խաղաղ օվկիանոս">Խաղաղ օվկիանոս</a>, իսկ հարավում՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն">Աֆղանստան</a>, բացառությամբ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կենտրոնական Ասիա">Կենտրոնական Ասիայի</a> որոշ շրջանների, խիտ բնակեցված չէր։ Խորհրդային միության ծայր արևելքից մինչև ծայր արևմուտք երկարությունը կազմել է մոտավորապես 10 000 կմ, որը բաժանված էր 11 ժամային գոտիների միջև, իսկ հյուսիսից հարավ հեռավորությունը՝ 7 200 կմ։ ԽՍՀՄ տարածքը բաժանված է եղել 5 կլիմայական գոտիների միջև՝ <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A1" title="Տունդրա">տունդրա</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B5%D5%A3%D5%A1" title="Տայգա">տայգա</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Տափաստան">տափաստանային</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Անապատներ">անապատային</a> և լեռնային։ Խորհրդային Միությունը, ինչպես ներկայումս Ռուսաստանը, ունեցել է աշխարհի ամենաերկար սահմանը, որը կազմել է շուրջ 60 000 կմ (<a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AE" title="Հասարակած">հասարակածի</a> երկարությունից 1,5 անգամ ավելի)։ Դրա երկու երրորդը կազմել է ցամաքային սահմանը։ 1945-1991 թվականներին Խորհրդային Միությունը ցամքային սահման է ունեցել արևմուտքում՝ <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Նորվեգիա">Նորվեգիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Ֆինլանդիա">Ֆինլանդիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն">Լեհաստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1" title="Չեխոսլովակիա">Չեխոսլովակիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Հունգարիա">Հունգարիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիայի</a>, հարավում՝ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան">Իրանի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն">Աֆղանստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Մոնղոլիա">Մոնղոլիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Հյուսիսային Կորեա">Հյուսիսային Կորեայի</a> հետ, իսկ ծովային սահման՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%84%D5%86" class="mw-redirect" title="ԱՄՆ">Միացյալ Նահանգների</a>, <a href="/wiki/%D5%87%D5%BE%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Շվեդիա">Շվեդիայի</a> և <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ճապոնիա">Ճապոնիայի</a> հետ։ Միացյալ Նահանգներից ԽՍՀՄ-ն բաժանված է եղել <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Բերինգի նեղուց">Բերինգի նեղուցով</a>, Շվեդիայից՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալթիկ ծով">Բալթիկ ծովով</a>, իսկ Ճապոնիայից՝ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Լապերուզի նեղուց">Լապերուզի նեղուցով</a>։ Խորհրդային միության ափերը ողողում էին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Ատլանտյան օվկիանոս">Ատլանտյան</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալթիկ ծով">Բալթիկ</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Սև ծով">Սև</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի</a>), <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս">Հյուսիսային սառուցյալ</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բարենցի ծով">Բարենցի</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Սպիտակ ծով">Սպիտակ</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կարայի ծով">Կարայի</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BA%D5%BF%D6%87%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Լապտևների ծով">Լապտևների</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Արևելասիբիրական ծով">Արևելասիբիրական</a> և <a href="/wiki/%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BF%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Չուկոտի ծով">Չուկոտի</a>) և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Խաղաղ օվկիանոս">Խաղաղ</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բերինգի ծով">Բերինգի</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%AD%D5%B8%D5%BF%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Օխոտի ծով">Օխոտի</a> և <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ճապոնական ծով">Ճապոնական</a>) օվկիանոսների 12 ծովերի ջրերը։ Խորհրդային միության ամենաբարձր գագաթը Կոմունիզմի պիկն էր (ներկայումս՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%BD%D5%B4%D5%B8%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իսմոյիլ Սոմոնի պիկ (դեռ գրված չէ)">Իսմոյիլ Սոմոնի պիկ</a>, բարձրությունը` 7495 մետր), որը գտնվում էր <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության</a> տարածքում։ Խորհրդային միության տարածքում էր գտնվում նաև աշխարհի ամենամեծ լիճը՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կասպից ծով">Կասպից ծովը</a> և ամենախորը լիճը՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AC_%D5%AC%D5%AB%D5%B3" title="Բայկալ լիճ">Բայկալը</a>, որը նաև աշխարհի ամենամեծ քաղցրահամ լիճն է։ Մայրցամաքում ԽՍՀՄ հյուսիսային ծայրակետը <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Թայմիր թերակղզի">Թայմիր</a> թերակղզում գտնվող <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_(%D5%B0%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6)" title="Չելյուսկին (հրվանդան)">Չելյուսկին</a> հրվանդանն էր, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Կղզի">կղզիներում</a>՝ Ֆրանց Իոսիֆի երկիր <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B2%D5%A6%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Կղզեխումբ">կղզեխմբի</a> Ռուդոլֆի կղզում գտնվող Ֆլիգելի հրվանդանը, իսկ հարավային ծայրակետը՝ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կուշկա (դեռ գրված չէ)">Կուշկա</a> քաղաքի մոտ գտնվող Չիլդուխտեր աուլը։ Երկրի արևելյան ծայրակետը <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B0%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Դեժնյովի հրվանդան">Դեժնյովի հրվանդանն</a> էր, իսկ արևմտյանը՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալթիկ ծով">Բալթիկ ծովի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գդանսկի ծոց (դեռ գրված չէ)">Գդանսկի ծոցի</a> Բալթիական ցամաքալեզվակը։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Բնապահպանություն">Բնապահպանություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Բնապահպանություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Բնապահպանություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:AralSea1989_2014.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/AralSea1989_2014.jpg/220px-AralSea1989_2014.jpg" decoding="async" width="220" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/AralSea1989_2014.jpg/330px-AralSea1989_2014.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/AralSea1989_2014.jpg/440px-AralSea1989_2014.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="870" /></a><figcaption>ԽՍՀՄ-ում շրջակա միջավայրի նկատմամբ վերաբերմունքի ազդեցություններից մեկը <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Արալի ծով">Արալի ծովի</a> օրինակն է (լուսանկարում պատկերված է ծովի մակարդակը 1989 և 2014 թվականներին)։</figcaption></figure> Խորհրդային Միությունում բնապահպանական քաղաքականությունը մշտապես մեծ կարևորություն է տվել այն գործողություններին, որտեղ մարդիկ ակտիվորեն ներգրավված են եղել բնության վերականգնմանը։ Լենինի «Կոմունիզմը խորհրդային իշխանությունն ու երկրի էլեկտրականությունն է» թևավոր միտքն արտահայտում է արդիականացման և արդյունաբերական զարգացման վրա ուշադրության կենտրոնացումը։ 1928 թվականին՝ առաջին հնգամյա պլանի ժամանակ, Ստալինը ձեռնամուխ եղավ ամեն գնով երկրի արդյունաբերականացմանը։ Բնապահպանական և բնության պաշտպանության արժեքներն ամբողջությամբ անտեսվեցին, որպեսզի ստեղծվի ժամանակակից արդյունաբերական հասարակություն։ Ստալինի մահվանից հետո խորհրդային իշխանության օրակարգ մտան բնապահպանական հիմնախնդիրները, սակայն շրջակա միջավայրի պահպանության արժեքի հիմնական ընկալումը մնաց նույնը<a href="#cite_note-Ziegler-16">[16]</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Karabash_mountain.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Karabash_mountain.jpg/220px-Karabash_mountain.jpg" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Karabash_mountain.jpg/330px-Karabash_mountain.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Karabash_mountain.jpg/440px-Karabash_mountain.jpg 2x" data-file-width="1629" data-file-height="1205" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6" title="Չելյաբինսկի մարզ">Չելյաբինսկի մարզի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարաբաշ (դեռ գրված չէ)">Կարաբաշ</a> տեղանքը, որը նախկինում ծածկված էր անտառներով մինչև մոտակա պղնձաձուլական գործարանից թթվային անձրևները ոչնչացրեցին ողջ բուսականությունը։</figcaption></figure> Խորհրդային լրատվամիջոցները մշտապես իրենց ուշադրությունը կենտրոնացնում էին ընդարձակ հողային տարածքների և գրեթե անքակտելի բնական ռեսուրսների վրա։ Դա ստեղծում էր տպավորություն, որ բնության աղտոտումն ու անվերահսկելի շահագործումը խնդիր չեն։ Խորհրդային պետությունն այն տեսակետն ուներ, որ գիտական և տեխնոլոգիական առաջընթացը կլուծի այդ բոլոր խնդիրները։ Պաշտոնական գաղափարախոսությունը պնդում է, որ սոցիալիզմի պարագայում բնապահպանական խնդիրները կարելի է հեշտությամբ լուծել, ի տարբերություն կապիտալիստական երկրների, որտեղ նրանք չեն կարողանա լուծել դրանք։ Խորհրդային իշխանությունները խորապես հավատացած էին, որ մարդը կարող է գերազանցել բնությանը։ Այդուհանդերձ, երբ իշխանություններն ստիպված էին ընդունել, որ 1980-ական թվականներին Խորհրդային Միությունում կան բնապահպանական խնդիրներ, նրանք խնդիրները բացատրում էին նրանով, որ երկիրը մինչև վերջ սոցիալիզմի չի հասել։ Խորհրդային քարոզչության համաձայն՝ սոցիալիստական հասարակության մեջ աղտոտումը ժամանակավոր անոմալիա է, որը կարող է լուծվել, եթե երկիրը հասնի սոցիալիզմի։ 1986 թվականին <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար">Չեռնոբիլի աղետը</a> քաղաքացիական ատոմակայանում առաջին խոշոր վթարն էր։ Աշխարհում նմանը չունեցող այս աղետի հետևանքով մեծ թվաքանակով ռադիոակտիվ իզոտոպեր արտանետվեցին մթնոլորտ։ Ռադիոակտիվ դոզան բավականին հեռու տարածվեց։ Պատահարից հետո հաղորդվեց <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D6%87_%D5%A3%D5%A5%D5%B2%D5%B1%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D6%81%D5%AF%D5%A5%D5%B2" title="Վահանաձև գեղձի քաղցկեղ">վահանաձև գեղձի քաղցկեղի</a> 4000 նոր դեպքի մասին։ Այդուհանդերձ, դրանք չհանգեցրեցին մեծ թվով մահվան դեպքերի<a href="#cite_note-17">[17]</a>։ Իրականում աղետի երկարաժամկետ ազդեցությունը դեռևս անհայտ է։ Մեկ այլ խոշոր պատահար էր <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D5%B7%D5%BF%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիշտիմի աղետ (դեռ գրված չէ)">Կիշտիմի աղետը</a><a href="#cite_note-18">[18]</a>։ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզումից</a> հետո պարզվեց, որ բնապահպանական խնդիրներն ավելի մեծ էին, քան խորհրդային իշխանությունները ընդունում և ներկայացնում էին։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Կոլայի թերակղզի">Կոլայի թերակղզին</a> հստակ հիմնախնդիրներ ունեցող աշխարհագրական տեղանքներից մեկն էր։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B9%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%BD%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնչեգորսկ (դեռ գրված չէ)">Մոնչեգորսկ</a> և <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%AC%D5%BD%D5%AF" title="Նորիլսկ">Նորիլսկ</a> արդյունաբերական քաղաքների շրջանում, որտեղ օրինակ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%A5%D5%AC" title="Նիկել">նիկել</a> է արդյունահանվում, բոլոր անտառներն աղտոտման արդյունքում վերացել են, մինչդեռ Ռուսաստանի հյուսիսային և մյուս հատվածները տուժել են արտանետումներից։ 1990-ականներին Արևմուտքում մարդիկ հետաքրքրվում էին նաև միջուկային կայանքների ռադիոակտիվ վտանգներով, որոնք դուրս են բերվել ատոմային սուզանավերի շահագործումից, ինչպես նաև <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%A9%D5%A1%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%A9%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ճառագայթաակտիվ թափոններ">միջուկային արտանետումների</a> կամ վերամշակված միջուկային վառելիքի ծախսով։ 1990-ական թվականների սկզբին պարզ դարձավ, որ ԽՍՀՄ-ն ռադիոակտիվ նյութերը տեղափոխել է <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բարենցի ծով">Բարենցի</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կարայի ծով">Կարայի ծովեր</a>, որն ավելի ուշ հաստատվեց նաև Ռուսաստանի խորհրդարանի կողմից։ 2000 թվականին <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-141_%C2%AB%D4%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD%D5%AF%C2%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-141 «Կուրսկ» (դեռ գրված չէ)">К-141 «Կուրսկ»</a> սուզանավի խորտակումն Արևմուտքում նոր մտահոգություններ առաջացրեց<a href="#cite_note-19">[19]</a>։ Ավելի վաղ հայտնի էր խորհրդային սուզանավերի վթարման կամ խորտակման մի քանի դեպք։ Մասնավորապես հայտնի էին <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-19_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-19 (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-19</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-8_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-8 (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-8</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-129_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-129 (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-129</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-27_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-27 (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-27</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-219_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-219 (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-219</a> և <a href="/w/index.php?title=%D0%9A-278_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D6%81_(%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="К-278 Կոմսոմոլեց (սուզանավ) (դեռ գրված չէ)">К-278 Կոմսոմոլեց</a> սուզանավերի դեպքերը։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմություն">Պատմություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Պատմություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հեղափոխություն_և_ԽՍՀՄ_կազմավորում_(1917–1927)"><span id=".D5.80.D5.A5.D5.B2.D5.A1.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6_.D6.87_.D4.BD.D5.8D.D5.80.D5.84_.D5.AF.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D5.BE.D5.B8.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.B4_.281917.E2.80.931927.29">Հեղափոխություն և ԽՍՀՄ կազմավորում (1917–1927)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Հեղափոխություն և ԽՍՀՄ կազմավորում (1917–1927)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Հեղափոխություն և ԽՍՀՄ կազմավորում (1917–1927)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական հեղափոխություն">Ռուսական հեղափոխություն</a></div> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրությունում</a> հեղափոխական շարժումները սկսվեցին 1825 թվականին՝ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դեկաբրիստների ապստամբություն">դեկաբրիստների ապստամբությամբ</a>։ Թեև <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճորտատիրական կարգերը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">ճորտատիրական կարգերը</a> վերացվեցին 1861 թվականին, դա արվեց ոչ ի նպաստ գյուղացիների և ծառայեց որպես հեղափոխականներին խրախուսելու միջոց։ 1905 թվականի <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1905)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական հեղափոխություն (1905) (դեռ գրված չէ)">Ռուսական հեղափոխությունից</a> հետո՝ 1906 թվականին ստեղծվեց խորհրդարանը՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1" title="Ռուսական կայսրության Պետական դումա">Պետական դուման</a>, բայց <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_II" title="Նիկոլայ II">Նիկոլայ II</a> ցարը ընդդիմացավ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բացարձակ միապետություն">բացարձակ միապետությունից</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սահմանադրական միապետություն">սահմանադրական միապետության</a> անցնելուն։ Հասարակական խռովությունները շարունակվեցին և ավելի խորացան <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Առաջին համաշխարհային պատերազմ">Առաջին համաշխարհային պատերազմի</a> ժամանակ՝ ռազմական դրության և մեծ քաղաքներում սննդի պակասի պատճառով։ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%BF_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3" title="Սանկտ Պետերբուրգ">Պետրոգրադի</a> ինքնաբուխ ապստամբությունը, որը Ռուսաստանի տնտեսական և մարտական ոգու անկման հետևանք էր, 1917 թվականի մարտին ավարտվեց <a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան հեղափոխությամբ</a> և Նիկոլայ II-ի գահընկեցությամբ ու կայսերական իշխանության տապալմամբ։ <a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցարական ինքնակալություն (դեռ գրված չէ)">Ցարական ինքնակալությանը</a> փոխարինելու եկավ Ռուսական ժամանակավոր իշխանությունը, որը նպատակ ուներ անցկացնել <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE" title="Ռուսաստանի Սահմանադիր ժողով">Համառուսաստանյան սահմանադիր ժողովի</a> ընտրություններ և շարունակել <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF" title="Անտանտ">Անտանտի</a> կողմից Առաջին աշխարհամարտին մասնակցելը։ Միևնույն ժամանակ ամբողջ երկրով մեկ ձևավորվեցին <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բանվորական խորհուրդներ (դեռ գրված չէ)">բանվորական խորհուրդներ</a>, որոնք հայտնի էին նաև «սովետներ» անվամբ։ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բոլշևիկներ">Բոլշևիկները</a>՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինի</a> ղեկավարությամբ, սովետներում և փողոցներում հրահրեցին <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական հեղափոխություն (դեռ գրված չէ)">սոցիալիստական հեղափոխություն</a>։ 1917 թվականի նոյեմբերի 7-ին Կարմիր գվարդիան գրոհեց Պետրոգրադի <a href="/wiki/%D5%81%D5%B4%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BF" title="Ձմեռային պալատ">Ձմեռային պալատը</a>՝ վերջ դնելով ժամանակավոր իշխանությանը և հաստատելով սովետների քաղաքական իշխանությունը<a href="#cite_note-20">[20]</a>։ Այս իրադարձությունն ավելի ուշ խորհրդային մատենագրության մեջ հայտնի դարձավ <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">«Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխություն»</a> անվամբ։ Դեկտեմբերին բոլշևիկները <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կենտրոնական տերություններ">Կենտրոնական տերությունների</a> հետ <a href="/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Զինադադար">զինադադար</a> կնքեցին, թեև 1918 թվականի փետրվարին պատերազմական գործողությունները նորից վերսկսվեցին։ Մարտին սովետները դադարեցրին իրենց մասնակցությունը Առաջին աշխարհամարտին և կնքեցին <a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%BD%D5%BF-%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր">Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիրը</a>։ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Կարմիր</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սպիտակ շարժում">սպիտակ գվարդիականների</a> միջև ծավալվեց երկար և արյունալի <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">քաղաքացիական պատերազմ</a>, որն սկսվեց 1917 թվականին և ավարտվեց 1923 թվականին՝ կարմիր գվարդիականների հաղթանակով։ Այդ ընթացքում տեղի ունեցավ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%B4%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1918-1921)" title="Ռազմական միջամտություն Ռուսաստանում (1918-1921)">ռազմական միջամտություն</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A3%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոմանովների գնդակահարություն (դեռ գրված չէ)">գնդակահարվեց նախկին ցարը և նրա ընտանիքը</a>, իսկ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%AA%D5%AB%D5%A5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D5%BE_(1921-1922)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պովոլոժիեի սով (1921-1922) (դեռ գրված չէ)">1921 թվականի սովը</a> մոտ հինգ միլիոն մարդու կյանք խլեց<a href="#cite_note-21">[21]</a>։ 1921 թվականի մարտին՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%B0-%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեհ-խորհրդային պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Լեհաստանի հետ պատերազմի ժամանակ</a>, կնքվեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1921)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռիգայի պայմանագիր (1921) (դեռ գրված չէ)">Ռիգայի խաղաղության պայմանագիրը</a>, ըստ որի՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Բելառուս">Բելառուսի</a> և <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինայի</a> վիճելի տարածքները բաժանվեցին <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհաստանի երկրորդ հանրապետություն">Լեհաստանի Հանրապետության</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Խորհրդային Ռուսաստանի</a> միջև։ Խորհրդային Միությունը ստիպված էր նմանատիպ հակամարտություններ լուծել նաև նոր կազմավորված <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Էստոնիայի անկախության պատերազմ">Էստոնիայի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆինլանդիայի անկախության հռչակագիր (դեռ գրված չէ)">Ֆինլանդիայի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լատվիայի անկախության պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Լատվիայի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-լիտվական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Լիտվայի հանրապետությունների</a> հետ։ 1922 թվականի դեկտեմբերի 28-ին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ՌԽՖՍՀ</a>-ի, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ԱԽՖՍՀ</a>-ի, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a>-ի և Բելառուսական ԽՍՀ-ի լիազոր պատվիրակների հանդիպումը հաստատեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի կազմավորման համաձայնագիր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ-ի կազմավորման համաձայնագիրը</a><a href="#cite_note-22">[22]</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="ԽՍՀՄ կազմավորման մասին հռչակագիր">հռչակագիրը</a>, որի հիման վրա կազմավորվեց Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միությունը<a href="#cite_note-23">[23]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ սովետների համագումար (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ սովետների առաջին համագումարը</a> հաստատեց այս երկու փաստաթղթերը, իսկ 1922 թվականի դեկտեմբերի 30-ին պատվիրակությունների ղեկավարները՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Միխայիլ Կալինին">Միխայիլ Կալինինը</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D5%91%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1" title="Միխայիլ Ցխակայա">Միխայիլ Ցխակայան</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D5%96%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A6%D5%A5" title="Միխայիլ Ֆրունզե">Միխայիլ Ֆրունզեն</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Գրիգորի Պետրովսկի">Գրիգորի Պետրովսկին</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալեքսանդր Չերվյակով (դեռ գրված չէ)">Ալեքսանդր Չերվյակովը</a> ստորագրեցին դրանք։ Պաշտոնական հայտարարությունը հնչեց <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%A9%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6" title="Մեծ թատրոն">Մեծ թատրոնի</a> բեմից։ Երկրի տնտեսության, արդյունաբերության և քաղաքականության կառուցվածքային ինտենսիվ փոփոխությունները սկսվեցին խորհրդային իշխանության վաղ շրջանում՝ 1917 թվականին։ Դրանց մեծ մասը կատարվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%AF%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային իշխանության առաջին դեկրետներ (դեռ գրված չէ)">բոլշևիկների առաջին դեկրետներին</a> համապատասխան, որոնք ստորագրել էր Վլադիմիր Լենինը։ Ամենանշանակալի առաջընթացը <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D6%86%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի էլեկտրիֆիկացման պետական հանձնաժողով (դեռ գրված չէ)">Ռուսաստանի էլեկտրիֆիկացման պետական հանձնաժողովի</a> (ԳՈԷԼՌՈ) ծրագիրն էր, ըստ որի՝ խորհրդային տնտեսությունը լուրջ կառուցվածքային փոփոխությունների էր ենթարկվելու՝ ամբողջ երկրի էլեկտրիֆիկացման միջոցով<a href="#cite_note-24">[24]</a>։ Ծրագրի հիման վրա կազմվեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="ԽՍՀՄ հնգամյա պլաններ">Հնգամյա պլանը</a>, որն իրագործվեց մինչև 1931 թվականը<a href="#cite_note-Kuzbassenergo-25">[25]</a>։ Ռուսական քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ վարած <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռազմական կոմունիզմ">«ռազմական կոմունիզմի»</a> տնտեսական քաղաքականությունից հետո, որպես երկրում սոցիալիզմի զարգացման նախաշեմ, խորհրդային իշխանությունը 1920-ական թվականներին թույլ տվեց, որ <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">ազգայնացված արդյունաբերությունների կողքին գործունեություն ծավալեն որոշ մասնավոր ձեռնարկություններ</a>, իսկ գյուղական վայրերում սննդի ձեռքբերումը կենտրոնացվեց կոոպերատիվների ձեռքում։ ԽՍՀՄ կազմավորումից ի վեր իշխանությունը հիմնված էր <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միակուսակցական պետություն">միակուսակցական կառավարման համակարգի</a> վրա. ղեկավարում էր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Կոմունիստական կուսակցությունը</a> (բոլշևիկները)։ Իշխանության նպատակն էր կանխարգելել կապիտալիստական կարգերին վերադառնալը և որ <a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդավարական կենտրոնամետություն (դեռ գրված չէ)">ժողովրդավարական կենտրոնամետության</a> սկզբունքները գործնականում դառնային ժողովրդի կամքի դրսևորման ամենաարդյունավետ միջոցը։ 1924 թվականին Լենինի մահից հետո տնտեսության ապագայի շուրջ քննարկումներն ընկան իշխանության համար պայքարի հիմքում։ Սկզբից նախատեսվում էր, որ Լենինին փոխարինելու էր <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հավաքական իշխանություն (դեռ գրված չէ)">«եռյակը»</a>՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D6%87" title="Գրիգորի Զինովև">Գրիգորի Զինովևը</a> Ուկրաինական ԽՍՀ-ից, <a href="/wiki/%D4%BC%D6%87_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D6%87_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%AB%D5%B9)" title="Լև Կամենև (քաղաքական գործիչ)">Լև Կամենևը</a> ՌԽՖՍՀ-ից և <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինը</a> ԱԽՖՍՀ-ից։ 1924 թվականի փետրվարի 1-ին <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միացյալ Թագավորություն">Միացյալ Թագավորությունը</a> ճանաչեց ԽՍՀՄ-ը։ Նույն տարում հաստատվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1924)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Սահմանադրություն (1924) (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ Սահմանադրությունը</a>, որն օրինականացրեց 1922 թվականին ստեղծված Միությունը։ Ըստ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B9%D5%AB_%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արչի Բրաուն (պատմաբան) (դեռ գրված չէ)">Արչի Բրաունի</a>՝ սահմանադրությունը ԽՍՀՄ-ում երբեք չի եղել քաղաքական իրականության ճշգրիտ ուղեցույց։ Օրինակ՝ այն փաստը, որ կուսակցությունը քաղաքականության մշակման ու վարման գործում գլխավոր դեր էր կատարում, հիշատակված չէր Սահմանադրության մեջ, մինչև 1977 թվականը<a href="#cite_note-26">[26]</a>։ ԽՍՀՄ-ը բազում հանրապետություններից կազմված դաշնային միություն էր, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ իր քաղաքական և վարչական միավորները։ Այդուհանդերձ, ոչ խորհրդային գրողները հաճախ էին «Խորհրդային Ռուսաստան» եզրն օգտագործում ամբողջ ԽՍՀՄ-ի համար, որը վերաբերվում էր միայն Ռուսաստանի Դաշնային Սոցիալիստական Հանրապետությանը։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ստալինյան_դարաշրջան_(1927-1953)">Ստալինյան դարաշրջան (1927-1953)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Ստալինյան դարաշրջան (1927-1953)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Ստալինյան դարաշրջան (1927-1953)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg/220px-19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg/330px-19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg/440px-19191107-lenin_second_anniversary_october_revolution_moscow.jpg 2x" data-file-width="2528" data-file-height="1820" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Լենինը</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D6%87_%D5%8F%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%AF%D5%AB" title="Լև Տրոցկի">Տրոցկին</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D6%87_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D6%87_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%AB%D5%B9)" title="Լև Կամենև (քաղաքական գործիչ)">Կամենևը</a> նշում են Հոկտեմբերյան հեղափոխության իրականացման երկրորդ տարին</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Russia_Famine_Saratov_1921.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Russia_Famine_Saratov_1921.jpg/220px-Russia_Famine_Saratov_1921.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Russia_Famine_Saratov_1921.jpg/330px-Russia_Famine_Saratov_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Russia_Famine_Saratov_1921.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="329" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%AA%D5%AB%D5%A5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D5%BE_(1921-1922)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պովոլժիեի սով (1921-1922) (դեռ գրված չէ)">1921-1922 թվականների սովի</a> հետևանքով մահացել է մոտավորապես 5 մլն մարդ <a href="#cite_note-27">[27]</a><a href="#cite_note-28">[28]</a>։</figcaption></figure> 1922 թվականի ապրիլի 3-ին Ստալինը դարձավ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D5%A3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ գլխավոր քարտուղար (դեռ գրված չէ)">ԽՄԿԿ գլխավոր քարտուղար</a>։ Լենինը վերջինիս նշանակեց <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բանվորա-գյուղացիական տեսչություն (դեռ գրված չէ)">Բանվորա-գյուղացիական տեսչության</a> ղեկավար, ինչը Ստալինին զգալի իշխանություն տվեց։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%AC%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իոսիֆ Ստալինի վերելք (դեռ գրված չէ)">Աստիճանաբար ամրապնդելով իր ազդեցությունը և կուսակցության ներսում մեկուսացնելով իր մրցակիցներին</a>՝ Ստալինը դարձավ երկրի <a href="/wiki/%D4%B2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF" class="mw-redirect mw-disambig" title="Բռնապետ">անվիճելի առաջնորդը</a> և 1920-ական թվականների վերջին հաստատեց <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D5%B2%D5%BB%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ամբողջատիրություն">ամբողջատիրական ռեժիմ</a>։ 1927 թվականի հոկտեմբերին <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D6%87" title="Գրիգորի Զինովև">Զինովևին</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D6%87_%D5%8F%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%AF%D5%AB" title="Լև Տրոցկի">Լև Տրոցկուն</a> հեռացրին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5_(%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF)" title="Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)">Կենտկոմից</a> և արտաքսեցին։ 1928 թվականին Ստալինը ներկայացրեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական տնտեսություն (դեռ գրված չէ)">սոցիալիստական տնտեսություն</a> կառուցելու <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առաջին հնգամյա պլան (դեռ գրված չէ)">Առաջին հնգամյա պլանը</a>։ Ի տարբերություն ամբողջ հեղափոխության ժամանակ Լենինի հնչեցրած <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ (դեռ գրված չէ)">ինտերնացիոնալիզմի</a>՝ այս պլանը նպատակ ուներ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D6%81%D6%80%D5%A1%D5%AE_%D5%B4%D5%A5%D5%AF_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմ առանձին վերցրած մեկ երկրում (դեռ գրված չէ)">սոցիալիզմ կառուցել մեկ երկրում</a>։ Արդյունաբերության մեջ պետությունն իր վերահսկողության տակ վերցրեց բոլոր ձեռնարկատիրությունները և սկսեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինդուստրացումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">ինդուստրացման</a> խիստ ծրագիր։ <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գյուղատնտեսությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գյուղատնտեսության</a> ոլորտում լենինյան «օրինակ ծառայելու» քաղաքականությանը հետևելու փոխարեն<a href="#cite_note-29">[29]</a>, ամբողջ երկրով մեկ սկսվեց <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">ֆերմաների բռնի կոլեկտիվացում</a>։ Արդյունքում երկրում ծայր առավ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովը Ռուսաստանի պատմության ընթացքում (դեռ գրված չէ)">սով</a>, ինչի հետևանքով մահացավ մոտավորապես 3-5 մլն մարդ. ողջ մնացած <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%AF" title="Կուլակ">կուլակներին</a> հետապնդում էին, իսկ շատերին էլ ուղարկեցին <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3" title="Գուլագ">գուլագներ</a>՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարկադիր աշխատանքը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">հարկադիր աշխատանքների</a><a href="#cite_note-Davies—Wheatcroft——[https://books.google.com/books?id=4s1lCwAAQBAJ&pg=PR14#v=onepage&q&f=false_xiv],_401_441-30">[30]</a><a href="#cite_note-31">[31]</a>։ Հանրային ցնցումները շարունակվեցին նաև 1930-ական թվականների կեսերին։ Չնայած 1930-ականների կեսից մինչև վերջն ընկած հատվածի խառնաշփոթին՝ նախքան <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի</a> սկսվելը, երկրում ձևավորվեց հզոր արդյունաբերական տնտեսություն։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Kolyma_road00.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/220px-Kolyma_road00.jpg" decoding="async" width="220" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/330px-Kolyma_road00.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/440px-Kolyma_road00.jpg 2x" data-file-width="483" data-file-height="456" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դալստրոյ (դեռ գրված չէ)">Դալստրոյի</a> բանվորները Կոլիմայի երկրամասում կառուցում են կամուրջ (<a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Մագադան">Մագադանից</a> <a href="/wiki/%D5%85%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%BD%D5%AF" title="Յակուտսկ">Յակուտսկ</a> ընկած <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1_(%D5%A1%D5%BE%D5%BF%D5%B8%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոլիմա (ավտոճանապարհ) (դեռ գրված չէ)">Կոլիմայի</a> ավտոճանապարհի մի մասը)։</figcaption></figure> 1930-ական թվականների սկզբին ԽՍՀՄ-ի և Արևմուտքի միջև սերտ համագործակցություն սկսվեց։ 1932-1934 թվականներին երկիրը մասնակցեց <a href="/w/index.php?title=%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%83%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Զինաթափման համաշխարհային կոնֆերանս (դեռ գրված չէ)">Զինաթափման համաշխարհային կոնֆերանսին</a>։ 1933 թվականին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ">ԱՄՆ</a>-ի և ԽՍՀՄ-ի միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատվեցին, երբ նոյեմբերին ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B6_%D4%B4._%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%BF" title="Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ">Ֆրանկլին Ռուզվելտը</a> պաշտոնապես ճանաչեց Ստալինի կոմունիստական իշխանությունը և սկսեց բանակցել երկու երկրների միջև նոր առևտրային համաձայնագրի շուրջ<a href="#cite_note-32">[32]</a>։ 1934 թվականի սեպտեմբերին երկիրը միացավ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%A1" title="Ազգերի լիգա">Ազգերի լիգային</a>։ 1936 թվականին <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ">Իսպանիայում բռնկված քաղաքացիական պատերազմից</a> հետո ԽՍՀՄ-ն ակտիվորեն աջակցում էր <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իսպանիայի երկրորդ հանրապետություն">հանրապետական ուժերին</a> ընդդեմ <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանկիստական Իսպանիա">ազգայնականների</a>, որոնց աջակցում էին <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իտալիայի թագավորություն">Ֆաշիստական Իտալիան</a> և <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիան</a><a href="#cite_note-33">[33]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:5marshals_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/5marshals_01.jpg/220px-5marshals_01.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/5marshals_01.jpg/330px-5marshals_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/5marshals_01.jpg/440px-5marshals_01.jpg 2x" data-file-width="628" data-file-height="450" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%AC" title="Խորհրդային Միության մարշալ">Խորհրդային Միության հինգ մարշալները</a> (1935)։ Նրանցից միայն երկուսը՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B4%D5%B5%D5%B8%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%AB" title="Սեմյոն Բուդյոննի">Բուդյոննին</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%BF_%D5%8E%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%BE" title="Կլիմենտ Վորոշիլով">Վորոշիլովը</a>, ողջ մնացին Ստալինյան բռնաճնշումների ժամանակ։ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D4%B2%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A5%D6%80" title="Վասիլի Բլյուխեր">Բլյուխերը</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D4%B5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Ալեքսանդր Եգորով">Եգորովը</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A1%D5%B9%D6%87%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Միխայիլ Տուխաչևսկի">Տուխաչևսկին</a> մահապատժի ենթարկվեցին։</figcaption></figure> 1936 թվականի դեկտեմբերին Ստալինը հրապարակեց նոր <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1936)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ սահմանադրություն (1936) (դեռ գրված չէ)">սահմանադրություն</a>, որն ամբողջ աշխարհում արժանացավ իր կողմնակիցների հավանությանը՝ որպես ամենաժողովրդավարական սահմանադրություն, որ կարելի է երբևէ պատկերացնել, թեև դրա վերաբերյալ որոշակի կասկածներ կային։ <a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Ստալինյան բռնաճնշումների</a> ժամանակ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հին բոլշևիկներ (դեռ գրված չէ)">«հին բոլշևիկներից»</a> շատերը, որոնք Լենինի հետ մասնակցել էին Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը, ձերբակալվեցին կամ մահապատժի ենթարկվեցին։ Ըստ գաղտնազերծված խորհրդային արխիվների՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF" title="ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ">Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատը</a> 1937 և 1938 թվականներին ձերբակալեց ավելի քան 1,5 մլն մարդու, որոնցից 681 692-ը գնդակահարվեց<a href="#cite_note-Thurston-34">[34]</a>։ Այդ երկու տարիներին օրական մոտ հազար մահապատիժ էր իրականացվում<a href="#cite_note-35">[35]</a>։ 1939 թվականին Մեծ Բրիտանիայի ու Ֆրանսիայի հետ ընդդեմ Գերմանիայի ռազմական դաշինք կնքելու անհաջող փորձերից հետո Խորհրդային Միությունը կտրուկ փոխեց իր ուղղությունը դեպի Նացիստական Գերմանիա<a href="#cite_note-36">[36]</a>։ Գրեթե մեկ տարի անց այն բանից հետո, երբ Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան Գերմանիայի հետ կնքեցին <a href="/wiki/%D5%84%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AD%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Մյունխենի համաձայնագիր">մյունխենյան համաձայնագիրը</a>, Խորհրդային Միությունը Գերմանիայի հետ <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%80%D5%BD_%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չորս գերտերությունների պակտ (դեռ գրված չէ)">լայնածավալ բանակցությունների</a> արդյունքում նույնպես կնքեց թե՛ ռազմական, թե՛ տնտեսական համաձայնագրեր։ 1939 թվականի օգոստոսին երկու երկրները կնքեցին <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1939)" title="Խորհրդա-գերմանական պայմանագիր (1939)">Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտը</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Խորհրդա-գերմանական առևտրային համաձայնագիր">Խորհրդա-գերմանական առևտրային համաձայնագիրը</a>։ Առաջինը հնարավոր դարձրեց <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%AB%D6%81" title="Բալթյան երկրների բռնակցումը Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից">Լիտվայի, Լատվայի, Էստոնիայի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BE%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%AB%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեսարաբիայի և Հյուսիսային Բուկովինայի բռնազավթումը ԽՍՀՄ-ի կողմից (դեռ գրված չէ)">Բեսարաբիայի, Հյուսիսային Բուկովինայի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի ներխուժումը Լեհաստան (դեռ գրված չէ)">Արևելյան Լեհաստանի բռնազավթումը</a>, մինչդեռ Խորհրդային Միությունը պաշտոնապես չեզոք դիրք գրավեց։ Նոյեմբերի վերջին հնարավորություն չունենալով դիվանագիտական միջոցներով <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Ֆինլանդիա">Ֆինլանդիայի Հանրապետությանը</a> ստիպել 25 կմ հետ քաշել իր սահմանները <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%BF_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3" title="Սանկտ Պետերբուրգ">Լենինգրադից</a>՝ Ստալինը հրամայեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D6%86%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1939-1940)" title="Խորհրդա-ֆիննական պատերազմ (1939-1940)">ներխուժել Ֆինլանդիա</a>։ 1939 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Խորհրդային Միությունը Ֆինլանդիա ներխուժելու համար հեռացվեց Ազգերի լիգայից<a href="#cite_note-37">[37]</a>։ 1938 և 1939 թվականներին արևելքում խորհրդային զինվորականները մի քանի վճռական հաղթանակ տարան Ճապոնիայի կայսրության դեմ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-ճապոնական սահմանային հակամարտություններ (դեռ գրված չէ)">սահմանային բախումների</a> ժամանակ։ Այդուհանդերձ, 1941 թվականի ապրիլին ԽՍՀՄ-ը <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ճապոնական կայսրություն">Ճապոնիայի</a> հետ կնքեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B9%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-ճապոնական չեզոքության պակտ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-ճապոնական չեզոքության պակտը</a>՝ ճանաչելով ճապոնական <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%B8%D5%B8%D6%82-%D4%B3%D5%B8" title="Մանջոու-Գո">Մանջոու-Գոյի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B3%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խամաճիկային պետություն (դեռ գրված չէ)">խամաճիկային պետության</a> տարածքային ամբողջականությունը։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ԽՍՀՄ-ը_Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմում_(1941-1945)"><span id=".D4.BD.D5.8D.D5.80.D5.84-.D5.A8_.D4.B5.D6.80.D5.AF.D6.80.D5.B8.D6.80.D5.A4_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.BA.D5.A1.D5.BF.D5.A5.D6.80.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.B4_.281941-1945.29">ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (1941-1945)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (1941-1945)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (1941-1945)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Հայրենական մեծ պատերազմ</a> և <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B0%D5%AB%D5%BF%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Հակահիտլերյան խմբավորում">Հակահիտլերյան խմբավորում</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg/220px-RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg" decoding="async" width="220" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg/330px-RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg/440px-RIAN_archive_44732_Soviet_soldiers_attack_house.jpg 2x" data-file-width="2163" data-file-height="776" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Ստալինգրադի ճակատամարտ">Ստալինգրադի ճակատամարտը</a>, որը մի շարք պատմաբաններ համարում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի բեկումնային պահը։</figcaption></figure> Գերմանիան խախտեց Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտը և 1941 թվականի հունիսի 22-ին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%A1_(%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բարբարոսա (ռազմական գործողություն)">ներխուժեց Խորհրդային Միություն</a>, որով սկսվեց <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Հայրենական մեծ պատերազմը</a>։ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Կարմիր բանակը</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Մոսկվայի ճակատամարտ">Մոսկվայի ճակատամարտում</a> կանգնեցրեց Գերմանիայի անհաղթելի թվացող զորքը։ 1942 թվականի վերջից մինչև 1943 թվականի սկիզբը տևած <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Ստալինգրադի ճակատամարտ">Ստալինգրադի ճակատամարտը</a> Գերմանիային ուժեղ հարված հասցրեց, որից վերջինս այդպես էլ չկարողացավ ուշքի գալ, ինչը դարձավ պատերազմի բեկումնային պահը։ Ստալինգրադից հետո խորհրդային ուժերն Արևելյան Եվրոպայով առաջ շարժվեցին դեպի Բեռլին՝ նախքան <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտ (դեռ գրված չէ)">Գերմանիայի հանձնվելը 1945 թվականին</a>։ Գերմանիան Արևելյան ռազմաճակատում ունեցավ իր տեղակայված ուժերի 80%-ի կորուստ<a href="#cite_note-38">[38]</a>։ 1943 թվականի օգոստոսի 10-ին Ֆրանկլին Ռուզվելտի արտաքին հարաբերությունների գծով խորհրդական <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%B8%D6%83%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարրի Հոփքինս (դեռ գրված չէ)">Հարրի Հոփքինսը</a> խոսեց պատերազմում ԽՍՀՄ-ի վճռորոշ դերակատարման մասին։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Teheran_conference-1943.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Teheran_conference-1943.jpg/220px-Teheran_conference-1943.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Teheran_conference-1943.jpg/330px-Teheran_conference-1943.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Teheran_conference-1943.jpg/440px-Teheran_conference-1943.jpg 2x" data-file-width="5680" data-file-height="4544" /></a><figcaption>Ձախից աջ՝ ԽՍՀՄ գլխավոր քարտուղար <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինը</a>, ԱՄՆ նախագահ <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B6_%D4%B4._%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%BF" title="Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ">Ֆրանկլին Ռուզվելտը</a> և Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%A9%D5%B8%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%B9%D5%AB%D5%AC" title="Ուինսթոն Չերչիլ">Ուինսթոն Չերչիլը</a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD" title="Թեհրանի կոնֆերանս">Թեհրանի կոնֆերանսին</a>, 1943 թվական։</figcaption></figure> 1945 թվականի ապրիլին իր դաշնակիցների հետ կնքած համաձայնագրի շրջանակներում՝ <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD_(1945)" title="Ղրիմի կոնֆերանս (1945)">Ղրիմի կոնֆերանսում</a> չեղյալ հայտարարվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B9%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-ճապոնական չեզոքության պակտ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-ճապոնական չեզոքության պակտը</a><a href="#cite_note-denunciation-39">[39]</a> և ԽՍՀՄ-ն 1945 թվականի օգոստոսի 9-ին <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%B8%D5%B8%D6%82-%D4%B3%D5%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ներխուժումը Մանջոու-Գո (դեռ գրված չէ)">ներխուժեց Մանջոու-Գո</a> ու Ճապոնիայի վերահսկողության տակ գտնվող այլ տարածքներ<a href="#cite_note-declarationofwar-40">[40]</a>։ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1945)" title="Խորհրդա-ճապոնական պատերազմ (1945)">Այս հակամարտությունն</a> ավարտվեց Խորհրդայն Միության վճռորոշ հաղթանակով, որը նպաստեց <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճապոնիայի պարտություն (դեռ գրված չէ)">Ճապոնիայի անվերապահ հանձնվելուն</a> և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին։ ԽՍՀՄ-ը մեծապես տուժեց պատերազմում՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հայրենական մեծ պատերազմի կորուստներ (դեռ գրված չէ)">զոհելով 27 մլն մարդու կյանք</a><a href="#cite_note-1930s-41">[41]</a>։ 1942-1943 թվականներին՝ ընդամենը ութ ամիսների ընթացքում, մոտավորապես 2,8 մլն <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային ռազմագերիները Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ (դեռ գրված չէ)">խորհրդային զինվորական</a> մահացավ սովից, դաժան վերաբերմունքից կամ մահապատիժներից<a href="#cite_note-42">[42]</a><a href="#cite_note-43">[43]</a>։ Պատերազմի ընթացքում երկիրը Միացյալ Նահանգների, Մեծ Բրիտանիայի և Չինաստանի հետ համարվում էր Դաշնակից տերությունների մեծ քառյակ<a href="#cite_note-44">[44]</a>, որոնք ավելի ուշ ընդգրկվեցին <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%80%D5%BD_%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չորս ոստիկաններ (դեռ գրված չէ)">«Չորս ոստիկանների ծրագրի»</a> մեջ, որի հիման վրա էլ ձևավորվեց <a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ">ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը</a><a href="#cite_note-45">[45]</a>։ Հետպատերազմյան շրջանում Խորհրդային Միությունը դարձավ գերտերություն։ Եթե նախքան պատերազմը Արևմտյան աշխարհը չէր <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Միջազգային ճանաչում">ճանաչում</a> ԽՍՀՄ-ը, ապա պատերազմից հետո՝ 1940-ական թվականների վերջին, Խորհրդային Միությունը դիվանագիտական հարաբերություններ ուներ գրեթե բոլոր երկրների հետ։ 1945 թվականից <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%A8_%D6%87_%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ը և ՄԱԿ-ը (դեռ գրված չէ)">լինելով</a> ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հիմնադիր անդամ՝ երկիրն այն <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամներ (դեռ գրված չէ)">հինգ մշտական անդամներից</a> էր, որ կարող էր ցանկացած բանաձևի վետո դնել։ <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Սառը_պատերազմ">Սառը պատերազմ</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Սառը պատերազմ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Սառը պատերազմ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Soviet_empire_1960.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/220px-Soviet_empire_1960.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/330px-Soviet_empire_1960.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/440px-Soviet_empire_1960.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Քարտեզ, որը ցույց է տալիս 1960 թվականի դրությամբ Խորհրդային Միության և իր պետությունների ամենամեծ տարածքային ձգվածությունը, որտեղ այն գերիշխում էր քաղաքական, տնտեսական և ռազմական առումով՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կուբայական հեղափոխություն">Կուբայական հեղափոխությունից</a> հետո (1959), բայց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-չինական պառակտում (դեռ գրված չէ)">խորհրդա-չինական պառակտումից</a> առաջ (1961) (ընդհանուր մակերեսը՝ 35,000,000 կմ²)։</figcaption></figure> Պատերազմից անմիջապես հետո Խորհրդային Միությունը վերականգնեց և ընդլայնեց իր տնտեսությունը՝ պահպանելով խիստ կենտրոնացված կառավարումը։ Խորհրդային Միությունն իր վերահսկողության տակ վերցրեց նաև Արևելյան Եվրոպայի երկրներից շատերին (բացառությամբ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-հարավսլավական հակամարտություն (դեռ գրված չէ)">Հարավսլավիային</a> և ավելի ուշ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-ալբանական պառակտում (դեռ գրված չէ)">Ալբանիային</a>)՝ դրանք դարձնելով <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արբանյակ պետություն (դեռ գրված չէ)">արբանյակ պետություններ</a>։ ԽՍՀՄ-ն իր արբանյակ պետությունները կապեց ռազմական դաշինքով՝ 1955 թվականին <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպությամբ</a> և 1949-1991 թվականներին՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցությամբ</a>, որը <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրոպական տնտեսական համագործակցություն">Եվրոպական տնտեսական համագործակցության</a> նման կազմակերպություն էր<a href="#cite_note-fas.org-46">[46]</a>։ ԽՍՀՄ-ը կենտրոնացավ վերականգնվելու վրա՝ զավթելով և տեղափոխելով Գերմանիայի արդյունաբերական գործարաններից շատերը և օգտագործելով համատեղ ձեռնարկությունները, <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ռազմատուգանքներ (դեռ գրված չէ)">ռազմատուգանք պահանջեց</a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն">Արևելյան Գերմանիայից</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիայի ժողովրդական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հունգարիայից</a>, Ռումինիայից և <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուլղարիայի ժողովրդական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուլղարիայից</a>։ Այն նաև առևտրական համաձայնագրեր կնքեց, որոնք մշակվել էին ի նպաստ Խորհրդային Միության։ Մոսկվան վերահսկում էր Կոմունիստական կուսակցություններին, որոնք ղեկավարում էին արբանյակ պետություններն ու կատարում էին Կրեմլի հրամանները։ Ավելի ուշ Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցությունն օգնություն տրամադրեց Չինաստանում հաղթանակած <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի Կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական կուսակցությանը</a>, որի արդյունքում մեծացավ նրա ազդեցությունը։ Վախենալով Խորհրդային Միության նկրտումներից՝ նրա ռազմական դաշնակիցները՝ Միացյալ Թագավորությունը և Միացյալ Նահանգները, դարձան թշնամիներ։ Սրան հաջորդած <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմում</a> երկու կողմերն անուղղակիորեն բախվեցին <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%84%D5%BD%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Պրոքսի պատերազմ">միջնորդավորված պատերազմներում</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Խրուշչովյան_ձնհալ_(1953–1964)">Խրուշչովյան ձնհալ (1953–1964)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Խրուշչովյան ձնհալ (1953–1964)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Խրուշչովյան ձնհալ (1953–1964)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:John_Kennedy,_Nikita_Khrushchev_1961.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/220px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/330px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/440px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg 2x" data-file-width="2894" data-file-height="2315" /></a><figcaption>Խորհրդային Միության ղեկավար <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովը</a> (ձախից) ԱՄՆ նախագահ <a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D5%B6_%D5%94%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%A4%D5%AB_%D4%BF%D6%80%D5%BF%D5%BD%D5%A5%D6%80" title="Ջոն Քենեդի Կրտսեր">Ջոն Քեննեդու</a> հետ Վիեննայում, հունիսի 3, 1961։</figcaption></figure> Ստալինը մահացավ 1953 թվականի մարտի 5-ին։ Չունենալով բոլորի կողմից ընդունելի իրավահաջորդ՝ իշխող Կոմունիստական կուսակցության պաշտոնյաները սկզբնական շրջանում նախընտրեցին Խորհրդային Միությունը ղեկավարել եռյակի միջոցով՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Գեորգի Մալենկովի</a> գլխավորությամբ։ Սակայն սա երկար չտևեց, և <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովը</a> 1950-ական թվականների կեսերին հաղթեց իշխանության համար մղվող պայքարում։ 1956 թվականին նա <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D6%87_%D5%A4%D6%80%D5%A1_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D6%87%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անձի պաշտամունքի և դրա հետևանքների մասին (դեռ գրված չէ)">դատապարտեց Իոսիֆ Ստալինին</a>, այնուհետև թուլացրեց կուսակցության և հանրության վրա վերահսկողությունը։ Այս գործընթացը հայտնի դարձավ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ապաստալինացում (դեռ գրված չէ)">«ապաստալինացում»</a> անվամբ։ Մոսկվան Արևելյան Եվրոպան համարում էր խիստ կարևոր բուֆերային գոտի՝ մեկ այլ խոշոր ներխուժման պարագայում իր արևմտյան առաջնագծերը պաշտպանելու համար, ինչպիսին Գերմանիայի ներխուժումն էր 1941 թվականին։ Այդ պատճառով ԽՍՀՄ-ը ձգտում էր իր վերահսկողությունը տարածաշրջանում ամրապնդել Արևելյան Եվրոպայի երկրներն արբանյակ պետությունների վերածելու միջոցով, որոնք կախված կլինեին իրենից և կենթարկվեին իրեն։ Արդյունքում Խորհրդային Միության զինված ուժերն օգտագործվեցին 1956 թվականին <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Հունգարական հեղափոխություն (1956)">Հունգարիայում</a> հակակոմունիստական խռովությունները ճնշելու համար։ 1950-ական թվականների վերջերին ԽՍՀՄ-ի և Արևմուտքի մերձեցման պատճառով Չինաստանի հետ առճակատումը և այն, ինչը <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8_%D5%91%D5%A6%D5%A5_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մաո Ցզե Դուն">Մաո Ցզե Դունն</a> ընկալում էր որպես խրուշչովյան <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռեվիզիոնիզմ">ռևիզիոնիզմ</a>, հանգեցրին <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-չինական պառակտում (դեռ գրված չէ)">խորհրդա-չինական պառակտմանը</a>։ Սա հանգեցրեց նաև պառակտման ամբողջ մարքսիզմ-լենինիզմի շարժման մեջ, իսկ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ալբանիայի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դեմոկրատական Կամպուչիա (դեռ գրված չէ)">Կամբոջիայի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոմալիի Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սոմալիի</a> իշխանությունները նախընտրեցին դաշնակցային հարաբերություններ հաստատել Չինաստանի հետ։ 1950-ական թվականների վերջից 1960-ական թվականների սկզբում ԽՍՀՄ-ը շարունակեց իր գիտատեխնոլոգիական սխրագործությունները <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տիեզերական մրցավազք (դեռ գրված չէ)">Տիեզերական մրցավազքում</a>՝ մրցակցելով Միացյալ Նահանգների հետ. 1957 թվականին արձակեց իր առաջին արհեստական՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF_1" title="Սպուտնիկ 1">Սպուտնիկ 1</a> արբանյակը, իսկ 1957 թվականին տիեզերք ուղարկեց <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1_(%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D6%81_%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Լայկա (տիեզերագնաց շուն)">Լայկա</a> շանը, 1961 թվականին՝ առաջին մարդուն՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Յուրի Գագարին">Յուրի Գագարինին</a>, 1963 թվականին՝ առաջին կնոջը՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%8F%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%A1" title="Վալենտինա Տերեշկովա">Վալենտինա Տերեշկովային</a>, 1965 թվականին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B5_%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%BE" title="Ալեքսեյ Լեոնով">Ալեքսեյ Լեոնովն</a> առաջին մարդն էր, որ դուրս եկավ բաց տիեզերք, 1966 թվականին առաջին անգամ Լունա 9 տիեզերանավը, այնուհետև՝ առաջին լուսնագնացները՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D5%A4_1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լունոխոդ 1 (դեռ գրված չէ)">Լունոխոդ 1</a>-ը և <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D5%A4_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լունոխոդ 2 (դեռ գրված չէ)">Լունոխոդ 2</a>-ը վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա<a href="#cite_note-lunokhod-47">[47]</a>։ Խրուշչովը նախաձեռնեց <a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">«ձնհալի» քաղաքականությունը</a>, որը բարդ տեղաշարժ էր երկրի քաղաքական, մշակութային և տնտեսական կյանքում։ Սա ենթադրում էր ավելի լայն շփում արտաքին աշխարհի և այլ ազգերի հետ, նոր սոցիալ-տնտեսական քաղաքականություններ՝ շեշտադրումը դնելով ապրանքների վրա, ինչը հնարավորություն տվեց շեշտակի բարձրացնել երկրի կենսամակարդակը՝ պահպանելով տնտեսական աճի բարձր մակարդակ։ Գրաքննությունը ևս մեղմացվեց։ Սակայն գյուղատնտեսության և կառավարման ոլորտներում Խրուշչովի կատարած բարեփոխումներն ընդհանուր առմամբ արդյունավետ չէին։ 1962 թվականին Խրուշչովը, Կուբայում միջուկային հրթիռներ տեղակայելով, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4" title="Կարիբյան ճգնաժամ">ճգնաժամ ստեղծեց Միացյալ Նահանգների հետ</a> հարաբերություններում։ Ճգնաժամը հանգուցալուծելու նպատակով որոշում կայացվեց միջուկային հրթիռները հանել թե՛ Կուբայից, թե՛ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիայից</a>։ Ստեղծված իրավիճակի պատճառով ընկավ Խրուշչովի հեղինակությունը, ինչի հետևանքով 1964 թվականին նրան հեռացրին իշխանությունից։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Լճացման_տարիներ_(1964–1985)">Լճացման տարիներ (1964–1985)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Լճացման տարիներ (1964–1985)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Լճացման տարիներ (1964–1985)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg/220px-Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg/330px-Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg/440px-Nikolai-Podgornyi-1969-in-Tampere.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1291" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8A%D5%B8%D5%A4%D5%A3%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB" title="Նիկոլայ Պոդգոռնի">Նիկոլայ Պոդգոռնին</a> <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Ֆինլանդիա">Ֆինլանդիայի</a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A5" title="Տամպերե">Տամպերե</a> քաղաք այցի ժամանակ, հոկտեմբերի 16, 1969 թվական։</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg/220px-Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg/330px-Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg/440px-Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg 2x" data-file-width="630" data-file-height="425" /></a><figcaption>ԽՍՀՄ գլխավոր քարտուղար <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնևը</a> և ԱՄՆ նախագահ <a href="/wiki/%D5%8B%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Ջիմի Քարթեր">Ջիմի Քարթերը</a> ստորագրում են <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցություններ (երկրորդ) (դեռ գրված չէ)">Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցությունների</a> երկրորդ համաձայնագիրը, Վիեննա, հունիսի 18, 1979 թվական։</figcaption></figure> Խրուշչովին իշխանությունից հեռացնելուն հաջորդեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոլեկտիվ կառավարում (դեռ գրված չէ)">կոլեկտիվ կառավարման</a> ևս մեկ շրջան, որտեղ գլխավոր քարտուղարը Լեոնիդ Բրեժնևն էր, վարչապետը՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B5_%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A3%D5%AB%D5%B6" title="Ալեքսեյ Կոսիգին">Ալեքսեյ Կոսիգինը</a>, իսկ նախագահության ղեկավարը՝ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8A%D5%B8%D5%A4%D5%A3%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB" title="Նիկոլայ Պոդգոռնի">Նիկոլայ Պոդգոռնին</a>։ Կոլեկտիվ կառավարումը տևեց այնքան ժամանակ, մինչև Բրեժնևը 1970-ական թվականների սկզբին դարձավ Խորհրդային Միության առաջնորդը։ 1968 թվականին Խորհրդային Միությունը և Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպության անդամ երկրները <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1_(1968)" title="Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)">ներխուժեցին</a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1" title="Չեխոսլովակիա">Չեխոսլովակիա</a>՝ <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրահայի գարուն">«Պրահայի գարնան»</a> բարեփոխումները կանգնեցնելու նպատակով։ Բրեժնևն այդ ներխուժումը, նախորդ, ինչպես նաև հնարավոր այլ ռազմական միջամտություններն արդարացրեց <a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Բրեժնևի դոկտրին">բրեժնևյան դոկտրինով</a>, ըստ որի՝ ցանկացած սպառնալիք Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպության ցանկացած անդամ երկրի սոցիալիստական իշխանությանը սպառնալիք է տվյալ կազմակերպության անդամ բոլոր երկրների համար, այդ իսկ պատճառով ներժուխումն արդարացված է։ Բրեժնևը գլխավորում էր Արևմուտքի հետ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լարված հարաբերությունների կարգավորում (դեռ գրված չէ)">լարված հարաբերությունների կարգավորման</a> գործընթացը, որի արդյունքում կնքվեցին համաձայնագրեր զենքի վերահսկման վերաբերյալ (<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցություններ (առաջին) (դեռ գրված չէ)">Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցություններ (առաջին)</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցություններ (երկրորդ) (դեռ գրված չէ)">Ռազմավարական սպառազինման սահմանափակման վերաբերյալ բանակցություններ (երկրորդ)</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերի սահմանափակման պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">Հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերի սահմանափակման պայմանագիր</a>), իսկ այդ ընթացքում հզորացվում էր խորհրդային զինված ուժերը։ 1977 թվականի հոկտեմբերին միաձայն ընդունվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1977)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ սահմանադրություն (1977) (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային Միության երրորդ սահմանադրությունը</a>։ 1982 թվականին՝ Բրեժնևի մահվան ժամանակ, երկրի ղեկավարների շրջանում հակակրանք կար փոփոխությունների նկատմամբ։ Բրեժնևի կառավարման երկար տարիները՝ ծերացող և քարացած քաղաքական ղեկավարների հետ միասին կոչվեցին «լճացման տարիներ»։ Այս ժամանակաշրջանը երկրի համար համարվում է անբարենպաստ տնտեսական, քաղաքական և սոցիալական հետևանքների ժամանակաշրջան, որը սկսվեց Բրեժնևի կառավարման տարիներին և շարունակվեց նրան հաջորդած ղեկավարների՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Յուրի Անդրոպովի</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8" title="Կոնստանտին Չեռնենկո">Կոնստանտին Չեռնենկոյի</a> ժամանակ։ 1979 թվականի վերջերին Խորհրդային Միության զինված ուժերը միջամտեցին հարևան <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1978-%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%B9_%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%85%D6%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆղանական հակամարտություն (1978-մինչ այսօր) (դեռ գրված չէ)">Աֆղանստանում ծավալվող քաղաքացիական պատերազմին</a>՝ գործնականում վերջ դնելով Արևմուտքի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վերակառուցում_(1985–1991)">Վերակառուցում (1985–1991)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Վերակառուցում (1985–1991)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Վերակառուցում (1985–1991)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Սառը պատերազմի ավարտ">Սառը պատերազմի ավարտ</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva,_Switzerland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/220px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/330px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/440px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2651" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովը</a> ԱՄՆ նախագահ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A4_%D5%8C%D5%A5%D5%B5%D5%A3%D5%A1%D5%B6" title="Ռոնալդ Ռեյգան">Ռոնալդ Ռեյգանի</a> հետ դեմ առ դեմ քննարկման ժամանակ։</figcaption></figure> Հաջորդ տասնամյակում հատկանշական էր երկու իրադարձություն՝ Խորհրդային Միության տնտեսական և քաղաքական ինստիտուտների ակնհայտ փլուզումը և բարեփոխումներ կատարելու մասնակի փորձերը, որոնք ուղղված էին բարեփոխումների գործընթացը հետ շրջելուն։ Քեննեթ Ս. Դեֆեյեսը <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BE%D5%A9%D5%AB%D6%81_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նավթից անդին (դեռ գրված չէ)">«Նավթից անդին»</a> գրքում պնդում էր, որ <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A4_%D5%8C%D5%A5%D5%B5%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոնալդ Ռեյգանի նախագահություն (դեռ գրված չէ)">Ռեյգանի վարչակազմը</a> խրախուսում էր <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սաուդյան Արաբիա">Սաուդյան Արաբիային</a> այնքան <a href="/w/index.php?title=1980-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A9%D5%AB_%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="1980-ականների նավթի գերարտադրություն (դեռ գրված չէ)">իջեցնել նավթի գները</a>, որ Խորհրդային Միությունը չկարողանար շահույթ ստանալ իր նավթի վաճառքից, ինչը հանգեցրեց երկրի <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հաստատուն արժույթ (դեռ գրված չէ)">հաստատուն արժույթի</a> պահուստների սպառմանը<a href="#cite_note-48">[48]</a>։ <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg/150px-00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg" decoding="async" width="150" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg/225px-00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg/300px-00_P%C3%A1neur%C3%B3pai_Piknik_eml%C3%A9khely.jpg 2x" data-file-width="416" data-file-height="638" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպական պիկնիկ (դեռ գրված չէ)">Եվրոպական պիկնիկը</a> տեղի ունեցավ 1989 թվականի օգոստոսին Ավստրո-Հունգարիայի սահմանին։</figcaption></figure> Բրեժնևին հաջորդած երկու ղեկավարների իշխանությունը, որոնք խորապես կրում էին բրեժնևյան կառավարման արժեքները, երկար չտևեց։ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Յուրի Անդրոպովը</a> 68 տարեկան էր, իսկ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8" title="Կոնստանտին Չեռնենկո">Կոնստանտին Չեռնենկոն</a>՝ 72, երբ եկան իշխանության. երկուսն էլ երկու տարի չանցած մահացան։ Փորձելով խուսափել երրորդ՝ հնարավոր կարճաժամկետ կառավարումից, ԽՍՀՄ-ը 1985 թվականին ընտրեց առավել երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովին</a>։ Վերջինս էական փոփոխություններ ձեռնարկեց երկրի տնտեսության մեջ և քաղաքական ղեկավարության շրջանում, որը ստացավ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">«Վերակառուցում»</a> անվանումը։ Նրա «գլասնոստ» քաղաքականությունը տասնյակ տարիների պետական խիստ գրաքննությունից հետո ազատ էր դարձնում <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինֆորմացիայի ազատություն (դեռ գրված չէ)">ինֆորմացիայի հասանելիությունը</a>։ Գորբաչովը նաև միտված էր ավարտել Սառը պատերազմը։ 1988 թվականին ԽՍՀՄ-ը հրաժարվեց շարունակել <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանստանի պատերազմը</a> և սկսեց իր ուժերը հանել երկրից։ Հաջորդ տարի <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սինատրայի դոկտրին (դեռ գրված չէ)">Գորբաչովը հրաժարվեց միջամտել Խորհրդային արբանյակ պետությունների ներքին գործերին</a>, ինչը ճանապարհ հարթեց <a href="/wiki/1989_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1989 թվականի հեղափոխություններ">1989 թվականի հեղափոխությունների</a> համար։ Մասնավորապես, 1989 թվականի օգոստոսին Խորհրդային Միության անգործությունը <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպական պիկնիկ (դեռ գրված չէ)">Եվրոպական պիկնիկի</a> ժամանակ սկիզբ դրեց խաղաղության շղթայական ռեակցիայի, որի հետևանքով փլուզվեց Արևելյան բլոկը։ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AB_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բեռլինի պատի փլուզում">Բեռլինի պատի փլուզումով</a> ու Արևելյան և Արևմտյան Գերմանիաների միավորումով ընկավ Արևմուտքի և ԽՍՀՄ վերահսկողության տակ գտնվող տարածաշրջանների միջև <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%A5_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%80" title="Երկաթե վարագույր">«երկարթե վարագույրը»</a><a href="#cite_note-49">[49]</a><a href="#cite_note-50">[50]</a><a href="#cite_note-51">[51]</a><a href="#cite_note-52">[52]</a>։ Միևնույն ժամանակ խորհրդային երկրներն իրավական քայլեր նախաձեռնեցին իրենց տարածքների <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ինքնիշխանություն">ինքնիշխանությունը</a> ճանաչելու համար՝ հղում անելով ԽՍՀՄ սահմանադրության 72-րդ հոդվածին (ԽՍՀՄ-ի կազմից դուրս գալը)<a href="#cite_note-53">[53]</a>։ 1990 թվականի ապրիլի 7-ին օրենք ընդունվեց, որը ցանկացած հանրապետության թույլ էր տալիս դուրս գալ ԽՍՀՄ կազմից, եթե իր բնակչության 2/3-ը կողմ քվեարկեր հանրաքվեին<a href="#cite_note-54">[54]</a>։ 1990 թվականին այդ հանրապետություններից շատերը, հիմնվելով իրենց ազգային օրենսդրությունների վրա, անցկացրին իրենց առաջին ընտրությունները։ Այդ օրենսդրական մարմիններից շատերը սկսեցին օրենքներ ընդունել, որոնք հակասում էին ԽՍՀՄ օրենքներին, ինչը հայտնի դարձավ <a href="/w/index.php?title=%D5%95%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օրենքների պատերազմ (դեռ գրված չէ)">«օրենքների պատերազմ»</a> անվանմամբ։ 1989 թվականին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ՌԽՖՍՀ</a>-ը հրավիրեց նորընտիր Ժողովրդական դեպուտատների հանրագումար, որտեղ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD_%D4%B5%D5%AC%D6%81%D5%AB%D5%B6" title="Բորիս Ելցին">Բորիս Ելցինն</a> ընտրվեց նախագահ։ 1990 թվականի հունիսի 12-ին հանրագումարը հայտարարեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D4%BD%D5%96%D5%8D%D5%80_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՌԽՖՍՀ պետական ինքնիշխանության հռչակագիր (դեռ գրված չէ)">Ռուսաստանի ինքնիշխանությունն իր տարածքի նկատմամբ</a> և նախաձեռնեց օրենքներ, որոնք փորձում էին փոխարինել որոշ խորհրդային օրենքների։ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1" title="Լիտվա">Լիտվայում</a> <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սայուդիս (դեռ գրված չէ)">Սայուդիս</a> կուսակցության հաղթանակից հետո երկիրը 1990 թվականի մարտի 11-ին հայտարարեց իր անկախության վերականգնման մասին։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Image0_ST.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Image0_ST.jpg/220px-Image0_ST.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Image0_ST.jpg/330px-Image0_ST.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Image0_ST.jpg/440px-Image0_ST.jpg 2x" data-file-width="565" data-file-height="424" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9_(1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օգոստոսյան պուտչ (1991) (դեռ գրված չէ)">Օգոստոսյան պուտչի</a> ժամանակ <a href="/wiki/%D5%8F-80" title="Տ-80">Տ-80</a> տանկ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF" title="Կարմիր հրապարակ">Կարմիր հրապարակում</a>։</figcaption></figure> 1991 թվականի մարտի 17-ին ԽՍՀՄ-ը պահպանելու նպատակով ինը հանրապետությունում <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5" title="Համամիութենական հանրաքվե">հանրաքվե անցկացվեց</a> (մնացածը բոյկոտեցին քվեարկությունը), որտեղ բնակչության մեծ մասը կողմ քվեարկեց ԽՍՀՄ-ի պահպանմանը։ 1991 թվականի ամռանն ութ հանրապետություն նախաձեռնեց <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր միութենական համաձայնագիր (դեռ գրված չէ)">Նոր միութենական համաձայնագիր</a>, որով երկիրն ավելի ազատ կդառնար։ Համաձայնագիրը սակայն չկնքվեց <a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9_(1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օգոստոսյան պուտչ (1991) (դեռ գրված չէ)">Օգոստոսյան պուտչի</a> պատճառով, երբ կառավարության ու Պետական անվտանգության կոմիտեի չփոխզիջող անդամները պետական հեղաշրջման փորձ արեցին՝ ցանկանալով չեղարկել Գորբաչովի բարեփոխումները և վերականգնել հանրապետությունների վրա Կենտրոնական կոմիտեի վերահսկողությունը։ Հեղաշրջման տապալումից հետո Ելցինը համարվեց հերոս՝ իր վճռական որոշումների համար, իսկ Գորբաչովի իշխանությունն ավարտվեց։ Ուժերի հավասարակշռությունը զգալիորեն թեքվեց դեպի հանրապետությունների կողմը։ 1991 թվականի օգոստոսին Լատվիան և Էստոնիան անմիջապես հայտարարեցին իրենց լիարժեք անկախության վերականգնման մասին (հետևելով Լիտվայի՝ 1990 թվականի օրինակին)։ Օգոստոսի վերջին Գորբաչովը հեռացավ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնից, որից քիչ անց կուսակցությունն անժամկետ դադարեցրեց իր գործունեությունը՝ այդպես վերջ դնելով իր իշխանությանը։ Աշնանը Գորբաչովն արդեն ազդեցություն չուներ Մոսկվայից դուրս կատարվող իրադարձությունների վրա։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ԽՍՀՄ-ի_փլուզում_(1990–1991)">ԽՍՀՄ-ի փլուզում (1990–1991)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. ԽՍՀՄ-ի փլուզում (1990–1991)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: ԽՍՀՄ-ի փլուզում (1990–1991)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5" title="Համամիութենական հանրաքվե">Համամիութենական հանրաքվե</a>, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</a>, և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">Անկախ Պետությունների Համագործակցություն</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Cold_War_border_changes.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Cold_War_border_changes.png/220px-Cold_War_border_changes.png" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Cold_War_border_changes.png/330px-Cold_War_border_changes.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Cold_War_border_changes.png/440px-Cold_War_border_changes.png 2x" data-file-width="599" data-file-height="436" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմից</a> հետո ազգային սահմանների փոփոխությունները</figcaption></figure> Մնացած 12 հանրապետությունները շարունակեցին քննարկել Միության նոր, ավելի ազատ մոդելներ ստեղծելու հարցը։ Այդուհանդերձ, դեկտեմբերին բոլոր հանրապետությունները, բացի Ռուսաստանից և <a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախստանից</a>, հայտարարեցին իրենց անկախության մասին։ Ելցինը սկսեց ղեկավարել այն, ինչ մնացել էր Խորհրդային իշխանությունից՝ ներառյալ <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%B4%D5%AC" title="Մոսկովյան Կրեմլ">Մոսկովյան Կրեմլը</a>։ Վերջին հարվածը հասցվեց դեկտեմբերի 1-ին, երբ իր հզորությամբ երկրորդ հանրապետություն հանդիսացող <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BE%D5%A5_(1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համաուկրաինական հանրաքվե (1991) (դեռ գրված չէ)">Ուկրաինան ձայների մեծամասնությամբ կողմ քվեարկեց</a> անկախանալուն։ Ուկրաինայի առանձնացումով վերջ դրվեց Խորհրդային Միության գոյության ցանկացած՝ նույնիսկ փոքրաթիվ հանրապետություններով իրական հնարավորությանը։ 1991 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Ռուսաստանի, Ուկրաինայի և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Բելառուս">Բելառուսի</a> նախագահները ստորագրեցին <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%AA%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բելովեժյան համաձայնագրեր (դեռ գրված չէ)">Բելովեժյան համաձայնագրերը</a>, որոնցով հայտարարվեց Խորհրդային Միության փլուզումը և դրա փոխարեն <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">Անկախ Պետությունների Համագործակցության</a> (ԱՊՀ) ստեղծումը։ Թեև որոշակի կասկածներ կային համաձայնագրերի լիազորությունների հետ կապված, 1991 թվականի դեկտեմբերի 21-ին խորհրդային բոլոր հանրապետությունները, բացի <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրաստանից</a>, ստորագրեցին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1-%D4%B1%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Ալմա-Աթայի հռչակագիր">Ալմա-Աթայի հռչակագիրը</a>, որով հաստատվում էին վերը նշված համաձայնագրերը։ 1991 թվականի դեկտեմբերի 25-ին Գորբաչովը հեռացավ Խորհրդային Միության նախագահի պաշտոնից և իր լիազորությունները փոխանցեց նախագահ Ելցինին։ Նույն գիշերն իջեցվեց Խորհրդային Միության դրոշը, իսկ փոխարենը բարձրացվեց <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="Ռուսաստանի դրոշ">Ռուսաստանի եռագույնը</a>։ Հաջորդ օրը պետական բարձրագույն մարմին համարվող <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">Գերագույն խորհուրդը</a> կողմ քվեարկեց իր և երկրի գոյության դադարեցմանը։ Այս քվեարկությամբ հաստատվեց Խորհրդային Միության՝ որպես գործող <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">պետության վերջնական լուծարումը</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմի</a> ավարտը<a href="#cite_note-55">[55]</a>։ Խորհրդային բանակը սկզբնական շրջանում գտնվում էր ԱՊՀ-ի ընդհանուր վերահսկողության տակ, սակայն շուտով յուրաքանչյուր նորանկախ պետություն ձևավորեց իր զինված ուժերը։ Այն փոքրաթիվ ինստիտուտները, որոնք չէին անցել Ռուսաստանի վերահսկողության տակ, 1991 թվականի վերջին դադարեցրին իրենց գործունեությունը։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:USSR_-_Then_and_Now.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/USSR_-_Then_and_Now.png/220px-USSR_-_Then_and_Now.png" decoding="async" width="220" height="238" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/USSR_-_Then_and_Now.png/330px-USSR_-_Then_and_Now.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/USSR_-_Then_and_Now.png/440px-USSR_-_Then_and_Now.png 2x" data-file-width="3608" data-file-height="3904" /></a><figcaption>Խորհրդային հանրապետությունների պետական զինանշանները ԽՍՀՄ փլուզումից առաջ և հետո (<a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">ԱԽՖՍՀ</a>-ը (երկրորդ շարքում հինգերորդը) որպես քաղաքական կազմավորում գոյություն չունի, և զինանշանը ոչ պաշտոնական է)։</figcaption></figure> ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ռուսաստանը միջազգայնորեն ճանաչվեց<a href="#cite_note-uk-56">[56]</a> որպես Խորհրդային Միության <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BB%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պետությունների իրավահաջորդություն">իրավահաջորդ</a>։ Ռուսաստանն ինքնակամ ընդունեց ԽՍՀՄ արտաքին պարտքն իր վրա, իսկ խորհրդային արտասահմանյան սեփականությունները հայտարարեց իրենը։ 1992 թվականի <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիսաբոնի արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">Լիսաբոնի արձանագրությամբ</a> Ռուսաստանը համաձայնվեց նաև ստանալ նախկին խորհրդային հանրապետությունների տարածքում տեղակայված բոլոր միջուկային զենքերը։ Այդ պահից սկսած Ռուսաստանի Դաշնությունը ստանձնեց Խորհրդային Միության իրավունքներն ու պարտականությունները։ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինան</a> հրաժարվեց ճանաչել Ռուսաստանի՝ ԽՍՀՄ իրավահաջորդ դառնալու բացառիկ պահանջները և նման կարգավիճակ պահանջեց նաև իր համար, ինչն ամրագրվեց 1991 թվականին ընդունված <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BB%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուկրաինայի իրավահաջորդության մասին օրենք (դեռ գրված չէ)">«Ուկրաինայի իրավահաջորդության մասին»</a> օրենքի 7-րդ և 8-րդ հոդվածներում։ 1991 թվականին անկախանալուց հետո Ուկրաինան շարունակեց պահանջներ ներկայացնել Ռուսաստանի դեմ արտասահմանյան դատարաններում՝ ձգտելով հետ վերադարձնել ԽՍՀՄ-ին պատկանող արտասահմանյան սեփականությունների իր մասնաբաժինը։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային տարածաշրջան (դեռ գրված չէ)">հետխորհրդային երկրներում</a> վատթարացան սոցիալ-տնտեսական պայմանները<a href="#cite_note-57">[57]</a><a href="#cite_note-58">[58]</a>. կտրուկ աճեց աղքատությունը<a href="#cite_note-Scheidel-59">[59]</a><a href="#cite_note-60">[60]</a><a href="#cite_note-61">[61]</a><a href="#cite_note-62">[62]</a>, հանցագործությունը<a href="#cite_note-63">[63]</a>, կոռուպցիան<a href="#cite_note-64">[64]</a><a href="#cite_note-CPI2015-65">[65]</a>, գործազրկությունը<a href="#cite_note-66">[66]</a>, անօթևանությունը<a href="#cite_note-67">[67]</a><a href="#cite_note-68">[68]</a>, հիվանդությունները<a href="#cite_note-69">[69]</a><a href="#cite_note-70">[70]</a><a href="#cite_note-71">[71]</a>, մանկական մահացությունները, ընտանեկան բռնությունները<a href="#cite_note-72">[72]</a>, ինչպես նաև ժողովրդագրական կորուստները<a href="#cite_note-73">[73]</a>, անհավասար եկամուտները, <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուս օլիգարխներ (դեռ գրված չէ)">օլիգարխիկ դասակարգի</a> առաջացումը<a href="#cite_note-Scheidel-59">[59]</a><a href="#cite_note-74">[74]</a>՝ քիչ կալորիաների սպառմանը, կյանքի ակնկալվող տևողության, մեծահասակների շրջանում գրագիտության և եկամտի նվազելուն զուգահեռ<a href="#cite_note-75">[75]</a>։ 1988-1989 և 1993-1995 թվականներին <a href="/wiki/%D5%8B%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%AB_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81" title="Ջինիի գործակից">Ջինիի գործակիցը</a> նախկին սոցիալիստական երկրներում միջինում բարձրացավ 9 կետով<a href="#cite_note-Scheidel-59">[59]</a>։ Համատարած <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասնավորեցում (դեռ գրված չէ)">մասնավորեցումն</a> ուղեկցվում էր տնտեսական ցնցումներով, որոնք կապված էին մահացության կտրուկ աճի հետ։ Տվյալները ցույց են տալիս, որ 1991-1994 թվականներին Ռուսաստանում, Լատվիայում, Լիտվայում և Էստոնիայում եռակի աճել է գործազրկությունը, իսկ մահացությունը տղամարդկանց շրջանում աճել է 42%-ով<a href="#cite_note-76">[76]</a><a href="#cite_note-77">[77]</a>։ Ամփոփելով այս բոլոր իրադարձությունների հետևանքները միջազգային ասպարեզում՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D4%B6%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%B8%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիսլավ Զուբոկ (դեռ գրված չէ)">Վլադիսլավ Զուբոկն</a> ասել է. «Խորհրդային կայսրության փլուզումը դարակազմիկ աշխարհաքաղաքական, ռազմական, գաղափարական և տնտեսական նշանակության իրադարձություն էր<a href="#cite_note-78">[78]</a>։ Նախքան փլուզումը երկիրը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Արևելյան Եվրոպայում իր գերակայության, ռազմական ուժի, հզոր տնտեսության, <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Զարգացող երկրներ">զարգացող երկրներին</a> օգնելու, գիտական հետազոտությունների (հատկապես տիեզերական տեխնոլոգիաների ոլորտում) և սպառազինությունների շնորհիվ չորս տասնամյակ շարունակ համարվում էր աշխարհի երկու գերտերություններից մեկը»<a href="#cite_note-auto3-6">[6]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Հետխորհրդային_պետություններ">Հետխորհրդային պետություններ</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Հետխորհրդային պետություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Հետխորհրդային պետություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային պետություններ (դեռ գրված չէ)">Հետխորհրդային</a> 15 <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BB%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պետությունների իրավահաջորդություն">երկրների իրավահաջորդության</a> հարցի վերլուծությունը բարդ խնդիր է։ Ռուսաստանի Դաշնությունը համարվում է ԽՍՀՄ-ի իրավահաջորդ պետությունը։ Նրան են անցել ԽՍՀՄ-ի բոլոր դեսպանությունների սեփականությունները, ինչպես նաև այն ժառանգել է Խորհրդային Միության՝ ՄԱԿ-ին անդամակցությունը՝ պահպանելով <a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ">Անվտանգության Խորհրդում</a> իր մշտական տեղը։ ԽՍՀՄ հիմնադիր երկու երկրներից մեկը՝ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինան</a>, Խորհրդային Միության փլուզման ժամանակ միակն էր, որ Ռուսաստանի նման օրենքներ ընդունեց, ըստ որոնց՝ այդ երկիրը համարվում է ինչպես <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a>-ի, այնպես էլ ԽՍՀՄ-ի իրավահաջորդը<a href="#cite_note-79">[79]</a>։ Խորհրդային համաձայնագրերը հետագայում հիմք հանդիսացան Ուկրաինայի՝ արտաքին համաձայնագրերի համար, ինչպես նաև Ուկրաինան համաձայնվեց ստանձնել ԽՍՀՄ արտաքին պարտքի 16,37%-ը, որի փոխարեն այն ստանալու էր ԽՍՀՄ արտասահմանյան սեփականությունների իր մասնաբաժինը։ Թեև այդ ժամանակ Ուկրաինան բարդ դրության մեջ էր, քանի որ Արևմուտքը Ռուսաստանին էր համարում «ԽՍՀՄ-ի միակ իրավահաջորդը», այդուհանդերձ, չնայած Արևմտյան երկրների շարունակական ճնշմանը՝ Ռուսաստանը շարունակում էր գաղտնի տնօրինել ԽՍՀՄ-ի արտասահմանյան սեփականությունները։ Այդ պատճառով Ուկրաինան երբեք չվավերացրեց «զրոյական տարբերակի» համաձայնագիրը, որը Ռուսաստանի Դաշնությունը ստորագրել էր Խորհրդային մյուս հանրապետությունների հետ, քանի որ դրանով արգելվում էր հանրայնացնել ԽՍՀՄ ոսկու և ադամանդի պաշարների մասին ինֆորմացիան<a href="#cite_note-80">[80]</a><a href="#cite_note-81">[81]</a>։ Խորհրդային Միության սեփականությունների և ակտիվների վերաբերյալ վեճերն այս երկու երկրների միջև շարունակվում են մինչ այսօր։ <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; color:inherit; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="10" valign="top"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/25px-Aquote1.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/38px-Aquote1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Aquote1.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a> </td> <td>Հակամարտությունն անլուծելի է։ Կարող ենք շարունակել Կիևին դրդել (ստիպել) լուծել խնդիրը, բայց դա այդպես էլ չի լուծվի։ Դատարան դիմելը ևս անիմաստ է. մի շարք եվրոպական երկրների համար սա քաղաքական խնդիր է և ակնհայտ է, թե նրանք հօգուտ ում են որոշում կայացնելու։ Այս իրավիճակում «ինչպես վարվել»-ը մնում է բաց։ Պետք է փնտրել ոչ պարզ լուծումներ։ Բայց մենք պետք է հիշենք, որ 2014 թվականին Ուկրաինայի այն ժամանակվա վարչապետ Յացենյուկի դատական հայցերի պատճառով Ռուսաստանի դեմ դատավարությունը վերսկսվեց 32 երկրներում։<div align="right">- <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Սերգեյ Մարկով (քաղաքագետ)">Սերգեյ Մարկով</a><a href="#cite_note-82">[82]</a></div> </td> <td valign="bottom"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/25px-Aquote2.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/38px-Aquote2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Aquote2.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a> </td></tr></tbody></table> Նույն խնդիրն էր նաև մշակութային սեփականությունների <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Ռեստիտուցիա">վերականգնման</a> հետ կապված։ Թեև 1992 թվականի փետրվարի 14-ին Ռուսաստանը և մյուս հետխորհրդային պետությունները Մինսկում ստորագրեցին «Մշակութային-պատմական սեփականությունները բնօրրան երկրներ վերադարձնելու մասին» համաձայնագիր, որը Ռուսաստանի պետական դուման չվավերացրեց՝ փոխարենը ընդունելով <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի մշակութային սեփականության օրենք (դեռ գրված չէ)">«Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ԽՍՀՄ վերադարձվող և Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում գտնվող մշակութային արժեքների մասին դաշնային օրենքը»</a>, ինչն անհնար դարձրեց այդ սեփականությունների վերականգնումը<a href="#cite_note-83">[83]</a>։ Էստոնիան, Լատվիան և Լիտվան իրենց համարում են այն <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BB%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բալթյան պետությունների իրավահաջորդություն (դեռ գրված չէ)">երեք անկախ պետությունների վերածնունդ</a>, որոնք գոյություն ունեին նախքան 1940 թվականին ԽՍՀՄ-ի կողմից բռնազավթվելը և բռնակցվելը։ Նրանք պնդում են, որ իրենց՝ Խորհրդային Միության կազմի մեջ մտնելու գործընթացը, խախտել է ինչպես միջազգային իրավունքը, այնպես էլ իրենց սեփական օրենքը և որ 1990-1991 թվականներին նրանք ուղղակի վերականգնեցին իրենց անկախությունը, որը դեռ իրավականորեն գոյություն ուներ։ Կա ևս վեց պետություն, որոնք իրենց անկախությունն են հռչակել միջազգայնորեն ճանաչված հետխորհրդային պետություններից, բայց <a href="/wiki/%D5%89%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%AF%D5%A1%D5%B4_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B4%D5%A2_%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունների ցանկ">միջազգայնորեն մասամբ են ճանաչված</a>՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աբխազիայի Հանրապետություն">Աբխազիան</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արցախի Հանրապետություն">Արցախը</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%AF%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետություն">Դոնեցկը</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետություն">Լուգանսկը</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%95%D5%BD%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Հարավային Օսիա">Հարավային Օսիան</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն">Մերձդնեստրը</a>։ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B9%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետություն">Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետության</a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Չեչնիա">չեչենական</a> անջատողական շարժումը, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գագաուզիայի հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Գագաուզիայի հանրապետության</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գագաուզիա (դեռ գրված չէ)">գագաուզիական</a> անջատողական շարժումը և <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7-%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թալիշ-Մուղանական Ինքնավար Հանրապետություն">Թալիշ-Մուղանական Ինքնավար Հանրապետության</a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Թալիշներ">թալիշական</a> անջատողական շարժումը միջազգայնորեն ճանաչված չեն։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հարաբերություններ">Արտաքին հարաբերություններ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հարաբերություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Արտաքին հարաբերություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային միության արտաքին հարաբերություններ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային միության արտաքին հարաբերություններ</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg/220px-Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg" decoding="async" width="220" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg/330px-Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg/440px-Soviet_stamp_1974_for_friendship_between_USSR_and_India_4k.jpg 2x" data-file-width="2384" data-file-height="3328" /></a><figcaption>1974 թվականի ԽՍՀՄ և Հնդկաստանի միջև բարեկամության և երկու երկրների ժողովուրդների միջև ամուր կապը բնորոշող խորհրդային նամականիշ, չնայած <a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստանը</a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Չմիացած երկրների շարժում">Չմիացած երկրների շարժման</a> անդամ էր։</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg/220px-President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg/330px-President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg/440px-President_Ford_informally_concludes_the_Vladivostok_Summit_-_NARA_-_7062568.jpg 2x" data-file-width="5932" data-file-height="3899" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8B%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A4_%D5%96%D5%B8%D6%80%D5%A4" title="Ջերալդ Ֆորդ">Ջերալդ Ֆորդի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%B5_%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%B8" title="Անդրեյ Գրոմիկո">Անդրեյ Գրոմիկոյի</a> և <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%B6%D6%80%D5%AB_%D5%94%D5%AB%D5%BD%D5%AB%D5%B6%D5%BB%D5%A5%D6%80" title="Հենրի Քիսինջեր">Հենրի Քիսինջերի</a> ոչ պաշտոնական շփումը 1974 թվականի <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BE%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%AF%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%A9%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպառազինությունների վերահսկման Վլադիվոստոկի գագաթնաժողով (դեռ գրված չէ)">Վլադիվոստոկի գագաթնաժողովում</a>։</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg/220px-RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg/330px-RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg/440px-RIAN_archive_330109_Soviet_President_Mikhail_Gorbachev_and_U.S._President_George_Bush.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="680" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովը</a> և <a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%80%D5%BB_%D5%80._%D5%88%D6%82._%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%B7" title="Ջորջ Հ. Ու. Բուշ">Ջորջ Հ. Ու. Բուշը</a>, Գորբաչովի 1990 թվականին Միացյալ Նահանգներ կատարած պաշտոնական այցի ժամանակ, ստորագրում են երկկողմ փաստաթղթեր։</figcaption></figure> Իր կառավարման տարիներին քաղաքականության վերաբերյալ վերջնական որոշումները կայացնում էր Ստալինը։ Այդուհանդերձ, ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականությամբ զբաղվում էր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության</a> Կենտկոմի արտաքին քաղաքականության կոմիտեն կամ կուսակցության բարձրագույն մարմինը՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D4%BF%D4%BF_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="ԽՄԿԿ ԿԿ նախագահություն">Քաղբյուրոն</a>։ Բացի այդ, երկկողմ և բազմակողմ հարաբերություններով զբաղվում էր <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային միության արտաքին գործերի նախարարություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ արտաքին գործերի նախարարությունը</a>։ Մինչև 1946 թվականն այն հայտնի է եղել որպես Արտաքին հարաբերությունների ժողովրդական կոմիսարիատ անվամբ։ Խորհրդային արտաքին քաղաքականության ամենաազդեցիկ ներկայացուցիչներից են եղել <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%89%D5%AB%D5%B9%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Գեորգի Չիչերին">Գեորգի Չիչերինը</a> (1872–1936), <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%B4_%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BE" title="Մաքսիմ Լիտվինով">Մաքսիմ Լիտվինովը</a> (1876–1951), <a href="/wiki/%D5%8E%D5%B5%D5%A1%D5%B9%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%BE" title="Վյաչեսլավ Մոլոտով">Վյաչեսլավ Մոլոտովը</a> (1890–1986), <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%B5_%D5%8E%D5%AB%D5%B7%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Անդրեյ Վիշինսկի">Անդրեյ Վիշինսկին</a> (1883–1954) և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%B5_%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%B8" title="Անդրեյ Գրոմիկո">Անդրեյ Գրոմիկոն</a> (1909–1989)։ Նրանց մեծ մասը <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%BF" title="Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտ">Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի</a> շրջանավարտներ են եղել<a href="#cite_note-84">[84]</a>։ <ul><li>Կոմինտերն (1919–1943) կամ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC" title="Կոմունիստական ինտերնացիոնալ">Կոմունիստական ինտերնացիոնալ</a>, միջազգային կոմունիստական կազմակերպություն, որը տեղակայված է եղել <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%B4%D5%AC" title="Կրեմլ">Կրեմլում</a> և զբաղվել <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համաշխարհային կոմունիզմ (դեռ գրված չէ)">համաշխարհային կոմունիզմի</a> հարցերով։ Կոմինտերնը մտադիր էր «պայքարել բոլոր հնարավոր միջոցներով, ներառյալ զինված ուժերով, համաշխարհային բուրժուազիան տապալելու և միջազգային խորհրդային հանրապետություն ստեղծելու համար՝ որպես պետության լիակատար ոչնչացման անցումային փուլ»<a href="#cite_note-85">[85]</a>։ Կազմակերպության գործունեության դադարեցումը եղել է Մեծ Բրիտանիայի և Միացյալ Նահանգների հետ հաշտեցման միջոցներից մեկը<a href="#cite_note-86">[86]</a>։</li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Կոմեկոն</a>, Սոցիալիստական երկրների տնտեսական փոխօգնության խորհուրդ (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ Совет Экономической Взаимопомощи, СЭВ) 1949-1991 թվականներին գործած տնտեսական կազմակերպություն, որը եղել է Խորհրդային միության վերահսկողության տակ։ Վերջինից զատ, կազմակերպությանն անդամակցել են Արևելյան բլոկի և աշխարհի այլ հատվածներում գտնվող որոշ սոցիալիստական երկրներ։ Պաշտոնական <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1" title="Մոսկվա">Մոսկվան</a> մտահոգություններ ուներ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%AB_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6" title="Մարշալի պլան">Մարշալի պլանի</a> վերաբերյալ, ուստի Կոմեկոնը միտված էր կանխելու խորհրդային ազդեցության ներքո գտնվող երկրների անցումը Միացյալ Նահանգների և Հարավարևելյան Ասիայի ազդեցության տակ։ Կոմեկոնն Արևելյան բլոկի պատասխանն էր <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Արևմտյան Եվրոպա">Արևմտյան Եվրոպայում</a> ձևավորված Տնտեսական համագործակցության եվրոպական կազմակերպությանը (ՏՀԵԿ)<a href="#cite_note-loc-cs-87">[87]</a><a href="#cite_note-88">[88]</a>։</li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պակտը</a> հավաքական պաշտպանության դաշինք էր, որը ձևավորվել էր Սառը պատերազմի ժամանակ՝ 1955 թվականին։ Դրան անդամակցում էին ԽՍՀՄ-ն և Արևելյան Եվրոպայի նրա արբանյակ պետությունները։ Այս կազմակերպությունը Կոմեկոնի ռազմական լրացումն էր՝ տարածաշրջանային տնտեսական կազմակերպություն, որին անդամակցում էին Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի սոցիալիստական մի շարք երկրներ։ Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպությունը կամ Վարշավայի պակտն ստեղծվել էր ի պատասխան <a href="/wiki/%D5%86%D4%B1%D5%8F%D5%95" title="ՆԱՏՕ">ՆԱՏՕ</a>-ին <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետություն">Արևմտյան Գերմանիայի</a> անդամակցության<a href="#cite_note-89">[89]</a>։</li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4" title="Կոմինֆորմ">Կոմինֆորմ</a> (1947–1956), ոչ պաշտոնապես՝ Կոմունիստական ինֆորմացիոն բյուրո և պաշտոնապես Կոմունիստական և աշխատավորական կուսակցությունների տեղեկատվական բյուրո, 1943 թվականին Կոմինտերնի կազմալուծումից հետո մարքսիզմ-լենինիզմի համաշխարհային շարժման առաջին պաշտոնական գործակալությունը։ Դրա հիմնական առաքելությունը խորհրդային ղեկավարման ներքո մարքսիստական-լենինիստական կուսակցությունների միջև գործողությունների համակարգումն էր։ Ստալինն այս կառույցի միջոցով հանձնարարում էր Արևմտյան Եվրոպայի կոմունիստական կուսակցություններին հրաժարվել իրենց բացառապես խորհրդարանական գործունեության գծից և փոխարենը կենտրոնանալ Մարշալի պլանի իրագործմանը քաղաքականապես խոչընդոտելու վրա<a href="#cite_note-90">[90]</a>։ Համակարգում էր նաև 1947-49 թվականներին Հունաստանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ մարքսիստական ապստամբներին միջազգային օգնությունը<a href="#cite_note-91">[91]</a>։ 1948 թվականին <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1" title="Հարավսլավիա">Հարավսլավիան</a> հեռացվեց Կոմինֆորմից, երբ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%BA_%D5%8F%D5%AB%D5%BF%D5%B8" title="Իոսիպ Տիտո">Իոսիպ Տիտոն</a> պնդեց անկախ ծրագրի անցկացման մասին։ Կազմակերպության պաշտոնաթերթը, որը կրում էր «Հանուն ամուր խաղաղության, հանուն ժողովրդական դեմոկրատիայի» անվանումը, առաջ էր մղում Ստալինի դիրքորոշումները։ Եվրոպայում Կոմինֆորմի տեղակայումը նշանակում էր խորհրդային արտաքին քաղաքականության մեջ համաշխարհային հեղափոխության շեշտադրման թուլացում։ Հռչակելով միասնական գաղափարախոսություն՝ այն թույլ տվեց անդամ կուսակցություններին կենտրոնանալ անհատների, այլ ոչ թե հիմնախնդիրների վրա<a href="#cite_note-92">[92]</a>։</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վաղ_շրջան_(1919–1939)">Վաղ շրջան (1919–1939)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Վաղ շրջան (1919–1939)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Վաղ շրջան (1919–1939)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:1987_CPA_5896.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/1987_CPA_5896.jpg/170px-1987_CPA_5896.jpg" decoding="async" width="170" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/1987_CPA_5896.jpg/255px-1987_CPA_5896.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/1987_CPA_5896.jpg/340px-1987_CPA_5896.jpg 2x" data-file-width="564" data-file-height="800" /></a><figcaption>1987 թվականի խորհրդային նամականիշ։</figcaption></figure> Խորհրդային միության մարքսիստ-լենինիստական վերնախավն ինտենսիվորեն քննարկում էր արտաքին քաղաքականության հարցերը և մի քանի անգամ փոխում նրա ուղղությունները։ Նույնիսկ երբ Ստալինը 1920-ական թվականների վերջին իր ձեռքը վերցրեց բռնապետական վերահսկողությունը, այնտեղ ընթանում էին բանավեճեր, որի արդյունքում նա կարող էր անմիջապես փոխել իր դիրքորոշումը<a href="#cite_note-93">[93]</a>։ ԽՍՀՄ գոյության սկզբնական շրջանում ենթադրվում էր, որ շուտով կոմունիստական հեղափոխություններ կբռնկվեն յուրաքանչյուր խոշոր արդյունաբերական երկրում, իսկ Խորհրդային Միության պատասխանատվությունն էր օգնելու դրան։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC" title="Կոմունիստական ինտերնացիոնալ">Կոմինտերնը</a> ընտրության միջոցն էր։ Արդյունքում, տեղի ունեցան քիչ թվով հեղափոխություններ, որոնք, սակայն, շատ շուտ ճնշվեցին։ Դրանցից ամենաերկարը տեղի ունեցավ Հունգարիայում, իսկ <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1919)" title="Հունգարական Խորհրդային Հանրապետություն (1919)">Հունգարական Խորհրդային Հանրապետությունը</a> գոյություն է ունեցել միայն 1919 թվականի մարտի 21-ից մինչև օգոստոսի 1-ը։ Ռուսաստանի բոլշևիկներն այն վիճակում չէին, որ ինչ-որ օգնություն տրամադրեին։ 1921 թվականին Լենինը, Տրոցկին և Ստալինը հասկացան, որ կապիտալիզմն արմատացել է Եվրոպայում և առաջիկայում որևէ լայնածավալ հեղափոխություն չի լինի։ Ռուսաստանի բոլշևիկների պարտականությունը դարձավ պաշտպանելու այն, ինչ իրենք ունեին Ռուսաստանում և խուսափել ռազմական այնպիսի դիմակայությունից, որը կարող էր կործանել նրանց <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B4" title="Պլացդարմ">պլացդարմը</a>։ Ռուսաստանը, Գերմանիայի հետ միասին, դարձավ վտարանդի պետություն։ Վերջին երկուսը 1922 թվականին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1922)" title="Ռապալլոյի պայմանագիր (1922)">Ռապալլոյի պայմանագրով</a> կարգավորեցին իրենց հարաբերությունները։ Միևնույն ժամանակ, երկու երկրները Գերմանիայի անօրինական բանակի և օդային ուժերի համար ԽՍՀՄ գաղտնի ճամբարներում ստեղծեցին ռազմաուսումնական ծրագրեր<a href="#cite_note-94">[94]</a>։ Մոսկվան հանկարծ դադարեցրեց սպառնալ մյուս երկրներին և փոխարենը սկսեց աշխատել առևտրի ու դիվանագիտական ճանաչման տեսանկյունից խաղաղ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ։ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միացյալ Թագավորություն">Միացյալ Թագավորությունը</a> անտեսեց մարքիսզմ-լենինիզմից եկող սպառնալիքի վերաբերյալ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%A9%D5%B8%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%B9%D5%AB%D5%AC" title="Ուինսթոն Չերչիլ">Ուինսթոն Չերչիլի</a> ու մի քանի անձանց զգուշացումները և 1922 թվականին հաստատեց առևտրային ու փաստացի դիվանագիտական հարաբերություններ։ Բրիտանացիների մոտ հույս էր առաջացել, որ կվճարվեն ցարական մինչպատերազմական պարտքերը, սակայն դրանք անմիջապես հետաձգվեցին։ Մեծ Բրիտանիան պաշտոնապես ճանաչեց ԽՍՀՄ անկախությունը, երբ 1924 թվականին իշխանության եկավ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%B5%D5%A2%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեյբորիստական կուսակցություն (Մեծ Բրիտանիա) (դեռ գրված չէ)">Լեյբորիստական կուսակցությունը</a><a href="#cite_note-95">[95]</a>։ Մյուս երկրներն սկսեցին հետևել Մեծ Բրիտանիայի օրինակին՝ առևտրային հարաբերություններ հաստատելով Խորհրդային միության հետ։ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%B6%D6%80%D5%AB_%D5%96%D5%B8%D6%80%D5%A4" title="Հենրի Ֆորդ">Հենրի Ֆորդը</a> վերջինիս հետ լայնամասշտաբ գործարար հարաբերություններ հաստատեց միայն 1920-ական թվականների վերջին՝ հուսալով, որ դա կհանգեցնի երկարաժամկետ խաղաղությանը։ Վերջապես 1933 թվականին Միացյալ Նահանգները պաշտոնապես ճանաչեց ԽՍՀՄ-ն. որոշում, որն ուներ ամերիկյան հանրության աջակցությունը և, հատկապես, բիզնեսի, որի համար բացվում էր նոր եկամտաբեր շուկա<a href="#cite_note-96">[96]</a>։ 1920-ական թվականների վերջին և 1930-ական թվականների սկզբին Ստալինն աշխարհի մարքսիստ-լենինիստական կուսակցություններին հանձնարարեց լուրջ ընդդիմախոսել ոչ մարքսիստական կուսակցություններին, աշխատավորական միություններին և ձախական այլ կազմակերպությունների։ Ստալինը մտափոխվեց 1934 թվականին՝ առաջ քաշելով <a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական ճակատ (դեռ գրված չէ)">«Ժողովրդական ճակատ»</a> ծրագիրը, որը մարքսիստական բոլոր կուսակցություններին կոչ էր անում միավորվել <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%86%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակաֆաշիզմ">հակաֆաշիստական</a> քաղաքական, աշխատավորական և կազմակերպչական բոլոր ուժերի հետ, որոնք ընդդիմանում էին <a href="/wiki/%D5%96%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆաշիզմ">ֆաշիզմին</a>, հատկապես դրա <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC-%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Նացիոնալ-սոցիալիզմ">նացիստական</a> տարբերակին<a href="#cite_note-97">[97]</a><a href="#cite_note-98">[98]</a>։ 1939 թվականին, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AD%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Մյունխենի համաձայնագիր">Մյունխենի համաձայնագրից</a> կես տարի անց, ԽՍՀՄ-ն Ֆրանսիայի և Մեծ Բրիտանիայի հետ միասին փորձեց ձևավորել հականացիստական դաշինք<a href="#cite_note-99">[99]</a>։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D5%B8%D5%AC%D6%86_%D5%80%D5%AB%D5%BF%D5%AC%D5%A5%D6%80" title="Ադոլֆ Հիտլեր">Ադոլֆ Հիտլերն</a> առաջարկեց առավել ձեռնտու պայմանագիր, որը Խորհրդային միությանը հնարավորություն կտար վերահսկողության տակ վերցնել Արևելյան Եվրոպայի մեծ մասը՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%BE-%D5%8C%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BA_%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%BF" class="mw-redirect" title="Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտ">Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտի</a> միջոցով։ Սեպտեմբերին <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիան</a> հարձակվեց <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Լեհաստան">Լեհաստանի</a> վրա։ Նույն ամսին Խորհրդային զորքերը ևս մտան Լեհաստան, որի արդյունքում այդ երկիրը բաժանվեց երկու մասի։ Ի պատասխան, Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան պատերազմ հայտարարեցին Գերմանիային, որի հետևանքով սկսվեց <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը</a><a href="#cite_note-100">[100]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ_(1939–1945)">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառներ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառներ</a></div> Ընդհուպ մինչև իր մահը (1953 թվական), հետպատերազմական ժամանակաշրջանում, <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինը</a> վերահսկում էր Խորհրդային միության արտաքին ողջ քաղաքականությունը։ Չնայած <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիայի</a> պատերազմական գործողությունների մեկնարկին և <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6-%D5%B3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չին-ճապոնական երկրորդ պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Չին-ճապոնական երկրորդ պատերազմի</a> բռնկմանը, Խորհրդային Միությունը չէր համագործակցում որևէ այլ երկրի հետ՝ ընտրելով զարգացման սեփական ուղին<a href="#cite_note-101">[101]</a>։ Այդուհանդերձ, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%A1_(%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բարբարոսա (ռազմական գործողություն)">Բարբարոսա ռազմական գործողությունից</a> հետո, Խորհրդային միության առաջնահերթությունները փոփոխվեցին։ Չնայած <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Մեծ Բրիտանիա">Մեծ Բրիտանիայի</a> հետ նախկինում առկա տարաձայնություններին՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%B5%D5%A1%D5%B9%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%BE" title="Վյաչեսլավ Մոլոտով">Վյաչեսլավ Մոլոտովը</a> հրաժարվեց հետպատերազմական իր սահմանային պահանջներից<a href="#cite_note-102">[102]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սառը_պատերազմ_(1945–1991)">Սառը պատերազմ (1945–1991)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Սառը պատերազմ (1945–1991)" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Սառը պատերազմ (1945–1991)">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></div> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմը</a> աշխարհաքաղաքական լարվածության ժամանակաշրջան էր <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ">Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների</a> և Խորհրդային միության, ինչպես նաև նրանց դաշնակիցների՝ համապատասխանաբար <a href="/wiki/%D5%86%D4%B1%D5%8F%D5%95" title="ՆԱՏՕ">ՆԱՏՕ</a>-ի և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Արևելյան բլոկի</a> միջև, որն սկսվել էր 1945 թվականին՝ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից</a> հետո։ «Սառը պատերազմ» եզրույթը կիրառվում է այն պատճառով, որ դրա ընթացքում երկու գերտերությունները միմյանց դեմ չեն ծավալել ակտիվ մարտական գործողություններ, բայց նրանցից յուրաքանչյուրը <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%84%D5%BD%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Պրոքսի պատերազմ">պրոքսի պատերազմներում</a> աջակցում էր հակընդդեմ կողմերին։ Երկու գերտերությունների միջև հակամարտությունը ձևավորվել էր գաղափարախոսական և աշխարհաքաղաքական պայքարի շուրջ, որը միտված էր համաշխարհային ազդեցության տարածմանը, որին նախորդել էր 1945 թվականին <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="Դաշնակցային ուժեր">միևնույն դաշինքի կազմում</a> Նացիստական Գերմանիայի նկատմամբ հաղթանակը։ Բացի <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D6%84" title="Միջուկային սպառազինությունների մրցավազք">միջուկային զինանոցի զարգացումից</a> և զինված ուժերի տեղակայումից, գերիշխանության համար պայքարն արտահայտվել է անուղղակի միջոցներով, ինչպիսիք են հոգեբանական պատերազմը, քարոզչական արշավները, լրտեսությունը, հեռուն գնացող տնտեսական պատժամիջոցները, մրցակցությունը սպորտային մրցաշարերում և տեխնոլոգիական մրցելույթները, ինչպես օրինակ տիեզերական մրցավազքը։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քաղաքականություն">Քաղաքականություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Քաղաքականություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Քաղաքականություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9414691"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9412311">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9992997"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կատեգորիա:Մարքսիզմ-լենինիզմ">Մարքսիզմ-լենինիզմի</a> հետ կապված թեմաներ</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիզմ-լենինիզմ (դեռ գրված չէ)">Մարքսիզմ-լենինիզմ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image" style="padding:0.4em 0 0.4em;"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ-լենինիզմ"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/100px-Marx_Engels_Lenin.svg.png" decoding="async" width="100" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/150px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/200px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 2x" data-file-width="493" data-file-height="401" /></a></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Հայեցակարգ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վարչապլանային համակարգ (դեռ գրված չէ)">Վարչապլանային համակարգ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%86%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակաֆաշիզմ">Հակաֆաշիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակակապիտալիզմ">Հակակապիտալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակաիմպերիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Հակաիմպերիալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակառևիզիոնիզմ (դեռ գրված չէ)">Հակառևիզիոնիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պլանային տնտեսություն">Պլանային տնտեսություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%AB%D5%BA%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային տիպի տնտեսական պլանավորում (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային տիպի տնտեսական պլանավորում</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոլեկտիվ ղեկավարում (դեռ գրված չէ)">Կոլեկտիվ ղեկավարում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոլեկտիվ գյուղատնտեսություն (դեռ գրված չէ)">Կոլեկտիվ գյուղատնտեսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տնտեսության պլանային բարձունքներ (դեռ գրված չէ)">Տնտեսության պլանային բարձունքներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դեմոկրատական կենտրոնամետություն (դեռ գրված չէ)">Դեմոկրատական կենտրոնամետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դիալեկտիկական տրամաբանություն (դեռ գրված չէ)">Դիալեկտիկական տրամաբանություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դիալեկտիկական մատերիալիզմ">Դիալեկտիկական մատերիալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%B8%D5%AF%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆոկոիզմ (դեռ գրված չէ)">Ֆոկոիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%BE_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմի տարիներին դասակարգերի ինտենսիվ պայքար (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիզմի տարիներին դասակարգերի ինտենսիվ պայքար</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աշխատավորական արիստոկրատիա (դեռ գրված չէ)">Աշխատավորական արիստոկրատիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Գիտական աթեիզմ">Գիտական աթեիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միակուսակցական համակարգ (դեռ գրված չէ)">Միակուսակցական համակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%B4%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կուսակցականություն (մարքսիզմ) (դեռ գրված չէ)">Կուսակցականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A1_(%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական դեմոկրատիա (Մարքսիզմ-լենինիզմ) (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդական դեմոկրատիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական ճակատ (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդական ճակատ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ (դեռ գրված չէ)">Պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական պատերազմ (տեսություն) (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնաքննադատություն (Մարքսիզմ-լենինիզմ) (դեռ գրված չէ)">Ինքնաքննադատություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC-%D6%86%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալ-ֆաշիզմ (դեռ գրված չէ)">Սոցիալ-ֆաշիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D6%81%D6%80%D5%A1%D5%AE_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն առանձին վերցրած երկրում (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիզմն առանձին վերցրած երկրում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական հայրենասիրություն (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիստական հայրենասիրություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային հայրենասիրություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարավսլավականություն (դեռ գրված չէ)">Հարավսլավական</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական պետություն (դեռ գրված չէ)">Պետություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական պետություն">Սոցիալիստական</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արտադրողական ուժերի տեսություն (դեռ գրված չէ)">Արտադրողական ուժերի տեսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%AF%D5%A5%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երրորդ ժամկետ (դեռ գրված չէ)">Երրորդ ժամկետ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A4_(%D5%B4%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ավանգարդ (մարքսիզմ) (դեռ գրված չէ)">Ավանգարդ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային-ազատագրական պատերազմներ (դեռ գրված չէ)">Ազգային-ազատագրական պատերազմներ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Տարատեսակներ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կաստրոիզմ">Կաստրոիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D6%87%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գևերաիզմ (դեռ գրված չէ)">Գևերաիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8_%D5%87%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հո Շի Մինի գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">Հո Շի Մինի գաղափարախոսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D5%BB%D5%A1%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խոջաիզմ (դեռ գրված չէ)">Խոջաիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հուսակիզմ (դեռ գրված չէ)">Հուսակիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%B0%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուչհե (դեռ գրված չէ)">Չուչհե</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կադարիզմ (դեռ գրված չէ)">Կադարիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խրուշչովիզմ (դեռ գրված չէ)">Խրուշչովիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մաոիզմ">Մաոիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7_%D5%A3%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանին բնորոշ գծերով սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Չինաստանին բնորոշ գծերով սոցիալիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստալինիզմ">Ստալինիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Տիտոիզմ">Տիտոիզմ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Մարդիկ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալին</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8_%D5%91%D5%A6%D5%A5_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մաո Ցզե Դուն">Մաո Ցզե Դուն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BC%D5%B6%D5%BD%D5%BF_%D4%B9%D5%A5%D5%AC%D5%B4%D5%A1%D5%B6" title="Էռնստ Թելման">Էռնստ Թելման</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%AC%D5%B8%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%B5%D5%B6_%D5%89%D5%B8%D5%B5%D5%A2%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորլոոգիյն Չոյբալսան (դեռ գրված չէ)">Խորլոոգիյն Չոյբալսան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%B0%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AA%D5%A1%D5%B6_%D5%94%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էհմեդժան Քյասիմ (դեռ գրված չէ)">Էհմեդժան Քյասիմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D5%BD%D5%A5_%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BD" title="Խոսե Դիաս">Խոսե Դիաս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD_%D4%B9%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A6" title="Մորիս Թորեզ">Մորիս Թորեզ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%AB%D6%80%D5%B8_%D5%8F%D5%B8%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%BF%D5%AB" title="Պալմիրո Տոլյատի">Պալմիրո Տոլյատի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8_%D5%87%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B6" title="Հո Շի Մին">Հո Շի Մին</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%B8_%D5%86%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%B6_%D4%B6%D5%AB%D5%A1%D5%BA" title="Վո Նգուեն Զիապ">Վո Նգուեն Զիապ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B8%D6%80%D5%AC_%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ըրլ Բրաուդեր (դեռ գրված չէ)">Ըրլ Բրաուդեր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչով</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%BF%D5%A5%D6%80_%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%AD%D5%BF" title="Վալտեր Ուլբրիխտ">Վալտեր Ուլբրիխտ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%BA_%D5%8F%D5%AB%D5%BF%D5%B8" title="Իոսիպ Տիտո">Իոսիպ Տիտո</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B7_%D5%8C%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B7%D5%AB" title="Մատյաշ Ռակոշի">Մատյաշ Ռակոշի</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D6%80_%D4%BF%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B9" title="Լազար Կագանովիչ">Լազար Կագանովիչ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D4%B4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Դիմիտրով">Գեորգի Դիմիտրով</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BF" title="Բոլեսլավ Բերուտ">Բոլեսլավ Բերուտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%AF%D5%B8_%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիլկո Չերվենկոն (դեռ գրված չէ)">Վիլկո Չերվենկոն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AC%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%BF_%D4%B3%D5%B8%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AC%D5%A4" title="Կլեմենտ Գոտվալդ">Կլեմենտ Գոտվալդ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%A5_%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B8%D6%82-%D4%B4%D5%A5%D5%AA" title="Գեորգե Գեորգիու-Դեժ">Գեորգե Գեորգիու-Դեժ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%BE%D5%A5%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D5%BB%D5%A1" title="Էնվեր Խոջա">Էնվեր Խոջա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A5%D5%B5%D5%BD%D5%B8%D5%B6_%D5%96%D5%B8%D5%B6%D5%BE%D5%AB%D5%B0%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քեյսոն Ֆոնվիհան (դեռ գրված չէ)">Քեյսոն Ֆոնվիհան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A4_%D4%B2%D5%A1%D5%A3%D5%A4%D5%A1%D5%B7" title="Խալեդ Բագդաշ">Խալեդ Բագդաշ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնև</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B6_%D5%8D%D5%B5%D5%A1%D5%B8%D5%BA%D5%AB%D5%B6" title="Դեն Սյաոպին">Դեն Սյաոպին</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%AC_%D5%8A%D5%B8%D5%BF" title="Պոլ Պոտ">Պոլ Պոտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%BD_%D4%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիկոս Զախարիադիս (դեռ գրված չէ)">Նիկոս Զախարիադիս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%A5_%D4%B3%D6%87%D5%A1%D6%80%D5%A1" title="Չե Գևարա">Չե Գևարա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D5%AC_%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B8" title="Ֆիդել Կաստրո">Ֆիդել Կաստրո</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%B8_%D5%86%D5%A5%D5%BF%D5%B8" title="Ագոստինյո Նետո">Ագոստինյո Նետո</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%A3%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A5_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B4" title="Մենգիստու Հայլե Մարիամ">Մենգիստու Հայլե Մարիամ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%B4_%D4%BB%D5%AC_%D5%8D%D5%B8%D5%B6%D5%A3" title="Կիմ Իլ Սոնգ">Կիմ Իլ Սոնգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A5%D5%B6%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չին Պենգ (դեռ գրված չէ)">Չին Պենգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%AC_%D4%B2%D5%A5%D5%B5%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարդիալ Բեյնս (դեռ գրված չէ)">Հարդիալ Բեյնս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%B8_%D5%86%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սանձո Նոսակա (դեռ գրված չէ)">Սանձո Նոսակա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%A5_%D5%89%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D6%82" title="Նիկոլաե Չաուշեսկու">Նիկոլաե Չաուշեսկու</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BE_%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF" title="Գուստավ Հուսակ">Գուստավ Հուսակ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%85%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B7_%D4%BF%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Յանոշ Կադար">Յանոշ Կադար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D6%80" title="Էրիխ Հոնեկեր">Էրիխ Հոնեկեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D4%B3%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիսլավ Գոմուլկա (դեռ գրված չէ)">Վլադիսլավ Գոմուլկա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%80%D5%A1_%D5%84%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սամորա Մաշել (դեռ գրված չէ)">Սամորա Մաշել</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D5%B4%D5%A1_%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թոմա Սանկարա (դեռ գրված չէ)">Թոմա Սանկարա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%A9%D5%B5%D5%B8_%D4%BF%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D6%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մաթյո Կերեկու (դեռ գրված չէ)">Մաթյո Կերեկու</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AB%D5%A1%D5%A4_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սիադ Բարրե (դեռ գրված չէ)">Սիադ Բարրե</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%82%D6%80_%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%B4%D5%A1%D5%A4_%D4%B9%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նուր Մուհամմադ Թարաքի (դեռ գրված չէ)">Նուր Մուհամմադ Թարաքի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D6%86%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%B8_%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալֆոնսո Կանո (դեռ գրված չէ)">Ալֆոնսո Կանո</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A1_%D5%8E%D5%AB%D5%BB%D6%87%D5%AB%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոհանա Վիջևիրա (դեռ գրված չէ)">Ռոհանա Վիջևիրա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A5%D5%BD_%D5%80%D5%B8%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գես Հոլ (դեռ գրված չէ)">Գես Հոլ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D6%83%D5%A1%D5%AC_%D4%B2%D6%80%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարփալ Բրար (դեռ գրված չէ)">Հարփալ Բրար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D4%B6%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE" title="Գենադի Զյուգանով">Գենադի Զյուգանով</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB_%D5%91%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%BA%D5%AB%D5%B6" title="Սի Ցզինպին">Սի Ցզինպին</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Տեսական աշխատանքներ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="font-style:italic;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լենինիզմի հիմունքներ (դեռ գրված չէ)">Լենինիզմի հիմունքներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դիալեկտիկական և պատմական մատերիալիզմի մասին (դեռ գրված չէ)">Դիալեկտիկական և պատմական մատերիալիզմի մասին</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_(%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB)_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8._%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%BF_%D5%A4%D5%A1%D5%BD%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համամիութենական կոմունիստական կուսակցության (բոլշևիկների) պատմությունը. Համառոտ դասընթաց (դեռ գրված չէ)">Համամիութենական կոմունիստական կուսակցության (բոլշևիկների) պատմությունը. Համառոտ դասընթաց</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ սոցիալիզմի տնտեսական խնդիրները (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ սոցիալիզմի տնտեսական խնդիրները</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային տնտեսության քննադատությունը (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային տնտեսության քննադատությունը</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիզմ-լենինիզմի հիմունքները (դեռ գրված չէ)">Մարքսիզմ-լենինիզմի հիմունքները</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարտիզանական պատերազմ (գիրք) (դեռ գրված չէ)">Պարտիզանական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8_%D5%91%D5%A6%D5%A5%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%BB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Մաո Ցզեդունի մեջբերումները">Մաո Ցզեդունի մեջբերումները</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0_%D5%80%D5%B8_%D5%87%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նախագահ Հո Շի Մինի կտակը (դեռ գրված չէ)">Նախագահ Հո Շի Մինի կտակը</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի կառավարությունը (դեռ գրված չէ)">Չինաստանի կառավարությունը</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Պատմություն</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ-ի պատմություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1927-1953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1927-1953) (դեռ գրված չէ)">1927–1953</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1953-1964)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1953-1964) (դեռ գրված չէ)">1953–1964</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1964-1982)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1964-1982) (դեռ գրված չէ)">1964–1982</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1982-1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1982-1991) (դեռ գրված չէ)">1982–1991</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեծ բեկում (ԽՍՀՄ) (դեռ գրված չէ)">Մեծ բեկում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինդուստրալացումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Ինդուստրալացումը ԽՍՀՄ-ում</a></li> <li><a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռոր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ">Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6)" title="Հայրենական մեծ պատերազմ (տերմին)">Հայրենական մեծ պատերազմ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունաստանի քաղաքացիական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Հունաստանի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Սոցիալիստական ճամբար</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական կոմունիստական հեղափոխություն (դեռ գրված չէ)">Չինական հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չինաստանի պատմություն">Չինաստան</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1949-1976)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի պատմություն (1949-1976) (դեռ գրված չէ)">1949–1976</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1976-1989)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի պատմություն (1976-1989) (դեռ գրված չէ)">1976–1989</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1989-2002)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի պատմություն (1989-2002) (դեռ գրված չէ)">1989–2002</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(2002-%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի պատմություն (2002-ներկա) (դեռ գրված չէ)">2002–ներկա</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Կորեական պատերազմ">Կորեական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կուբայական հեղափոխություն">Կուբայական հեղափոխություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D6%87%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կուբայական հեղափոխության հետևանքները (դեռ գրված չէ)">հետևանքներ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ապաստալինականացում (դեռ գրված չէ)">Ապաստալինականացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Չմիացած երկրների շարժում">Չմիացած երկրների շարժում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect" title="Վիետնամական պատերազմ">Վիետնամական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-չինական պառակտում (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-չինական պառակտում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Հունգարական հեղափոխություն (1956)">Հունգարական հեղափոխություն (1956)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%A9%D5%BC%D5%AB%D5%B9%D6%84" title="Մեծ թռիչք">Մեծ թռիչք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պորտուգալիայի գաղութատիրական պատերազմ (դեռ գրված չէ)">Պորտուգալիայի գաղութատիրական պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%AB_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սև ուժի շարժում (դեռ գրված չէ)">Սև ուժի շարժում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիկարագուական հեղափոխություն (դեռ գրված չէ)">Նիկարագուական հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չինաստանի մշակութային հեղափոխություն">Մշակութային հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրահայի գարուն">Պրահայի գարուն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B8%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մաոիստական ապստամբություն Հնդկաստանում (դեռ գրված չէ)">Մաոիստական ապստամբություն</a></li> <li><a href="/wiki/1989_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1989 թվականի հեղափոխություններ">1989 թվականի հեղափոխություններ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Ըստ երկրի</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆղանստանի Ժողովրդական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Աֆղանստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալբանիայի ժողովրդական սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ալբանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգոլայի ժողովրդական սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Անգոլա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բենինի ժողովրդական սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բենինի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուլղրիայի ժողովրդական սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուլղարիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կամպուչիայի Ժողովրդական Հանրապետություն">Կամբոջա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոնգոյի ժողովրդական սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կոնգո</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1" title="Կուբա">Կուբա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխոսլովակիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չեխոսլովակիա</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1969-1990)/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1990-1992)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխիայի սոցիալիստական հանրապետություն (1969-1990)/Չեխիայի հանրապետություն (1990-1992) (դեռ գրված չէ)">Չեխիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1969%E2%80%931990)/%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1990-1992)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սլովակիայի սոցիալիստական հանրապետություն (1969–1990)/Սլովակիայի հանրապետություն (1990-1992) (դեռ գրված չէ)">Սլովակիա</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն">Արևելյան Գերմանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դերգ (դեռ գրված չէ)">Եթովպիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D4%B3%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական հեղափոխական կառավարություն (Գրենադա) (դեռ գրված չէ)">Գրենադա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիայի ժողովրդական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հունգարիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%B8%D5%BD" title="Լաոս">Լաոս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոնղոլիայի Ժողովրդական Հանրապետություն">Մոնղոլիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոզամբիկի ժողովրդական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մոզամբիկ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Հյուսիսային Կորեա">Հյուսիսային Կորեա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն">Լեհաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռումինիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ռումինիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոմանիի դեմոկրատական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սոմալի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D5%B4%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարավային Եմեն (դեռ գրված չէ)">Հարավային Եմեն</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Խորհրդային Միություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայաստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուս</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Էստոնիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրաստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկստան</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4" title="Վիետնամ">Վիետնամ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն">Հարավսլավիա</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D5%B6%D5%AB%D5%A1_%D6%87_%D5%80%D5%A5%D6%80%D6%81%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բոսնիա և Հերցեգովինայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բոսնիա և Հերցեգովինա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%A9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորվաթիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Խորվաթիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մակեդոնիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեռնոգորիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չեռնոգորիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սերբիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սերբիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սլովենիայի սոցիալիստական հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սլովենիա</a></li></ul></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Կազմակերպություններ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC" title="Կոմունիստական ինտերնացիոնալ">Կոմունիստական ինտերնացիոնալ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Չինաստանի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կուբայի կոմունիստական կուսակցություն">Կուբայի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հնդկաստանի կոմունիստական կուսակցություն">Հնդկաստանի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամպուչիայի կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Կամպուչիայի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի Դաշնության կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսաստանի Դաշնության կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վիետնամի կոմունիստական կուսակցություն">Վիետնամի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինդոնեզիայի կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Ինդոնեզիայի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամպուչիայի ժողովրդական հեղափոխական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Կամպուչիայի ժողովրդական հեղափոխական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A1%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լաոսի ժողովրդական հեղափոխության կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Լաոսի ժողովրդական հեղափոխության կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նեպալի կոմունիստական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Նեպալի կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ալբանիայի աշխատանքի կուսակցություն">Ալբանիայի աշխատանքի կուսակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պաղեստինի ազատագրման ժողովրդական ճակատ (դեռ գրված չէ)">Պաղեստինի ազատագրման ժողովրդական ճակատ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային-ազատագրական սանդինոական ճակատ (դեռ գրված չէ)">Ազգային-ազատագրական սանդինոական ճակատ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կորեայի աշխատավորական կուսակցություն (դեռ գրված չէ)">Կորեայի աշխատավորական կուսակցություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Կապված թեմաներ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Բոլշևիզմ">Բոլշևիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Լենինիզմ">Լենինիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%84%D5%A1%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիզմ-Լենինիզմ-Մաոիզմ (դեռ գրված չէ)">Մարքսիզմ-Լենինիզմ-Մաոիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%AF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Տրոցկիզմ">Տրոցկիզմ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed hlist"><div class="sidebar-list-title" style="color: var(--color-base)">Տես նաև</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակակապիտալիզմ">Հակակապիտալիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հակակոմունիզմ">Հակակոմունիզմ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակակոմունիստական զանգվածային սպանություններ (դեռ գրված չէ)">Զանգվածային սպանություններ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%B4_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%AA%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարդկության դեմ հանցագործությունները կոմունիստական ռեժիմներում (դեռ գրված չէ)">Մարդկության դեմ հանցագործությունները կոմունիստական ռեժիմներում</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%AA%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական ռեժիմներում զանգվածային սպանությունները (դեռ գրված չէ)">Զանգվածային սպանություններ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական կուսակցության ղեկավարության քննադատություն (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական կուսակցության ղեկավարության քննադատություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Անձի պաշտամունք">Անձի պաշտամունք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիստական գաղափարական դպրոցներ (դեռ գրված չէ)">Մարքսիստական գաղափարական դպրոցներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային-բոլշևիզմ (դեռ գրված չէ)">Ազգային-բոլշևիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%A4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր դասակարգ (դեռ գրված չէ)">Նոր դասակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետկոմունիզմ (դեռ գրված չէ)">Հետկոմունիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D6%86%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարմիր ֆաշիզմ (դեռ գրված չէ)">Կարմիր ֆաշիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարմիր վտանգ (դեռ գրված չէ)">Կարմիր վտանգ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A8%D6%84%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՄըքՔարթիզմ (դեռ գրված չէ)">ՄըքՔարթիզմ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0" class="mw-redirect" title="Երկրորդ աշխարհ">Երկրորդ աշխարհ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պետական կապիտալիզմ">Պետական կապիտալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետական սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Պետական սոցիալիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի Կոմունիստական կուսակցության գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">Չինաստանի պետական գաղափարախոսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Կոմունիստական կուսակցության գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ պետական գաղափարախոսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D6%80%D5%B8%D6%80%D6%80%D5%A4_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երրորրդ աշխարհականություն (դեռ գրված չէ)">Երրորրդ աշխարհականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D5%B2%D5%BB%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ամբողջատիրություն">Ամբողջատիրություն</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կաղապար:Մարքսիզմ-լենինիզմ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Մարքսիզմ-լենինիզմ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit">խ</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային Միության քաղաքականություն</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">ԽՄԿԿ գաղափարախոսություն</a></div> Խորհրդային Միությունում եղել է իշխանության երեք հզոր հիերարխիա։ Իշխանության օրենսդիր ճյուղը ներկայացրել է <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդը</a>, կառավարությունը կամ գործադիր իշխանությունը՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ">ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդը</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցությունը</a> (ԽՄԿԿ), որը երկրի միակ օրինական կուսակցությունն ու որոշումների վերջնական կայացնողն էր<a href="#cite_note-sakwa-103">[103]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կոմունիստական_կուսակցություն">Կոմունիստական կուսակցություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=19" title="Խմբագրել բաժինը. Կոմունիստական կուսակցություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Կոմունիստական կուսակցություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg/220px-Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg/330px-Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg/440px-Moskau_Roter_Platz_September_1964.jpg 2x" data-file-width="2840" data-file-height="1850" /></a><figcaption>Զինվորական շքերթ <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1" title="Մոսկվա">Մոսկվայի</a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF" title="Կարմիր հրապարակ">Կարմիր հրապարակում</a>, նոյեմբերի 7, 1964 թվական։</figcaption></figure> Կոմունիստական կուսակցության գլխին կանգնած էր <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5_(%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF)" title="Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)">Կենտրոնական կոմիտեն</a>, որն ընտրվում էր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության համագումար">կուսակցական համագումարների</a> և համաժողովների ժամանակ։ Իր հերթին, Կենտրոնական կոմիտեն ընտրում էր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D4%BF%D4%BF_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="ԽՄԿԿ ԿԿ նախագահություն">Քաղբյուրոյին</a> (1952-1966 թվականներին կոչվել է Նախագահություն), <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D4%BF%D4%BF_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ ԿԿ քարտուղարություն (դեռ գրված չէ)">Քարտուղարությանը</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D5%AB_%D5%A3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղար">գլխավոր քարտուղարին</a> (1953-1966 թվականներին կոչվել է առաջին քարտուղար)։ Վերջինս Խորհրդային միության փաստացի բարձրագույն պաշտոնն էր<a href="#cite_note-104">[104]</a>։ Կախված իշխանության կոնսոլիդացիայի աստիճանից՝ կուսակցությունը և երկիրը ղեկավարել են կա՛մ Քաղբյուրոն՝ որպես կոլեկտիվ մարմին, կա՛մ գլխավոր քարտուղարը, որը միշտ եղել է Քաղբյուրոյի անդամներից մեկը<a href="#cite_note-105">[105]</a> (բացառությամբ Ստալինի գերանձնավորված իշխանության ժամանակաշրջանից, որը 1941 թվականից հետո իրականացվել է Նախարարների խորհրդում նրա պաշտոնի միջոցով, այլ ոչ թե Քաղբյուրոյում)<a href="#cite_note-106">[106]</a>։ Նրանք չէին վերահսկվում կուսակցության ընդհանուր անդամակցությամբ, քանի որ կուսակցության կազմակերպման առանցքային սկզբունքն էր Ժողովրդավարական կենտրոնամետությունը, որը պահանջում էր խիստ ենթակայություն վերադաս մարմիններին, իսկ ընտրությունները կայանում էին առանց այլընտրանքի, երբ առաջադրված թեկնածուն ունենում էր վերևի հավանությունը<a href="#cite_note-107">[107]</a>։ Կոմունիստական կուսակցությունը երկրի ողջ տարածքում իր գերիշխանությունն իրականացնում էր շնորհիվ նշանակումների համակարգի։ Կառավարության ղեկավար կազմը և Գերագույն խորհրդի անդամների մեծ մասը Կոմունիստական կուսակցության անդամ էին։ Կուսակցության ղեկավարումից զատ, Ստալինը (1941–1953) և Խրուշչովը նաև վարչապետներ էին։ Խրուշչովի հարկադիր հրաժարականից հետո կուսակցության առաջնորդին արգելվեց նման կրկնակի անդամակցությունը<a href="#cite_note-108">[108]</a>, բայց հետագայում գլխավոր քարտուղարն իր պաշտոնավարման որոշակի ժամանակահատվածում զբաղեցրել է պետության անվանական ղեկավարի՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության ղեկավար (դեռ գրված չէ)">Գերագույն խորհրդի նախագահության ղեկավարի</a> արարողակարգային պաշտոնը։ Առավել ցածր մակարդակներում հաստատությունները վերահսկվում էին, իսկ երբեմն էլ դուրս մղվում առաջնային կուսակցական կազմակերպությունների կողմից<a href="#cite_note-109">[109]</a>։ Այդուհանդերձ, գործնականում վերահսկողության աստիճանը, որը կուսակցությունը կարող էր ունենալ պետական բյուրոկրատիայի վրա, հատկապես Ստալինի մահից հետո, հեռու էր լիարժեք լինելուց, քանի որ բյուրոկրատիան տարբեր շահեր էր հետապնդում, որոնք երբեմն հակասության մեջ էին մտնում կուսակցության հետ<a href="#cite_note-110">[110]</a>։ Բնականաբար, ԽՄԿԿ-ն վերից վար միակուռ չէր, չնայած տարաձայնությունները պաշտոնապես արգելված չէին<a href="#cite_note-111">[111]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կառավարություն">Կառավարություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=20" title="Խմբագրել բաժինը. Կառավարություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Կառավարություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային միության կառավարություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային միության կառավարություն</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Supreme_Soviet_1982.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/220px-Supreme_Soviet_1982.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/330px-Supreme_Soviet_1982.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/440px-Supreme_Soviet_1982.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="728" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%B4%D5%AC%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրեմլի մեծ պալատ (դեռ գրված չէ)">Կրեմլի մեծ պալատը</a>, որտեղ տեղակայված էր Խորհրդային միության Գերագույն խորհուրդը, 1982 թվական։</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդը</a>, որը հաջորդել էր ԽՍՀՄ խորհուրդների համագումարին, խորհրդային պատմության գրեթե ողջ ընթացքում երկրի բարձրագույն պետական մարմինն էր<a href="#cite_note-112">[112]</a>, որն սկզբում գործել է որպես կուսակցության ընդունած բոլոր որոշումները հաստատող և իրագործող մարմին։ Այդուհանդերձ, 1950-ական թվականների վերջին, 1960-ական և 70-ական թվականներին ընդլայնվել են դրա հզորությունն ու գործառույթները, ներառյալ պետական նոր կոմիտեների և հանձնաժողովների ստեղծումը։ Գերագույն խորհուրդը հավելյալ լիազորություններ ստացավ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="ԽՍՀՄ հնգամյա պլաններ">հնգամյա պլանների</a> և կառավարության բյուջեի ընդունումից հետո<a href="#cite_note-113">[113]</a>։ Գերագույն խորհուրդն ընտրում էր խորհրդի նախագահություն (ԽՍՀՄ Կենտրոնական գործադիր կոմիտեի իրավահաջորդը), որն իր լիազորությունները կիրառում էր լիագումար նիստերի միջև<a href="#cite_note-COMSSP-114">[114]</a>։ Վերջինս գումարվում էր տարին երկու անգամ և նշանակում Գերագույն դատարանին<a href="#cite_note-115">[115]</a>, գխավոր դատախազին<a href="#cite_note-116">[116]</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ">Մինիստրների խորհրդին</a> (որը մինչև 1946 թվականը հայտնի էր որպես Ժողովրդական կոմիսարների խորհուրդ)։ Վերջինս գլխավորում էր Մինիստրների խորհրդի նախագահը (վարչապետ) և պատասխանատու էր տնտեսության և սոցիալական ոլորտների կառավարման համար<a href="#cite_note-COMSSP-114">[114]</a>։ Անդամ հանրապետությունների պետական և կուսակցական մարմինները հիմնականում հանդիսանում էին կենտրոնական մարմինների կառուցվածքային կրկնօրինակումը, չնայած <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a>, ի տարբերություն անդամ մյուս հանրապետությունների, իր պատմության գրեթե ողջ ընթացքում չի ունեցել ԽՄԿԿ հանրապետական ճյուղ՝ մինչև 1990 թվականն անմիջականորեն ղեկավարվելով ԽՍՀՄ կենտրոնական ապարատի կողմից։ Տեղական իշխանությունները ձևավորել էին նաև կուսակցական կոմիտեներ, տեղական խորհուրդներ և գործադիր կոմիտեներ։ Չնայած պետական համակարգը դաշնային էր, կուսակցությունն ուներ ունիտար կառուցվածք<a href="#cite_note-117">[117]</a>։ Պետական անվտանգության մարմինները՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5" title="ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե">ՊԱԿ-ը</a> և դրան նախորդած մարմինները կարևոր դերակատարություն են ունեցել ԽՍՀՄ պատմության մեջ։ Դրանք եղել են <a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռորի</a><a href="#cite_note-118">[118]</a> իրականացման հիմնական գործիքները, սակայն կուսակցական խիստ վերահսկողության տակ վերցվել են Ստալինի մահվանից հետո։ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Յուրի Անդրոպովի</a> ղեկավարման տարիներին ՊԱԿ-ը ներգրավված էր քաղաքական այլախոհության ճնշման գործընթացին և ձևավորել էր տեղեկատվության աղբյուրների (իրազեկիչների) ճյուղավորված ցանց՝ դարձյալ իրեն դրսևորելով որպես քաղաքական սուբյեկտ, որը որոշակիորեն անկախ էր պետական-կուսակցական համակարգից<a href="#cite_note-119">[119]</a>։ Իսկ արդեն 1970-ական թվականների վերջին և 1980-ական թվականների սկզբին իրականացվող հակակոռուպցիոն արշավի շրջանակներում ՊԱԿ-ը թիրախավորել էր բարձրաստիճան կուսակցական պաշտոնյաներին<a href="#cite_note-120">[120]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Իշխանության_տարանջատում_և_բարեփոխումներ"><span id=".D4.BB.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B6.D5.BB.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.B4_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D6.80.D5.A5.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80">Իշխանության տարանջատում և բարեփոխումներ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=21" title="Խմբագրել բաժինը. Իշխանության տարանջատում և բարեփոխումներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Իշխանության տարանջատում և բարեփոխումներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots,_February_1990.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/220px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/330px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/440px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="690" /></a><figcaption>Ազգայնական, հակակառավարական <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%A2%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1990)" title="Զանգվածային անկարգություններ Դուշանբեում (1990)">անկարգություններ Դուշանբեում</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկստան</a>, 1990 թվական</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խորհրդային սահմանադրություններ">Խորհրդային սահմանադրությունը</a>, որը փոփոխությունների է ենթարկվել 1924, 1936 և 1977 թվականներին<a href="#cite_note-121">[121]</a>, չէր սահմանափակում պետական իշխանությունը։ Չկար իշխանության ֆորմալ տարանջատում Կուսակցության, Գերագույն խորհրդի և Մինիստրների խորհրդի միջև<a href="#cite_note-122">[122]</a>, որոնք ներկայացնում էին իշխանության գործադիր և օրենսդիր ճյուղերը։ Համակարգը կառավարվում էր ոչ այնքան օրենքներով, որքան ոչ պաշտոնական համաձայնություններով։ Բացի այդ, գոյություն չուներ ղեկավարության իրավահաջորդության ոչ մի կայացած մեխանիզմ։ Լենինի<a href="#cite_note-123">[123]</a> և Ստալինի<a href="#cite_note-124">[124]</a> մահից հետո Քաղբյուրոյում տեղի ունեցան իշխանության համար կատաղի և երբեմն մահացու վտանգավոր պայքարներ։ Նույնը կրկնվեց նաև Խրուշչովի հրաժարականից հետո<a href="#cite_note-125">[125]</a>, ինչը պայմանավորված էր Քաղբյուրոյի և Կենտկոմի որոշումներով<a href="#cite_note-Khrushchevgoner-126">[126]</a>։ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովից</a> առաջ Կոմունիստական կուսակցության բոլոր առաջնորդները, բացառությամբ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Գեորգի Մալենկովի</a> և <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովի</a>, մահացել են պաշտոնավարման ժամանակ<a href="#cite_note-127">[127]</a>։ Երկուսն էլ հեռացվել են կուսակցության ղեկավար կազմից՝ կուսակցության ներսում ներքին պայքարի ֆոնին<a href="#cite_note-Khrushchevgoner-126">[126]</a>։ 1988-1990 թվականներին, բախվելով զգալի դիմադրության, Միխայիլ Գորբաչովը ձեռնարկեց բարեփոխումներ, որոնք իշխանությունը վերցնում էին կուսակցության բարձրագույն մարմիններից, իսկ Գերագույն խորհուրդն առավել անկախ էր դառնում։ Ստեղծվեց Ժողովրդական դեպուտատների համագումարը, որի անդամների մեծամասնությունը ուղիղ ընտրվեցին 1989 թվականի մարտին տեղի ունեցած մրցակցային ընտրությունների ժամանակ։ Նոր կարգի համաձայն՝ Համագումարը ընտրում էր Գերագույն խորհրդին, որը դարձավ լիարժեք խորհրդարանը և առավել ուժեղ, քան նախկինում էր։ 1920-ական թվականներից սկսած առաջին անգամ այն մերժեց ուղղակի վավերացնել կուսակցության և Մինիստրների խորհրդի որոշումները<a href="#cite_note-countrystudies-128">[128]</a>։ 1990 թվականին Գորբաչովը ներկայացրեց և ստանձնեց Խորհրդային միության նախագահի պաշտոնը, որն իր ձեռքում կենտրոնացնում էր գործադիր իշխանությունը՝ անկախ էր կուսակցությունից և վերահսկում էր կառավարության գործունեությունը<a href="#cite_note-129">[129]</a>։ Վերջինս, իր հերթին, անվանափոխվել էր և դարձել ԽՍՀՄ Մինիստրների կաբինետ<a href="#cite_note-130">[130]</a>։ Լարվածությունն աճում էր Գորբաչովի ղեկավարած համամիութենական իշխանությունների, ռուսաստանցի ռեֆորմիստների, որոնց առաջնորդում էր ՌԽՍՖՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD_%D4%B5%D5%AC%D6%81%D5%AB%D5%B6" title="Բորիս Ելցին">Բորիս Ելցինը</a>, և կոմունիստ պահպանողականների միջև։ 1991 թվականի օգոստոսի 19-21-ին մի խումբ բարձրաստիճան կոմունիստ պահպանողականներ փորձեցին <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B9" title="Օգոստոսյան պուտչ">հեղաշրջում</a> կազմակերպել։ Փորձը ձախողվեց, իսկ Խորհրդային միության պետական խորհուրդն անցումային շրջանում դարձավ իշխանության գերագույն մարմինը<a href="#cite_note-131">[131]</a>։ Գորբաչովը հրաժարական տվեց գլխավոր քարտուղարի պաշտոնից՝ պահպանելով միայն նախագահի պաշտոնը՝ ԽՍՀՄ գոյության վերջին ամսվա ընթացքում<a href="#cite_note-132">[132]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Դատական_համակարգ">Դատական համակարգ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=22" title="Խմբագրել բաժինը. Դատական համակարգ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Դատական համակարգ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային միության օրենսդրություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային միության օրենսդրություն</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Տե՛ս նաև՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական իրավունք (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիստական իրավունք</a></div> Խորհրդային Միությունում դատական համակարգն անկախ չէր իշխանության մյուս ճյուղերից։ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="ԽՍՀՄ Գերագույն դատարան">Գերագույն դատարանը</a> վերահսկում էր ստորին օղակների դատարանների (<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ժողովրդական դատարան (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ ժողովրդական դատարաններ</a>) գործունեությունը և կիրառում օրենսդրությունը, ինչպես դա ամրագրված է սահմանադրության մեջ կամ մեկնաբանված Գերագույն խորհրդի կողմից։ Սահմանադրական վերահսկողության կոմիտեն հետևում էր օրենքների և ակտերի սահմանադրականության պահպանմանը։ Խորհրդային Միությունը կիրառում էր <a href="/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Հռոմեական իրավունք">հռոմեական իրավունքի</a> ինկվիզիտորիալ համակարգը, որտեղ դատավորը, դատախազը և պաշտպանական կողմի փաստաբանը համագործակցում էին ճշմարտությանը հասնելու համար<a href="#cite_note-133">[133]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ԽՍՀՄ_ղեկավարներ">ԽՍՀՄ ղեկավարներ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=23" title="Խմբագրել բաժինը. ԽՍՀՄ ղեկավարներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: ԽՍՀՄ ղեկավարներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> Ֆորմալ առումով երկրի ղեկավարը (բարձրագույն պաշտոնատար անձը) հանդիսանում էր. 1922 թվականից <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Կենտրոնական գործադիր կոմիտե (ԽՍՀՄ)">ԽՍՀՄ կենտրոնական գործադիր կոմիտեի</a> նախագահության ղեկավարը, 1938 թվականից՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության</a> ղեկավարը, 1989 թվականից՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի</a> նախագահը, 1990 թվականից՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ նախագահ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ նախագահը</a>։ Կառավարության ղեկավարը հանդիսանում էր Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի նախագահը, իսկ 1946 թվականից՝ ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի նախագահը, որն ի պաշտոնե ԽՄԿԿ ԿԿ Քաղբյուրոյի անդամ էր։ <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Պետության ղեկավար</th> <th>Կառավարության ղեկավար </th></tr> <tr> <td> <dl><dt>ԽՍՀՄ կենտրոնական գործադիր կոմիտեի նախագահներ</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Միխայիլ Կալինին">Միխայիլ Կալինին</a> (1922-1938) (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Գրիգորի Պետրովսկի">Գրիգորի Պետրովսկի</a> (1922-1938) (<a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%86%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE" title="Նարիման Նարիմանով">Նարիման Նարիմանով</a> (1922-1925), <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D6%86%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գազանֆար Մուսաբեկով">Գազանֆար Մուսաբեկով</a> (1925-1937) (<a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալեքսանդր Չերվյակով (դեռ գրված չէ)">Ալեքսանդր Չերվյակով</a> (1922-1937) (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B5_%D4%B1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նեդիրբայ Այտակով (դեռ գրված չէ)">Նեդիրբայ Այտակով</a> (1925-1937) (<a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%A1%D5%B5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1_%D4%BD%D5%B8%D5%BB%D5%A1%D6%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆայզուլա Խոջաև (դեռ գրված չէ)">Ֆայզուլա Խոջաև</a> (1925-1937) (<a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%82%D5%BD%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B8_%D5%84%D5%A1%D5%AF%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նուսրատուլո Մակսում (դեռ գրված չէ)">Նուսրատուլո Մակսում</a> (1931-1934), <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A2%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B8_%D5%8C%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աբդուլո Ռախիմբաև (դեռ գրված չէ)">Աբդուլո Ռախիմբաև</a> (1934-1937) (<a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունից</a>)</li></ul> <dl><dt>ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության ղեկավարներ</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Միխայիլ Կալինին">Միխայիլ Կալինին</a> (1938-1946)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%87%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%AB%D5%AF" title="Նիկոլայ Շվերնիկ">Նիկոլայ Շվերնիկ</a> (1946-1953)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%BF_%D5%8E%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%BE" title="Կլիմենտ Վորոշիլով">Կլիմենտ Վորոշիլով</a> (1953-1960)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնև</a> (1960-1964)</li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BD_%D5%84%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Անաստաս Միկոյան">Անաստաս Միկոյան</a> (1964-1965)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8A%D5%B8%D5%A4%D5%A3%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB" title="Նիկոլայ Պոդգոռնի">Նիկոլայ Պոդգոռնի</a> (1965-1977)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնև</a> (1977-1982), 1964-1982 թվականներին ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին (գլխավոր) քարտուղար</li> <li><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Յուրի Անդրոպով</a> (1983-1984), 1982-1984 թվականներին ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար</li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8" title="Կոնստանտին Չեռնենկո">Կոնստանտին Չեռնենկո</a> (1984-1985), 1984-1985 թվականներին ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար</li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%B5_%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%B8" title="Անդրեյ Գրոմիկո">Անդրեյ Գրոմիկո</a> (1985-1988)</li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչով</a> (1988-1990), 1985-1991 թվականներին ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար</li></ul> <dl><dt>ԽՍՀՄ նախագահ</dt></dl> <ul><li>Միխայիլ Գորբաչով 1990 թվականի մարտի 15-ից 1991 թվականի դեկտեմբերի 25</li></ul> </td> <td> <dl><dt>ԽՍՀՄ Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի նախագահներ (1946 թվականի մարտի 15-ից՝ Մինիստրների խորհրդի)</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենին</a> (1922-1924)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B5_%D5%8C%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալեքսեյ Ռիկով (դեռ գրված չէ)">Ալեքսեյ Ռիկով</a> (1924-1930)</li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%B5%D5%A1%D5%B9%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%BE" title="Վյաչեսլավ Մոլոտով">Վյաչեսլավ Մոլոտով</a> (1930-1941)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալին</a> (1941-1953), 1922-1934 թվականներին Համամիութենական կոմունիստական բանվորական կուսակցության (ԽՄԿԿ) գլխավոր քարտուղար</li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Գեորգի Մալենկով</a> (1953-1955)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Նիկոլայ Բուլգանին">Նիկոլայ Բուլգանին</a> (1955-1958)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչով</a> (1958-1964), 1953-1964 թվականներին ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին քարտուղար</li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B5_%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A3%D5%AB%D5%B6" title="Ալեքսեյ Կոսիգին">Ալեքսեյ Կոսիգին</a> (1964-1980)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8F%D5%AB%D5%AD%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%BE" title="Նիկոլայ Տիխոնով">Նիկոլայ Տիխոնով</a> (1980-1985)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8C%D5%AB%D5%AA%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Նիկոլայ Ռիժկով">Նիկոլայ Ռիժկով</a> (1985-1991)</li></ul> <dl><dt>ԽՍՀՄ վարչապետ</dt></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A1%D5%BE%D5%AC%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վալենտին Պավլով (դեռ գրված չէ)">Վալենտին Պավլով</a> (1991)</li></ul> <dl><dt>ԽՍՀՄ ժողովրդական տնտեսությունների օպերատիվ կառավարման կոմիտեի ղեկավար, ԽՍՀՄ միջհանրապետական տնտեսական կոմիտեի նախագահ</dt></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D6%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իվան Սիլաև (դեռ գրված չէ)">Իվան Սիլաև</a> (1991)</li></ul> </td></tr></tbody></table> <ul class="gallery mw-gallery-traditional center"> <li class="gallerycaption">1953-1991 թվականների ԽՍՀՄ ղեկավարները</li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Georgy_Malenkov_1964.jpg" class="mw-file-description" title="Գեորգի Մալենկով"><img alt="Գեորգի Մալենկով" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Georgy_Malenkov_1964.jpg/86px-Georgy_Malenkov_1964.jpg" decoding="async" width="86" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Georgy_Malenkov_1964.jpg/128px-Georgy_Malenkov_1964.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Georgy_Malenkov_1964.jpg/171px-Georgy_Malenkov_1964.jpg 2x" data-file-width="1402" data-file-height="1964" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Գեորգի Մալենկով</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053,_Berlin,_VI._SED-Parteitag,_6.Tag.jpg" class="mw-file-description" title="Նիկիտա Խրուշչով"><img alt="Նիկիտա Խրուշչով" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg/93px-Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg" decoding="async" width="93" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg/139px-Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg/186px-Khrushchev_Bundesarchiv_Bild_183-B0121-0010-053%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_6.Tag.jpg 2x" data-file-width="202" data-file-height="261" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչով</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Staatshoofden,_portretten,_Bestanddeelnr_925-6564.jpg" class="mw-file-description" title="Լեոնիդ Բրեժնև"><img alt="Լեոնիդ Բրեժնև" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg/88px-Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg" decoding="async" width="88" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg/132px-Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg/175px-Staatshoofden%2C_portretten%2C_Bestanddeelnr_925-6564.jpg 2x" data-file-width="1653" data-file-height="2260" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնև</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Միխայիլ Գորբաչով"><img alt="Միխայիլ Գորբաչով" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/89px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="89" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/133px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/178px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="767" data-file-height="1036" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչով</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Վարչական_բաժանում">Վարչական բաժանում</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=24" title="Խմբագրել բաժինը. Վարչական բաժանում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Վարչական բաժանում">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ հանրապետություններ</a></div> Սահմանադրությամբ ամրագրված էր, որ ԽՍՀՄ-ն միութենական հանրապետություններից կազմված դաշնություն էր, որոնց մի մասը ունիտար պետություններ էին, ինչպես օրինակ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինան</a> (ՈւԽՍՀ) կամ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսը</a> (ԲԽՍՀ), մյուսներն էլ դաշնություններ, ինչպես օրինակ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանը</a> կամ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն">Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետությունը</a><a href="#cite_note-sakwa-103">[103]</a>։ Այս չորս պետությունները 1922 թվականի դեկտեմբերին դարձան ԽՍՀՄ հիմնադիր պետությունները՝ ստորագրելով <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիրը</a>։ 1924 թվականին Կենտրոնական Ասիայում ազգային-տարածքային սահմանազատման արդյունքում ձևավորվեցին <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկստանը</a> և <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենստանը</a>՝ Ռուսաստանի տարածքներում ստեղծված <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուրքեստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Թուրքեստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության</a> և խորհրդային երկու կախյալ տարածքների՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորեզմի Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետություն">Խորեզմի Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետության</a> ու <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուխարական Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուխարական Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետության</a> հաշվին։ 1929 թվականին <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկստանն</a> առանձնացավ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության</a> կազմից։ 1936 թվականին ընդունված սահմանադրությամբ՝ Անդրկովկասյան ԴՖՀ-ն լուծարվեց, որի արդյունքում առաջացան <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a>՝ ստանալով միութենական հանրապետության կարգավիճակ։ Մինչդեռ <a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախստանը</a> և <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզստանն</a> առանձնացան Ռուսաստանի ԽՖՍՀ-ից՝ դարձյալ ստանալով միութենական հանրապետության կարգավիճակ<a href="#cite_note-134">[134]</a>։ 1940 թվականի օգոստոսին Ուկրաինայի մի մասի և <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեսարաբիայի և Հյուսիսային Բուկովինայի միացումը ԽՍՀՄ-ին (դեռ գրված չէ)">Բեսարաբիայի ու Հյուսիսային Բուկովինայի</a> վրա ձևավորվեց <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a>։ <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Էստոնիան</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիան</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվան</a> ևս միացվեցին Միությանը, որը սակայն չընդունվեց միջազգային հանրության մեծամասնության կողմից և համարվեց որպես անօրինական բռնազավթում։ 1940 թվականի մարտին <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%B8-%D6%86%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելո-ֆիննական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելո-ֆիննական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունն</a> առանձնացավ Ռուսաստանից և դարձավ առանձին միութենական հանրապետություն, սակայն 1956 թվականին հետ վերադարձավ Ռուսաստանի կազմ։ 1956 թվականի հուլիսից մինչև 1991 թվականի սեպտեմբեր ամիսը Խորհրդային միության կազմում կար 15 միութենական հանրապետություն (տես ներքևի քարտեզը)<a href="#cite_note-135">[135]</a>։ Չնայած ֆորմալ առումով միութենական բոլոր հանրապետություններն ունեին հավասար իրավունքներ՝ գործնականում Խորհրդային Միությունում գերիշխող դիրք ունեին <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռուսներ">ռուսները</a>։ Գերիշխանությունն այնքան բացարձակ էր, որ իր գոյության գրեթե ողջ ընթացքում երկիրը հաճախ, բայց սխալմամբ, կոչվում էր «Ռուսաստան»։ Չնայած <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունը</a> մեծ միության հանրապետություններից միայն մեկն էր, այդուհանդերձ այն և՛ տարածքով, և՛ բնակչությամբ ամենամեծն էր, ամենահզորը և ամենազարգացածը։ ՌԽՖՍՀ-ն նաև Խորհրդային միության արդյունաբերական կենտրոնն էր։ Պատմաբան Մեթյու Ուայթը գրել է, որ ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ երկրի դաշնային կառուցվածքն ուղղակի ռուսների՝ գերիշխող լինելու տպավորություն ստեղծելու համար էր։ Դա է պատճառը, որ ԽՍՀՄ բնակչությանը հաճախ անվանում էին «ռուսներ», այլ ոչ թե «սովետներ», քանի որ «բոլորը գիտեին, թե ով է իրականում այնտեղ իշխում»<a href="#cite_note-136">[136]</a>։ <table class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;"> <tbody><tr> <th colspan="2">Republic </th> <th>Միութենական Հանրապետությունների քարտեզը 1956-1991 թվականներին </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_(1954%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="ՌԽՖՍՀ"><img alt="ՌԽՖՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D4%BD%D5%96%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="ՌԽՖՍՀ">ՌԽՖՍՀ</a> </td> <td rowspan="15" style="width:350px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Republics_of_the_USSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Republics_of_the_USSR.svg/600px-Republics_of_the_USSR.svg.png" decoding="async" width="600" height="410" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Republics_of_the_USSR.svg/900px-Republics_of_the_USSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Republics_of_the_USSR.svg/1200px-Republics_of_the_USSR.svg.png 2x" data-file-width="1345" data-file-height="920" /></a> </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_(1949%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Ղազախական ԽՍՀ"><img alt="Ղազախական ԽՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="Ղազախական ԽՍՀ">Ղազախական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931988).svg" class="mw-file-description" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/22px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/33px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/44px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991);_Flag_of_Kyrgyzstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Tajikistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայկական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_(1973%E2%80%931991);_Flag_of_Turkmenistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական ԽՍՀ</a> </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Էստոնական ԽՍՀ"><img alt="Էստոնական ԽՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="Էստոնական ԽՍՀ">Էստոնական ԽՍՀ</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Զինված_ուժեր">Զինված ուժեր</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=25" title="Խմբագրել բաժինը. Զինված ուժեր" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Զինված ուժեր">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ զինված ուժեր">ԽՍՀՄ զինված ուժեր</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Տե՛ս նաև՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ցամաքային զորքեր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ ցամաքային զորքեր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժեր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժեր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D6%85%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմաօդային ուժեր (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ ռազմաօդային ուժեր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հերոսների ցանկ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ հերոսների ցանկ</a>, և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմական պատմություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ ռազմական պատմություն</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RSD-10_2009_G1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/RSD-10_2009_G1.jpg/220px-RSD-10_2009_G1.jpg" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/RSD-10_2009_G1.jpg/330px-RSD-10_2009_G1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/RSD-10_2009_G1.jpg/440px-RSD-10_2009_G1.jpg 2x" data-file-width="3600" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Միջին հեռահարության РСД-10 բալիստիկ հրթիռը, որը չի հանդիսանում <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%BC" title="Միջմայրցամաքային հրթիռ">միջմայրցամաքային հրթիռ</a>։ Վերջինիս տեղակայումը 1970-ական թվականների վերջին <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եվրոպա">Եվրոպայում</a> հանգեցրեց <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D6%84" title="Սպառազինության մրցավազք">սպառազինության մրցավազքի</a>։ Ի պատասխան, <a href="/wiki/%D5%86%D4%B1%D5%8F%D5%95" title="ՆԱՏՕ">ՆԱՏՕ</a>-ն <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Արևմտյան Գերմանիա">Արևմտյան Գերմանիայում</a> տեղակայեց <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D6%80%D5%B7%D5%AB%D5%B6%D5%A3_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պերշինգ II (դեռ գրված չէ)">Պերշինգ II</a> հրթիռներ։</figcaption></figure> 1925 թվականի սեպտեմբերին ընդունված ռազմական օրենսդրության համաձայն՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="ԽՍՀՄ Զինված ուժեր">ԽՍՀՄ Զինված ուժերը</a> բաղկացած էին <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ցամաքային զորքեր (դեռ գրված չէ)">ցամաքային զորքերից</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D6%85%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմաօդային ուժեր (դեռ գրված չէ)">ռազմաօդային ուժերից</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժեր (դեռ գրված չէ)">ռազմածովային ուժերից</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միացյալ պետական քաղաքական վարչություն (դեռ գրված չէ)">Միացյալ պետական քաղաքական վարչությունից</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ներքին զորքեր (դեռ գրված չէ)">ներքին զորքերից</a><a href="#cite_note-137">[137]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միացյալ պետական քաղաքական վարչություն (դեռ գրված չէ)">Միացյալ պետական քաղաքական վարչությունն</a> ավելի ուշ դարձավ անկախ մարմին և 1934 թվականին միացվեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF" title="ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ">ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատին</a>, իսկ ներքին զորքերը գտնվում էին պաշտպանության և ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատների միացյալ ղեկավարման տակ։ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից</a> հետո ձևավորվեցին <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ռազմավարական նշանակության հրթիռային զորքեր (դեռ գրված չէ)">ռազմավարական նշանակության հրթիռային զորքերը</a> (1959), <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%80%D5%95%D5%8A_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ՀՕՊ զորքեր (դեռ գրված չէ)">հակաօդային պաշտպանության զորքերը</a> (1948) և ազգային քաղաքացիական պաշտպանական զորքերը (1970), որոնք խորհրդային պաշտոնական համակարգում ըստ իրենց կարևորության, զբաղեցնում էին համապատասխանաբար առաջին, երրորդ և վեցերորդ հորիզոնականները։ Ի դեպ, ըստ կարևորության ցամաքային զորքերը երկրորդն էին, ռազմաօդային ուժերը՝ չորրորդը, իսկ ռազմածովային ուժերը՝ հինգերորդը։ Բանակի վրա քաղաքական ազդեցությունը բավականին մեծ էր։ 1989 թվականին խորհրդային բանակում ծառայում էր շուրջ երկու միլիոն զինծառայող, որոնք բաժանված էին 150 մոտոհրաձգային և 52 զրահատանկային դիվիզիաների միջև։ Մինչև 1960-ական թվականների սկիզբը խորհրդային ռազմածովային ուժերը բավականին փոքր ռազմական ճյուղ էր, բայց <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4" title="Կարիբյան ճգնաժամ">Կարիբյան ճգնաժամից</a> հետո, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Սերգեյ Գորշկով">Սերգեյ Գորշկովի</a> հրամանատարությամբ, արագ ընդլայնվեց և հայտնի դարձավ իր գծային հածանավերով և սուզանավերով։ 1989 թվականին ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժերում ծառայում էր 500 000 մարդ։ ԽՍՀՄ ռազմաօդային ուժերը հիմնականում բաղկացած էին ռազմավարական ռմբակոծիչների օդային նավատորմից, որոնք պատերազմական իրավիճակներում պետք է շարքից հանեին թշնամու ենթակառուցվածքներն ու միջուկային պոտենցիալը։ Ռազմաօդային ուժերն իրենց կազմում ունեին նաև <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B9" title="Կործանիչ">կործանիչներ</a> և մարտավարական ռմբակոծիչներ, որոնք պատերազմի ժամանակ պետք է օժանդակեին ցամաքային զորքերին։ Ռազմավարական նշանակության հրթիռային զորքերի կազմում կար ավելի քան 1 400 միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռ, որոնք տեղակայված էին 28 ռազմաբազաներում և 30 հրամանատարարական կետերում։ Հետպատերազմական ժամանակաշրջանում խորհրդային բանակը ուղղակիորեն ներգրավված էր իր սահմաններից դուրս իրականացվող ռազմական գործողություններում։ Դրանց թվում էին 1953 թվականին Արևելյան Գերմանիայում ապստամբությունը, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Հունգարական հեղափոխություն (1956)">Հունգարական հեղափոխությունը</a> (1956) և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1_(1968)" title="Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)">Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժումը Չեխոսլովակիա</a> (1968)։ Խորհրդային Միությունը 1979-1989 թվականներին մասնակցել է նաև <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանստանի պատերազմին</a>։ Խորհրդային Միությունում գործում էր համընդհանուր պարտադիր ժամկետային ծառայություն։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տիեզերքի_նվաճման_ծրագիր">Տիեզերքի նվաճման ծրագիր</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=26" title="Խմբագրել բաժինը. Տիեզերքի նվաճման ծրագիր" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Տիեզերքի նվաճման ծրագիր">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր">ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev,_Valentina_Tereshkova,_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/220px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/330px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/440px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="712" /></a><figcaption>Ձախից աջ՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Յուրի Գագարին">Յուրի Գագարինը</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%AC_%D5%8A%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B9" title="Պավել Պոպովիչ">Պավել Պոպովիչը</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%8F%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%A1" title="Վալենտինա Տերեշկովա">Վալենտինա Տերեշկովան</a> և <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովը</a> 1963 թվականին <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Լենինի դամբարան">Լենինի դամբարանում</a>։</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Soyuz_18_booster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/220px-Soyuz_18_booster.jpg" decoding="async" width="220" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/330px-Soyuz_18_booster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/440px-Soyuz_18_booster.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2723" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6_(%D5%B0%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%BC)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոյուզ (հրթիռ) (դեռ գրված չէ)">Սոյուզ</a> հրթիռը <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բայկոնուրի տիեզերակայան (դեռ գրված չէ)">Բայկոնուրի տիեզերակայանում</a>։</figcaption></figure> 1950-ական թվականների վերջին <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիայից</a> գերեվարված և Խորհրդային Միություն բերված ինժեներների և տեխնոլոգիաների օգնությամբ ԽՍՀՄ-ն ստեղծեց առաջին <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF" title="Արբանյակ">արբանյակը</a>՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF_1" title="Սպուտնիկ 1">Սպուտնիկ 1</a>-ը։ Դրանով Խորհրդային Միությունն առաջ անցնավ տիեզերքի նվաճման հարցում իր գլխավոր մրցակցից՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ">Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներից</a><a href="#cite_note-138">[138]</a>։ Դրան հաջորդեցին մի շարք արբանյակների հաջող արձակումներ։ Նույնիսկ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF-5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպուտնիկ-5 (դեռ գրված չէ)">Սպուտնիկ-5</a> տիեզերանավով տիեզերք ուղարկվեցին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%AF%D5%A1_%D6%87_%D5%8D%D5%BF%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%AF%D5%A1" title="Բելկա և Ստրելկա">Բելկան և Ստրելկան</a>։ Սակայն գլխավոր իրադարձությունը տեղի ունեցավ 1961 թվականի ապրիլի 12-ին, երբ առաջին մարդ տիեզերագնացը՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Յուրի Գագարին">Յուրի Գագարինը</a> թռավ տիեզերք։ Նա մեկ ամբողջական պտույտ կատարեց <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80" title="Երկիր">Երկրագնդի</a> շուրջը և բարեհաջող վայրէջք կատարեց Ղազախստանի տափաստաններում<a href="#cite_note-139">[139]</a>։ Այդ ժամանակ տիեզերական մաքոքների և ուղեծրային կայանների առաջին պլանները կազմվեցին խորհրդային կոնստրուկտորական բյուրոներում, սակայն արդյունքում կոնստրուկտորների և ղեկավարության միջև անձնական վեճերը խանգարեցին դրան։ Ինչ վերաբերում է լուսնային տիեզերական ծրագրին, ԽՍՀՄ-ն միայն ուներ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1_(%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80)" title="Լունա (ծրագիր)">լուսնագնացների արձակման ծրագիր</a>, որը հեռակա կառավարվում էր մարդկանց կողմից։ Ընդ որում, «լուսնային մրցավազքը» «տիեզերքի նվաճման մրցավազքի» բաղկացուցիչ մասն էր<a href="#cite_note-140">[140]</a>։ 1970-ականներին սկսեցին ի հայտ գալ տիեզերանավերի նախագծման կոնկրետ առաջարկներ, բայց թերությունները, հատկապես էլեկտրոնիկայի արդյունաբերության (սարքավորումների արագ տաքացում) ոլորտում, ստիպեցին ծրագիրը հետաձգել մինչև 1980-ական թվականների վերջ։ Առաջին տիեզերանավը՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%B6_(%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուրան (տիեզերանավ) (դեռ գրված չէ)">Բուրանը</a>, տիեզերք թռավ 1988 թվականին, բայց առանց մարդկային անձնակազմի։ Մեկ այլ տիեզերանավի՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%BF%D5%AB%D5%B9%D5%AF%D5%A1_(%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պտիչկա (տիեզերանավ) (դեռ գրված չէ)">Պտիչկայի</a> կառուցումը կիսատ մնաց, քանի որ տիեզերանավերի կառուցման ծրագիրը չեղարկվեց 1991 թվականին։ Բացի այդ, ԽՍՀՄ տարիներին կառուցվել է նաև <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1_(%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էներգիա (տիեզերանավ) (դեռ գրված չէ)">Էներգիա</a> անունը կրող տիեզերանավը, որն այդպես էլ տիեզերք չարձակվեց, իսկ ներկայումս աշխարհի ամենահզոր հրթիռն է<a href="#cite_note-141">[141]</a>։ 1980-ական թվականների վերջին Խորհրդային Միությունը կառուցեց <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D6%80" title="Միր">Միր</a> ուղեծրային կայանը։ Այն կառուցվել էր <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BF_(%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A5%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6)" title="Սալյուտ (ուղեծրակայան)">Սալյուտ ծրագրի</a> շրջանակներում և ծառայում էր միայն որպես քաղաքացիական հետազոտությունների իրականացման համար<a href="#cite_note-Harland2020-142">[142]</a><a href="#cite_note-143">[143]</a>։ 1986-1998 թվականներին Միրը միակ գործող ուղեծրային կայանն էր։ Ավելի ուշ դրան միացան այլ մոդուլներ, այդ թվում՝ ամերիկյան։ Այդուհանդերձ, կայանը այնտեղ տեղի ունեցած հրդեհի պատճառով սկսեց արագ շարքից դուրս գալ և 2001 թվականին որոշվեց այն արձակել դեպի մթնոլորտ, որտեղ էլ վերջինս սկսեց այրվել, իսկ դրա բեկորներն ընկան <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Խաղաղ օվկիանոս">Խաղաղ օվկիանոս</a><a href="#cite_note-Harland2020-142">[142]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տնտեսություն">Տնտեսություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=27" title="Խմբագրել բաժինը. Տնտեսություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Տնտեսություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սովետական տնտեսություն">Սովետական տնտեսություն</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Gdp_per_capita_1965.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gdp_per_capita_1965.png/260px-Gdp_per_capita_1965.png" decoding="async" width="260" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gdp_per_capita_1965.png/390px-Gdp_per_capita_1965.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gdp_per_capita_1965.png/520px-Gdp_per_capita_1965.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="597" /></a><figcaption>ԽՍՀՄ մեկ շնչին բաժին ընկնող անվանական ՀՆԱ-ի համեմատությունը մյուս երկրների հետ (1965 թվական)։ Քարտեզը կազմվել է ըստ Արևմտյան Գերմանիայի 1971 թվականի դպրոցական դասագրքի։ <table width="100%"> <tbody><tr> <td valign="top">      > 5,000 գերմանական մարկ      2,500–5,000 գերմանական մարկ      1,000–2,500 գերմանական մարկ </td> <td valign="top">      500–1,000 գերմանական մարկ      250–500 գերմանական մարկ      < 250 գերմանական մարկ </td></tr></tbody></table></figcaption></figure> ԽՍՀՄ-ում ընդունված էր <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պլանային տնտեսություն">վարչահրամայական տնտեսական համակարգը</a>, որտեղ ապրանքների արտադրությունն ու բաշխումը կենտրոնացված էին և կարգավորվում էին կառավարության կողմից։ Վարչահրամայական տնտեսական համակարգի բոլշևիկյան առաջին փորձը <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռազմական կոմունիզմ">Ռազմական կոմունիզմի</a> քաղաքականությունն էր, որը ներառում էր արդյունաբերության ազգայնացումը, վերջնարդյունքի կենտրոնացված բաշխումը, գյուղատնտեսական արտադրանքի հարկադիր պահանջը և դրամական շրջանառության, մասնավոր ձեռնարկատիրության և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Ազատ առևտուր">ազատ առևտրի</a> վերացման փորձերը։ Ծանր տնտեսական փլուզումից հետո՝ 1921 թվականին, Լենինը ռազմական կոմունիզմը փոխարինեց <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">նոր տնտեսական քաղաքականությամբ</a> (ՆԷՊ)՝ օրինականացնելով ազատ առևտուրն ու փոքր բիզնեսի վրա մասնավոր ձեռնարկատիրությունը։ Արդյունքում խորհրդային տնտեսությունն արագ վերականգնվեց<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a>։ 1928-1929 թվականներին Քաղբյուրոյի անդամների միջև տնտեսական զարգացման ուղղության վերաբերյալ երկարատև բանավեճերից հետո իր ձեռքը վերցնելով իշխանությունը՝ Ստալինը հրաժարվեց ՆԷՊ-ից և առաջ մղեց ամբողջական կենտրոնացված պլանավորումը՝ սկսելով <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումից</a> և սահմանելով աշխատանքային «դրակոնյան օրենսդրություն»։ Ռեսուրսները կենտրոնացվեցին արագ արդյունաբերականացման վրա, ինչը 1930-ական թվականներին էականորեն ընդլայնեց խորհրդային ներուժը ծանր արդյունաբերության և կապիտալ բարիքների ուղղությամբ<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a>։ Արդյունաբերականացման սկզբնական մոտիվացիան եղել էր պատերազմին նախապատրաստվելը՝ հիմնականում արտաքին կապիտալիստական աշխարհի նկատմամբ անվստահության պատճառով<a href="#cite_note-145">[145]</a>։ Որպես արդյունք ԽՍՀՄ-ն խոշոր ագրարային ուժից վերափոխվեց հսկա արդյունաբերական ուժի՝ ճանապարհ հարթելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո գերտերության վերածվելու համար<a href="#cite_note-auto2-146">[146]</a>։ Պատերազմն զգալի վնաս հասցրեց խորհրդային տնտեսությանն ու ենթակառուցվածքներին, ինչը պահանջում էր լայնածավալ վերակառուցում<a href="#cite_note-147">[147]</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:DneproGES_1947.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/DneproGES_1947.JPG/220px-DneproGES_1947.JPG" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/DneproGES_1947.JPG/330px-DneproGES_1947.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/DneproGES_1947.JPG/440px-DneproGES_1947.JPG 2x" data-file-width="505" data-file-height="314" /></a><figcaption>Խորհրդային Միության բազմաթիվ հիդրոէլեկտրակայաններից մեկը՝ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BA%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%A7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Դնեպրի հիդրոէլեկտրակայան">Դնեպրի ՀԷԿ-ը</a>։</figcaption></figure> 1940-ական թվականների սկզբին խորհրդային տնտեսությունը դարձավ համեմատաբար ինքնաբավ։ Մինչև <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Կոմեկոնի</a> ստեղծումը, իր գոյության մեծ մասի ընթացքում, ԽՍՀՄ-ն տեղական արտադրանքի միայն մի փոքր մասն էր արտահանում<a href="#cite_note-foreign_trade-148">[148]</a>։ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%AC%D5%B8%D5%AF" class="mw-redirect" title="Արևելյան բլոկ">Արևելյան բլոկի</a> ստեղծումից հետո արտաքին առևտուրն սկսեց արագորեն ծաղկել։ Այդուհանդերձ, ԽՍՀՄ վրա <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Համաշխարհային տնտեսություն">համաշխարհային տնտեսության</a> ազգեցությունը սահմանափակված էր ֆիքսված տեղական գներով և միջազգային առևտրում պետական մենաշնորհով<a href="#cite_note-149">[149]</a>։ Հացահատիկն ու բարդ սպառողական ապրանքները 1960-ական թվականներին դարձան ներմուծման կարևոր տեսակներ<a href="#cite_note-foreign_trade-148">[148]</a>։ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմի</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D6%84" title="Սպառազինության մրցավազք">սպառազինությունների մրցավազքի</a> ժամանակ խորհրդային տնտեսությունը ծանրաբեռնված էր ռազմական ծախսերով, որը խրախուսվում էր ռազմական արդյունաբերությունից կախված կառավարության կողմից։ Միևնույն ժամանակ, ԽՍՀՄ-ն դարձավ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0" title="Երրորդ աշխարհ">երրորդ աշխարհի երկրներ</a> զենքի խոշորագույն մատակարարը։ Սառը պատերազմի ժամանակ խորհրդային ռեսուրսներից զգալի ծավալներ որպես օգնություն ուղարկվում էին <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական երկիր (դեռ գրված չէ)">սոցիալիստական մյուս երկրներ</a><a href="#cite_note-foreign_trade-148">[148]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Armenian_cotton.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Armenian_cotton.jpg/220px-Armenian_cotton.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Armenian_cotton.jpg/330px-Armenian_cotton.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Armenian_cotton.jpg/440px-Armenian_cotton.jpg 2x" data-file-width="878" data-file-height="600" /></a><figcaption>Բամբակի հավաքումը <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Խորհրդային Հայաստանում</a>, 1930-ական թվականներ։</figcaption></figure> 1930-ական թվականներից մինչև ԽՍՀՄ փլուզումը (1991 թվականի վերջ) խորհրդային տնտեսության գործունեությունն էական փոփոխություններ չկրեց։ Ֆորմալ առումով տնտեսությունը կառավարվում էր կենտրոնացված պլանավորմամբ՝ իրականացվելով <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետպլան (դեռ գրված չէ)">Պետպլանի</a> կողմից, հնգամյա պլանների եղանակով։ Այդուհանդերձ, գործնականում սահմանված պլանները խիստ ագրեգացված և պայմանական էին՝ ենթակա վերադաս ղեկավարության «հատուկ» միջամտության։ Տնտեսական բոլոր կարևորագույն որոշումները կայացվում էին քաղաքական ղեկավարության կողմից։ Հատկացված ռեսուրսները և պլանային ցուցանիշները սովորաբար արտահայտվում էին <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AC%D5%AB" title="ԽՍՀՄ ռուբլի">ռուբլով</a>, այլ ոչ թե իրական ապրանքներով։ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%AF" title="Վարկ">Վարկերը</a> չէին խրախուսվում, բայց լայնորեն տարածված էին։ Արտադրանքի վերջնական բաշխմանը հնարավոր էր լինում հասնել համեմատաբար ապակենտրոնացված, չնախատեսված պայմանագրերի միջոցով։ Չնայած տեսականորեն գներն իրավաբանորեն (ամեն ապրանքի համար պետությունը գրավոր սահմանում էր գինը) սահմանվում էին վերևից, գործնականում դրանք հաճախ համաձայնեցվում էին, իսկ ոչ ֆորմալ հորիզոնական կապերը (օրինակ արտադրող գործարանների միջև) լայնորեն տարածված էին<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a>։ Հիմնական մի շարք ծառայություններ, ինչպես օրինակ կրթությունը և առողջապահությունը, ֆինանսավորվում էին պետության կողմից։ Արտադրական հատվածում ծանր արդյունաբերությունը և ռազմական արդյունաբերությունն առաջնահերթություն ունեին <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպառողական ապրանքներ (դեռ գրված չէ)">սպառողական ապրանքների</a> նկատմամբ<a href="#cite_note-economy-150">[150]</a>։ Սպառողական ապրանքները, մասնավորապես խոշոր քաղաքներից դուրս, հաճախ որակական առումով պիտանի չէին և կար սահմանափակ տեսականի։ Վարչահրամայական տնտեսական համակարգի պայմաններում սպառողները գրեթե ազդեցություն չունեին արտադրության վրա և աճող եկամուտ ունեցող բնակչության փոփոխվող կարիքները չէին կարող բավարարվել խիստ ֆիքսված գներով մատակարարումներից<a href="#cite_note-hanson-151">[151]</a>։ Պլանավորված տնտեսությանը զուգահեռ, ցածր մակարդակներում զարգանում էր զանգվածային չպլանավորված երկրորդային տնտեսությունը, որն ապահովում էր որոշ ապրանքներ և ծառայություններ, որոնք պլանավորված տնտեսության մեջ չէին արտադրվում։ 1965 թվականին տնտեսության բարեփոխումների շրջանակներում փորձ արվեց օրինականացնել ապակենտրոնացված տնտեսության որոշ տարրեր<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg/170px-RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg/255px-RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg/340px-RIAN_archive_633872_Workers_of_Soligorsk_potash_plant.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%BD%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոլիգորսկ (դեռ գրված չէ)">Սոլիգորսկի</a> կալիումի գործարանի բանվորները, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a>, 1968 թվական։</figcaption></figure> Չնայած խորհրդային տնտեսության վերաբերյալ վիճակագրությունն ակնհայտ անվստահելի է, իսկ դրա տնտեսական աճը դժվար է ճշգրիտ գնահատել<a href="#cite_note-152">[152]</a><a href="#cite_note-153">[153]</a>՝ վերլուծությունների մեծ մասի համաձայն, տնտեսությունը շարունակել է ընդլայնվել մինչև 1980-ական թվականների կեսերը։ 1950-ական և 1960-ական թվականներին այն ուներ համեմատաբար բարձր աճ և հասնում էր Արևմուտքին<a href="#cite_note-154">[154]</a>։ Այդուհանդերձ, 1970 թվականից հետո, չնայած հիմնական կապիտալի արագ աճին և դրական միտումներին, տնտեսական աճն սկսեց նվազել շատ ավելի արագ և հետևողականորեն, քան մի շարք այլ երկրներում (կապիտալի աճի տեմպերով ԽՍՀՄ-ին գերազանցեց միայն <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ճապոնիա">Ճապոնիան</a>)<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti,_the_Samara_Region.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg/220px-RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg/330px-RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg/440px-RIAN_archive_878967_AvtoVAZ-_Volga_automaking_plant_in_Togliatti%2C_the_Samara_Region.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="672" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BF%D5%B8%D5%8E%D4%B1%D4%B6" title="ԱվտոՎԱԶ">Վոլգայի ավտոգործարանը</a> (VAZ) 1969 թվականին։</figcaption></figure> Ընդհանուր առմամբ, 1960-1989 թվականներին Խորհրդային Միությունում մեկ շնչին բաժին ընկնող եկամտի չափը մի փոքր էր բարձր համաշխարհային միջինից (102 երկրների միջև համեմատություն)<a href="#cite_note-Fischer—Easterly——4-155">[155]</a>։ Համաձայն <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%AC%D5%AB_%D5%96%D5%AB%D5%B7%D5%A5%D6%80" title="Սթենլի Ֆիշեր">Սթենլի Ֆիշերի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B4_%D4%BB%D5%BD%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուիլյամ Իսթերլի (դեռ գրված չէ)">Ուիլյամ Իսթերլիի</a>՝ աճը կարող էր արագ լինել։ Նրա հաշվարկներով 1989 թվականին մեկ շնչին բաժին ընկնող եկամուտը պետք է երկու անգամ ավելի մեծ լիներ, քան կար՝ հաշվի առնելով ներդրումների ծավալը, կրթությունը և բնակչության թիվը։ Հեղինակներն այս տարբերությունը բացատրում են կապիտալի ցածր արտադրողականությամբ<a href="#cite_note-Fischer—Easterly——5-156">[156]</a>։ Սթիվեն Ռոզենֆիլդը պնդում է, որ կենսամակարդակը նվազել է ստալինյան բռնապետության և բռնաճնշումների պատճառով։ Չնայած նրա մահվանից հետո իրավիճակը կարճ ժամկետով բարելավվեց (ձնհալի տարիներ)՝ շուտով վրա հասավ լճացման ժամանակաշրջանը (բրեժնևյան տարիներ)<a href="#cite_note-157">[157]</a>։ 1987 թվականին <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչովը</a> փորձեց բարեփոխումներ իրականացնել և վերակենդանացնել տնտեսությունն իր <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">«Պերեստրոյկա»</a> ծրագրի միջոցով։ Նրա քաղաքականությունը թեթևացրեց պետական վերահսկողությունը ձեռնարկությունների վրա, սակայն դրանք չփոխարինվեցին շուկայական խթաններով։ Արդյունքում արտադրության ծավալները կտրուկ նվազեցին։ Տնտեսությունը, որն արդեն իսկ խիստ տուժել էր նավթի արտահանման եկամուտների կրճատումից, սկսեց փլուզվել։ Մինչև ԽՍՀՄ-ի փլուզումը գները դեռևս ֆիքսված էին, իսկ սեփականությունը՝ հիմնականում պետական<a href="#cite_note-gregory2004-144">[144]</a><a href="#cite_note-hanson-151">[151]</a>։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից մինչև փլուզումն ընկած ժամանակահատվածի մեծ մասը, խորհրդային ՀՆԱ-ն աշխարհում երկրորդն էր և երրորդը՝ 1980-ական թվականների երկրորդ կեսին<a href="#cite_note-158">[158]</a>, թեև մեկ շնչի հաշվով այն զիջում էր <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առաջին աշխարհ (դեռ գրված չէ)">առաջին աշխարհի</a> երկրներին<a href="#cite_note-159">[159]</a>։ 1928 թվականին մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ի համանման ցուցանիշներ ունեցող երկրների հետ համեմատած՝ Խորհրդային Միությունը գրանցեց հսկայական աճ<a href="#cite_note-160">[160]</a>։ 1990 թվականին երկրի <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%AB_%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%84%D5%BD" title="Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս">մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը</a> կազմում էր 0,920։ Այդ ցուցանիշով Խորհրդային Միությունը դասվում էր մարդկային զարգացման «բարձր» կատեգորիայում։ Դա երրորդ բարձր ցուցանիշն էր <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%AC%D5%B8%D5%AF" class="mw-redirect" title="Արևելյան բլոկ">Արևելյան բլոկում</a>՝ <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1" title="Չեխոսլովակիա">Չեխոսլովակիայից</a> և <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն">Արևելյան Գերմանիայից</a> հետո և 25-րդը՝ աշխարհի 130 երկրների մեջ<a href="#cite_note-161">[161]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Էներգիա">Էներգիա</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=28" title="Խմբագրել բաժինը. Էներգիա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Էներգիա">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ էներգետիկ քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ էներգետիկ քաղաքականություն</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:1987_CPA_5858.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/1987_CPA_5858.jpg/220px-1987_CPA_5858.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/1987_CPA_5858.jpg/330px-1987_CPA_5858.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/1987_CPA_5858.jpg/440px-1987_CPA_5858.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="567" /></a><figcaption>1987 թվականին տպագրված խորհրդային նամականիշ, որը նվիրված էր <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալություն">Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության</a> 30-ամյակին։ Դրանից մեկ տարի առաջ տեղի էր ունեցել <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար">Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթարը</a>։</figcaption></figure> Խորհրդային Միությունում վառելիքի պահանջարկը 1970-80-ական թվականներին նվազել է<a href="#cite_note-162">[162]</a>, ինչպես համախառն ներքին արդյունքի, այնպես էլ արդյունաբերական արտադրանքի մեկ ռուբլու հաշվով։ Սկզբում պահանջարկն արագ նվազում էր, բայց 1970-1975 թվականներին էականորեն դանդաղեց։ 1975-1980 թվականներին ավելի դանդաղեց. նվազումը կազմում էր միայն 2,6%<a href="#cite_note-163">[163]</a>։ Պատմաբան Դեյվիդ Ուիլսոնը հավատացած էր, որ դարավերջին գազի արդյունաբերությանը բաժին կընկնի խորհրդային վառելիքի արդյունաբերության 40%-ը։ ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով նրա տեսությունն իրականություն չդարձավ<a href="#cite_note-164">[164]</a>։ Տեսականորեն 1990-ական թվականներին էներգակիրների հաշվին Խորհրդային Միությունը կարող էր շարունակել ունենալ 2-2,5% տնտեսական աճ<a href="#cite_note-165">[165]</a>։ Սակայն էներգակիրների հատվածը բախվում էր բազմաթիվ դժվարությունների, որոնց թվում էին պետության բարձր ռազմական ծախսերն ու թշնամական հարաբերությունները կապիտալիստական աշխարհի հետ<a href="#cite_note-166">[166]</a>։ 1991 թվականին ԽՍՀՄ նավթամուղների ընդհանուր երկարությունը կազմում էր 82 000 կմ, իսկ գազամուղները՝ 206 500<a href="#cite_note-ciacom-167">[167]</a>։ Միությունն արտահանում էր նավթ, նավթամթերք, բնական գազ, մետաղներ, փայտ, գյուղատնտեսական ապրանքներ և արդյունաբերական տարբեր ապրանքներ, առաջին հերթին մեքենաներ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա<a href="#cite_note-CIA-168">[168]</a>։ 1970-ական և 80-ական թվականներին ԽՍՀՄ-ն հիմնականում ապավինում էր հանածո վառելիքի արտահանմանը՝ կայուն արժույթ վաստակելու համար<a href="#cite_note-foreign_trade-148">[148]</a>։ Խորհրդային միության համար վառելիքի արտահանման գագաթնակետը եղել է 1988 թվականը, երբ այդ երկիրն աշխարհում հում նավթի ամենախոշոր արդյունահանողն էր և երկրորդ ամենամեծ մատակարարը՝ զիջելով միայն <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սաուդյան Արաբիա">Սաուդյան Արաբիային</a><a href="#cite_note-169">[169]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Գիտություն_և_տեխնոլոգիա">Գիտություն և տեխնոլոգիա</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=29" title="Խմբագրել բաժինը. Գիտություն և տեխնոլոգիա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Գիտություն և տեխնոլոգիա">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D6%87_%D5%BF%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գիտությունը և տեխնոլոգիան ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գիտությունը և տեխնոլոգիան ԽՍՀՄ-ում</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sputnik-stamp-ussr.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Sputnik-stamp-ussr.jpg/170px-Sputnik-stamp-ussr.jpg" decoding="async" width="170" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Sputnik-stamp-ussr.jpg/255px-Sputnik-stamp-ussr.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Sputnik-stamp-ussr.jpg/340px-Sputnik-stamp-ussr.jpg 2x" data-file-width="1267" data-file-height="1836" /></a><figcaption>Խորհրդային նամականիշ, որի վրա պատկերված է <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF_1" title="Սպուտնիկ 1">Սպուտնիկ 1</a> արբանյակն ուղեծրում։</figcaption></figure> Խորհրդային Միությունն իր տնտեսության շրջանակներում մեծ ուշադրություն է դարձրել գիտության և տեխնոլոգիայի վրա<a href="#cite_note-science&technology-170">[170]</a>, սակայն տեխնոլոգիայի ոլորտում խորհրդային ամենանշանակալի հաջողությունը, ինչպես օրինակ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%AF_1" title="Սպուտնիկ 1">աշխարհի առաջին արհեստական արբանյակի ստեղծումը</a>, եղել է զինվորականների պատասխանատվության տակ<a href="#cite_note-economy-150">[150]</a>։ Լենինը հավատացած էր, որ ԽՍՀՄ-ն չի կարողանա երբևէ շրջանցել զարգացած երկրներին, եթե տեխնոլոգիապես մնա այնպիսին, ինչպիսին կար հիմնադրման ժամանակ։ Խորհրդային իշխանություններն ապացուցեցին իրենց հավատարմությունը Լենինի համոզմունքներին՝ ստեղծելով գիտական կենտրոններ, իրականացնելով հետազոտություններ և զարգացնելով գիտական կազմակերպությունները։ Հետաքրքրական է, որ 1960-ական թվականների սկզբին ԽՍՀՄ-ում քիմիական գիտությունների կին թեկնածուները կազմում էին 60%-ն այն դեպքում, երբ Միացյալ Նահանգներում այդ ցուցանիշը կազմում էր ընդամենը 5%<a href="#cite_note-171">[171]</a>։ 1989 թվականին խորհրդային գիտնականները մի շարք ոլորտներում, ինչպես օրինակ՝ էներգիաների ֆիզիկայում, բժշկության որոշ ոլորտներում, մաթեմատիկայում, եռակցման և ռազմական տեխնոլոգիաների ոլորտում, աշխարհի լավագույն մասնագետների թվում էին։ Ի համեմատություն կապիտալիստական երկրների հետ՝ կոշտ պետական պլանավորման և բյուրոկրատիայի պատճառով, Խորհրդային Միությունը տեխնոլոգիապես թույլ էր քիմիայի, կենսաբանության և համակարգչային տեխնոլոգիաների ոլորտներում։ Խորհրդային կառավարությունն ընդդիմանում և հետապնդում էր <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Գենետիկա">գենետիկներին</a> հօգուտ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիսենկոիզմ (դեռ գրված չէ)">Լիսենկոիզմի</a>. կեղծ գիտական համայնք, որն ընդունելի չէր արտասահմանում և խորհրդային առաջատար գիտնականների կողմից, սակայն աջակցվում էր Ստալինին մերձավոր շրջանակների կողմից։ Իրագործվելով ԽՍՀՄ-ում և <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանում</a>՝ այն հանգեցրեց գյուղատնտեսական մշակաբույսերի վերացմանը և ինչպես լայնորեն տարածված տեսակետ կա, նպաստեց <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BD%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական մեծ սով (դեռ գրված չէ)">Չինական մեծ սովին</a><a href="#cite_note-172">[172]</a>։ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A4_%D5%8C%D5%A5%D5%B5%D5%A3%D5%A1%D5%B6" title="Ռոնալդ Ռեյգան">Ռոնալդ Ռեյգանի</a> նախագահության տարիներին <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD_(%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոկրատես (ծրագիր) (դեռ գրված չէ)">Սոկրատես ծրագիրը</a> պարզեց, որ Խորհրդային Միությունը զբաղվել է գիտության և տեխնիկայի ձեռքբերմամբ մի եղանակով, որն արմատապես տարբերվում էր ԱՄՆ-ի գործածած մեթոդներից։ ԱՄՆ-ի պարագայում տնտեսական առաջնահերթությունը տեղական հետազոտությունների և մշակումների համար օգտագործվել է որպես գիտության և տեխնիկայի ձեռքբերման միջոց, ինչպես մասնավոր, այնպես էլ հանրային հատվածներում։ Սակայն տեխնոլոգիաների վրա հիմնված պլանավորումն իրականացվել է կենտրոնացված, կառավարությանը միտված եղանակով, ինչն զգալիորեն սահմանափակել է դրա ճկունությունը։ Դրանից օգտվեց ԱՄՆ-ն, որպեսզի խաթարի Խորհրդային միության հզորացմանն ու նպաստի նրա բարեփոխմանը<a href="#cite_note-173">[173]</a><a href="#cite_note-174">[174]</a><a href="#cite_note-175">[175]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տրանսպորտ">Տրանսպորտ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=30" title="Խմբագրել բաժինը. Տրանսպորտ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Տրանսպորտ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տրանսպորտը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Տրանսպորտը ԽՍՀՄ-ում</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Aeroflot.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_the_Aeroflot.svg/220px-Flag_of_the_Aeroflot.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_the_Aeroflot.svg/330px-Flag_of_the_Aeroflot.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_the_Aeroflot.svg/440px-Flag_of_the_Aeroflot.svg.png 2x" data-file-width="1406" data-file-height="703" /></a><figcaption>Խորհրդային ժամանակաշրջանում <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%86%D5%AC%D5%B8%D5%BF" title="Աերոֆլոտ">Աերոֆլոտի</a> դրոշը</figcaption></figure> Տրանսպորտը եղել է երկրի տնտեսության կարևորագույն բաղադրիչներից մեկը։ 1920-ական թվականների վերջի և 1930-ականների տնտեսության կենտրոնացումը կամ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առաջին հնգամյա պլան (դեռ գրված չէ)">առաջին հնգամյա պլանը</a> նպաստեցին զանգվածային մասշտաբներով ենթակառուցվածքների զարգացմանը, որոնց թվում էր նաև ավիացիոն ճյուղի զարգացումն ու խորհրդային պետական գլխավոր ավիաընկերության՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%86%D5%AC%D5%B8%D5%BF" title="Աերոֆլոտ">Աերոֆլոտի</a> հիմնադրումը<a href="#cite_note-176">[176]</a>։ ԽՍՀՄ-ն ուներ ցամաքային, ջրային և օդային տրանսպորտի բազմաթիվ տեսակներ<a href="#cite_note-ciacom-167">[167]</a>։ Այդուհանդերձ, ոչ պատշաճ պահպանման հետևանքով ցամաքային, ջրային և քաղաքացիական ավիացիոն տրանսպորտը հին էր և տեխնոլոգիապես անհամեմատելի կապիտալիստական երկրների հետ<a href="#cite_note-twocerofive-177">[177]</a>։ Խորհրդային երկաթուղային տրանսպորտն ամենամեծ և ամենահաճախ կիրառվող երկաթուղին էր աշխարհում<a href="#cite_note-twocerofive-177">[177]</a>։ Ավելին, այն շատ ավելի զարգացած էր, քան արևմտյան երկրների մեծ մասում<a href="#cite_note-178">[178]</a>։ 1970-ական թվականների վերջին և 1980-ականների սկզբին խորհրդային տնտեսագետները հրավիրվում էին մասնակցելու նոր ճանապարհների նախագծմանը՝ երկաթուղու վրա առկա բեռը թեթևացնելու, ինչպես նաև խորհրդային <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BB%D5%A5" title="Պետական բյուջե">պետական բյուջեն</a><a href="#cite_note-179">[179]</a> բարելավելու նպատակով։ <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճանապարհային ցանց (դեռ գրված չէ)">Ճանապարհային ցանցն</a> ու <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BE%D5%BF%D5%B8%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ավտոարտադրություն (դեռ գրված չէ)">ավտոարտադրությունը</a><a href="#cite_note-180">[180]</a> մնում էին ոչ բավարար զարգացած<a href="#cite_note-181">[181]</a>, իսկ խոշոր քաղաքներից դուրս ճանապարհները հիմնականում անբարեկարգ էին, հիմնականում գրունտային<a href="#cite_note-Ambler_1985,_p._167-182">[182]</a>։ Խորհրդային տեխնիկական պահպանման ծրագրերը չէին կարողանում հոգալ երկրի ճանապարհների բարեկարգությունը։ 1980-ական թվականների կեսերին խորհրդային իշխանությունները փորձում էին ճանապարհների խնդիրները լուծել նորերը կառուցելու պատվերների հաշվին<a href="#cite_note-Ambler_1985,_p._167-182">[182]</a>։ Մինչդեռ ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը զարգանում էր ավելի արագ, քան ճանապարհաշինությունը<a href="#cite_note-183">[183]</a>։ Թերի զարգացած ճանապարհային ցանցը հանգեցրեց հանրային տրանսպորտի պահանջարկի մեծացմանը<a href="#cite_note-184">[184]</a>։ Չնայած որոշակի բարեփոխումներին՝ տրանսպորտային հատվածի խնդիրները շարունակվում էին, ընդհուպ մինչև <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզումը</a>, ինչն ի թիվս այլ խնդիրներին, պայմանավորված էր նաև մյուս ենթակառուցվածքների թերի զարգացմամբ, ներդրումների պակասով, կոռուպցիայով և որոշումների կայացման սխալ գործընթացով։ Խորհրդային իշխանությունները չկարողացան բավարարել տրանսպորտային ենթակառուցվածքների և ծառայությունների աճող պահանջարկը։ Խորհրդային առևտրային նավատորմն աշխարհում ամենամեծերից մեկն էր<a href="#cite_note-ciacom-167">[167]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պետական_խորհրդանիշներ">Պետական խորհրդանիշներ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=31" title="Խմբագրել բաժինը. Պետական խորհրդանիշներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Պետական խորհրդանիշներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a> թվականի <a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան</a> և <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան</a> հեղափոխությունների, ինչպես նաև <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի</a><a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a> ժամանակ ի հայտ եկած և ներկայացուցչական դերակատարում ունեցած տարբերանշանները և պատկերները համապատասխանաբար օգտագործվում էին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բոլշևիկներ">բոլշևիկների</a>, ձախ հայացքների տեր քաղաքական ուժերի, հետագայում նաև <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակի</a> կողմից` զինվորական ելույթներ, ցույցեր և այլ միջոցառումներ իրականացնելու ժամանակ։ Այդ տարբերանշանները և պատկերները հետագայում քաղաքացիական զանգվածներին և համաշխարհային հանրությանը ներկայացվում էին որպես խորհրդային պետականության խորհրդանիշներ։ Խորհրդային պետականության առաջնահերթ խորհրդանիշներ էին համարվում բանվորա-գյուղացիական համերաշխությունը խորհրդանշող <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B3_%D6%87_%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B2" title="Մուրճ և մանգաղ">մուրճն ու մանգաղը</a> և հնգաթև կարմիր աստղը, որոնք ամենաճանաչված սոցիալիստական խորհրդանիշներն էին աշխարհում։ Հետագայում <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Սպիտակ գվարդիա">սպիտակգվարդիականներին</a> դուրս մղելուց և պետական կարգը սահմանելուց հետո հարց առաջացավ ԽՍՀՄ շրջանակներում զանազան պետական կազմավորումներ միավորելու, ինչպես նաև համաշխարհային աշխատավորական շարժում, այդ թվում նաև ընդհանուր կոմունիստական տարբերանշաններ ստեղծելու վերաբերյալ։ Այդպես, 1923 թվականին ի հայտ եկավ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="ԽՍՀՄ դրոշ">ԽՍՀՄ դրոշը</a>` կարմիր պաստառի վերևի ձախ անկյունում ոսկեգույն մուրճի և մանգաղի, ինչպես նաև հնգաթև աստղի պատկերով։ Նույն թվականին հաստատվեց նաև <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6" title="ԽՍՀՄ պետական զինանշան">ԽՍՀՄ զինանշանը</a> (գերբ), որի վրա պատկերված էր <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%B8%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Գլոբուս">գլոբուսը</a>` եզրազարդված ոսկեգույն հասկերով և <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB,_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%9B%D6%84" title="Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՛ք">«Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՛ք»</a> կոմունիստական նշանաբանով, որը գրված էր միութենական հանրապետությունների 6-ից 16 լեզուներով (կախված ժամանակահատվածից)։ 1943 թվականին ստեղծվեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="ԽՍՀՄ օրհներգ">ԽՍՀՄ օրհներգը</a>, որը փոխարինեց <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC_(%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3)" title="Ինտերնացիոնալ (օրհներգ)">Ինտերնացիոնալին</a>։ Այն խմբագրվել էր երկու տարբերակով, որոնցից վերջինը գործածվել է մինչև 1991 թվականը։ Ի դեպ, Ռուսաստանի <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="Ռուսաստանի օրհներգ">ներկայիս օրհներգի</a> <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երաժշտություն">երաժշտությունը</a> վերցված է ԽՍՀՄ <a href="/wiki/%D5%95%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="Օրհներգ">օրհներգից</a>։ ԽՍՀՄ փլուզումից անմիջապես հետո ԽՍՀՄ խորհրդանիշները կորցրել են իրենց իրավաբանական ուժը և պաշտոնապես չեն օգտագործվում որևէ նախկին միութենական հանրապետության կողմից։ ԱՊՀ երկրների մեծամասնության կողմից դրանք օրենքով արգելված չեն և հաճախ գործածվում են միայն կոմունիստական կամ ազգային-սոցիալիստական կուսակցությունների կողմից։ Ներկայումս խորհրդային և նրա հետ միասին նաև նացիստական խորհրդանիշները<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a> հասարակական վայրերում և հրապարակայնորեն օրենքով արգելված են Հունգարիայում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Չեխիայում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Լեհաստանում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Լատվիայում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Լիտվայում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Մոլդովայում<a href="#cite_note-simvol-185">[185]</a>, Վրաստանում<a href="#cite_note-186">[186]</a> և Ուկրաինայում (2015)<a href="#cite_note-187">[187]</a>։ Այդ որոշումները դեռևս վիճարկելի են<a href="#cite_note-188">[188]</a>։ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան">Եվրոպական դատարանը</a> արգելել է ԽՍՀՄ զինանշանի պատկերով <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7" title="Ապրանքանիշ">ապրանքանիշերի</a> գրանցումը<a href="#cite_note-189">[189]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ժողովրդագրություն">Ժողովրդագրություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=32" title="Խմբագրել բաժինը. Ժողովրդագրություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Ժողովրդագրություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Population_of_former_USSR.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Population_of_former_USSR.PNG/240px-Population_of_former_USSR.PNG" decoding="async" width="240" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Population_of_former_USSR.PNG/360px-Population_of_former_USSR.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Population_of_former_USSR.PNG/480px-Population_of_former_USSR.PNG 2x" data-file-width="1707" data-file-height="1004" /></a><figcaption>Խորհրդային Միության (կարմիր) և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային պետություններ (դեռ գրված չէ)">հետխորհրդային պետությունների</a> (կապույտ) բնակչությունը 1961-2009 թվականներին, ինչպես նաև 2010-2100 թվականների կանխատեսումը։</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Առաջին համաշխարհային պատերազմ">Առաջին համաշխարհային</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմների</a> ժամանակ (ներառյալ հետպատերազմյան <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%AA%D5%AB%D5%A5%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D5%BE_(1921-1922)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պովոլոժիեի սով (1921-1922) (դեռ գրված չէ)">սովը</a>) ավելցուկային մահացությունն ընդհանուր առմամբ կազմում էր 18 մլն մարդ<a href="#cite_note-190">[190]</a>, ևս 10 մլն՝ 1930-ական թվականներին<a href="#cite_note-1930s-41">[41]</a>, իսկ ավելի քան 26 մլն՝ 1941-1945 թվականներին<a href="#cite_note-Geoffrey_A._Hosking_2006_242-191">[191]</a>։ Պատերազմից հետո <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ բնակչություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային Միության բնակչությունը</a> 45-50 միլինով ավելի քիչ էր, քան եթե պատերազմ չլիներ և ժողովրդագրական աճը շարունակվեր։ Բրիտանացի պատմաբան <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A5%D5%A9%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D5%B5%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քեթրին Մերիդեյլ (դեռ գրված չէ)">Քեթրին Մերիդեյլի</a> խոսքերով՝ «... այդ ամբողջ ժամանակաշրջանում գրանցված մահերի ընդհանուր թիվը գնահատվում է մոտ 60 միլիոն»<a href="#cite_note-192">[192]</a>։ ԽՍՀՄ-ում <a href="/wiki/%D4%BE%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81" title="Ծնելիության գործակից">ծնելիության ցուցանիշը</a> 1000 բնակչի հաշվարկով 1926 թվականին եղել է 44, իսկ 1974 թվականին նվազել է մինչև 18՝ հիմնականում ուրբանիզացիայի աճի և ամուսնությունների միջին տարիքի բարձրացման պատճառով։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մահացություն (դեռ գրված չէ)">Մահացության</a> ցուցանիշը ևս նվազել է. 1000 բնակչի հաշվարկով 1926 թվականին եղել է 23,7, իսկ 1974 թվականին՝ 8,7։ Ընդհանուր առմամբ Անդրկովկասի հարավային հանրապետություններում և Կենտրոնական Ասիայում ծնելիության ցուցանիշները զգալիորեն բարձր էին, քան Խորհրդային Միության հյուսիսային մասում, իսկ որոշ դեպքերում էլ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո էլ ավելի աճեցին։ Այս երևույթը մասամբ բացատրվում է ուրբանիզացիայի ավելի դանդաղ տեմպերով և հարավային երկրներում ավանդաբար ընդունված վաղ ամուսնություններով<a href="#cite_note-GSE-193">[193]</a>։ Խորհրդային Միության եվրոպական մասում պտղաբերության գործակիցը նվազեց (երկարատև ժամանակահատվածում) բնակչության բնական վերարտադրության համար անհրաժեշտ ցուցանիշից, իսկ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կենտրոնական Ասիա">Խորհրդային Միության կենտրոնաասիական մասում</a> շարունակվեց բնակչության աճը՝ (երկարատև ժամանակահատվածում) ապահովելով բնակչության բնական վերարտադրության համար անհրաժեշտից բարձր ցուցանիշներ<a href="#cite_note-194">[194]</a>։ 1960-ական թվականների վերջին և 1970-ականներին ԽՍՀՄ-ում նկատվեց մահացության մակարդակի նվազում՝ հատկապես աշխատունակ տղամարդկանց շրջանում՝ հիմնականում Ռուսաստանում և Խորհրդային Միության սլավոնական այլ շրջաններում<a href="#cite_note-195">[195]</a>։ 1980-ականների վերջի պաշտոնական տվյալների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ 1970-ական թվականների վերջին և 1980-ական թվականների սկզբին մեծահասակաների շրջանում գրանցված մահացությունների աճը կրկին սկսել է նվազել<a href="#cite_note-196">[196]</a>։ Մանկական մահացության ցուցանիշն աճել է. 1000 բնակչի հաշվարկով 1970 թվականին եղել է 24,7, իսկ 1974 թվականին աճել է մինչև 27,9<a href="#cite_note-197">[197]</a>։ Որոշ հետազոտողներ մանկական մահացության ցուցանիշների աճը համարում էին բնակչության առողջության և բուժսպասարկման որակի վատացման հետևանք։ Խորհրդային Միության պետական պաշտոնյաները չէին բացատրում մեծահասակների և երեխաների շրջանում մահացության ցուցանիշների աճի պատճառը, և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կառավարություն (դեռ գրված չէ)">խորհրդային իշխանությունները</a> շուրջ տասը տարի դադարեցրին հրապարակել մահացության վիճակագրական տվյալները։ Խորհրդային ժողովրդագիրները և առողջապահության ոլորտի մասնագետները չէին կարողանում մինչև 1980-ական թվականների վերջն ընկած մահացության ցուցանիշների աճի մասին ուսումնասիրություններ անել և կարողացան ուսումնասիրությունները շարունակել միայն դրանց հրապարակվելուց հետո<a href="#cite_note-198">[198]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կանայք_և_պտղաբերություն">Կանայք և պտղաբերություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=33" title="Խմբագրել բաժինը. Կանայք և պտղաբերություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Կանայք և պտղաբերություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg/170px-RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg" decoding="async" width="170" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg/255px-RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg/340px-RIAN_archive_16735_Cosmonaut_Valentina_Tereshkova.jpg 2x" data-file-width="834" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Առաջին կին տիեզերագնաց <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%8F%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%A1" title="Վալենտինա Տերեշկովա">Վալենտինա Տերեշկովան</a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%BE%D5%B8%D5%BE" title="Լվով">Լվովի</a> հրուշակագործարան այցի ժամանակ, Ուկրաինական ԽՍՀ, 1967 թ․։</figcaption></figure> Լենինի կառավարման տարիներին պետությունն իր վրա վերցրեց տղամարդկանց և կանանց հավասարությանն աջակցելու պարտավորությունը։ Ռուս մի շարք ֆեմինիստներ և ռուս հասարակ աշխատավոր կանայք ակտիվորեն մասնակցեցին հեղափոխությանը, շատերի վրա ազդեցին այդ ժամանակաշրջանի իրադարձություններն ու նոր քաղաքականությունները։ 1918 թվականի հոկտեմբերից Լենինի կառավարությունն ազատականացրեց ամուսնալուծության և հղիության արհեստական ընդհատման օրենքները, ապաքրեականացրեց նույնասեռականությունը (կրկին քրեականացվեց 1930-ականներին), թույլատրեց քաղաքացիական ամուսնությունները և մի շարք բարեփոխումներ իրականացրեց<a href="#cite_note-199">[199]</a>։ Այդուհանդերձ, առանց <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%B2%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բեղմնականխում">բեղմնականխման</a>՝ նոր համակարգը բազում ամուսնալուծությունների և արտամուսնական երեխաներ ծնվելու պատճառ դարձավ<a href="#cite_note-200">[200]</a>։ Համատարած ամուսնալուծությունները և արտամուսնական հարաբերությունները ստեղծեցին սոցիալական դժվարություններ, երբ խորհրդային իշխանությունները ցանկանում էին, որ մարդիկ իրենց ջանքերը կենտրոնացնեն տնտեսության զարգացման վրա։ Կանանց կողմից իրենց պտղաբերությունը վերահսկելու հնարավորություն ստանալը կտրուկ նվազեցրեց ծնելիության ցուցանիշը, ինչը որպես սպառնալիք էր ընկալվում երկրի ռազմական հզորության նկատմամբ։ 1936 թվականին Ստալինը չեղարկեց լիբերալ օրենքներից շատերը՝ սկիզբ դնելով ծնելիության խթանման ժամանակաշրջանի, որը շարունակվեց տասնամյակներ<a href="#cite_note-201">[201]</a>։ 1917 թվականին Ռուսաստանը դարձավ առաջին <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մեծ տերություններ">գերտերությունը</a>, որը կանանց ընտրելու իրավունք շնորհեց<a href="#cite_note-202">[202]</a>։ Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների ծանր կորուստներից հետո Ռուսաստանում 4:3 հարաբերակցությամբ գերակշռում էին կանայք<a href="#cite_note-203">[203]</a>։ Ի տարբերություն տվյալ ժամանակաշրջանի այլ գերտերությունների՝ սա նպատեց ռուս հասարակության մեջ կանանց ավելի մեծ դերակատարմանը։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրթություն">Կրթություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=34" title="Խմբագրել բաժինը. Կրթություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Կրթություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կրթությունը Խորհրդային Միությունում">Կրթությունը Խորհրդային Միությունում</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg/200px-Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg" decoding="async" width="200" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg/300px-Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg/400px-Young_Pioneers_in_Kazakh_SSR.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="762" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լենինի անվան համամիութենական պիոներական կազմակերպություն">Երիտասարդ պիոներները</a> Պիոներների երիտասարդական ճամբարում, Ղազախական ԽՍՀ</figcaption></figure> Խորհրդային Միության <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լուսավորության ժողովրդական կոմիսար (դեռ գրված չէ)">Լուսավորության առաջին ժողովրդական կոմիսար</a> նշանակվեց <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%AC%D5%AB_%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Անատոլի Լունաչարսկի">Անատոլի Լունաչարսկին</a>։ Սկզբնական շրջանում խորհրդային իշխանությունները մեծ ուշադրություն էին դարձնում <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բնակչության շրջանում անգրագիտության վերացում (դեռ գրված չէ)">անգրագիտության վերացմանը</a>։ Խորհրդային դպրոցներում բոլոր ձախ ձեռքով գրող երեխաներին ստիպեցին անցնել աջով գրելուն<a href="#cite_note-204">[204]</a><a href="#cite_note-autogenerated2-205">[205]</a><a href="#cite_note-206">[206]</a><a href="#cite_note-207">[207]</a>։ Բոլոր գրագետ մարդիկ ավտոմատ կերպով դարձան ուսուցիչներ։ Կարճ ժամանակամիջոցում որակը զիջեց քանակին։ 1940 թվականին Ստալինը հայտարարեց, որ անգրագիտությունը վերացվել է։ 1930-ական թվականներին կտրուկ աճեց <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալական շարժունություն">սոցիալական շարժունությունը</a>, որը կապում են կրթության ոլորտում տեղի ունեցած բարեփոխումների հետ<a href="#cite_note-208">[208]</a>։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո երկրի կրթական համակարգը էականորեն ընդլայնվեց, ինչը հսկայական ազդեցություն ունեցավ։ 1960-ական թվականներին կրթությունը հասանելի էր գրեթե բոլոր երեխաներին, բացառություն էին հեռավոր վայրերում ապրողները։ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովը</a> փորձում էր կրթությունն ավելի հասանելի դարձնել՝ երեխաներին հասկացնելով, որ կրթությունը սերտորեն կապված է հասարակության կարիքների հետ։ Կրթությունը նաև կարևոր դեր խաղաց <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր խորհրդային մարդ (դեռ գրված չէ)">«Նոր մարդու»</a> ձևավորման գործում<a href="#cite_note-209">[209]</a>։ Աշխատունակ քաղաքացիներն աշխատանքի և անվճար <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BF%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասնագիտական-տեխնիկական կրթություն (դեռ գրված չէ)">մասնագիտական կրթության</a> իրավունք ունեին, որն ամրագրված էր Սահմանադրությամբ։ <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կրթությունը Խորհրդային Միությունում">Կրթական համակարգը</a> մեծապես կենտրոնացված էր և համատարած հասանելի էր բոլոր քաղաքացիներին, ինչը <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կառուցողական գործողություն">դրական</a> էր <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մշակութային հետամնացություն (դեռ գրված չէ)">մշակութապես հետ մնացած</a> ազգերից դիմորդների համար։ Առաջատար բուհերում <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակասեմականությունը Խորհրդային Միությունում (դեռ գրված չէ)">հակասեմական քաղաքականության</a> շրջանակներում <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D5%AF%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B7%D5%A5%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տոկոսային շեմ (դեռ գրված չէ)">տոկոսային շեմ</a> էր հայտարարված հրեաների համար. վերջիններիս համար ընդունելության քննություններն ավելի խիստ էին<a href="#cite_note-210">[210]</a><a href="#cite_note-211">[211]</a><a href="#cite_note-212">[212]</a><a href="#cite_note-213">[213]</a>։ Բրեժնևի կառավարման տարիներին բուհերի բոլոր դիմորդները պետք է տեղեկանք ներկայացնեին տեղական <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Համամիութենական լենինյան կոմունիստական երիտասարդական միություն">Համամիութենական լենինյան կոմունիստական երիտասարդական միությունից</a><a href="#cite_note-214">[214]</a>։ Ըստ 1986 թվականի վիճակագրության՝ ԽՍՀՄ-ում 10 000 բնակչից բուհերում սովորում էր 181 մարդ. ԱՄՆ-ում այդ թիվը 517 էր<a href="#cite_note-education-215">[215]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ազգեր_և_էթնիկ_խմբեր">Ազգեր և էթնիկ խմբեր</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=35" title="Խմբագրել բաժինը. Ազգեր և էթնիկ խմբեր" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Ազգեր և էթնիկ խմբեր">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Mestia,_Svaneti._October_30,_1929.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG/200px-Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG" decoding="async" width="200" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG/300px-Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG/400px-Mestia%2C_Svaneti._October_30%2C_1929.JPG 2x" data-file-width="498" data-file-height="493" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%A9" title="Սվանեթ">Սվանեթ</a> տղամարդ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%A1" title="Մեստիա">Մեստիայում</a>, Վրացական ԽՍՀ, 1929 թ.</figcaption></figure> Խորհրդային Միությունն էթնիկ առումով բազամազգ երկիր էր. մոտ հարյուր տարբեր էթնիկ խմբեր էին բնակվում ԽՍՀՄ-ում։ 1991 թվականին երկրի բնակչությունը գնահատվում էր 291 մլն։ 1990 թվականի տվյալներով՝ բնակչության մեծամասնությունը <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռուսներ">ռուսներ</a> էին (50.78%), որոնց հաջորդում էին <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուկրաինացիներ">ուկրաինացիները</a> (15.45%), այնուհետև՝ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուզբեկներ">ուզբեկները</a> (5.84%)<a href="#cite_note-cia-216">[216]</a>։ ԽՍՀՄ բոլոր քաղաքացիներն ունեին իրենց էթնիկ պատկանելիությունը։ Անձի էթնիկ պատկանելիությունն ընտրում էին նրա ծնողները, երբ լրանում էր երեխայի 16 տարին<a href="#cite_note-Comrie—1981——2-217">[217]</a>։ Եթե ծնողները համաձայնության չէին գալիս, երեխային ավտոմատ կերպով շնորհվում էր հոր էթնիկ պատկանելիությունը։ Մասնակիորեն խորհրդային իշխանությունների վարած քաղաքականության պատճառով՝ որոշ փոքր էթնիկ խմբեր համարվում էին մեծերի մի մասը, ինչպիսիք էին <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրաստանի</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մեգրելներ">մեգրելները</a>, որոնք լեզվական առումով կապված էին <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վրացիներ">վրացիների</a> հետ<a href="#cite_note-218">[218]</a>։ Որոշ էթնիկ խմբեր իրենց կամքով միաձուլվեցին, մինչդեռ մյուսները ասիմիլացվեցին բռնի ուժով։ Ռուսները, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բելառուսներ">բելառուսները</a> և ուկրաինացիները, որոնք բոլորն էլ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Արևելյան սլավոններ">արևելյան սլավոններ</a> էին և ուղղափառներ, նույն մշակութային, էթնիկ և կրոնական սերտ կապերն ունեին, մինչդեռ մյուս խմբերը՝ ոչ։ Քանի որ միևնույն տարածքում բազում ազգեր էին ապրում, ժամանակի ընթացքում անխուսափելի էին <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգամիջյան բախումները ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">ազգամիջյան բախումները</a><a href="#cite_note-219">[219]</a>։ Օրենսդիր մարմիններում տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ կային։ Այնպիսի իշխանական մարմիններ, ինչպիսիք էին Կենտկոմի քարտուղարությունը և այլն, պաշտոնապես չեզոք էին ազգային պատկանելիության տեսանկյունից, բայց իրականում գերակշռում էին էթնիկ ռուսները, թեև <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության ղեկավարների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային Միության ղեկավարների</a> թվում կային և ոչ ռուսներ՝ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինը</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D6%87" title="Գրիգորի Զինովև">Գրիգորի Զինովևը</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8A%D5%B8%D5%A4%D5%A3%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB" title="Նիկոլայ Պոդգոռնի">Նիկոլայ Պոդգոռնին</a> կամ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%B5_%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%B8" title="Անդրեյ Գրոմիկո">Անդրեյ Գրոմիկոն</a>։ Խորհրդային տարիներին մեծ թվով էթնիկ ռուսներ և ուկրաինացիներ բնակություն հաստատեցին խորհրդային այլ հանրապետություններում։ Ըստ վերջին՝ 1989 թվականի մարդահամարի՝ ռուսական «սփյուռքի» թիվը Խորհրդային հանրապետություններում հասավ 25 միլիոնի<a href="#cite_note-220">[220]</a>։ ԽՍՀՄ երկրների բնակչության ազգային կազմը (ըստ 1926, 1939 թվականների մարդահամարների - նախնական տվյալների, 1959, 1970, 1979, 1989 թվականներ) <table class="wikitable sortable"> <tbody><tr> <th>ԽՍՀՄ երկրներ</th> <th>Ազգություն</th> <th>1926</th> <th>1939</th> <th>1959</th> <th>1970</th> <th>1979</th> <th>1989 </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_(1954%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="ՌԽՖՍՀ"><img alt="ՌԽՖՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D4%BD%D5%96%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="ՌԽՖՍՀ">ՌԽՖՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռուսներ">Ռուսներ</a></td> <td>77 791 124</td> <td>99 591 520</td> <td>114 113 579</td> <td>129 015 140</td> <td>137 397 089</td> <td>145 155 489 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_(1949%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուկրաինացիներ">Ուկրաինացիներ</a></td> <td>31 194 976</td> <td>28 111 007</td> <td>37 252 930</td> <td>40 753 246</td> <td>42 347 387</td> <td>44 186 006 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բելառուսներ">Բելառուսներ</a></td> <td>4 738 923</td> <td>5 275 393</td> <td>7 913 488</td> <td>9 051 755</td> <td>9 462 715</td> <td>10 036 251 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուզբեկներ">Ուզբեկներ</a></td> <td>3 904 622</td> <td>4 845 140</td> <td>6 015 416</td> <td>9 195 093</td> <td>12 455 978</td> <td>16 697 825 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Ղազախական ԽՍՀ"><img alt="Ղազախական ԽՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="Ղազախական ԽՍՀ">Ղազախական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ղազախներ">Ղազախներ</a></td> <td>3 968 289</td> <td>3 100 949</td> <td>3 621 610</td> <td>5 298 818</td> <td>6 556 442</td> <td>8 135 818 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վրացիներ">Վրացիներ</a></td> <td>1 821 184</td> <td>2 249 636</td> <td>2 691 950</td> <td>3 245 300</td> <td>3 570 504</td> <td>3 981 045 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ադրբեջանցիներ">Ադրբեջանցիներ</a></td> <td>1 706 605</td> <td>2 275 678</td> <td>2 939 728</td> <td>4 379 937</td> <td>5 477 330</td> <td>6 770 403 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931988).svg" class="mw-file-description" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/22px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/33px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/44px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Լիտվացիներ">Լիտվացիներ</a></td> <td>41 463</td> <td>32 624</td> <td>2 326 094</td> <td>2 664 944</td> <td>2 850 905</td> <td>3 067 390 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մոլդովացիներ">Մոլդովացիներ</a></td> <td>278 905</td> <td>260 418</td> <td>2 214 139</td> <td>2 697 994</td> <td>2 968 224</td> <td>3 352 352 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Լատիշներ">Լատիշներ</a></td> <td>151 410</td> <td>114 476</td> <td>1 399 539</td> <td>1 429 844</td> <td>1 439 037</td> <td>1 458 986 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991);_Flag_of_Kyrgyzstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ղրղզներ">Ղրղզներ</a></td> <td>762 736</td> <td>884 615</td> <td>968 659</td> <td>1 452 222</td> <td>1 906 271</td> <td>2 528 946 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Tajikistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տաջիկներ">Տաջիկներ</a></td> <td>978 680</td> <td>1 229 170</td> <td>1 396 939</td> <td>2 135 883</td> <td>2 897 697</td> <td>4 215 372 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայկական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80" title="Հայեր">Հայեր</a></td> <td>1 567 568</td> <td>2 152 860</td> <td>2 786 912</td> <td>3 559 151</td> <td>4 151 241</td> <td>4 623 232 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_(1973%E2%80%931991);_Flag_of_Turkmenistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն"><img alt="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/22px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/33px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/44px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Թուրքմեններ">Թուրքմեններ</a></td> <td>763 940</td> <td>812 404</td> <td>1 001 585</td> <td>1 525 284</td> <td>2 027 913</td> <td>2 728 965 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description" title="Էստոնական ԽՍՀ"><img alt="Էստոնական ԽՍՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80" class="mw-redirect" title="Էստոնական ԽՍՀ">Էստոնական ԽՍՀ</a></td> <td><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Էստոնացիներ">Էստոնացիներ</a></td> <td>154 666</td> <td>143 589</td> <td>988 616</td> <td>1 007 356</td> <td>1 019 851</td> <td>1 026 649 </td></tr></tbody></table> <center><ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ethnic_map_USSR_1941.jpg" class="mw-file-description" title="Խորհրդային Միության ազգագրական քարտեզ, 1941 թ."><img alt="Խորհրդային Միության ազգագրական քարտեզ, 1941 թ." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Ethnic_map_USSR_1941.jpg/120px-Ethnic_map_USSR_1941.jpg" decoding="async" width="120" height="74" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Ethnic_map_USSR_1941.jpg/180px-Ethnic_map_USSR_1941.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Ethnic_map_USSR_1941.jpg/240px-Ethnic_map_USSR_1941.jpg 2x" data-file-width="3560" data-file-height="2194" /></a></div> <div class="gallerytext">Խորհրդային Միության ազգագրական քարտեզ, 1941 թ.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg" class="mw-file-description" title="ՌԽՖՍՀ-ում ուկրաինացիների թիվը (1926 թվականի մարդահամար)"><img alt="ՌԽՖՍՀ-ում ուկրաինացիների թիվը (1926 թվականի մարդահամար)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg/120px-Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg/180px-Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg/240px-Ukrainians_in_Russian_regions_1926.jpg 2x" data-file-width="3315" data-file-height="1967" /></a></div> <div class="gallerytext">ՌԽՖՍՀ-ում <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուկրաինացիները Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">ուկրաինացիների</a> թիվը (<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80_(1926)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ բնակչության մարդահամար (1926) (դեռ գրված չէ)">1926 թվականի մարդահամար</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg" class="mw-file-description" title="ՌԽՖՍՀ-ում ուկրաինացիների թիվը (1979 թվականի մարդահամար)"><img alt="ՌԽՖՍՀ-ում ուկրաինացիների թիվը (1979 թվականի մարդահամար)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg/120px-Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg/180px-Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg/240px-Ukrainians_in_Russian_regions_1979.jpg 2x" data-file-width="3331" data-file-height="1970" /></a></div> <div class="gallerytext">ՌԽՖՍՀ-ում ուկրաինացիների թիվը (<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80_(1979)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ բնակչության մարդահամար (1979) (դեռ գրված չէ)">1979 թվականի մարդահամար</a>)</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Առողջապահություն">Առողջապահություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=36" title="Խմբագրել բաժինը. Առողջապահություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Առողջապահություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RussianAbortionPoster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/220px-RussianAbortionPoster.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/330px-RussianAbortionPoster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/440px-RussianAbortionPoster.jpg 2x" data-file-width="1440" data-file-height="1117" /></a><figcaption>Խորհրդային վաղ շրջանի պաստառ, որը չի խրախուսում հղիության ոչ անվտանգ ընդհատումները։</figcaption></figure> 1917 թվականին՝ նախքան հեղափոխությունը, առողջապահության վիճակը զգալիորեն հետ էր զարգացած երկրներից։ Ինչպես ավելի ուշ նկատեց Լենինը. «Կա՛մ ոջիլները կհաղթեն սոցիալիզմին, կա՛մ սոցիալիզմը՝ ոջիլներին»<a href="#cite_note-lane-221">[221]</a>։ Առողջապահության քաղաքականությունը Խորհրդային Միությունում մշակեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B1%D5%BC%D5%B8%D5%B2%D5%BB%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Առողջապահության նախարարություն (դեռ գրված չէ)">Առողջապահության ժողովրդական կոմիսարը</a> 1918 թվականին։ Պետությունը պետք է վերահսկեր առողջապահությունը և իր քաղաքացիներին անվճար ծառայություն մատուցեր. այսպիսին էր ժամանակի հեղափոխական մոտեցումը։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1977)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Սահմանադրություն (1977) (դեռ գրված չէ)">1977 թվականին ընդունված Սահմանադրության</a> 42- րդ հոդվածով սահմանված էր, որ ԽՍՀՄ-ում բոլոր քաղաքացիներն <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%B8%D5%B2%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Առողջության իրավունք">առողջության</a> և առողջապահական հաստատություններից ազատ օգտվելու իրավունք ունեին։ Նախքան <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնևի</a>՝ գլխավոր քարտուղար դառնալը, Խորհրդային Միության առողջապահական համակարգը բարձր էր գնահատվում արտասահմանյան մի շարք մասնագետների կողմից։ Սակայն սա փոխվեց Բրեժնևի և <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Գորբաչովի</a> կառավարման տարիներին. առողջապահական համակարգը խիստ քննադատության էր ենթարկվում մի շարք թերությունների համար, ինչպիսիք էին ծառայության որակը և դրա ոչ հավասարաչափ տրամադրումը<a href="#cite_note-222">[222]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_XIX_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ XIX համագումար (դեռ գրված չէ)">ԽՄԿԿ XIX համագումարի</a> ժամանակ առողջապահության նախարար <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%89%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվգենի Չազով (դեռ գրված չէ)">Եվգենի Չազովը</a>, ընդգծելով ոլորտի այնպիսի հաջողությունները, ինչպիսիք էին աշխարհում բժիշկների և հիվանդանոցների ամենաշատ քանակը, խոստովանեց, որ կան բարելավման ենթակա ոլորտներ և որ կարծում է՝ միլիարդավոր <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AC%D5%AB" title="ԽՍՀՄ ռուբլի">ռուբլիներ</a> են վատնվել<a href="#cite_note-223">[223]</a>։ Հեղափոխությունից հետո բոլոր տարիքային խմբերի մոտ կյանքի միջին ակնկալվող տևողությունը երկարեց։ Որոշ մարդիկ համարում էին, որ այս վիճակագրությամբ սոցիալիստական համակարգը գերազանցում է <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կապիտալիզմ">կապիտալիստականին</a>։ Այս բարեփոխումները շարունակվեցին նաև 1960-ական թվականներին, երբ վիճակագրությունը ցույց տվեց, որ կյանքի ակնկալվող տևողությունը մի փոքր գերազանցում է ԱՄՆ-ի վիճակագրությանը։ Կյանքի ակնկալվող տևողությունը սկսեց իջնել 1970-ական թվականներին՝ հավանաբար <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%AF%D5%B8%D5%B0%D5%B8%D5%AC%D5%AB_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալկոհոլի օգտագործումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">ալկոհոլի չարաշահման</a> պատճառով։ Միևնույն ժամանակ սկսեց աճել մանկական մահացության թիվը։ 1974 թվականից հետո կառավարությունը դադարեցրեց հրապարակել մահացությունների վիճակագրությունը։ Այս միտումը մասնակիորեն բացատրվում է երկրի ասիական հատվածում հղիությունների թվի կտրուկ աճով, որտեղ մանկական մահացության ցուցանիշներն ամենաբարձրն էին՝ ի տարբերություն ԽՍՀՄ-ի ավելի զարգացած եվրոպական հատվածի, որտեղ ցուցանիշներն իջնում էին<a href="#cite_note-SeemingParadox-224">[224]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Լեզու">Լեզու</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=37" title="Խմբագրել բաժինը. Լեզու" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: Լեզու">խմբագրել կոդը</a>]</div> Լենինի կառավարման տարիներին կառավարությունը փոքր լեզվական խմբերին հնարավորություն տվեց մշակել իրենց սեփական գրի համակարգը<a href="#cite_note-225">[225]</a>։ Այդ համակարգերի մշակումը չափազանց հաջող էր, թեև որոշակի թերություններ կային։ ԽՍՀՄ-ի գոյության վերջին տարիներին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բազմալեզվություն">բազմալեզու</a> երկրները նույն քաղաքականությունն էին վարում։ Գրի համակարգերը ստեղծելու ժամանակ առաջացած լուրջ խնդիրը կայանում էր նրանում, որ լեզուներն իրենց <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%BC" title="Բարբառ">բարբառներով</a> շատ էին տարբերվում միմյանցից<a href="#cite_note-226">[226]</a>։ Երբ լեզուն ունենում էր իր գրի համակարգը և հայտնվում էր որևէ նշանակալի հրապարակման մեջ, ստանում էր «պաշտոնական լեզվի» կարգավիճակ։ Կան մի շարք փոքր լեզուներ, որ այդպես էլ չունեցան իրենց սեփական գրի համակարգը, այդ պատճառով էլ այդ լեզվակիրները ստիպված էին ունենալ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82" title="Երկրորդ լեզու">երկրորդ լեզու</a><a href="#cite_note-227">[227]</a>։ Կան օրինակներ, որ կառավարությունը շեղվել է այս քաղաքականությունից՝ հիմնականում Ստալինի կառավարման տարիներին, երբ հնարավոր չէր ստանալ կրթություն այն լեզուներով, որոնք լայնորեն տարածված չէին։ Այդ լեզուները հետագայում միաձուլվեցին մեկ այլ լեզվի՝ հիմնականում ռուսերենի հետ<a href="#cite_note-228">[228]</a>։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ փոքրաթիվ լեզվակիրներ ունեցող որոշ լեզուներ արգելվեցին, իսկ լեզվակիրները մեղադրվեցին թշնամու հետ համագործակցության մեջ<a href="#cite_note-229">[229]</a>։ Լինելով Խորհրդային Միության բազում լեզուներից ամենատարածվածը՝ ռուսերենը, որպես «միջազգային հաղորդակցության լեզու», փաստացի դարձավ երկրի պաշտոնական լեզուն, սակայն այդ կարգավիճակը <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5_%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5" title="Դե յուրե">դե յուրե</a> ստացավ 1990 թվականին<a href="#cite_note-230">[230]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրոն">Կրոն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=38" title="Խմբագրել բաժինը. Կրոն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: Կրոն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Christ_saviour_explosion.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/220px-Christ_saviour_explosion.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/330px-Christ_saviour_explosion.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/440px-Christ_saviour_explosion.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="610" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD_%D5%93%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B9_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80_(%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1)" title="Քրիստոս Փրկիչ տաճար (Մոսկվա)">Մոսկվայի Քրիստոս Փրկչի տաճարի</a> քանդումը 1931 թվականին։</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/175px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg" decoding="async" width="175" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/263px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/350px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2688" /></a><figcaption>1929 թվականի <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%A6%D5%A2%D5%B8%D5%AA%D5%B6%D5%AB%D5%AF_(%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեզբոժնիկ (ամսագիր) (դեռ գրված չէ)">«Բեզբոժնիկ»</a> ամսագրի առաջին էջը։ Պատկերված է Խորհրդային Միության առաջին հնգամյա պլանը, որը ջախջախում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Աբրահամյան կրոններ">աբրահամյան կրոնների</a> աստվածներին։</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg/175px-%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg" decoding="async" width="175" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg/263px-%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg/350px-%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D5%8E%D4%B1%D4%BE.jpg 2x" data-file-width="817" data-file-height="1200" /></a><figcaption>1928-1935 թվականներին Խորհրդային Հայաստանում հրատարակվող <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE_(%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80)" title="Անաստված (ամսագիր)">«Անաստված»</a> ամսագրի շապիկներից</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քրիստոնեություն">Քրիստոնեությունը</a> և <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4" title="Իսլամ">իսլամն</a> ամենաշատ հետևորդներ ունեցող կրոններն էին ԽՍՀՄ-ում<a href="#cite_note-dailylife-231">[231]</a>։ Քրիստոնյաների շրջանում գերակշռում էին <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արևելյան քրիստոնեություն (դեռ գրված չէ)">արևելյան քրիստոնյաները</a>, իսկ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D5%88%D6%82%D5%B2%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%BC_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D5%AB" class="mw-redirect" title="Ռուս Ուղղափառ եկեղեցի">Ռուս ուղղափառ եկեղեցին</a> ամենամեծ քրիստոնեական կառույցն էր։ Խորհրդային Միության մուսուլմանների 90%-ը <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4" title="Սուննի իսլամ">սուննի</a> էր, իսկ <a href="/wiki/%D5%87%D5%AB%D5%A1_%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4" title="Շիա իսլամ">շիաները</a> կենտրոնացած էին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a>-ում<a href="#cite_note-dailylife-231">[231]</a>։ Կրոնական փոքր խմբերից էին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%AF_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D5%AB" title="Կաթոլիկ եկեղեցի">կաթոլիկները</a>, հրեաները, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդիստները</a> և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բողոքականություն">բողոքականները</a> (հատկապես <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%BA%D5%BF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D5%AB" title="Բապտիստական եկեղեցի">բապտիստները</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լյութերականություն">լյութերականները</a>)<a href="#cite_note-dailylife-231">[231]</a>։ Կրոնական ազդեցությունն ուժեղ էր Ռուսական կայսրությունում։ Ռուս ուղղափառ եկեղեցին վայելում էր միապետության եկեղեցու արտոնյալ կարգավիճակ և պաշտոնապես մասնակցում էր պետական գործառույթներին<a href="#cite_note-Simkin_2003-232">[232]</a>։ Խորհրդային Միության կազմավորումից անմիջապես հետո պայքար ծավալվեց Ուղղափառ եկեղեցու դեմ, որին հեղափոխականները համարում էին նախորդ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B7%D5%AD%D5%B8%D5%B2_%D5%A4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իշխող դասակարգ (դեռ գրված չէ)">իշխող դասակարգի</a> դաշնակիցը<a href="#cite_note-Simon_1974,_64-65-233">[233]</a>։ Խորհրդային Միության Սահմանադրությամբ ամրագրված էր «կրոնական համոզմունքների դավանման ազատությունը», թեև իշխող Կոմունիստական կուսակցությունը կրոնն անհամատեղելի էր համարում <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մետաֆիզիկական նատուրալիզմ (դեռ գրված չէ)">գիտական մատերիալիզմի</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">մարքսիստական</a> ոգու հետ<a href="#cite_note-Simon_1974,_64-65-233">[233]</a>։ Իրականում Խորհրդային Միությունն այս իրավունքը շատ նեղ էր մեկնաբանում և փաստացի մի շարք պաշտոնական միջոցներ էր ձեռնարկում կրոնական դավանանքի համար խոչընդոտներ ստեղծելու և կրոնական խմբերի գործունեությունը կասեցնելու ուղղությամբ<a href="#cite_note-Simon_1974,_64-65-233">[233]</a>։ 1918 թվականին <a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական կոմիսարների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի</a> դեկրետը, որը հաստատում էր ՌԽՖՍՀ-ի կազմավորումը որպես աշխարհիկ պետություն, նաև հաստատում էր, որ «արգելվում է կրոնի դասավանդումը բոլոր այն վայրերում, որտեղ ուսուցանվում են հանրակրթական առարկաներ։ Քաղաքացիները կարող են դասավանդել և սովորել կրոն մասնավոր կարգով»<a href="#cite_note-Simon_1974,_209-234">[234]</a>։ 1929 թվականին ձեռնարկված սահմանափակումների մեջ էին մտնում նաև եկեղեցական մի շարք միջոցառումներ, այդ թվում՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B9%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D6%84%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն (քրիստոնեություն) (դեռ գրված չէ)">Աստվածաշնչի ուսումնասիրման</a> համար կազմակերպված հավաքները<a href="#cite_note-Simon_1974,_64-65-233">[233]</a>։ 1920-ական և 1930-ական թվականներին հազարավոր քրիստոնեական և ոչ քրիստոնեական կառույցներ փակվեցին։ 1940 թվականին փակվեց 1917 թվականին գործող եկեղեցիների, սինագոգների և մզկիթների 90%-ը<a href="#cite_note-Atwood_2001,_311-235">[235]</a>։ Խորհրդային Միությունը պաշտոնապես <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB%D5%AF_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աշխարհիկ պետություն">աշխարհիկ պետություն</a> էր<a href="#cite_note-236">[236]</a><a href="#cite_note-237">[237]</a>, բայց <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պետական աթեիզմ">պետական աթեիզմի</a> դոկտրինի ներքո «կառավարական ծրագիրը խթանում էր <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Գիտական աթեիզմ">աթեիզմի</a> տարածումը»<a href="#cite_note-238">[238]</a><a href="#cite_note-239">[239]</a><a href="#cite_note-Adappur2000-240">[240]</a>։ Կառավարությունը կրոնները թիրախավորում էր՝ ելնելով պետական շահերից և թեև կազմակերպված կրոնների մեծ մասը երբեք անօրինական չճանաչվեցին, կրոնական կառույցների սեփականությունը բռնագրավվում էր, հավատացյալները՝ հալածվում, իսկ կրոնը ծաղրի ենթարկվում, մինչդեռ դպրոցներում քարոզվում էր աթեիզմը<a href="#cite_note-241">[241]</a>։ Քարոզչական արշավն ուժեղացնելու նպատակով 1925 թվականին կառավարությունը ստեղծեց <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B6%D5%B9%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մարտնչող անաստվածների միություն">Մարտնչող անաստվածների միությունը</a><a href="#cite_note-242">[242]</a>։ Թեև կրոնական հավատքի արտահայտումը ուղղակիորեն արգելված չէր, պաշտոնական կառույցներն ու զանգվածային լրատվամիջոցները խարանում էին այդ երևույթը. որոշակի մասնագիտությունների տեր անձանց համար հավատքի ազատ արտահայտումն ընդհանուր առմամբ անընդունելի էր համարվում։ Դրանք ուսուցիչներն էին, պետական ապարատը, զինվորականները։ Ստալինի իշխանության գլուխ գալուց հետո սաստկացան ուղղափառ եկեղեցու հետապնդումները, սակայն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ կառավարությունն աջակցում էր դրա վերածննդին, խորհրդային իշխանությունները ձգտում էին ավելի շատ վերահսկել Ռուս ուղղափառ եկեղեցուն, քան ոչնչացնել այն։ Խորհրդային իշխանության առաջին հինգ տարիներին բոլշևիկները մահապատժի ենթարկեցին 28 ռուս ուղղափառ եպիսկոպոսի և գրեթե 1200 ռուս ուղղափառ քահանայի, շատերին էլ ձերբակալեցին կամ արտաքսեցին։ Հավատացյալներին հետապնդում էին և հալածում։ Մի շարք ճեմարաններ փակվեցին, իսկ կրոնական հրապարակումներից շատերն արգելվեցին։ Նախքան Առաջին համաշխարհային պատերազմը գործող 54 000 եկեղեցուց 1941 թվականին միայն մոտ 500-ն էր գործում։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Hujum.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Hujum.png/220px-Hujum.png" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Hujum.png/330px-Hujum.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Hujum.png/440px-Hujum.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="465" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a>-ում <a href="/wiki/%D5%93%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BB%D5%A1" title="Փարաջա">փարաջայի</a> այրման արարողություն։</figcaption></figure> Համոզված լինելով, որ կրոնական <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակասովետականություն (դեռ գրված չէ)">հակասովետականությունն</a> անցյալում է, ինչպես նաև մոտալուտ պատերազմի սպառնալիքի ներքո՝ ստալինյան ռեժիմը 1930-ական թվականների վերջին սկսեց ավելի մեղմ կրոնական քաղաքականություն վարել<a href="#cite_note-Janz_1998,_38-39-243">[243]</a>։ Խորհրդային կրոնական կառույցների մեծ մասը համախմբվեց՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ռազմական գործողություններին աջակցելու նպատակով։ Գերմանիայի ներխուժումից հետո եկեղեցիները կրկին բացվեցին։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1_%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոսկվա ռադիոկայան (դեռ գրված չէ)">«Մոսկվա» ռադիոկայանով</a> սկսեց հեռարձակվել կրոնական ժամ, իսկ 1943 թվականին կայացավ Ստալինի և Ուղղափառ եկեղեցու պատրիարք <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B8%D5%BD_(%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սերգեոս (Մոսկվայի պատրիարք) (դեռ գրված չէ)">Սերգեոսի</a> պատմական հանդիպումը։ Ստալինը վայելում էր ԽՍՀՄ-ի հավատացյալների մեծամասնության աջակցությունը՝ նույնիսկ 1980-ական թվականների վերջում<a href="#cite_note-Janz_1998,_38-39-243">[243]</a>։ Այդ ժամանակաշրջանում բոլոր կրոնական խմբերի ներկայացուցիչների շրջանում նկատվում էր կրոնական ակտիվության աճի միտում<a href="#cite_note-Ro'i_1995,_263-244">[244]</a>։ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովի</a> կառավարման տարիներին, երբ ուսումնական ծրագրերում ընդգծվում էր <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Աթեիզմ">աթեիզմը</a>, իսկ բազմաթիվ պետական հրապարակումներ՝ քարոզում աթեիստական հայացքներ, ԽՍՀՄ ղեկավարների և եկեղեցիների միջև 1958-1964 թվականներին բախումներ տեղի ունեցան<a href="#cite_note-Janz_1998,_38-39-243">[243]</a>։ Այդ ժամանակաշրջանում 1959 թվականին գործող 20000 եկեղեցուց 1965 թվականին մնաց միայն 10000-ը, իսկ սինագոգների թիվը 500-ից դարձավ 97<a href="#cite_note-Nahaylo_&_Swoboda_1990,_144-245">[245]</a>։ Գործող մզկիթների թիվը ևս կրճատվեց՝ մեկ տասնամյակի ընթացքում 1500-ից դառնալով 500<a href="#cite_note-Nahaylo_&_Swoboda_1990,_144-245">[245]</a>։ Խորհրդային Միության կառավարությունը շարունակեց վերահսկել կրոնական կառույցները, բայց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1964-1982)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության պատմություն (1964-1982) (դեռ գրված չէ)">Բրեժնևի կառավարման տարիներին</a> եկեղեցիներին, սինագոգներին, տաճարներին և մզկիթներին ավելի շատ ազատություն տրվեց<a href="#cite_note-Steinberg_&_Wanner_2008,-246">[246]</a>։ Ուղղափառ եկեղեցու և կառավարության միջև պաշտոնական հարաբերությունները դարձյալ այնքան ջերմացան, որ Բրեժնևի կառավարությունը Ռուս ուղղափառ եկեղեցու պատրիարք <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%B8%D5%BD_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալեքսիոս I (դեռ գրված չէ)">Ալեքսիոս I</a>-ին երկու անգամ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%AB_%D5%B7%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6" title="Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան">Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան</a> շնորհեց<a href="#cite_note-Janz_1998,_42-247">[247]</a>։ 1982 թվականին խորհրդային իշխանությունների անցկացրած հարցումը ցույց տվեց, որ ԽՍՀՄ բնակչության 20%-ը «ակտիվ հավատացյալներ» են<a href="#cite_note-subculture-248">[248]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ժառանգություն">Ժառանգություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=39" title="Խմբագրել բաժինը. Ժառանգություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: Ժառանգություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png/300px-World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png" decoding="async" width="300" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png/450px-World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png/600px-World_War_II_military_deaths_in_Europe_by_theater_and_by_year.png 2x" data-file-width="1368" data-file-height="724" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եվրոպա">Եվրոպայում</a> <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի կորուստներ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի կորուստներն</a> ըստ ռազմաճակատների և տարիների։ Նացիստական Գերմանիան իր պատերազմական կորուստների 80%-ը տվել է <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Արևելյան ռազմաճակատում</a><a href="#cite_note-249">[249]</a>։</figcaption></figure> ԽՍՀՄ ժառանգությունը շարունակում է մնալ վիճելի թեմա։ ԽՍՀՄ-ի նման <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական երկիր (դեռ գրված չէ)">կոմունիստական երկրի</a> սոցիալ-տնտեսական բնույթը, հատկապես Ստալինի ղեկավարման շրջանում, բազմաթիվ բանավեճերի թեմա է դարձել՝ իր ձևով բնորոշվելով հետևյալ եզրույթներով՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բյուրոկրատական կոլեկտիվիզմ (դեռ գրված չէ)">բյուրոկրատական կոլեկտիվիզմ</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պետական կապիտալիզմ">պետական կապիտալիզմ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետական սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">պետական սոցիալիզմ</a>։ Ոմանք էլ այն ուղղակի կոչում են արտադրության միանգամայն յուրահատուկ եղանակ<a href="#cite_note-250">[250]</a>։ ԽՍՀՄ-ն երկար ժամանակ իրականացրել է մեծաթիվ քաղաքականություններ, ընդ որում՝ տարբեր առաջնորդներ վարել են միմյանցից տարբերվող և երբեմն վիճարկելի քաղաքականություններ։ Խորհրդային միության նկատմամբ ոմանք ունեն դրական վերաբերմունք, մինչդեռ մյուսները քննադատաբար են մոտենում այդ երկրին՝ այն անվանելով ռեպրեսիվ <a href="/wiki/%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Օլիգարխիա">օլիգարխիա</a><a href="#cite_note-251">[251]</a>։ ԽՍՀՄ վերաբերյալ կարծիքները խառն են և բարդ ու փոփոխությունների են ենթարկվել ժամանակի ընթացքում։ Տարբեր սերունդներ ունեն տարբեր կարծիքներ այդ երկրի վերաբերյալ։ Բացի այդ, տարբեր են կարծիքները դրա պատմության առանձին ժամանակաշրջանների վերաբերյալ<a href="#cite_note-252">[252]</a>։ Ձախերը հիմնականում տարբեր տեսակետներ ունեն ԽՍՀՄ-ի վերաբերյալ։ Նրանցից ոմանք, օրինակ անարխիստները և <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիբերտար սոցիալիստներ (դեռ գրված չէ)">լիբերտար սոցիալիստները</a>, կիսում են այն տեսակետը, որ երկիրը հնարավորություն չէր տալիս աշխատավորներին վերահսկողություն ունենալ արտադրության միջոցների վրա, ինչի պատճառը կենտրոնացված օլիգարխիան էր։ Մյուսներն առավել դրական վերաբերմունքն ունեին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D6%87%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բոլշևիկներ">բոլշևիկների</a> վարած քաղաքականությունների և <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինի</a> վերաբերյալ։ Բազմաթիվ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%A1%D5%AD%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակաստալինական ձախեր (դեռ գրված չէ)">հակաստալինական ձախեր</a>, ինչպես օրինակ անարխիստները, քննադատական վերաբերմունք ունեին խորհրդային ավտորիտարիզմի և բռնաճնշումների վերաբերյալ։ Քննադատության մեծ մասն ուղղված էր Խորհրդային Միությունում տեղի ունեցած ջարդերին, կենտրոնացված հիերարխիային և զանգվածային քաղաքական բռնաճնշումներին, ինչպես նաև կառավարության քննադատների և քաղաքական այլախոհների, այդ թվում՝ ձախերի նկատմամբ բռնությանը։ Քննադատները նաև շեշտադրումը դնում են աշխատավորական որևէ նշանակալի կոոպերատիվի կամ աշխատավորների ազատությունների ապահովման պետության անկարողության, ինչպես նաև կոռուպցիայի և խորհրդային բռնապետական բնույթի վրա<a href="#cite_note-auto1-253">[253]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Stamp_of_Moldova_md383.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Stamp_of_Moldova_md383.jpg/220px-Stamp_of_Moldova_md383.jpg" decoding="async" width="220" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/Stamp_of_Moldova_md383.jpg 1.5x" data-file-width="273" data-file-height="163" /></a><figcaption>2001 թվականին թողարկված մոլդովական նամականիշ, որի վրա պատկերված է տիեզերք մեկնած առաջին մարդը՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Յուրի Գագարին">Յուրի Գագարինը</a>։</figcaption></figure> Բազմաթիվ ռուսաստանցիներ և հետխորհրդային տարածաշրջանի մարդկանց մեծ մասը, որոնք նախկինում բնակվել են ԽՍՀՄ-ում, երանությամբ են հիշում այդ ժամանակները՝ թվարկելով խորհրդային ժամանակաշրջանում կառուցված ենթակառուցվածքները՝ ընդգծելով զբաղվածության, գրագիտության բարձր մակարդակները, համեմատական բարեկեցությունը և ԽՍՀՄ-ում ընդունված ազգային բազմակարծությունն ու քաղաքական կայունությունը։ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական հեղափոխություն">Ռուսական հեղափոխությունը</a> ևս դիտարկվում է դրական լույսի ներքո, ինչպես <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Լենինի</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչովի</a> ու ԽՍՀՄ վերջին տարիների կառավարումը։ Բայց կան նաև մարդիկ, որոնք դրական են արտահայտվում <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Ստալինի</a> կառավարման տարիների մասին<a href="#cite_note-254">[254]</a>։ Օրինակ, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հայաստան">Հայաստանում</a> հարցվածների միայն 12%-ն է պատասխանել, որ ԽՍՀՄ փլուզումը լավ էր, մինչդեռ 66%-ը հակառակն է պնդել։ Կամ օրինակ <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ղրղզստան">Ղրղզստանում</a> հարցվածների 16%-ն է նշել, որ ԽՍՀՄ փլուզումը ճիշտ էր, մինչդեռ 61%-ը հակառակն է պնդել<a href="#cite_note-255">[255]</a>։ 2018 թվականին «Rating» սոցիոլոգիական խմբի իրականացրած հարցման համաձայն՝ Ուկրաինայի քաղաքացիների 47%-ը դրական վերաբերմունք է ունեցել խորհրդային առաջնորդ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնևի</a> հանդեպ, որը ԽՍՀՄ-ն ղեկավարել է 1964-1982 թվականներին<a href="#cite_note-256">[256]</a>։ 2021 թվականի «Levada Center»-ի կողմից իրականացված հարցման համաձայն՝ ռուսաստանցիների 49%-ը նախընտրում է ԽՍՀՄ քաղաքական համակարգը, մինչդեռ 18%-ը` ներկայիս քաղաքական համակարգը, իսկ միայն 16%-ն է նախընտրում Արևմտյան ժողովրդավարությունը։ Նույն հարցման շրջանակներում՝ հարցվածների 62%-ը նախընտրում է կենտրոնական պլանավորման խորհրդային համակարգը և միայն 24%-ը՝ շուկայական տնտեսության համակարգը<a href="#cite_note-257">[257]</a>։ ԽՍՀՄ տարիների վերաբերյալ նոստալգիան հիմնականում պայմանավորված է հետխորհրդային կառավարությունների ձախողումներով, որոնց թվում են օրինակ իշխանությունների՝ օլիգարխների ազդեցության տակ գտնվելը, կոռուպցիան և խորհրդային փլուզումից հետո չվերակառուցված ենթակառուցվածքները, ինչպես նաև կազմակերպված հանցավորության աճն ու գերակայությունը<a href="#cite_note-258">[258]</a>։ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի</a> տարիները՝ 1941-1945 թվականները, Ռուսաստանում մինչ օրս հայտնի են <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">«Հայրենական մեծ պատերազմ»</a> անունով։ Պատերազմի թեմայով նկարահանվել են բազմաթիվ թեմաներ, գրվել գրքեր, ստեղծվել արվեստի գործեր։ Դպրոցներում այն անցնում են խորությամբ, իսկ զանգվածային լրատվամիջոցները պարբերաբար անդրադառնում են այդ թեմային։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ռազմական և քաղաքացիական բազմաթիվ կորուստների պատճառով է, որ մայիսի 9-ը՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D6%85%D6%80" title="Հաղթանակի օր">Հաղթանակի օրը</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանում</a> հանդիսանում է ամենակարևոր և էմոցիոնալ օրերից ու տոներից մեկը<a href="#cite_note-259">[259]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հետխորհրդային_հանրապետություններում"><span id=".D5.80.D5.A5.D5.BF.D5.AD.D5.B8.D6.80.D5.B0.D6.80.D5.A4.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B6.D6.80.D5.A1.D5.BA.D5.A5.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.B4">Հետխորհրդային հանրապետություններում</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=40" title="Խմբագրել բաժինը. Հետխորհրդային հանրապետություններում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=40" title="Edit section's source code: Հետխորհրդային հանրապետություններում">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg/220px-2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg/330px-2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg/440px-2018-05-09._%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B5_f171.jpg 2x" data-file-width="4928" data-file-height="3264" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%AF" title="Դոնեցկ">Դոնեցկում</a> մարդիկ տոնում են <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Նացիստական Գերմանիա">Նացիստական Գերմանիայի</a> նկատմամբ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D6%85%D6%80" title="Հաղթանակի օր">խորհրդային հաղթանակը</a>, մայիսի 9, 2018։</figcaption></figure> Հետխորհրդային որոշ հանրապետություններում գերակշիռը ԽՍՀՄ վերաբերյալ բացասական կարծիքն է, թեև այս հարցի վերաբերյալ միասնական դիրքորոշում չկա։ Մեծամասամբ պայմանավորված <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80" title="Հոլոդոմոր">Հոլոդոմորով</a>՝ էթնիկ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուկրաինացիներ">ուկրաինացիները</a> բացասական վերաբերմունք ունեն Խորհրդային միության վերաբերյալ<a href="#cite_note-260">[260]</a>։ Փոխարենը ռուսախոս ուկրաինացիները, որոնք բնակվում են երկրի հարավային և արևելյան շրջաններում, դրական վերաբերմունք ունեն ԽՍՀՄ նկատմամբ։ Ներքին հակամարտություններ ունեցող որոշ երկրներում ևս առկա է ԽՍՀՄ տարիների վերաբերյալ նոստալգիա, հատկապես հետխորհրդային հակամարտությունների գոտիներից փախստականների մոտ, որոնք ստիպողաբար լքել են իրենց տները և տեղահանվել։ Այդ նոստալգիան ոչ այնքան երկրի կամ նրա քաղաքականության նկատմամբ հիացմունքն է, որքան սեփական տուն վերադառնալու և աղքատության մեջ չապրելու ձգտումը։ Հետխորհրդային հանրապետություններում ռուսական որոշ անկլավներ, ինչպես օրինակ, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետություն">Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետությունը</a>, ընդհանուր առմամբ դրական հիշողություններ ունեն ԽՍՀՄ-ի վերաբերյալ<a href="#cite_note-261">[261]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ձախ_հայացքներ">Ձախ հայացքներ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=41" title="Խմբագրել բաժինը. Ձախ հայացքներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=41" title="Edit section's source code: Ձախ հայացքներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> ԽՍՀՄ վերաբերյալ ձախերի տեսակետները բարդ են։ Մինչ որոշ ձախեր ԽՍՀՄ-ն համարում են պետական կապիտալիզմի օրինակ կամ օլիգարխիկ պետություն, մյուսները հիանում են <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինով</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական հեղափոխություն">Ռուսական հեղափոխությամբ</a><a href="#cite_note-262">[262]</a>։ Աշխատավորական խորհուրդների կոմունիստները ԽՍՀՄ-ն հիմնականում դիտարկում են որպես դասակարգային գիտակցության ստեղծման ձախողում, որը վեր էր ածվել էլիտաների կողմից հասարակությանը վերահսկող կոռումպացված երկրի։ Անարխիստները քննադատում են Խորհրդային միությանը՝ խորհրդային համակարգը պիտակավորելով որպես <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D6%86%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարմիր ֆաշիզմ (դեռ գրված չէ)">«կարմիր ֆաշիզմ»</a>։ Խորհրդային իշխանություններն ակտիվորեն վերացնում էին անարխիստական կազմակերպությունները և անարխիստական համայնքները՝ նրանց անվանելով «մարդկանց թշնամիներ»։ ԽՍՀՄ-ի նկատմամբ թշնամանքին նպաստող գործոնները ներառում են՝ խորհրդային ներխուժումը անարխիստների տարածք (<a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազատ տարածք (դեռ գրված չէ)">Ազատ տարածք</a>), <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D5%BF_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84)" title="Կրոնշտադտ (քաղաք)">Կրոնշտադտում</a> <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D5%BF%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կրոնշտադտի ապստամբություն">անարխիստների ապստամբության</a> ճնշումը և արձագանքը <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%AC%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%AD%D5%BC%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նորիլսկի խռովություն (դեռ գրված չէ)">Նորիլսկի խռովությանը</a>, որտեղ բանտարկյալներն ստեղծել էին կառավարման արմատական համակարգ, որը հիմնված էր կոպերատիվների և <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3" title="Գուլագ">Գուլագներում</a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%B2%D5%AB%D5%B2_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուղիղ ժողովրդավարություն">ուղիղ ժողովրդավարության</a> վրա։ Անարխիստական կազմակերպությունները և միությունները արգելվել են նաև <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ">Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի</a> ժամանակ՝ խորհրդային կառավարության պատվերով, երբ իշխանությունը գտնվում էր հանրապետականների կառավարության ձեռքում։ Դրա պատճառով անարխիստները, որպես կանոն, մեծ հակակրանք ունեն ԽՍՀՄ-ի նկատմամբ<a href="#cite_note-263">[263]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Մշակույթ">Մշակույթ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=42" title="Խմբագրել բաժինը. Մշակույթ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=42" title="Edit section's source code: Մշակույթ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="182" data-mwtitle="Марш_энтузиастов.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/8d/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /></audio><figcaption>Խորհրդային Միությունում հայտնի «Марш энтузиастов» երգը. գրվել է 1930-ականներին։</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Vladimir_Vysotsky.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Vladimir_Vysotsky.jpg/170px-Vladimir_Vysotsky.jpg" decoding="async" width="170" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Vladimir_Vysotsky.jpg/255px-Vladimir_Vysotsky.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Vladimir_Vysotsky.jpg/340px-Vladimir_Vysotsky.jpg 2x" data-file-width="683" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Խորհրդային երգիչ-երգահան, պոետ և դերասան <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%8E%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AF%D5%AB" title="Վլադիմիր Վիսոցկի">Վլադիմիր Վիսոցկին</a> 1979 թվականին։</figcaption></figure> Իր գոյության ընթացքում Խորհրդային Միության մշակույթը մի քանի փուլերի միջով է անցել։ Հեղափոխությունից հետո առաջին տասնամյակում հարաբերական ազատություն կար, և արվեստագետները մի քանի տարբեր ոճեր էին փորձարկում՝ գտնելու Խորհրդային Միությանը հատուկ արվեստի ոճը։ Լենինը ցանկանում էր, որ արվեստը հասանելի լիներ ռուս ժողովրդին։ Մյուս կողմից հարյուրավոր մտավորականներ, գրողներ և արվեստագետներ արտաքսվեցին կամ մահապատժի ենթարկվեցին, իսկ նրանց աշխատանքներն արգելվեցին։ Այդպիսի արվեստագետներից էին <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D4%B6%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6" title="Եվգենի Զամյատին">Եվգենի Զամյատինը</a> և Նիկոլայ Գումիլյովը, որը գնդակահարվեց բոլշևիկյան ռեժիմի դեմ դավադրության մեղադրանքով<a href="#cite_note-264">[264]</a>։ Կառավարությունը խրախուսում էր տարբեր միտումները։ Արվեստի և գրականության ոլորտում բազմաթիվ դպրոցներ ստեղծվեցին՝ որոշներն ավանդական, որոշներն էլ արմատապես փորձարարական։ Այս ժամանակաշրջանում ակտիվ էին կոմունիստ գրողներ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%B4_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AF%D5%AB" title="Մաքսիմ Գորկի">Մաքսիմ Գորկին</a> և <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Վլադիմիր Մայակովսկի">Վլադիմիր Մայակովսկին</a>։ Որպես ոչ գրագետ հասարակության վրա մեծապես ազդելու միջոց՝ պետությունը խրախուսում էր ֆիլմերը. ռեժիսոր <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D4%B7%D5%B5%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A5%D5%B5%D5%B6" title="Սերգեյ Էյզենշտեյն">Սերգեյ Էյզենշտեյնի</a> լավագույն աշխատանքները համարվում են հենց այս ժամանակաշրջանինը։ Ստալինի կառավարման տարիներին խորհրդային մշակույթին բնորոշ էր կառավարության կողմից պարտադրված ոճը՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական ռեալիզմ (դեռ գրված չէ)">սոցիալիստական ռեալիզմը</a>, իսկ մնացած բոլոր միտումները խստորեն ճնշվում էին. բացառությունները հազվադեպ էին. դրանցից մեկը <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Բուլգակով">Միխայիլ Բուլգակովի</a> աշխատանքներն էին։ Մի շարք գրողներ ձերբակալվեցին և սպանվեցին<a href="#cite_note-265">[265]</a>։ <a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">Խրուշչովյան ձնհալից</a> հետո գրաքննությունը մեղմացվեց։ Այս ընթացքում զարգացավ խորհրդային մշակույթի յուրօրինակ ժամանակաշրջան, որին բնորոշ էր կոնֆորմիստական հանրային կյանքը և անձնական կյանքի վրա չափազանց կենտրոնացումը։ Արվեստում կրկին թույլատրելի էին մեծ փորձարկումները, ինչի արդյունքում ստեղծվեցին ավելի բարդ և մի փոքր քննադատական գործեր։ Ռեժիմը մեղմացրեց սոցիալիստական ռեալիզմի վրա իր շեշտադրումը։ Այսպես, օրինակ՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%8F%D6%80%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Յուրի Տրիֆոնով (դեռ գրված չէ)">Յուրի Տրիֆոնովի</a> վեպերի մի շարք հերոսներ զբաղված էին առօրյա հոգսերով, քան սոցիալիզմ կառուցելով։ Այս ժամանակաշրջանում զարգացավ նաև ընդհատակյա այլադավանական գրականությունը, որը հայտնի էր <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%A6%D5%A4%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սամիզդատ (դեռ գրված չէ)">սամիզդատ</a> անվամբ։ Ճարտարապետության ոլորտում խրուշչովյան տարիներին հիմնականում կենտրոնացած էին ֆունկցիոնալ դիզայնի վրա՝ ի տարբերություն Ստալինի ժամանակաշրջանում տարածված խիստ դեկորատիվ ոճի։ Երաժշտության ոլորտում ինչպես Արևմուտքում, այնպես էլ ԽՍՀՄ-ում, օրեցօր ավելի հանրահայտ էր դառնում ջազը, այդ իսկ պատճառով ամբողջ ԽՍՀՄ-ով մեկ թույլատրվեցին ջազային նվագախմբերը, որոնցից նշանակալին «Մելոդիա» անսամբլն էր, որն իր անունը ստացել էր ԽՍՀՄ-ի հիմնական ձայնագրման լեյբլի անունից։ 1980-ական թվականների երկրորդ կեսին Գորբաչովի <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">«վերակառուցման»</a> և <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Գլասնոստ">«գլասնոստի»</a> քաղաքականությունը զգալիորեն ընդլայնեց <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D5%BD%D6%84%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խոսքի ազատություն">խոսքի ազատությունն</a> ամբողջ երկրում<a href="#cite_note-266">[266]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կինեմատոգրաֆիա">Կինեմատոգրաֆիա</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=43" title="Խմբագրել բաժինը. Կինեմատոգրաֆիա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=43" title="Edit section's source code: Կինեմատոգրաֆիա">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կինոարդյունաբերությունը Խորհրդային Միությունում">Կինոարդյունաբերությունը Խորհրդային Միությունում</a></div> ԽՍՀՄ կինոյի պաշտոնական պատմության սկիզբը համարվում է 1919 թվականի օգոստոսի 27-ը, երբ ընդունվեց «Լուսանկարչական և կինեմատոգրաֆիական առևտուրն ու արդյունաբերությունը Կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի իրավասությանը հանձնելու մասին» դեկրետը<a href="#cite_note-267">[267]</a>, հետագայում այդ օրը սկսեց նշվել որպես «Կինոյի օր» (ներկայումս կոչվում է «Ռուսական կինոյի օր»)<a href="#cite_note-268">[268]</a><a href="#cite_note-269">[269]</a>. <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինի</a> այն հայտարարությունից հետո, որ «Արվեստներից կարևորագույնը մեզ համար հանդիսանում է կինոն»<a href="#cite_note-270">[270]</a>, կուսակցական ղեկավարությունները գրեթե բոլոր հանրապետություններում սկսեցին քայլեր ձեռնարկել կինոարտադրության ստեղծման կամ զարգացման համար<a href="#cite_note-271">[271]</a>։ ԽՍՀՄ-ում խոշոր կինոարտադրողներն էին <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4" title="Մոսֆիլմ">Մոսֆիլմը</a><a href="#cite_note-272">[272]</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4" title="Լենֆիլմ">Լենֆիլմը</a><a href="#cite_note-273">[273]</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1._%D4%B4%D5%B8%D5%BE%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ա. Դովժենկոյի անվան կինոստուդիա (դեռ գրված չէ)">Ա. Դովժենկոյի անվան կինոստուդիան</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84._%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մ. Գորկու անվան մանկական և պատանեկան ֆիլմերի կենտրոնական ստուդիա (դեռ գրված չէ)">Մ. Գորկու անվան մանկական և պատանեկան ֆիլմերի կենտրոնական ստուդիան</a>։ Գեղարվեստական ֆիլմերի մի մասն արտադրում էին տեղական կինոստուդիաները՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բելառուսֆիլմ (դեռ գրված չէ)">Բելառուսֆիլմը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օդեսայի կինոստուդիա (դեռ գրված չէ)">Օդեսայի կինոստուդիան</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4" title="Վրացֆիլմ">Վրացֆիլմը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A4%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սվերդլովսկի կինոստուդիա (դեռ գրված չէ)">Սվերդլովսկի կինոստուդիան</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Ռիգայի կինոստուդիա">Ռիգայի կինոստուդիան</a> և այլն<a href="#cite_note-274">[274]</a>։ Մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի խոշոր արտադրողներ էին <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%BF%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4" title="Սոյուզմուլտֆիլմ">Սոյուզմուլտֆիլմը</a><a href="#cite_note-275">[275]</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D6%87%D5%AB_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B9%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիևի գիտահանրամատչելի ֆիլմերի ստուդիա (դեռ գրված չէ)">Կիևի գիտահանրամատչելի ֆիլմերի ստուդիան</a>, Բելառուսֆիլմը, իսկ տեղական արտադրողներից էին՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4" title="Հայֆիլմ">Հայֆիլմը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուզբեկֆիլմ (դեռ գրված չէ)">Ուզբեկֆիլմը</a> և այլն<a href="#cite_note-276">[276]</a>։ Մինչև 1950-ական թվականները հիմնականում արտադրվում էին <a href="/wiki/%D5%86%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%BF%D5%AB%D5%BA%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Նկարված մուլտիպլիկացիա">նկարված մուլտֆիլմեր</a>, իսկ 1950-ականներից՝ թե՛ նկարված (գրաֆիկական), թե՛ տիկնիկային (ծավալային)։ Հեռուստաֆիլմերի խոշոր արտադրողներից էին Մոսֆիլմը, Լենֆիլմը, Բելառուսֆիլմը, Ա. Դովժենկոյի անվան կինոստուդիան և <a href="/w/index.php?title=%C2%AB%D4%B7%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B6%C2%BB_%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%AE%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="«Էկրան» ստեղծագործական միավորում (դեռ գրված չէ)">«Էկրան» ստեղծագործական միավորումը</a><a href="#cite_note-277">[277]</a>։ 1980-ական թվականներից Օդեսայի կինոստուդիան սկսեց ավելի շատ հեռուստաֆիլմեր արտադրել։ Կենտրոնական հեռուստատեսության գրական-դրամատիկական ծրագրերի գլխավոր խմբագրությունը և Կենտրոնական հեռուստատեսության մանկական և պատանեկան ֆիլմերի գլխավոր խմբագրությունը գեղարվեստական ֆիլմերը նկարահանում էին մագնիսական ժապավենով<a href="#cite_note-278">[278]</a>։ Գեղարվեստական հեռուստաֆիլմերի մի մասն արտադրում էին Մ. Գորկու անվան մանկական և պատանեկան ֆիլմերի կենտրոնական ստուդիան, տեղական կինոստուդիաներից Սվերդլովսկի կինոստուդիան, Ռիգայի կինոստուդիան, Վրացֆիլմ կինոստուդիան, Տաջիկֆիլմ կինոստուդիան և այլն, տեղական հեռուստաստուդիաներից Լենինգրադի, Օրջոնիկիձեի, Կիևի հեռուստաստուդիաները։ Մուլտիպլիկացիոն հեռուստաֆիլմերի խոշոր արտադրողն էր<a href="#cite_note-279">[279]</a><a href="#cite_note-280">[280]</a> «Էկրան» ստեղծագործական միավորումը։ Մուլտիպլիկացիոն հեռուստաֆիլմերի մի մասն արտադրում էին տեղական կինոստուդիաները՝ Սվերդլովսկի կինոստուդիան, Կիևի գիտահանրամատչելի ֆիլմերի ստուդիան, Բելառուսֆիլմը, Հայֆիլմը, Ուզբեկֆիլմը, իսկ հեռուստաստուդիաներից՝ Կույբիշևի, Սարատովի, Վոլգոգրադի, Սվերդլովսկի և Պերմի հեռուստաստուդիաները<a href="#cite_note-281">[281]</a><a href="#cite_note-282">[282]</a>։ 1925 թվականին էկրան բարձրացավ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D4%B7%D5%B5%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A5%D5%B5%D5%B6" title="Սերգեյ Էյզենշտեյն">Սերգեյ Էյզենշտեյնի</a> «Պոտյոմկին զրահանավը» ֆիլմը, որը համարվում է ոչ միայն խորհրդային, այլև համաշխարհային կինոյի ամենանշանավոր գործերից մեկը, հաճախ ներառվել է տարբեր կինեմատոգրաֆիական ցանկերում, որպես լավագույն ֆիլմերից մեկը<a href="#cite_note-283">[283]</a><a href="#cite_note-284">[284]</a><a href="#cite_note-285">[285]</a>։ Առաջին խորհրդային ձայնային ֆիլմը 1931 թվականին նկարահանված <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Կյանքի ուղեգիր">«Կյանքի ուղեգիր»</a> ֆիլմն էր, առաջին գունավոր աշխատանքը 1930 թվականի «Աշխատանքի տոն» ֆիլմն էր<a href="#cite_note-286">[286]</a>, իսկ առաջին գունավոր գեղարվեստական ֆիլմը՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%A1_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գրունյա Կորնակովա (դեռ գրված չէ)">«Գրունյա Կորնակովա»</a> (1936 թ.)<a href="#cite_note-287">[287]</a>։ Սկսած 1959 թվականից՝ յուրաքանչյուր երկու տարին մեկ անգամ սկսեց անցկացվել <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B6" title="Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոն">Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոնը</a>, իսկ արդեն 1972 թվականին կինոփառատոնին տրվեց բարձրագույն А դասը։ 1958 թվականին <a href="/wiki/%D4%B9%D5%BC%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%AF%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Թռչում են կռունկները">«Թռչում են կռունկները»</a> ֆիլմը դարձավ խորհրդային առաջին և միակ ֆիլմը, որն արժանացավ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B6" title="Կաննի կինոփառատոն">Կաննի կինոփառատոնի</a> <a href="/wiki/%D5%88%D5%BD%D5%AF%D5%B5%D5%A1_%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D6%82_%D5%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2" title="Ոսկյա արմավենու ճյուղ">«Ոսկյա արմավենու ճյուղ»</a> հեղինակավոր մրցանակին։ Խորհրդային մի շարք ֆիլմերը ներկայացվել են և արժանացել են <a href="/wiki/%D5%95%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%80" title="Օսկար">«Օսկար»</a> հեղինակավոր կինոմրցանակին <a href="/wiki/%D5%95%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%80_%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D6%85%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80" title="Օսկար լավագույն օտարալեզու ֆիլմի համար">«լավագույն օտարալեզու ֆիլմի համար»</a> անվանակարգում։ Մասնավորապես 3 ֆիլմ հաղթել է այդ անվանակարգում՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_%D6%87_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4,_1967)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պատերազմ և խաղաղություն (ֆիլմ, 1967) (դեռ գրված չէ)">«Պատերազմ և խաղաղություն»</a> (1968, ռեժիսոր՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D4%B2%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%AF" title="Սերգեյ Բոնդարչուկ">Սերգեյ Բոնդարչուկ</a>), ճապոնական համատեղ արտադրության <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D6%80%D5%BD%D5%B8%D6%82_%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%AC%D5%A1_(%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4,_1975)" title="Դերսու Ուզալա (ֆիլմ, 1975)">«Դերսու Ուզալա»</a> (1975, ռեժիսոր՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1_%D4%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%BE%D5%A1" title="Ակիրա Կուրոսավա">Ակիրա Կուրոսավա</a>) և <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D5%B9%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Մոսկվան արցունքներին չի հավատում">«Մոսկվան արցունքներին չի հավատում»</a> (1981, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D5%BE" title="Վլադիմիր Մենշով">Վլադիմիր Մենշով</a>)։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տպագիր_մամուլ_և_հեռուստառադիոհեռարձակում"><span id=".D5.8F.D5.BA.D5.A1.D5.A3.D5.AB.D6.80_.D5.B4.D5.A1.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.AC_.D6.87_.D5.B0.D5.A5.D5.BC.D5.B8.D6.82.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.A4.D5.AB.D5.B8.D5.B0.D5.A5.D5.BC.D5.A1.D6.80.D5.B1.D5.A1.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.B4">Տպագիր մամուլ և հեռուստառադիոհեռարձակում</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=44" title="Խմբագրել բաժինը. Տպագիր մամուլ և հեռուստառադիոհեռարձակում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=44" title="Edit section's source code: Տպագիր մամուլ և հեռուստառադիոհեռարձակում">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Տպագիր_մամուլ">Տպագիր մամուլ</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=45" title="Խմբագրել բաժինը. Տպագիր մամուլ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=45" title="Edit section's source code: Տպագիր մամուլ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div style="background: #eeeeee; border: 1px solid #aaaaaa; float: right; clear: right; margin: .5em 0em .8em 1.4em; font-size: 90%; padding: .5em 1em; width: 360px; height: auto; white-space: nowrap;"> <div style="border-bottom:1px solid #aaa; font-size:120%; font-weight:bold; padding-bottom:.4em">ԽՍՀՄ ամենախոշոր գրահրատարակչությունները 1980 թվական, մլն տպագիր թերթ<a href="#cite_note-288">[288]</a></div> <div style="margin-top: .4em;"> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_6tztr1yu2b5xcltf9uj7cgh2li001cm"><area shape="rect" href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="37,141,132,160" title="Նաուկա (հրատարակչություն)" alt="Նաուկա (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%BD%D5%B7%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="37,127,197,146" title="Վիսշայա շկոլա (հրատարակչություն)" alt="Վիսշայա շկոլա (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%BD_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="39,113,144,132" title="Պրոգրես (հրատարակչություն)" alt="Պրոգրես (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%95%D5%BD%D5%BE%D5%AB%D5%BF%D5%A1" coords="45,99,225,118" title="Օսվիտա" alt="Օսվիտա" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%BA%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%AC_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="45,85,235,104" title="Սովետսկի պիսատել (հրատարակչություն)" alt="Սովետսկի պիսատել (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A4%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="77,71,172,90" title="Պրավդա (հրատարակչություն)" alt="Պրավդա (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%A4%D5%A1%D5%BF" coords="78,57,213,76" title="Պոլիտիզդատ" alt="Պոլիտիզդատ" /><area shape="rect" href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BF%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="90,43,320,62" title="Դետսկայա լիտերատուրա (հրատարակչություն)" alt="Դետսկայա լիտերատուրա (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%B8%D5%AA%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="130,29,440,48" title="Խուդոժեստվեննայա լիտերատուրա (հրատարակչություն)" alt="Խուդոժեստվեննայա լիտերատուրա (հրատարակչություն)" /><area shape="rect" href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%BE%D5%A5%D5%B7%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A5_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" coords="267,15,422,34" title="Պրոսվեշչենիե (հրատարակչություն)" alt="Պրոսվեշչենիե (հրատարակչություն)" /></map><img usemap="#timeline_6tztr1yu2b5xcltf9uj7cgh2li001cm" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hy/timeline/6tztr1yu2b5xcltf9uj7cgh2li001cm.png" /></div> </div></div> ԽՍՀՄ-ում կային թե՛ համամիութենական թերթեր և ամսագրեր, թե՛ տեղական/հանրապետական պարբերականներ, որոնք փորձում էին ընդգրկել ինչպես բոլոր տարիքները (մանկական/պատանեկան/երիտասարդական պարբերականներ), շերտերը (աշխատավորներ/գյուղացիներ/մտավորականներ), այնպես էլ տարբեր հետաքրքրություններ (գրականություն, կինո/թատրոն, սպորտ, գիտություն և տեխնիկա)։ Քիչ քանակությամբ վաճառվում էին նաև թարգմանված և բնօրինակ պարբերականներ։ Խոշոր համազգային թերթը <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%A6%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իզվեստիա (դեռ գրված չէ)">«Իզվեստիա»</a>-ն էր։ Մեծ ազդեցություն ուներ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">ԽՄԿԿ</a> պաշտոնական թերթը՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A4%D5%A1_(%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A9)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պրավդա (թերթ) (դեռ գրված չէ)">«Պրավդա»</a>-ն, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Համամիութենական լենինյան կոմունիստական երիտասարդական միություն">ՀամԼԿԵՄ</a>-ի պաշտոնական թերթը՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%AC%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A4%D5%A1" title="Կոմսոմոլսկայա պրավդա">«Կոմսոմոլսկայա պրավդա»</a>-ն և <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արհմիությունների համամիութենական կենտրոնական խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Արհմիությունների համամիութենական կենտրոնական խորհրդի</a> պաշտոնական թերթը՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A4_(%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A9)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տրուդ (թերթ) (դեռ գրված չէ)">«Տրուդ»</a>-ը։ Խորհրդային Միության յուրաքանչյուր հանրապետությունն ուներ իր Մինիստրների խորհրդի և Կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի կողմից հրատարակվող թերթը, յուրաքանչյուր մարզ՝ մարզկոմի և ԽՄԿԿ մարզային կառույցի թերթը, իսկ յուրաքանչյուր շրջան՝ շրջկոմի և ԽՄԿԿ շրջանային կառույցի թերթը։ Ամենախոշոր կենտրոնական թերթերն էին՝ Պրավդան, Իզվեստիան, Կոմսոմոլսկայա պրավդան, <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պիոներսկայա պրավդա (դեռ գրված չէ)">Պիոներսկայա պրավդան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D5%AC%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%AA%D5%AB%D5%A6%D5%B6_(%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A9)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սելսկայա ժիզն (թերթ) (դեռ գրված չէ)">Սելսկայա ժիզնը</a>, Տրուդը, <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%A6%D5%BE%D5%A5%D5%A6%D5%A4%D5%A1" title="Կրասնայա զվեզդա">Կրասնայա զվեզդան</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%8C%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Սովետսկայա Ռոսիա">Սովետսկայա Ռոսիան</a>։ <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ռադիոհեռարձակում">Ռադիոհեռարձակում</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=46" title="Խմբագրել բաժինը. Ռադիոհեռարձակում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=46" title="Edit section's source code: Ռադիոհեռարձակում">խմբագրել կոդը</a>]</div> Ռադիոեթերն սկսել է հեռարձակվել 1924 թվականից<a href="#cite_note-289">[289]</a>։ Համամիութենական ռադիոն հեռարձակում էր 12 ծրագիր, որոնցից ութը նախատեսված էր երկրի հեռավոր մասերի համար։ Առաջին ծրագիրը համամիութենական էր, տեղեկատվական, հանրային-քաղաքական և գեղարվեստական, երկրի հեռավոր հատվածների համար ուներ չորս հաճախականություն, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF_(%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մայակ (ռադիոկայան) (դեռ գրված չէ)">«Մայակ»</a>-ը՝ համամիութենական էր, տեղեկատվական-երաժշտական (1964 թվականից<a href="#cite_note-290">[290]</a><a href="#cite_note-291">[291]</a>), հեռարձակվում էր 1929 թվականից, երրորդ ծրագիրը համամիութենական էր (1982 թվականից), գրական-երաժշտական, ուներ չորս հաճախականություն, որոնք նախատեսված էին երկրի հեռավոր հատվածների համար, հեռարձակվում էր 1947 թվականից<a href="#cite_note-292">[292]</a>, իսկ չորրորդ ծրագիրը՝ երաժշտական էր, հեռարձակվում էր 1960 թվականից<a href="#cite_note-293">[293]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համամիութենական ռադիո (դեռ գրված չէ)">Համամիութենական ռադիոծրագրերի</a> նախապատրաստական աշխատանքները կատարում էին Ռադիոհեռարձակման և ձայնագրման պետական տունը և Համամիութենական ռադիոյի թեմատիկ գլխավոր խմբագրությունները (տեղեկատվության, քարոզչության, գրական-դրամատիկական ռադիոհեռարձակման, երաժշտական ռադիոհեռարձակման, երեխաների համար ռադիոհեռարձակման, երիտասարդների համար ռադիոհեռարձակման, Մոսկվայի համար ռադիոհաղորդումների, Մոսկվայի մարզի համար ռադիոհաղորդումների, սպորտային ծրագրերի), իսկ ծրագրերի համակարգումն ու թողարկումը՝ Համամիութենական ռադիոյի ծրագրերի տնօրինությունը։ Տեղական ռադիոեթերը հեռարձակում էին տեղական ռադիոտները կամ ռադիոհեռուստակենտրոնները և հեռուստատեսության ու ռադիոհեռարձակման գծով տեղական կոմիտեները։ Արտասահմանյան երկրների համար հաղորդումներ սկսեցին թողարկվել 1929 թվականից<a href="#cite_note-294">[294]</a>։ Այդ հաղորդումների նախապատրաստական աշխատանքները կատարում էին Ռադիոհեռարձակման և ձայնագրման պետական տունը և Արտասահմանյան երկրների համար կենտրոնական ռադիոհեռարձակման թեմատիկ գլխավոր խմբագրությունները<a href="#cite_note-295">[295]</a>, իսկ համակարգումն ու թողարկումը՝ Արտասահմանյան երկրների համար կենտրոնական ռադիոհեռարձակման ծրագրերի գլխավոր տնօրինությունը<a href="#cite_note-296">[296]</a><a href="#cite_note-297">[297]</a><a href="#cite_note-298">[298]</a><a href="#cite_note-299">[299]</a><a href="#cite_note-300">[300]</a><a href="#cite_note-consultant.ru-301">[301]</a>։ 1990 թվականին կազմավորվեցին առաջին ռադիոհեռարձակող կոմերցիոն ծառայությունները։ Գրեթե նույն օրը՝ 1990 թվականի ապրիլի 30-ին, սկսվեց «Ռադիո Նոստալժի» և <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպա պլյուս (դեռ գրված չէ)">«Եվրոպա պլյուս»</a> ռադիոալիքների հեռարձակումը<a href="#cite_note-302">[302]</a><a href="#cite_note-303">[303]</a>։ 1990 թվականի օգոստոսի 22-ին բացվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%AD%D5%B8_%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էխո Մոսկվի (դեռ գրված չէ)">«Էխո Մոսկվի»</a> ռադիոկայանը<a href="#cite_note-304">[304]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Հեռուստատեսություն">Հեռուստատեսություն</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=47" title="Խմբագրել բաժինը. Հեռուստատեսություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=47" title="Edit section's source code: Հեռուստատեսություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Հեռուստահաղորդումներ սկսել են հեռարձակվել 1931 թվականից<a href="#cite_note-305">[305]</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ Կենտրոնական հեռուստատեսություն (դեռ գրված չէ)">Կենտրոնական հեռուստատեսությունը</a> հեռարձակում էր 12 ծրագիր, որից ութը նախատեսված էր երկրի հեռավոր մասերի համար։ Առաջին ծրագիրը համամիութենական էր, տեղեկատվական, հասարակաքաղաքական և գեղարվեստական, երկրորդը (մինչև 1982 թվականը՝ չորրորդ ծրագիր)՝ համամիութենական էր (1982 թվականից), գեղարվեստական, երկրի հեռավոր հատվածների համար ուներ 4 հաճախականություն (1982 թվականից), սկսել է հեռարձակվել 1967 թվականից<a href="#cite_note-306">[306]</a>, երրորդ ծրագիրը՝ Մոսկվայի ծրագիրն էր՝ տեղեկատվահրապարակախոսական, սկսել է հեռարձակվել 1956 թվականից<a href="#cite_note-307">[307]</a> և չորրորդ ծրագիրը՝ կրթականը, որը գիտահանրամատչելի էր և ուսումնական, սկսել է հեռարձակվել 1965 թվականից<a href="#cite_note-308">[308]</a>։ Կենտրոնական հեռուստատեսության ծրագրերի նախապատրաստական աշխատանքներն իրականացնում էին Հոկտեմբերյան հեղափոխության 50-ամյակի հեռուստատեսային տեխնիկական կենտրոնը և Կենտրոնական հեռուստատեսության թեմատիկ գլխավոր խմբագրությունները (տեղեկատվության, քարոզչության, գրական-դրամատիկական ծրագրերի, կինոծրագրերի, ժողովրդական արվեստի, երեխաների համար ծրագրերի, երիտասարդների համար ծրագրերի, Մոսկվայի համար հաղորդումների, Մոսկվայի մարզի համար հաղորդումների, գիտահանրամատչելի և կրթական ծրագրերի, սպորտային ծրագրերի), Կենտրոնական հեռուստատեսության հեռուստաֆիլմերի արտադրությամբ զբաղվում էր <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B6_(%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%AE%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Էկրան (ստեղծագործական միություն)">«Էկրան» ստեղծագործական միավորումը</a>, տեղական հեռուստաստուդիաները և կինոստուդիաները՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հեռուստառադիոհեռարձակման պետական կոմիտե (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ պետական հեռուստառադիոյի</a> պատվերով, իսկ հաղորդումների համակարգումն ու թողարկումը կատարում էր Կենտրոնական հեռուստատեսության ծրագրերի գլխավոր տնօրինությունը։ Վերջինս նաև համակարգում էր Կենտրոնական հեռուստատեսության թեմատիկ գլխավոր խմբագրությունները։ Տեղական հեռուստատեսությունների թողարկումն իրականացնում էին տեղական հեռուստակենտրոնները կամ ռադիոկենտրոնները և տեղական հեռուստաստուդիաները<a href="#cite_note-consultant.ru-301">[301]</a><a href="#cite_note-309">[309]</a><a href="#cite_note-310">[310]</a><a href="#cite_note-311">[311]</a>։ 1989 թվականի նոյեմբերի 6-ին ստեղծվեց «BIZ-TV» առաջին կոմերցիոն հեռուստահեռարձակման ծառայությունը։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Գրաքննություն">Գրաքննություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=48" title="Խմբագրել բաժինը. Գրաքննություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=48" title="Edit section's source code: Գրաքննություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գրաքննությունը ԽՍՀՄ-ում">Գրաքննությունը ԽՍՀՄ-ում</a></div> Համընդհանուր քաղաքական գրաքննությունն իրականացվում էր գաղափարական և քաղաքական վերահսկման տարբեր ձևերով և մեթոդներով. կադրային, հրատարակչական, հոնորարային քաղաքականության մեջ բացի ուղիղ մեթոդներից (արգելք հրապարակման վրա, գրաքննական միջամտություն, բնագրերի մերժում), ձեռնարկվում էին նաև տարատեսակ անուղղակի մեթոդներ<a href="#cite_note-медушевский-312">[312]</a>։ <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գրաքննություն">Գրաքննական</a> գործառույթները դրված էին հատուկ պետական հաստատությունների վրա<a href="#cite_note-313">[313]</a>։ Գրաքննության էին ենթարկվում տեղեկատվության տարածման բոլոր ներքին պաշտոնական միջոցները՝ գրքերը, պարբերական հրատարակությունները, ռադիոն, հեռուստատեսությունը, կինոն, թատրոնը և այլն, արտաքին աշխարհից եկող ինֆորմացիան (ԽՍՀՄ ժողովուրդների լեզուներով, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արտասահմանյան ռադիոկայանների հեռարձակումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">արտասահմանյան ռադիոկայանների</a> խլացում, արտասահմանյան ԶԼՄ-ների՝ «հակասովետականությունը» ստուգելու նպատակով հրատարակությունների մանրակրկիտ վերահսկում)։ Լայնորեն տարածված էր նաև <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնագրաքննություն (դեռ գրված չէ)">ինքնագրաքննությունը</a>։ Գրաքննության էին ենթարկվում հիմնականում <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակասովետականություն (դեռ գրված չէ)">«հակասովետական քարոզչությունը»</a> (որի մեջ մտնում էր այն ամենը, ինչը չէր համապատասխանում ընթացիկ գաղափարախոսական պատկերացումներին), ռազմական և տնտեսական գաղտնիքները (օրինակ՝ ազատազրկման վայրերի մասին ինֆորմացիան, աշխարհագրական քարտեզները), երկրում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ բացասական ինֆորմացիան (աղետներ, տնտեսական խնդիրներ, ներազգային հակամարտություններ, բացասական սոցիալական երևույթներ և այլն), ցանկացած տեղեկատվություն, որ կարող էր անհանգստությունների և անհարմար ալյուզիաների պատճառ դառնալ։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Սպորտ">Սպորտ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=49" title="Խմբագրել բաժինը. Սպորտ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=49" title="Edit section's source code: Սպորտ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Տե՛ս նաև՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կամավոր մարզական ընկերություն">Կամավոր մարզական ընկերություն</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RR5110-0098R.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/RR5110-0098R.png/220px-RR5110-0098R.png" decoding="async" width="220" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/RR5110-0098R.png/330px-RR5110-0098R.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/RR5110-0098R.png 2x" data-file-width="391" data-file-height="390" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D4%BD%D5%A1%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%BE" title="Վալերի Խառլամով">Վալերի Խառլամովը</a> Խորհրդային Միությունը ներկայացրել է <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D6%83%D6%85%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B8%D5%AF%D5%A5%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տափօղակով հոկեյի աշխարհի առաջնություն">տափօղակով հոկեյի 11 աշխարհի առաջնությունում</a>՝ արժանանալով ութ ոսկե, երկու արծաթե և մեկ բրոնզե մեդալների։</figcaption></figure> Խորհրդային Միությունում ֆիզկուլտուրան և սպորտը կարևոր տեղ են ունեցել խորհրդային հասարակության կյանքում։ Այդ ոլորտին մեծ ուշադրություն էր դարձվում պետական ամենաբարձր մակարդակով։ ԽՍՀՄ-ում ֆիզկուլտուրան և սպորտը քարոզվում էր ամենուր, որտեղ հնարավոր էր. սկսած պաստառների տեսքով և վերջացրած հեռուստատեսությամբ ու մամուլում<a href="#cite_note-Энциклопедический_словарь_по_физической_культуре_и_спорту—1961-1963——-314">[314]</a>։ ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդին կից ստեղծվել էր Ֆիզկուլտուրայի և սպորտի կոմիտեն. պետական կառավարման կենտրոնական մարմին, որը 1968-1991 թվականներին իրականացնում էր ֆիզկուլտուրայի և սպորտի ոլորտային ղեկավարումը։ Այն խորհրդային կառավարությանը կից մշտական գործող միութենա-հանրապետական մարմին էր։ 1986-1991 թվականներին այս հանձնաժողովն ունեցել է պետական կոմիտեի կարգավիճակ<a href="#cite_note-315">[315]</a>։ 1924 թվականի հուլիսի 20-ին Մոսկվայում հիմնադրված <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF_(%D6%85%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A9)" class="mw-redirect" title="Սովետսկի սպորտ (օրաթերթ)">«Սովետսկի սպորտ»</a> թերթը Խորհրդային Միության առաջին սպորտային թերթն էր։ 1951 թվականի ապրիլի 21-ին ձևավորվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային օլիմպիական կոմիտե (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային օլիմպիական կոմիտեն</a>, իսկ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5" title="Միջազգային օլիմպիական կոմիտե">Միջազգային օլիմպիական կոմիտեն</a> (ՄՕԿ) իր <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի հանդիպումների ցանկ (դեռ գրված չէ)">45-րդ հանդիպման</a> ժամանակ ճանաչեց նոր ձևավորված կառույցը։ Նույն թվականին, երբ ԽՍՀՄ ներկայացուցիչ Կոնստանտին Անդրիանովը դարձավ ՄՕԿ-ի անդամ, Խորհրդային Միությունը պաշտոնապես միացավ <a href="/wiki/%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80" title="Օլիմպիական խաղեր">Օլիմպիական շարժմանը</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1952&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1952 (դեռ գրված չէ)">1952 թվականին Հելսինկիում կայացած Ամառային օլիմպիական խաղերը</a> խորհրդային մարզիկների համար առաջինն էին։ Այդ խաղերում ԽՍՀՄ-ը Միացյալ Նահանգների ամենամեծ հակառակորդն էր՝ հաղթելով ինը մրցաձևից վեցում։ Ձմեռային օլիմպիական խաղերում ևս ԽՍՀՄ-ը մեդալների քանակով վեց անգամ զբաղեցրեց առաջատարի տեղը։ Օլիմպիական խաղերում Խորհրդային Միության գրանցած հաջողությունը կապված է սպորտում երկրի կատարած մեծ ներդրման հետ, որի նպատակը որպես գերտերություն իր հեղինակությունը և համաշխարհային մակարդակով իր քաղաքական ազդեցությունը ցույց տալն էր<a href="#cite_note-316">[316]</a>։ 1980 թվականի հուլիսի 19-ից օգոստոսի 3-ը Խորհրդային Միությունն ընդունեց <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1980" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1980">XXII ամառային օլիմպիական խաղերը</a>, որի մրցաշարերն ընթանում էին մայրաքաղաք Մոսկվայում։ 1980 թվականի խաղերը առաջին ամառային օլիմպիական խաղերն էին և մնում են միակը, որոնք անցկացվեցին <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Արևելյան Եվրոպա">Արևելյան Եվրոպայում</a>։ Բացի այդ առաջին անգամ Օլիմպիական խաղերը անցկացվեցին սլավոնախոս երկրում։ Մոսկվայի օլիմպիական խաղերը նաև առաջինն էին, որ անցկացվեցին սոցիալիստական երկրում։ Այս օլիմպիական խաղերին մասնակցեց միայն 80 երկիր, ինչն ամենացածր ցուցանիշն էր 1956 թվականից սկսած։ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանական պատերազմի</a> պատճառով Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները և աշխարհի 56 երկրներ բոյկոտեցին խաղերը, չնայած այդ երկրներից որոշ մարզիկներ, <a href="/wiki/%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="Օլիմպիական դրոշ">օլիմպիական դրոշի</a> ներքո, մասնակցեցին խաղերին<a href="#cite_note-Cousineau-317">[317]</a>։ Ի պատասխան դրա, Խորհրդային Միությունը 1984 թվականին բոյկոտեց <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1984" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1984">Լոս Անջելեսի օլիմպիական խաղերը</a>։ 1954-1991 թվականներին ԽՍՀՄ-ն հաղթել է աշխարհի գրեթե բոլոր առաջնություններում և <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D6%83%D6%85%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B8%D5%AF%D5%A5%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տափօղակով հոկեյի մրցաշարերը Օլիմպիական խաղերում (դեռ գրված չէ)">Օլիմպիական մրցաշարերում</a> և երբեք չի պարտվել <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D6%83%D6%85%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B8%D5%AF%D5%A5%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Տափօղակով հոկեյի միջազգային ֆեդերացիա">Տափօղակով հոկեյի միջազգային ֆեդերացիայի</a> որևէ մրցաշարում, որին մասնակցել է։ Պետության կողմից ֆինանսավորվող «ամբողջ դրույքով սիրողական մարզիկ» երևույթը Արևելյան բլոկի երկրներում ավելի շատ խաթարեց պարզ սիրողական մարզիկի գաղափարը, քանի որ արևմտյան երկրների ինքնաֆինանսավորվող սիրողական մարզիկներին ոչ շահավետ դրության մեջ դրեց։ Խորհրդային Միության թիմերի մեջ այնպիսի մարզիկներ կային, որոնք ուսանողներ էին, զինվորներ կամ աշխատում էին այլ մասնագիտությամբ. իրականում պետությունն այդ մարզիկներից շատերին վճարում էր մշտապես մարզվելու համար։ Այդուհանդերձ, ՄՕԿ-ը սիրողական մարզիկների հարցում ավանդական մոտեցումների կողմնակիցն էր<a href="#cite_note-318">[318]</a>։ Ֆուտբոլը ԽՍՀՄ գոյության ողջ ընթացքում եղել է հեղինակավոր սպորտաձևերից մեկը։ Ֆուտբոլի ԽՍՀՄ առաջնությունները եղել են գլխավոր սպորտային իրադարձություններից մեկը։ ԽՍՀՄ ֆուտբոլի ֆեդերացիայի հովանու ներքո անցկացվում էին տարբեր մրցաշարեր, որոնցից ամենահայտնին էին Ֆուտբոլի ԽՍՀՄ առաջնությունը, Ֆուտբոլի ԽՍՀՄ գավաթը, ԽՍՀՄ ֆուտբոլի ֆեդերացիայի գավաթը և Ֆուտբոլի ԽՍՀՄ սուպեր գավաթը։ Բացի այդ, ֆուտբոլային մրցաշար էր իրականացվում նաև ԽՍՀՄ ժողովուրդների սպարտակիադայի շրջանակներում։ Պատանի ֆուտբոլիստների պատրաստմամբ զբաղվում էին <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81" title="Մանկապատանեկան մարզական դպրոց">մանկապատանեկան մարզական դպրոցները</a> և մանկական սպորտային ակումբները։ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%86%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="ԽՍՀՄ ֆուտբոլի ազգային հավաքական">ԽՍՀՄ ֆուտբոլի ազգային հավաքականը</a> դարձել է <a href="/wiki/%D5%88%D5%92%D4%B5%D5%96%D4%B1_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի առաջնություն">ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնության</a> <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A9_1960" title="Եվրոպայի ազգերի գավաթ 1960">1960 թվականի</a> հաղթող, իսկ <a href="/wiki/%D5%96%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_1966" title="Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 1966">1966 թվականի ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությանը</a> հասել է մինչև կիսաեզրափակիչ՝ գրավելով 4-րդ տեղը։ 2 անգամ դարձել է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր">Ամառային օլիմպիական խաղերի</a> չեմպիոն՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1956" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1956">1956</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80_1988" title="Ամառային օլիմպիական խաղեր 1988">1988</a> թվականին։ Խորհրդային Միությունը <a href="/wiki/%D5%87%D5%A1%D5%AD%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Շախմատի միջազգային ֆեդերացիա">Շախմատի միջազգային ֆեդերացիային</a> (ՖԻԴԵ) անդամակցում էր 1947 թվականից։ ԽՍՀՄ-ում շախմատը դարձել էր մշակույթի, աշխատավորների ակտիվ հանգստի և երիտասարդների դաստիարակության միջոց։ Խորհրդային Միության շախմատի ֆեդերացիան միավորում էր շախմատիստների միլիոնավոր բանակի, որոնց թվում կար մոտ 100 միջազգային գրոսմայստեր, ավելի քան 170 միջազգային վարպետ, ԽՍՀՄ սպորտի մոտ 1000 վարպետ, վարպետի մոտ 1000 թեկնածու։ Շախմատի տարածմանը մեծապես նպաստում էր նաև խորհրդային մամուլը։ Միայն շախմատի թեմատիկայով տպագրվում էին մի շարք ամսագրեր և թերթեր։ Այսպես, ամսագրերի թվում էին «64-շախմատային տեսություն»-ը (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ «64 — Шахматное обозрение»), «Շախմատը ԽՍՀՄ-ում» (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ «Шахматы в СССР»), «Շախմատային տեղեկագիր»-ը (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ «Шахматный бюллетень»), «ԽՍՀՄ կենտրոնական շախմատային կոմիտեի տեղեկագիր»-ը (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ «Бюллетень ЦШК СССР») (Մոսկվա), «Շախմատ»-ը (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">ռուս.</a>՝ «Шахматы») (Ռիգա)։ Թերթերի թվում էին <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6" title="Երևան">Երևանում</a> տպագրվող <a href="/wiki/%D5%87%D5%A1%D5%AD%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Շախմատային Հայաստան">«Շախմատային Հայաստան»</a>-ը, «Մերանի»-ն (<a href="/wiki/%D4%B9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%AB" title="Թբիլիսի">Թբիլիսի</a>) և «Շախմատ»-ը (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%84%D5%B8%D6%82" title="Բաքու">Բաքու</a>)։ Տպագրվում էին նաև հատուկ թողարկումներ, որոնք նվիրված էին լինում խորհրդային և միջազգային շախմատային խոշոր մրցաշարերին։ 1970 թվականից <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կենտրոնական հեռուստատեսություն (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ կենտրոնական հեռուստատեսությունը</a> ամեն շաբաթ ցուցադրում էր «Շախմատային դպրոց» հեռուստատեսային ծրագիրը, իսկ Համամիութենական ռադիոն թողարկում էր շախմատային հաղորդումներ։ Խորհրդային ժամանակաշրջանում այդքան էլ հեշտ չէր մարտարվեստով զբաղվելը։ ԽՍՀՄ-ում մարտարվեստի հասանելի տեսակներից ավանդաբար եղել են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%BC%D5%B6%D6%81%D6%84%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Բռնցքամարտ">բռնցքամարտը</a> և <a href="/wiki/%D4%B8%D5%B4%D5%A2%D5%B7%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Ըմբշամարտ">ըմբշամարտի</a> տարբեր տեսակները։ Ձեռնամարտը, կարատեն և մարտարվեստի մյուս տեսակները ուսուցանվում էին միայն ոստիկանությունում, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5" title="ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե">Պետական անվտանգության կոմիտեում</a>, ԽՍՀՄ զինված ուժերի էլիտար ստորաբաժանումներում և գրեթե հասանելի չէին խորհրդային սովորական քաղաքացիներին։ Չնայած 1977 թվականին բացվել էր սպորտային կարատեի ֆեդերացիան, սակայն 1979 թվականին այն փակվեց, քանի որ կարատեով զբաղվողները հաճախ ներքաշված էին լինում քրեական հանցավորության մեջ։ Այդ թեման նույնիսկ իր արտացոլումն էր գտել խորհրդային կինեմատոգրաֆիայի մեջ («Երկրպագու» ֆիլմի առաջին մասը, որտեղ գլխավոր դերում հանդես է գալիս <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B5_%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%A2%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Ալեքսեյ Սերեբրյակով">Ալեքսեյ Սերեբրյակովը</a>)։ Մինչև 1947 թվականը մարտական սամբոն գոյություն չուներ այն պատճառով, որ սամբոն մեկ ամբողջություն էր և չէր բաժանվում մարտական ու սպորտային տեսակների։ Բաժանումը տեղի ունեցավ մարտարվեստի այդ տեսակի գոնե սպորտային մասի օրինականացման և զանգվածային տարածման նպատակով։ ԽՍՀՄ-ում խստորեն հետևում էին բռնցքամարտիկների և ըմբշամարտիկների բարոյական կերպարին։ Փողոցային կռիվներում նկատված մարզիկը զրկվում էր հետագայում այդ սպորտով զբաղվելու հնարավորությունից, եթե, իհարկե, խոսքը չէր վերաբերում ինքնապաշտպանությանը։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տես_նաև">Տես նաև</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=50" title="Խմբագրել բաժինը. Տես նաև" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=50" title="Edit section's source code: Տես նաև">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն">Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոմունիզմ">Կոմունիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Սոցիալիստական ճամբար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրասիական տնտեսական միություն">Եվրասիական տնտեսական միություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">Անկախ Պետությունների Համագործակցություն</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ">Ծանոթագրություններ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=51" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=51" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-3"> <ol class="references"> <li id="cite_note-_5fe786b5b9a58af9-1"><a href="#cite_ref-_5fe786b5b9a58af9_1-0">↑</a> <a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/s:%D0%94%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D0%B1_%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B0_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" class="extiw" title="ru:s:Декларация об образовании Союза Советских Социалистических Республик">Декларация об образовании Союза Советских Социалистических Республик</a> (ռուս.) — 1922. </li> <li id="cite_note-_fb3303fe7d76bc1d-2"><a href="#cite_ref-_fb3303fe7d76bc1d_2-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/">https://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/</a> </li> <li id="cite_note-theodora.com-3"><a href="#cite_ref-theodora.com_3-0">↑</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">«GDP – Million – Flags, Maps, Economy, Geography, Climate, Natural Resources, Current Issues, International Agreements, Population, Social Statistics, Political System»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180612163518/https://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=GDP+%E2%80%93+Million+%E2%80%93+Flags%2C+Maps%2C+Economy%2C+Geography%2C+Climate%2C+Natural+Resources%2C+Current+Issues%2C+International+Agreements%2C+Population%2C+Social+Statistics%2C+Political+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb%2F1990%2Frankings%2Fgdp_million_1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> Scott and Scott (1979) p. 305 </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ctbto.org/specials/testing-times/30-october-1961-the-tsar-bomba">«October 30, 1961 – The Tsar Bomba: CTBTO Preparatory Commission»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160319201753/http://ctbto.org/specials/testing-times/30-october-1961-the-tsar-bomba/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=October+30%2C+1961+%E2%80%93+The+Tsar+Bomba%3A+CTBTO+Preparatory+Commission&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ctbto.org%2Fspecials%2Ftesting-times%2F30-october-1961-the-tsar-bomba&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto3-6">↑ <a href="#cite_ref-auto3_6-0">6,0</a> <a href="#cite_ref-auto3_6-1">6,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/exhibits/archives/sovi.html">«The Soviet Union and the United States – Revelations from the Russian Archives | Exhibitions – Library of Congress»</a>. www.loc.gov. 1992 թ․ հունիսի 15. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170915012329/http://www.loc.gov/exhibits/archives/sovi.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 12-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.loc.gov&rft.atitle=The+Soviet+Union+and+the+United+States+%E2%80%93+Revelations+from+the+Russian+Archives+%7C+Exhibitions+%E2%80%93+Library+of+Congress&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.loc.gov%2Fexhibits%2Farchives%2Fsovi.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto22-7"><a href="#cite_ref-auto22_7-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWheatcroft,_S._G.Davies,_R._W.Cooper,_J._M.1986" class="citation book cs1">Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=m-voAAAAIAAJ">Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941</a>. Vol. 39. Economic History Review. էջեր 30–2. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7190-4600-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7190-4600-1"><bdi>978-0-7190-4600-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Industrialization+Reconsidered%3A+Some+Preliminary+Conclusions+about+Economic+Development+between+1926+and+1941&rft.pages=30-2&rft.pub=Economic+History+Review&rft.date=1986&rft.isbn=978-0-7190-4600-1&rft.au=Wheatcroft%2C+S.+G.&rft.au=Davies%2C+R.+W.&rft.au=Cooper%2C+J.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dm-voAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFՂարիբյան" class="citation web cs1">Ղարիբյան, Արարատ. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=37&dt=RU_HY&query=%25D1%2581%25D0%25BE%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2582">«Ռուս-հայերեն բառարան»</a>. www.nayiri.com. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 9-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nayiri.com&rft.atitle=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&rft.aulast=%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6&rft.aufirst=%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nayiri.com%2FimagedDictionaryBrowser.jsp%3FdictionaryId%3D37%26dt%3DRU_HY%26query%3D%2525D1%252581%2525D0%2525BE%2525D0%2525B2%2525D0%2525B5%2525D1%252582&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-americana-9"><a href="#cite_ref-americana_9-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKlein1920" class="citation web cs1">Klein, Henri F. (1920). «Soviet».</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Soviet&rft.date=1920&rft.aulast=Klein&rft.aufirst=Henri+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: Missing or empty <code class="cs1-code">|url=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#cite_web_url" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFischer1964608Lewin196950Leggett1981354Volkogonov1994421Service2000455White2001175-10"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEFischer1964608Lewin196950Leggett1981354Volkogonov1994421Service2000455White2001175_10-0">↑</a> <a href="#CITEREFFischer1964">Fischer 1964</a>, p. 608; <a href="#CITEREFLewin1969">Lewin 1969</a>, p. 50; <a href="#CITEREFLeggett1981">Leggett 1981</a>, p. 354; <a href="#CITEREFVolkogonov1994">Volkogonov 1994</a>, p. 421; <a href="#CITEREFService2000">Service 2000</a>, p. 455; <a href="#CITEREFWhite2001">White 2001</a>, p. 175. </li> <li id="cite_note-OXRussian-11"><a href="#cite_ref-OXRussian_11-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian">«Russian»</a>. Oxford University Press. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 9-ին. «historical (in general use) a national of the former Soviet Union.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Russian&rft.pub=Oxford+University+Press&rft_id=https%3A%2F%2Fen.oxforddictionaries.com%2Fdefinition%2Frussian&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MWRussia-12"><a href="#cite_ref-MWRussia_12-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia">«Russia»</a>. Merriam-Webster. 2017 թ․ մայիսի 10. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Russia&rft.btitle=Merriam-Webster&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2FRussia&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-:0-13"><a href="#cite_ref-:0_13-0">↑</a> Television documentary from CC&C Ideacom Production, "Apocalypse Never-Ending War 1918–1926", part 2, aired at Danish DR K on 22 October 2018. </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia">Russia – Encyclopædia Britannica</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080426065826/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia">Արխիվացված</a> 26 Ապրիլ 2008 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Britannica.com (27 April 2010). Retrieved on 29 July 2013. </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVirginia_Thompson" class="citation web cs1">Virginia Thompson. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120915090942/http://pages.towson.edu/thompson/Courses/Regional/Reference/SovietPhysical.pdf">«The Former Soviet Union: Physical Geography»</a> (PDF). Towson University: Department of Geography & Environmental Planning. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pages.towson.edu/thompson/courses/regional/reference/sovietphysical.pdf">օրիգինալից</a> (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Former+Soviet+Union%3A+Physical+Geography&rft.pub=Towson+University%3A+Department+of+Geography+%26+Environmental+Planning&rft.au=Virginia+Thompson&rft_id=http%3A%2F%2Fpages.towson.edu%2Fthompson%2Fcourses%2Fregional%2Freference%2Fsovietphysical.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ziegler-16"><a href="#cite_ref-Ziegler_16-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZiegler,_Charles_E." class="citation journal cs1">Ziegler, Charles E. (1985 թ․ հուլիս). «Soviet Images of the Environment». British Journal of Political Science. 15 (3): 365–380. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0007123400004233">10.1017/S0007123400004233</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0007-1234">0007-1234</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/193698">193698</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=British+Journal+of+Political+Science&rft.atitle=Soviet+Images+of+the+Environment&rft.volume=15&rft.issue=3&rft.pages=365-380&rft.issn=0007-1234&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F193698%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0007123400004233&rft.au=Ziegler%2C+Charles+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/news/item/05-09-2005-chernobyl-the-true-scale-of-the-accident">«Chernobyl: the true scale of the accident»</a>. www.who.int (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.who.int&rft.atitle=Chernobyl%3A+the+true+scale+of+the+accident&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fnews%2Fitem%2F05-09-2005-chernobyl-the-true-scale-of-the-accident&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBaverstockWilliams2006" class="citation journal cs1">Baverstock, Keith; Williams, Dillwyn (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_environmental-health-perspectives_2006-09_114_9/page/1312">«The Chernobyl Accident 20 Years on: An Assessment of the Health Consequences and the International Response»</a>. Environmental Health Perspectives. 114 (9): 1312–1317. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1289%2Fehp.9113">10.1289/ehp.9113</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMC (identifier)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1570049">1570049</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16966081">16966081</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environmental+Health+Perspectives&rft.atitle=The+Chernobyl+Accident+20+Years+on%3A+An+Assessment+of+the+Health+Consequences+and+the+International+Response&rft.volume=114&rft.issue=9&rft.pages=1312-1317&rft.date=2006&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1570049%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F16966081&rft_id=info%3Adoi%2F10.1289%2Fehp.9113&rft.aulast=Baverstock&rft.aufirst=Keith&rft.au=Williams%2C+Dillwyn&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_environmental-health-perspectives_2006-09_114_9%2Fpage%2F1312&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHønnelandJørgensen" class="citation journal cs1">Hønneland, Geir; Jørgensen, Anne-Kristin (2002 թ․ դեկտեմբեր). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2002-12_54_8/page/1223">«Implementing Russia's International Environmental Commitments: Federal Prerogative or Regional Concern?»</a>. Europe-Asia Studies. 54 (8): 1223–1240. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F0966813022000025862">10.1080/0966813022000025862</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/826384">826384</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:156340249">156340249</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=Implementing+Russia%27s+International+Environmental+Commitments%3A+Federal+Prerogative+or+Regional+Concern%3F&rft.volume=54&rft.issue=8&rft.pages=1223-1240&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A156340249%23id-name%3DS2CID&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F826384%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F0966813022000025862&rft.aulast=H%C3%B8nneland&rft.aufirst=Geir&rft.au=J%C3%B8rgensen%2C+Anne-Kristin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_europe-asia-studies_2002-12_54_8%2Fpage%2F1223&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/bitesize/higher/history/russia/october/revision/1">«The causes of the October Revolution»</a>. BBC. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140805155250/http://www.bbc.co.uk/bitesize/higher/history/russia/october/revision/1">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 5-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+causes+of+the+October+Revolution&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fbitesize%2Fhigher%2Fhistory%2Frussia%2Foctober%2Frevision%2F1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMawdsley" class="citation book cs1">Mawdsley, Evan (2007 թ․ մարտի 1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/russiancivilwar00evan">The Russian Civil War</a>. Pegasus Books. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/russiancivilwar00evan/page/287">287</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-933648-15-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-933648-15-6"><bdi>978-1-933648-15-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Russian+Civil+War&rft.pages=287&rft.pub=Pegasus+Books&rft.isbn=978-1-933648-15-6&rft.aulast=Mawdsley&rft.aufirst=Evan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frussiancivilwar00evan&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSakwa1999" class="citation book cs1">Sakwa, Richard (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/risefallsovietun00libg">The Rise and Fall of the Soviet Union, 1917–1991: 1917–1991</a>. Routledge. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/risefallsovietun00libg/page/n160">140</a>–143. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-12290-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-12290-0"><bdi>978-0-415-12290-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rise+and+Fall+of+the+Soviet+Union%2C+1917%E2%80%931991%3A+1917%E2%80%931991&rft.pages=140-143&rft.pub=Routledge&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-415-12290-0&rft.aulast=Sakwa&rft.aufirst=Richard&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frisefallsovietun00libg&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFTowster1948" class="citation book cs1">Towster, Julian (1948). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/politicalpowerin0000tows">Political Power in the U.S.S.R., 1917–1947: The Theory and Structure of Government in the Soviet State</a>. Oxford University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/politicalpowerin0000tows/page/106">106</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Political+Power+in+the+U.S.S.R.%2C+1917%E2%80%931947%3A+The+Theory+and+Structure+of+Government+in+the+Soviet+State&rft.pages=106&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1948&rft.aulast=Towster&rft.aufirst=Julian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpoliticalpowerin0000tows&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLapin2000" class="citation journal cs1">Lapin, G. G. (2000). «70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia». Hydrotechnical Construction. 34 (8/9): 374–379. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1004107617449">10.1023/A:1004107617449</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:107814516">107814516</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Hydrotechnical+Construction&rft.atitle=70+Years+of+Gidroproekt+and+Hydroelectric+Power+in+Russia&rft.volume=34&rft.issue=8%2F9&rft.pages=374-379&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1004107617449&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A107814516%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Lapin&rft.aufirst=G.+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kuzbassenergo-25"><a href="#cite_ref-Kuzbassenergo_25-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/">On GOELRO Plan — at Kuzbassenergo.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro">Արխիվացված</a> 26 Դեկտեմբեր 2008 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Archie Brown, The rise and fall of Communism (2009) p, 518. </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://soviethistory.msu.edu/1921-2/famine-of-1921-22/">«Famine of 1921–22»</a>. Seventeen Moments in Soviet History (ամերիկյան անգլերեն). 2015 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Seventeen+Moments+in+Soviet+History&rft.atitle=Famine+of+1921%E2%80%9322&rft_id=http%3A%2F%2Fsoviethistory.msu.edu%2F1921-2%2Ffamine-of-1921-22%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCourtoisWerthPannéPaczkowski1999" class="citation book cs1">Courtois, Stéphane; Werth, Nicolas; Panné, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Bartošek, Karel; Margolin, Jean-Louis (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/TheBlackBookofCommunism10/the-black-book-of-communism-jean-louis-margolin-1999-communism#page/n71/">The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression</a>. Harvard University Press. էջ 123. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-07608-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-07608-2"><bdi>978-0-674-07608-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Black+Book+of+Communism%3A+Crimes%2C+Terror%2C+Repression&rft.pages=123&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-674-07608-2&rft.aulast=Courtois&rft.aufirst=St%C3%A9phane&rft.au=Werth%2C+Nicolas&rft.au=Pann%C3%A9%2C+Jean-Louis&rft.au=Paczkowski%2C+Andrzej&rft.au=Barto%C5%A1ek%2C+Karel&rft.au=Margolin%2C+Jean-Louis&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2FTheBlackBookofCommunism10%2Fthe-black-book-of-communism-jean-louis-margolin-1999-communism%23page%2Fn71%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLenin" class="citation book cs1">Lenin, V.I. Collected Works. էջեր 152–164, Vol. 31. «The proletarian state must effect the transition to collective farming with extreme caution and only very gradually, by the force of example, without any coercion of the middle peasant.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Collected+Works&rft.pages=152-164%2C+Vol.+31&rft.aulast=Lenin&rft.aufirst=V.I.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Davies—Wheatcroft——[https://books.google.com/books?id=4s1lCwAAQBAJ&pg=PR14#v=onepage&q&f=false_xiv],_401_441-30"><a href="#cite_ref-Davies—Wheatcroft——[https://books.google.com/books?id=4s1lCwAAQBAJ&pg=PR14#v=onepage&q&f=false_xiv],_401_441_30-0">↑</a> <a href="#CITEREFDaviesWheatcroft">Davies, Wheatcroft</a>, էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=4s1lCwAAQBAJ&pg=PR14#v=onepage&q&f=false">xiv</a>, 401 441 </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCourtoisMark_Kramer" class="citation book cs1">Courtois, Stéphane; Mark Kramer (1999 թ․ հոկտեմբերի 15). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=H1jsgYCoRioC&pg=PA206">Livre noir du Communisme: crimes, terreur, répression</a>. Harvard University Press. էջ 206. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-07608-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-07608-2"><bdi>978-0-674-07608-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Livre+noir+du+Communisme%3A+crimes%2C+terreur%2C+r%C3%A9pression&rft.pages=206&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.isbn=978-0-674-07608-2&rft.aulast=Courtois&rft.aufirst=St%C3%A9phane&rft.au=Mark+Kramer&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DH1jsgYCoRioC%26pg%3DPA206&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.holodomorct.org/history.html">Ukrainian 'Holodomor' (man-made famine) Facts and History</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130424093532/http://www.holodomorct.org/history.html">Արխիվացված</a> 24 Ապրիլ 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Holodomorct.org (28 November 2006). Retrieved on 29 July 2013. </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCasanova2007" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Casanova, Julián (2007). República y Guerra Civil. Vol. 8 de la Historia de España, dirigida por Josep Fontana y Ramón Villares (իսպաներեն). Barcelona: Crítica/Marcial Pons. էջեր 271–274. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-84-8432-878-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-84-8432-878-0"><bdi>978-84-8432-878-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rep%C3%BAblica+y+Guerra+Civil.+Vol.+8+de+la+Historia+de+Espa%C3%B1a%2C+dirigida+por+Josep+Fontana+y+Ram%C3%B3n+Villares&rft.place=Barcelona&rft.pages=271-274&rft.pub=Cr%C3%ADtica%2FMarcial+Pons&rft.date=2007&rft.isbn=978-84-8432-878-0&rft.aulast=Casanova&rft.aufirst=Juli%C3%A1n&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Thurston-34"><a href="#cite_ref-Thurston_34-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFThurston1998" class="citation book cs1">Thurston, Robert W. (1998). Life and Terror in Stalin's Russia, 1934–1941. Yale University Press. էջ 139. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-300-07442-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-300-07442-0"><bdi>978-0-300-07442-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+and+Terror+in+Stalin%27s+Russia%2C+1934%E2%80%931941&rft.pages=139&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-300-07442-0&rft.aulast=Thurston&rft.aufirst=Robert+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGleason2009" class="citation book cs1">Gleason, Abbott (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JyN0hlKcfTcC&pg=PA373">A companion to Russian history</a>. Wiley-Blackwell. էջ 373. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4051-3560-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4051-3560-3"><bdi>978-1-4051-3560-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+companion+to+Russian+history&rft.pages=373&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-4051-3560-3&rft.aulast=Gleason&rft.aufirst=Abbott&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJyN0hlKcfTcC%26pg%3DPA373&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFYegorov" class="citation web cs1">Yegorov, Oleg (2019 թ․ սեպտեմբերի 26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rbth.com/history/331039-ussr-britain-france-talks-wwii">«Why didn't the USSR join Allies in 1939?»</a>. Russia Beyond. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 5-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Russia+Beyond&rft.atitle=Why+didn%27t+the+USSR+join+Allies+in+1939%3F&rft.aulast=Yegorov&rft.aufirst=Oleg&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.rbth.com%2Fhistory%2F331039-ussr-britain-france-talks-wwii&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.history.com/this-day-in-history/ussr-expelled-from-the-league-of-nations?form=MY01SV&OCID=MY01SV">USSR expelled from the League of Nations</a>. www.history.com. November 5, 2009 </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDuiker" class="citation book cs1">Duiker, William J. (2009 թ․ օգոստոսի 31). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uqvgYtJHGSMC">Contemporary World History</a>. Wadsworth Pub Co. էջ 128. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-495-57271-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-495-57271-8"><bdi>978-0-495-57271-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Contemporary+World+History&rft.pages=128&rft.pub=Wadsworth+Pub+Co&rft.isbn=978-0-495-57271-8&rft.aulast=Duiker&rft.aufirst=William+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuqvgYtJHGSMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-denunciation-39"><a href="#cite_ref-denunciation_39-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://avalon.law.yale.edu/wwii/s3.asp">Denunciation of the neutrality pact</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110520092519/http://avalon.law.yale.edu/wwii/s3.asp">Արխիվացված</a> 20 Մայիս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> 5 April 1945. (Avalon Project at Yale University) </li> <li id="cite_note-declarationofwar-40"><a href="#cite_ref-declarationofwar_40-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://avalon.law.yale.edu/wwii/s4.asp">Soviet Declaration of War on Japan</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110520092513/http://avalon.law.yale.edu/wwii/s4.asp">Արխիվացված</a> 20 Մայիս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, 8 August 1945. (Avalon Project at Yale University) </li> <li id="cite_note-1930s-41">↑ <a href="#cite_ref-1930s_41-0">41,0</a> <a href="#cite_ref-1930s_41-1">41,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHosking2001" class="citation book cs1">Hosking, Geoffrey A. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/russiarussianshi00hosk">Russia and the Russians: a history</a>. Harvard University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/russiarussianshi00hosk/page/469">469</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-00473-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-00473-3"><bdi>978-0-674-00473-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia+and+the+Russians%3A+a+history&rft.pages=469&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-674-00473-3&rft.aulast=Hosking&rft.aufirst=Geoffrey+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frussiarussianshi00hosk&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGoldhagen" class="citation book cs1">Goldhagen, Daniel. Hitler's Willing Executioners. էջ 290. «2.8 million young, healthy Soviet POWs" killed by the Germans, "mainly by starvation ... in less than eight months" of 1941–42, before "the decimation of Soviet POWs ... was stopped" and the Germans "began to use them as laborers.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hitler%27s+Willing+Executioners&rft.pages=290&rft.aulast=Goldhagen&rft.aufirst=Daniel&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-treatment-of-soviet-pows-starvation-disease-and-shootings-june-1941january-1942">«The Treatment of Soviet POWs: Starvation, Disease, and Shootings, June 1941 – January 1942»</a>. encyclopedia.ushmm.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181106204101/https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-treatment-of-soviet-pows-starvation-disease-and-shootings-june-1941january-1942">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=encyclopedia.ushmm.org&rft.atitle=The+Treatment+of+Soviet+POWs%3A+Starvation%2C+Disease%2C+and+Shootings%2C+June+1941+%E2%80%93+January+1942&rft_id=https%3A%2F%2Fencyclopedia.ushmm.org%2Fcontent%2Fen%2Farticle%2Fthe-treatment-of-soviet-pows-starvation-disease-and-shootings-june-1941january-1942&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBrinkley2003" class="citation book cs1">Brinkley, Douglas (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HymSg_Pp7X0C&q=big+four+world+war+2&pg=PA223">The New York Times Living History: World War II, 1942–1945: The Allied Counteroffensive</a>. Macmillan, 2004. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8050-7247-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8050-7247-1"><bdi>978-0-8050-7247-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+York+Times+Living+History%3A+World+War+II%2C+1942%E2%80%931945%3A+The+Allied+Counteroffensive&rft.pub=Macmillan%2C+2004&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-8050-7247-1&rft.aulast=Brinkley&rft.aufirst=Douglas&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHymSg_Pp7X0C%26q%3Dbig%2Bfour%2Bworld%2Bwar%2B2%26pg%3DPA223&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFUrquhart" class="citation book cs1">Urquhart, Brian. Looking for the Sheriff. New York Review of Books, 16 July 1998.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Looking+for+the+Sheriff&rft.pub=New+York+Review+of+Books%2C+16+July+1998&rft.aulast=Urquhart&rft.aufirst=Brian&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-fas.org-46"><a href="#cite_ref-fas.org_46-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://fas.org/irp/world/russia/gru/">«Main Intelligence Administration (GRU) Glavnoye Razvedovatel'noye Upravlenie – Russia / Soviet Intelligence Agencies»</a>. Fas.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081226090607/http://www.fas.org/irp/world/russia/gru/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Main+Intelligence+Administration+%28GRU%29+Glavnoye+Razvedovatel%27noye+Upravlenie+%E2%80%93+Russia+%2F+Soviet+Intelligence+Agencies&rft.pub=Fas.org&rft_id=https%3A%2F%2Ffas.org%2Firp%2Fworld%2Frussia%2Fgru%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lunokhod-47"><a href="#cite_ref-lunokhod_47-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation episode cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081226123643/http://www.cbc.ca/natureofthings/magazine2.html">«Tank on the Moon»</a>. The Nature of Things with David Suzuki. 6 December 2007. CBC-TV. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cbc.ca/natureofthings/magazine2.html">օրիգինալից</a> 2008 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Nature+of+Things+with+David+Suzuki&rft.date=2007-12-06&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cbc.ca%2Fnatureofthings%2Fmagazine2.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Kenneth S. Deffeyes, Beyond Oil: The View from Hubbert's Peak. </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Andreas Rödder, Deutschland einig Vaterland – Die Geschichte der Wiedervereinigung (2009). </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> Thomas Roser: DDR-Massenflucht: Ein Picknick hebt die Welt aus den Angeln (German – Mass exodus of the GDR: A picnic clears the world) in: Die Presse 16 August 2018. </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Otmar Lahodynsky: Paneuropäisches Picknick: Die Generalprobe für den Mauerfall (Pan-European picnic: the dress rehearsal for the fall of the Berlin Wall – German), in: Profil 9 August 2014. </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> "Der 19. August 1989 war ein Test für Gorbatschows“ (German – 19 August 1989 was a test for Gorbachev), in: FAZ 19 August 2009. </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050324050607/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705">The red blues — Soviet politics</a> by Brian Crozier, National Review, 25 June 1990. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html">Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928104220/http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html">Արխիվացված</a> 28 Սեպտեմբեր 2007 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBrzezinskiSullivan1997" class="citation book cs1">Brzezinski, Zbigniew K.; Sullivan, Paige (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Vt5OLD3vp4UC&q=26+december+1991+ussr&pg=PR5">Russia and the Commonwealth of Independent States: Documents, Data, and Analysis</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-56324-637-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-56324-637-1"><bdi>978-1-56324-637-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia+and+the+Commonwealth+of+Independent+States%3A+Documents%2C+Data%2C+and+Analysis&rft.date=1997&rft.isbn=978-1-56324-637-1&rft.aulast=Brzezinski&rft.aufirst=Zbigniew+K.&rft.au=Sullivan%2C+Paige&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVt5OLD3vp4UC%26q%3D26%2Bdecember%2B1991%2Bussr%26pg%3DPR5&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-uk-56"><a href="#cite_ref-uk_56-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fco.gov.uk/servlet/Front?pagename=OpenMarket/Xcelerate/ShowPage&c=Page&cid=1007029394365&a=KCountryProfile&aid=1019744935436">Country Profile: Russia</a> Foreign & Commonwealth Office of the United Kingdom. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080311123046/http://www.fco.gov.uk/servlet/Front?pagename=OpenMarket%2FXcelerate%2FShowPage&c=Page&cid=1007029394365&a=KCountryProfile&aid=1019744935436">Արխիվացված</a> 11 Մարտ 2008 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/966616.stm">"Child poverty soars in eastern Europe"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110512034826/http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/966616.stm">Արխիվացված</a> 12 Մայիս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, BBC News, 11 October 2000. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFParenti1997" class="citation book cs1">Parenti, Michael (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/blackshirtsredsr00pare">Blackshirts and Reds: Rational Fascism and the Overthrow of Communism</a>. City Lights Books. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/blackshirtsredsr00pare/page/n70">118</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87286-329-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87286-329-3"><bdi>978-0-87286-329-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Blackshirts+and+Reds%3A+Rational+Fascism+and+the+Overthrow+of+Communism&rft.pages=118&rft.pub=City+Lights+Books&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-87286-329-3&rft.aulast=Parenti&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fblackshirtsredsr00pare&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Scheidel-59">↑ <a href="#cite_ref-Scheidel_59-0">59,0</a> <a href="#cite_ref-Scheidel_59-1">59,1</a> <a href="#cite_ref-Scheidel_59-2">59,2</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFScheidel2017" class="citation book cs1">Scheidel, Walter (2017). The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century. Princeton: Princeton University Press. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=NgZpDQAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA51#v=onepage&q&f=false">51</a> & <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=NgZpDQAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA222#v=onepage&q&f=false">222–223</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-691-16502-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-691-16502-8"><bdi>978-0-691-16502-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Great+Leveler%3A+Violence+and+the+History+of+Inequality+from+the+Stone+Age+to+the+Twenty-First+Century&rft.place=Princeton&rft.pages=51+%26+222-223&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2017&rft.isbn=978-0-691-16502-8&rft.aulast=Scheidel&rft.aufirst=Walter&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMcAaley" class="citation book cs1">McAaley, Alastair. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170123224044/http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache%3A8M3JFdbXA7sJ%3Awww.crop.org%2Fviewfile.aspx%3Fid%3D381+&cd=10&hl=en&ct=clnk&gl=nz">Russia and the Baltics: Poverty and Poverty Research in a Changing World</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache%3A8M3JFdbXA7sJ%3Awww.crop.org%2Fviewfile.aspx%3Fid%3D381+&cd=10&hl=en&ct=clnk&gl=nz">օրիգինալից</a> 2017 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia+and+the+Baltics%3A+Poverty+and+Poverty+Research+in+a+Changing+World&rft.aulast=McAaley&rft.aufirst=Alastair&rft_id=http%3A%2F%2Fwebcache.googleusercontent.com%2Fsearch%3Fq%3Dcache%253A8M3JFdbXA7sJ%253Awww.crop.org%252Fviewfile.aspx%253Fid%253D381%2B%26cd%3D10%26hl%3Den%26ct%3Dclnk%26gl%3Dnz&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theglobeandmail.com/news/world/an-epidemic-of-street-kids-overwhelms-russian-cities/article4141933/">«An epidemic of street kids overwhelms Russian cities»</a>. The Globe and Mail. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160828195036/http://www.theglobeandmail.com/news/world/an-epidemic-of-street-kids-overwhelms-russian-cities/article4141933/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Globe+and+Mail&rft.atitle=An+epidemic+of+street+kids+overwhelms+Russian+cities&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theglobeandmail.com%2Fnews%2Fworld%2Fan-epidemic-of-street-kids-overwhelms-russian-cities%2Farticle4141933%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFTarg2006" class="citation book cs1">Targ, Harry (2006). Challenging Late Capitalism, Neoliberal Globalization, & Militarism.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Challenging+Late+Capitalism%2C+Neoliberal+Globalization%2C+%26+Militarism&rft.date=2006&rft.aulast=Targ&rft.aufirst=Harry&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> Theodore P. Gerber & Michael Hout, "More Shock than Therapy: Market Transition, Employment, and Income in Russia, 1991–1995", AJS Volume 104 Number 1 (July 1998): 1–50. </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.economist.com/node/15731344">«Cops for hire»</a>. The Economist. 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151208110401/http://www.economist.com/node/15731344">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Economist&rft.atitle=Cops+for+hire&rft.date=2010&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.economist.com%2Fnode%2F15731344&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-CPI2015-65"><a href="#cite_ref-CPI2015_65-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.transparency.org/cpi2014/results">«Corruption Perceptions Index 2014»</a>. Transparency International. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151202072021/http://www.transparency.org/cpi2014/results">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Corruption+Perceptions+Index+2014&rft.pub=Transparency+International&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.transparency.org%2Fcpi2014%2Fresults&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHardt2003" class="citation book cs1">Hardt, John (2003). Russia's Uncertain Economic Future: With a Comprehensive Subject Index. M. E Sharpe. էջ 481.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia%27s+Uncertain+Economic+Future%3A+With+a+Comprehensive+Subject+Index&rft.pages=481&rft.pub=M.+E+Sharpe&rft.date=2003&rft.aulast=Hardt&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAlexanderBuchilHumphrey" class="citation book cs1">Alexander, Catharine; Buchil, Victor; Humphrey, Caroline (2007 թ․ սեպտեմբերի 12). Urban Life in Post-Soviet Asia. CRC Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Urban+Life+in+Post-Soviet+Asia&rft.pub=CRC+Press&rft.aulast=Alexander&rft.aufirst=Catharine&rft.au=Buchil%2C+Victor&rft.au=Humphrey%2C+Caroline&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSmorodinskaya" class="citation book cs1">Smorodinskaya. Encyclopaedia of Contemporary Russian. Routledge.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+of+Contemporary+Russian&rft.pub=Routledge&rft.au=Smorodinskaya&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGalazkaa2000" class="citation journal cs1">Galazkaa, Artur (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-infectious-diseases_2000-01_181_1/page/244">«Implications of the Diphtheria Epidemic in the Former Soviet Union for Immunization Programs»</a>. Journal of Infectious Diseases. 181: 244–248. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F315570">10.1086/315570</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10657222">10657222</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Infectious+Diseases&rft.atitle=Implications+of+the+Diphtheria+Epidemic+in+the+Former+Soviet+Union+for+Immunization+Programs&rft.volume=181&rft.pages=244-248&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F315570&rft_id=info%3Apmid%2F10657222&rft.aulast=Galazkaa&rft.aufirst=Artur&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-infectious-diseases_2000-01_181_1%2Fpage%2F244&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFShubnikov" class="citation web cs1">Shubnikov, Eugene. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pitt.edu/~super4/33011-34001/33991.ppt">«Non-communicable Diseases and Former Soviet Union countries»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161011091551/http://www.pitt.edu/~super4/33011-34001/33991.ppt">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Non-communicable+Diseases+and+Former+Soviet+Union+countries&rft.aulast=Shubnikov&rft.aufirst=Eugene&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pitt.edu%2F~super4%2F33011-34001%2F33991.ppt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWhartonVitek1998" class="citation journal cs1">Wharton, Melinda; Vitek, Charles (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2640235">«Diphtheria in the Former Soviet Union: Reemergence of a Pandemic Disease»</a>. Emerging Infectious Diseases. 4 (4): 539–550. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3201%2Feid0404.980404">10.3201/eid0404.980404</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMC (identifier)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2640235">2640235</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9866730">9866730</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Emerging+Infectious+Diseases&rft.atitle=Diphtheria+in+the+Former+Soviet+Union%3A+Reemergence+of+a+Pandemic+Disease&rft.volume=4&rft.issue=4&rft.pages=539-550&rft.date=1998&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2640235%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F9866730&rft_id=info%3Adoi%2F10.3201%2Feid0404.980404&rft.aulast=Wharton&rft.aufirst=Melinda&rft.au=Vitek%2C+Charles&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2640235&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFParenti1997" class="citation book cs1">Parenti, Michael (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/blackshirtsredsr00pare">Blackshirts and Reds: Rational Fascism and the Overthrow of Communism</a>. San Francisco: City Lights Books. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/blackshirtsredsr00pare/page/n65">107</a>, 115. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87286-329-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87286-329-3"><bdi>978-0-87286-329-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Blackshirts+and+Reds%3A+Rational+Fascism+and+the+Overthrow+of+Communism&rft.place=San+Francisco&rft.pages=107%2C+115&rft.pub=City+Lights+Books&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-87286-329-3&rft.aulast=Parenti&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fblackshirtsredsr00pare&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHudsonSommers" class="citation news cs1">Hudson, Michael; Sommers, Jeffrey (2010 թ․ դեկտեմբերի 20). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/dec/20/latvia-debt-economy-europe-austerity">«Latvia provides no magic solution for indebted economies»</a>. <a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">The Guardian</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171025021924/https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/dec/20/latvia-debt-economy-europe-austerity">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. «Neoliberal austerity has created demographic losses exceeding Stalin's deportations back in the 1940s (although without the latter's loss of life). As government cutbacks in education, healthcare and other basic social infrastructure threaten to undercut long-term development, young people are emigrating to better their lives rather than suffer in an economy without jobs. More than 12% of the overall population (and a much larger percentage of its labor force) now works abroad.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Latvia+provides+no+magic+solution+for+indebted+economies&rft.aulast=Hudson&rft.aufirst=Michael&rft.au=Sommers%2C+Jeffrey&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcommentisfree%2F2010%2Fdec%2F20%2Flatvia-debt-economy-europe-austerity&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHoepller2011" class="citation journal cs1">Hoepller, C (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kon.org/urc/v10/hoeppler.html">«Russian Demographics: The Role of the Collapse of the Soviet Union»</a>. Undergraduate Research Journal for the Human Sciences. 10 (1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160806005855/http://www.kon.org/urc/v10/hoeppler.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Undergraduate+Research+Journal+for+the+Human+Sciences&rft.atitle=Russian+Demographics%3A+The+Role+of+the+Collapse+of+the+Soviet+Union&rft.volume=10&rft.issue=1&rft.date=2011&rft.aulast=Hoepller&rft.aufirst=C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kon.org%2Furc%2Fv10%2Fhoeppler.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPoland" class="citation web cs1">Poland, Marshall. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160708010129/http://www2.needham.k12.ma.us/nhs/cur/Baker_00/03-04/baker%20poland%20p1/ussr.htm">«Russian Economy in the Aftermath of the Collapse of the Soviet Union»</a>. Needham K12. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.needham.k12.ma.us/nhs/cur/Baker_00/03-04/baker%20poland%20p1/ussr.htm">օրիգինալից</a> 2016 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Needham+K12&rft.atitle=Russian+Economy+in+the+Aftermath+of+the+Collapse+of+the+Soviet+Union&rft.aulast=Poland&rft.aufirst=Marshall&rft_id=http%3A%2F%2Fwww2.needham.k12.ma.us%2Fnhs%2Fcur%2FBaker_00%2F03-04%2Fbaker%2520poland%2520p1%2Fussr.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> David Stuckler, Lawrence King, and Martin McKee. "Mass privatisation and the post-communist mortality crisis: a cross-national analysis." The Lancet 373.9661 (2009): 399–407. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/7828901.stm">Privatisation 'raised death rate'</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160306005653/http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/7828901.stm">Արխիվացված</a> 6 Մարտ 2016 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. BBC, 15 January 2009. Retrieved 19 November 2014. </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZubok" class="citation book cs1">Zubok, Vladislav M. (2009 թ․ փետրվարի 1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3j2VJj1hs1EC&pg=PR9">A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev</a>. Univ of North Carolina Press. էջ ix. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8078-9905-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8078-9905-2"><bdi>978-0-8078-9905-2</bdi></a>. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին – via Google Books.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Failed+Empire%3A+The+Soviet+Union+in+the+Cold+War+from+Stalin+to+Gorbachev&rft.pages=ix&rft.pub=Univ+of+North+Carolina+Press&rft.isbn=978-0-8078-9905-2&rft.aulast=Zubok&rft.aufirst=Vladislav+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3j2VJj1hs1EC%26pg%3DPR9&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://zakon.rada.gov.ua/laws/main/1543-12">"ЗАКОН УКРАЇНИ Про правонаступництво України"</a> (ուկր.). </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKaufmanHardt1993" class="citation book cs1">Kaufman, Richard F.; Hardt, John P., eds. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JSwstF6SEAkC&pg=PA924">The Former Soviet Union in Transition</a>. M.E. Sharpe. էջ 924. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-56324-318-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-56324-318-9"><bdi>978-1-56324-318-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Former+Soviet+Union+in+Transition&rft.pages=924&rft.pub=M.E.+Sharpe&rft.date=1993&rft.isbn=978-1-56324-318-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJSwstF6SEAkC%26pg%3DPA924&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZadorozhnii2016" class="citation book cs1">Zadorozhnii, Oleksandr (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=lMokDwAAQBAJ&pg=PA98">International Law in the Relations of Ukraine and the Russian Federation</a>. Yuri Marchenko. էջ 98. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-617-684-146-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-617-684-146-3"><bdi>978-617-684-146-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=International+Law+in+the+Relations+of+Ukraine+and+the+Russian+Federation&rft.pages=98&rft.pub=Yuri+Marchenko&rft.date=2016&rft.isbn=978-617-684-146-3&rft.aulast=Zadorozhnii&rft.aufirst=Oleksandr&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DlMokDwAAQBAJ%26pg%3DPA98&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.rambler.ru/ukraine/43812763-ni-po-chestnomu-ni-po-bratski-moskva-i-kiev-ne-mogut-podelit-sovetskuyu-sobstvennost-za-rubezhom/">«Ни по-честному, ни по-братски – Москва и Киев не могут поделить советскую собственность за рубежом»</a>. Рамблер/новости.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%80%2F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8&rft.atitle=%D0%9D%D0%B8+%D0%BF%D0%BE-%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%83%2C+%D0%BD%D0%B8+%D0%BF%D0%BE-%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8+%E2%80%93+%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0+%D0%B8+%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%B2+%D0%BD%D0%B5+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%82+%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%82%D1%8C+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E+%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B7%D0%B0+%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%B6%D0%BE%D0%BC&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.rambler.ru%2Fukraine%2F43812763-ni-po-chestnomu-ni-po-bratski-moskva-i-kiev-ne-mogut-podelit-sovetskuyu-sobstvennost-za-rubezhom%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFНиколаевич" class="citation journal cs1">Николаевич, Касатенко Александр (2013 թ․ սեպտեմբերի 21). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/istoriya-i-teoriya-restitutsii-kulturnyh-tsennostey">«История и теория реституции культурных ценностей»</a>. Вестник Таганрогского института управления и экономики. 1 (17) – via cyberleninka.ru.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA+%D0%A2%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B8%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82%D0%B0+%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B8&rft.atitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%B9&rft.volume=1&rft.issue=17&rft.aulast=%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87&rft.aufirst=%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE+%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80&rft_id=https%3A%2F%2Fcyberleninka.ru%2Farticle%2Fn%2Fistoriya-i-teoriya-restitutsii-kulturnyh-tsennostey&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> Adam B. Ulam, Expansion and coexistence: the history of Soviet foreign policy, 1917–73 (1974) </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarold_Henry_Fisher1955" class="citation book cs1">Harold Henry Fisher (1955). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=b2umAAAAIAAJ&pg=PA13">The Communist Revolution: An Outline of Strategy and Tactics</a>. Stanford UP. էջ 13.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Communist+Revolution%3A+An+Outline+of+Strategy+and+Tactics&rft.pages=13&rft.pub=Stanford+UP&rft.date=1955&rft.au=Harold+Henry+Fisher&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Db2umAAAAIAAJ%26pg%3DPA13&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> Duncan Hallas, The Comintern: The History of the Third International (1985) </li> <li id="cite_note-loc-cs-87"><a href="#cite_ref-loc-cs_87-0">↑</a> "Germany (East)", Library of Congress Country Study, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html">Appendix B: The Council for Mutual Economic Assistance</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090501075842/http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html">Արխիվացված</a> 1 Մայիս 2009 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> Michael C. Kaser, Comecon: Integration problems of the planned economies (Oxford University Press, 1967) </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> Laurien Crump, The Warsaw Pact Reconsidered: International Relations in Eastern Europe, 1955–1969 (Routledge, 2015). </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> Michał Jerzy Zacharias, "The Beginnings of the Cominform: The Policy of the Soviet Union towards European Communist Parties in Connection with the Political Initiatives of the United States of America in 1947." Acta Poloniae Historica 78 (1998): 161–200. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/issn/0001-6829">0001-6829</a> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> Nikos Marantzidis, "The Greek Civil War (1944–1949) and the International Communist System." Journal of Cold War Studies 15.4 (2013): 25–54. </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> Heinz Timmermann, "The cominform effects on Soviet foreign policy." Studies in Comparative Communism 18.1 (1985): 3–23 </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> Ulam, Expansion and Coexistence (1974) pp 111–79 </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMueller1976" class="citation journal cs1">Mueller, Gordon H. (1976). «Rapallo Reexamined: A New Look at Germany's Secret Military Collaboration with Russia in 1922». Military Affairs. 40 (3): 109–117. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1986524">10.2307/1986524</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/1986524">1986524</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Military+Affairs&rft.atitle=Rapallo+Reexamined%3A+A+New+Look+at+Germany%27s+Secret+Military+Collaboration+with+Russia+in+1922&rft.volume=40&rft.issue=3&rft.pages=109-117&rft.date=1976&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1986524&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1986524%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Mueller&rft.aufirst=Gordon+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> Christine A. White, British and American Commercial Relations with Soviet Russia, 1918–1924 (UNC Press Books, 2017). </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWilson1971" class="citation journal cs1">Wilson, J. H. (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_social-science-quarterly_1971-09_52_2/page/349">«American Business and the Recognition of the Soviet Union»</a>. Social Science Quarterly. 52 (2): 349–368. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/42860014">42860014</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Social+Science+Quarterly&rft.atitle=American+Business+and+the+Recognition+of+the+Soviet+Union&rft.volume=52&rft.issue=2&rft.pages=349-368&rft.date=1971&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F42860014%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=J.+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_social-science-quarterly_1971-09_52_2%2Fpage%2F349&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> Chris Ward, Stalin's Russia (2nd ed. 1999) pp 148–88. </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> Barbara Jelavich, St.Petersburg and Moscow: Czarist and Soviet Foreign Policy, 1814–1974 (1974) pp 342–46 </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLouise_Grace_Shaw2003" class="citation book cs1">Louise Grace Shaw (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=iAmDj-U-1fAC&pg=PA103">The British Political Elite and the Soviet Union, 1937–1939</a>. էջ 103. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7146-5398-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7146-5398-3"><bdi>978-0-7146-5398-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+British+Political+Elite+and+the+Soviet+Union%2C+1937%E2%80%931939&rft.pages=103&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7146-5398-3&rft.au=Louise+Grace+Shaw&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DiAmDj-U-1fAC%26pg%3DPA103&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> D.C. Watt, How War Came: the Immediate Origins of the Second World War 1938–1939 (1989) </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBeloff1949" class="citation book cs1">Beloff, Max (1949). The Foreign Policy Of Soviet Russia (1929–1941), Volume Two. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. էջ 2.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Foreign+Policy+Of+Soviet+Russia+%281929%E2%80%931941%29%2C+Volume+Two&rft.pages=2&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1949&rft.aulast=Beloff&rft.aufirst=Max&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFStrachan" class="citation web cs1">Strachan, Frederick (2011 թ․ նոյեմբերի 23). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.e-ir.info/2011/11/23/the-evolution-of-stalins-foreign-policy-during-word-war-two/">«The Evolution of Stalin's Foreign Policy during World War Two»</a>. E-International Relations. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 12-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=E-International+Relations&rft.atitle=The+Evolution+of+Stalin%27s+Foreign+Policy+during+World+War+Two&rft.aulast=Strachan&rft.aufirst=Frederick&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.e-ir.info%2F2011%2F11%2F23%2Fthe-evolution-of-stalins-foreign-policy-during-word-war-two%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-sakwa-103">↑ <a href="#cite_ref-sakwa_103-0">103,0</a> <a href="#cite_ref-sakwa_103-1">103,1</a> Sakwa, Richard. Soviet Politics in Perspective. 2nd ed. London – N.Y.: Routledge, 1998 </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLaw,_David_A.1975" class="citation book cs1">Law, David A. (1975). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=f3ky9qBavl4C">Russian Civilization</a>. Ardent Media. էջեր 193–94. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8422-0529-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8422-0529-0"><bdi>978-0-8422-0529-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512055909/http://books.google.com/books?id=f3ky9qBavl4C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Civilization&rft.pages=193-94&rft.pub=Ardent+Media&rft.date=1975&rft.isbn=978-0-8422-0529-0&rft.au=Law%2C+David+A.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Df3ky9qBavl4C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZemtsov,_Ilya1989" class="citation book cs1">Zemtsov, Ilya (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chernenkolastbol00zemt">Chernenko: The Last Bolshevik: The Soviet Union on the Eve of Perestroika</a>. Transaction Publishers. էջ 325. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-88738-260-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-88738-260-4"><bdi>978-0-88738-260-4</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chernenko%3A+The+Last+Bolshevik%3A+The+Soviet+Union+on+the+Eve+of+Perestroika&rft.pages=325&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=1989&rft.isbn=978-0-88738-260-4&rft.au=Zemtsov%2C+Ilya&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fchernenkolastbol00zemt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKnight,_Amy1995" class="citation book cs1">Knight, Amy (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PxiuUGRQhUIC">Beria: Stalin's First Lieutenant</a>. Princeton University Press. էջ 5. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-691-01093-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-691-01093-9"><bdi>978-0-691-01093-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512055028/http://books.google.com/books?id=PxiuUGRQhUIC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Beria%3A+Stalin%27s+First+Lieutenant&rft.pages=5&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-691-01093-9&rft.au=Knight%2C+Amy&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPxiuUGRQhUIC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHough,_Jerry_F.Fainsod,_Merle1979" class="citation book cs1">Hough, Jerry F.; Fainsod, Merle (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=38gMzMRXCpQC">How the Soviet Union is Governed</a>. Harvard University Press. էջ 486. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-41030-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-41030-5"><bdi>978-0-674-41030-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512054528/http://books.google.com/books?id=38gMzMRXCpQC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+the+Soviet+Union+is+Governed&rft.pages=486&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1979&rft.isbn=978-0-674-41030-5&rft.au=Hough%2C+Jerry+F.&rft.au=Fainsod%2C+Merle&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D38gMzMRXCpQC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFService,_Robert2009" class="citation book cs1">Service, Robert (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=o8Z1QAAACAAJ">History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century</a>. Penguin Books Ltd. էջ 378. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-14-103797-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-14-103797-4"><bdi>978-0-14-103797-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110511090135/http://books.google.com/books?id=o8Z1QAAACAAJ&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+Modern+Russia%3A+From+Tsarism+to+the+Twenty-first+Century&rft.pages=378&rft.pub=Penguin+Books+Ltd&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-14-103797-4&rft.au=Service%2C+Robert&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Do8Z1QAAACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3mQjvzP8VSYC">Конститутион оф тхе Руссиян Федератион: витх комментариес анд интерпретатион</a>. Brunswick Publishing Corp. 1994. էջ 82. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-55618-142-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-55618-142-9"><bdi>978-1-55618-142-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512045452/http://books.google.com/books?id=3mQjvzP8VSYC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%BE%D0%BD+%D0%BE%D1%84+%D1%82%D1%85%D0%B5+%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F%D0%BD+%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BE%D0%BD%3A+%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%85+%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B5%D1%81+%D0%B0%D0%BD%D0%B4+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BE%D0%BD&rft.pages=82&rft.pub=Brunswick+Publishing+Corp&rft.date=1994&rft.isbn=978-1-55618-142-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3mQjvzP8VSYC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFŌgushi,_Atsushi2008" class="citation book cs1">Ōgushi, Atsushi (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=N7mDUC1nOZsC">The Demise of the Soviet Communist Party</a>. Routledge. էջեր 31–32. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-43439-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-43439-3"><bdi>978-0-415-43439-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512042443/http://books.google.com/books?id=N7mDUC1nOZsC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Demise+of+the+Soviet+Communist+Party&rft.pages=31-32&rft.pub=Routledge&rft.date=2008&rft.isbn=978-0-415-43439-3&rft.au=%C5%8Cgushi%2C+Atsushi&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DN7mDUC1nOZsC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFTaras,_Ray1989" class="citation book cs1">Taras, Ray (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=AlcVAAAAIAAJ">Leadership change in Communist states</a>. Routledge. էջ 132. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-04-445277-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-04-445277-5"><bdi>978-0-04-445277-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512053745/http://books.google.com/books?id=AlcVAAAAIAAJ&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Leadership+change+in+Communist+states&rft.pages=132&rft.pub=Routledge&rft.date=1989&rft.isbn=978-0-04-445277-5&rft.au=Taras%2C+Ray&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DAlcVAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFF._Triska,_JanSlusser,_Robert_M.1962" class="citation book cs1">F. Triska, Jan; Slusser, Robert M. (1962). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/theorylawpoli00tris">The Theory, Law, and Policy of Soviet Treaties</a>. Stanford University Press. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/theorylawpoli00tris/page/63">63</a>–64. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8047-0122-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8047-0122-8"><bdi>978-0-8047-0122-8</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Theory%2C+Law%2C+and+Policy+of+Soviet+Treaties&rft.pages=63-64&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=1962&rft.isbn=978-0-8047-0122-8&rft.au=F.+Triska%2C+Jan&rft.au=Slusser%2C+Robert+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftheorylawpoli00tris&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDeb,_Kalipada1996" class="citation book cs1">Deb, Kalipada (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=IvK6r-8Ogg0C">Soviet Union to Commonwealth: Transformation and Challenges</a>. M.D. Publications Pvt. Ltd. էջ 81. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-85880-95-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-85880-95-2"><bdi>978-81-85880-95-2</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512053347/http://books.google.com/books?id=IvK6r-8Ogg0C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Union+to+Commonwealth%3A+Transformation+and+Challenges&rft.pages=81&rft.pub=M.D.+Publications+Pvt.+Ltd&rft.date=1996&rft.isbn=978-81-85880-95-2&rft.au=Deb%2C+Kalipada&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DIvK6r-8Ogg0C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-COMSSP-114">↑ <a href="#cite_ref-COMSSP_114-0">114,0</a> <a href="#cite_ref-COMSSP_114-1">114,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBenson,_Shirley2001" class="citation book cs1">Benson, Shirley (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=dQeahlZdM7sC">Nikita Khrushchev and the Creation of a Superpower</a>. Penn State University Press. էջեր XIV. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-271-02170-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-271-02170-6"><bdi>978-0-271-02170-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150910233718/https://books.google.com/books?id=dQeahlZdM7sC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nikita+Khrushchev+and+the+Creation+of+a+Superpower&rft.pages=XIV&rft.pub=Penn+State+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-271-02170-6&rft.au=Benson%2C+Shirley&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdQeahlZdM7sC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=h9FFVgu-Ff0C">The Communist World</a>. Ardent Media. 2001. էջ 441. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-271-02170-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-271-02170-6"><bdi>978-0-271-02170-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512051205/http://books.google.com/books?id=h9FFVgu-Ff0C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Communist+World&rft.pages=441&rft.pub=Ardent+Media&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-271-02170-6&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dh9FFVgu-Ff0C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJoseph_Marie_Feldbrugge,_Ferdinand1993" class="citation book cs1">Joseph Marie Feldbrugge, Ferdinand (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C">Russian Law: The End of the Soviet System and the Role of Law</a>. Martinus Nijhoff Publishers. էջ 205. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7923-2358-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7923-2358-7"><bdi>978-0-7923-2358-7</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512041218/http://books.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Law%3A+The+End+of+the+Soviet+System+and+the+Role+of+Law&rft.pages=205&rft.pub=Martinus+Nijhoff+Publishers&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-7923-2358-7&rft.au=Joseph+Marie+Feldbrugge%2C+Ferdinand&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJWt7MN3Dch8C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWhite,_StephenJ._Gill,_GraemeSlider,_Darrell1993" class="citation book cs1">White, Stephen; J. Gill, Graeme; Slider, Darrell (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/politicsoftransi0000whit">The Politics of Transition: Shaping a post-Soviet Future</a>. Cambridge University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/politicsoftransi0000whit/page/108">108</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-44634-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-44634-1"><bdi>978-0-521-44634-1</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Politics+of+Transition%3A+Shaping+a+post-Soviet+Future&rft.pages=108&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-521-44634-1&rft.au=White%2C+Stephen&rft.au=J.+Gill%2C+Graeme&rft.au=Slider%2C+Darrell&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpoliticsoftransi0000whit&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFP._Hoffmann,_ErikLaird,_Robin_Frederick1984" class="citation book cs1">P. Hoffmann, Erik; Laird, Robin Frederick (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=63_obglArrMC">The Soviet Polity in the Modern Era</a>. Transaction Publishers. էջեր 313–315. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-202-24165-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-202-24165-4"><bdi>978-0-202-24165-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512045329/http://books.google.com/books?id=63_obglArrMC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Soviet+Polity+in+the+Modern+Era&rft.pages=313-315&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=1984&rft.isbn=978-0-202-24165-4&rft.au=P.+Hoffmann%2C+Erik&rft.au=Laird%2C+Robin+Frederick&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D63_obglArrMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFP._Hoffmann,_ErikLaird,_Robin_Frederick1984" class="citation book cs1">P. Hoffmann, Erik; Laird, Robin Frederick (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=63_obglArrMC">The Soviet Polity in the Modern Era</a>. Transaction Publishers. էջեր 315–319. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-202-24165-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-202-24165-4"><bdi>978-0-202-24165-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512045329/http://books.google.com/books?id=63_obglArrMC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Soviet+Polity+in+the+Modern+Era&rft.pages=315-319&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=1984&rft.isbn=978-0-202-24165-4&rft.au=P.+Hoffmann%2C+Erik&rft.au=Laird%2C+Robin+Frederick&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D63_obglArrMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1">«The Soviet Polity in the Modern Era». Great Russian Encyclopedia. 1: 742. 2005.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Great+Russian+Encyclopedia&rft.atitle=The+Soviet+Polity+in+the+Modern+Era&rft.volume=1&rft.pages=742&rft.date=2005&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSakwa,_Richard1998" class="citation book cs1">Sakwa, Richard (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vX1U5G_xnqcC">Soviet Politics in Perspective</a>. Routledge. էջ 106. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-07153-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-07153-6"><bdi>978-0-415-07153-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512042437/http://books.google.com/books?id=vX1U5G_xnqcC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Politics+in+Perspective&rft.pages=106&rft.pub=Routledge&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-415-07153-6&rft.au=Sakwa%2C+Richard&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvX1U5G_xnqcC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKucherov,_Samuel1970" class="citation book cs1">Kucherov, Samuel (1970). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ssMUAAAAIAAJ">The Organs of Soviet Administration of Justice: Their History and Operation</a>. Brill Archive Publishers. էջ 31. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512060346/http://books.google.com/books?id=ssMUAAAAIAAJ&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Organs+of+Soviet+Administration+of+Justice%3A+Their+History+and+Operation&rft.pages=31&rft.pub=Brill+Archive+Publishers&rft.date=1970&rft.au=Kucherov%2C+Samuel&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DssMUAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPhillips,_Steve2000" class="citation book cs1">Phillips, Steve (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=_na0zfdhKQMC">Lenin and the Russian Revolution</a>. Heinemann. էջ 71. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-435-32719-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-435-32719-4"><bdi>978-0-435-32719-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512055812/http://books.google.com/books?id=_na0zfdhKQMC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lenin+and+the+Russian+Revolution&rft.pages=71&rft.pub=Heinemann&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-435-32719-4&rft.au=Phillips%2C+Steve&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_na0zfdhKQMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1">«Union of Soviet Socialist Republics». <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a>. Encyclopædia Britannica, Inc. 2005. էջ 1014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Union+of+Soviet+Socialist+Republics&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.pages=1014&rft.pub=Encyclop%C3%A6dia+Britannica%2C+Inc.&rft.date=2005&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFService,_Robert2009" class="citation book cs1">Service, Robert (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=o8Z1QAAACAAJ">History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century</a>. Penguin Books Ltd. էջ 379. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-14-103797-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-14-103797-4"><bdi>978-0-14-103797-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110511090135/http://books.google.com/books?id=o8Z1QAAACAAJ&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+Modern+Russia%3A+From+Tsarism+to+the+Twenty-first+Century&rft.pages=379&rft.pub=Penguin+Books+Ltd&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-14-103797-4&rft.au=Service%2C+Robert&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Do8Z1QAAACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Khrushchevgoner-126">↑ <a href="#cite_ref-Khrushchevgoner_126-0">126,0</a> <a href="#cite_ref-Khrushchevgoner_126-1">126,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKhrushchev,_Nikita2007" class="citation book cs1">Khrushchev, Nikita (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/memoirsofnikitak0000khru">Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 3: Statesman</a>. Pennsylvania State University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/memoirsofnikitak0000khru/page/674">674</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-271-02935-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-271-02935-1"><bdi>978-0-271-02935-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Memoirs+of+Nikita+Khrushchev%2C+Volume+3%3A+Statesman&rft.pages=674&rft.pub=Pennsylvania+State+University+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-271-02935-1&rft.au=Khrushchev%2C+Nikita&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmemoirsofnikitak0000khru&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPolley,_Martin2000" class="citation book cs1">Polley, Martin (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/azofmoderneurope0000poll">A–Z of modern Europe since 1789</a>. Routledge. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/azofmoderneurope0000poll/page/88">88</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-18597-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-18597-4"><bdi>978-0-415-18597-4</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A%E2%80%93Z+of+modern+Europe+since+1789&rft.pages=88&rft.pub=Routledge&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-415-18597-4&rft.au=Polley%2C+Martin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fazofmoderneurope0000poll&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-countrystudies-128"><a href="#cite_ref-countrystudies_128-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://countrystudies.us/russia/18.htm">«Gorbachev's Reform Dilemma»</a>. Library of Congress Country Studies. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110623125043/http://countrystudies.us/russia/18.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gorbachev%27s+Reform+Dilemma&rft.pub=Library+of+Congress+Country+Studies&rft_id=http%3A%2F%2Fcountrystudies.us%2Frussia%2F18.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPolmar,_Norman1991" class="citation book cs1">Polmar, Norman (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tkGDkpkQh-sC">The Naval Institute Guide to the Soviet</a>. United States Naval Institute. էջ 1. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87021-241-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87021-241-3"><bdi>978-0-87021-241-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904015129/https://books.google.com/books?id=tkGDkpkQh-sC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Naval+Institute+Guide+to+the+Soviet&rft.pages=1&rft.pub=United+States+Naval+Institute&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-87021-241-3&rft.au=Polmar%2C+Norman&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtkGDkpkQh-sC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMcCauley,_Martin2007" class="citation book cs1">McCauley, Martin (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ycCZqmhhceMC">The Rise and Fall of the Soviet Union</a>. Pearson Education. էջ 490. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-582-78465-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-582-78465-9"><bdi>978-0-582-78465-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904015129/https://books.google.com/books?id=ycCZqmhhceMC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rise+and+Fall+of+the+Soviet+Union&rft.pages=490&rft.pub=Pearson+Education&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-582-78465-9&rft.au=McCauley%2C+Martin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DycCZqmhhceMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGovernment_of_the_USSR:_Gorbachev,_Mikhail" class="citation web cs1 cs1-prop-script cs1-prop-foreign-lang-source">Government of the USSR: Gorbachev, Mikhail (1972 թ․ մարտի 21). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sssr.su/zopp.html"><bdi lang="ru">УКАЗ: ПОЛОЖЕНИЕ О МИНИСТЕРСТВЕ ЮСТИЦИИ СССР</bdi></a> [Law: About state governing bodies of USSR in a transition period on the bodies of state authority and administration of the USSR in Transition] (ռուսերեն). sssr.su. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130425162517/http://www.sssr.su/zopp.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A3%D0%9A%D0%90%D0%97%3A+%D0%9F%D0%9E%D0%9B%D0%9E%D0%96%D0%95%D0%9D%D0%98%D0%95+%D0%9E+%D0%9C%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%A1%D0%A2%D0%95%D0%A0%D0%A1%D0%A2%D0%92%D0%95+%D0%AE%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%A6%D0%98%D0%98+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.pub=sssr.su&rft.au=Government+of+the+USSR%3A+Gorbachev%2C+Mikhail&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sssr.su%2Fzopp.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVincent_Daniels,_Robert1993" class="citation book cs1">Vincent Daniels, Robert (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=gTIZ2dvDKF0C">A Documentary History of Communism in Russia: From Lenin to Gorbachev</a>. University Press of New England (UPNE). էջ 388. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87451-616-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87451-616-6"><bdi>978-0-87451-616-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512041324/http://books.google.com/books?id=gTIZ2dvDKF0C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Documentary+History+of+Communism+in+Russia%3A+From+Lenin+to+Gorbachev&rft.pages=388&rft.pub=University+Press+of+New+England+%28UPNE%29&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-87451-616-6&rft.au=Vincent+Daniels%2C+Robert&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DgTIZ2dvDKF0C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFEncyclopædia_Britannica" class="citation web cs1"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure">«Inquisitorial procedure (law) – Britannica Online Encyclopedia»</a>. Encyclopædia Britannica, Inc. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101222225224/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Inquisitorial+procedure+%28law%29+%E2%80%93+Britannica+Online+Encyclopedia&rft.pub=Encyclop%C3%A6dia+Britannica%2C+Inc.&rft.au=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F288956%2Finquisitorial-procedure&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAdams,_Simon2005" class="citation book cs1">Adams, Simon (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LyqIDCc-cSsC">Russian Republics</a>. Black Rabbit Books. էջ 21. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-58340-606-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-58340-606-9"><bdi>978-1-58340-606-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512041101/http://books.google.com/books?id=LyqIDCc-cSsC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Republics&rft.pages=21&rft.pub=Black+Rabbit+Books&rft.date=2005&rft.isbn=978-1-58340-606-9&rft.au=Adams%2C+Simon&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLyqIDCc-cSsC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFeldbrugge,_Ferdinand_Joseph_Maria1993" class="citation book cs1">Feldbrugge, Ferdinand Joseph Maria (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C">Russian Law: The Rnd of the Soviet system and the Role of Law</a>. Martinus Nijhoff Publishers. էջ 94. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7923-2358-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7923-2358-7"><bdi>978-0-7923-2358-7</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512041218/http://books.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Law%3A+The+Rnd+of+the+Soviet+system+and+the+Role+of+Law&rft.pages=94&rft.pub=Martinus+Nijhoff+Publishers&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-7923-2358-7&rft.au=Feldbrugge%2C+Ferdinand+Joseph+Maria&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJWt7MN3Dch8C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWhite2012" class="citation book cs1">White, Matthew (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/greatbigbookofho0000whit">The Great Big Book of Horrible Things</a>. W. W. Norton. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/greatbigbookofho0000whit/page/368">368</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-393-08192-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-393-08192-3"><bdi>978-0-393-08192-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Great+Big+Book+of+Horrible+Things&rft.pages=368&rft.pub=W.+W.+Norton&rft.date=2012&rft.isbn=978-0-393-08192-3&rft.aulast=White&rft.aufirst=Matthew&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgreatbigbookofho0000whit&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> Scott and Scott, The Armed Forces of the Soviet Union, Westview Press, 1979, p.13 </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.encyclopedia.com/science-and-technology/astronomy-and-space-exploration/space-exploration/sputnik">«Sputnik»</a>. Encyclopedia. 2021 թ․ նոյեմբերի 27.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclopedia&rft.atitle=Sputnik&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.encyclopedia.com%2Fscience-and-technology%2Fastronomy-and-space-exploration%2Fspace-exploration%2Fsputnik&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 սպաս․ url-status (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_url-status" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ url-status">link</a>) </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.history.com/this-day-in-history/first-man-in-space">«Soviet cosmonaut Yuri Gagarin becomes the first man in space»</a>. History.com. 2021 թ․ նոյեմբերի 27.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History.com&rft.atitle=Soviet+cosmonaut+Yuri+Gagarin+becomes+the+first+man+in+space&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.history.com%2Fthis-day-in-history%2Ffirst-man-in-space&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 սպաս․ url-status (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_url-status" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ url-status">link</a>) </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://spp.fas.org/eprint/lindroos_moon1.htm">«The Soviet Manned Lunar Program»</a>. e-Prints. 2021 թ․ նոյեմբերի 27.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=e-Prints&rft.atitle=The+Soviet+Manned+Lunar+Program&rft_id=https%3A%2F%2Fspp.fas.org%2Feprint%2Flindroos_moon1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 սպաս․ url-status (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_url-status" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ url-status">link</a>) </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/technology/Energia-Soviet-launch-vehicle">«Energia, Soviet Launch Vehicle»</a>. Britannica. 2021 թ․ նոյեմբերի 27.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Britannica&rft.atitle=Energia%2C+Soviet+Launch+Vehicle&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftechnology%2FEnergia-Soviet-launch-vehicle&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 սպաս․ url-status (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_url-status" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ url-status">link</a>) </li> <li id="cite_note-Harland2020-142">↑ <a href="#cite_ref-Harland2020_142-0">142,0</a> <a href="#cite_ref-Harland2020_142-1">142,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarland" class="citation encyclopaedia cs1">Harland, David M. (2020 թ․ հունվարի 28). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Mir-Soviet-Russian-space-station">«Mir»</a>. Encyclopedia Britannica. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 22-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mir&rft.btitle=Encyclopedia+Britannica&rft.aulast=Harland&rft.aufirst=David+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2FMir-Soviet-Russian-space-station&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Վիքիդարանի տարբերանշան"><img alt="Վիքիդարանի տարբերանշան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/18px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a><a href="https://hy.wikisource.org/wiki/Special:Search/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="extiw" title="s:Special:Search/Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն"> Տեքստ՝ Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն</a> <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Վիքիդարան">Վիքիդարանում</a> </li> <li id="cite_note-gregory2004-144">↑ <a href="#cite_ref-gregory2004_144-0">144,0</a> <a href="#cite_ref-gregory2004_144-1">144,1</a> <a href="#cite_ref-gregory2004_144-2">144,2</a> <a href="#cite_ref-gregory2004_144-3">144,3</a> <a href="#cite_ref-gregory2004_144-4">144,4</a> <a href="#cite_ref-gregory2004_144-5">144,5</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGregory,_Paul_R.2004" class="citation book cs1">Gregory, Paul R. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=hFHU5kaXhu8C">The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives</a>. Cambridge University Press. էջեր 218–20. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-53367-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-53367-6"><bdi>978-0-521-53367-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512042222/http://books.google.com/books?id=hFHU5kaXhu8C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Political+Economy+of+Stalinism%3A+Evidence+from+the+Soviet+Secret+Archives&rft.pages=218-20&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-521-53367-6&rft.au=Gregory%2C+Paul+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DhFHU5kaXhu8C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMawdsley,_Evan1998" class="citation book cs1">Mawdsley, Evan (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=m-voAAAAIAAJ">The Stalin Years: The Soviet Union, 1929–1953</a>. Manchester University Press. էջ 30. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7190-4600-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7190-4600-1"><bdi>978-0-7190-4600-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Stalin+Years%3A+The+Soviet+Union%2C+1929%E2%80%931953&rft.pages=30&rft.pub=Manchester+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-7190-4600-1&rft.au=Mawdsley%2C+Evan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dm-voAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto2-146"><a href="#cite_ref-auto2_146-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWheatcroft,_S._G.Davies,_R._W.Cooper,_J._M.1986" class="citation book cs1">Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=m-voAAAAIAAJ">Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941</a>. Vol. 39. Economic History Review. էջեր 30–2. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7190-4600-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7190-4600-1"><bdi>978-0-7190-4600-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Industrialization+Reconsidered%3A+Some+Preliminary+Conclusions+about+Economic+Development+between+1926+and+1941&rft.pages=30-2&rft.pub=Economic+History+Review&rft.date=1986&rft.isbn=978-0-7190-4600-1&rft.au=Wheatcroft%2C+S.+G.&rft.au=Davies%2C+R.+W.&rft.au=Cooper%2C+J.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dm-voAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://countrystudies.us/russia/12.htm">«Reconstruction and Cold War»</a>. Library of Congress. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060927170555/http://countrystudies.us/russia/12.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Reconstruction+and+Cold+War&rft.pub=Library+of+Congress&rft_id=http%3A%2F%2Fcountrystudies.us%2Frussia%2F12.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-foreign_trade-148">↑ <a href="#cite_ref-foreign_trade_148-0">148,0</a> <a href="#cite_ref-foreign_trade_148-1">148,1</a> <a href="#cite_ref-foreign_trade_148-2">148,2</a> <a href="#cite_ref-foreign_trade_148-3">148,3</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0391%29">«Reconstruction and Cold War»</a>. Library of Congress Country Studies. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170309155830/http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+su0391%29">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Reconstruction+and+Cold+War&rft.pub=Library+of+Congress+Country+Studies&rft_id=http%3A%2F%2Frs6.loc.gov%2Fcgi-bin%2Fquery%2Fr%3Ffrd%2Fcstdy%3A%40field%2528DOCID%2Bsu0391%2529&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFIMF_and_OECD1991" class="citation book cs1">IMF and OECD (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=o8Z1QAAACAAJ">A Study of the Soviet Economy</a>. Vol. 1. <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B4" title="Արժույթի միջազգային հիմնադրամ">International Monetary Fund</a>. էջ 9. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-14-103797-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-14-103797-4"><bdi>978-0-14-103797-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Study+of+the+Soviet+Economy&rft.pages=9&rft.pub=International+Monetary+Fund&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-14-103797-4&rft.au=IMF+and+OECD&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Do8Z1QAAACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988">(չաշխատող հղում) </li> <li id="cite_note-economy-150">↑ <a href="#cite_ref-economy_150-0">150,0</a> <a href="#cite_ref-economy_150-1">150,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904015129/http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+su0009%29">«Economy»</a>. Library of Congress Country Studies. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0009%29">օրիգինալից</a> 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Economy&rft.pub=Library+of+Congress+Country+Studies&rft_id=http%3A%2F%2Frs6.loc.gov%2Fcgi-bin%2Fquery%2Fr%3Ffrd%2Fcstdy%3A%40field%2528DOCID%2Bsu0009%2529&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-hanson-151">↑ <a href="#cite_ref-hanson_151-0">151,0</a> <a href="#cite_ref-hanson_151-1">151,1</a> Hanson, Philip. The Rise and Fall of the Soviet Economy: An Economic History of the USSR from 1945. London: Longman, 2003. </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBergson,_Abram1997" class="citation journal cs1">Bergson, Abram (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_comparative-economic-studies_spring-1997_39_1/page/1">«How Big was the Soviet GDP?»</a>. Comparative Economic Studies. 39 (1): 1–14. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1057%2Fces.1997.1">10.1057/ces.1997.1</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:155781882">155781882</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Comparative+Economic+Studies&rft.atitle=How+Big+was+the+Soviet+GDP%3F&rft.volume=39&rft.issue=1&rft.pages=1-14&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1057%2Fces.1997.1&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A155781882%23id-name%3DS2CID&rft.au=Bergson%2C+Abram&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_comparative-economic-studies_spring-1997_39_1%2Fpage%2F1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarrison,_Mark1993" class="citation journal cs1">Harrison, Mark (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1993_45_1/page/141">«Soviet Economic Growth Since 1928: The Alternative Statistics of G. I. Khanin»</a>. Europe-Asia Studies. 45 (1): 141–167. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F09668139308412080">10.1080/09668139308412080</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=Soviet+Economic+Growth+Since+1928%3A+The+Alternative+Statistics+of+G.+I.+Khanin&rft.volume=45&rft.issue=1&rft.pages=141-167&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F09668139308412080&rft.au=Harrison%2C+Mark&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_europe-asia-studies_1993_45_1%2Fpage%2F141&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGvosdev,_Nikolas2008" class="citation book cs1">Gvosdev, Nikolas (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Q_xTyZUEqkYC">The Strange Death of Soviet communism: A Postscript</a>. Transaction Publishers. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4128-0698-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4128-0698-5"><bdi>978-1-4128-0698-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Strange+Death+of+Soviet+communism%3A+A+Postscript&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-4128-0698-5&rft.au=Gvosdev%2C+Nikolas&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQ_xTyZUEqkYC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Fischer—Easterly——4-155"><a href="#cite_ref-Fischer—Easterly——4_155-0">↑</a> <a href="#CITEREFFischerEasterly">Fischer, Easterly</a>, էջ 4 </li> <li id="cite_note-Fischer—Easterly——5-156"><a href="#cite_ref-Fischer—Easterly——5_156-0">↑</a> <a href="#CITEREFFischerEasterly">Fischer, Easterly</a>, էջ 5 </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRosefielde1996" class="citation journal cs1">Rosefielde, Steven (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1996-09_48_6/page/956">«Stalinism in Post-Communist Perspective: New Evidence on Killings, Forced Labor and Economic Growth in the 1930s»</a>. Europe-Asia Studies. 48 (6): 956–987. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F09668139608412393">10.1080/09668139608412393</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/152635">152635</a>. «The new evidence shows that administrative command planning and Stalin's forced industrialization strategies failed in the 1930s and beyond. The economic miracle chronicled in official hagiographies and until recently faithfully recounted in Western textbooks has no basis in fact. It is the statistical artefact not of index number relativity (the Gerschenkron effect) but of misapplying to the calculation of growth cost prices that do not accurately measure competitive value. The standard of living declined during the 1930s in response to Stalin's despotism, and after a brief improvement following his death, lapsed into stagnation. Glasnost and post-communist revelations interpreted as a whole thus provide no basis for Getty, Rittersporn & Zemskov's relatively favorable characterization of the methods, economic achievements and human costs of Stalinism. The evidence demonstrates that the suppression of markets and the oppression of vast segments of the population were economically counterproductive and humanly calamitous, just as anyone conversant with classical economic theory should have expected.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=Stalinism+in+Post-Communist+Perspective%3A+New+Evidence+on+Killings%2C+Forced+Labor+and+Economic+Growth+in+the+1930s&rft.volume=48&rft.issue=6&rft.pages=956-987&rft.date=1996&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F09668139608412393&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F152635%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Rosefielde&rft.aufirst=Steven&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_europe-asia-studies_1996-09_48_6%2Fpage%2F956&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCentral_Intelligence_Agency1991" class="citation web cs1">Central Intelligence Agency (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">«GDP – Million 1990»</a>. The World Factbook. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151109124727/http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 12-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=GDP+%E2%80%93+Million+1990&rft.date=1991&rft.au=Central+Intelligence+Agency&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb%2F1990%2Frankings%2Fgdp_million_1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCentral_Intelligence_Agency1992" class="citation web cs1">Central Intelligence Agency (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1991/rankings/gdp_per_capita_0.html">«GDP Per Capita – 1991»</a>. The World Factbook. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100819051611/http://www.theodora.com/wfb/1991/rankings/gdp_per_capita_0.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 12-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=GDP+Per+Capita+%E2%80%93+1991&rft.date=1992&rft.au=Central+Intelligence+Agency&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb%2F1991%2Frankings%2Fgdp_per_capita_0.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161019101414/https://waitingforputney.wordpress.com/2013/10/28/a-beginners-guide-to-soviet-industrialization/">«A Beginner's Guide to Soviet Industrialization»</a>. Waiting for Putney. 2013 թ․ հոկտեմբերի 28. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://waitingforputney.wordpress.com/2013/10/28/a-beginners-guide-to-soviet-industrialization/">օրիգինալից</a> 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Waiting+for+Putney&rft.atitle=A+Beginner%27s+Guide+to+Soviet+Industrialization&rft_id=https%3A%2F%2Fwaitingforputney.wordpress.com%2F2013%2F10%2F28%2Fa-beginners-guide-to-soviet-industrialization%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1990">«Human Development Report 1990 | Human Development Reports»</a>. hdr.undp.org. 1990. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161019062220/http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1990">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=hdr.undp.org&rft.atitle=Human+Development+Report+1990+%7C+Human+Development+Reports&rft.date=1990&rft_id=http%3A%2F%2Fhdr.undp.org%2Fen%2Freports%2Fglobal%2Fhdr1990&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջեր. 105–108 </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջ. 295 </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջ. 297 </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջեր. 297–99 </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջ. 299 </li> <li id="cite_note-ciacom-167">↑ <a href="#cite_ref-ciacom_167-0">167,0</a> <a href="#cite_ref-ciacom_167-1">167,1</a> <a href="#cite_ref-ciacom_167-2">167,2</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCentral_Intelligence_Agency1991" class="citation web cs1">Central Intelligence Agency (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101005005759/http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_communications.html">«Soviet Union – Communications»</a>. The World Factbook. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_communications.html">օրիգինալից</a> 2010 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=Soviet+Union+%E2%80%93+Communications&rft.date=1991&rft.au=Central+Intelligence+Agency&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb1991%2Fsoviet_union%2Fsoviet_union_communications.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-CIA-168"><a href="#cite_ref-CIA_168-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCentral_Intelligence_Agency1992" class="citation web cs1">Central Intelligence Agency (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101005005804/http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_economy.html">«Soviet Union – Economy»</a>. The World Factbook. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_economy.html">օրիգինալից</a> 2010 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=Soviet+Union+%E2%80%93+Economy&rft.date=1992&rft.au=Central+Intelligence+Agency&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb1991%2Fsoviet_union%2Fsoviet_union_economy.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHardt,_John_PearceHardt,_John_P.2003" class="citation book cs1">Hardt, John Pearce; Hardt, John P. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=IvKF3PKGYAcC">Russia's Uncertain Economic Future: With a Comprehensive Subject Index</a>. M.E. Sharpe. էջ 233. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7656-1208-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7656-1208-3"><bdi>978-0-7656-1208-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512044209/http://books.google.com/books?id=IvKF3PKGYAcC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia%27s+Uncertain+Economic+Future%3A+With+a+Comprehensive+Subject+Index&rft.pages=233&rft.pub=M.E.+Sharpe&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7656-1208-3&rft.au=Hardt%2C+John+Pearce&rft.au=Hardt%2C+John+P.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DIvKF3PKGYAcC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-science&technology-170"><a href="#cite_ref-science&technology_170-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904015129/http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+su0413%29">«Science and Technology»</a>. Library of Congress Country Studies. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0413%29">օրիգինալից</a> 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Science+and+Technology&rft.pub=Library+of+Congress+Country+Studies&rft_id=http%3A%2F%2Frs6.loc.gov%2Fcgi-bin%2Fquery%2Fr%3Ffrd%2Fcstdy%3A%40field%2528DOCID%2Bsu0413%2529&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> Rose Eveleth (12 December 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.smithsonianmag.com/smart-news/soviet-russia-had-a-better-record-of-training-women-in-stem-than-america-does-today-180948141/?no-ist">Soviet Russia Had a Better Record of Training Women in STEM Than America Does Today</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141006112126/http://www.smithsonianmag.com/smart-news/soviet-russia-had-a-better-record-of-training-women-in-stem-than-america-does-today-180948141/?no-ist">Արխիվացված</a> 6 Հոկտեմբեր 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Smithsonian Institution. Retrieved 26 June 2014. </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFOfford" class="citation journal cs1">Offord. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.the-scientist.com/foundations/stamping-out-science-1948-68665">«Stamping Out Science, 1948»</a>. The Scientist.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Scientist&rft.atitle=Stamping+Out+Science%2C+1948&rft.au=Offord&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.the-scientist.com%2Ffoundations%2Fstamping-out-science-1948-68665&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMacFarland" class="citation journal cs1">MacFarland, Margo (1990 թ․ մայիսի 3). «Global Tech Strategies Brought to U.S». Washington Technology.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Washington+Technology&rft.atitle=Global+Tech+Strategies+Brought+to+U.S&rft.aulast=MacFarland&rft.aufirst=Margo&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDeckert" class="citation news cs1">Deckert, R.A. (1990 թ․ հոկտեմբերի 10). «The science of uncovering industrial information». Business Journal of the Treasure Coast.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Business+Journal+of+the+Treasure+Coast&rft.atitle=The+science+of+uncovering+industrial+information&rft.aulast=Deckert&rft.aufirst=R.A.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1">«U.S. Firms Must Trade Short-Term {{subst:lc:Gains}} for Long-Term {{subst:lc:Technology}} Planning». Inside the Pentagon. 1991 թ․ մարտի 7.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Inside+the+Pentagon&rft.atitle=U.S.+Firms+Must+Trade+Short-Term+%7B%7Bsubst%3Alc%3AGains%7D%7D+for+Long-Term+%7B%7Bsubst%3Alc%3ATechnology%7D%7D+Planning&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHighman,_Robert_D.S.Greenwood,_John_T.Hardesty,_Von1998" class="citation book cs1">Highman, Robert D.S.; Greenwood, John T.; Hardesty, Von (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cpynoFM-Jf4C">Russian Aviation and Air Power in the Twentieth Century</a>. Routledge. էջ 134. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7146-4784-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7146-4784-5"><bdi>978-0-7146-4784-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Aviation+and+Air+Power+in+the+Twentieth+Century&rft.pages=134&rft.pub=Routledge&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-7146-4784-5&rft.au=Highman%2C+Robert+D.S.&rft.au=Greenwood%2C+John+T.&rft.au=Hardesty%2C+Von&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DcpynoFM-Jf4C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-twocerofive-177">↑ <a href="#cite_ref-twocerofive_177-0">177,0</a> <a href="#cite_ref-twocerofive_177-1">177,1</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջ. 205 </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> <a href="#CITEREFWilson1983">Wilson 1983</a>, էջ. 201 </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">↑</a> Ambler, Shaw and Symons 1985, p. 166–67. </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">↑</a> Ambler, Shaw and Symons 1985, p. 168. </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">↑</a> Ambler, Shaw and Symons 1985, p. 165 </li> <li id="cite_note-Ambler_1985,_p._167-182">↑ <a href="#cite_ref-Ambler_1985,_p._167_182-0">182,0</a> <a href="#cite_ref-Ambler_1985,_p._167_182-1">182,1</a> Ambler, Shaw and Symons 1985, p. 167. </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> Ambler, Shaw and Symons 1985, p. 169. </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">↑</a> International Monetary Fund and Organisation for Economic Co-operation and Development 1991, p. 56. </li> <li id="cite_note-simvol-185">↑ <a href="#cite_ref-simvol_185-0">185,0</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-1">185,1</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-2">185,2</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-3">185,3</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-4">185,4</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-5">185,5</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-6">185,6</a> <a href="#cite_ref-simvol_185-7">185,7</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.km.ru/news/sovetskaya-simvolika-kak-serpom-po-zapadu">Советская символика. Как серпом по Западу</a> </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ru.delfi.lt/abroad/global/gruziya-vvodit-shtrafy-za-ispolzovanie-simvoliki-kommunizma-i-fashizma.d?id=63409398#ixzz2mGMvR000">Грузия вводит штрафы за использование символики коммунизма и фашизма</a> // Новости-Грузия, 29 ноября 2013 </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nation-news.ru/2015-04-16/85308-lavrov-prizval-zapad-zastavit-ukrainu-ne-geroizirovat-fashizm/">Лавров призвал Запад заставить Украину не героизировать фашизм</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150418000138/http://nation-news.ru/2015-04-16/85308-lavrov-prizval-zapad-zastavit-ukrainu-ne-geroizirovat-fashizm/">Արխիվացված</a> 2015-04-18 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // nation-news.ru, 16.04.2015 </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://baltijalv.lv/news/read/20645">Венецианская комиссия реабилитировала серп и молот</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170621110449/http://baltijalv.lv/news/read/20645">Արխիվացված</a> 2017-06-21 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // baltijalv.lv </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/CJE_11_95">The Soviet coat of arms may not be registered as a Community trade mark</a> </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMark_Harrison" class="citation book cs1">Mark Harrison (2002 թ․ հուլիսի 18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=yJcD7_Q_rQ8C&pg=PA167">Accounting for War: Soviet Production, Employment, and the Defence Burden, 1940–1945</a>. Cambridge University Press. էջ 167. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-89424-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-89424-1"><bdi>978-0-521-89424-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Accounting+for+War%3A+Soviet+Production%2C+Employment%2C+and+the+Defence+Burden%2C+1940%E2%80%931945&rft.pages=167&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.isbn=978-0-521-89424-1&rft.au=Mark+Harrison&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DyJcD7_Q_rQ8C%26pg%3DPA167&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Geoffrey_A._Hosking_2006_242-191"><a href="#cite_ref-Geoffrey_A._Hosking_2006_242_191-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGeoffrey_A._Hosking2006" class="citation book cs1">Geoffrey A. Hosking (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rulersvictimsrus00hosk">Rulers and victims: the Russians in the Soviet Union</a>. Harvard University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rulersvictimsrus00hosk/page/242">242</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-02178-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-02178-5"><bdi>978-0-674-02178-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rulers+and+victims%3A+the+Russians+in+the+Soviet+Union&rft.pages=242&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-674-02178-5&rft.au=Geoffrey+A.+Hosking&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frulersvictimsrus00hosk&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJay_WinterEmmanuel_Sivan2000" class="citation book cs1">Jay Winter; Emmanuel Sivan (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZK2A5x7E8IkC&pg=PA64">War and Remembrance in the Twentieth Century</a>. Cambridge University Press. էջ 64. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-79436-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-79436-7"><bdi>978-0-521-79436-7</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904015129/https://books.google.com/books?id=ZK2A5x7E8IkC&pg=PA64">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=War+and+Remembrance+in+the+Twentieth+Century&rft.pages=64&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-521-79436-7&rft.au=Jay+Winter&rft.au=Emmanuel+Sivan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZK2A5x7E8IkC%26pg%3DPA64&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-GSE-193"><a href="#cite_ref-GSE_193-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGovernment_of_the_USSR1977" class="citation book cs1 cs1-prop-script cs1-prop-foreign-lang-source">Government of the USSR (1977). <bdi lang="ru">Большая советская энциклопедия</bdi> [Great Soviet Encyclopaedia] (ռուսերեն). Vol. 24. Moscow: State Committee for Publishing. էջ 15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.place=Moscow&rft.pages=15&rft.pub=State+Committee+for+Publishing&rft.date=1977&rft.au=Government+of+the+USSR&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAnderson,_Barbara_A.1990" class="citation book cs1">Anderson, Barbara A. (1990). Growth and Diversity of the Population of the Soviet Union. Vol. 510. Annals of the American Academy of Political and Social Sciences. էջեր 155–77.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Growth+and+Diversity+of+the+Population+of+the+Soviet+Union&rft.pages=155-77&rft.pub=Annals+of+the+American+Academy+of+Political+and+Social+Sciences&rft.date=1990&rft.au=Anderson%2C+Barbara+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVallin,_J.Chesnais,_J.C.1970" class="citation book cs1">Vallin, J.; Chesnais, J.C. (1970). Recent Developments of Mortality in Europe, English-Speaking Countries and the Soviet Union, 1960–1970. Vol. 29. Population Studies. էջեր 861–898.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Recent+Developments+of+Mortality+in+Europe%2C+English-Speaking+Countries+and+the+Soviet+Union%2C+1960%E2%80%931970&rft.pages=861-898&rft.pub=Population+Studies&rft.date=1970&rft.au=Vallin%2C+J.&rft.au=Chesnais%2C+J.C.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRyan,_Michael" class="citation book cs1">Ryan, Michael (1988 թ․ մայիսի 28). Life Expectancy and Mortality Data from the Soviet Union. Vol. 296. էջ 1,513–1515.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+Expectancy+and+Mortality+Data+from+the+Soviet+Union&rft.pages=1%2C513-1515&rft.au=Ryan%2C+Michael&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: <code class="cs1-code">|work=</code> ignored (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#periodical_ignored" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>) </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDavis,_ChristopherFeshbach,_Murray" class="citation book cs1">Davis, Christopher; Feshbach, Murray. Rising Infant Mortality in the USSR in the 1970s. Washington, D.C.: United States Census Bureau. էջ 95.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rising+Infant+Mortality+in+the+USSR+in+the+1970s&rft.place=Washington%2C+D.C.&rft.pages=95&rft.pub=United+States+Census+Bureau&rft.au=Davis%2C+Christopher&rft.au=Feshbach%2C+Murray&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKrimins,_Juris1990" class="citation book cs1">Krimins, Juris (3–7 December 1990). The Changing Mortality Patterns in Latvia, Lithuania and Estonia: Experience of the Past Three Decades.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Changing+Mortality+Patterns+in+Latvia%2C+Lithuania+and+Estonia%3A+Experience+of+the+Past+Three+Decades&rft.date=1990-12-03%2F1990-12-07&rft.au=Krimins%2C+Juris&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> Paper presented at the International Conference on Health, Morbidity and Mortality by Cause of Death in Europe. </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> Wendy Z. Goldman, Women, the State and Revolution: Soviet Family Policy and Social Life, 1917–1936. Cambridge: Cambridge University Press, 1993 </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">↑</a> Richard Stites, The Women's Liberation Movement in Russia: Feminism, Nihilism, and Bolshevism, 1860–1930 (1978) </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">↑</a> Rebecca Balmas Neary, "Mothering Socialist Society: The Wife-Activists' Movement and the Soviet Culture of Daily Life, 1934–1941," Russian Review (58) 3, July 1999: 396–412 </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFiges" class="citation web cs1">Figes, Orlando (2017 թ․ հոկտեմբերի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationalgeographic.com/archaeology-and-history/magazine/2017/09-10/russian-revolution-history-lenin/">«From Tsar to U.S.S.R.: Russia's Chaotic Year of Revolution»</a>. National Geographic. National Geographic Society. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190322092654/https://www.nationalgeographic.com/archaeology-and-history/magazine/2017/09-10/russian-revolution-history-lenin/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Geographic&rft.atitle=From+Tsar+to+U.S.S.R.%3A+Russia%27s+Chaotic+Year+of+Revolution.&rft.aulast=Figes&rft.aufirst=Orlando&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nationalgeographic.com%2Farchaeology-and-history%2Fmagazine%2F2017%2F09-10%2Frussian-revolution-history-lenin%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-203"><a href="#cite_ref-203">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGao" class="citation web cs1">Gao, George. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/08/14/why-the-former-ussr-has-far-fewer-men-than-women/">«Why the Former USSR Has Far Fewer Men than Women»</a>. Pew Research Center. Pew Research Center. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190328231028/https://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/08/14/why-the-former-ussr-has-far-fewer-men-than-women/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Pew+Research+Center&rft.atitle=Why+the+Former+USSR+Has+Far+Fewer+Men+than+Women&rft.aulast=Gao&rft.aufirst=George&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pewresearch.org%2Ffact-tank%2F2015%2F08%2F14%2Fwhy-the-former-ussr-has-far-fewer-men-than-women%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-204"><a href="#cite_ref-204">↑</a> А. П. Чуприков, В. Д. Мишиев. // Латеральность населения СССР в конце 70-х и начале 80-х годов. К истории латеральной нейропсихологии и нейропсихиатрии. Хрестоматия. Донецк, 2010, 192 с. </li> <li id="cite_note-autogenerated2-205"><a href="#cite_ref-autogenerated2_205-0">↑</a> А. П. Чуприков, Е. А. Волков. // Мир леворуких. Киев. 2008. </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFEnglund" class="citation web cs1">Englund, Will. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190624220243/https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1998-03-27-1998086130-story.html">«In Russia, left isn't quite right Handedness: The official Moscow line is that lefties are OK, but suspicion of those who are different persists from the old Soviet days»</a>. baltimoresun.com. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1998-03-27-1998086130-story.html">օրիգինալից</a> 2019 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=baltimoresun.com&rft.atitle=In+Russia%2C+left+isn%27t+quite+right+Handedness%3A+The+official+Moscow+line+is+that+lefties+are+OK%2C+but+suspicion+of+those+who+are+different+persists+from+the+old+Soviet+days.&rft.aulast=Englund&rft.aufirst=Will&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.baltimoresun.com%2Fnews%2Fbs-xpm-1998-03-27-1998086130-story.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-207"><a href="#cite_ref-207">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDanielaRubeneMedne" class="citation report cs1">Daniela, Linda; Rubene, Zanda; Medne, Dace (2016 թ․ օգոստոսի 23). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eera-ecer.de/ecer-programmes/conference/21/contribution/38628/">Wrong Hand/Wrong Children: Education of Left Handed Children in the Soviet Union</a>. European Educational Research Association (Report). Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=report&rft.btitle=Wrong+Hand%2FWrong+Children%3A+Education+of+Left+Handed+Children+in+the+Soviet+Union&rft.aulast=Daniela&rft.aufirst=Linda&rft.au=Rubene%2C+Zanda&rft.au=Medne%2C+Dace&rft_id=https%3A%2F%2Feera-ecer.de%2Fecer-programmes%2Fconference%2F21%2Fcontribution%2F38628%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-208"><a href="#cite_ref-208">↑</a> Sheila Fitzpatrick, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-european-history/education-and-social-mobility-soviet-union-19211934">Education and Social Mobility in the Soviet Union 1921–1934</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141118133419/http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-european-history/education-and-social-mobility-soviet-union-19211934">Արխիվացված</a> 18 Նոյեմբեր 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Cambridge University Press (16 May 2002), <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-521-89423-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-521-89423-9">0-521-89423-9</a> </li> <li id="cite_note-209"><a href="#cite_ref-209">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLaw1975" class="citation book cs1">Law, David A. (1975). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=f3ky9qBavl4C">Russian Civilization</a>. Ardent Media. էջեր 300–1. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8422-0529-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8422-0529-0"><bdi>978-0-8422-0529-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512055909/http://books.google.com/books?id=f3ky9qBavl4C&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Civilization&rft.pages=300-1&rft.pub=Ardent+Media&rft.date=1975&rft.isbn=978-0-8422-0529-0&rft.aulast=Law&rft.aufirst=David+A.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Df3ky9qBavl4C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMikhail_Shifman2005" class="citation book cs1">Mikhail Shifman, ed. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ho6fMF8ehogC">You Failed Your Math Test, Comrade Einstein: Adventures and Misadventures of Young Mathematicians Or Test Your Skills in Almost Recreational Mathematics</a>. World Scientific. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-981-270-116-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-981-270-116-9"><bdi>978-981-270-116-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=You+Failed+Your+Math+Test%2C+Comrade+Einstein%3A+Adventures+and+Misadventures+of+Young+Mathematicians+Or+Test+Your+Skills+in+Almost+Recreational+Mathematics&rft.pub=World+Scientific&rft.date=2005&rft.isbn=978-981-270-116-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dho6fMF8ehogC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFEdward_Frenkel" class="citation journal cs1">Edward Frenkel (2012 թ․ հոկտեմբեր). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newcriterion.com/articles.cfm/The-Fifth-problem--math---anti-Semitism-in-the-Soviet-Union-7446">«The Fifth problem: math & anti-Semitism in the Soviet Union»</a>. The New Criterion. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151207161404/http://www.newcriterion.com/articles.cfm/The-Fifth-problem--math---anti-Semitism-in-the-Soviet-Union-7446">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+Criterion&rft.atitle=The+Fifth+problem%3A+math+%26+anti-Semitism+in+the+Soviet+Union&rft.au=Edward+Frenkel&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newcriterion.com%2Farticles.cfm%2FThe-Fifth-problem--math---anti-Semitism-in-the-Soviet-Union-7446&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDominic_Lawson" class="citation news cs1">Dominic Lawson (2011 թ․ հոկտեմբերի 11). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/opinion/commentators/dominic-lawson/dominic-lawson-more-migrants-please-especially-the-clever-ones-2368622.html">«More migrants please, especially the clever ones»</a>. The Independent. London. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120204140558/http://www.independent.co.uk/opinion/commentators/dominic-lawson/dominic-lawson-more-migrants-please-especially-the-clever-ones-2368622.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Independent&rft.atitle=More+migrants+please%2C+especially+the+clever+ones&rft.au=Dominic+Lawson&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.independent.co.uk%2Fopinion%2Fcommentators%2Fdominic-lawson%2Fdominic-lawson-more-migrants-please-especially-the-clever-ones-2368622.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAndre_Geim2010" class="citation web cs1">Andre Geim (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2010/geim-bio.html">«Biographical»</a>. Nobelprize.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170616114451/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2010/geim-bio.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 14-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Biographical&rft.pub=Nobelprize.org&rft.date=2010&rft.au=Andre+Geim&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fphysics%2Flaureates%2F2010%2Fgeim-bio.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFShlapentokh1990" class="citation book cs1">Shlapentokh, Vladimir (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7VFqqE5995UC">Soviet Intellectuals and Political Power: The Post-Stalin Era</a>. I.B. Tauris. էջ 26. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-85043-284-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-85043-284-5"><bdi>978-1-85043-284-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512041316/http://books.google.com/books?id=7VFqqE5995UC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Intellectuals+and+Political+Power%3A+The+Post-Stalin+Era&rft.pages=26&rft.pub=I.B.+Tauris&rft.date=1990&rft.isbn=978-1-85043-284-5&rft.aulast=Shlapentokh&rft.aufirst=Vladimir&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D7VFqqE5995UC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-education-215"><a href="#cite_ref-education_215-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPejovich1990" class="citation book cs1">Pejovich, Svetozar (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ocQKHRReKdcC">The Economics of Property Rights: Towards a Theory of Comparative Systems</a>. Springer Science+Business Media. էջ 130. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7923-0878-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7923-0878-2"><bdi>978-0-7923-0878-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Economics+of+Property+Rights%3A+Towards+a+Theory+of+Comparative+Systems&rft.pages=130&rft.pub=Springer+Science%2BBusiness+Media&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-7923-0878-2&rft.aulast=Pejovich&rft.aufirst=Svetozar&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DocQKHRReKdcC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cia-216"><a href="#cite_ref-cia_216-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCentral_Intelligence_Agency1991" class="citation web cs1">Central Intelligence Agency (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_people.html">«Soviet Union – People»</a>. The World Factbook. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101004135453/http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_people.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=Soviet+Union+%E2%80%93+People&rft.date=1991&rft.au=Central+Intelligence+Agency&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb1991%2Fsoviet_union%2Fsoviet_union_people.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Comrie—1981——2-217"><a href="#cite_ref-Comrie—1981——2_217-0">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie, 1981</a>, էջ 2 </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջ. 3 </li> <li id="cite_note-219"><a href="#cite_ref-219">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHosking,_Geoffrey" class="citation web cs1">Hosking, Geoffrey (2006 թ․ մարտի 13). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historytoday.com/geoffrey-hosking/rulers-and-victims-russians-soviet-union">«Rulers and Victims: The Russians in the Soviet Union»</a>. History Today. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110501085443/http://www.historytoday.com/geoffrey-hosking/rulers-and-victims-russians-soviet-union">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History+Today&rft.atitle=Rulers+and+Victims%3A+The+Russians+in+the+Soviet+Union&rft.au=Hosking%2C+Geoffrey&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historytoday.com%2Fgeoffrey-hosking%2Frulers-and-victims-russians-soviet-union&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> (pay-fee) </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">↑</a> Pål Kolstø, "Political construction sites: Nation-building in Russia and the post-Soviet States". Boulder, Colorado: Westview press 2000, pp. 81–104 uncorrected version, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://folk.uio.no/palk/ch02.htm">Chapter 2, par. "Nations and Nation-Building in Eastern Europe"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171219130957/http://folk.uio.no/palk/ch02.htm">Արխիվացված</a> 19 Դեկտեմբեր 2017 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> and <a rel="nofollow" class="external text" href="https://folk.uio.no/palk/PCSch05russian%20diasporas.htm">Chapter 5</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050102081015/http://folk.uio.no/palk/PCSch05russian%20diasporas.htm">Արխիվացված</a> 2 Հունվար 2005 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-lane-221"><a href="#cite_ref-lane_221-0">↑</a> <a href="#CITEREFLane1992">Lane 1992</a>, էջ. 353 </li> <li id="cite_note-222"><a href="#cite_ref-222">↑</a> <a href="#CITEREFLane1992">Lane 1992</a>, էջ. 352 </li> <li id="cite_note-223"><a href="#cite_ref-223">↑</a> <a href="#CITEREFLane1992">Lane 1992</a>, էջեր. 352–53 </li> <li id="cite_note-SeemingParadox-224"><a href="#cite_ref-SeemingParadox_224-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDinkel,_R.H.1990" class="citation journal cs1">Dinkel, R.H. (1990). «The Seeming Paradox of Increasing Mortality in a Highly Industrialized Nation: the Example of the Soviet Union». Population Studies. 39 (1): 155–77. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F0032472031000141296">10.1080/0032472031000141296</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11611752">11611752</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Population+Studies&rft.atitle=The+Seeming+Paradox+of+Increasing+Mortality+in+a+Highly+Industrialized+Nation%3A+the+Example+of+the+Soviet+Union&rft.volume=39&rft.issue=1&rft.pages=155-77&rft.date=1990&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F0032472031000141296&rft_id=info%3Apmid%2F11611752&rft.au=Dinkel%2C+R.H.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-225"><a href="#cite_ref-225">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջեր. 3–4 </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջ. 4 </li> <li id="cite_note-227"><a href="#cite_ref-227">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջ. 25 </li> <li id="cite_note-228"><a href="#cite_ref-228">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջ. 26 </li> <li id="cite_note-229"><a href="#cite_ref-229">↑</a> <a href="#CITEREFComrie1981">Comrie 1981</a>, էջ. 27 </li> <li id="cite_note-230"><a href="#cite_ref-230">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-script cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160508201331/http://legal-ussr.narod.ru/data01/tex10935.htm"><bdi lang="ru">ЗАКОН СССР ОТ 24 April 1990 О ЯЗЫКАХ НАРОДОВ СССР</bdi></a> [Law of the USSR from 24 April 1990 on languages of the USSR] (ռուսերեն). Government of the Soviet Union. 1990 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://legal-ussr.narod.ru/data01/tex10935.htm">օրիգինալից</a> 2016 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%97%D0%90%D0%9A%D0%9E%D0%9D+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0+%D0%9E%D0%A2+24+April+1990+%D0%9E+%D0%AF%D0%97%D0%AB%D0%9A%D0%90%D0%A5+%D0%9D%D0%90%D0%A0%D0%9E%D0%94%D0%9E%D0%92+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.pub=Government+of+the+Soviet+Union&rft_id=http%3A%2F%2Flegal-ussr.narod.ru%2Fdata01%2Ftex10935.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-dailylife-231">↑ <a href="#cite_ref-dailylife_231-0">231,0</a> <a href="#cite_ref-dailylife_231-1">231,1</a> <a href="#cite_ref-dailylife_231-2">231,2</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFEaton,_Katherine_Bliss2004" class="citation book cs1">Eaton, Katherine Bliss (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dailylifeinsovie00eato">Daily life in the Soviet Union</a>. Greenwood Publishing Group. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dailylifeinsovie00eato/page/285">285</a> and 286. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-313-31628-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-313-31628-9"><bdi>978-0-313-31628-9</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Daily+life+in+the+Soviet+Union&rft.pages=285+and+286&rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-313-31628-9&rft.au=Eaton%2C+Katherine+Bliss&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdailylifeinsovie00eato&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Simkin_2003-232"><a href="#cite_ref-Simkin_2003_232-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSilvio_FerrariW._Cole_DurhamElizabeth_A._Sewell2003" class="citation book cs1">Silvio Ferrari; W. Cole Durham; Elizabeth A. Sewell (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QEucgny-0k4C">Law and religion in post-communist Europe</a>. Peeters Pub & Booksellers. էջ 261. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-90-429-1262-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-90-429-1262-5"><bdi>978-90-429-1262-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Law+and+religion+in+post-communist+Europe&rft.pages=261&rft.pub=Peeters+Pub+%26+Booksellers&rft.date=2003&rft.isbn=978-90-429-1262-5&rft.au=Silvio+Ferrari&rft.au=W.+Cole+Durham&rft.au=Elizabeth+A.+Sewell&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQEucgny-0k4C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Simon_1974,_64-65-233">↑ <a href="#cite_ref-Simon_1974,_64-65_233-0">233,0</a> <a href="#cite_ref-Simon_1974,_64-65_233-1">233,1</a> <a href="#cite_ref-Simon_1974,_64-65_233-2">233,2</a> <a href="#cite_ref-Simon_1974,_64-65_233-3">233,3</a> <a href="#CITEREFSimon1974">Simon 1974</a>, էջեր. 64–65 </li> <li id="cite_note-Simon_1974,_209-234"><a href="#cite_ref-Simon_1974,_209_234-0">↑</a> <a href="#CITEREFSimon1974">Simon 1974</a>, էջ. 209 </li> <li id="cite_note-Atwood_2001,_311-235"><a href="#cite_ref-Atwood_2001,_311_235-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAtwood,_Craig_D.2001" class="citation book cs1">Atwood, Craig D. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/alwaysreformingh0000atwo">Always Reforming: A History of Christianity Since 1300</a>. Macon, Georgia: Mercer University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/alwaysreformingh0000atwo/page/311">311</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-86554-679-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-86554-679-0"><bdi>978-0-86554-679-0</bdi></a>. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Always+Reforming%3A+A+History+of+Christianity+Since+1300&rft.place=Macon%2C+Georgia&rft.pages=311&rft.pub=Mercer+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-86554-679-0&rft.au=Atwood%2C+Craig+D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Falwaysreformingh0000atwo&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-236"><a href="#cite_ref-236">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons04.html">«ARTICLE 124»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190102163245/http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons04.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 4-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ARTICLE+124.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.departments.bucknell.edu%2Frussian%2Fconst%2F36cons04.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-237"><a href="#cite_ref-237">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/77cons02.html">«Article 52»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190216062245/http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/77cons02.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 4-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Article+52.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.departments.bucknell.edu%2Frussian%2Fconst%2F77cons02.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">↑</a> Religion and the State in Russia and China: Suppression, Survival, and Revival, by Christopher Marsh, page 47. Continuum International Publishing Group, 2011. </li> <li id="cite_note-239"><a href="#cite_ref-239">↑</a> Inside Central Asia: A Political and Cultural History, by Dilip Hiro. Penguin, 2009. </li> <li id="cite_note-Adappur2000-240"><a href="#cite_ref-Adappur2000_240-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAdappur2000" class="citation book cs1">Adappur, Abraham (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=44DYAAAAMAAJ">Religion and the Cultural Crisis in India and the West</a>. Intercultural Publications. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-85574-47-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-85574-47-9"><bdi>978-81-85574-47-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170314065732/https://books.google.com/books?id=44DYAAAAMAAJ">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին. «Forced Conversion under Atheistic Regimes: It might be added that the most modern example of forced "conversions" came not from any theocratic state, but from a professedly atheist government – that of the Soviet Union under the Communists.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion+and+the+Cultural+Crisis+in+India+and+the+West&rft.pub=Intercultural+Publications&rft.date=2000&rft.isbn=978-81-85574-47-9&rft.aulast=Adappur&rft.aufirst=Abraham&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D44DYAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-241"><a href="#cite_ref-241">↑</a> USGOV1 </li> <li id="cite_note-242"><a href="#cite_ref-242">↑</a> Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p.494" </li> <li id="cite_note-Janz_1998,_38-39-243">↑ <a href="#cite_ref-Janz_1998,_38-39_243-0">243,0</a> <a href="#cite_ref-Janz_1998,_38-39_243-1">243,1</a> <a href="#cite_ref-Janz_1998,_38-39_243-2">243,2</a> <a href="#CITEREFJanz1998">Janz 1998</a>, էջեր. 38–39 </li> <li id="cite_note-Ro'i_1995,_263-244"><a href="#cite_ref-Ro'i_1995,_263_244-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRo'i,_Yaacov1995" class="citation book cs1">Ro'i, Yaacov (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bJBH5pxzSyMC">Jews and Jewish Life in Russia and the Soviet Union</a>. London: Frank Cass. էջ 263. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7146-4619-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7146-4619-0"><bdi>978-0-7146-4619-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512055620/http://books.google.com/books?id=bJBH5pxzSyMC">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jews+and+Jewish+Life+in+Russia+and+the+Soviet+Union&rft.place=London&rft.pages=263&rft.pub=Frank+Cass&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-7146-4619-0&rft.au=Ro%27i%2C+Yaacov&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbJBH5pxzSyMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Nahaylo_&_Swoboda_1990,_144-245">↑ <a href="#cite_ref-Nahaylo_&_Swoboda_1990,_144_245-0">245,0</a> <a href="#cite_ref-Nahaylo_&_Swoboda_1990,_144_245-1">245,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNahaylo,_BohdanVictor_Swoboda1990" class="citation book cs1">Nahaylo, Bohdan & Victor Swoboda (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZrG7vrPue4wC">Soviet Disunion: A History of the Nationalities Problem in the USSR</a>. London: Hamish Hamilton. էջ 144. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-02-922401-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-02-922401-4"><bdi>978-0-02-922401-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512050225/http://books.google.com/books?id=ZrG7vrPue4wC">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Disunion%3A+A+History+of+the+Nationalities+Problem+in+the+USSR&rft.place=London&rft.pages=144&rft.pub=Hamish+Hamilton&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-02-922401-4&rft.au=Nahaylo%2C+Bohdan&rft.au=Victor+Swoboda&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZrG7vrPue4wC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Steinberg_&_Wanner_2008,-246"><a href="#cite_ref-Steinberg_&_Wanner_2008,_246-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMark_D._SteinbergCatherine_Wanner" class="citation book cs1">Mark D. Steinberg; Catherine Wanner (2008 թ․ հոկտեմբեր). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LR6X3EY8oPIC">Religion, morality, and community in post-Soviet societies</a>. Indiana University Press. էջ 6. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-253-22038-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-253-22038-7"><bdi>978-0-253-22038-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion%2C+morality%2C+and+community+in+post-Soviet+societies&rft.pages=6&rft.pub=Indiana+University+Press&rft.isbn=978-0-253-22038-7&rft.au=Mark+D.+Steinberg&rft.au=Catherine+Wanner&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLR6X3EY8oPIC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Janz_1998,_42-247"><a href="#cite_ref-Janz_1998,_42_247-0">↑</a> <a href="#CITEREFJanz1998">Janz 1998</a>, էջ. 42 </li> <li id="cite_note-subculture-248"><a href="#cite_ref-subculture_248-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMcKay,_GeorgeWilliams,_Christopher2009" class="citation book cs1">McKay, George; Williams, Christopher (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xpNBm-z7aOYC">Subcultures and New Religious Movements in Russia and East-Central Europe</a>. Peter Lang. էջեր 231–32. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-3-03911-921-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-3-03911-921-9"><bdi>978-3-03911-921-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150512035801/http://books.google.com/books?id=xpNBm-z7aOYC&dq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Subcultures+and+New+Religious+Movements+in+Russia+and+East-Central+Europe&rft.pages=231-32&rft.pub=Peter+Lang&rft.date=2009&rft.isbn=978-3-03911-921-9&rft.au=McKay%2C+George&rft.au=Williams%2C+Christopher&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DxpNBm-z7aOYC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-249"><a href="#cite_ref-249">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDuiker2015" class="citation book cs1">Duiker, William J. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Gd0bCgAAQBAJ&pg=PT159">«The Crisis Deepens: The Outbreak of World War II»</a>. Contemporary World History (sixth ed.). Cengage Learning. էջ 138. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-285-44790-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-285-44790-2"><bdi>978-1-285-44790-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Crisis+Deepens%3A+The+Outbreak+of+World+War+II&rft.btitle=Contemporary+World+History&rft.pages=138&rft.edition=sixth&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2015&rft.isbn=978-1-285-44790-2&rft.aulast=Duiker&rft.aufirst=William+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DGd0bCgAAQBAJ%26pg%3DPT159&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-250"><a href="#cite_ref-250">↑</a> Sandle, Mark (1999). A Short History of Soviet Socialism. London: UCL Press. pp. 265–266. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.4324%2F9780203500279">10.4324/9780203500279</a>. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-85728-355-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-85728-355-6">978-1-85728-355-6</a> </li> <li id="cite_note-251"><a href="#cite_ref-251">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWesson" class="citation journal cs1">Wesson, Robert G. (1972 թ․ հունիսի 26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/ussr-oligarchy-or-dictatorship/F1160FECB8F85CC44E9765233D6BF16E">«The USSR: Oligarchy or Dictatorship?»</a>. Slavic Review. 31 (2): 314–322. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F2494336">10.2307/2494336</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/2494336">2494336</a> – via Cambridge University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Slavic+Review&rft.atitle=The+USSR%3A+Oligarchy+or+Dictatorship%3F&rft.volume=31&rft.issue=2&rft.pages=314-322&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2494336&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2494336%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Wesson&rft.aufirst=Robert+G.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fjournals%2Fslavic-review%2Farticle%2Fussr-oligarchy-or-dictatorship%2FF1160FECB8F85CC44E9765233D6BF16E&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-252"><a href="#cite_ref-252">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFTetlock" class="citation journal cs1">Tetlock, Philip E. (1985 թ․ դեկտեմբեր). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/232446718">«Integrative Complexity of American and Soviet Foreign Policy Rhetoric: A Time Series Analysis»</a>. Journal of Personality and Social Psychology. 49 (6): 1565–85. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1037%2F0022-3514.49.6.1565">10.1037/0022-3514.49.6.1565</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Personality+and+Social+Psychology&rft.atitle=Integrative+Complexity+of+American+and+Soviet+Foreign+Policy+Rhetoric%3A+A+Time+Series+Analysis&rft.volume=49&rft.issue=6&rft.pages=1565-85&rft_id=info%3Adoi%2F10.1037%2F0022-3514.49.6.1565&rft.aulast=Tetlock&rft.aufirst=Philip+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fpublication%2F232446718&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto1-253"><a href="#cite_ref-auto1_253-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://citeseerx.ist.psu.edu/messages/downloadsexceeded.html">«Download Limit Exceeded»</a>. citeseerx.ist.psu.edu.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=citeseerx.ist.psu.edu&rft.atitle=Download+Limit+Exceeded&rft_id=https%3A%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fmessages%2Fdownloadsexceeded.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-254"><a href="#cite_ref-254">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFArkhipov" class="citation news cs1">Arkhipov, Ilya (2019 թ․ ապրիլի 16). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-04-16/russian-support-for-soviet-tyrant-stalin-hits-record-poll-shows">«Russian Support for Stalin Surges to Record High, Poll Says»</a>. Bloomberg. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bloomberg&rft.atitle=Russian+Support+for+Stalin+Surges+to+Record+High%2C+Poll+Says&rft.aulast=Arkhipov&rft.aufirst=Ilya&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bloomberg.com%2Fnews%2Farticles%2F2019-04-16%2Frussian-support-for-soviet-tyrant-stalin-hits-record-poll-shows&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-255"><a href="#cite_ref-255">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.gallup.com/poll/166538/former-soviet-countries-harm-breakup.aspx">«Former Soviet Countries See More Harm From Breakup»</a>. Gallup. 2013 թ․ դեկտեմբերի 19. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Former+Soviet+Countries+See+More+Harm+From+Breakup&rft.pub=Gallup&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.gallup.com%2Fpoll%2F166538%2Fformer-soviet-countries-harm-breakup.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-256"><a href="#cite_ref-256">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kyivpost.com/ukraine-politics/survey-shows-ukrainians-most-negatively-regard-stalin-lenin-and-gorbachev.html">«Survey shows Ukrainians most negatively regard Stalin, Lenin and Gorbachev»</a>. Kyiv Post. 2018 թ․ նոյեմբերի 20.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Kyiv+Post&rft.atitle=Survey+shows+Ukrainians+most+negatively+regard+Stalin%2C+Lenin+and+Gorbachev&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kyivpost.com%2Fukraine-politics%2Fsurvey-shows-ukrainians-most-negatively-regard-stalin-lenin-and-gorbachev.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-257"><a href="#cite_ref-257">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.levada.ru/2021/09/10/kakoj-dolzhna-byt-rossiya-v-predstavlenii-rossiyan/">«What Should Russia be in the View of Russians?»</a>. Levada Center. 2021 թ․ նոյեմբեր. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 4-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Levada+Center&rft.atitle=What+Should+Russia+be+in+the+View+of+Russians%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.levada.ru%2F2021%2F09%2F10%2Fkakoj-dolzhna-byt-rossiya-v-predstavlenii-rossiyan%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-258"><a href="#cite_ref-258">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNikolayenko" class="citation journal cs1">Nikolayenko, Olena (2008 թ․ հունիս). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://faculty.fordham.edu/onikolayenko/Nikolayenko%20ComPostCom2008.pdf">«Contextual effects on historical memory: Soviet nostalgia among post-Soviet adolescents»</a> (PDF). Communist and Post-Communist Studies. Elsevier Ltd. 41 (2): 243–259. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.postcomstud.2008.03.001">10.1016/j.postcomstud.2008.03.001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Communist+and+Post-Communist+Studies&rft.atitle=Contextual+effects+on+historical+memory%3A+Soviet+nostalgia+among+post-Soviet+adolescents&rft.volume=41&rft.issue=2&rft.pages=243-259&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.postcomstud.2008.03.001&rft.aulast=Nikolayenko&rft.aufirst=Olena&rft_id=https%3A%2F%2Ffaculty.fordham.edu%2Fonikolayenko%2FNikolayenko%2520ComPostCom2008.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-259"><a href="#cite_ref-259">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLočmeleProcevskaZelče2011" class="citation web cs1">Ločmele, K.; Procevska, O.; Zelče, V. (2011). Muižnieks, Nils (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.szf.lu.lv/fileadmin/user_upload/szf_faili/Petnieciba/sppi/lat_un_starp/The%20Geopolitics%20of%20History%20in%20Latvian-Russian%20Relations.pdf">«Celebrations, Commemorative Dates and Related Rituals: Soviet Experience, its Transformation and Contemporary Victory Day Celebrations in Russia and Latvia»</a> (PDF). The Geopolitics of History in Latvian-Russian Relations. Riga: Academic Press of the University of Latvia.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Geopolitics+of+History+in+Latvian-Russian+Relations&rft.atitle=Celebrations%2C+Commemorative+Dates+and+Related+Rituals%3A+Soviet+Experience%2C+its+Transformation+and+Contemporary+Victory+Day+Celebrations+in+Russia+and+Latvia&rft.date=2011&rft.aulast=Lo%C4%8Dmele&rft.aufirst=K.&rft.au=Procevska%2C+O.&rft.au=Zel%C4%8De%2C+V.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.szf.lu.lv%2Ffileadmin%2Fuser_upload%2Fszf_faili%2FPetnieciba%2Fsppi%2Flat_un_starp%2FThe%2520Geopolitics%2520of%2520History%2520in%2520Latvian-Russian%2520Relations.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-260"><a href="#cite_ref-260">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDietsch" class="citation thesis cs1">Dietsch, Johan (2006 թ․ հոկտեմբերի 26). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lup.lub.lu.se/record/25786">Making Sense of Suffering : Holocaust and Holodomor in Ukrainian Historical Culture</a> (thesis/docmono). Lund University – via lup.lub.lu.se.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=Making+Sense+of+Suffering+%3A+Holocaust+and+Holodomor+in+Ukrainian+Historical+Culture&rft.inst=Lund+University&rft.aulast=Dietsch&rft.aufirst=Johan&rft_id=http%3A%2F%2Flup.lub.lu.se%2Frecord%2F25786&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-261"><a href="#cite_ref-261">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZinchenko" class="citation thesis cs1">Zinchenko, A. V. (2003 թ․ հոկտեմբերի 26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220424221600/https://www.elibrary.ru/item.asp?id=5289947">Nostalgia and discontinuity of life: A multiple case study of older ex-Soviet refugees seeking psychotherapeutic help for immigration-related problems</a> (PhD). էջ 1. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.elibrary.ru/item.asp?id=5289947">օրիգինալից</a> 2022 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին – via eLibrary.ru.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=Nostalgia+and+discontinuity+of+life%3A+A+multiple+case+study+of+older+ex-Soviet+refugees+seeking+psychotherapeutic+help+for+immigration-related+problems.&rft.aulast=Zinchenko&rft.aufirst=A.+V.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.elibrary.ru%2Fitem.asp%3Fid%3D5289947&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-262"><a href="#cite_ref-262">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHowardKing2001" class="citation journal cs1">Howard, M.C.; King, J.E. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.691.8154&rep=rep1&type=pdf">«'State Capitalism' in the Soviet Union»</a>. History of Economics Review. 34 (1): 110–126. <a href="/w/index.php?title=CiteSeerX_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="CiteSeerX (identifier) (դեռ գրված չէ)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.691.8154">10.1.1.691.8154</a>. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10370196.2001.11733360">10.1080/10370196.2001.11733360</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:42809979">42809979</a> – via CiteSeer.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=History+of+Economics+Review&rft.atitle=%27State+Capitalism%27+in+the+Soviet+Union&rft.volume=34&rft.issue=1&rft.pages=110-126&rft.date=2001&rft_id=https%3A%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.691.8154%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A42809979%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10370196.2001.11733360&rft.aulast=Howard&rft.aufirst=M.C.&rft.au=King%2C+J.E.&rft_id=https%3A%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fdownload%3Fdoi%3D10.1.1.691.8154%26rep%3Drep1%26type%3Dpdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-263"><a href="#cite_ref-263">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBerkman2006" class="citation book cs1">Berkman, Alexander (2006) [1942]. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://assets.zinedistro.org/zines/pdfs/116.pdf">ABC of Anarchism</a> (PDF). Freedom Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-900384-03-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-900384-03-4"><bdi>0-900384-03-4</bdi></a> – via Zine Distro.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=ABC+of+Anarchism&rft.pub=Freedom+Press&rft.date=2006&rft.isbn=0-900384-03-4&rft.aulast=Berkman&rft.aufirst=Alexander&rft_id=http%3A%2F%2Fassets.zinedistro.org%2Fzines%2Fpdfs%2F116.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-264"><a href="#cite_ref-264">↑</a> 'On the other hand ...' See the index of Stalin and His Hangmen by Donald Rayfield, 2004, Random House </li> <li id="cite_note-265"><a href="#cite_ref-265">↑</a> <a href="#CITEREFRayfield2004">Rayfield 2004</a>, էջեր. 317–320 </li> <li id="cite_note-266"><a href="#cite_ref-266">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20240220144006/https://www.britannica.com/biography/Mikhail-Gorbachev">«Gorbachev, Mikhail»</a>. Encyclopædia Britannica. 2007 թ․ հոկտեմբերի 2. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-9037405%26gt">օրիգինալից</a> 2024 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. «Under his new policy of glasnost ("openness"), a major cultural thaw took place: freedoms of expression and of information were significantly expanded; the press and broadcasting were allowed unprecedented candor in their reportage and criticism; and the country's legacy of Stalinist totalitarian rule was eventually completely repudiated by the government.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Gorbachev%2C+Mikhail&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Feb%2Farticle-9037405%2526gt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-267"><a href="#cite_ref-267">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://istmat.info/node/38467">Декрет Совета Народных Комиссаров. О переходе фотографической и кинематографической торговли и промышленности в ведение Народного Комиссариата Просвещения</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210614161303/http://istmat.info/node/38467">Արխիվացված</a> 2021-06-14 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // Собрание узаконений и распоряжений правительства за 1919 г. Управление делами Совнаркома СССР. — М., 1943. — С. 626. </li> <li id="cite_note-268"><a href="#cite_ref-268">↑</a> В ознаменование этого события день 27 августа Указом Президиум Верховного Совета СССР от 1 октября 1980 года «О праздничных и памятных днях» был установлен «День кино». В редакции Указа Верховного Совета СССР от 1 ноября 1988 года «О внесении изменений в законодательство СССР о праздничных и памятных днях» стал именоваться День российского кино. </li> <li id="cite_note-269"><a href="#cite_ref-269">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070530101029/http://www.echomsk.spb.ru/content/store/default.asp?shmode=2&ids=438&ida=57375&idt=news">«День отечественного кинематографа отметили в понедельник».</a> Радиостанция «Эхо Москвы» в Санкт-Петербурге // echomsk.spb.ru (29 августа 2007 года) </li> <li id="cite_note-270"><a href="#cite_ref-270">↑</a> Луначарский А. В. Беседа с В. И. Лениным о кино // Самое важное из всех искусств. Ленин о кино / Сборник документов и материалов. — М.: Искусство, 1973. — 823 с. </li> <li id="cite_note-271"><a href="#cite_ref-271">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://istmat.info/node/38499">Постановление Народного Комиссариата Просвещения. О Всероссийском Фото-кинематографическом Отделе Народного Комиссариата Просвещения</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201001044453/http://istmat.info/node/38499">Արխիվացված</a> 2020-10-01 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // Собрание узаконений и распоряжений правительства за 1919 г. Управление делами Совнаркома СССР. — М. 1943. — С. 649—650. </li> <li id="cite_note-272"><a href="#cite_ref-272">↑</a> Мосфильм // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-273"><a href="#cite_ref-273">↑</a> Ленфильм // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-274"><a href="#cite_ref-274">↑</a> БСЭ ст. «Киностудия» </li> <li id="cite_note-275"><a href="#cite_ref-275">↑</a> Мультипликационное кино // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-276"><a href="#cite_ref-276">↑</a> БСЭ ст. «Союз Советских социалистических республик», разд. «Литература и искусство» </li> <li id="cite_note-277"><a href="#cite_ref-277">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://how-to-all.com/значение:экран">Кино: Энциклопедический словарь (изд. 1987), ст. «Экран»</a> </li> <li id="cite_note-278"><a href="#cite_ref-278">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblioteka.teatr-obraz.ru/node/23778">Энциклопедия кино, ст. «Телевизионное кино»</a> </li> <li id="cite_note-279"><a href="#cite_ref-279">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210417031030/http://biblioclub.ru/index.php?page=dict&termin=768302">«О присуждении государственных и Ленинских премий в 1985-86 гг»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblioclub.ru/index.php?page=dict&termin=768302">օրիգինալից</a> 2021 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 24-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9E+%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8+%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D0%B8+%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%B9+%D0%B2+1985-86+%D0%B3%D0%B3.&rft_id=http%3A%2F%2Fbiblioclub.ru%2Findex.php%3Fpage%3Ddict%26termin%3D768302&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-280"><a href="#cite_ref-280">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tvp.netcollect.ru/tvps/1978__2-8_janvarja.pdf">Программа передач на 3-8 января 1977 года</a> </li> <li id="cite_note-281"><a href="#cite_ref-281">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/spetsifika-razvitiya-iformirovanie-osobennostey-otechestvennoy-animatsionnoy-industrii-v-kontekste-kontseptsii-detstva">СПЕЦИФИКА РАЗВИТИЯ ИФОРМИРОВАНИЕ ОСОБЕННОСТЕЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ АНИМАЦИОННОЙ ИНДУСТРИИ В КОНТЕКСТЕ КОНЦЕПЦИИ ДЕТСТВА</a> </li> <li id="cite_note-282"><a href="#cite_ref-282">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.ru/books?id=ZJ4QDAAAQBAJ&pg=PT9&lpg=PT9&dq=Телевизионная+анимация&source=bl&ots=SQf_8AC_zn&sig=ACfU3U09izUBjTI2dSit9ToIqLxc3Ec-YQ&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjGi7yZ9_HkAhUElYsKHbEKBscQ6AEwEnoECAkQAQ#v=onepage&q=%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F&f=false">История пермской анимации</a> </li> <li id="cite_note-283"><a href="#cite_ref-283">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=338958">Коммерсантъ: Из всех кино для нас главнейшим является «Гражданин Кейн»</a>. </li> <li id="cite_note-284"><a href="#cite_ref-284">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.filmsite.org/sightsound.html">10 Best Films of All Time by Sight & Sound Magazine</a>. </li> <li id="cite_note-285"><a href="#cite_ref-285">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.empireonline.com/features/100-greatest-world-cinema-films/default.asp?film=3">The 100 Best Films Of World Cinema</a>. </li> <li id="cite_note-286"><a href="#cite_ref-286">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170219184031/http://2011.russiancinema.ru/index.php?dept_id=15&e_dept_id=6&text_element_id=35">«Документальное кино в СССР»</a> (ռուսերեն). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://2011.russiancinema.ru/">Энциклопедия отечественного кино</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://2011.russiancinema.ru/index.php?dept_id=15&e_dept_id=6&text_element_id=35">օրիգինալից</a> 2017 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%94%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.pub=%5Bhttp%3A%2F%2F2011.russiancinema.ru%2F+%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE%5D&rft_id=http%3A%2F%2F2011.russiancinema.ru%2Findex.php%3Fdept_id%3D15%26e_dept_id%3D6%26text_element_id%3D35&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: External link in <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|publisher=</code></code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#param_has_ext_link" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>) </li> <li id="cite_note-287"><a href="#cite_ref-287">↑</a> Николай Майоров <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kinozapiski.ru/ru/article/sendvalues/1299/">Цвет советского кино</a> // Киноведческие записки. — 2011. — № 98. — С. 196—209. </li> <li id="cite_note-288"><a href="#cite_ref-288">↑</a> Печать СССР в 1980 году: Статистический сборник / Всесоюзная книжная палата. — М.: Финансы и статистика, 1981. — С. 130—139. — 255 с. </li> <li id="cite_note-289"><a href="#cite_ref-289">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180301061501/http://www.tvmuseum.ru/search.asp?ob_no=17&d_from=1&m_from=1&year1_from=1924&d_to=1&m_to=1&year1_to=1925&context=&contextcond=phrase&am=30&find=%25C8%25F1%25EA%25E0%25F2%25FC%253E%253E">«Музей телевидения и радио в интернете - События и даты»</a>. www.tvmuseum.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tvmuseum.ru/search.asp?ob_no=17&d_from=1&m_from=1&year1_from=1924&d_to=1&m_to=1&year1_to=1925&context=&contextcond=phrase&am=30&find=%25C8%25F1%25EA%25E0%25F2%25FC%253E%253E">օրիգինալից</a> 2018 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9+%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE+%D0%B2+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5+-+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8B&rft.pub=www.tvmuseum.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tvmuseum.ru%2Fsearch.asp%3Fob_no%3D17%26d_from%3D1%26m_from%3D1%26year1_from%3D1924%26d_to%3D1%26m_to%3D1%26year1_to%3D1925%26context%3D%26contextcond%3Dphrase%26am%3D30%26find%3D%2525C8%2525F1%2525EA%2525E0%2525F2%2525FC%25253E%25253E&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-290"><a href="#cite_ref-290">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://evartist.narod.ru/text14/68.htm">«Позывные тревог и надежд: «Маяк» 40 лет в эфире»</a>. evArtist: Авторский проект Екатерины Алеевой. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9F%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B3+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%3A+%C2%AB%D0%9C%D0%B0%D1%8F%D0%BA%C2%BB+40+%D0%BB%D0%B5%D1%82+%D0%B2+%D1%8D%D1%84%D0%B8%D1%80%D0%B5&rft.pub=evArtist%3A+%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82+%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8B+%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9&rft_id=http%3A%2F%2Fevartist.narod.ru%2Ftext14%2F68.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-291"><a href="#cite_ref-291">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://evartist.narod.ru/text14/70.htm">«Позывные тревог и надежд: «Маяк» 40 лет в эфире»</a>. evArtist: Авторский проект Екатерины Алеевой. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9F%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B3+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%3A+%C2%AB%D0%9C%D0%B0%D1%8F%D0%BA%C2%BB+40+%D0%BB%D0%B5%D1%82+%D0%B2+%D1%8D%D1%84%D0%B8%D1%80%D0%B5&rft.pub=evArtist%3A+%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82+%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8B+%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9&rft_id=http%3A%2F%2Fevartist.narod.ru%2Ftext14%2F70.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-292"><a href="#cite_ref-292">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tvmuseum.ru/search.asp?a=1&cat_ob_no=17&ob_no=17&pg=13&order_by=c.e_docdate%20desc">События и даты</a>(չաշխատող հղում) </li> <li id="cite_note-293"><a href="#cite_ref-293">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180302001431/http://www.tvmuseum.ru/search.asp?ob_no=17&d_from=1&m_from=1&year1_from=1959&d_to=1&m_to=1&year1_to=1961&context=&contextcond=phrase&am=30&find=%25C8%25F1%25EA%25E0%25F2%25FC%253E%253E">«Музей телевидения и радио в интернете - События и даты»</a>. www.tvmuseum.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tvmuseum.ru/search.asp?ob_no=17&d_from=1&m_from=1&year1_from=1959&d_to=1&m_to=1&year1_to=1961&context=&contextcond=phrase&am=30&find=%25C8%25F1%25EA%25E0%25F2%25FC%253E%253E">օրիգինալից</a> 2018 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9+%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE+%D0%B2+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5+-+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8B&rft.pub=www.tvmuseum.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tvmuseum.ru%2Fsearch.asp%3Fob_no%3D17%26d_from%3D1%26m_from%3D1%26year1_from%3D1959%26d_to%3D1%26m_to%3D1%26year1_to%3D1961%26context%3D%26contextcond%3Dphrase%26am%3D30%26find%3D%2525C8%2525F1%2525EA%2525E0%2525F2%2525FC%25253E%25253E&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-294"><a href="#cite_ref-294">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lenta.ru/articles/2013/12/18/voiceofrussia/">«Теперь их слышат только небеса»</a>. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%A2%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C+%D0%B8%D1%85+%D1%81%D0%BB%D1%8B%D1%88%D0%B0%D1%82+%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BE+%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B0&rft_id=https%3A%2F%2Flenta.ru%2Farticles%2F2013%2F12%2F18%2Fvoiceofrussia%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-295"><a href="#cite_ref-295">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://guides.rusarchives.ru/funds/6/gosudarstvennyy-komitet-sssr-po-televideniyu-i-radioveshchaniyu-gosteleradio-sssr-1933-1991">Государственный комитет СССР по телевидению и радиовещанию (Гостелерадио СССР). 1933—1991</a> </li> <li id="cite_note-296"><a href="#cite_ref-296">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/094/900.htm">БСЭ, ст. «Радиовещание»</a> </li> <li id="cite_note-297"><a href="#cite_ref-297">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/107/009.htm">БСЭ, ст. "Союз Советских Социалистических Республик, разд. «Радиовещание и телевидение»</a> </li> <li id="cite_note-298"><a href="#cite_ref-298">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/007/132.htm">БСЭ, ст. «Всесоюзное радио»</a> </li> <li id="cite_note-299"><a href="#cite_ref-299">↑</a> Дом радиовещания и звукозаписи // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-300"><a href="#cite_ref-300">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ct4.ucoz.ru/index/s_062_4_0/0-657,">Справочник журналиста, ст. «Радиовещание»</a>(չաշխատող հղում) </li> <li id="cite_note-consultant.ru-301">↑ <a href="#cite_ref-consultant.ru_301-0">301,0</a> <a href="#cite_ref-consultant.ru_301-1">301,1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc&base=ESU&n=23970#06556217961522304">Постановление Совмина СССР от 15.10.1988 № 1207 «О генеральной схеме управления телевидением и радиовещанием»</a> </li> <li id="cite_note-302"><a href="#cite_ref-302">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.broadcasting.ru/articles2/event/v-nashy-ideu-poverili/">«В нашу идею поверили К 20-летию радиостанции «Европа Плюс»»</a>. www.broadcasting.ru. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%92+%D0%BD%D0%B0%D1%88%D1%83+%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%8E+%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D0%9A+20-%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8E+%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8+%C2%AB%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0+%D0%9F%D0%BB%D1%8E%D1%81%C2%BB&rft.pub=www.broadcasting.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.broadcasting.ru%2Farticles2%2Fevent%2Fv-nashy-ideu-poverili%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-303"><a href="#cite_ref-303">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ria.ru/media_Russia/20131001/963826795.html">«Полински: на «Европе Плюс» мы ставили не то, что нравится лично мне»</a>. РИА Новости (ռուսերեն). 20131001T1200+0400Z. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%A0%D0%98%D0%90+%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8&rft.atitle=%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%3A+%D0%BD%D0%B0+%C2%AB%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5+%D0%9F%D0%BB%D1%8E%D1%81%C2%BB+%D0%BC%D1%8B+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D0%BD%D0%B5+%D1%82%D0%BE%2C+%D1%87%D1%82%D0%BE+%D0%BD%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F+%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE+%D0%BC%D0%BD%D0%B5&rft_id=https%3A%2F%2Fria.ru%2Fmedia_Russia%2F20131001%2F963826795.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-304"><a href="#cite_ref-304">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://echo.msk.ru/about/history/misc.html">«Факты и фактики из истории «Эха Москвы» — Эхо Москвы»</a> (ռուսերեն). Эхо Москвы. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A4%D0%B0%D0%BA%D1%82%D1%8B+%D0%B8+%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%B8%D0%B7+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%C2%AB%D0%AD%D1%85%D0%B0+%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D1%8B%C2%BB+%E2%80%94+%D0%AD%D1%85%D0%BE+%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D1%8B&rft.pub=%D0%AD%D1%85%D0%BE+%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D1%8B&rft_id=https%3A%2F%2Fecho.msk.ru%2Fabout%2Fhistory%2Fmisc.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-305"><a href="#cite_ref-305">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.prlib.ru/history/619589">В СССР НАЧАЛОСЬ РЕГУЛЯРНОЕ ТЕЛЕВЕЩАНИЕ</a> </li> <li id="cite_note-306"><a href="#cite_ref-306">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tvmuseum.ru/catalog.asp?ob_no=12703">Четвёртая программа центрального телевидения и шестое чувство режиссёра!</a>(չաշխատող հղում) </li> <li id="cite_note-307"><a href="#cite_ref-307">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ferra.ru/review/tv/ussr-tv-history.htm">История советского телевидения: от первых опытов до «Останкино»</a> </li> <li id="cite_note-308"><a href="#cite_ref-308">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mediasat.info/2015/03/12/soviettv60th/">Советское ТВ: заметки из будущего. 60-е: время надежд и ожиданий</a> </li> <li id="cite_note-309"><a href="#cite_ref-309">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article109530.html">Телевидение</a> / Лапин С. Г. // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-310"><a href="#cite_ref-310">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article107009.html">Радиовещание и телевидение</a> / Лапин С. Г. // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-311"><a href="#cite_ref-311">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article109548.html">Телевизионный технический центр им. 50-летия Октября</a> / Кочуашвили К. З. // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ct4.ucoz.ru/index/s_62_5_0/0-659">Справочник журналиста, ст. «Телевидение»</a> </li> <li id="cite_note-медушевский-312"><a href="#cite_ref-медушевский_312-0">↑</a> Медушевский А. Н. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://magazines.russ.ru/vestnik/2011/30/me34-pr.html">Сталинизм как модель. Обозрение издательского проекта «РОССПЭН» «История сталинизма»</a> // Вестник Европы. — 2011. — Т. XXX. — С. 147—168. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140905145329/http://magazines.russ.ru/vestnik/2011/30/me34-pr.html">Архивировано</a> из первоисточника 5 Սեպտեմբերի 2014. </li> <li id="cite_note-313"><a href="#cite_ref-313">↑</a> Блюм А. В. Рукописи не горят?.. К 80-летию основания Главлита СССР и 10-летию его кончины // «Звезда» : журнал. —М., 2002. — № 6. — С. 201—211. </li> <li id="cite_note-Энциклопедический_словарь_по_физической_культуре_и_спорту—1961-1963——-314"><a href="#cite_ref-Энциклопедический_словарь_по_физической_культуре_и_спорту—1961-1963——_314-0">↑</a> <a href="#CITEREFЭнциклопедический_словарь_по_физической_культуре_и_спорту1961-1963">Энциклопедический словарь по физической культуре и спорту, 1961-1963</a> </li> <li id="cite_note-315"><a href="#cite_ref-315">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bestpravo.com/sssr/gn-zakony/t3w.htm">Постановление Совета министров СССР от 21 ноября 1986 года № 1395 «Об утверждении Положения о Государственном комитете СССР по физической культуре и спорту».</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180110055035/http://bestpravo.com/sssr/gn-zakony/t3w.htm">Արխիվացված</a> 2018-01-10 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // bestpravo.com </li> <li id="cite_note-316"><a href="#cite_ref-316">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.bu.edu/guidedhistory/russia-and-its-empires/tyler-benson/">«The Role of Sports in the Soviet Union | Guided History»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Role+of+Sports+in+the+Soviet+Union+%26%23124%3B+Guided+History&rft_id=http%3A%2F%2Fblogs.bu.edu%2Fguidedhistory%2Frussia-and-its-empires%2Ftyler-benson%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cousineau-317"><a href="#cite_ref-Cousineau_317-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCousineau2003" class="citation book cs1">Cousineau, Phil (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/olympicodysseyre0000cous">The Olympic Odyssey: Rekindling the True Spirit of the Great Games</a>. Quest Books. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/olympicodysseyre0000cous/page/162">162</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0835608336" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0835608336"><bdi>0835608336</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Olympic+Odyssey%3A+Rekindling+the+True+Spirit+of+the+Great+Games&rft.pages=162&rft.pub=Quest+Books&rft.date=2003&rft.isbn=0835608336&rft.aulast=Cousineau&rft.aufirst=Phil&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Folympicodysseyre0000cous&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-318"><a href="#cite_ref-318">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBenjamin,_Daniel" class="citation magazine cs1">Benjamin, Daniel (1992 թ․ հուլիսի 27). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090902183140/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,976117-1,00.html">«Traditions Pro Vs. Amateur»</a>. <a href="/wiki/Time_(magazine)" class="mw-redirect" title="Time (magazine)">Time</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,976117-1,00.html">օրիգինալից</a> 2009 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 18-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Time&rft.atitle=Traditions+Pro+Vs.+Amateur&rft.au=Benjamin%2C+Daniel&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.time.com%2Ftime%2Fmagazine%2Farticle%2F0%2C9171%2C976117-1%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Մատենագրություն">Մատենագրություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=52" title="Խմբագրել բաժինը. Մատենագրություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=52" title="Edit section's source code: Մատենագրություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAmblerShawSymons1985" class="citation book cs1">Ambler, John; Shaw, Denis J.B.; Symons, Leslie (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Rpg9AAAAIAAJ">Soviet and East European Transport Problems</a>. Taylor & Francis. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7099-0557-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7099-0557-8"><bdi>978-0-7099-0557-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+and+East+European+Transport+Problems&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1985&rft.isbn=978-0-7099-0557-8&rft.aulast=Ambler&rft.aufirst=John&rft.au=Shaw%2C+Denis+J.B.&rft.au=Symons%2C+Leslie&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DRpg9AAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFComrie1981" class="citation book cs1">Comrie, Bernard (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/languagesofsovie0000comr">The Languages of the Soviet Union</a>. Cambridge University Press (CUP) Archive. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-29877-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-29877-3"><bdi>978-0-521-29877-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Languages+of+the+Soviet+Union&rft.pub=Cambridge+University+Press+%28CUP%29+Archive&rft.date=1981&rft.isbn=978-0-521-29877-3&rft.aulast=Comrie&rft.aufirst=Bernard&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flanguagesofsovie0000comr&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDaviesWheatcroft2004" class="citation book cs1">Davies, Robert; Wheatcroft, Stephen (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.palgrave.com/us/book/9780333311073">The Industrialisation of Soviet Russia Volume 5: The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933</a>. Palgrave Macmillan. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-230-23855-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-230-23855-8"><bdi>978-0-230-23855-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Industrialisation+of+Soviet+Russia+Volume+5%3A+The+Years+of+Hunger%3A+Soviet+Agriculture+1931%E2%80%931933&rft.pub=Palgrave+Macmillan&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-230-23855-8&rft.aulast=Davies&rft.aufirst=Robert&rft.au=Wheatcroft%2C+Stephen&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.palgrave.com%2Fus%2Fbook%2F9780333311073&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFischer1964" class="citation book cs1">Fischer, Louis (1964). The Life of Lenin. London: Weidenfeld and Nicolson.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Life+of+Lenin&rft.place=London&rft.pub=Weidenfeld+and+Nicolson&rft.date=1964&rft.aulast=Fischer&rft.aufirst=Louis&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFischerEasterly1994" class="citation web cs1">Fischer, Stanley; Easterly, William (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/IW3P/IB/1994/04/01/000009265_3961006063138/Rendered/PDF/multi0page.pdf">«The Soviet Economic Decline, Historical and Republican Data»</a> (PDF). World Bank. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110301162126/http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/IW3P/IB/1994/04/01/000009265_3961006063138/Rendered/PDF/multi0page.pdf">Արխիվացված</a> (PDF) օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Soviet+Economic+Decline%2C+Historical+and+Republican+Data&rft.pub=World+Bank&rft.date=1994&rft.aulast=Fischer&rft.aufirst=Stanley&rft.au=Easterly%2C+William&rft_id=http%3A%2F%2Fwww-wds.worldbank.org%2Fexternal%2Fdefault%2FWDSContentServer%2FIW3P%2FIB%2F1994%2F04%2F01%2F000009265_3961006063138%2FRendered%2FPDF%2Fmulti0page.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJanz1998" class="citation book cs1">Janz, Denis (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=EUVwrcnXwBsC">World Christianity and Marxism</a>. New York: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-511944-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-511944-2"><bdi>978-0-19-511944-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=World+Christianity+and+Marxism&rft.place=New+York&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-19-511944-2&rft.aulast=Janz&rft.aufirst=Denis&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DEUVwrcnXwBsC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLane1992" class="citation book cs1">Lane, David Stuart (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=rcXafOqyxgQC">Soviet Society under Perestroika</a>. Routledge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-07600-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-07600-5"><bdi>978-0-415-07600-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Society+under+Perestroika&rft.pub=Routledge&rft.date=1992&rft.isbn=978-0-415-07600-5&rft.aulast=Lane&rft.aufirst=David+Stuart&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DrcXafOqyxgQC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLeggett1981" class="citation book cs1">Leggett, George (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chekaleninspolit0000legg">The Cheka: Lenin's Political Police</a>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-822552-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-822552-2"><bdi>978-0-19-822552-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cheka%3A+Lenin%27s+Political+Police&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1981&rft.isbn=978-0-19-822552-2&rft.aulast=Leggett&rft.aufirst=George&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fchekaleninspolit0000legg&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLewin1969" class="citation book cs1">Lewin, Moshe (1969). Lenin's Last Struggle. Translated by Sheridan Smith, A. M. London: Faber and Faber.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lenin%27s+Last+Struggle&rft.place=London&rft.pub=Faber+and+Faber&rft.date=1969&rft.aulast=Lewin&rft.aufirst=Moshe&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRayfield2004" class="citation book cs1">Rayfield, Donald (2004). Stalin and His Hangmen: An Authoritative Portrait of a Tyrant and Those Who Served Him. Viking Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-375-75771-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-375-75771-6"><bdi>978-0-375-75771-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stalin+and+His+Hangmen%3A+An+Authoritative+Portrait+of+a+Tyrant+and+Those+Who+Served+Him&rft.pub=Viking+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-375-75771-6&rft.aulast=Rayfield&rft.aufirst=Donald&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFService2000" class="citation book cs1">Service, Robert (2000). Lenin: A Biography. London: Macmillan. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-333-72625-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-333-72625-9"><bdi>978-0-333-72625-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lenin%3A+A+Biography&rft.place=London&rft.pub=Macmillan&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-333-72625-9&rft.aulast=Service&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSimon1974" class="citation book cs1">Simon, Gerard (1974). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=sTLc8H3b4vUC">Church, State, and Opposition in the U.S.S.R</a>. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-520-02612-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-520-02612-4"><bdi>978-0-520-02612-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Church%2C+State%2C+and+Opposition+in+the+U.S.S.R&rft.place=Berkeley+and+Los+Angeles&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=1974&rft.isbn=978-0-520-02612-4&rft.aulast=Simon&rft.aufirst=Gerard&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DsTLc8H3b4vUC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVolkogonov1994" class="citation book cs1">Volkogonov, Dmitri (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/leninlifelegacy0000davo">Lenin: Life and Legacy</a>. Translated by <a href="/w/index.php?title=Harold_Shukman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harold Shukman (դեռ գրված չէ)">Shukman, Harold</a>. London: HarperCollins. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-00-255123-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-00-255123-6"><bdi>978-0-00-255123-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lenin%3A+Life+and+Legacy&rft.place=London&rft.pub=HarperCollins&rft.date=1994&rft.isbn=978-0-00-255123-6&rft.aulast=Volkogonov&rft.aufirst=Dmitri&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fleninlifelegacy0000davo&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWhite2001" class="citation book cs1">White, James D. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/leninpracticethe0000whit">Lenin: The Practice and Theory of Revolution</a>. European History in Perspective. Basingstoke, England: Palgrave. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-333-72157-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-333-72157-5"><bdi>978-0-333-72157-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lenin%3A+The+Practice+and+Theory+of+Revolution&rft.place=Basingstoke%2C+England&rft.series=European+History+in+Perspective&rft.pub=Palgrave&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-333-72157-5&rft.aulast=White&rft.aufirst=James+D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fleninpracticethe0000whit&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWilson1983" class="citation book cs1">Wilson, David (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1qgOAAAAQAAJ">The Demand for Energy in the Soviet Union</a>. Taylor & Francis. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7099-2704-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7099-2704-4"><bdi>978-0-7099-2704-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Demand+for+Energy+in+the+Soviet+Union&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1983&rft.isbn=978-0-7099-2704-4&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1qgOAAAAQAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWorld_Bank_and_Organisation_for_Economic_Co-operation_and_Development1991" class="citation book cs1">World Bank and Organisation for Economic Co-operation and Development (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=fiDpE5M9jRAC">A Study of the Soviet economy</a>. Vol. 3. International Monetary Fund. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-92-64-13468-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-92-64-13468-3"><bdi>978-92-64-13468-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Study+of+the+Soviet+economy&rft.pub=International+Monetary+Fund&rft.date=1991&rft.isbn=978-92-64-13468-3&rft.au=World+Bank+and+Organisation+for+Economic+Co-operation+and+Development&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DfiDpE5M9jRAC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPalat2001" class="citation book cs1">Palat, Madhavan K. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=T-d_QgAACAAJ">Social Identities in Revolutionary Russia</a>. UK: Palgrave. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-333-92947-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-333-92947-6"><bdi>978-0-333-92947-6</bdi></a>. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 26-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Social+Identities+in+Revolutionary+Russia&rft.place=UK&rft.pub=Palgrave&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-333-92947-6&rft.aulast=Palat&rft.aufirst=Madhavan+K.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DT-d_QgAACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWarshofsky_Lapidus1978" class="citation book cs1">Warshofsky Lapidus, Gail (1978). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/womeninsovietsoc0000lapi">Women in Soviet Society: Equality, Development, and Social Change</a>. Berkeley, CA: University of California Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-520-03938-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-520-03938-4"><bdi>978-0-520-03938-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Women+in+Soviet+Society%3A+Equality%2C+Development%2C+and+Social+Change&rft.place=Berkeley%2C+CA&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=1978&rft.isbn=978-0-520-03938-4&rft.aulast=Warshofsky+Lapidus&rft.aufirst=Gail&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwomeninsovietsoc0000lapi&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWheatcroft1996" class="citation journal cs1">Wheatcroft, Stephen (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sovietinfo.tripod.com/WCR-German_Soviet.pdf">«The Scale and Nature of German and Soviet Repression and Mass Killings, 1930–45»</a> (PDF). Europe-Asia Studies. 48 (8): 1319–1353. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F09668139608412415">10.1080/09668139608412415</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/152781">152781</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=The+Scale+and+Nature+of+German+and+Soviet+Repression+and+Mass+Killings%2C+1930%E2%80%9345&rft.volume=48&rft.issue=8&rft.pages=1319-1353&rft.date=1996&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F09668139608412415&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F152781%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Wheatcroft&rft.aufirst=Stephen&rft_id=http%3A%2F%2Fsovietinfo.tripod.com%2FWCR-German_Soviet.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Գրականություն">Գրականություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=53" title="Խմբագրել բաժինը. Գրականություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=53" title="Edit section's source code: Գրականություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;margin-left:1.5em;"> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ուսումնասիրություններ">Ուսումնասիրություններ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=54" title="Խմբագրել բաժինը. Ուսումնասիրություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=54" title="Edit section's source code: Ուսումնասիրություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html">A Country Study: Soviet Union (Former)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061024175600/http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html">Արխիվացված</a> 2006-10-24 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Library of Congress Country Studies, 1991.</li> <li>Brown, Archie, et al., eds.: The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union (Cambridge University Press, 1982).</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFitzpatrick2007" class="citation journal cs1">Fitzpatrick, Sheila (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_history-and-theory_2007-12_46_4/page/77">«Revisionism in Soviet History»</a>. History and Theory. 46 (4): 77–91. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1468-2303.2007.00429.x">10.1111/j.1468-2303.2007.00429.x</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/4502285">4502285</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=History+and+Theory&rft.atitle=Revisionism+in+Soviet+History&rft.volume=46&rft.issue=4&rft.pages=77-91&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1468-2303.2007.00429.x&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F4502285%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Fitzpatrick&rft.aufirst=Sheila&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_history-and-theory_2007-12_46_4%2Fpage%2F77&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> historiographical essay that covers the scholarship of the three major schools, totalitarianism, revisionism, and post-revisionism.</li> <li>Gilbert, Martin. Routledge Atlas of Russian History (4th ed. 2007) excerpt and text search.</li> <li>Gorodetsky, Gabriel, ed. Soviet Foreign Policy, 1917–1991: A Retrospective (2014).</li> <li>Grant, Ted. Russia, from Revolution to Counter-Revolution, London, Well Red Publications, 1997.</li> <li>Hosking, Geoffrey. The First Socialist Society: A History of the Soviet Union from Within (2nd ed. Harvard UP 1992) 570 pp.</li> <li>Howe, G. Melvyn: The Soviet Union: A Geographical Survey 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983).</li> <li>Kort, Michael. The Soviet Colossus: History and Aftermath (7th ed. 2010) 502 pp.</li> <li>McCauley, Martin. The Rise and Fall of the Soviet Union (2007), 522 pages.</li> <li>Moss, Walter G. A History of Russia. Vol. 2: Since 1855. 2d ed. Anthem Press, 2005.</li> <li>Alec Nove|. An Economic History of the USSR, 1917–1991. (3rd ed. 1993) online free to borrow.</li> <li>Pipes, Richard. Communism: A History (2003).</li> <li>Pons, Silvio, and Stephen A. Smith, eds. The Cambridge History of Communism (Volume 1): World Revolution and Socialism in One Country, 1917–1941 (2017) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Cambridge-History-Communism-1/dp/1107467365/">excerpt</a> <ul><li>Naimark, Norman Silvio Pons and Sophie Quinn-Judge, eds. The Cambridge History of Communism (Volume 2): The Socialist Camp and World Power, 1941-1960s (2017) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Cambridge-History-Communism-2/dp/1107133548/">excerpt</a></li> <li>Fürst, Juliane, Silvio Pons and Mark Selden, eds. The Cambridge History of Communism (Volume 3): Endgames?.Late Communism in Global Perspective, 1968 to the Present (2017) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Cambridge-History-Communism-3-dp-1107135648/dp/1107135648/">excerpt</a></li></ul></li> <li>Service, Robert. A History of Twentieth-Century Russia (2nd ed. 1999).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Լենին_և_լենինիզմ">Լենին և լենինիզմ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=55" title="Խմբագրել բաժինը. Լենին և լենինիզմ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=55" title="Edit section's source code: Լենին և լենինիզմ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Clark, Ronald W. Lenin (1988). 570 pp.</li> <li>Debo, Richard K. Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918–1921 (1992).</li> <li>Marples, David R. Lenin's Revolution: Russia, 1917–1921 (2000) 156pp. short survey.</li> <li>Pipes, Richard. A Concise History of the Russian Revolution (1996) excerpt and text search, by a leading conservative.</li> <li>Pipes, Richard. Russia under the Bolshevik Regime. (1994). 608 pp.</li> <li>Service, Robert. Lenin: A Biography (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography.</li> <li>Volkogonov, Dmitri. Lenin: Life and Legacy (1994). 600 pp.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ստալին_և_ստալինիզմ">Ստալին և ստալինիզմ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=56" title="Խմբագրել բաժինը. Ստալին և ստալինիզմ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=56" title="Edit section's source code: Ստալին և ստալինիզմ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Daniels, R. V., ed. The Stalin Revolution (1965).</li> <li>Davies, Sarah, and James Harris, eds. Stalin: A New History, (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars excerpt and text search.</li> <li>De Jonge, Alex. Stalin and the Shaping of the Soviet Union (1986).</li> <li>Fitzpatrick, Sheila, ed. Stalinism: New Directions, (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) online edition.</li> <li>Fitzpatrick, Sheila. "Impact of the Opening of Soviet Archives on Western Scholarship on Soviet Social History." Russian Review 74#3 (2015): 377–400; historiography.</li> <li>Hoffmann, David L. ed. Stalinism: The Essential Readings, (2002) essays by 12 scholars.</li> <li>Laqueur, Walter. Stalin: The Glasnost Revelations (1990).</li> <li>Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison (2004) excerpt and text search.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKotkin2014" class="citation book cs1">Kotkin, Stephen (2014). Stalin: Paradoxes of Power, 1878–1928. London: Allen Lane. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7139-9944-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7139-9944-0"><bdi>978-0-7139-9944-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stalin%3A+Paradoxes+of+Power%2C+1878%E2%80%931928&rft.place=London&rft.pub=Allen+Lane&rft.date=2014&rft.isbn=978-0-7139-9944-0&rft.aulast=Kotkin&rft.aufirst=Stephen&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> 976 pp.; First volume of a trilogy. <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKotkin2017" class="citation book cs1">Kotkin, Stephen (2017). Stalin: Waiting for Hitler, 1929–1941. New York: Penguin. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59420-380-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59420-380-0"><bdi>978-1-59420-380-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stalin%3A+Waiting+for+Hitler%2C+1929%E2%80%931941&rft.place=New+York&rft.pub=Penguin&rft.date=2017&rft.isbn=978-1-59420-380-0&rft.aulast=Kotkin&rft.aufirst=Stephen&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988">; 1184 pp.; Second volume of a trilogy.</li></ul></li> <li>Lee, Stephen J. Stalin and the Soviet Union (1999) online edition.</li> <li>Lewis, Jonathan. Stalin: A Time for Judgement (1990).</li> <li>McNeal, Robert H. Stalin: Man and Ruler (1988).</li> <li>Martens, Ludo. Another view of Stalin (1994), a highly favorable view from a Maoist historian.</li> <li>Service, Robert. Stalin: A Biography (2004), along with Tucker the standard biography.</li> <li>Trotsky, Leon. Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence, (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy.</li> <li>Tucker, Robert C. Stalin as Revolutionary, 1879–1929 (1973); Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929–1941 (1990) online edition with Service, a standard biography; at ACLS e-books.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Երկրորդ_համաշխարհային_պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=57" title="Խմբագրել բաժինը. Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=57" title="Edit section's source code: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Barber, John, and Mark Harrison. The Soviet Home Front: A Social and Economic History of the USSR in World War II, Longman, 1991.</li> <li>Bellamy, Chris. Absolute War: Soviet Russia in the Second World War (2008), 880pp excerpt and text search.</li> <li>Karel C. Berkhoff Harvest of Despair: Life and Death in Ukraine Under Nazi Rule. Harvard U. Press, 2004. 448 pp.</li> <li>Berkhoff, Karel C. Motherland in Danger: Soviet Propaganda during World War II (2012) excerpt and text search covers both propaganda and reality of homefront conditions.</li> <li>Braithwaite, Rodric. Moscow 1941: A City and Its People at War (2006).</li> <li>Broekmeyer, Marius. Stalin, the Russians, and Their War, 1941–1945. 2004. 315 pp.</li> <li>Dallin, Alexander. Odessa, 1941–1944: A Case Study of Soviet Territory under Foreign Rule. Portland: Int. Specialized Book Service, 1998. 296 pp.</li> <li>Kucherenko, Olga. Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945 (2011) excerpt and text search.</li> <li>Overy, Richard. The road to war (4th ed. 1999), covers 1930s; pp 245–300.</li> <li>Overy, Richard. Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941–1945 (1998) excerpt and text search.</li> <li>Roberts, Geoffrey. Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953 (2006).</li> <li>Schofield, Carey, ed. Russian at War, 1941–1945. (Vendome Press, 1987). 256 pp., a photo-history, with connecting texts. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-86565-077-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-86565-077-0">978-0-86565-077-0</a>.</li> <li>Seaton, Albert. Stalin as Military Commander, (1998) online edition.</li> <li>Thurston, Robert W., and Bernd Bonwetsch, eds. The People's War: Responses to World War II in the Soviet Union (2000).</li> <li>Uldricks, Teddy J. "War, Politics and Memory: Russian Historians Reevaluate the Origins of World War II," History and Memory 21#2 (2009), pp. 60–82 online, historiography.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVallinMesléAdametsPyrozhkov2002" class="citation journal cs1">Vallin, Jacques; Meslé, France; Adamets, Serguei; Pyrozhkov, Serhii (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://semanticscholar.org/paper/92668ee6ee5b6f87a9f7a5ee59b1153691be63f3">«A New Estimate of Ukrainian Population Losses during the Crises of the 1930s and 1940s»</a>. Population Studies. 56 (3): 249–264. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F00324720215934">10.1080/00324720215934</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3092980">3092980</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12553326">12553326</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:21128795">21128795</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Population+Studies&rft.atitle=A+New+Estimate+of+Ukrainian+Population+Losses+during+the+Crises+of+the+1930s+and+1940s&rft.volume=56&rft.issue=3&rft.pages=249-264&rft.date=2002&rft_id=info%3Apmid%2F12553326&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A21128795%23id-name%3DS2CID&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3092980%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F00324720215934&rft.aulast=Vallin&rft.aufirst=Jacques&rft.au=Mesl%C3%A9%2C+France&rft.au=Adamets%2C+Serguei&rft.au=Pyrozhkov%2C+Serhii&rft_id=https%3A%2F%2Fsemanticscholar.org%2Fpaper%2F92668ee6ee5b6f87a9f7a5ee59b1153691be63f3&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"> Reports life expectancy at birth fell to a level as low as ten years for females and seven for males in 1933 and plateaued around 25 for females and 15 for males in the period 1941–1944.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սառը_պատերազմ_2">Սառը պատերազմ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=58" title="Խմբագրել բաժինը. Սառը պատերազմ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=58" title="Edit section's source code: Սառը պատերազմ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Brzezinski, Zbigniew. The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century (1989).</li> <li>Edmonds, Robin. Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years (1983).</li> <li>Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War (1993) excerpt and text search.</li> <li>Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945–1953 (2004) online edition.</li> <li>Holloway, David. Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939–1956 (1996) excerpt and text search.</li> <li>Vojtech Mastny. Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945 (1979).</li> <li>Vojtech Mastny . The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years (1998) excerpt and text search; online complete edition.</li> <li>Matlock, Jack. Reagan and Gorbachev: How the Cold War Ended (2005).</li> <li>Nation, R. Craig. Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917–1991 (1992).</li> <li>Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, Russia and the United States (1979), by Soviet historians.</li> <li>William Taubman. Khrushchev: The Man and His Era (2004), Pulitzer Prize; excerpt and text search.</li> <li>Taubman, William. Stalin's American Policy: From Entente to Detente to Cold War (1983).</li> <li>Taubman, William. Gorbachev: His Life and Times (2017).</li> <li>Tint, Herbert. French Foreign Policy since the Second World War (1972) online free to borrow 1945–1971.</li> <li>Ulam, Adam B. Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973, 2nd ed. (1974).</li> <li>Wilson, James Graham. The Triumph of Improvisation: Gorbachev's Adaptability, Reagan's Engagement, and the End of the Cold War (2014).</li> <li>Zubok, Vladislav M. Inside the Kremlin's Cold War (1996) 20% excerpt and online search.</li> <li>Zubok, Vladislav M. A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev (2007).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ԽՍՀՄ_փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=59" title="Խմբագրել բաժինը. ԽՍՀՄ փլուզում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=59" title="Edit section's source code: ԽՍՀՄ փլուզում">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War (1993).</li> <li>Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. Gorbachev's Russia and American Foreign Policy (1988).</li> <li>Carrère d'Encausse, Hélène. Decline of an Empire: the Soviet Socialist Republics in Revolt. First English language ed. New York: Newsweek Books (1979). 304 p. N.B.: Trans. of the author's L'Empire éclaté. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-88225-280-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-88225-280-1">0-88225-280-1</a>.</li> <li>Garthoff, Raymond. The Great Transition: American–Soviet Relations and the End of the Cold War (1994), detailed narrative.</li> <li>Grachev, A. S. Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War (2008) excerpt and text search.</li> <li>Hogan, Michael ed. The End of the Cold War. Its Meaning and Implications (1992) articles from Diplomatic History.</li> <li>Roger Keeran and Thomas Keeny. Socialism Betrayed: Behind the Collapse of the Soviet Union, International Publishers Co Inc., US 2004.</li> <li>Kotkin, Stephen. Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970–2000 (2008) excerpt and text search.</li> <li>Matlock, Jack. Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union (1995).</li> <li>Ostrovsky Alexander. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.e-reading.club/book.php?book=1025297">Кто поставил Горбачёва?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200213154554/https://www.e-reading.club/book.php?book=1025297">Արխիվացված</a> 2020-02-13 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (2010). ("Who brought Gorbachev to power?") – М.: "Алгоритм-Эксмо". <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-5-699-40627-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-5-699-40627-2">978-5-699-40627-2</a> ("Проект "Распад СССР: Тайные пружины власти" – М. "Алгоритм", 2016. Переиздание книги "Кто поставил Горбачёва?") ("Project" Collapse of the USSR: Secret Springs of Power ". Reissue of the book «Who brought Gorbachev to power?» — М.: «Алгоритм», 2016).</li> <li>Ostrovsky Alexander. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190817125705/https://itexts.net/avtor-aleksandr-vladimirovich-ostrovskiy/164701-glupost-ili-izmena-rassledovanie-gibeli-sssr-aleksandr-ostrovskiy/read/page-1.html">Глупость или измена? Расследование гибели СССР.</a> (2011). ("Foolishness or treason? Investigation into the death of the USSR") М.: "Крымский мост". <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-5-89747-068-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-5-89747-068-6">978-5-89747-068-6</a>.</li> <li>Pons, S., Romero, F., Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations, (2005) <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-7146-5695-X" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-7146-5695-X">0-7146-5695-X</a>.</li> <li>Remnick, David. Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire, (1994), <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-679-75125-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-679-75125-4">0-679-75125-4</a>.</li> <li>Solzhenitsyn, Aleksandr. Rebuilding Russia: Reflections and Tentative Proposals, trans. and annotated by Alexis Klimoff. First ed. New York: Farrar, Straus and Giroux, 1991. N.B.: Also discusses the other national constituents of the USSR. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-374-17342-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-374-17342-7">0-374-17342-7</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սոցիալ-տնտեսական_պատմություն">Սոցիալ-տնտեսական պատմություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=60" title="Խմբագրել բաժինը. Սոցիալ-տնտեսական պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=60" title="Edit section's source code: Սոցիալ-տնտեսական պատմություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Bailes, Kendall E. Technology and society under Lenin and Stalin: origins of the Soviet technical intelligentsia, 1917–1941 (1978).</li> <li>Bailes, Kendall E. "The American Connection: Ideology and the Transfer of American Technology to the Soviet Union, 1917–1941." Comparative Studies in Society and History 23.3 (1981): 421–448.</li> <li>Brooks, Jeffrey. "Public and private values in the Soviet press, 1921–1928." Slavic Review 48.1 (1989): 16–35.</li> <li>Caroli, Dorena. "'And all our classes turned into a flower garden again'–science education in Soviet schools in the 1920s and 1930s: the case of biology from Darwinism to Lysenkoism." History of Education 48.1 (2019): 77–98.</li> <li>Dobson, Miriam. "The Social History of Post-War Soviet Life" Historical Journal 55.2 (2012): 563–569. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/23263351">Online</a></li> <li>Dowlah, Alex F., et al. The life and times of soviet socialism (Greenwood, 1997), Emphasis on economic policies. Online.</li> <li>Engel, Barbara, et al. A Revolution of Their Own: Voices of Women in Soviet History (1998), Primary sources; Online.</li> <li>Fitzpatrick, Sheila. Everyday Stalinism: ordinary life in extraordinary times: Soviet Russia in the 1930s (Oxford UP, 2000). Online.</li> <li>Graham, Loren R. Science in Russia and the Soviet Union: A short history (Cambridge UP, 1993).</li> <li>Hanson, Philip. The Rise and Fall of the Soviet Economy: An Economic History of the USSR 1945–1991 (2014).</li> <li>Heinzen, James W. Inventing a Soviet Countryside: State Power and the Transformation of Rural Russia, 1917–1929 (2004).</li> <li>Lapidus, Gail Warshofsky. Women, Work, and Family in the Soviet Union (1982) Online.</li> <li>Link, Stefan J. Forging Global Fordism: Nazi Germany, Soviet Russia, and the Contest over the Industrial Order (2020) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Forging-Global-Fordism-Germany-Industrial/dp/0691177546/">excerpt</a></li> <li>Lutz, Wolfgang et al. Demographic Trends and Patterns in the Soviet Union before 1991 (1994) online.</li> <li>Mironov, Boris N. "The Development of Literacy in Russia and the USSR from the Tenth to the Twentieth Centuries". History of Education Quarterly 31#2 (1991), pp. 229–252. [www.jstor.org/stable/368437 Online].</li> <li>Nove, Alec. Soviet economic system (1986).</li> <li>Weiner, Douglas R. "Struggle over the Soviet future: Science education versus vocationalism during the 1920s." Russian Review 65.1 (2006): 72–97.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ազգեր">Ազգեր</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=61" title="Խմբագրել բաժինը. Ազգեր" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=61" title="Edit section's source code: Ազգեր">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Katz, Zev, ed.: Handbook of Major Soviet Nationalities (New York: Free Press, 1975).</li> <li>Nahaylo, Bohdan and Victor Swoboda. Soviet Disunion: A History of the nationalities Nationalities problem in the USSR (1990) excerpt.</li> <li>Rashid, Ahmed. The Resurgence of Central Asia: Islam or Nationalism? (2017).</li> <li>Smith, Graham, ed. The Nationalities Question in the Soviet Union (2nd ed. 1995).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հատուկ_ուսումնասիրություններ">Հատուկ ուսումնասիրություններ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=62" title="Խմբագրել բաժինը. Հատուկ ուսումնասիրություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=62" title="Edit section's source code: Հատուկ ուսումնասիրություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Armstrong, John A. The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present. New York: Random House, 1961.</li> <li>Moore, Jr., Barrington. Soviet politics: the dilemma of power. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950.</li> <li>Rizzi, Bruno: The Bureaucratization of the World: The First English edition of the Underground Marxist Classic That Analyzed Class Exploitation in the USSR, New York, NY: Free Press, 1985.</li> <li>Schapiro, Leonard B. The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966.</li> <li>Smolkin, Victoria/ A Sacred Space is Never Empty: A History of Soviet Atheism (Princeton UP, 2018) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hdiplo.org/to/RT21-56">online reviews</a></li></ul> </div> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:ԽՍՀՄ թեմաներ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:ԽՍՀՄ թեմաներ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ">ԽՍՀՄ</a> թեմաներ</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պատմություն (դեռ գրված չէ)">Պատմություն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի հետ կապված հոդվածների ցանկ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ-ի հետ կապված հոդվածների ցանկ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական հեղափոխություն">Ռուսական հեղափոխություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսական ԽՖՍՀ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կազմավորման պայմանագիր (դեռ գրված չէ)">Կազմավորման պայմանագիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նոր տնտեսական քաղաքականություն">Նոր տնտեսական քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստալինիզմ">Ստալինիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռոր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">Խրուշչովյան ձնհալ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր">ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4_1965_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ում 1965 թվականի տնտեսական բարեփոխում (դեռ գրված չէ)">1965 թվականի տնտեսական բարեփոխում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%B3%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրեժնևյան լճացում (դեռ գրված չէ)">Լճացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">ԽՍՀՄ ներխուժումը Աֆղանստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Գլասնոստ">Գլասնոստ</a></li> <li><a href="/wiki/1989_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1989 թվականի հեղափոխություններ">1989 թվականի հեղափոխություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">Փլուզում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային երկրներ (դեռ գրված չէ)">Հետխորհրդային երկրներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%A3%D5%AB%D5%A1_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոստալգիա ԽՍՀՄ-ի նկատմամբ (դեռ գրված չէ)">Նոստալգիա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ աշխարհագրություն (դեռ գրված չէ)">Աշխարհագրություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ վարչատարածքային բաժանում (դեռ գրված չէ)">Վարչատարածքային բաժանում</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">Հանրապետություններ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">Ինքնավար</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի երկրամասեր (դեռ գրված չէ)">Երկրամասեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ մարզեր (դեռ գրված չէ)">Մարզեր</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Ինքնավար մարզ (ԽՍՀՄ)">Ինքնավար մարզ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի ինքնավար շրջաններ (դեռ գրված չէ)">Ինքնավար շրջաններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D5%AF_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փակ վարչատարածքային կազմավորումներ (դեռ գրված չէ)">Փակ վարչատարածքային կազմավորումներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D5%AF_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փակ վարչատարածքային կազմավորումների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Ցանկ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Տարածաշրջաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կասպից ծով">Կասպից ծով</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Կովկասյան լեռներ">Կովկասյան լեռներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Եվրոպական Ռուսաստան">Եվրոպական Ռուսաստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD" title="Հյուսիսային Կովկաս">Հյուսիսային Կովկաս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80" title="Սիբիր">Սիբիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուրալյան լեռներ">Ուրալյան լեռներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D6%80" title="Արևմտասիբիրական հարթավայր">Արևմտասիբիրական հարթավայր</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Քաղաքականություն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ընդհանուր</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խորհրդային սահմանադրություններ">Սահմանադրություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ընտրությունները ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Ընտրություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ արտաքին քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Արտաքին քաղաքականություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Բրեժնևի դոկտրին">Բրեժնևի դոկտրին</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կառավարություն (դեռ գրված չէ)">Կառավարություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կառավարությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Ցանկ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարդու իրավունքները ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Մարդու իրավունքներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D4%B3%D5%8F%D4%B2_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԼԳՏԲ իրավունքները հետխորհրդային երկրներում (դեռ գրված չէ)">ԼԳԲՏ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ օրենսդրություն (դեռ գրված չէ)">Օրենսդրություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="ԽՍՀՄ ղեկավարների ցանկ">Ղեկավարներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ կոլեկտիվ կառավարում (դեռ գրված չէ)">Կոլեկտիվ կառավարում</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Անձնագրային համակարգ">Անձնագրային համակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">Գաղափարախոսություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4-%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիզմ-լենինիզմ (դեռ գրված չէ)">Մարքսիզմ-լենինիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Լենինիզմ">Լենինիզմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստալինիզմ">Ստալինիզմ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Մարմիններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն">Կոմունիստական կուսակցություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ կառուցվածք (դեռ գրված չէ)">Կառուցվածք</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5_(%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF)" title="Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)">Կենտրոնական կոմիտե</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D4%BF%D4%BF_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="ԽՄԿԿ ԿԿ նախագահություն">Քաղբյուրո</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ քարտուղարություն (դեռ գրված չէ)">Քարտուղարություն</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության համագումար">Համագումար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D5%AB_%D5%A3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%80" title="Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղար">Գլխավոր քարտուղար</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%84%D4%BF%D4%BF_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՄԿԿ համագումարներ (դեռ գրված չէ)">Համագումարներ</a> (1922–1936)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ">Գերագույն խորհուրդ</a> (1938–1991)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ժողովրդական դեպուտատների համագումարներ (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդական դեպուտատների համագումարներ</a> (1989–1991)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="ԽՍՀՄ Գերագույն դատարան">Գերագույն դատարան</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Պաշտոններ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ նախագահ (դեռ գրված չէ)">Նախագահ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%AB_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի ղեկավարների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Մինիստրների խորհրդի ղեկավարներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ փոխվարչապետ (դեռ գրված չէ)">Փոխվարչապետ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ առաջին փոխվարչապետ (դեռ գրված չէ)">Առաջին փոխվարչապետ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Անվտանգության ծառայություններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեկա (դեռ գրված չէ)">Չեկա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D4%BD%D5%96%D5%8D%D5%80_%D5%86%D4%B3%D4%BA%D4%BF-%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՌԽՖՍՀ ՆԳԺԿ-ին առընթեր պետական կառավարման վարչություն (դեռ գրված չէ)">Պետական կառավարման վարչություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF" title="ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ">Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ներքին գործերի նախարարություն (Ռուսաստան) (դեռ գրված չէ)">Ներքին գործերի նախարարություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միլիցիա (դեռ գրված չէ)">Միլիցիա</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետական անվտանգության նախարարություն (ԽՍՀՄ) (դեռ գրված չէ)">Պետական անվտանգության նախարարություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5" title="ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե">Պետական անվտանգության կոմիտե</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="ԽՍՀՄ Զինված ուժեր">Զինած ուժեր</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ">Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Քաղաքական բռնաճնշումներ Խորհրդային Միությունում">Քաղաքական բռնաճնշումներ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կարմիր ահաբեկչություն">Կարմիր ահաբեկչություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը ԽՍՀՄ-ում">Կոլեկտիվացում</a></li> <li><a href="/wiki/1930-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="1930-ականների բռնաճնշում">Մեծ տեռոր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ժողովուրդների տեղահանություն Խորհրդային Միությունում">Ժողովուրդների տեղահանություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3" title="Գուլագ">Գուլագ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գուլագ ճամբարների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Ցանկ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80" title="Հոլոդոմոր">Հոլոդոմոր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քաղաքական նպատակներով հոգեբուժության կիրառումը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Քաղաքական նպատակներով հոգեբուժության կիրառումը</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գաղափարական բռնաճշնումները ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գաղափարական բռնաճնշումներ</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրոնը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Կրոն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գաղափարական վերահսկողությունը խորհրդային գիտության մեջ (դեռ գրված չէ)">Գաղափարական վերահսկողություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գրաքննությունը ԽՍՀՄ-ում">Գրաքննություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պատկերների գրաքննությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Պատկերների գրաքննություն</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սովետական տնտեսություն">Տնտեսություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գյուղատնտեսությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գյուղատնտեսություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="ԽՍՀՄ Պետական բանկ">Պետական բանկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%AB%D5%BA%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային տիպի տնտեսական պլանավորում (դեռ գրված չէ)">Տնտեսական պլանավորում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ էներգետիկ քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Էներգետիկ քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="ԽՍՀՄ հնգամյա պլաններ">Հնգամյա պլաններ</a></li> <li><a href="/wiki/.su" title=".su">.su</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական նորարարությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Նորարարություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%B8%D6%82%D6%80_%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մաքուր նյութական արտադրանք (դեռ գրված չէ)">Մաքուր նյութական արտադրանք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D6%87_%D5%BF%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գիտությունը և տեխնոլոգիան ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գիտություն և տեխնոլոգիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AC%D5%AB" title="ԽՍՀՄ ռուբլի">ԽՍՀՄ ռուբլի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տրանսպորտը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Տրանսպորտ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D6%87_%D5%BF%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գիտությունը և տեխնոլոգիան ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Գիտություն և տեխնոլոգիա</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական ակադեմիա (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական ակադեմիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1#ԽՍՀՄ" title="Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա">Գիտությունների ակադեմիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիա (դեռ գրված չէ)">Բժշկական գիտությունների ակադեմիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լենինի անվան գյուղատնտեսական գիտությունների համամիութենական ակադեմիա (դեռ գրված չէ)">Գյուղատնտեսական գիտությունների համամիութենական ակադեմիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%87%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Շարաշկա (դեռ գրված չէ)">Շարաշկա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գիտավան (դեռ գրված չէ)">Գիտավան</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Գիտավաններ (դեռ գրված չէ)">Ցանկ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ հասարակություն">Հասարակություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հանցավորությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Հանցավորություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ ժողովրդագրություն (դեռ գրված չէ)">Ժողովրդագրություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="Խորհրդային ժողովուրդ">Խորհրդային ժողովուրդ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սովետական աշխատավոր դասակարգ (դեռ գրված չէ)">Աշխատավոր դասակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80_(1989)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ մարդահամար (1989) (դեռ գրված չէ)">1989 թվականի մարդահամար</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ լեզուներ (դեռ գրված չէ)">Լեզուներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեզվաբանությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Լեզվաբանություն</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ մշակույթ (դեռ գրված չէ)">Մշակույթ</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բալետը Ռուսաստանում">Բալետ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կինոարդյունաբերությունը Խորհրդային Միությունում">Կինո</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B1%D6%87%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նորաձևությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Նորաձևություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուս գրականություն">Գրականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երաժշտությունը ԽՍՀՄ-ում (դեռ գրված չէ)">Երաժշտություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական օպերա (դեռ գրված չէ)">Օպերա</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%A6%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Քարոզչությունը ԽՍՀՄ-ում">Քարոզչություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սպորտը Ռուսաստանում">Սպորտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստալինյան ճարտարապետություն (դեռ գրված չէ)">Ստալինյան ճարտարապետություն</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակասովետականություն (դեռ գրված չէ)">Դիմադրություն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային այլախոհներ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային այլախոհներ</a> և նրանց այլ խմբեր <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D6%80_%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Խորհրդային ընդդիմադիր խմբեր (դեռ գրված չէ)">Ցանկ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Խորհրդանիշներ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="ԽՍՀՄ օրհներգ">Օրհներգ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային հանրապետությունների օրհներգեր (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային հանրապետություններ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6" title="ԽՍՀՄ պետական զինանշան">Զինանշան</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային հանրապետությունների զինանշաններ (դեռ գրված չէ)">Խորհիդային հանրապետություններ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="ԽՍՀՄ դրոշ">Դրոշ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային հանրապետություններ դրոշներ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային հանրապետություններ</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><img alt="Template" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/16px-Symbol_template_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/24px-Symbol_template_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/32px-Symbol_template_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /> Կաղապարներ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:ԽՍՀՄ կառույցներ (դեռ գրված չէ)">Կառույցներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Ռուսական հեղափոխություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսական հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Իոսիֆ Ստալին (դեռ գրված չէ)">Իոսիֆ Ստալին</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%B3%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Բրեժնևյան լճացում (դեռ գրված չէ)">Բրեժնևյան լճացում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կաղապար:Կոմունիզմի անկում">Կոմունիզմի անկում</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><img alt="Category" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ">Կատեգորիա</a></li> <li><img alt="Commons page" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/16px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/32px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Soviet_Union" class="extiw" title="commons:Category:Soviet Union">Վիքիպահեստ</a></li> <li><img alt="Portal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AF:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պորտակ:ԽՍՀՄ (դեռ գրված չէ)">Պորտալ</a></li> <li><img alt="WikiProject" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /> <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%AE:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիքիպեդիա:Վիքինախագիծ:Խորհդրային Միություն (դեռ գրված չէ)">Վիքինախագիծ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"> <div style="font-size:114%">Կապված թեմաներ</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;padding:0px; font-size:113%;"><div style="padding:0px;"><table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:ԽՍՀՄ հանրապետություններ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ">Խորհրդային Սոցիալիստական Միության</a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հանրապետություն">հանրապետություններ</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Գլխավոր</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Հայկական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Էստոնական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղազախական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղրղզական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ղրղզական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Մոլդովական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի ԽՖՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թուրքմենական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Թուրքմենական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական ԽՍՀ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուզբեկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուզբեկական ԽՍՀ</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="5" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="State Emblem of the Soviet Union"><img alt="State Emblem of the Soviet Union" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="75" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/113px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կարճ ժամանակով գոյություն ունեցած</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1-%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելա-Ֆիննական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելա-Ֆիննական ԽՍՀ</a> (1940–1956)</li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Անդրկովկասի ԽՖՍՀ</a> (1922–1936)</li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ոչմիութեանական հանրապետություններ</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աբխազիայի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Աբխազիայի ԽՍՀ</a> (1921–1931)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուխարական Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուխարական ԽՍՀ</a> (1920–1925)</li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորեզմի Ժողովրդական Խորհրդային Հանրապետություն">Խորեզմի ԺԽՀ</a> (1920–1925)</li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%BB%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նախիջևանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Նախիջևանի ԻԽՍՀ</a> (1920–1923)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մերձդնեստրի Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մերձդնեստրի Մոլդովական ԽՍՀ</a> (1990–1991)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:ԽՍՀՄ-ի ինքնավար հանրապետություններ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:ԽՍՀՄ-ի ինքնավար հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/45px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/60px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a>  <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ-ի ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություններ</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;">Ըստ անվան</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աբխազական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Աբխազական</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BB%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աջարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Աջարական</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B7%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բաշկիրական ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն">Բաշկիրական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուրյաթական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուրյաթական</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1-%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D4%BD%D5%8D%D5%80" title="Չեչենա-Ինգուշական ԻԽՍՀ">Չեչենա-Ինգուշական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուվաշական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չուվաշական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրիմի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղրիմի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A1%D5%B2%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դաղստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Դաղստանի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Ալթայի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Լեռնային Ալթայ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կաբարդական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդա-Բալկարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կաբարդա-Բալկարական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կալմիկական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կալմիկական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարակալպակական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարակալպակական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղազախական</a>2 <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1920-1925)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրղզական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (1920-1925) (դեռ գրված չէ)">Ղրղզական</a>2</li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1926-1936)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրղզական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (1926-1936) (դեռ գրված չէ)">Ղրղզական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմիի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կոմիի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարիի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մարիի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոլդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մոլդովական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մորդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մորդովական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Լեռնային</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%BB%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նախիջևանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Նախիջևանի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D6%85%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսօսական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսօսական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տաջիկական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տաջիկական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թաթարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Թաթարական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուրքեստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Թուրքեստանի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տուվայի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տուվայի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A4%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուդմուրտական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ուդմուրտական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%AA%D5%AB%D5%A5%D5%AB_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պովոլժիեի Գերմանացիների Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Պովոլժիեի Գերմանացիների</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%85%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Յակուտական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Յակուտական</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="3" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="ԽՍՀՄ զինանշան"><img alt="ԽՍՀՄ զինանշան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="75" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/113px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;line-height:1.3em;">Ըստ կազմավորման տարեթվի</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:auto;margin-left:auto;margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:5em;">   </td><td style="padding:0px;white-space:nowrap;;;;width:24%;"><div> 1918–1924  <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուրքեստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Թուրքեստանի</a>3 1918–1941  <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%AA%D5%AB%D5%A5%D5%AB_%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պովոլժիեի Գերմանացիների Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Պովոլժիեի Գերմանացիների</a>4 1919–1990  <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B7%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բաշկիրական ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն">Բաշկիրական</a> 1920–1925  <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1920-1925)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրղզական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (1920-1925) (դեռ գրված չէ)">Ղրղզական</a>2 1920–1990  <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թաթարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Թաթարական</a> 1921–1990  <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BB%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աջարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Աջարական</a> 1921–1945  <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրիմի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղրիմի</a> 1921–1991  <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A1%D5%B2%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դաղստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Դաղստանի</a> 1921–1924  <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Լեռնային</a> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;white-space:nowrap;;;;width:24%;"><div> 1921–1990  <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%BB%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նախիջևանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Նախիջևանի</a> 1922–1991  <a href="/w/index.php?title=%D5%85%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Յակուտական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Յակուտական</a> 1923–1990  <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուրյաթական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուրյաթական</a>1 1923–1940  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելական</a> 1924–1940  <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոլդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մոլդովական</a> 1924–1929  <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տաջիկական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տաջիկական</a> 1925–1992  <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուվաշական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չուվաշական</a>5 1925–1936  <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղազախական</a>2 1926–1936  <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1926-1936)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրղզական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (1926-1936) (դեռ գրված չէ)">Ղրղզական</a> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;white-space:nowrap;;;;width:24%;"><div> 1931–1991  <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աբխազական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Աբխազական</a> 1932–1992  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարակալպակական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարակալպակական</a> 1934–1990  <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մորդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մորդովական</a> 1934–1990  <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A4%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուդմուրտական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ուդմուրտական</a>6 1935–1943  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կալմիկական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կալմիկական</a> 1936–1944  <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1-%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D4%BD%D5%8D%D5%80" title="Չեչենա-Ինգուշական ԻԽՍՀ">Չեչենա-Ինգուշական</a> 1936–1944  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդա-Բալկարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կաբարդա-Բալկարական</a> 1936–1990  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմիի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կոմիի</a> 1936–1990  <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարիի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մարիի</a> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;white-space:nowrap;;;;width:24%;"><div> 1936–1990  <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D6%85%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսօսական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսօսական</a> 1944–1957  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կաբարդական</a> 1956–1991  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կարելական</a> 1957–1990  <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6%D5%A1-%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D4%BD%D5%8D%D5%80" title="Չեչենա-Ինգուշական ԻԽՍՀ">Չեչենա-Ինգուշական</a> 1957–1989  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդա-Բալկարական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կաբարդա-Բալկարական</a> 1958–1990  <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կալմիկական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կալմիկական</a> 1961–1992  <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տուվայի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տուվայի</a> 1990–1991  <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Ալթայի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Լեռնային Ալթայ</a> 1991–1992  <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրիմի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղրիմի</a> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><div class="hlist"> <ul><li>1 Մինչև 1958 թվականը՝ Բուրյաթ-Մոնղոլական։</li> <li>2 <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղազախական ԻՍԽՀ</a>-ն մինչև 1925 թվականը կոչվել է <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1920-1925)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրղզական Ինքնավար Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (1920-1925) (դեռ գրված չէ)">Ղրղզական ԻՍԽՀ</a>։</li> <li>3 Ինքնավար Հանրապետություն է 1920 թվականից։</li> <li>4 Ինքնավար Հանրապետություն է 1923 թվականից։</li> <li>5 Ինքնավար Հանրապետություն է 1925 թվականից։</li> <li>6 Ինքնավար Հանրապետություն է 1934 թվականից։</li></ul> </div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:ԽՍՀՄ ինքնավար մարզեր">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:ԽՍՀՄ ինքնավար մարզեր (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/45px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/60px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a class="mw-selflink selflink">Խորհրդային Միության</a> <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Ինքնավար մարզ (ԽՍՀՄ)">ինքնավար մարզեր</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի ԽՖՍՀ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A4%D5%A8%D5%B2%D5%A5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ադըղեայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Ադըղեա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%A5%D5%B6-%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեչեն-Ինգուշեթիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Չեչեն-Ինգուշեթիա</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեչնիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Չեչնիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինգուշեթիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Ինգուշեթիա</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուվաշիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Չուվաշիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Ալթայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Լեռնային Ալթայ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6" title="Հրեական ինքնավար մարզ">Հրեական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A1-%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբարդինա-Բալկարիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կաբարդինա-Բալկարիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կալմիկիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կալմիկիայի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1-%D5%82%D6%80%D5%B2%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարա-Ղրղզական Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կարա-Ղրղզական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%B5-%D5%89%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարաչայ-Չերքեզիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կարաչայ-Չերքեզիա</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չերքեզիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Չերքեզիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարաչայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կարաչայ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարակալպակիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Կարակալպակիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6_(%D4%B6%D5%AB%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմիի Ինքնավար Մարզ (Զիրյան) (դեռ գրված չէ)">Կոմի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խակասիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Խակասիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարիի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Մարի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%95%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսային Օսիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսային Օսիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տուվայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Տուվա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A4%D5%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուդմուրտիայի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Ուդմուրտիա</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="7" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="ԽՍՀՄ զինանշան"><img alt="ԽՍՀՄ զինանշան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="75" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/113px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Վրացական ԽՍՀ</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%95%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6" class="mw-redirect" title="Հարավային Օսիայի Ինքնավար Մարզ">Հարավային Օսիա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ադրբեջանական ԽՍՀ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A6" title="Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ">Լեռնային Ղարաբաղ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տաջիկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Տաջիկական ԽՍՀ</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%AD%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեռնային Բադախշանի Ինքնավար Մարզ (դեռ գրված չէ)">Լեռնային Բադախշան</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible uncollapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն (դեռ գրված չէ)">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a class="mw-selflink selflink">Խորհրդային Սոցալիստական Հանրապետությունների Միության</a> առաջնորդներ</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0"><table class="timeline-wrapper"><tbody><tr><td class="timeline-wrapper-cell"><table class="timeline-table"><tbody><tr class="timeline-row"><th scope="col" class="navbox-group timeline-label" rowspan="2">Ժամանակահատված</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="8">1920s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1930s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1940s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1950s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1960s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1970s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="10">1980s</th><th scope="col" class="timeline-decade" colspan="2">1990s</th></tr><tr class="timeline-row"><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">2</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">3</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">4</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">5</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">6</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">7</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">8</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">9</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">0</th><th scope="col" class="timeline-year" style="width:1.4285714285714%">1</th></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label" style="background: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հեղափոխություն</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ կազմավորում">ԽՍՀՄ կազմավորում</a></th><td class="timeline-item" colspan="2" style="background-color: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենին</a></td><td class="timeline-blank" colspan="6"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="2"></td></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label" style="background: #eaecf0;">Ստալինյան դարաշրջան</th><td class="timeline-blank" colspan="2"></td><td class="timeline-item" colspan="29" style="background-color: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալին</a></td><td class="timeline-blank" colspan="7"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="2"></td></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label" style="background: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%AC" title="Խրուշչովյան ձնհալ">Խրուշչովյան ձնհալ</a></th><td class="timeline-blank" colspan="8"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="3"></td><td class="timeline-item" colspan="11" style="background-color: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գեորգի Մալենկով">Գեորգի Մալենկով</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով">Նիկիտա Խրուշչով</a></td><td class="timeline-blank" colspan="6"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="2"></td></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label" style="background: #eaecf0;"><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B3%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լճացման տարիներ (դեռ գրված չէ)">Լճացման տարիներ</a></th><td class="timeline-blank" colspan="8"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="4"></td><td class="timeline-item" colspan="21" style="background-color: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A4_%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87" title="Լեոնիդ Բրեժնև">Լեոնիդ Բրեժնև</a>, <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BE" title="Յուրի Անդրոպով">Յուրի Անդրոպով</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%89%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%AF%D5%B8" title="Կոնստանտին Չեռնենկո">Կոնստանտին Չեռնենկո</a></td><td class="timeline-blank" colspan="5"></td><td class="timeline-blank" colspan="2"></td></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label" style="background: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84)" title="Վերակառուցում (ԽՍՀՄ)">Վերակառուցում</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</a></th><td class="timeline-blank" colspan="8"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="5"></td><td class="timeline-item" colspan="7" style="background-color: #eaecf0;"><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով">Միխայիլ Գորբաչով</a></td></tr><tr class="timeline-row"><th scope="row" rowspan="1" class="navbox-group timeline-label"></th><td class="timeline-blank" colspan="8"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="10"></td><td class="timeline-blank" colspan="2"></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%AB" title="Կաղապար:Սոցիալիզմն ըստ երկրի">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Սոցիալիզմն ըստ երկրի (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%AB&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սոցիալիզմ">Սոցիալիզմն</a> ըստ երկրի</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ըստ երկրի</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն Արգենտինայում (դեռ գրված չէ)">Արգենտինա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն Ավստրալիայում (դեռ գրված չէ)">Ավստրալիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Բանգլադեշում (դեռ գրված չէ)">Բանգլադեշ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Կանադայում (դեռ գրված չէ)">Կանադա</a></li> <li>Չինաստան <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">Կուսակցության գաղափարախոսություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7_%D5%A3%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանին բնորոշ գծերով սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">1979 թվականից սկսած</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գոմինդանի սոցիալիստական գաղափարախոսւթյուն (դեռ գրված չէ)">Գոմինդան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Հոնկոնգում (դեռ գրված չէ)">Հոնկոնգ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն Էստոնիայում (դեռ գրված չէ)">Էստոնիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆրանսիական ձախականությունը (դեռ գրված չէ)">Ֆրանսիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Հունաստանում (դեռ գրված չէ)">Հունաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Հնդկաստանում (դեռ գրված չէ)">Հնդկաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն Իրանում (դեռ գրված չէ)">Իրան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%B6_%D4%BB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմն Իտալիայում (դեռ գրված չէ)">Իտալիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%86%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Նիդերլանդներում (դեռ գրված չէ)">Նիդերլանդներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%86%D5%B8%D6%80_%D4%B6%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Նոր Զելանդիայում (դեռ գրված չէ)">Նոր Զելանդիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Պակիստանում (դեռ գրված չէ)">Պակիստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%87%D6%80%D5%AB_%D4%BC%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Շրի Լանկայում (դեռ գրված չէ)">Շրի Լանկա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D4%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Թունիսում (դեռ գրված չէ)">Թունիս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրիտանական ձախականություն (դեռ գրված չէ)">Մեծ Բրիտանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B1%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ամերիկյան ձախականություն (դեռ գրված չէ)">Միացյալ Նահանգներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%B8%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆրոամերիկյան սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Աֆրոամերիկյան</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմը Վիետնամում (դեռ գրված չէ)">Վիետնամ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Պատմություն</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական շարժման պատմությունը Բրազիլիայում (դեռ գրված չէ)">Բրազիլիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական շարժման պատմությունը Մեծ Բրիտանիայում (դեռ գրված չէ)">Մեծ Բրիտանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական շարժման պատմությունը Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում (դեռ գրված չէ)">ԱՄՆ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Տարածաշրջանային տեսակներ</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆրիկյան սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Աֆրիկայան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արաբական սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Արաբական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմի բիրմայական ճանապարհ (դեռ գրված չէ)">Բրիտանական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմի բիրմայական ուղի (դեռ գրված չէ)">Բիրմայական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7_%D5%A3%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինաստանին բնորոշ գծերով սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Չինական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպական սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Եվրոպական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աշխատավորական սիոնիզմ (դեռ գրված չէ)">Իսրայելական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%A6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մելանեզական սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Մելանեզիական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սանդինական գաղափարախոսություն (դեռ գրված չէ)">Նիկարագուական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%BB%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A1_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուջամաա սոցիալիզմ (դեռ գրված չէ)">Տանզանական</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բոլիվարական հեղափոխություն">Վենեսուեալական</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական շուկայական կողմնորոշում ունեցող տնտեսություն (դեռ գրված չէ)">Վիետնամական</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ժամանակակից և պատմական <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական պետություն">սոցիալիստական պետություններ</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group">Աֆրիկա</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%96%D5%A1%D5%BD%D5%B8" title="Բուրկինա Ֆասո">Բուրկինա Ֆասո</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգոլայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Անգոլա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բենինի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բենին</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոնգո Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Կոնգո-Բրազավիլ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A3%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC_%D4%B1%D5%A2%D5%A4%D5%A5%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%85%D6%80%D5%B8%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եգիպտոսի պատմությունը Գամալ Աբդել Նասերի օրոք (դեռ գրված չէ)">Եգիպտոս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դերգ (դեռ գրված չէ)">Եթովպիա (1974–1987)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A9%D5%B8%D5%BE%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եթովպիայի Ժողովրդական Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Եթովպիա (1987–1991)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գվինեայի պատմություն">Գվինեայի պատմություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B4%D5%B4%D5%A1%D6%80_%D5%A1%D5%AC-%D4%BF%D5%A1%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%AB_%D6%85%D6%80%D5%B8%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիբիայի պատմությունը Մուամմար ալ-Կադդաֆիի օրոք (դեռ գրված չէ)">Լիբիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մադագասկարի Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մադագասկար</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոզամբիկի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Մոզամբիկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8D%D5%A5%D5%B5%D5%B7%D5%A5%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միակուսակցական իշխանությունը Սեյշելներում (դեռ գրված չէ)">Սեյշելներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոմալիի Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սոմալի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սուդանի Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սուդան</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ամերիկաներ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A1" title="Կուբա">Կուբա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D4%B3%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժողովրդական Հեղափոխական Կառավարություն (Գրենադա) (դեռ գրված չէ)">Գրենադա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չիլիի Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չիլի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային վերակառուցման խունտա (դեռ գրված չէ)">Նիկարագուա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ասիա</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն">Աֆղանստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%AB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բիրմայական Միության Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բիրմա</a></li> <li>Կամբոջա <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դեմոկրատական Կամպուչիա (դեռ գրված չէ)">1975–1979</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կամպուչիայի Ժողովրդական Հանրապետություն">Կամպուչիայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B9%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BF%D5%B8%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դեմոկրատական Կամպուչիայի Կոալիցիոն Կառավարություն (դեռ գրված չէ)">1982–1993</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BB%D6%80%D5%A1%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բաասական Իրաք (դեռ գրված չէ)">Իրաք</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Հյուսիսային Կորեա">Հյուսիսային Կորեա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%B8%D5%BD" title="Լաոս">Լաոս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոնղոլիայի Ժողովրդական Հանրապետություն">Մոնղոլիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D5%B4%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարավային Եմեն (դեռ գրված չէ)">Հարավային Եմեն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4" title="Վիետնամ">Վիետնամ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսային Վիետնամ (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսային Վիետնամ</a></li></ul></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կարճ ժամանակով գոյություն ունեցած</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն">Ադրբեջան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արևելյան Թուրքեստանի Երկրորդ Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Արևելյան Թուրքեստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեռավորարևելյան Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հեռավոր Արևելք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%A6%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆուցզյանական Ժողովրդական Կառավարություն (դեռ գրված չէ)">Ֆուցզյան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարսկական Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Գիլան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ներքին Մոնղոլիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ներքին Մոնղոլիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ցզյանսի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A5%D5%B5%D5%A9%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քուվեյթի Հանրապետություն">Քուվեյթ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մահաբադի հանրապետություն">Մահավադի Քրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսային Կորեայի Ժամանակավոր Ժողովրդական Կոմիտե (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսային Կորեա (1946–1947)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հյուսիսային Կորեայի Ժողովրդական Կոմիտե (դեռ գրված չէ)">Հյուսիսային Կորեա (1947–1948)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարավային Վիետնամի Հանրապետության Ժամականավոր Հեղափոխական Կառավարություն (դեռ գրված չէ)">Հարավային Վիետնամ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տուվայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տուվա</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Եվրոպա</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալբանիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ալբանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուլղարիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխոսլովակիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չեխոսլովակիա</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չեխիայի Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սլովակիա</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն">Գերմանիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հունգարիա (1949–1989)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն">Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ռումինիա</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն">Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կարճ ժամանակով գոյություն ունեցած</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%AC%D5%A6%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էլզասի Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Էլզաս-Լոթարինգիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բավարիայի Ժողովրդական Պետություն (դեռ գրված չէ)">Բավարիա (1918–1919)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բավարիայի Խորհրդային Հանրապետություն">Բավարիա (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրեմենի Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բրեմեն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%AB%D5%B0%D5%A1%D5%B9%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բիհաչի Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բիհաչ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղրիմի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ղրիմ (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիննական Դեմոկրատական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ֆինլանդիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1919)" title="Հունգարական Խորհրդային Հանրապետություն (1919)">Հունգարական Խորհրդային Հանրապետություն (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գալիսիայի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Գալիսիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իռլանդական խորհուրդներ (դեռ գրված չէ)">Իռլանդիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սաքսոնիայի Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Սաքսոնիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1-%D4%B2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բարանյա-Բայայի Սերբահունգարական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բարանյա-Բայա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1919)" title="Սլովակիայի Խորհրդային Հանրապետություն (1919)">Սլովակիա (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A2%D5%AA%D5%A5%D5%A3%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տառնոբժեգի Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Տառնոբժեգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%81%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վյուրցբուրգի Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Վյուրցբուրգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեսարաբական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բեսարաբիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բելառուսիայի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բելառուսիա (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էստոնիայի Աշխատավոների համայնք (դեռ գրված չէ)">Էստոնիայի համայնք (1919)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AB%D5%BD%D5%BD%D5%A1%D6%80_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Նաիսսար կղզի">Նաիսսար</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիզմի պատմություն (դեռ գրված չէ)">Սոցիալիզմի պատմություն</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Կաղապար:Սոցիալիստական ճամբար">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Սոցիալիստական ճամբար (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Սոցիալիստական ճամբար</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9414691"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ">ԽՍՀՄ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոմունիզմ">Կոմունիզմ</a></li></ul></div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կազմավորում</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80_(1939)" title="Խորհրդա-գերմանական պայմանագիր (1939)">Մոլոտով-Ռիբենտրոպ գաղտնի պակտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային Միության ներխուժում Լեհաստան (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային Միության ներխուժում Լեհաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BE%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի ռազմական բռնազավթումներ (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային բռնազավթումներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D4%B2%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1_%D6%87_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի ներխուժում Բեսարաբիա և Հյուսիսային Բուկովինա (դեռ գրված չէ)">Բեսարաբիա և Հյուսիսային Բուկովինա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%AB%D6%81" title="Բալթյան երկրների բռնակցումը Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից">Բալթյան երկրներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1-%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիա-ԽՍՀՄ հարաբերություններ (դեռ գրված չէ)">Հունգարիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի ներխուժում Ռումինիա (դեռ գրված չէ)">Ռումինիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանստան</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD_(1945)" title="Ղրիմի կոնֆերանս (1945)">Յալթայի կոնֆերանս</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="19" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:EasternBloc_BasicMembersOnly.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/120px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png" decoding="async" width="120" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/180px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/240px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png 2x" data-file-width="404" data-file-height="612" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Բռնակցվել կամ մտցվել է <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ հանրապետություններ (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ հանրապետությունների</a> կազմ</div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարելական հարց (դեռ գրված չէ)">Արևելյան Ֆինլանդիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լատվիական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կլայպեդայի երկրամաս (դեռ գրված չէ)">Մեմել</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արևելյան Պրուսիա (դեռ գրված չէ)">Արևելյան Պրուսիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արևմտյան Բելառուսիա (դեռ գրված չէ)">Արևմտյան Բելառուս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%AB%D5%A1_%D6%87_%D5%8E%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի ներխուժում Արևելյան Գալիսիա և Վոլին (դեռ գրված չէ)">Արևմտյան Ուկրաինա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոլդովական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Կենտրոնական Բեսարաբիա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արբանյակ երկիր (դեռ գրված չէ)">Արբանյակ երկրներ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն">Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն">Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոնղոլիայի Ժողովրդական Հանրապետություն">Մոնղոլիայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն">Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետություն (մինչ 1961 թվականը)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն (դեռ գրված չէ)">Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն">Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">ԽՍՀՄ հիմնադիր երկրներ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն">Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կազմակերպություններ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4" title="Կոմինֆորմ">Կոմինֆորմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն">Սոցիալիստական երկրների տնտեսական համագործակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն">Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արհմիությունների համաշխարհային ֆեդերացիա (դեռ գրված չէ)">Արհմիությունների համաշխարհային ֆեդերացիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Ժողովրդավարական երիտասարդության համաշխարհային ֆեդերացիա">Ժողովրդավարական երիտասարդության համաշխարհային ֆեդերացիա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Խռովություններ և դիմադրություններ</div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%BD%D5%AB_%D5%B0%D5%BC%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուելսի հռչակագիր (դեռ գրված չէ)">Ուելսի հռչակագիր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գորյանի շարժում (դեռ գրված չէ)">Գորյանի շարժում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարտիզանական պատերազմները Բալթյան երկրներում (դեռ գրված չէ)">Պարտիզանական պատերազմները Բալթյան երկրներում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուկրաինական ապստամբական բանակ (դեռ գրված չէ)">Ուկրաինական ապստամբական բանակ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C2%AB%D5%8B%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%AB%C2%BB_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="«Ջունգլի» ռազմական գործողություն (դեռ գրված չէ)">«Ջունգլի» ռազմական գործողություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BB%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բալթյան պետությունների իրավահաջորդություն (դեռ գրված չէ)">Բալթյան պետությունների իրավահաջորդություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%84%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_(1940-1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բալթյան դիվանագիտական առաքելություններ (1940-1991) (դեռ գրված չէ)">Բալթյան դիվանագիտական առաքելություններ (1940–1991)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1944-1953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակամունիստական շարժում Լեհաստանում (1944-1953) (դեռ գրված չէ)">Հակամունիստական շարժում Լեհաստանում (1944-1953)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցազինի ապստամբություն (դեռ գրված չէ)">Ցազինի ապստամբություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AC%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պլզենի ապստամբություն (1953) (դեռ գրված չէ)">Պլզենի ապստամբություն (1953)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1953_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%AB_17-%D5%AB_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D4%B3%D4%B4%D5%80-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="1953 թվականի հունիսի 17-ի իրադարձությունները ԳԴՀ-ում (դեռ գրված չէ)">Ապստամբություն Արևելյան Գերմանիայում (1953)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1956_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="1956 թվականի Թբիլիսյան իրադարձություններ (դեռ գրված չէ)">1956 թվականի Թբիլիսյան իրադարձություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%A6%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Պոզնանի ապստամբություն (1956)">Պոզնանի ապստամբություն (1956)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1956)" title="Հունգարական հեղափոխություն (1956)">Հունգարական հեղափոխություն (1956)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%B9%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%A3%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նովոչերկասկի գնդակահարություն (դեռ գրված չէ)">Նովոչերկասկի գնդակահարություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80_(1965)" title="Երևանի ցույցեր (1965)">Երևանի ցույցեր (1965)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրահայի գարուն">Պրահայի գարուն</a> / <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1_(1968)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային և Սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968) (դեռ գրված չէ)">Խորհրդային և Սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A5%D5%AA%D5%B6%D6%87%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6" title="Բրեժնևի դոկտրին">Բրեժնևի դոկտրին</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1968)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցույց Կարմիր հրապարակում (1968) (դեռ գրված չէ)">Ցույց Կարմիր հրապարակում (1968)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1968)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուսանողական ցույցեր Հարավսլավիայում (1968) (դեռ գրված չէ)">Ուսանողական ցույցեր Բելգրադում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1968)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուսանողական ցույցեր Հարավսլավիայում (1968) (դեռ գրված չէ)">Ուսանողական ցույցեր Կոսովոյում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%BC%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1970-1971)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խռովոթյուններ Լեհաստանում (1970-1971) (դեռ գրված չէ)">Խռովոթյուններ Լեհաստանում (1970-1971)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորվաթյան գարուն (դեռ գրված չէ)">Խորվաթյան գարուն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%BC%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%8D%D5%80-%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1972)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խռովություններ Լիտվական ԽՍՀ-ում (1972) (դեռ գրված չէ)">Խռովություններ Լիտվական ԽՍՀ-ում (1972)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%84%D5%AB_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1976)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բողոքի ցույցեր Լեհաստանում (1976) (դեռ գրված չէ)">Բողոքի ցույցեր Լեհաստանում (1976)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%BC%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D5%80%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1979)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խռովություն Հերաթում (1979) (դեռ գրված չէ)">Խռովություն Հերաթում (1979)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համերաշխություն (արհմիություն) (դեռ գրված չէ)">Համերաշխություն</a> / <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A8_1980-1981_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ի արձագանքը 1980-1981 թվականների լեհական ճգնաժամին (դեռ գրված չէ)">ԽՍՀՄ-ի արձագանք</a> / <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1981-1983)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմական դրություն Լեհաստանում (1981-1983) (դեռ գրված չէ)">Ռազմական դրություն Լեհաստանում (1981-1983)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%84%D5%AB_%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4_(1981)" title="Բողոքի ակցիաներ Կոսովոյում (1981)">Բողոքի ակցիաներ Կոսովոյում (1981)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A5%D5%B5%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռեյգանի դոկտրին (դեռ գրված չէ)">Ռեյգանի դոկտրին</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A5%D5%AC%D5%BF%D5%B8%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժելտոքսան (դեռ գրված չէ)">Ժելտոքսան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Արցախյան շարժում">Արցախյան շարժում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D6%84%D5%A5%D6%80_(1989)" title="Թբիլիսյան դեպքեր (1989)">Թբիլիսյան դեպքեր (1989)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական վարչակարգի տապալումը Հունգարիայում (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական վարչակարգի տապալումը Հունգարիայում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1989)" title="Ռումինական հեղափոխություն (1989)">Ռումինական հեղափոխություն (1989)</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D6%80" title="Սև հունվար">Սև հունվար</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Սառը պատերազմ">Սառը պատերազմ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%AB_%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%B6" title="Մարշալի պլան">Մարշալի պլան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արևմտյան Բեռլինի շրջափակում (դեռ գրված չէ)">Արևմտյան Բեռլինի շրջափակում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդա-հարավսլավական հակամարտություն (դեռ գրված չէ)">Խորհրդա-հարավսլավական հակամարտություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D6%84%D5%A5%D6%80_1948" title="Փետրվարյան դեպքեր 1948">Փետրվարյան դեպքեր 1948</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF" title="Բեռլինի պատ">Բեռլինի պատ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1979-1989)" title="Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)">Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Պայմաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A9%D5%A8_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արտագաղթը Սոցիալիստական ճամբարից (դեռ գրված չէ)">Արտագաղթ և դասալքություն</a> (<a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%AB%D6%81_%D6%87_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%81_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ-ից և Սոցիալիստական ճամբարից արտագաղթածների ցանկ (դեռ գրված չէ)">արտագաղթածների ցանկ</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բալթյան երկրների խորհրդայնացում (դեռ գրված չէ)">Բալթյան երկրների խորհրդայնացում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%A6%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական ճամբարի լրատվամիջոցներ և քարոզչություն (դեռ գրված չէ)">Տեղեկատվության տարածում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական ճամբարի քաղաքականություն (դեռ գրված չէ)">Քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80#Տնտեսություն" title="Սոցիալիստական ճամբար">Տնտեսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%A6%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալիստական ճամբարում հեռախոսազրույցների գաղտնալսում (դեռ գրված չէ)">Հեռախոսազրույցների գաղտնալսում</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Անկում</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/1989_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1989 թվականի հեղափոխություններ">1989 թվականի հեղափոխություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D4%B3%D4%B4%D5%80-%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խաղաղ հեղափոխություն ԳԴՀ-ում (դեռ գրված չէ)">Die Wende</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AB_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բեռլինի պատի փլուզում">Բեռլինի պատի փլուզում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գերմանիայի ներքին սահմանի վերացում (դեռ գրված չէ)">Գերմանիայի ներքին սահմանի վերացում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խորհրդային զորքերի դուրսբերումն Աֆղանստանից (դեռ գրված չէ)">Զորքերի դուրսբերումն Աֆղանստանից</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմունիստական վարչակարգի տապալումը Հունգարիայում (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական վարչակարգի տապալումը Հունգարիայում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%BE%D5%B7%D5%B5%D5%A1_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թավշյա հեղափոխություն">Թավշյա հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1989)" title="Ռումինական հեղափոխություն (1989)">Ռումինական հեղափոխություն (1989)</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%AA%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կոմունիստական ռեժիմի անկումը Ալբանիայում">Կոմունիստական ռեժիմի անկումը Ալբանիայում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երգող հեղափոխություն">Երգող հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չեխոսլովակիայի փլուզում (դեռ գրված չէ)">Չեխոսլովակիայի փլուզում</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D6%84%D5%A5%D6%80_(%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1)" title="Հունվարյան դեպքեր (Լիտվա)">Հունվարյան դեպքերը Լիտվայում</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բարիկադներ (Լատվիա) (դեռ գրված չէ)">Բարիկադներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_(1989-1992)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆղանստանի քաղաքացիական պատերազմ (1989-1992) (դեռ գրված չէ)">Կոմունիստական վարչակարգի տապալումն Աֆղանստանում</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Հետսառըպատերազմյան իրադարձություններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բալթյան վեհաժողով (դեռ գրված չէ)">Բալթյան վեհաժողով</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն">Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">Անկախ Պետությունների Համագործակցություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրայովայի խումբ (դեռ գրված չէ)">Կրայովայի խումբ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրոպական միություն">Եվրոպական միություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B3%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B4" title="Եվրոպայի միգրացիոն ճգնաժամ">Եվրոպայի միգրացիոն ճգնաժամ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Եվրասիական տնտեսական միություն">Եվրասիական տնտեսական միություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D4%B1%D5%8F%D5%95" title="ՆԱՏՕ">ՆԱՏՕ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային երկրներ (դեռ գրված չէ)">Հետխորհրդային երկրներ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BF%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հետխորհրդային հակամարտություններ (դեռ գրված չէ)">Հակամարտություններ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%87%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն">Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%B7%D5%A5%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիշեգրադի խումբ (դեռ գրված չէ)">Վիշեգրադի խումբ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Ռուսաստան ըստ թեմայի (դեռ գրված չէ)">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Ռուսաստան ըստ թեմայի (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a> ըստ թեմայի</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի պատմություն">Պատմություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսատանի պատմության ժամանակագրություն (դեռ գրված չէ)">Ժամանակագրություն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%B0%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նախահնդեվրոպացիներ (դեռ գրված չէ)">Նախահնդեվրոպացիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AF%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սկյութներ">Սկյութներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սարմատներ">Սարմատներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%B2_%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վաղ սլավոններ (դեռ գրված չէ)">Վաղ սլավոններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Արևելյան սլավոններ">Արևելյան սլավոններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական խաքանություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսական խաքանություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կիևյան Ռուսիա">Կիևյան Ռուսիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%B2%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնղոլական արշավանքները Ռուսիա (դեռ գրված չէ)">Մոնղոլական արշավանքներ</a></li> <li>Ֆեոդալական Ռուսիա <ul><li><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Նովգորոդի հանրապետություն">Նովգորոդի հանրապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80-%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A4%D5%A1%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վլադիմիր-Սուզդալ (դեռ գրված չէ)">Վլադիմիր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մոսկվայի մեծ իշխանություն">Մոսկվայի մեծ իշխանություն</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական թագավորություն">Ռուսական թագավորություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%93%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փետրվարյան հեղափոխություն">Փետրվարյան հեղափոխություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի հանրապետություն">Ռուսաստանի հանրապետություն</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան հեղափոխություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ">Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական պետություն (դեռ գրված չէ)">Ռուսական պետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D5%A5%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն">Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն</a></li></ul></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ">Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80" title="Սոցիալիստական ճամբար">Սոցիալիստական ճամբար</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D6%83%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԽՍՀՄ փլուզում">ԽՍՀՄ փլուզում</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(1991-%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պատմություն (1991-ներկա) (դեռ գրված չէ)">Ռուսաստանի Դաշնություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միութենական պետություն (դեռ գրված չէ)">Միութենական պետություն</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;">Ըստ թեմատիկայի</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի տնտեսական պատմություն (դեռ գրված չէ)">Տնտեսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լրագրության պատմությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Լրագրություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի ռազմական պատմություն (դեռ գրված չէ)">Զինված ուժեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB_%D6%87_%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական փոստի և նամականիշների պատմություն (դեռ գրված չէ)">Փոստ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի աշխարհագրություն">Աշխարհագրություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ռուսաստանի սահմաններ">Սահմաննր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Ռուսաստանի քաղաքների ցանկ">Քաղաքների ցանկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի կլիմա (դեռ գրված չէ)">Կլիմա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանում երկրաշարժերի ցանկ (դեռ գրված չէ)">Երկրաշարժեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի բարձրագույն կետեր (դեռ գրված չէ)">Բարձրագույն կետեր</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Եվրոպական Ռուսաստան">Եվրոպական Ռուսաստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%86%D5%B5%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի ֆյորդների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Ֆյորդներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի երկրաբանություն (դեռ գրված չէ)">Երկրաբանություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BD%D5%A1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի սառցադաշտերի ցանկ (դեռ գրված չէ)">Սառցադաշտերի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B7%D5%A1%D6%86%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի լանդշաֆտ (դեռ գրված չէ)">Լանդշաֆտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%B5%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի դաշնային սուբյեկտների բարձրագույն կետեր (դեռ գրված չէ)">Բարձրագույն կետեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի կղզիների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AC%D5%B3%D5%A5%D6%80" title="Ռուսաստանի լճեր">Լճեր</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կասպից ծով">Կասպից ծով</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Ռուսաստանի ամենաբարձր լեռնագագաթների ցանկ">Ամենաբարձր լեռնագագաթների ցանկ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Կովկասյան լեռներ">Կովկաս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ուրալյան լեռներ">Ուրալյան լեռներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի հրաբուխների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Հրաբուխներ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Հյուսիսային Ասիա">Հյուսիսային Ասիա</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80" title="Սիբիր">Սիբիր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական Հեռավոր Արևելք (դեռ գրված չէ)">Ռուսական Հեռավոր Արևելք</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD" title="Հյուսիսային Կովկաս">Հյուսիսային Կովկաս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D5%B7%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6_%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Ռուսաստանի խոշորագույն գետերի ցանկ">Խոշորագույն գետերի ցանկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի վարչատարածքային բաժանում (դեռ գրված չէ)">Վարչատարածքային բաժանում</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Քաղաքականություն</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի Դաշնության պետական ծառայություն (դեռ գրված չէ)">Պետական ծառայություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B9%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Զինվորական ծառայության զորակոչը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Զինվորական ծառայության զորակոչ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրություն">Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ընտրությունները Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ընտրություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BB%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի դաշնային բյուջե (դեռ գրված չէ)">Դաշնային բյուջե</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականություն">Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հավաքների ազատությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Հավաքների ազատություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D5%BD%D6%84%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խոսքի ազատությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Խոսքի ազատություն</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մամուլի ազատությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Մամուլ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի Դաշնության կառավարություն">Կառավարություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Ռուսաստանի դատական համակարգ">Դատական համակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իրավական համակարգը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Իրավունք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իրավակիրառումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Իրավակիրառում</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի քրեակատարողական հիմնարկներ (դեռ գրված չէ)">Քրեակատարողական հիմնարկներ</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազատականությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ազատականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B0%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պահպանողականությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Պահպանողականություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական ազգայնականություն">Ռուսական ազգայնականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռազմական դրությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ռազմական դրություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="Ռուսաստանի զինված ուժեր">Ռուսաստանի զինված ուժեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի քաղաքական ընդդիմություն (դեռ գրված չէ)">Ընդդիմություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի քաղաքական կուսակցություններ (դեռ գրված չէ)">Քաղաքական կուսակցություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0" title="Ռուսաստանի նախագահ">Ռուսաստանի նախագահ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անկախ Պետությունների Համագործակցություն">Անկախ Պետությունների Համագործակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն">Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արտակարգ դրությունը Ռուսաստանի Դաշնությունում (դեռ գրված չէ)">Արտակարգ դրություն</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի տնտեսություն">Տնտեսություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գյուղատնտեսությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Գյուղատնտեսություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի ավիացիոն արդյունաբերություն (դեռ գրված չէ)">Ավիացիոն արդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի բանկային համակարգ (դեռ գրված չէ)">Բանկային համակարգ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BE%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ավտոմոբիլային արդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Ռուսաստանի կենտրոնական բանկ">Ռուսաստանի կենտրոնական բանկ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի պաշտպանական-արդյունաբերական համալիր (դեռ գրված չէ)">Պաշտպանական արդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի տնտեսական շրջաններ (դեռ գրված չէ)">Տնտեսական շրջաններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի էներգետիկա (դեռ գրված չէ)">Էներգետիկա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%81%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ձկան արդյունաբերությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ձկան արդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի անտառներ (դեռ գրված չէ)">Անտառաբուծություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Ռուսաստանի տնտեսական շրջաններ (դեռ գրված չէ)">Տնտեսական շրջաններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%AB%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խաղային բիզնեսը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Խաղային բիզնեսս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հանքարդյունաբերությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Հանքարդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BE%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նավթարդյունաբերությունը Ռուսաստանում">Նավթարդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օլիգարխիան Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Օլիգարխիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AC%D5%AB" title="Ռուսական ռուբլի">Ռուսական ռուբլի</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D6%87_%D5%BF%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գիտությունը և տեխնոլոգիաները Ռուսաստանում">Գիտություն և տեխնոլոգիաներ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1" title="Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա">Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նավաշինությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Նավաշինություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի տիեզերական արդյունաբերություն (դեռ գրված չէ)">Տիեզերական արդյունաբերություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի հարկային օրենսգիրք (դեռ գրված չէ)">Հարկային օրենսգիրք</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեռահաղորդակցությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Հեռահաղորդակցություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B6%D5%A2%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Զբոսաշրջությունը Ռուսաստանում">Զբոսաշրջություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի արհմիությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Արհմիություններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տրանսպորտը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Տրանսպորտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թափոնների կառավարումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Թափոններ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D6%87_%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ջրամատակարարումը և ջրահեռացումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ջրամատակարարում և ջրահեռացում</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Հասարակություն</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A2%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աբորտը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Աբորտ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AC%D5%AF%D5%B8%D5%B0%D5%B8%D5%AC%D5%AB_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ալկոհոլի սպառումը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ալկոհոլ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի քաղաքացիություն">Քաղաքացիություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հանցագործությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Հանցագործություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BA%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կառուպցիան Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Կառուպցիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսաստանի բնակչություն">Բնակչություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրթությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Կրթություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A8" title="Ռուսաստանի ազգային կազմը">Ազգային կազմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆեմինիզմը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ֆեմինիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%B2%D5%BB%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի առողջապահություն (դեռ գրված չէ)">Առողջապահություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A9_%D5%A4%D5%A5%D5%BA%D5%AB_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ներգաղթ դեպի Ռուսաստան (դեռ գրված չէ)">Ներգաղթ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Մարդու իրավունքները Ռուսաստանում">Մարդու իրավունքներ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BC%D4%B3%D4%B2%D5%8F_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="ԼԳԲՏ իրավունքները Ռուսաստանում">ԼԳԲՏ իրավունքներ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի լեզուներ (դեռ գրված չէ)">Լեզուներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարմնավաճառությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Մարմնավաճառություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռասիզմը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ռասիզմ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրոնը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Կրոն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնասպանությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Ինքնասպանություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D6%84_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կանայք Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Կանայք</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի մշակույթ (դեռ գրված չէ)">Մշակույթ</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական ճարտարապետություն">Ճարտարապետություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B9%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուս նկարիչների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Նկարչություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բալետը Ռուսաստանում">Բալետ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիա (դեռ գրված չէ)">Կինեմատոգրաֆիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%81" title="Ռուսական խոհանոց">Խոհանոց</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի մշակութային դեմքերի ցանկ (դեռ գրված չէ)">Մշակութային դեմքեր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B1%D6%87%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական նորաձևություն (դեռ գրված չէ)">Նորաձևություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%83%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Ռուսաստանի փառատոներ (դեռ գրված չէ)">Փառատոներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%86%D5%B8%D5%AC%D5%AF%D5%AC%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական ֆոլկլոր (դեռ գրված չէ)">Ֆոլկլոր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գրաֆիտին Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Գրաֆիտի</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Համացանց</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական նորարարությունների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Նորարարություններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուս գրականություն">Գրականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական մարտարվեստներ (դեռ գրված չէ)">Մարտարվեստներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի զանգվածային լրատվամիջոցներ (դեռ գրված չէ)">Զանգվածայի լրատվամիջոցներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երաժշտությունը Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Երաժշտություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1_(%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսիա (անվանում) (դեռ գրված չէ)">Անվանումներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսական ազնվականություն (դեռ գրված չէ)">Ազնվականություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի ազգային խորհրդանիշներ (դեռ գրված չէ)">Ազգային խորհրդանիշներ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="Ռուսաստանի օրհներգ">Օրհներգ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստանի զինանշան">Զինանշան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7" title="Ռուսաստանի դրոշ">Դրոշ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օպերան Ռուսաստանում (դեռ գրված չէ)">Օպերա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուս փիլիսոփաների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Փիլիսոփայություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուսաստանի տոներ (դեռ գրված չէ)">Տոներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ռուսերեն">Ռուսերեն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Հեռուստատեսությունը Ռուսաստանում">Հեռուստատեսություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սպորտը Ռուսաստանում">Սպորտ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%85%D5%88%D5%92%D5%86%D4%B5%D5%8D%D4%BF%D5%95-%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AA%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Ռուսաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ">ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Կատեգորիա:Ռուսաստան">Կատեգորիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AC:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Պորտալ:Ռուսաստան">Պորտալ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն&oldid=10057309">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն&oldid=10057309</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_the_EasyTimeline_extension&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Pages using the EasyTimeline extension (դեռ գրված չէ)">Pages using the EasyTimeline extension</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Երկրներ այբբենական կարգով">Երկրներ այբբենական կարգով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ հանրապետություններ">ԽՍՀՄ հանրապետություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:1922_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կատեգորիա:1922 հիմնադրումներ ԽՍՀՄ-ում">1922 հիմնադրումներ ԽՍՀՄ-ում</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:1922_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:1922 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ">1922 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:1991_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AE%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:1991 կազմալուծված պետություններ և տարածքներ">1991 կազմալուծված պետություններ և տարածքներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:20-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կատեգորիա:20-րդ դարը Ռուսաստանում">20-րդ դարը Ռուսաստանում</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Աթեիստական երկրներ">Աթեիստական երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Արևմտյան Ասիայի նախկին պետություններ">Արևմտյան Ասիայի նախկին պետություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերտերություններ">Գերտերություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Եվրոպայի պատմական երկրներ">Եվրոպայի պատմական երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ">ԽՍՀՄ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:ԽՍՀՄ պատմություն">ԽՍՀՄ պատմություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Խորհրդային երկրներ">Խորհրդային երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Կենտրոնական Ասիայի նախկին պետություններ">Կենտրոնական Ասիայի նախկին պետություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կատեգորիա:Կոմունիզմը Ռուսաստանում">Կոմունիզմը Ռուսաստանում</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Հյուսիսային Ասիայի նախկին պետություններ">Հյուսիսային Ասիայի նախկին պետություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի նախկին անդամ երկերներ">ՄԱԿ-ի նախկին անդամ երկերներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Նախկին սոցիալիստական հանրապետություններ">Նախկին սոցիալիստական հանրապետություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Պատմական միջմայրցամաքային կայսրություններ">Պատմական միջմայրցամաքային կայսրություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Պատմական սլավոնական երկրներ">Պատմական սլավոնական երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ռուսախոս երկրներ և տարածքներ">Ռուսախոս երկրներ և տարածքներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%A8_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%AF%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Սառը պատերազմի նախկին երկրներ">Սառը պատերազմի նախկին երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%A1%D5%B2%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Վաղխորհրդային երկրներ">Վաղխորհրդային երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8F%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Տոտալիտար երկրներ">Տոտալիտար երկրներ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%A5%D5%B7%D5%BF_%D5%A7_URL" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: անհրաժեշտ է URL">CS1 սխալներ: անհրաժեշտ է URL</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en)" title="Կատեգորիա:CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)">CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en-us)" title="Կատեգորիա:CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)">CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%AB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(es)" title="Կատեգորիա:CS1 իսպաներեն աղբյուրներով էջեր (es)">CS1 իսպաներեն աղբյուրներով էջեր (es)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(ru)" title="Կատեգորիա:CS1 ռուսերեն սկրիպտով էջեր (ru)">CS1 ռուսերեն սկրիպտով էջեր (ru)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(ru)" title="Կատեգորիա:CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)">CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_url-status" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ url-status">CS1 սպաս․ url-status</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_periodical_ignored" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: periodical ignored">CS1 սխալներ: periodical ignored</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_external_links" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: external links">CS1 սխալներ: external links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%B9%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ">Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով">Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Քարտեզներով էջեր">Քարտեզներով էջեր</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 26 Հուլիսի 2024-ի ժամը 17:44-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-77bc9d5b54-zllwf","wgBackendResponseTime":247,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"9.154","walltime":"10.351","ppvisitednodes":{"value":27294,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1449424,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":123381,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":37,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":790908,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4949.460 1 -total"," 44.05% 2180.396 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 36.13% 1788.167 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ_երկիր"," 35.93% 1778.510 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ"," 34.25% 1695.374 35 Կաղապար:Wikidata"," 13.31% 658.844 108 Կաղապար:Cite_book"," 9.40% 465.040 55 Կաղապար:Cite_web"," 4.09% 202.188 21 Կաղապար:Harvnb"," 3.98% 196.981 19 Կաղապար:Navbox"," 3.08% 152.599 26 Կաղապար:Cite_journal"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"2.684","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15947080,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P150 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P36 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P122 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P194 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P35 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype time of P585 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P85 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype monolingualtext of P1451 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1304 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P832 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P474 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P78 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P1081 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nanchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAdams,_Simon2005\"] = 1,\n [\"CITEREFAdappur2000\"] = 1,\n [\"CITEREFAlexanderBuchilHumphrey2007\"] = 1,\n [\"CITEREFAmblerShawSymons1985\"] = 1,\n [\"CITEREFAnderson,_Barbara_A.1990\"] = 1,\n [\"CITEREFAndre_Geim2010\"] = 1,\n [\"CITEREFArkhipov2019\"] = 1,\n [\"CITEREFAtwood,_Craig_D.2001\"] = 1,\n [\"CITEREFBaverstockWilliams2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBeloff1949\"] = 1,\n [\"CITEREFBenjamin,_Daniel1992\"] = 1,\n [\"CITEREFBenson,_Shirley2001\"] = 1,\n [\"CITEREFBergson,_Abram1997\"] = 1,\n [\"CITEREFBerkman2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBrinkley2003\"] = 1,\n [\"CITEREFBrzezinskiSullivan1997\"] = 1,\n [\"CITEREFCasanova2007\"] = 1,\n [\"CITEREFCentral_Intelligence_Agency1991\"] = 3,\n [\"CITEREFCentral_Intelligence_Agency1992\"] = 2,\n [\"CITEREFComrie1981\"] = 1,\n [\"CITEREFCourtoisMark_Kramer1999\"] = 1,\n [\"CITEREFCourtoisWerthPannéPaczkowski1999\"] = 1,\n [\"CITEREFCousineau2003\"] = 1,\n [\"CITEREFDanielaRubeneMedne2016\"] = 1,\n [\"CITEREFDaviesWheatcroft2004\"] = 1,\n [\"CITEREFDavis,_ChristopherFeshbach,_Murray\"] = 1,\n [\"CITEREFDeb,_Kalipada1996\"] = 1,\n [\"CITEREFDeckert1990\"] = 1,\n [\"CITEREFDietsch2006\"] = 1,\n [\"CITEREFDinkel,_R.H.1990\"] = 1,\n [\"CITEREFDominic_Lawson2011\"] = 1,\n [\"CITEREFDuiker2009\"] = 1,\n [\"CITEREFDuiker2015\"] = 1,\n [\"CITEREFEaton,_Katherine_Bliss2004\"] = 1,\n [\"CITEREFEdward_Frenkel2012\"] = 1,\n [\"CITEREFEncyclopædia_Britannica\"] = 1,\n [\"CITEREFEnglund\"] = 1,\n [\"CITEREFF._Triska,_JanSlusser,_Robert_M.1962\"] = 1,\n [\"CITEREFFeldbrugge,_Ferdinand_Joseph_Maria1993\"] = 1,\n [\"CITEREFFiges2017\"] = 1,\n [\"CITEREFFischer1964\"] = 1,\n [\"CITEREFFischerEasterly1994\"] = 1,\n [\"CITEREFFitzpatrick2007\"] = 1,\n [\"CITEREFGalazkaa2000\"] = 1,\n [\"CITEREFGao\"] = 1,\n [\"CITEREFGeoffrey_A._Hosking2006\"] = 1,\n [\"CITEREFGleason2009\"] = 1,\n [\"CITEREFGoldhagen\"] = 1,\n [\"CITEREFGovernment_of_the_USSR1977\"] = 1,\n [\"CITEREFGovernment_of_the_USSR:_Gorbachev,_Mikhail1972\"] = 1,\n [\"CITEREFGregory,_Paul_R.2004\"] = 1,\n [\"CITEREFGvosdev,_Nikolas2008\"] = 1,\n [\"CITEREFHardt,_John_PearceHardt,_John_P.2003\"] = 1,\n [\"CITEREFHardt2003\"] = 1,\n [\"CITEREFHarland2020\"] = 1,\n [\"CITEREFHarold_Henry_Fisher1955\"] = 1,\n [\"CITEREFHarrison,_Mark1993\"] = 1,\n [\"CITEREFHighman,_Robert_D.S.Greenwood,_John_T.Hardesty,_Von1998\"] = 1,\n [\"CITEREFHoepller2011\"] = 1,\n [\"CITEREFHosking,_Geoffrey2006\"] = 1,\n [\"CITEREFHosking2001\"] = 1,\n [\"CITEREFHough,_Jerry_F.Fainsod,_Merle1979\"] = 1,\n [\"CITEREFHowardKing2001\"] = 1,\n [\"CITEREFHudsonSommers2010\"] = 1,\n [\"CITEREFHønnelandJørgensen2002\"] = 1,\n [\"CITEREFIMF_and_OECD1991\"] = 1,\n [\"CITEREFJanz1998\"] = 1,\n [\"CITEREFJay_WinterEmmanuel_Sivan2000\"] = 1,\n [\"CITEREFJoseph_Marie_Feldbrugge,_Ferdinand1993\"] = 1,\n [\"CITEREFKaufmanHardt1993\"] = 1,\n [\"CITEREFKhrushchev,_Nikita2007\"] = 1,\n [\"CITEREFKlein1920\"] = 1,\n [\"CITEREFKnight,_Amy1995\"] = 1,\n [\"CITEREFKotkin2014\"] = 1,\n [\"CITEREFKotkin2017\"] = 1,\n [\"CITEREFKrimins,_Juris1990\"] = 1,\n [\"CITEREFKucherov,_Samuel1970\"] = 1,\n [\"CITEREFLane1992\"] = 1,\n [\"CITEREFLapin2000\"] = 1,\n [\"CITEREFLaw,_David_A.1975\"] = 1,\n [\"CITEREFLaw1975\"] = 1,\n [\"CITEREFLeggett1981\"] = 1,\n [\"CITEREFLenin\"] = 1,\n [\"CITEREFLewin1969\"] = 1,\n [\"CITEREFLouise_Grace_Shaw2003\"] = 1,\n [\"CITEREFLočmeleProcevskaZelče2011\"] = 1,\n [\"CITEREFMacFarland1990\"] = 1,\n [\"CITEREFMark_D._SteinbergCatherine_Wanner2008\"] = 1,\n [\"CITEREFMark_Harrison2002\"] = 1,\n [\"CITEREFMawdsley,_Evan1998\"] = 1,\n [\"CITEREFMawdsley2007\"] = 1,\n [\"CITEREFMcAaley\"] = 1,\n [\"CITEREFMcCauley,_Martin2007\"] = 1,\n [\"CITEREFMcKay,_GeorgeWilliams,_Christopher2009\"] = 1,\n [\"CITEREFMikhail_Shifman2005\"] = 1,\n [\"CITEREFMueller1976\"] = 1,\n [\"CITEREFNahaylo,_BohdanVictor_Swoboda1990\"] = 1,\n [\"CITEREFNikolayenko2008\"] = 1,\n [\"CITEREFOfford\"] = 1,\n [\"CITEREFP._Hoffmann,_ErikLaird,_Robin_Frederick1984\"] = 2,\n [\"CITEREFPalat2001\"] = 1,\n [\"CITEREFParenti1997\"] = 2,\n [\"CITEREFPejovich1990\"] = 1,\n [\"CITEREFPhillips,_Steve2000\"] = 1,\n [\"CITEREFPoland\"] = 1,\n [\"CITEREFPolley,_Martin2000\"] = 1,\n [\"CITEREFPolmar,_Norman1991\"] = 1,\n [\"CITEREFRayfield2004\"] = 1,\n [\"CITEREFRo\u0026#039;i,_Yaacov1995\"] = 1,\n [\"CITEREFRosefielde1996\"] = 1,\n [\"CITEREFRyan,_Michael1988\"] = 1,\n [\"CITEREFSakwa,_Richard1998\"] = 1,\n [\"CITEREFSakwa1999\"] = 1,\n [\"CITEREFScheidel2017\"] = 1,\n [\"CITEREFService,_Robert2009\"] = 2,\n [\"CITEREFService2000\"] = 1,\n [\"CITEREFShlapentokh1990\"] = 1,\n [\"CITEREFShubnikov\"] = 1,\n [\"CITEREFSilvio_FerrariW._Cole_DurhamElizabeth_A._Sewell2003\"] = 1,\n [\"CITEREFSimon1974\"] = 1,\n [\"CITEREFSmorodinskaya\"] = 1,\n [\"CITEREFStrachan2011\"] = 1,\n [\"CITEREFTaras,_Ray1989\"] = 1,\n [\"CITEREFTarg2006\"] = 1,\n [\"CITEREFTetlock1985\"] = 1,\n [\"CITEREFThurston1998\"] = 1,\n [\"CITEREFTowster1948\"] = 1,\n [\"CITEREFUrquhart\"] = 1,\n [\"CITEREFVallin,_J.Chesnais,_J.C.1970\"] = 1,\n [\"CITEREFVallinMesléAdametsPyrozhkov2002\"] = 1,\n [\"CITEREFVincent_Daniels,_Robert1993\"] = 1,\n [\"CITEREFVirginia_Thompson\"] = 1,\n [\"CITEREFVolkogonov1994\"] = 1,\n [\"CITEREFWarshofsky_Lapidus1978\"] = 1,\n [\"CITEREFWesson1972\"] = 1,\n [\"CITEREFWhartonVitek1998\"] = 1,\n [\"CITEREFWheatcroft,_S._G.Davies,_R._W.Cooper,_J._M.1986\"] = 2,\n [\"CITEREFWheatcroft1996\"] = 1,\n [\"CITEREFWhite,_StephenJ._Gill,_GraemeSlider,_Darrell1993\"] = 1,\n [\"CITEREFWhite2001\"] = 1,\n [\"CITEREFWhite2012\"] = 1,\n [\"CITEREFWilson1971\"] = 1,\n [\"CITEREFWilson1983\"] = 1,\n [\"CITEREFWorld_Bank_and_Organisation_for_Economic_Co-operation_and_Development1991\"] = 1,\n [\"CITEREFYegorov2019\"] = 1,\n [\"CITEREFZadorozhnii2016\"] = 1,\n [\"CITEREFZemtsov,_Ilya1989\"] = 1,\n [\"CITEREFZiegler,_Charles_E.1985\"] = 1,\n [\"CITEREFZinchenko2003\"] = 1,\n [\"CITEREFZubok2009\"] = 1,\n [\"CITEREFŌgushi,_Atsushi2008\"] = 1,\n [\"CITEREFНиколаевич2013\"] = 1,\n [\"CITEREFՂարիբյան\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"!\"] = 2,\n [\"Cite book\"] = 108,\n [\"Cite encyclopedia\"] = 4,\n [\"Cite episode\"] = 1,\n [\"Cite journal\"] = 26,\n [\"Cite magazine\"] = 1,\n [\"Cite news\"] = 12,\n [\"Cite report\"] = 1,\n [\"Cite thesis\"] = 2,\n [\"Cite web\"] = 55,\n [\"Cite wikisource\"] = 1,\n [\"Doi\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 21,\n [\"ISBN\"] = 9,\n [\"ISSN\"] = 1,\n [\"Lang-ru\"] = 7,\n [\"Legend\"] = 6,\n [\"Main\"] = 16,\n [\"Nbsp\"] = 3,\n [\"Ref-uk\"] = 1,\n [\"Refbegin\"] = 1,\n [\"Refend\"] = 1,\n [\"See also\"] = 2,\n [\"Sfn\"] = 5,\n [\"Sfnm\"] = 1,\n [\"Subst:lc:Gains\"] = 1,\n [\"Subst:lc:Technology\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 21,\n [\"БСЭ3\"] = 7,\n [\"Недоступная ссылка\"] = 1,\n [\"Դրոշավորում\"] = 30,\n [\"ԽՍՀՄ առաջնորդներ\"] = 1,\n [\"ԽՍՀՄ թեմաներ\"] = 1,\n [\"ԽՍՀՄ ինքնավար մարզեր\"] = 1,\n [\"ԽՍՀՄ հանրապետություններ\"] = 1,\n [\"ԽՍՀՄ պատմություն\"] = 1,\n [\"ԽՍՀՄ-ի ինքնավար հանրապետություններ\"] = 1,\n [\"Ծանցանկ\"] = 1,\n [\"Կաղապարների խումբ\"] = 1,\n [\"Հատված\"] = 1,\n [\"Հիմնական\"] = 7,\n [\"Հիմնական հոդված\"] = 1,\n [\"Մարքսիզմ-լենինիզմ\"] = 1,\n [\"Չաշխատող արտաքին հղում\"] = 3,\n [\"Ռուսաստանի թեմաներ\"] = 1,\n [\"Ռուսաստանի պատմություն\"] = 1,\n [\"Ռուսերեն գիրք\"] = 1,\n [\"Ռուսերեն հոդված\"] = 3,\n [\"Սոցիալիզմն ըստ երկրի\"] = 1,\n [\"Սոցիալիստական ճամբար\"] = 1,\n [\"Տեղեկաքարտ երկիր\"] = 1,\n [\"Տես\"] = 1,\n [\"Քաղվածք\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n","limitreport-profile":[["?","520","18.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","300","10.6"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","280","9.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","180","6.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","180","6.4"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","180","6.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::preprocess","120","4.3"],["(for generator)","100","3.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::sub","100","3.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::find","100","3.5"],["[others]","760","27.0"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5476bd94cd-7f27h","timestamp":"20241111112736","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u053d\u0578\u0580\u0570\u0580\u0564\u0561\u0575\u056b\u0576 \u054d\u0578\u0581\u056b\u0561\u056c\u056b\u057d\u057f\u0561\u056f\u0561\u0576 \u0540\u0561\u0576\u0580\u0561\u057a\u0565\u057f\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576\u0576\u0565\u0580\u056b \u0544\u056b\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15180","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15180","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-09-14T15:56:08Z","dateModified":"2024-07-26T17:44:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a9\/Flag_of_the_Soviet_Union.svg","headline":"\u0576\u0561\u056d\u056f\u056b\u0576 \u057a\u0565\u057f\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u0535\u057e\u0580\u0561\u057d\u056b\u0561\u0575\u0578\u0582\u0574 (1922\u20131991)"}</script> </body> </html>