CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Schaduwbanden - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"da1f6eeb-1abd-44bd-b7d7-1ef486a77100","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Schaduwbanden","wgTitle":"Schaduwbanden","wgCurRevisionId":68294764,"wgRevisionId":68294764,"wgArticleId":5541879,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Zonsverduistering","Optisch verschijnsel in de atmosfeer"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Schaduwbanden","wgRelevantArticleId":5541879,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true, "wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3882133","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Schaduwbanden - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Schaduwbanden"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Schaduwbanden"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Schaduwbanden rootpage-Schaduwbanden skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/1_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Schaduwbanden" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Schaduwbanden" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Schaduwbanden" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Schaduwbanden" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Ontstaanswijze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontstaanswijze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ontstaanswijze</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontstaanswijze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Witte_lakens_op_de_grond" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Witte_lakens_op_de_grond"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Witte lakens op de grond</span> </div> </a> <ul id="toc-Witte_lakens_op_de_grond-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_een_bergrand" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_een_bergrand"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en een bergrand</span> </div> </a> <ul id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_een_bergrand-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_de_bovenrand_van_een_appartementsgebouw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_de_bovenrand_van_een_appartementsgebouw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en de bovenrand van een appartementsgebouw</span> </div> </a> <ul id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_de_bovenrand_van_een_appartementsgebouw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_heldere_ster_Sirius" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#De_heldere_ster_Sirius"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>De heldere ster Sirius</span> </div> </a> <ul id="toc-De_heldere_ster_Sirius-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Waarnemingen_met_een_spiegeltelescoop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Waarnemingen_met_een_spiegeltelescoop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Waarnemingen met een spiegeltelescoop</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Waarnemingen_met_een_spiegeltelescoop-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Waarnemingen met een spiegeltelescoop-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Waarnemingen_met_een_spiegeltelescoop-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fritz_Zwicky's_Aerial_Blobs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fritz_Zwicky's_Aerial_Blobs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Fritz Zwicky's <i>Aerial Blobs</i></span> </div> </a> <ul id="toc-Fritz_Zwicky's_Aerial_Blobs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-De_heldere_planeet_Venus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#De_heldere_planeet_Venus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>De heldere planeet Venus</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-De_heldere_planeet_Venus-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>De heldere planeet Venus-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-De_heldere_planeet_Venus-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Waarschuwing" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Waarschuwing"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Waarschuwing</span> </div> </a> <ul id="toc-Waarschuwing-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Puntvormig_gereflecteerd_zonlicht_op_een_bolvormig_spiegelend_oppervlak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Puntvormig_gereflecteerd_zonlicht_op_een_bolvormig_spiegelend_oppervlak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Puntvormig gereflecteerd zonlicht op een bolvormig spiegelend oppervlak</span> </div> </a> <ul id="toc-Puntvormig_gereflecteerd_zonlicht_op_een_bolvormig_spiegelend_oppervlak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kunstmatige_puntvormige_lichtbronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kunstmatige_puntvormige_lichtbronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Kunstmatige puntvormige lichtbronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Kunstmatige_puntvormige_lichtbronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ronald_L._Ives_en_grootschalig_optredende_schaduwbanden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ronald_L._Ives_en_grootschalig_optredende_schaduwbanden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Ronald L. Ives en grootschalig optredende schaduwbanden</span> </div> </a> <ul id="toc-Ronald_L._Ives_en_grootschalig_optredende_schaduwbanden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_geluidsgolven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Schaduwbanden_teweeggebracht_door_geluidsgolven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span><i>Schaduwbanden</i> teweeggebracht door geluidsgolven</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_geluidsgolven-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span><i>Schaduwbanden</i> teweeggebracht door geluidsgolven-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Schaduwbanden_teweeggebracht_door_geluidsgolven-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Raketten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Raketten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Raketten</span> </div> </a> <ul id="toc-Raketten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Schaduwbanden</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 7 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-7" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">7 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%85%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%96" title="Ценявыя хвалі – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Ценявыя хвалі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Fliegende_Schatten" title="Fliegende Schatten – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Fliegende Schatten" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Shadow_bands" title="Shadow bands – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Shadow bands" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Franjas_de_sombra" title="Franjas de sombra – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Franjas de sombra" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ombre_volanti" title="Ombre volanti – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Ombre volanti" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D1%8B" title="Теневые волны – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Теневые волны" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%99%B0%E5%BD%B1%E5%B8%B6" title="陰影帶 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="陰影帶" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3882133#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Schaduwbanden" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Schaduwbanden" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Schaduwbanden"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Schaduwbanden"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Schaduwbanden" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Schaduwbanden" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&oldid=68294764" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Schaduwbanden&id=68294764&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSchaduwbanden"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSchaduwbanden"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Schaduwbanden"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Schaduwbanden&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3882133" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p><b>Schaduwbanden</b> zijn grillig uitziende bewegende patronen, teweeggebracht door de onrustige <a href="/wiki/Aardatmosfeer" title="Aardatmosfeer">aardatmosfeer</a> tijdens een totale <a href="/wiki/Zonsverduistering" title="Zonsverduistering">zonsverduistering</a>. Deze patronen zijn enkel zichtbaar kort voor en kort na de fase van volledige zonsverduistering, steeds als de uiterst dunne heldere sikkelvormige rand van de zonneschijf eventjes zichtbaar is. Schaduwbanden kunnen geprojecteerd worden op witte oppervlakken zoals sneeuwtapijten, muren, uitgespreide witte lakens op de grond. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ontstaanswijze">Ontstaanswijze</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Ontstaanswijze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontstaanswijze"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dit optisch verschijnsel is vergelijkbaar met de grillige bewegende patronen die zichtbaar zijn op de bodem van een door het zonlicht beschenen zwembad waarvan het wateroppervlak steeds in beweging is. De aardatmosfeer kan vergeleken worden met het onrustige water van het zwembad, waarbij het zonlicht doorheen het water (of de atmosfeer) schijnt, geprojecteerd wordt op het oppervlak daaronder, en daardoor de onrust van het zich daarboven bevindende medium verraad. De schijnbare <a href="/wiki/Diameter" title="Diameter">diameter</a> van de <a href="/wiki/Lichtbron" title="Lichtbron">lichtbron</a> speelt hierbij een belangrijke rol. De zonneschijf is klein genoeg om de onrust van het water aan te tonen, maar veel te groot om de onrust van de atmosfeer te laten zien. Het is enkel kort voor of na een totale zonsverduistering dat het uiterst kleine of uiterst dunne fragmentje van de zonneschijf in staat is om schaduwbanden zichtbaar te maken. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Witte_lakens_op_de_grond">Witte lakens op de grond</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Witte lakens op de grond" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Witte lakens op de grond"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tijdens totale zonsverduisteringen leggen ervaren waarnemers wel eens uitgespreide witte lakens op de (meestal donkere) grond om kort voor en kort na de eigenlijke verduistering de geprojecteerde schaduwbanden in 't oog te houden. De gemiddelde duur van het verschijnen van schaduwbanden bedraagt slechts enkele seconden tot hooguit een minuut. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_een_bergrand">Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en een bergrand</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en een bergrand" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en een bergrand"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1906 ondernam C. Rozet, naar aanleiding van de waarnemingen van M. Amann in 1905, een reeks optische experimenten om horizontaal geplaatste schaduwbanden te detecteren, afkomstig van een ver verwijderde horizontaal geplaatste bergrand waarachter de zon iedere dag onderging. Eens het allerlaatste deel van de bovenrand van de zon nog zichtbaar was, tekenden zich op een wit scherm tegenover het openstaande raam in de kamer waar C. Rozet zo goed als dagelijks op betreffend tijdstip stond te wachten, een grillig uitziend stelsel schaduwbanden af. Dit experiment werd 75 keren herhaald. De bevindingen van deze reeks experimenten werden opgenomen in het Britse magazine <i>Knowledge: An Illustrated Magazine of Science</i>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Schaduwbanden_teweeggebracht_door_de_zon_en_de_bovenrand_van_een_appartementsgebouw">Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en de bovenrand van een appartementsgebouw</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en de bovenrand van een appartementsgebouw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Schaduwbanden teweeggebracht door de zon en de bovenrand van een appartementsgebouw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wie in een stad met hoogbouw woont kan de zon wel eens zien opkomen of ondergaan aan de bovenrand van een appartementsgebouw. Als de projectiekamer van de waarnemer zich op relatief grote afstand van het appartementsgebouw bevindt is de kans groot dat er zich op de tegenoverliggende muur van de projectiekamer schaduwbanden zullen vertonen, kort na het verschijnen van de bovenrand van de opkomende zon of kort voor het verdwijnen van de bovenrand van de ondergaande zon. Daarbij moet wel gelet worden op de mate van doorzichtigheid van de atmosfeer. De projectie kan niet uitgevoerd worden tijdens vorming van nevel of <a href="/wiki/Smog" title="Smog">smog</a>. De rand van de zon is dan wel te zien, de helderheid van het zonlicht is veel te zwak om het te kunnen projecteren. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_heldere_ster_Sirius">De heldere ster Sirius</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: De heldere ster Sirius" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: De heldere ster Sirius"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een ander goed voorbeeld van een relatief heldere puntvormige lichtbron die zich buiten de aardatmosfeer bevindt, om het optische verschijnsel schaduwbanden waar te nemen, is de ster <a href="/wiki/Sirius_(ster)" title="Sirius (ster)">Sirius</a> (α Canis Majoris in het sterrenbeeld <a href="/wiki/Grote_Hond" title="Grote Hond">Grote Hond</a>). Waarnemers die beschikken over een niet-flexibele convergerende <a href="/wiki/Fresnellens" title="Fresnellens">Fresnellens</a> met een diameter van ten minste 50 centimeter kunnen, met wat oefening, het brandpunt van Sirius op het waarnemend oog plaatsen en het gehele oppervlak van de Fresnellens zien oplichten in het blauwachtig-witte licht van Sirius. Daarbij zal vrijwel onmiddellijk opgemerkt worden dat dit schijnsel zeer onrustig is. Hetgeen men waarneemt is de onrust van de aardatmosfeer. Alnaargelang de windrichting zal de beweging van de luchtonrust van links naar rechts of omgekeerd lopen. Bij windstil weer kunnen alsnog allerlei traag bewegende wervelingen worden waargenomen. Indien Sirius zich vanuit de positie van de waarnemer schijnbaar boven een warmtebron bevindt (bijvoorbeeld boven een schouw) zal de luchtonrust boven deze warmtebron waargenomen kunnen worden. De onrust van de atmosfeer is dan ook de oorzaak van de <a href="/wiki/Scintillatie_(astronomie)" title="Scintillatie (astronomie)">scintillatie</a> van heldere sterren die relatief laag boven de horizon staan. In het geval van Sirius is de scintillatie een zeer opvallend verschijnsel en steeds vergezeld van een zeer snel en onophoudelijk wisselen van alle kleuren van het spectrum, deels teweeggebracht door het optisch verschijnsel van chromatische <a href="/wiki/Dispersie_(natuurkunde)" title="Dispersie (natuurkunde)">dispersie</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Waarnemingen_met_een_spiegeltelescoop">Waarnemingen met een spiegeltelescoop</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Waarnemingen met een spiegeltelescoop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Waarnemingen met een spiegeltelescoop"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Schaduwbanden kunnen ook waargenomen worden door middel van een <a href="/wiki/Spiegeltelescoop" title="Spiegeltelescoop">spiegeltelescoop</a> die naar een heldere ster zoals <a href="/wiki/Sirius_(ster)" title="Sirius (ster)">Sirius</a> of <a href="/wiki/Wega" title="Wega">Wega</a> gericht is. De diameter van de telescoopbuis (van bijvoorbeeld een <a href="/wiki/Dobsontelescoop" title="Dobsontelescoop">Dobsontelescoop</a>) speelt hierbij een belangrijke rol daar het oppervlak van de hoofdspiegel kan vergeleken worden met het oppervlak van de hierboven beschreven niet-flexibele convergerende <a href="/wiki/Fresnellens" title="Fresnellens">Fresnellens</a>. De waarnemer moet de focusering van de telescoop opzettelijk verkeerd instellen, zodanig dat het beeld van de ster zich vertoont als een relatief grote schijf. In deze schijf zijn de silhouetten van de vangspiegel en van de kruisvormige montering van deze spiegel te zien, evenals de grillige bewegende patronen die kenmerkend zijn voor de luchtonrust in de aardatmosfeer. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fritz_Zwicky's_Aerial_Blobs"><span id="Fritz_Zwicky.27s_Aerial_Blobs"></span>Fritz Zwicky's <i>Aerial Blobs</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Fritz Zwicky's Aerial Blobs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Fritz Zwicky's Aerial Blobs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Met behulp van een relatief grote spiegeltelescoop (200-inch) nam de Zwitserse astronoom <a href="/wiki/Fritz_Zwicky" title="Fritz Zwicky">Fritz Zwicky</a> een variant van schaduwbanden waar tijdens het observeren van eender welke heldere ster. De focusering van de telescoop was steeds opzettelijk verkeerd ingesteld, en aldus nam Zwicky een optisch verschijnsel waar dat hij bij gebrek aan een wetenschappelijke aanduiding de bijnaam <i>Aerial Blobs</i> gaf. Het viel hem op dat er zich bolvormige schaduwen vertoonden inplaats van de kenmerkende banden of wervelingen. Sommige van deze bolvormige schaduwen bleven betrekkelijk lang op dezelfde plaats in het schijfvormige onscherpe beeld van de ster staan<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_heldere_planeet_Venus">De heldere planeet Venus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: De heldere planeet Venus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: De heldere planeet Venus"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Venus_(planeet)" title="Venus (planeet)">Venus</a> kan evengoed als lichtbron dienst doen om de luchtonrust van de aardatmosfeer zichtbaar te maken. Als de helderheidsmagnitude van Venus het gunstigst is kan het schijnsel ervan geprojecteerd worden op een wit oppervlak. Om dit optisch experiment op een efficiente manier te laten verlopen is het aan te raden om dit binnenskamers te doen en om elke vorm van kunstmatige verlichting in de kamer, hoe miniem ook, te weren. Daarbij moet ook in het oog gehouden worden dat niets van het schijnsel van eventuele kunstmatige verlichting buitenshuis naar binnen komt via het venster van de kamer. Enkel het schijnsel van Venus mag het witte oppervlak bereiken. De waarnemende ogen moeten de duisternis gewend worden en het Cythereaanse schijnsel zal spoedig zichtbaar zijn. Na enkele seconden zal opgemerkt worden dat de helderheid van dit schijnsel fluctueert. Dit wordt veroorzaakt door de luchtonrust buitenshuis. Een nog betere manier om de luchtonrust met behulp van de heldere planeet Venus zichtbaar te maken is de methode met de niet-flexibele convergerende <a href="/wiki/Fresnellens" title="Fresnellens">Fresnellens</a>. Alhoewel Venus zich tijdens haar helderste fase niet echt als een puntvormige lichtbron vertoont, maar wel als een klein sikkeltje, lukt het experiment aardig. Net zoals met de heldere ster Sirius kan het brandpunt van Venus op het waarnemend oog geplaatst worden en zal het gehele oppervlak van de Fresnellens oplichten in het zachtjes pulserende witte schijnsel ervan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Waarschuwing">Waarschuwing</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Waarschuwing" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Waarschuwing"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een dergelijk optisch experiment met een niet-flexibele convergerende Fresnellens mag in geen geval worden uitgevoerd met behulp van het licht van de zon, zelfs ook niet kort voor of kort na een totale zonsverduistering. Het licht van de <a href="/wiki/Fotosfeer" title="Fotosfeer">fotosfeer</a> van de zon is in alle gevallen veel te helder voor het waarnemend oog en kan blijvend letsel veroorzaken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Puntvormig_gereflecteerd_zonlicht_op_een_bolvormig_spiegelend_oppervlak">Puntvormig gereflecteerd zonlicht op een bolvormig spiegelend oppervlak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Puntvormig gereflecteerd zonlicht op een bolvormig spiegelend oppervlak" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Puntvormig gereflecteerd zonlicht op een bolvormig spiegelend oppervlak"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Anderzijds mag wel gekeken worden naar gereflecteerd zonlicht afkomstig van een relatief klein spiegelend bolvormig voorwerp dat zich op grote afstand van de waarnemer bevindt, zoals de door M.G.J.Minnaert beschreven <i>tuinbol</i><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (sferische spiegel), of de spiegelende gebogen ruit van een zich eveneens op verre afstand bevindende auto. Gedurende warme zomerse omstandigheden waarbij de door de zon beschenen asfaltlaag van een grote parkeerplaats verhit wordt, kunnen met behulp van een niet-flexibele convergerende Fresnellens allerlei grillig uitziende luchtturbulenties worden waargenomen, met als lichtbron de puntvormige zonlichtreflectie op een verre gebogen autoruit. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kunstmatige_puntvormige_lichtbronnen">Kunstmatige puntvormige lichtbronnen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Kunstmatige puntvormige lichtbronnen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Kunstmatige puntvormige lichtbronnen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Schaduwbanden kunnen ook met behulp van kunstmatige puntvormige lichtbronnen optreden. Het schijnsel van een ver verwijderd <a href="/wiki/Zoeklicht" title="Zoeklicht">zoeklicht</a>, of van een <a href="/wiki/Vuurtoren" title="Vuurtoren">vuurtoren</a> aan de horizon, kan, geprojecteerd op een witte muur, de luchtonrust tussen de waarnemer en het verre zoeklicht of de vuurtoren op overtuigende wijze toonbaar maken.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Met behulp van een niet-flexibele convergerende <a href="/wiki/Fresnellens" title="Fresnellens">Fresnellens</a> kan tevens naar een zich dichterbij bevindende kunstmatige puntvormige lichtbron gekeken worden, bijvoorbeeld een helder stralende spot aan een <a href="/wiki/Kraan_(machine)" title="Kraan (machine)">torenkraan</a> voor hoogbouw. Zoals bij de hierboven beschreven experimenten met de Fresnellens dient ook het brandpunt van de heldere spot op het oog van de waarnemer geplaatst te worden, teneinde het gehele oppervlak van de Fresnellens te zien oplichten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ronald_L._Ives_en_grootschalig_optredende_schaduwbanden">Ronald L. Ives en grootschalig optredende schaduwbanden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Ronald L. Ives en grootschalig optredende schaduwbanden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Ronald L. Ives en grootschalig optredende schaduwbanden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Amerikaanse geograaf Ronald L. Ives verrichte omstreeks het midden van de twintigste eeuw een groot aantal waarnemingen van een equivalent van het verschijnsel schaduwbanden. Dit enigszins afwijkend verschijnsel vertoonde zich steeds kort voor zonsondergang. De schaduwbanden zagen eruit als een stelsel parallelle banen of stroken die zich met een snelheid van omstreeks 60 km/h van de waarnemer weg bewogen, naar de richting van het tegenpunt van de zon toe. De duur van dit verschijnsel bedroeg steeds ongeveer 30 seconden. M.G.J. Minnaert beschreef het in zijn <i>De natuurkunde van 't vrije veld</i> als volgt: </p><p><i>In dergelijke omstandigheden, maar slechts op heel enkele dagen, bemerkte Ives schaduwbanden op bijna horizontaal terrein. Hij keek vanuit een hoog punt of vanuit een vliegtuig. De banden waren verscheidene kilometers breed en duurden ten hoogste 30 sekonden!</i><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Schaduwbanden_teweeggebracht_door_geluidsgolven"><i>Schaduwbanden</i> teweeggebracht door geluidsgolven</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Schaduwbanden teweeggebracht door geluidsgolven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Schaduwbanden teweeggebracht door geluidsgolven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De schaduwbanden die veroorzaakt worden door de algemene luchtonrust mogen niet verward worden met de uitdijende boogvormige (of cirkelvormige) <i>schaduwbanden</i> die teweeggebracht worden door <a href="/wiki/Geluidsgolf" title="Geluidsgolf">geluidsgolven</a> van explosieve aard (schokgolven). Gedurende de eerste en tweede wereldoorlogen werden in de hemel veelvuldig uitdijende <i>schaduwbanden</i> waargenomen.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze <i>schaduwbanden</i> ontstonden na zware explosies op de grond en in de lucht. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Raketten">Raketten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Raketten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Raketten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tijdens lanceringen van relatief zware raketten tekenen dit soort cirkelvormige uitdijende <i>schaduwbanden</i> zich veelvuldig af op de bewolkingslaag waar de raket doorheen breekt. In dit geval betreft het meestal een laag ijle <a href="/wiki/Cirrus_(wolken)" title="Cirrus (wolken)">Cirrusbewolking</a>. Deze schokgolven kunnen ook tijdelijke veranderingen in het uitzicht van <a href="/wiki/Halo_(lichteffect)" title="Halo (lichteffect)">haloverschijnselen</a> teweegbrengen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>M.G.J. Minnaert: <i>De natuurkunde van 't vrije veld</i>, Deel 1: <i>Licht en kleur in het landschap</i>.</li> <li>W.R. Corliss: <i>Rare Halos, Mirages, Anomalous Rainbows, and related electromagnetic phenomena</i> (The Sourcebook Project, 1984).</li> <li>R.L. Ives: <i>Sunset Shadow Bands</i>, Journal of the Optical Society of America (J.O.S.A.), 35: 736, 1945.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Schaduwbanden&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Schlierenoptica" title="Schlierenoptica">Schlierenoptica</a></li> <li><a href="/wiki/Supersonische_schokgolf" title="Supersonische schokgolf">Supersonische schokgolf</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Charles P. Butler: <i>Shadow Bands at Sunrise and Sunset</i>, Knowledge, 3:457, 1906</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">William R. Corliss: <i>Rare Halos, Mirages, Anomalous Rainbows, and related electromagnetic phenomena</i> (The Sourcebook Project, 1984), pages 133-134 (GEL-10: <i>Low-Sun Shadow Bands</i>) (met de waarnemingen van C. Rozet)</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">M.G.J. Minnaert: <i>De natuurkunde van 't vrije veld</i>, deel 1: <i>Licht en kleur in het landschap</i>, blz 100, § 55: <i>Schaduwbanden</i> (met de waarnemingen van C. Rozet)</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">William R. Corliss: <i>Rare Halos, Mirages, Anomalous Rainbows, and related electromagnetic phenomena</i> (The Sourcebook Project, 1984), <i>GES-4: Shadow Bands Seen through the Telescope</i>, pages 200-201</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Fritz Zwicky: <i>Aerial Blobs</i> (Science, 122:159, 1955)</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">M.G.J.Minnaert: <i>De natuurkunde van 't vrije veld</i>, Deel 1: <i>Licht en kleur in het landschap</i>, de <i>tuinbol</i> (bladzijden 30, 92, 250, 282, 288)</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Charles P. Butler: <i>Terrestrial Shadow Bands</i>, Knowledge, 3:431, 1906</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">E.G. Semler: <i>Moving Shadows on the Wall</i>, New Scientist, 14:362, 1962</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Ian Campbell: <i>Moving Shadows on the Wall</i>, New Scientist, 14:482, 1962</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">E.W. Barlow: <i>Optical Phenomena</i>, English Mechanic, 102:74, 1915</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Visible Vibrations of the Atmosphere</i>, English Mechanic, 89:364, 1909</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">M.G.J. Minnaert: <i>De natuurkunde van 't vrije veld</i>, Deel 1: <i>Licht en kleur in het landschap</i>, bladzijde 100 (§ 55: <i>Schaduwbanden</i>)</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">William R. Corliss: <i>Rare Halos, Mirages, Anomalous Rainbows, and related electromagnetic phenomena</i> (The Sourcebook Project, 1984), GES2: <i>Moving Shadow Bands in the Atmosphere</i>, pages 195-198</span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schaduwbanden&oldid=68294764">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schaduwbanden&oldid=68294764</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Zonsverduistering" title="Categorie:Zonsverduistering">Zonsverduistering</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Optisch_verschijnsel_in_de_atmosfeer" title="Categorie:Optisch verschijnsel in de atmosfeer">Optisch verschijnsel in de atmosfeer</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 25 okt 2024 om 15:25.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Schaduwbanden&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-mwhgd","wgBackendResponseTime":146,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.037","walltime":"0.048","ppvisitednodes":{"value":289,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":585,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":6,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":5415,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 19.357 1 -total","100.00% 19.357 1 Sjabloon:Appendix"," 87.22% 16.883 1 Sjabloon:References"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.002","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":584239,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-5bf5768c4b-bkswq","timestamp":"20241103233221","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Schaduwbanden","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Schaduwbanden","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3882133","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3882133","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2021-06-26T19:10:42Z","dateModified":"2024-10-25T14:25:45Z"}</script> </body> </html>