CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="mn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Хубилай хаан — Википедиа нэвтэрхий толь</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mnwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","Нэгдүгээр сар","Хоёрдугаар сар","Гуравдугаар сар","Дөрөвдүгээр сар","Тавдугаар сар","Зургаадугаар сар","Долоодугаар сар","Наймдугаар сар","Есдүгээр сар","Аравдугаар сар","Арваннэгдүгээр сар","Арванхоёрдугаар сар"],"wgRequestId":"36279ffe-7f01-4929-ac58-f73422bd2e75","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Хубилай_хаан","wgTitle":"Хубилай хаан","wgCurRevisionId":741027,"wgRevisionId":741027,"wgArticleId":1267,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using ISBN magic links","Lang-xx загваруудыг ашигласан хуудсууд","Хятад-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл", "Explicitly cited Монгол-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл","Википедиа:Онцлох өгүүлэл","Хубилай хаан","Алтан ураг","Боржигин","Иx Монгол Улсын зэвсэгт хүчний хүн","Монголын их хаан","Их хаан","Юань улсын хаан","1215 онд төрсөн","1294 онд өнгөрсөн"],"wgPageViewLanguage":"mn","wgPageContentLanguage":"mn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Хубилай_хаан","wgRelevantArticleId":1267,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"mn","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"mn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{ "search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7523","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mn&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=mn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/1200px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1497"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/800px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="998"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/640px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Хубилай хаан — Википедиа нэвтэрхий толь"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//mn.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедиа (mn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//mn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.mn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедиа-н Atom фийд" href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Хубилай_хаан rootpage-Хубилай_хаан skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Үндсэн цэс" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Үндсэн цэс" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Үндсэн цэс</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Үндсэн цэс</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">хумих</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Залуурдагч </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81" title="Нүүр хуудаст зочлох [z]" accesskey="z"><span>Нүүр хуудас</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%9E%D0%B4%D0%BE%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB" title="Сүүлийн үед болсон үйл явдлуудын тухай"><span>Одоогийн үйл явдал</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:RecentChanges" title="Википедиа дэх хамгийн сүүлийн өөрчлөлтүүдийн жагсаалт. [r]" accesskey="r"><span>Сүүлийн өөрчлөлтүүд</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:Random" title="Дурын хуудсыг дуудах [x]" accesskey="x"><span>Санамсаргүй хуудас</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B6:%D0%90%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0" title="Туслалцааг олох газар."><span>Тусламж</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81"><span>А — Я хэлхээс</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:SpecialPages"><span>Тусгай хуудаснууд</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедиа" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-mn.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-mn.svg" width="120" height="11" style="width: 7.5em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедиагаас хайх [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Хайх</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедиагаас хайх" aria-label="Википедиагаас хайх" autocapitalize="sentences" title="Википедиагаас хайх [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Тусгай:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Хайх</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Хувийн хэрэгсэлүүд"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Харагдац"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Харагдац" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Харагдац</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=mn.wikipedia.org&uselang=mn" class=""><span>Хандив</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:CreateAccount&returnto=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Заавал шаарлагатай биш боловч та бүртгүүлж, нэвтэрч орно уу." class=""><span>Бүртгэл үүсгэх</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:UserLogin&returnto=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Таныг нэвтрэхийг зөвлөж байна, гэхдээ энэ бол заавал хийх ёстой зүйл биш. [o]" accesskey="o" class=""><span>Нэвтрэх</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Хувийн хэрэгсэлүүд" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Хувийн хэрэгсэлүүд</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=mn.wikipedia.org&uselang=mn"><span>Хандив</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:CreateAccount&returnto=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Заавал шаарлагатай биш боловч та бүртгүүлж, нэвтэрч орно уу."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Бүртгэл үүсгэх</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:UserLogin&returnto=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Таныг нэвтрэхийг зөвлөж байна, гэхдээ энэ бол заавал хийх ёстой зүйл биш. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Нэвтрэх</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B6:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:MyTalk" title="Энэ IP хаягаас үйлдсэн засваруудын тухай хэлэлцүүлэг [n]" accesskey="n"><span>Хэлэлцүүлэг</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Гарчиг" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Гарчиг</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">хумих</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Эхлэл</div> </a> </li> <li id="toc-Залуу_нас" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Залуу_нас"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Залуу нас</span> </div> </a> <ul id="toc-Залуу_нас-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Хойд_Хятадын_эзэн_болсон_нь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Хойд_Хятадын_эзэн_болсон_нь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Хойд Хятадын эзэн болсон нь</span> </div> </a> <ul id="toc-Хойд_Хятадын_эзэн_болсон_нь-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Хаан_ширээнд_суусан_нь_ба_иргэний_дайн" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Хаан_ширээнд_суусан_нь_ба_иргэний_дайн"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Хаан ширээнд суусан нь ба иргэний дайн</span> </div> </a> <ul id="toc-Хаан_ширээнд_суусан_нь_ба_иргэний_дайн-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Байлдан_дагуулалт_ба_гадаадтай_тогтоосон_харилцаа_холбоо" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Байлдан_дагуулалт_ба_гадаадтай_тогтоосон_харилцаа_холбоо"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Байлдан дагуулалт ба гадаадтай тогтоосон харилцаа холбоо</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Байлдан_дагуулалт_ба_гадаадтай_тогтоосон_харилцаа_холбоо-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Байлдан дагуулалт ба гадаадтай тогтоосон харилцаа холбоо хэсгийг нээж хаах</span> </button> <ul id="toc-Байлдан_дагуулалт_ба_гадаадтай_тогтоосон_харилцаа_холбоо-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Япон_руу_довтолсон_нь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Япон_руу_довтолсон_нь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Япон руу довтолсон нь</span> </div> </a> <ul id="toc-Япон_руу_довтолсон_нь-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Вьетнам_руу_хийсэн_довтолгоо" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Вьетнам_руу_хийсэн_довтолгоо"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Вьетнам руу хийсэн довтолгоо</span> </div> </a> <ul id="toc-Вьетнам_руу_хийсэн_довтолгоо-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зүүн_Өмнөд_Ази,_Өмнөд_тэнгис" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Зүүн_Өмнөд_Ази,_Өмнөд_тэнгис"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>Зүүн Өмнөд Ази, Өмнөд тэнгис</span> </div> </a> <ul id="toc-Зүүн_Өмнөд_Ази,_Өмнөд_тэнгис-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Сахалиныг_эзэлсэн_нь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Сахалиныг_эзэлсэн_нь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Сахалиныг эзэлсэн нь</span> </div> </a> <ul id="toc-Сахалиныг_эзэлсэн_нь-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Европ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Европ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Европ</span> </div> </a> <ul id="toc-Европ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Юань_улсын_эзэн_хаан_болсоны_дараах_засаглал" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Юань_улсын_эзэн_хаан_болсоны_дараах_засаглал"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Юань улсын эзэн хаан болсоны дараах засаглал</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Юань_улсын_эзэн_хаан_болсоны_дараах_засаглал-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Юань улсын эзэн хаан болсоны дараах засаглал хэсгийг нээж хаах</span> </button> <ul id="toc-Юань_улсын_эзэн_хаан_болсоны_дараах_засаглал-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Соёл,_боловсрол" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Соёл,_боловсрол"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Соёл, боловсрол</span> </div> </a> <ul id="toc-Соёл,_боловсрол-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Наяны_бослого" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Наяны_бослого"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Наяны бослого</span> </div> </a> <ul id="toc-Наяны_бослого-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Өтөл_нас" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Өтөл_нас"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Өтөл нас</span> </div> </a> <ul id="toc-Өтөл_нас-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Өв_хөрөнгө" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Өв_хөрөнгө"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Өв хөрөнгө</span> </div> </a> <ul id="toc-Өв_хөрөнгө-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Гэр_бүл" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Гэр_бүл"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Гэр бүл</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Гэр_бүл-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Гэр бүл хэсгийг нээж хаах</span> </button> <ul id="toc-Гэр_бүл-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Хатад" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Хатад"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Хатад</span> </div> </a> <ul id="toc-Хатад-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Хөвүүд" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Хөвүүд"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Хөвүүд</span> </div> </a> <ul id="toc-Хөвүүд-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Охид" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Охид"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Охид</span> </div> </a> <ul id="toc-Охид-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Намтар_судлал" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Намтар_судлал"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Намтар судлал</span> </div> </a> <ul id="toc-Намтар_судлал-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Эшлэл" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Эшлэл"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Эшлэл</span> </div> </a> <ul id="toc-Эшлэл-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Нэмж_унших" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Нэмж_унших"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Нэмж унших</span> </div> </a> <ul id="toc-Нэмж_унших-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Гарчиг" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Гарчиг" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Гарчигийг нээж хаах" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Гарчигийг нээж хаах</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Хубилай хаан</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 100 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-100" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">100 хэлээр</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koeblai_Khan" title="Koeblai Khan – африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Koeblai Khan" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – швейцари-герман" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцари-герман" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – арагон" lang="an" hreflang="an" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قوبلاي خان – араб" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قوبلاي خان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A7%D9%89_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قوبيلاى خان – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قوبيلاى خان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Cublai_Kan" title="Cublai Kan – астури" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Cublai Kan" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астури" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Xubilay_xan" title="Xubilay xan – азербайжан" lang="az" hreflang="az" data-title="Xubilay xan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайжан" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قوبلای‌خان – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قوبلای‌خان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубилай – башкир" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хубилай" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкир" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубілай – беларусь" lang="be" hreflang="be" data-title="Хубілай" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Кубилай хан – болгар" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кубилай хан" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87_%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="কুবলাই খান – бенгал" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কুবলাই খান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BD%93%E0%BC%8D" title="གོ་པེ་ཆེན་ཁན། – төвд" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གོ་པེ་ཆེན་ཁན།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="төвд" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Хубилай хаан – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хубилай хаан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Khublai_Kan" title="Khublai Kan – каталан" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Khublai Kan" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Kublai" title="Kublai – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Kublai" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="کوبلای خان – төв курд" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کوبلای خان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="төв курд" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kublaj" title="Kublaj – чех" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kublaj" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубилай – чуваш" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хубилай" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – уэльс" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="уэльс" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – дани" lang="da" hreflang="da" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дани" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – герман" lang="de" hreflang="de" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="герман" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%BB%CE%AC%CE%B9_%CE%A7%CE%B1%CE%BD" title="Κουμπλάι Χαν – грек" lang="el" hreflang="el" data-title="Κουμπλάι Χαν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – англи" lang="en" hreflang="en" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англи" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kublaj-%C4%A4ano" title="Kublaj-Ĥano – эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kublaj-Ĥano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Kublai_Kan" title="Kublai Kan – испани" lang="es" hreflang="es" data-title="Kublai Kan" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испани" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hubilai" title="Hubilai – эстони" lang="et" hreflang="et" data-title="Hubilai" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстони" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – баск" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قوبلای خان – перс" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قوبلای خان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="перс" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kublai-kaani" title="Kublai-kaani – фин" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kublai-kaani" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Kubilai_Khan" title="Kubilai Khan – франц" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Kubilai Khan" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="франц" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/C%C3%BAbla_C%C3%A1n" title="Cúbla Cán – ирланд" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cúbla Cán" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88" title="忽必烈 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="忽必烈" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Khublai_Khan" title="Khublai Khan – галего" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Khublai Khan" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галего" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%91%D7%9C%D7%90%D7%99_%D7%97%D7%90%D7%9F" title="קובלאי חאן – еврей" lang="he" hreflang="he" data-title="קובלאי חאן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="еврей" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A4%88_%E0%A4%96%E0%A4%BC%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुबलई ख़ान – хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कुबलई ख़ान" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kublaj-kan" title="Kublaj-kan – хорват" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kublaj-kan" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kubil%C3%A1j_mongol_nagyk%C3%A1n" title="Kubiláj mongol nagykán – мажар" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kubiláj mongol nagykán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="мажар" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D5%B5" title="Խուբիլայ – армен" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խուբիլայ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армен" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kubilai_Khan" title="Kubilai Khan – индонези" lang="id" hreflang="id" data-title="Kubilai Khan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонези" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%BAbla%C3%AD_Khan" title="Kúblaí Khan – исланд" lang="is" hreflang="is" data-title="Kúblaí Khan" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – итали" lang="it" hreflang="it" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итали" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AF%E3%83%93%E3%83%A9%E3%82%A4" title="クビライ – япон" lang="ja" hreflang="ja" data-title="クビライ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="япон" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kubilai_Khan" title="Kubilai Khan – ява" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kubilai Khan" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%98" title="ყუბილაი – гүрж" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ყუბილაი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="гүрж" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Qublay_Xan" title="Qublay Xan – кабиле" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Qublay Xan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабиле" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Құбылай хан – казах" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Құбылай хан" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казах" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%82%E1%9E%BC%E1%9E%94%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%A1%E1%9F%83_%E1%9E%81%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%8B" title="គូប៊ីឡៃ ខាន់ – кхмер" lang="km" hreflang="km" data-title="គូប៊ីឡៃ ខាន់" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BF%A0%EB%B9%8C%EB%9D%BC%EC%9D%B4_%EC%B9%B8" title="쿠빌라이 칸 – солонгос" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쿠빌라이 칸" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="солонгос" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Kub%C3%AElay_Xan" title="Kubîlay Xan – курд" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Kubîlay Xan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курд" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cobila" title="Cobila – латин" lang="la" hreflang="la" data-title="Cobila" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латин" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Chubilajus" title="Chubilajus – литва" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Chubilajus" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hubilajs" title="Hubilajs – латви" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hubilajs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латви" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुबलाई खान – май" lang="mai" hreflang="mai" data-title="कुबलाई खान" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="май" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – малагаси" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%98_%D0%A5%D0%B0%D0%BD" title="Кублај Хан – македон" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кублај Хан" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%8D_%E0%B4%96%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="കുബിലായ് ഖാൻ – малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കുബിലായ് ഖാൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुब्लाई खान – марати" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कुब्लाई खान" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="марати" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – малай" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%B0%E1%80%97%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကူဗလိုင်ခန် – бирм" lang="my" hreflang="my" data-title="ကူဗလိုင်ခန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирм" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="کوبلای‌خان – мазандерани" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کوبلای‌خان" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандерани" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुबलाई खान – балба" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कुबलाई खान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="балба" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Koeblai_Khan" title="Koeblai Khan – нидерланд" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koeblai Khan" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kublai_khan" title="Kublai khan – норвегийн нинорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kublai khan" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегийн нинорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kublai-khan" title="Kublai-khan – норвегийн букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kublai-khan" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегийн букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Kubilai_Khan" title="Kubilai Khan – окситан" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Kubilai Khan" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%81%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A8%88_%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A8" title="ਕੁਬਲਈ ਖ਼ਾਨ – панжаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੁਬਲਈ ਖ਼ਾਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панжаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kubilaj-chan" title="Kubilaj-chan – польш" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kubilaj-chan" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польш" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قوبلای خان – пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="قوبلای خان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – португал" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Kublai" title="Kublai – румын" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Kublai" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубилай – орос" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хубилай" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орос" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубилай – саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хубилай" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kublaj-kan" title="Kublaj-kan – хорватын серб" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kublaj-kan" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="хорватын серб" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Chubilaj" title="Chubilaj – словак" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Chubilaj" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kublajkan" title="Kublajkan – словени" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kublajkan" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словени" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kubilaj_Han" title="Kubilaj Han – албани" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kubilaj Han" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албани" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%98-%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Кублај-кан – серб" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кублај-кан" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Khubilai_khan" title="Khubilai khan – швед" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Khubilai khan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%B2%E0%AE%BE%E0%AE%AF%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="குப்லாய் கான் – тамил" lang="ta" hreflang="ta" data-title="குப்லாய் கான்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%9A%E0%B9%84%E0%B8%A5_%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="กุบไล ข่าน – тай" lang="th" hreflang="th" data-title="กุบไล ข่าน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kubilay_Han" title="Kubilay Han – турк" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kubilay Han" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турк" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубилай – татар" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Хубилай" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Хубілай – украин" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хубілай" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قبلائی خان – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قبلائی خان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Xubilay" title="Xubilay – узбек" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Xubilay" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбек" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%91t_T%E1%BA%A5t_Li%E1%BB%87t" title="Hốt Tất Liệt – вьетнам" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hốt Tất Liệt" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kublai_Khan" title="Kublai Khan – варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Kublai Khan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88" title="忽必烈 – хятад, ву хэл" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="忽必烈" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="хятад, ву хэл" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%B2%D0%BB%D3%99_%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Хүвлә хан – халимаг" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Хүвлә хан" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="халимаг" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%98" title="ყუბილაი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ყუბილაი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Huhbizlez" title="Huhbizlez – чжуанг" lang="za" hreflang="za" data-title="Huhbizlez" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="чжуанг" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88" title="忽必烈 – хятад" lang="zh" hreflang="zh" data-title="忽必烈" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="хятад" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%85%83%E4%B8%96%E7%A5%96" title="元世祖 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="元世祖" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kublai" title="Kublai – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kublai" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88" title="忽必烈 – кантон" lang="yue" hreflang="yue" data-title="忽必烈" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7523#sitelinks-wikipedia" title="Өөр хэлтэй холбосныг засах" class="wbc-editpage">Холбоос засах</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Нэрний зайнууд"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Өгүүлсэн хуудас [c]" accesskey="c"><span>Өгүүлэл</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%8D%D0%BB%D1%8D%D0%BB%D1%86%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%B3:%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" rel="discussion" title="Хуудсыг зөвшин хэлэлцэх [t]" accesskey="t"><span>Хэлэлцүүлэг</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">монгол</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Харсан тоо"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD"><span>Унших</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Энэ хуудас хамгаалагдсан байна. Та зөвхөн кодыг нь харах боломжтой. [e]" accesskey="e"><span>Кодыг харах</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=history" title="Энэ хуудсыг зассан түүхийг сөхөн нягтлах [h]" accesskey="h"><span>Түүх</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Хэрэглүүр" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Хэрэглүүр</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Хэрэглүүр</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">хумих</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Үйлдэл </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD"><span>Унших</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=edit"><span>Кодыг харах</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=history"><span>Түүх</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ерөнхий </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:WhatLinksHere/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Энд холбогдсон вики хуудсууд [j]" accesskey="j"><span>Энд холбогдсон хуудас</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:RecentChangesLinked/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" rel="nofollow" title="Энэ хуудаснаас линк хийгдсэн хуудсуудын шинэ өөрчлөлтүүд [k]" accesskey="k"><span>Холбогдох өөрчлөлт</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=mn" title="Зураг буюу медиа файлыг аплоуд хийх [u]" accesskey="u"><span>Файл оруулах</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&oldid=741027" title="Хуудасны одоогийн хувилбар луу очих тогтмол линк"><span>Байнгын холбоос</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=info" title="More information about this page"><span>Хуудасны мэдээлэл</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:CiteThisPage&page=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&id=741027&wpFormIdentifier=titleform" title="Энэ хуудсыг хэрхэн эшлэх тухай мэдээлэл"><span>Эндээс эш татах</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fmn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25A5%25D1%2583%25D0%25B1%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25B9_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>Богино URL үүсгэх</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:QrCode&url=https%3A%2F%2Fmn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25A5%25D1%2583%25D0%25B1%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25B9_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>QR код татаж авах</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Хэвлэх/Экспортлох </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD"><span>Ном руу хувиргах</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:DownloadAsPdf&page=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=show-download-screen"><span>PDF хэлбэрээр татаж авах</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&printable=yes" title="Энэ хуудасны хувилж болох хувилбар [p]" accesskey="p"><span>Хэвлэх хувилбар</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Бусад төсөл </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kublai_Khan" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7523" title="Link to connected data repository item [g]" accesskey="g"><span>Викидата руух холбоос</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Харагдац"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Харагдац</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">хумих</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="mn" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r799858">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox" style="width:22.5em;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="color:#ffffff; background:#b80049;">Хубилай хаан<br /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r565175">.mw-parser-output .font-mong{font-family:"Menk Hawang Tig","Menk Qagan Tig","Menk Garqag Tig","Menk Har_a Tig","Menk Scnin Tig","Oyun Gurban Ulus Tig","Oyun Qagan Tig","Oyun Garqag Tig","Oyun Har_a Tig","Oyun Scnin Tig","Oyun Agula Tig","Mongolian BT","Mongolian Baiti","Mongolian Universal White","Noto Sans Mongolian","Mongol Usug","Mongolian White","MongolianScript","Code2000","Menksoft Qagan"}.mw-parser-output .font-mong-mnc,.mw-parser-output .font-mong:lang(mnc-Mong),.mw-parser-output .font-mong:lang(dta-Mong),.mw-parser-output .font-mong:lang(sjo-Mong){font-family:"Abkai Xanyan","Abkai Xanyan LA","Abkai Xanyan VT","Abkai Xanyan XX","Abkai Xanyan SC","Abkai Buleku","Daicing White","Mongolian BT","Mongolian Baiti","Mongolian Universal White","Noto Sans Mongolian"}</style><span class="font-mong" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; word-wrap:normal; vertical-align:text-top;">ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ<br />ᠬᠠᠭᠠᠨ</span></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><i>Их Монгол Улс, Их Юань гүрний хаан</i></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/200px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg" decoding="async" width="200" height="249" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/300px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg/400px-YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg 2x" data-file-width="3221" data-file-height="4018" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Хаанчлал</th><td class="infobox-data">1260 оны 5 сарын 5 – 1271 оны 12 сарын 17 (Их Монгол Улс)<br />1271 оны 12 сарын 18 - 1294 оны 2 сарын 18 (Юань улс)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Хаан суусан</th><td class="infobox-data">1260</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Төрсөн огноо</th><td class="infobox-data">1215 оны 9 сарын 23</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Өнгөрсөн огноо</th><td class="infobox-data">1294 оны 2 сарын 18 (78 насандаа)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Өнгөрсөн газар</th><td class="infobox-data">Дайду (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B3" title="Ханбалиг">Ханбалиг</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Өмнөх</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D0%BD%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Мөнх хаан">Мөнх хаан</a><br /><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%B1%D1%83%D1%85%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Аригбуха хаан">Аригбуха хаан</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Удаах</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80_%D3%A9%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Төмөр өлзийт хаан">Төмөр өлзийт хаан</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Их хатан</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B1%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Чаби хатан">Чаби хатан</a><br /> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Намбуй хатан">Намбуй хатан</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Хүүхэд</th><td class="infobox-data">Дорж, Мангал, Чингим, Номгон</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Эцэг</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%B9" title="Тулуй">Тулуй</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Эх</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%B3%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D0%91%D1%8D%D1%85%D0%B8" title="Сорхагтани Бэхи">Сорхагтани Бэхи</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Улс</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%98%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Их Монгол Улс">Их Монгол Улс</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81" class="mw-redirect" title="Юань улс">Юань улс</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Ургийн овог</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%BD" title="Боржигин">Боржигин</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Төрсөн нэр</th><td class="infobox-data">Монгол: <span lang="mn">Хубилай</span> (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r565175"><span class="font-mong" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; word-wrap:normal; vertical-align:text-top;">ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ</span>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Сүмийн цол</th><td class="infobox-data">Монгол: <span lang="mn">Сэцэн хаан</span> (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r565175"><span class="font-mong" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; word-wrap:normal; vertical-align:text-top;">ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠ</span>) <br /> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4_%D1%85%D1%8D%D0%BB" title="Хятад хэл">Хятад</a>: <span lang="zh">元世祖</span> (<i>Юань Шизү</i>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="white-space:nowrap;">Оны цол</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D0%96%D1%83%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%BD" title="Жунтун">Жунтун</a>, <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%8E%D0%B0%D0%BD%D1%8C" title="Жыюань">Жыюань</a></td></tr></tbody></table> <p><b>Хубилай Сэцэн хаан</b> (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r565175"><span class="font-mong" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; word-wrap:normal; vertical-align:text-top;">ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ<br />ᠰᠡᠴᠡᠨ<br />ᠬᠠᠭᠠᠨ</span>, * <a href="/w/index.php?title=1215_%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="1215 он (ийм хуудас байхгүй)">1215 оны</a> <a href="/wiki/9_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_23" title="9 сарын 23">9-р сарын 23</a>; † <a href="/w/index.php?title=1294_%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="1294 он (ийм хуудас байхгүй)">1294 оны</a> <a href="/wiki/2_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_18" title="2 сарын 18">2-р сарын 18</a>-нд <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B3" title="Ханбалиг">Ханбалигт</a>) нь 1260-1294 онд <a href="/wiki/%D0%98%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Их Монгол Улс">Монголын Эзэнт Гүрний</a> 6 дахь хаан байсан бөгөөд дорнод <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази">Ази</a> дахь <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81" class="mw-redirect" title="Юань улс">Юань гүрнийг</a> үндэслэн байгуулгч юм. Хубилай хаан нь <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Чингис хаан">Чингис хааны</a> отгон хүү <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%B9" title="Тулуй">Тулуй</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%B4" title="Хэрэйд">Хэрэйдийн</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%B3%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D0%91%D1%8D%D1%85%D0%B8" title="Сорхагтани Бэхи">Сорхагтани Бэхи</a> нарын хүү байжээ. Хамгийн том ах <a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D0%BD%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Мөнх хаан">Мөнх хааныг</a> нас барсны дараа 1260 онд <a href="/wiki/%D0%98%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Их Монгол Улс">Их Монгол Улсын</a> хаан ширээг эзлэхийн төлөө өөрийн дүү <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%B1%D3%A9%D1%85" class="mw-redirect" title="Аригбөх">Аригбөхтэй</a> тэмцэлдсэн. 1264 онд Аригбөхийг ялсан бөгөөд түүний энэхүү ялалт нь эзэнт гүрний нэгдлийг үгүй болгосон гэж болно. Гэсэн хэдий ч Хубилай хаан Юань улсыг бий болгож, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4" title="Алтан Орд">Алтан ордны улс</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BB_%D0%A5%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Ил Хаант Улс">Ил Хаант Улс</a>, <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" class="mw-redirect" title="Цагадайн улс">Цагадайн улсыг</a> захиргаандаа оруулсан юм. Түүний энэ ноёрхолд <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%BC%D1%85%D0%BE%D0%BD_%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Номхон далай">Номхон далайгаас</a> <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%BD" title="Дунай мөрөн">Дунай мөрөн</a> хүртэл, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%B9%D0%B4_%D0%BC%D3%A9%D1%81%D3%A9%D0%BD_%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Хойд мөсөн далай">Хойд мөсөн далайгаас</a> <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%8D%D1%82%D1%85%D1%8D%D0%B3%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9" title="Энэтхэгийн далай">Энэтхэгийн далай</a> хүртэлх дэлхийн хуурай газрын тавны нэг хувь багтаж байв. 1271 онд Хубилай хаан Юань улсыг байгуулсан бөгөөд тухайн үед түүний захиргаанд Монгол, <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%B2%D3%A9%D0%B4" title="Төвөд">Төвөд</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Шинжаан">Шинжаан</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Юньнань">Юньнань</a>, умард Хятадын ихэнх хэсэг болон зарим нэгэн эзлэгдсэн газар нутаг оршиж байв. 1279 онд өмнөд <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Сүн улс">Сүн улсыг</a> амжилттай устгасанаар Хубилай бүх <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%83%D0%B4" title="Хятадууд">Хятад хүмүүсыг</a> эзлэн суусан анхны Хятад биш угсааны анхны хаан болов. Тэрээр 1260 оноос хойш шинэ байлдан дагууллыг бий болгосон Монгол хаан байлаа. Монголын эзэнт гүрнээр аялсан <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%BE" title="Марко Поло">Марко Поло</a> Юань гүрэнд зочилсон бөгөөд түүний аяллын улмаас Хубилай хааныг <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF" title="Европ">Европт</a> мэддэг болсон юм. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Залуу_нас"><span id=".D0.97.D0.B0.D0.BB.D1.83.D1.83_.D0.BD.D0.B0.D1.81"></span>Залуу нас</h2></div> <p>Хубилай (1215 оны 9 сарын 23 төрсөн) Тулуй ба Сорхагтани Бэхи нарын 2-р хүү юм. Өвөг эцэг Чингис хааны зөвлөснөөр Сорхагтани нь Буддын шашинтай <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%83%D0%B4" title="Тангуд">Тангуд</a> улсын, хүүгийн сувилагчаар сонгогдож хамгаалах болсон. Чингис хаан Хорезм улсыг байлдан дагуулсныхаа дараа Или голын ойролцоо том ав хомрого зохион байгуулсан бөгөөд Хубилай, Хүлэгү нар энэ ав хомрогонд оролцжээ. Тэр үед Хубилай 9 настай байсан бөгөөд Хубилай гөрөөс, <a href="/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%B3%D2%AF" title="Хүлэгү">Хүлэгү</a> туулай агнасан байна. Чингис хаан Монголын уламжлалт ёсыг даган анхны анг нь мялааж, Хубилайн дунд хуруунд агнасан амьтных нь цусыг түрхсэн. 1232 онд Тулуй нас барсан тул 1236 онд Монгол, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Алтан улс">Алтан улсын</a> дайны дараа <a href="/wiki/%D3%A8%D0%B3%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Өгэдэй хаан">Өгэдэй хаан</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8D%D0%B1%D1%8D%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6" title="Хэбэй муж">Хэбэй мужийг</a> Тулуйн гэр бүлд өгсөн байна. Энэ муж 80000 өрх гэртэй байжээ. Хубилай өөрийн байр сууриндаа эргэн ирсэн бөгөөд тэнд 1000 айл өрхтэй байв. Тэр туршлагагүй байсан учраас Хубилай тухайн газрыг өөрийн дураараа чөлөөтэй захирах болсон. Татвар, татаасын үйл ажиллагаа нь ялзралд орсны улмаас хятадын цагаачдын тоо өөрчлөгдөж татварын орлого буурч эхэлсэн. Хубилай Хэбэйд үүний улмаас маш хурдан ирж эмхлэн цэгцлэн, шинэчлэх ажилдаа орсон. Сорхогтани шинэ албат, түшмэдүүдийг түүнд туслуулахаар явуулж татварын хуулиудыг нь засаж залруулж өгсөн. Үүнд талархсанаа илэрхийлээд хүмүүсийг нь буцаан явуулжээ. Хубилай хааны залуу насны хамгийн сонирхолтой нэг зүйл нь тухайн үеийн хятадын соёлын судалгаа байсан юм. Хубилай Хайюуныг урьж, Монгол дахь ордондоо авчирсан бөгөөд тэр хүн нь хойд хятад дахь <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D1%88%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD" title="Буддын шашин">Буддын шашны</a> лам байв. 1242 онд Хархорумд Хайюунтай уулзах үед Хубилай түүнд Буддын шашны филисофийн тухай асууж мэджээ. Хайюун нь 1243 онд төрсөн Хубилайн хүүд Жэнжин гэсэн (Хятад хэлэн дэх жинхэнэ алт гэсэн утгатай үг) нэр өгчээ. Хайюун нь Хубилай Таойстын үндэслэгч болон Лиу бингзонг хэмээх буддын ламыг танилцуулжээ. Лиу нь <a href="/wiki/%D0%97%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%87" title="Зураач">зураач</a>, бичээч, <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D1%87" title="Зохиолч">зохиолч</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%87" title="Математикч">математикч</a> хүн байсан бөгөөд Хайюуныг орчин үеийн Бээжин дэх Сүмдээ эргэж ирэх үед нь Хубилайн зөвлөхөөр үлдэж ажилласан. Хубилай удалгүй Жао би хэмээх эрдэмтэнтэй танилцсан, Хубилай албандаа Монгол, Турк болон бусад улс үндэстэний хүмүүсыг сонирхлын журмаар ажиллуулж байжээ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Хойд_Хятадын_эзэн_болсон_нь"><span id=".D0.A5.D0.BE.D0.B9.D0.B4_.D0.A5.D1.8F.D1.82.D0.B0.D0.B4.D1.8B.D0.BD_.D1.8D.D0.B7.D1.8D.D0.BD_.D0.B1.D0.BE.D0.BB.D1.81.D0.BE.D0.BD_.D0.BD.D1.8C"></span>Хойд Хятадын эзэн болсон нь</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%E5%85%83%E4%B8%96%E7%A5%96%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88%E5%9C%A8%E5%BA%9A%E7%94%B3%E5%B9%B4%EF%BC%881260%E5%B9%B4%EF%BC%89%E5%86%9C%E5%8E%86%E5%9B%9B%E6%9C%88%E5%8F%91%E5%B8%83%E7%9A%84%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E4%B9%A6%E3%80%8A%E7%9A%87%E5%B8%9D%E7%99%BB%E5%AE%9D%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E3%80%8B%E5%85%A8%E6%96%87%EF%BC%88%E8%8A%82%E9%80%89%E8%87%AA%E3%80%8A%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%9C%A3%E6%94%BF%E5%9B%BD%E6%9C%9D%E5%85%B8%E7%AB%A0%E3%80%8B%E5%8F%B0%E5%8C%97%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E6%95%85%E5%AE%AB%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%99%A2%E8%97%8F%E5%85%83%E5%88%8A%E6%9C%AC%E4%B9%8B%E5%BD%B1%E5%8D%B0%E6%9C%AC%EF%BC%89.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/%E5%85%83%E4%B8%96%E7%A5%96%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88%E5%9C%A8%E5%BA%9A%E7%94%B3%E5%B9%B4%EF%BC%881260%E5%B9%B4%EF%BC%89%E5%86%9C%E5%8E%86%E5%9B%9B%E6%9C%88%E5%8F%91%E5%B8%83%E7%9A%84%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E4%B9%A6%E3%80%8A%E7%9A%87%E5%B8%9D%E7%99%BB%E5%AE%9D%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E3%80%8B%E5%85%A8%E6%96%87%EF%BC%88%E8%8A%82%E9%80%89%E8%87%AA%E3%80%8A%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%9C%A3%E6%94%BF%E5%9B%BD%E6%9C%9D%E5%85%B8%E7%AB%A0%E3%80%8B%E5%8F%B0%E5%8C%97%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E6%95%85%E5%AE%AB%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%99%A2%E8%97%8F%E5%85%83%E5%88%8A%E6%9C%AC%E4%B9%8B%E5%BD%B1%E5%8D%B0%E6%9C%AC%EF%BC%89.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/%E5%85%83%E4%B8%96%E7%A5%96%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88%E5%9C%A8%E5%BA%9A%E7%94%B3%E5%B9%B4%EF%BC%881260%E5%B9%B4%EF%BC%89%E5%86%9C%E5%8E%86%E5%9B%9B%E6%9C%88%E5%8F%91%E5%B8%83%E7%9A%84%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E4%B9%A6%E3%80%8A%E7%9A%87%E5%B8%9D%E7%99%BB%E5%AE%9D%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E3%80%8B%E5%85%A8%E6%96%87%EF%BC%88%E8%8A%82%E9%80%89%E8%87%AA%E3%80%8A%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%9C%A3%E6%94%BF%E5%9B%BD%E6%9C%9D%E5%85%B8%E7%AB%A0%E3%80%8B%E5%8F%B0%E5%8C%97%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E6%95%85%E5%AE%AB%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%99%A2%E8%97%8F%E5%85%83%E5%88%8A%E6%9C%AC%E4%B9%8B%E5%BD%B1%E5%8D%B0%E6%9C%AC%EF%BC%89.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/%E5%85%83%E4%B8%96%E7%A5%96%E5%BF%BD%E5%BF%85%E7%83%88%E5%9C%A8%E5%BA%9A%E7%94%B3%E5%B9%B4%EF%BC%881260%E5%B9%B4%EF%BC%89%E5%86%9C%E5%8E%86%E5%9B%9B%E6%9C%88%E5%8F%91%E5%B8%83%E7%9A%84%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E4%B9%A6%E3%80%8A%E7%9A%87%E5%B8%9D%E7%99%BB%E5%AE%9D%E4%BD%8D%E8%AF%8F%E3%80%8B%E5%85%A8%E6%96%87%EF%BC%88%E8%8A%82%E9%80%89%E8%87%AA%E3%80%8A%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%9C%A3%E6%94%BF%E5%9B%BD%E6%9C%9D%E5%85%B8%E7%AB%A0%E3%80%8B%E5%8F%B0%E5%8C%97%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E6%95%85%E5%AE%AB%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%99%A2%E8%97%8F%E5%85%83%E5%88%8A%E6%9C%AC%E4%B9%8B%E5%BD%B1%E5%8D%B0%E6%9C%AC%EF%BC%89.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="2328" data-file-height="1616" /></a><figcaption>Хубилай хааны хаанчлалын тунхаглал</figcaption></figure> <p>1251 онд Монголын эзэнт гүрний хаан суудалд түүний том ах <a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D0%BD%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Мөнх хаан">Мөнх</a> суусан бөгөөд <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%BC" title="Хорезм">Хорезмын</a> Махмуд Ялавач болон Хубилай нарыг Хятад руу илгээжээ. Хубилай хойд Хятадын эрх мэдэлтэй түшмэлээр томилогдож ирсэн бөгөөд Монголоос ордонгоо нүүлгэн аваачсан байна. Хубилай захирч байсан нутагаа сайн удирдаж, Хэнаний газар тариалангийн бүрэлдэхүүнийг зохицуулан, Сяныг эргэж ирсний дараагаас нийгмийн тусламж дэмжлэгийг сайжруулсан байна. Үүгээрээ Хятадын удирдагчдын итгэлийг хүлээсэн нь хожим Юань гүрнийг байгуулахад нь чухал хувь нэмэр оруулжээ. 1252 онд Хубилай Махмуд ялавагийн ажилд шүүмжлэлтэй хандсан бөгөөд тэрээр Хятадын холбоонд тийм ч чухал үүрэг гүйцэтгэдэггүй байсан бөгөөд морин цэргийг удирдаж байсан ба Жао би нь Хаан ширээний төлөө тэмцэх болсон Хятадын Конфуцийн сургуулийн ажилтнуудын эсэргүүцлээр Мөнх хаан, Махмуд Ялавагийг ажлаас нь чөлөөлсөн. 1253 онд Хубилай Юньнань руу дайрч эрхэндээ оруулсан бөгөөд Далигийн хаант улсыг бууж өгөхийг шаардсан. Гао үүнийг эсэргүүцэж монголын элчийг хөнөөсөн. Монголчууд хүчээ 3 хуваан дайрсан. Нэг жигүүр нь Сичуаны сав газрын зүүн талруу чиглэсэн, 2 дахь хэсэг нь <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%B1%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D0%B9" class="mw-redirect" title="Сүбэдэй">Сүбэдэйн</a> хүү Урианхайндайн удирдлаган доор Сичуаны баруун өмнөд талын уул нуруудруу хэцүү замаар явахаар болов. Хубилай 1 хэсэгтээ урд урдаасаа тааралдаж уулзахаар чиглэлд явав. Урианхайдайг хойд талаар нуурын хажуугаар өнгөрч байхад Хубилай Далигийн нийслэлийг эзлэн авч тэндээ элч үлдээв. Монголчууд Дуан Син Чжиг захирагчаар томилон, зарим нэг дагалдагчдийг үлдээв. Үүний дараа Хубилай Хар Тан руу явав. 1256 онд Урианхайдай Юннанийг бүрэн эзэлсэн. Хубилай Төвдийн лам нарыг анагаах чадалтай хэмээн татагддаг байв. 1253 онд <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Пагва лам">Сакяагийн Пагва ламыг</a> өөрийн ордондоо чухал хүн хэмээн хүлээн авсан. Хубилай, Лянь Шишианийг (1231-1280) 1254 онд Номхон далайн хороог удирдуулахаар Уйгарт удирдагчаар томилсон. Зарим ноёд Хубилайн амжилтанд атаархаж байсан төдийгүй Мөнх хааны суудлыг эзлэхийг санаархаж байв. 1257 онд Хубилайн ажилд туслуулахаар их хаан Мөнх, Аламдар ба Люй Тайпин хэмээх 2 татварын зөвлөхийг явуулжээ. Тэд нийт 142 алдаа бүхий хууль дүрмийг жагсаан шүүж, Хятадын түшмэдүүдыг буруутган, Хубилайн шинэ хороог буулгасан. Хубилай 2 элчийг тэнд суулгахаар явуулсан. Хубилай 1258 оны эхээр Буддизм болон Бумөыын шашны төлөөлөгчдийг хуралд дуудсан. Хубилай 237 Сүм хийдийг Буддын сүм болгон өөрчилсөн байдаг. 1258 онд Мөнх хаан Хубилайд зүүн гарын цэргийг өгч Сычуань мужийг бүхлээр нь захируулав. Хубилай тэндээ үлдэхээр болж Мөнх хаанаас холдсон. Хубилай 1259 онд эргэн ирэхийн өмнө Мөнх хаан нас барсан байна. Хубилай үүнийг нууц хэвээр нь хадгалан үлдэхийг хүссэн бөгөөд Вухан ба ойролцоох Янгце руу дайралтаа үргэлжлүүлж Сүбэдэйн хүү Урианхайтай хамтран Вуханыг эзэлсэн. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Хаан_ширээнд_суусан_нь_ба_иргэний_дайн"><span id=".D0.A5.D0.B0.D0.B0.D0.BD_.D1.88.D0.B8.D1.80.D1.8D.D1.8D.D0.BD.D0.B4_.D1.81.D1.83.D1.83.D1.81.D0.B0.D0.BD_.D0.BD.D1.8C_.D0.B1.D0.B0_.D0.B8.D1.80.D0.B3.D1.8D.D0.BD.D0.B8.D0.B9_.D0.B4.D0.B0.D0.B9.D0.BD"></span>Хаан ширээнд суусан нь ба иргэний дайн</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Kublai_Khan_(8367820003).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg/263px-Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg" decoding="async" width="263" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg/395px-Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg/526px-Kublai_Khan_%288367820003%29.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="2592" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Төрийн ордон">Төрийн ордонд</a> Хубилай сэцэн хааны хөшөө</figcaption></figure> <p>Сангийн сайд Жиа Сидао Хубилайн хэлсэн үгий нь нууц хэвээр нь хадгалж, хилийн албан татвар болох 200000 мөнгөн гулдмай, 200000 боодол торыг Монголд төлсөн. Хубилай анх татгалзсан боловч Жиа Сидао тай багахан санал нийлж ,тохиролцоонд хүрсэн бөгөөд түүний эхнэрээс Аригбөх цэргийн хүчээ өсөн нэмэгдүүлж байна гэсэн мэдээ авчээ. Ийнхүү Монголдоо буцаж ирсэн. Тэрээр удалгүй дүү ариг бөхөөсөө Хархорумд хуралдай хийе гэсэн мэдээг хүлээн авсан бөгөөд Мөнхийн хуучин албатуудаас хаанаа болгоё гэж илэрхийлсэн байсан. Чингис хааны үр удам гэдгээрээ Аригбөх нь хаан болж болох боловч, түүний 2 ах Хубилай Хүлэгү эсрэг байр суурьтай байв. Хубилайн хятад дахь албатууд түүнийг хаан ширээнд суухыг нь дэмжиж, хятадын хойд талынхан болон манж нар нэр дэвшүүлсэн. Хубилай улсдаа эргэж ирээд Хуралдай зарласан. 1260 оны 4 сарын 12 нд <a href="/wiki/%D0%97%D2%AF%D1%87%D0%B8" title="Зүчи">Зүчи</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%BD" title="Боржигин">Боржигин</a> овогийнхон, Хубилайн гэр бүлийн гишүүд Аригбөхийн саналыг харгалзан үзэж Хубилайг хаан Ширээнд өргөмжилсөн. 1260 онд Хубилайг Алтан ордныхныг оролцуулахгүйгээр Хуралдай дээр хаанаар сонгосон. Хубилай болон түүний дүү Аригбөхийн хооронд тэмцэл өрнөж монголын нийслэл хархорумд тархай бутархай байдал үүссэн. Шанхай болон Сычуань дахь <a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D0%BD%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Мөнх хаан">Мөнх хааны</a> армыг Ариг Бөх удирдаж байсан. Хубилай шанхай руу Лян Си Сяныг илгээж, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D1%87%D1%83%D0%B0%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Сычуань">Сычуань</a> руу <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%B1%D3%A9%D1%85" class="mw-redirect" title="Аригбөх">Аригбөхийн</a> иргэд рүү Лиу Тайпинийг явуулсан. Мөн Хархорумд Балгай сайдын дэмжлэгийг авсанаар Ариг бөх хаан болсноор Монголд нэгэн зэрэг 2 хаан суув. <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Хархорум">Хархорумд</a> төвлөрсөн Аригбөх, Хубилай руу дайраад няцаагдсан бөгөөд Хархорум рүү очих бүх худалдааны замыг хааснаар монголд өлсгөлөн эхлэв. Аригбөхөөс түшмэдүүд нь урван Хубилайгийн талд оржээ. Удалгүй хүч нь суларсан <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%B1%D3%A9%D1%85" class="mw-redirect" title="Аригбөх">Аригбөх</a> 1264 оны 8 сарын 21 нд Хубилайд бууж өгсөн. Их хуралдай зарлаж <a href="/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%B3%D2%AF" title="Хүлэгү">Хүлэгү</a>, Алтан ордны эзэн <a href="/wiki/%D0%91%D1%8D%D1%80%D1%85" title="Бэрх">Бэрх</a>, Аму нарыг дуудсан боловч ирж амжихгүй болсон учир Аригбөхийг хэрхэх талаар өөрөө шийд гэв. Гэхдээ ах дүү нарын дунд хутган үймүүлсэн хэргээр Аригбөхийн сайд нарыг хатуу шийтгэн ихэнхи хүнийг цаазаар авчээ. 1266 онд Аригбөх нас барснаар Өгөдэйн ач <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D1%83_%D1%85%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Хайду хан">Хайду хан</a>, Хубилайн эсрэг тэмцэхээр болсон. Түүний нутаг нь Тарвагатайн нуруу орчмоор байсан бөгөөд Цагаадайн зарим түшмэдүүдийн дэмжлэгийг авсан. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Байлдан_дагуулалт_ба_гадаадтай_тогтоосон_харилцаа_холбоо"><span id=".D0.91.D0.B0.D0.B9.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D0.BD_.D0.B4.D0.B0.D0.B3.D1.83.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.BB.D1.82_.D0.B1.D0.B0_.D0.B3.D0.B0.D0.B4.D0.B0.D0.B0.D0.B4.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D1.82.D0.BE.D0.B3.D1.82.D0.BE.D0.BE.D1.81.D0.BE.D0.BD_.D1.85.D0.B0.D1.80.D0.B8.D0.BB.D1.86.D0.B0.D0.B0_.D1.85.D0.BE.D0.BB.D0.B1.D0.BE.D0.BE"></span>Байлдан дагуулалт ба гадаадтай тогтоосон харилцаа холбоо</h2></div> <p>Хубилай хишигтэн цэргийн бүтэц үүргийг хязгаарласныг үл харгалзан бүрэлдэхүүнд нь эхлээд Хятадыг оруулсан байсан боловч сүүлдээ Кипчак, Алан нарыг Алтан ордоны улсаас авчруулж тус тус нэгжүүдийг шинээр улсын хишигтэн цэрэгт оруулсан байна. Өөрийн хишигтэн цэргийг 1263 онд байгуулсан бөгөөд Хубилай Чингис хааны 4 н албадын үр удам болох Борохула, Боорчи, Мухулай зэрэг 3-ыг оруулж байжээ. Хубилай хаан хишигтэн цэрэгт давуу эрх олгодог байв. Монгол болон Хятадын нэгжүүд нь аль аль нь Чингис хааныг ашиглаж байсан зохион байгуулалт 10 тын системээр явагддаг байв.Монголчууд шинэ их бууны анги болон янз бүрийн технологийн эхэн үедээ бусад улс орноос авч ашигладаг байсан. Хубилайн дүү болох Хүлэгү Персээс Исмайл болон Ал Аддинийг инженерээр авчирсан байна. 1282 онд дэлхийн хамгийн эртний их бууг монголын эзэмшилд байсан Манжураас олж бүртгэсэн байдаг. Хубилай болон түүний жанжидад эдийн засгийн ашиг тустай тул өмнөд хятадаас мөргөлдөөн гарахаас зайлсхийж байв. Хубилайн гадаадын албаныхан дипломат болон цэргийн бодлогын хувьд эзэнт улсын бодлоготой байв. <a class="mw-selflink selflink">Хубилай хаан</a> 1271 онд <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%B6%D1%83%D0%BD_%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Вонжун ван">Вонжун ванг</a> улс орныг нь удирдах эрх олгож, цэргээр хамгаалуулсан. 1272 онд Монголын эзлэн түрэмгийллийн дараа Солонгос нь Юань улсын эрх мэдэлд бүрэн оржээ. <a href="/wiki/%D0%93%D2%AF%D1%80%D1%91" class="mw-redirect" title="Гүрё">Гүрё</a> дахь Монголын цэргийн бааз болсон. 1276 онд Монголын их цэрэг Өмнөд Сүн улсын нийслэлийг эзлэн авч залуу хаан, олон түшмэд, цэргийн хамт олзлон авсан. Гэвч 1279 он хүртэл Сүн улсын үлдсэн цэргүүд бууж өгөлгүй тэмцсээр байсан бөгөөд эцэстээ ялагдан <a href="/wiki/%D3%A8%D0%BC%D0%BD%D3%A9%D0%B4_%D0%A1%D2%AF%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" class="mw-redirect" title="Өмнөд Сүн улс">Өмнөд Сүн улс</a> мөхжээ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Япон_руу_довтолсон_нь"><span id=".D0.AF.D0.BF.D0.BE.D0.BD_.D1.80.D1.83.D1.83_.D0.B4.D0.BE.D0.B2.D1.82.D0.BE.D0.BB.D1.81.D0.BE.D0.BD_.D0.BD.D1.8C"></span>Япон руу довтолсон нь</h3></div> <dl><dd><div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Гол өгүүлэл: <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%87%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD_%D1%80%D1%83%D1%83_%D1%85%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8D%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%BE%D0%BE" title="Монголчуудын Япон руу хийсэн довтолгоо">Монголчуудын Япон руу хийсэн довтолгоо</a></i></div></dd></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Khubilai%E2%80%99s_failed_invasion_of_Japan,_painting_from_Japanese_Imperial_Collection._One_third_of_the_army_was_drowned_when_a_typhoon_struck_the_invading_navy._(RM221).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Khubilai%E2%80%99s_failed_invasion_of_Japan%2C_painting_from_Japanese_Imperial_Collection._One_third_of_the_army_was_drowned_when_a_typhoon_struck_the_invading_navy._%28RM221%29.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Khubilai%E2%80%99s_failed_invasion_of_Japan%2C_painting_from_Japanese_Imperial_Collection._One_third_of_the_army_was_drowned_when_a_typhoon_struck_the_invading_navy._%28RM221%29.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Khubilai%E2%80%99s_failed_invasion_of_Japan%2C_painting_from_Japanese_Imperial_Collection._One_third_of_the_army_was_drowned_when_a_typhoon_struck_the_invading_navy._%28RM221%29.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="460" data-file-height="229" /></a><figcaption>Хубилайн Япон руу хийсэн амжилтгүй довтолгоо, Японы эзэн хааны цуглуулгад буй зураг. Тэнгисийн цэргүүдийн гуравны нэгийг нь тайфунь живүүлжээ.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg/240px-M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg" decoding="async" width="240" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg/360px-M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg/480px-M%C5%8Dko_Sh%C5%ABrai_Ekotoba_Mongol_Invasion_Takezaki_Suenaga_2_Page_5-7.jpg 2x" data-file-width="9586" data-file-height="3176" /></a><figcaption>Самүрай Сүэнага Монголчуудын сум, бөмбөгтэй тулгарч байгаа нь. <i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BE%D0%BA%D0%BE_%D0%A8%D2%AF%D2%AF%D1%80%D0%B0%D0%B9_%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B1%D0%B0" title="Мооко Шүүрай Экотоба">Мооко Шүүрай Экотоба</a></i> (蒙古襲来絵詞), 1293 оны орчим.</figcaption></figure> <p>Хубилай хаан Япон руу 2 удаа далайгаар дайран довтолсон хэдий ч завиных нь загвар болон цаг агаарын нөхцөл байдалд тохиромжгүй байж далайн шуурга учирч бүтэлгүйтсэн. Эхний дайралтаа <b>1274</b> онд 900 завьтайгаар хийсэн байна. 2 дахь дайралтаа <b>1281</b> онд хийсэн. Монголчууд энэ үед 2 тусдаа хүчийг илгээсэн бөгөөд эхнийх нь 40000 Хятад, Солонгос, Монгол цэргүүдийг Масачаас гарган 900 завиар явуулсан бөгөөд энэ үед хоорондоо 74 м уртын зайтай 3500 завинд өмнөд Хятадаас авсан 100000 далайчин бүхий томоохон хүчийг илгээжээ. Тухайн үед усан цэргүүдэд зэр зэвсэг тийм их ч байгаагүй. 10-р сард Солонгос, Японоос 110 мил зайд завиараа дөхөж очсон байсан. Солонгосчууд 1281 оны 6-р сарын 23-нд Хаката буланд усан завиараа хүрсэн байсан боловч Хятадаас гарсан завь нь энд хүрч чадаагүй байна. Самурай цэргүүд Монголын цэргүүдийг дахин ялсан. Монголчууд нэгдсэн хүчтэй байснаар дайнд ялдаг. Монголчууд галт сумаар дэлбэлж, нум сумаар тасралтгүй харваж, Самурайг бөмбөгдсөн байна. Гэвч Монголчууд японыг усан цэргээрээ ялаагүй байна. Усан цэргийн Археологич Доктор Кензо Хаяашида Такашимагын баруун эргийн дагуух 2 дахь дайралтын үед хэрэглэж байсан зарим зүйлсийг нээн илрүүлсэн байна. Түүний багийн олддвор нь Хубилай хааны дайралт Японыг сандаргаж байсныг гэрчилдэг. Хятадууд завийг маш ихээр хэрэглэдэг байжээ. Хубилай хааны хяналтан доор Хятадууд дайралтанд орох үед хэрэглэх завийг маш түргэн шуурхай олноор нь барьж байгуулж байжээ. Хаяашида Хубилайн стандарт, маш сайн бүтэц зохион байгуулалттай далай дээгүүр явдаг завинууд ашиглаж байсан гэдгийг томъёолсон. Япон руу дайрсан анхны дайралтын дараа Японы усан цэргүүд болох Вокоу нар Солонгос руу дайралт үзүүлсэн байдаг. Гэвч Монгол, Солонгосын хүч түүнийг буцаасан бөгөөд Вокоугын усан цэргүүд Горёо болон Камакура дахь цэргийн чадалд хүрэхээргүй сул байсан нь харагддаг. 1293 онд Юань улс Окинавагаас 100 японыг олзлон авсан байдаг. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Вьетнам_руу_хийсэн_довтолгоо"><span id=".D0.92.D1.8C.D0.B5.D1.82.D0.BD.D0.B0.D0.BC_.D1.80.D1.83.D1.83_.D1.85.D0.B8.D0.B9.D1.81.D1.8D.D0.BD_.D0.B4.D0.BE.D0.B2.D1.82.D0.BE.D0.BB.D0.B3.D0.BE.D0.BE"></span>Вьетнам руу хийсэн довтолгоо</h4></div> <dl><dd><div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Гол өгүүлэл: <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%87%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%80%D1%83%D1%83_%D1%85%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8D%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%BE%D0%BE" title="Монголчуудын Вьетнам руу хийсэн довтолгоо">Монголчуудын Вьетнам руу хийсэн довтолгоо</a></i></div></dd></dl> <p><br /> </p><p> Хубилай хаан тухайн үеийн <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетийг</a> 2 удаа дайлаар морджээ. Хубилай 1260 онд Их Хаан болсны дараа Тран династи 3 жил тутам <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%87" title="Даргач">даргач</a> хүлээн авч, <a href="/w/index.php?title=%D3%A8%D1%80%D0%B3%D3%A9%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Өргөл (ийм хуудас байхгүй)">өргөл</a> өргөдөг байсан<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceA_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Гэвч удалгүй тэдний хаан нь түүнээсээ татгалзжээ. Ийнхүү эхний аян дайн (Монголчуудын Дай Вьет рүү хийсэн 2 дахь довтолгоо) 1284 оны 12 сард хунтайж <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD(%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%85%D2%AF%D2%AF)" class="mw-redirect" title="Тогоон(ханхүү)">Тогооноор</a> удирдуулан хил даван орж, Ханой хотын зүүн хойд талд байх Вань Киепт <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Омар (ийм хуудас байхгүй)">Омарын</a> байгуулсан ялалтын дараа төд удалгүй Тан Лон (одоогийн <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B9" title="Ханой">Ханой</a>)-г эзлэв. Тэр үед <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BC%D0%BF%D0%B0" title="Чампа">Чампа улс</a> руу <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D0%B3%D1%8D%D1%82%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Согэту (ийм хуудас байхгүй)">Согэту</a> хойш хөдөлж, Нге Ан (одоогийн Вьетнамын төв-хойд бүс нутаг) руу хүрэлцэн ирэхэд Траны генерал Тран Киений удирдсан арми түүнд бууж өгөв. Гэвч <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран династи (ийм хуудас байхгүй)">Траны хаад</a> болон дээд командлагч Тран Хун Дао тактикаа өөрчлөн, хамгаалалтаас довтолгоонд шилжиж, Монголчуудын эсрэг тэмцэж эхлэв. 4 сард генерал <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D1%83%D0%B0%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран Куан Хай (ийм хуудас байхгүй)">Тран Куан Хай</a> Чүон Дүонд (одоогийн <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B9" title="Ханой">Ханойн</a> хэсэг) <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D0%B3%D1%8D%D1%82%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Согэту (ийм хуудас байхгүй)">Согэтуг</a> буулган авч, Тай Кетэд болсон томоохон тулалдааны үеэр Согэту алагдан, Траны хаад ялалт байгуулав. Удалгүй генерал <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9D%D0%B0%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%B0%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран Нат Дуат (ийм хуудас байхгүй)">Тран Нат Дуат</a> ч Хам Ту (одоогийн <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%BD_%D0%95%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хун Ен (ийм хуудас байхгүй)">Хун Ений</a> хэсэг)-д ялалт байгуулж, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD(%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%85%D2%AF%D2%AF)" class="mw-redirect" title="Тогоон(ханхүү)">Жэнь Нань ван Тогоон</a> генерал <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%A5%D1%83%D0%BD_%D0%94%D0%B0%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран Хун Дао (ийм хуудас байхгүй)">Тран Хун Даод</a> ялагдсанаар Хубилай хааны <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетийг</a> эзлэх гэсэн анхны оролдлого амжилтгүй болжээ. Тогоон <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетийн</a> харваачдад алуулахаас сэргийлж хүрэл хоолойд нуугдсан бөгөөд энэ үйлдэл нь Их Монгол Улс болон Тогооны хувьд ичгүүртэй явдал болсон билээ.</p><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mongols.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Mongols.jpg/240px-Mongols.jpg" decoding="async" width="240" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Mongols.jpg/360px-Mongols.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Mongols.jpg/480px-Mongols.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="337" /></a><figcaption>Монголын Юань улсын цэргүүд. <i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BE%D0%BA%D0%BE_%D0%A8%D2%AF%D2%AF%D1%80%D0%B0%D0%B9_%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B1%D0%B0" title="Мооко Шүүрай Экотоба">Мооко Шүүрай Экотоба</a></i> (蒙古襲来絵詞).</figcaption></figure><p>Амжилтгүй оролдлогынхоо дараа Хубилай Нан Тонгийн ах, Аннамын хаан бөгөөд Монголчуудад урвасан Тран Ич Такийг илгээхээр төлөвлөсөн боловч, Юаний <a href="/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Хүнань">Хүнань</a> дахь хангамжийн баазад асуудал гарч, дээрээс нь Хайдугийн довтолгоон нэрмэснээр төлөвлөгөөгөө цуцалжээ. 1285 онд Төвөдийн Бригун урсгалынхан бослого дэгдээж, Пагвагийн урсгалын хийдүүдийг довтолсон. Цагадайн хан <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%B2%D0%B0" title="Дува">Дува</a> босогчдод туслахаар ирж, Таримын сав газарт Хубилайн нэгтгэлүүдийг ялаад, Хар-Хошууг бүслэв<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Хайду Бешбаликт байсан армийг устгаад, дараа жил нь хотыг эзэлжээ. Ихэнх уйгурууд <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%B3%D0%B0%D1%80" title="Кашгар">Кашгарыг</a> орхин, Юаний алс зүүн хэсэг дэх аюулгүй газар луу нүүж одов. Энэ бүхэн Хубилайн ач Бухтөмөр 1291 онд 10,000 Төвөдийг хороож, Бригунгийн бослогыг дарах хүртэл үргэлжлэн, Төвөдийн байдал арай гэж намжив. </p><p>Ийнхүү <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетэд</a> анхаарал хандуулах боломжтой болсон Хубилай хаан 2 дахь довтолгоогоо 1287 онд, өмнөхөө бодвол том флот, хоол хүнсний арвин нөөцтэйгээр сайтар зохион байгуулалттайгаар эхлүүлэв. <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD_(%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%85%D2%AF%D2%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тогоон (ханхүү) (ийм хуудас байхгүй)">Тогооны</a> удирдсан монголчууд Ван Киеп рүү (баруун хойноос) хүрч очин, <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Омар (ийм хуудас байхгүй)">Омарын</a> явган болон морин цэргүүдтэй (Улаан голын дагуу өөр замаар очсон) нийлэн, тулалдаанд хялбар ялав. Тэнгисийн флот Ван Донд <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0_%D0%9B%D0%BE%D0%BD_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Ха Лон булан">Ха Лон булангийн</a> ойролцоо) ялалт байгуулсан ч хүнсээ ачсан ачааны том онгоцоо орхисон байсныг нь генерал <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%BD_%D0%94%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран Хан Ду (ийм хуудас байхгүй)">Тран Хан Ду</a> олзолжээ. Ингээд Тан Лон (одоогийн <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B9" title="Ханой">Ханой</a>)-д байсан монголчууд хүнсний хомсдолд нэрвэгдэв. Хангамжийн талаар шинэ мэдээ ирэхгүй байсан тул Тогоон армиа Ван Киеп рүү ухраахаас өөр аргагүй боллоо. Тэр үед <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетийн</a> арми урагш давшин, Монголчуудад эзлэгдсэн байсан олон сууринг чөлөөлжээ. Явган цэргүүд нь Ван Киеп дэх Монголчуудыг довтлох тушаал авав. Тогоон армиа хоёр хувааж, ухарсан байна. </p><p>4 сарын эхээр Хубилайн Кипчак жанжин <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Омар (ийм хуудас байхгүй)">Омараар</a> удирдуулсан тэнгисийн цэргийн хүчин явган цэргээр дэмжүүлэн <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%87_%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%B0%D0%BD_(1288)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бач Дангийн тулалдаан (1288) (ийм хуудас байхгүй)">Бач Дан голд</a> хүрч очив. Гүүр, зам устгагдаж, Дай Вьетийн цэргүүд довтолж байсны улмаас Бач Данд явган цэргийн дэмжлэггүй болжээ. Дай Вьетийн жижиг флот уг тулалдаанд оролцож, ухарч байгаа дүр үзүүлсэн байна. Монголчууд Дай Вьетийн цэргүүдийг нэхэн хөөгөөд тэдний бэлдсэн талбарт очжээ. Тэнд хүлээж байсан мянга мянган жижиг завь хоёр эргээс гарч ирэн, дайсны эгнээг задалсан. Гэнэтийн хүчтэй дайралттай тулгарсан Монголчууд далай руу ухрахыг оролдсон ч Дай Вьетчүүдийн татсан уяанд тээглэн хөлөг онгоцнууд нь гацаж, олонх нь эвдэрч сүйдэн живжээ. Тэр үед нь олон тооны галт салнууд урсан ирж мөргөж байв. Айсан Монгол цэргүүд онгоцноосоо үсэрч буун, эрэг рүү гарсан бөгөөд тэнд тэднийг Траны хаан болон <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%A5%D1%83%D0%BD_%D0%94%D0%B0%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тран Хун Дао (ийм хуудас байхгүй)">Тран Хун Даогийн</a> удирдсан арми хүлээж байлаа. Ингээд Монголын тэнгисийн флот бүрмөсөн сүйрч, Омар олзлогджээ. Тэр үед <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьетийн</a> арми Лан Соны дагуу Тогооны армийг үлдэн хөөжээ. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD(%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%85%D2%AF%D2%AF)" class="mw-redirect" title="Тогоон(ханхүү)">Тогоон</a> ширэнгэн ой дундуур дутаан нутаг буцсан аж. Гэсэн ч <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82" title="Дай Вьет">Дай Вьет</a> болон <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BC%D0%BF%D0%B0" title="Чампа">Чампагийн</a> хаант улсууд цаашид зөрчилдөөн үүсэхээс сэргийлж, Хубилайн захиргааг хүлээн зөвшөөрсөн билээ<sup id="cite_ref-ReferenceA_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Зүүн_Өмнөд_Ази,_Өмнөд_тэнгис"><span id=".D0.97.D2.AF.D2.AF.D0.BD_.D3.A8.D0.BC.D0.BD.D3.A9.D0.B4_.D0.90.D0.B7.D0.B8.2C_.D3.A8.D0.BC.D0.BD.D3.A9.D0.B4_.D1.82.D1.8D.D0.BD.D0.B3.D0.B8.D1.81"></span>Зүүн Өмнөд Ази, Өмнөд тэнгис</h4></div> <dl><dd><div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Гол өгүүлэл: <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%87%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%BC_%D1%80%D2%AF%D2%AF_%D1%85%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8D%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%BE%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Монголчуудын Бирм рүү хийсэн довтолгоо (ийм хуудас байхгүй)">Монголчуудын Бирм рүү хийсэн довтолгоо</a> ба <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%87%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%96%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D1%83%D1%83_%D1%85%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8D%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%BE%D0%BE" title="Монголчуудын Жава руу хийсэн довтолгоо">Монголчуудын Жава руу хийсэн довтолгоо</a></i></div></dd></dl> <p>Бирмийн эсрэг хийсэн 3 аян дайнаар (1277, 1283, 1287) Монголчууд Ирраваддийн дельтэд хүрч, Бирм дэх <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D1%83%D0%BB%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Паганы хаант улс (ийм хуудас байхгүй)">Паганы хаант улсын</a> нийслэл <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Баган (ийм хуудас байхгүй)">Баганыг</a> эзлэн, өөрсдийн тоглоомын засгийн газар байгуулсан<sup id="cite_ref-ReferenceB_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Хубилай албан ёсоор бол сюзерентет улсыг байгуулсан хэдий ч <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%BC" class="mw-redirect" title="Бирм">Бирмч</a>үүд Монголын дагуул улс болж, тэднийг Хятадаас хөөгдөх хүртэл алба гувчуур өргөн барьсаар байв<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%B6" title="Камбож">Камбожийн</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D1%83%D0%BB%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кхмерийн хаант улс (ийм хуудас байхгүй)">Кхмерийн хаант улс</a> болон <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7" title="Малайз">Малай</a>, <a href="/w/index.php?title=%D3%A8%D0%BC%D0%BD%D3%A9%D0%B4_%D0%AD%D0%BD%D1%8D%D1%82%D1%85%D1%8D%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Өмнөд Энэтхэг (ийм хуудас байхгүй)">Өмнөд Энэтхэг</a> дэх жижиг улсууд Хубилайн хаанчлалыг 1278-1294 онуудад хүлээн зөвшөөрч байв. Уг бүс нутаг дахь монголчуудын сонирхол нь цэвэр худалдааны болон алба гувчуурын харилцаа тогтооход оршиж байлаа. </p><p>Хаанчлалынхаа сүүлийн жилүүдэд Хубилай <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Жава">Жава</a> дахь <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сингасари (ийм хуудас байхгүй)">Сингасаригийн</a> вант улсын эсрэг 20-30,000 цэрэг хөдөлгөн, өшөө авах усан замын аян дайн (1293) хийсэн боловч Монголын хүч 3,000 дайчнаа алдаад, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%82_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мажапахит династи (ийм хуудас байхгүй)">Мажапахит династиг</a> эрхэндээ оруулж чадалгүй буцжээ. 1294 онд <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Тайланд">Тайландын</a> нутагт оршиж байсан 2 хаант улс болох <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D1%83%D0%BB%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сухотайн хаант улс (ийм хуудас байхгүй)">Сухотай</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%B9_%D1%83%D0%BB%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чианмай улс (ийм хуудас байхгүй)">Чианмай</a> Хубилайн эзэнт гүрний <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B2%D1%8D%D1%8D%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ивээлийн улс (ийм хуудас байхгүй)">ивээлийн улс</a> болсон<sup id="cite_ref-ReferenceB_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сахалиныг_эзэлсэн_нь"><span id=".D0.A1.D0.B0.D1.85.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D0.BD.D1.8B.D0.B3_.D1.8D.D0.B7.D1.8D.D0.BB.D1.81.D1.8D.D0.BD_.D0.BD.D1.8C"></span>Сахалиныг эзэлсэн нь</h3></div> <p>Монголын цэргүүд <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Сахалин">Сахалин</a> руу хэд хэдэн удаа дайрсан бөгөөд энэ нь 1264-1308 онд үргэлжилсэн юм<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Их Монгол Улс нь албан татвар дээр суурилдаг тул шинэ газар нутгийг эзлэн авбал эдийн засаг нь сайжирдаг байжээ. <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B8%D0%B2%D1%85_%D2%AF%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нивх үндэстэн (ийм хуудас байхгүй)">Нивх</a> ба <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%80%D0%BE%D0%BA_%D2%AF%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Орок үндэстэн (ийм хуудас байхгүй)">Орокууд</a> нь Монголд захирагдах болсон. Харин <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B9%D0%BD%D2%AF_%D2%AF%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Айнү үндэстэн (ийм хуудас байхгүй)">Айнүгийн ард түмэн</a> Монголын шууданг довтолж, Их Хаанд дагаар орсон Сахалины уугуул иргэдтэй тулалддаг байв<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Эцэстээ 1308 онд Айнүгийн овог аймгууд Монголчуудын захиргааг хүлээн зөвшөөрчээ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Европ"><span id=".D0.95.D0.B2.D1.80.D0.BE.D0.BF"></span>Европ</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qubilai_Setsen_Khaan.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Qubilai_Setsen_Khaan.JPG/191px-Qubilai_Setsen_Khaan.JPG" decoding="async" width="191" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Qubilai_Setsen_Khaan.JPG/287px-Qubilai_Setsen_Khaan.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4d/Qubilai_Setsen_Khaan.JPG 2x" data-file-width="335" data-file-height="473" /></a><figcaption>Хубилай хааны залуу үеийг дүрсэлсэн хөрөг</figcaption></figure> <p>Хубилай хааны удирдлага дор Дорнод ази болон барууныхныг хооронд нь шууд холбоо тогтоох нь нээлттэй болж <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Төв Ази">Төв азийн</a> худалдааны замуудад монголчууд хяналтаа тавьж өртөө шуудангийн үйлчилгээг үзүүлдэг байсан учир монголын эзэнт гүрэнд үзүүлэх ач холбогдол нь их байв. 13 р зууны эхээр европ болон төв азичууд мөргөл, аялал, жуулчлал, элч төлөөлөгчийн журмаар, Хятад руу явдаг замыг бий болгосон. Монголчууд хятадыг захирдаг байсан учир Монголын эзэнт гүрний ойролцоо хаана ч байсан бөгөөд Орос, Перс, Месопотами зэрэг улс руу бүхий л худалдааны зам чиглэдэг байв. Их хаан болон Пап ламын хооронд хэдэн удаа элч төлөөлөгчийг шууд сольж байжээ. 1266 онд Хубилай хаан Венецийн мөргөлчдөд зөвшөөрөл олгож, 100, 100-н христийн номтнууд болон инженерүүдэд Пологийн ах дүү нарт явах зөвшөөрөл олгожээ. 1263 онд ах дүү Поло нар Ромд эргэн ирсэн. Их хаан Хубилай ба <a href="/wiki/%D0%98%D0%BB_%D0%A5%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Ил Хаант Улс">Ил хан</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D1%83%D0%BD" title="Аргун">Аргуны</a> сайд болох Раббн бар саума 1287-1288 оны үед өрнөдөд Ром, Парис, Бореукас ба дорнодод Дадугаар аялал хийж гол захирагчтай нь уулзсан байдаг. Никкологийн хүү Марко Поло энэхүү аялалдаа өөрийнхөө аавыг хамт дагуулан явж байсан нь Хятад болон Монголд хамгийн сайн танигдах жуулчин болохынх нь үндэс байсан байж болно. Тэрээр Хубилай хааны удирдлага дор 1275-1292 оны хооронд 17 жилийн турш <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D0%BC%D1%83%D0%B6" title="Юньнань муж">Юннань</a> ба <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D0%B6%D1%8F%D0%BD%D1%8C_%D0%BC%D1%83%D0%B6" title="Фужянь муж">Фужянь</a> мужуудаар наймаа хийж, мөн элч тагнуулын үүрэг гүйцэтгэн оролцож байсан. Гэвч үүнийг дундад иргэн улсын үеийн түүхчдийн Хятадыг дүрсэлсэн хэсгээс гарч ирсэн дэлхийн дүрслэл хэмээх сэтгүүлээс авсан хэмээн европт дамжуулан үздэг байна. <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D0%BD_%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Раббан Саума (ийм хуудас байхгүй)">Раббан Саума</a> дахь дорнод Азийн хэсэгт байсан Кистиорак гэдэг лам нь одоогийн Бээжингийн газар нутагт төрсөн. Тэрээр 1278 онд Иран дахь <a href="/wiki/%D0%98%D0%BB_%D0%A5%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Ил Хаант Улс">Ил ханы</a> засаглалд төв азиас орж ирсэн бөгөөд Монголчууд <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Исламд</a> байдаг христэд итгэгчдэдийн тусламжийг авахаар европ руу явсан байдаг. Энэ мэтчилэн тив газруудыг хэрэн хэсэж мэдээлэл түгээж байсан хүмүүс олон байв. Хубилай хааны удирдлага дор анх хязгаарлалттай боловч хятад болон өрнөдийнхний хооронд соёлын солилцоо болон харилцаа холбоог шууд тогтоож байжээ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Юань_улсын_эзэн_хаан_болсоны_дараах_засаглал"><span id=".D0.AE.D0.B0.D0.BD.D1.8C_.D1.83.D0.BB.D1.81.D1.8B.D0.BD_.D1.8D.D0.B7.D1.8D.D0.BD_.D1.85.D0.B0.D0.B0.D0.BD_.D0.B1.D0.BE.D0.BB.D1.81.D0.BE.D0.BD.D1.8B_.D0.B4.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.85_.D0.B7.D0.B0.D1.81.D0.B0.D0.B3.D0.BB.D0.B0.D0.BB"></span>Юань улсын эзэн хаан болсоны дараах засаглал</h2></div> <p>Тэрээр хятадын улс төр болон соёлын загварчлалыг сайшаан дэмжсэн байдаг нь хятад дахь засаглалаа тогтмол барьж байхад анхаарч, хятадыг хятад аргаар захирах нь зөв гэж үзсэн. Ингэхдээ энэ үүргийг зөвлөлийн түшмэл <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%BE_%D0%96%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хао Жин (ийм хуудас байхгүй)">Хао Жин</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%8E_%D0%91%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D1%83%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лю Бинжун (ийм хуудас байхгүй)">Лю Бинжун</a> нарт тушааж, засаг захиргааны төсөл боловсруулсан нь монголын уламжлалт соёлын нөлөөг багасгаж Тан улсын жишээг бага зэрэг өөрчилж хийсэн байдаг юм. Гэхдээ энэхүү засаг захиргаа нь монгол дахь мянгатын тогтолцоог халсан гэсэн үг биш юм. Хубилайн хаанчлалын 1260-1272 онуудын хооронд дээрх төрийн бүтцдээ гурваас дөрвөн удаа өөрчлөлт оруулж байсан. Хубилай <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Пагва лам">Пагва ламыг</a> эзэнт гүрний шашны тэргүүн буюу <a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D0%B3%D1%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="Улсын багш (ийм хуудас байхгүй)">улсын багшаар</a> томилжээ. Энэ нь монголчуудыг күнзийн сурталд шууд уусахаас сэргийлсэн байдаг. Мөн 1269 онд Пагва ламтан түвэд үсгээс сэдэвлэж, их хааны зарлигын дагуу дөрвөлжин үсгийг зохиосон байна. Хубилай Төвд болон хятадын лам нарыг Пагвагийн удирдлаганд оруулж дээд шүүхийн хяналтын хороог үндэслэсэн байна. Хаган нь 1270 онд дээд шүүхийн хажууд Мусалманы анагаахын төв, 1271 онд Исламаны одон орны судлалын удирдах төв, 1289 онд эзэнт гүрний хөвгүүдэд зориулж Мусалманы сургууль байгуулсан байна.Лю Бинжун(1274) <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B8_%D0%A2%D1%8F%D0%BD%D1%8C%D0%B7%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ши Тяньзи (ийм хуудас байхгүй)">Ши Тяньзи</a> (1275) <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BE_%D0%91%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жао Би (ийм хуудас байхгүй)">Жао Би</a> (1276) ба <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%83%D0%BD_%D0%92%D1%8D%D0%B9_%D0%91%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дун Вэй Бин (ийм хуудас байхгүй)">Дун Вэй Бин</a> (1278) нарын Хятадын нөлөө бүхий түшмэд нь нас барж алга болсоны дараа хааны ордонд Ахмад ноёны нөлөө асар их болсон нь хятад түшмэдийн нөлөө нэг хэсэг суларчээ. Хубилай улсын байдлыг хянадаг удирдлагын ахлагчаар Ахмад Фанакатыг томилсон. </p><p>1286 онд хааны зарлигаар Жун шу шэний баруун гарын чинсангаар тангадын <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0_%D0%BD%D0%BE%D1%91%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санга ноён (ийм хуудас байхгүй)">Санга ноёныг</a> томилсон нь дахин уйгур ноёдын нөлөөг идэвхжүүлжээ. Тухайн үед төрд Баарин аймгийн <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B6%D0%B8%D0%BD" title="Баян жанжин">Баян жанжин</a>, <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Жалайр">Жалайрын</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хантун (ийм хуудас байхгүй)">Хантун ноён</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%85%D1%83%D0%BB" title="Борохул">Борохулын</a> үр удам болох <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%87%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Очичар (ийм хуудас байхгүй)">Очичар</a> нар, Аралудын <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%87%D0%B8" title="Боорчи">Боорчийн</a> удмын <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%88%D1%82%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иштөмөр (ийм хуудас байхгүй)">Иштөмөр</a> зэргийн монгол ноёд их нөлөөтэй байсан. Хубилай хаан 1271 онд Их Монгол улсын нэрийг сольж Да Юань гэж нэрлээд, дараа онд нь Жунду хотыг Даду гэж нэрэлсэн. Хуучин нийслэл нь Шанду байсан. Хубилай хаан 1274 онд өмнөд <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Сүн улс">Сүн улсын</a> эсрэг дахин цэрэг мордуулж, эцэст нь Сүн улсыг мөхөөснөөр хятадын түүхэнд анх удаа бүх нутгаа алдаж, тусгаар тогтнолоо алдсан. Хубилай хаан хойд өмнө хятадын дагуу эх сувгийг байгуулсанаар эдийн засгийг өсгөж, барилга байгууламжийг засварлаж, замуудаа өргөтгөж, дүрэм журмаа сайжруулж байсан нь улс орны алтан үеийг авчирсан байлаа. Хубилай хааны гэрийн сургууль нь хуучны монгол уламжлалуудыг зарим ойлголтуудыг багтаасан байсан бөгөөд Хубилай хааны засаглалаар эдгээр уламжиллууд нь үргэлжлэн явагдсан бөгөөд зарим нэг уламжлалт хятад боловсролын соёлын асуудал нэвтэрсэн байв. Хубилай монголын мөргөлчдийг 1263 онд татвар төлөх ёстой хэмээн зарлиг гаргасан бөгөөд 1268 онд татварын алба байгуулсан байна. 1286 онд далай эрэг орчмын худалдаанд зах зээлийн татварын хяналтыг тавьжээ. 1260 оны 8 сард Хубилай хугацаа нь дуусдаггүй цаасан мөнгө эргэлтэнд оруулж данс тооцоо бүхий цаасан мөнгийг анх бий болгосон байна. Ийнхүү мөнгө нь алт, мөнгө болон хувирах боломжтой болсон бөгөөд засгийн газар татвар төлөгчдөөс цаасан мөнгө авдаг байв. Ийнхүү Чао хэмээн нэрлэгддэг цаасан мөнгөөр л татвараа төлөхийг шаарддаг болсон. Хубилайн засаглал гадны мөргөлчид юмуу энгийн иргэдээс алт мөнгөн хэлбэрээр татвараа хураан авч байсан. Гэвч наймаачид солилцоо хийж засгийн газраас авдаг болсон. Хубилай хаан анх яагаад фиат мөнгө үйлдвэрлэгчдийг бий болгосны учир нь ийм юм. Цаасан баримтууд нь цуглуулсан татварыг бий болгодог бөгөөд энэхүү том улс орны зоос тээвэрлэхэд зарцуулдаг байсан зардлыг бууруулсан. 1287 онд Хубилайн сайд Санга <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B8_%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%A9%D0%BD%D0%B3%D3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жи Юаний цаасан мөнгө (ийм хуудас байхгүй)">Жи Юаний цаасан мөнгө</a> хэмээх шинэ мөнгөн тэмдэгт бий болсон. Хубилай азийн урлагийг дэмждэг байсан бөгөөд шашны итгэлийг ч дэмждэг байжээ. Хубилай хаан Таоистын эсрэг үзэл баримтлалтай байсан. 1270 онд Марко Поло гэх мэтийн хэд хэдэн европчууд монгол гүрэнд зочилон ирсэн байдаг нь худалдаа наймаа маш сайн дэлгэрсэн нь харагдаж болмоор юм. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Соёл,_боловсрол"><span id=".D0.A1.D0.BE.D1.91.D0.BB.2C_.D0.B1.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B2.D1.81.D1.80.D0.BE.D0.BB"></span>Соёл, боловсрол</h3></div> <p>Чингисийн ач хүү Хубилай, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Чингис хаан">Чингис</a> Өвөөгийнхөө мэлмий гийсний 120жилийн ойг тохиолдуулан, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%B1%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%B3" title="Монгол бичиг">монгол бичгээрээ</a> Монголын анхны Нэвтэрхий толийг зохиолгож хэв сийлж 1282 онд тархаасан гэж хэлэх үгүйсгэшгүй бат үндэс эндээс соёолон гарч ирж байна гэж монголч эрдэмтэн <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D1%83%D0%BC%D1%8A%D1%8F%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Балдандоржийн Сумъяабаатар">Б. Сумъяабаатар</a> <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Юань улсын судар">"Хөх Монгол Усын"</a> cударын 12р дэвтэрээс олж батлав. <sup id="cite_ref-Хубилай_хаан_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Хубилай_хаан-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Наяны_бослого"><span id=".D0.9D.D0.B0.D1.8F.D0.BD.D1.8B_.D0.B1.D0.BE.D1.81.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.BE"></span>Наяны бослого</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG/220px-Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG/330px-Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG/440px-Liu-Kuan-Tao-Jagd.JPG 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1728" /></a><figcaption>Ан агнуурын зураг</figcaption></figure> <p>1274 онд Хубилай хаан <a href="/wiki/%D0%97%D2%AF%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%B4" title="Зүрчид">Зүрчид</a> дахь Монголын төлөөлөгчөөр Лянь Хихианыг томилсон. Чингис хааны дүү Бэлгүтэйгийн 4 дэх үеийн ач 1287 онд <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%8F%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Наян (ийм хуудас байхгүй)">Наян</a> нь өдөөн хатгажээ. Наян нь Төв Ази дахь Хубилайн өрсөлдөгч болох <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D1%83" title="Хайду">Хайдутай</a> холбоо тогтоожээ. Түүний харъяанд Зүрчид, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D2%AF%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BD" class="mw-redirect" title="Кидан үндэстэн">Кидан</a>, Монгол угсааны цэргүүд захирагдаж байсан. Хасарын хүү болох <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B8%D0%B4%D1%83%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шидур (ийм хуудас байхгүй)">Шидур</a> ба Хачиуны үр удам болох <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D0%BD%D0%BE%D1%91%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хадаан ноён (ийм хуудас байхгүй)">Хаданы</a> удирдлаган дор бослого гарчээ. Хубилай, Наяны эсрэг Баян жанжныг явуулсан. Хубилай хааны их цэргийн нэг хэсгийг жанжин <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8_%D0%A2%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ли Тин (ийм хуудас байхгүй)">Ли Тингийн</a> удилдлаган дор Наянгийн цэргийн эсрэг байлдуулсан. Эцэстээ Наянгийн талын Табутай нарын жанжин баатруудын цэрэг ухаран зугтахад тэднийг нэхэмжилэн хөөсөөр Шар мөрний орчимд нэхэн гүйцсэн. Наяныг хаан зарлигаар цус гаргалгүй нөгчүүлсэн. </p><p>Харин Хайдугийн цэргийн хүчин баруун талаас довтлоход Хубилай хаан, Гамала хан хөвүүн, Баян нарыг Хархорумд их цэргийг удирдуулж, түүний эсрэг хөдлөгсөн. Харин тэр хоёр ялагдах болохул Гүрёгийн Чүн Нёл вангийн цэргийг ардаас нь илгээсэн нь тус удаагийн зэвсэгт тэмцэл нь Хубилай хааны хувьд их чухал байсныг харуулж байна. </p><p>Энэ үед Шидур вангийн цэрэг мөн Ляонин мужид бослого гаргасан боловч сарын дотор түүнийг няцааж, Шидур ван бууж өгсөн. Хайдугийн цэрэг энэ удаагийн дайнаас зугтаан хойд зүг рүү явсан. Хэдий тийм боловч Хайду Чингай балгас дахь Юань улсын гол цэргийн хүчийг буулган авсан бөгөөд 1289 онд маш богино хугацаанд Хархорумыг эзлэн суусан байна. </p><p>Хайду Хубилай хаан цэргийн томоохон хүчээ хөдлөгөхөөс өмнө зугтаажээ. 1289 он хүртэл Наяныг дэмждэг хүмүүс байсан боловч аяндаа алга болсон. Бослого гаргасан тайжийн цэргийн хүчнийхэн гэр бүлийнхнийхээ хамт улс орон бүртээ буцсан байв. Хубилай Монгол Зүрчидэд гарсан бослогын үеэр зарим хүмүүсыг залхаан цээрлүүлсэн байна. Энэхүү бослогын улмаас 1287 оны 12-р сарын 4-нд Ляонингийн орон нутгийн төлөөний яамыг байгуулж, монгол вангуудын мэдлийн нутгийг хятад засаг захиргааны нэгжээр сольсон нь улс төрийн томоохон алдаа болжээ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Өтөл_нас"><span id=".D3.A8.D1.82.D3.A9.D0.BB_.D0.BD.D0.B0.D1.81"></span>Өтөл нас</h2></div> <p><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BC" title="Чингим">Чингим</a> ааваасаа 9 жилийн өмнө буюу 1285 онд нас баржээ. Хубилай харамсан гашуудсан бөгөөд түүний эхнэр <a href="/wiki/%D0%A5%D3%A9%D1%85%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хөхжин хатан">Хөхжин хатан</a> дотно хэвээр үлджээ. Өөрөөр хэлбэл Хубилай хаан амьдралынхаа эцэст Тулай өвчин туссан байжээ. Тэрээр амьтны эд эрхтэн идэх дуртай болсон учир жин нь маш их нэмэгдсэн. Ийнхүү түүний цусан дахь бөөмийн хэмжээ томорсноор <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%B2%D1%87%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тулай өвчин (ийм хуудас байхгүй)">тулай өвчинтэй</a> болсон байна. Түүний үхэлтэй энэхүү өвчин холбоотой. Хубилай хаан <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BC" title="Чингим">Чингимийн</a> хүү <a href="/wiki/%D3%A8%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%82_%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Өлзийт Төмөр хаан">Төмөр</a> шинэ титэм залгамжлагчаараа сонгогдсон бөгөөд Монголын эзэнт гүрний 6 дахь эзэн хаан болж Хубилай хааныг нас барсны дараа Юань гүрний 2 дах захирагч болжээ. Өвчний улмаас эцсийн эцэст түүнээс 30 насаар ах Баяныг ч цэргийн хүчний удирдлагаар сонгох боломжтой байжээ. Хубилай байнга бие нь суларсаар 1294 оны 2-р сарын 18-нд нас баржээ. Тус ондоо оршуулгын ёслолыг хийсэн бөгөөд монголын хаадын оршуулгын газар <a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%B3%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чинянгу (ийм хуудас байхгүй)">Чинянгуд</a> аваачсан байна. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Өв_хөрөнгө"><span id=".D3.A8.D0.B2_.D1.85.D3.A9.D1.80.D3.A9.D0.BD.D0.B3.D3.A9"></span>Өв хөрөнгө</h2></div> <p>1260 онд хаан ширээнд гарч ирсэн Хубилайн хүч чадал <a href="/wiki/%D0%98%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Их Монгол Улс">Монголын эзэнт гүрнийг</a> шинэ чиглэлд хандуулсан ажээ. Тэрээр маргаантай байдлаар хаан ширээнд суусан боловч түүний үед Монголчуудын хөгжил хурдасч дэлхийтэй харилцаж байсан төдийгүй <a href="/wiki/%D0%98%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Их Монгол Улс">Монголын эзэнт гүрнийг</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4" title="Хятад">Хятадын</a> соёл иргэншилтэй холбож өгсөнөөр эзэнт гүрний хүн ам сайн сайхан амьдрах нөхцлийг хангаж өгсөн байна. Хубилай болон түүний өмнөх хаадын байлдан дагуулал хүчирхэг <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4" title="Хятад">Хятадыг</a> цэргийн хүчээр байлдан эзэлж, бүтээн байгуулалтанд дахин оруулснаараа эзэнт гүрний хөгжилд маш том үүрэг гүйцэтгэсэн. Одоо үеийн <a href="/wiki/%D0%91%D1%8D%D1%8D%D0%B6%D0%B8%D0%BD" title="Бээжин">Бээжин</a> хотын орчим төвлөрч байсан нийслэл хотоосоо Дотоод Азийн бүрэлдэхүүнд багтдаг <a href="/wiki/%D0%A2%D2%AF%D0%B2%D0%B4" class="mw-redirect" title="Түвд">Түвд</a>, Шинжаан ба Монголд жинхэнэ эзэнт гүрний хууль дүрмийг боловсруулахын зэрэгцээ энэ бүс нутагт Алтан улсын түрүүчийн хаадын барьж байсан дүрмүүдийг сахиулж чадсан байна. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гэр_бүл"><span id=".D0.93.D1.8D.D1.80_.D0.B1.D2.AF.D0.BB"></span>Гэр бүл</h2></div> <p>Хамгийн түрүүнд Хубилай хаан Тэгүлэнтэй гэрлэсэн бөгөөд Тэгүлэн маш эрт нас баржээ. Түүний дараа Хубилай хаан <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Хонгирад">Хонгирад</a> аймгийн Чаби хатантай гэрлэжээ. Чаби түүний хамгийн хайртай эхнэр байжээ. Чаби буюу Чимбай хатан төрийн бодлогод оролцож байсны зэрэгцээ Хятадын торгоны урлалыг шинэ түвшинд хөгжүүлэхэд их үүрэг гүйцэтгэжээ. 1286 онд Чаби хатныг нас барсных нь дараа Хубилай Намбуй хэмээх залуухан үеэл дүүтэйгээ Чабигийн хүслийн дагуу гэрлэжээ. Хубилай болон түүний эхнэрийн хүүхдүүдэд дараах хүмүүс багтана. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Хатад"><span id=".D0.A5.D0.B0.D1.82.D0.B0.D0.B4"></span>Хатад</h3></div> <p><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Юань улсын судар">Юань улсын сударт</a> тэмдэглэснээр Хубилай хаан өвөө Чингис хааныг үлгэрлэн дууриаж дөрвөн орд өргөөг байгуулж, тус бүрт хатад татвар эмсээр захируулжээ. </p> <ol><li>Нэгдүгээр их ордыг <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B1%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Чаби хатан">Чаби хатан</a> захирч, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Намбуй хатан">Намбуй хатан</a> дараа нь захирсан.</li> <li>Хоёрдугаар ордод <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тархай хатан (ийм хуудас байхгүй)">Тархай хатан</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D2%AF%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нүхан хатан (ийм хуудас байхгүй)">Нүхан хатан</a></li> <li>Гуравдугаар ордод <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Баяужин хатан (ийм хуудас байхгүй)">Баяужин хатан</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D3%A9%D1%85%D0%BB%D2%AF%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хөхлүн хатан (ийм хуудас байхгүй)">Хөхлүн хатан</a></li> <li>Дөрөвдүгээр ордод <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%BB_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бабахан сул хатан (ийм хуудас байхгүй)">Бабахан сул хатан</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%85%D1%83_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сабуху хатан (ийм хуудас байхгүй)">Сабуху хатан</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D2%AF%D1%85%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сүхдарь хатан (ийм хуудас байхгүй)">Сүхдарь хатан</a></li></ol> <p><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D1%80%D1%8B%D0%BD_%D1%87%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Судрын чуулган">Судрын чуулганд</a> дараах хатдын нэрийг бичжээ. </p> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%B3%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тэгүлэн (ийм хуудас байхгүй)">Тэгүлэн</a></b> нь Хубилай хааны анхны хатан бөгөөд залуу байхдаа нас барсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B1%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Чаби хатан"><b>Чаби хатан</b></a>: <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Хонгирад">Хонгирад</a> аймгийн Анчин ноён охин бөгөөд <a class="mw-selflink selflink">Хубилай хааны</a> 2 дахь хатан. Тэрээр хэзээ Хубилай хаантай гэрлэсэн нь тодорхойгүй ч Их хаанд <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%B6_(%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D2%AF%D2%AF)" title="Дорж (Хубилайн хүү)">Дорж</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BC" title="Чингим">Чингим</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Мангала">Мангала</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Номуган">Номуган</a> нарын "4 хөвгүүн, 5 охин төрүүлсэн."<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8D%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B4" title="Мэргид">Мэргидийн</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D2%AF%D1%80%D2%AF%D0%B3%D1%87%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хүрүгчин хатан (ийм хуудас байхгүй)">Хүрүгчин хатан</a>: Хуридай нэрт хөвгүүн төрүүлсэн<sup id="cite_ref-:0_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Намбуй хатан"><b>Намбуй хатан</b></a> нь 1283 онд Хубилай хаантай ураглан ганц хүү төрүүлж өгсөн. Түүний хэзээ төрсөн болоод хэзээ нас барсан зэрэг нь түүхэнд тэмдэглэгдээгүй.</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D3%A9%D1%80%D0%B2%D3%A9%D0%B4" title="Дөрвөд">Дөрвөн</a> овгийн <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%B2%D1%87%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дөрөвчин хатан (ийм хуудас байхгүй)">Дөрөвчин хатан</a>: Юньнань ван <a href="/wiki/%D0%A5%D3%A9%D1%85%D1%8D%D1%87%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хөхэчи">Хөхэчи</a>, Шипин ван <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B3%D1%87%D0%B8" title="Агругчи">Агругчи</a> нарыг төрүүлсэн.</li> <li><a href="/wiki/%D2%AE%D2%AF%D1%88%D0%B8%D0%BD" title="Үүшин">Хушин</a> овгийн <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хушинжин хатан (ийм хуудас байхгүй)">Хушинжин хатан</a>: <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%87%D0%B8" class="mw-redirect" title="Аячи">Аячи тайж</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D3%A9%D1%85%D1%87%D2%AF_(%D0%9D%D0%B8%D0%BD_%D0%B2%D0%B0%D0%BD)" title="Хөхчү (Нин ван)">Хөхчү</a>г төрүүлсэн</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Баяужин хатан (ийм хуудас байхгүй)">Баяужин хатан</a>: Баяут овгийн Борогчингийн охин. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD_(%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D1%85%D2%AF%D2%AF)" title="Тогоон (Хубилай хааны хүү)">Жэннань ван Тогоон</a>ыг төрүүлсэн</li> <li>Нэр нь үл мэдэгдэх хатан: <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B3%D1%82%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80" title="Хутлугтөмөр">Хүтлүг Төмөр</a> хан хөвгүүнийг төрүүлсэн</li> <li>Асужин хатан (阿速眞可敦): <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D0%B1%D1%8D%D1%85%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хутулужин бэхи">Хутулужин бэхийг</a> төрүүлсэн.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Хөвүүд"><span id=".D0.A5.D3.A9.D0.B2.D2.AF.D2.AF.D0.B4"></span>Хөвүүд</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%B6_(%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D2%AF%D2%AF)" title="Дорж (Хубилайн хүү)">Дорж</a> (1233-1263) нь <a class="mw-selflink selflink">Хубилай хааны</a> ахмад хөвүүн бөгөөд 1260 онд Хубилай хааныг хаан суухад хунтайжаар өргөмжилөгдөж, Төвлөн засах яамны эрхэлсэн сайд болсон. 1263 онд өвчнөөр тэнгэрт хальсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BC" title="Чингим"><b>Чингим</b></a> (1243-1286) Хубилай хааны дэд хөвүүн. 1266 онд жинь ван, 1273 онд <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%B3%D1%81%D0%B0%D0%B0%D0%BB%D1%82" title="Юань улсын төрлийн вангуудын жагсаалт">янь ван</a> бөгөөд <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%B6" title="Хунтайж">хунтайж</a> болсон. 1286 онд өвчин тусч өөд болсон. Күнзийн номлолд нэвтэрч, Хархорум хотод цэрэг захирч удаан хугацаагаар сууж байсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Мангала">Мангала</a> бол <a class="mw-selflink selflink">Хубилай хааны</a> гутгаар хөвүүн бөгөөд Чинь ван, Ань Си ван цол хүртэж, Ганьсу, Шааньси мужийн их цэргийг захирч, Хайду ханы эсрэг байлдаж байсан. 1280 оны орчимд нас барсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Номуган">Номуган</a> Хубилай хааны дөтгөөр хөвүүн. Бэй Ань ван цол хүртэж, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D1%83_%D1%85%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Хайду хан">Хайду хан</a>ы эсрэг тэмцэж байсан бөгөөд сүүлд 1292 оны үед нас барсан..</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D3%A9%D1%85%D1%8D%D1%87%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хөхэчи">Хөхэчи</a> нь Хубилай хааны 5-р хөвгүүн. Юньнань ван цолтойгоор <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D0%BC%D1%83%D0%B6" title="Юньнань муж">Юньнань мужийг</a> захирч байсан. Хятад зөвлөхдөө алуулсан. Түүний цол, албан тушаалыг үр удам нь залгамжлжээ.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хуридай (ийм хуудас байхгүй)">Хуридай</a> нь мэргэд аймгийн Хүрүчин хатнаас төрсөн Хубилай хааны 6-р хөвгүүн</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%87%D0%B8" class="mw-redirect" title="Аячи">Аячи</a> нь Хубилай хааны 7-р хөвүүн. Наян вангийн бослого дарах их цэргийн нэгэн хэсгийг удирдаж байсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B3%D1%87%D0%B8" title="Агругчи">Агругчи</a> нь Хубилай хааны 8-р хүү юм. Си Пин ван цолтойгоор Түвэдийг захирч байсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D3%A9%D1%85%D1%87%D2%AF_(%D0%9D%D0%B8%D0%BD_%D0%B2%D0%B0%D0%BD)" title="Хөхчү (Нин ван)">Хөхчү</a> нь Хубилай хааны 9-р хүү агаад Нин Юань ван цол хүртэж байсан. Хархорум хотын орчимд цэргийн захирагчын тушаалд удаан хугацаанд сууж, Хайду ханы цэрэгтэй тулалдаж байсан. 1298 онд цэргийн цааз зөрчөөд, Хайду ханы их цэрэгт ялагдсан тул эрх мэдэлээ хураалгаж, <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Гуулин улс">Гуулин улсад</a> цөлөгдсөн. Хайсан хааны үед өршөөгдөж, суллагдсан.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BE%D0%BD(%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%85%D2%AF%D2%AF)" class="mw-redirect" title="Тогоон(ханхүү)">Тогоон(ханхүү)</a> бол Хубилай хааны 10-р хүү. Өмнөдийг тохинуулагч Чжэнь Нань ван цолтойгоор <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнам</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%BC" class="mw-redirect" title="Бирм">Бирмын</a> эсрэг аян дайнд оролцож том ялагдал амсаж шийтгэл хүлээж, 1289 онд Янжоу хотын захирагчаар цөлөгдсөн.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B3%D1%82%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80" title="Хутлугтөмөр">Хутлугтөмөр</a> нь Хубилайн 11-р хүү. <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%8F%D0%BD%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Буянт хаан">Буянт хааны</a> үе хүртэл амьдарч байсан.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тэмүчи (ийм хуудас байхгүй)">Тэмүчи</a> нь <a class="mw-selflink selflink">Хубилай хааны</a> Намбуй хатнаас төрсөн.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Багадаа эндсэн бололтой.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Охид"><span id=".D0.9E.D1.85.D0.B8.D0.B4"></span>Охид</h3></div> <ul><li>Жао Гуо Да Жан гүнж <b><a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D3%A9%D3%A9_%D0%B3%D2%AF%D0%BD%D0%B6" title="Ерөө гүнж">Ерөө гүнж</a></b> (月烈, Yuè liè) нь <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Хонгирад">хонгирадын</a> Жао У Сянь ван <b>Айбухтай</b> гэрлэв.</li> <li>Чан Гуо гүнж <b><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD" title="Улужин">Улужин</a></b> (吾鲁真, Wú lǔ zhēn) нь <a href="/wiki/%D0%98%D1%85%D0%B8%D1%80%D1%8D%D1%81" title="Ихирэс">ихирэсийн</a> Тэлигань хүргэний хөвгүүн <b>Буха</b> (孛花)-тай гэрлэв.</li> <li>Чан Гуо Да Жан гүнж <b><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%BD" title="Чалун">Чалун</a></b> (茶倫, Chá lún) нь <b>ихирэсийн Буту хүргэний хөвгүүн Дарги</b><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(دارکی گورکان, dārkai gūrkān)<b>/Тэлигань</b> (帖里干, tièlǐgān)<b>-</b>тай гэрлэв.</li> <li>Лу Гуо Да Жан гүнж <b><a href="/wiki/%D3%A8%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9_%D0%B3%D2%AF%D0%BD%D0%B6" title="Өлзий гүнж">Өлзий</a></b> (完泽, Wán zé) нь хонгирадын <b>Уручинтай</b> гэрлэв</li> <li>Лу Гуо Да Жан гүнж <b><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D0%B6%D0%B8%D0%BD" title="Нангиажин">Нангиажин</a></b> (囊家真, Náng jiā zhēn) нь эгч Өлзий гүнжийг нас барсны дараа <b>хонгирадын Уручинтай</b> гэрлэж, түүний нөхөр өөд болсны сүүлээр эртний ёсоор хадам дүү <b>Төмөр, Манжидай</b> нартай залгааагаар гэрлэв.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Чи Гуо Да Жан гүнж</b> <b><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD_%D0%B1%D1%8D%D1%85%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хутулужин бэхи">Хутулужин бэхи</a></b> <b>(1259-1297), (</b>忽都魯揭里迷失<b>,</b> Hūdōulǔ jiēlǐmíshī) нь Хубилай хааны Асужин хатнаас төрсөн охин бөгөөд <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%91_%D1%83%D0%BB%D1%81" class="mw-redirect" title="Курё улс">Гүрё улсын</a> <a href="/wiki/%D0%A7%D2%AF%D0%BD%D0%BD%D1%91%D0%BB%D1%8C_%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Чүннёль ван"><b>Чүн Нёл</b></a> вангийн хатан болсон.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Намтар_судлал"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.BC.D1.82.D0.B0.D1.80_.D1.81.D1.83.D0.B4.D0.BB.D0.B0.D0.BB"></span>Намтар судлал</h2></div> <p>Хубилай Их Хааны намтрыг анх бичсэн орон бол <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D1%81" title="Солонгос">Солонгос</a> (<a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Гуулин улс">Гуулин улс</a>), Солонгосын түүхчид юм. Хубилай Хааны Гуулин хүргэн Ван бичгийн түшмэлдээ "Хубилай Хааны намтар" ыг эмхлэн бичихийг тушаасан тухай түүхэн тэмдэглэл Гуулин улсын сударт (1-31-484, 3-31-311) бий. Солонгос мэргэд, Хубилай Хааны намтарыг долоон сарын дотор бичин дуусгаж, 10 сарын билгийн тооллын хар нохой өдөр Монголд илгээсэн түүхэн тэмдэглэл нь Гуулин улсын сударт (1-31-485, 3-31-314) толилуулсан байдаг.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Эшлэл"><span id=".D0.AD.D1.88.D0.BB.D1.8D.D0.BB"></span>Эшлэл</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r791159">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Matthew Bennett, Peter - The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare, p.332</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_2-0">2.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_2-1">2.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Christopher Pratt Atwood - Encyclopedia of Mongolia and the Mongol empire, p.579</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">M.Kutlukov, Mongol rule in Eastern Turkestan. Article in collection Tataro-Mongols in Asia and Europe. Moscow, 1970</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">René Grousset-The empire of the steppes, p.290</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_5-0">5.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_5-1">5.1</a></sup></span> <span class="reference-text">René Grousset-The empire of the steppes, p.291</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">C.P.Atwood-Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, p.72</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Mark Hudson-Ruins of Identity, p.226</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Brett L. Walker-The Conquest of Ainu Lands, p.133</span> </li> <li id="cite_note-Хубилай_хаан-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Хубилай_хаан_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D1%83%D0%BC%D1%8A%D1%8F%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Балдандоржийн Сумъяабаатар">Б. Сумъяабаатар</a>, Чингис хааны мэндэлсний 120 жилийн ойд зориулан нэвтэрхий толь зохиож байжээ. 2020.01.03<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://maral-books.net/encyclopedia_120/">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Рашид аддин. Судрын чуулган. орос хэлнээс орчуулсан Ц.Сүрэнхорлоо. УБ., 2002. тэргүүн боть. т.119</span> </li> <li id="cite_note-:0-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:0_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Рашид аддин. Судрын чуулган. Орос хэлнээс орчуулсан Ц.Сүрэнхорлоо. УБ., 2002. т.176</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external text" href="https://zh.m.wikisource.org/wiki/高麗史/卷八十九">高麗史/卷八十九</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Ч.Содбилэг, Монголын Юань улсын түүх. х.261 <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:BookSources/9992978813" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 99929-78-81-3</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Рашид аддин. Судрын чуулган. орос хэлнээс орчуулж, тайлбар хийсэн Ц.Сүрэнхорлоо. УБ., 2002. тэргүүн боть. т.121</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Юань улсын судар">Юань улсын судар</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D0%91._%D0%A1%D1%83%D0%BC%D1%8A%D1%8F%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Б. Сумъяабаатар (ийм хуудас байхгүй)">Б. Сумъяабаатар</a>, "Хубилай Их Хааны үеийн Монгол Солонгосын харилцаа", 2015, p. V, Vi, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:BookSources/9789997330253" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-99973-3-025-3</a></span> </li> </ol></div> <table class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr style="text-align:center;"> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Өмнөх<br /><b><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%B1%D1%83%D1%85%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Аригбуха хаан">Аригбуха хаан</a><br /><a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D0%BD%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Мөнх хаан">Мөнх хаан</a></b> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%B4#Их_Монгол_Улс" title="Монгол хаад">Их Монгол Улсын Далай Их Хаан</a></b><br />1260-1271 </td> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Дараах<br /><b><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80_%D3%A8%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Төмөр Өлзийт хаан">Төмөр Өлзийт хаан</a></b> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Өмнөх<br /><b>Шинээр байгуулагдсан</b> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%B4" title="Юань улсын хаад">Их Юань Улсын Их Хаан</a></b><br />1271-1294 </td> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Дараах<br /><b><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80_%D3%A8%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Төмөр Өлзийт хаан">Төмөр Өлзийт хаан</a></b> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Өмнөх<br /><b><a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D1%81" title="Сүн улс">Сүн улсын</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бин хаан (ийм хуудас байхгүй)">Бин хаан</a></b> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b><a href="/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85" title="Хятадын түүх">Хятадын</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хуанди">эзэн хаан</a></b><br />1279-1294 </td> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Дараах<br /><b><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%A9%D1%80_%D3%A8%D0%BB%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Төмөр Өлзийт хаан">Төмөр Өлзийт хаан</a></b> </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Нэмж_унших"><span id=".D0.9D.D1.8D.D0.BC.D0.B6_.D1.83.D0.BD.D1.88.D0.B8.D1.85"></span>Нэмж унших</h2></div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D1%83%D0%BC%D1%8A%D1%8F%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Балдандоржийн Сумъяабаатар">Б. Сумъяабаатар</a>: <i>"Хубилай Их Хааны үеийн Монгол Солонголын харилцаа",</i> 2015, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:BookSources/9789997330253" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-99973-3-025-3</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Хубилай_хаан&oldid=741027">https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Хубилай_хаан&oldid=741027</a>"-с авсан</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%B9:Categories" title="Тусгай:Categories">Ангилал</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:Explicitly_cited_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB-%D1%85%D1%8D%D0%BB_%D0%B4%D1%8D%D1%8D%D1%80_%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D3%A9%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ангилал:Explicitly cited Монгол-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл (ийм хуудас байхгүй)">Explicitly cited Монгол-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%9E%D0%BD%D1%86%D0%BB%D0%BE%D1%85_%D3%A9%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%BB" title="Ангилал:Википедиа:Онцлох өгүүлэл">Википедиа:Онцлох өгүүлэл</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ангилал:Хубилай хаан">Хубилай хаан</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B3" title="Ангилал:Алтан ураг">Алтан ураг</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%BD" title="Ангилал:Боржигин">Боржигин</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%98x_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%A3%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D0%B7%D1%8D%D0%B2%D1%81%D1%8D%D0%B3%D1%82_%D1%85%D2%AF%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D2%AF%D0%BD" title="Ангилал:Иx Монгол Улсын зэвсэгт хүчний хүн">Иx Монгол Улсын зэвсэгт хүчний хүн</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D0%BD_%D0%B8%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ангилал:Монголын их хаан">Монголын их хаан</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ангилал:Их хаан">Их хаан</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%AE%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D1%83%D0%BB%D1%81%D1%8B%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ангилал:Юань улсын хаан">Юань улсын хаан</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:1215_%D0%BE%D0%BD%D0%B4_%D1%82%D3%A9%D1%80%D1%81%D3%A9%D0%BD" title="Ангилал:1215 онд төрсөн">1215 онд төрсөн</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:1294_%D0%BE%D0%BD%D0%B4_%D3%A9%D0%BD%D0%B3%D3%A9%D1%80%D1%81%D3%A9%D0%BD" title="Ангилал:1294 онд өнгөрсөн">1294 онд өнгөрсөн</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Нуугдсан ангиллууд: <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Ангилал:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:Lang-xx_%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%B3_%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D1%81%D1%83%D1%83%D0%B4" title="Ангилал:Lang-xx загваруудыг ашигласан хуудсууд">Lang-xx загваруудыг ашигласан хуудсууд</a></li><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BB:%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4-%D1%85%D1%8D%D0%BB_%D0%B4%D1%8D%D1%8D%D1%80_%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D3%A9%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D1%8D%D0%BB" title="Ангилал:Хятад-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл">Хятад-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Энэ хуудсыг хамгийн сүүлд өөрчилсөн нь 02:05, 23 Есдүгээр сар 2023.</li> <li id="footer-info-copyright">Тус хуудасны текстийг <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензийн</a> дагуу ашиглах боломжтой; нэмэлт мэдээллийг <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Хэрэглэх нөхцөл</a> хуудаснаас авна уу</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Хувь хүний нууцыг хамгаалах бодлого</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%A2%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B9">Википедиагийн тухай</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%95%D1%80%D3%A9%D0%BD%D1%85%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D0%B3%D0%B4%D1%8D%D0%BB">Анхааруулга</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Хөгжүүлэгчид</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/mn.wikipedia.org">Статистик</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Күүки мэдэгдэл</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//mn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Гар утасны хувилбар</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Хайх</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедиагаас хайх"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Тусгай:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Хайх</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Гарчиг" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Гарчигийг нээж хаах" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Гарчигийг нээж хаах</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Хубилай хаан</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>100 хэлээр</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Сэдэв нэмэх</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-jtx6t","wgBackendResponseTime":163,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.216","walltime":"0.280","ppvisitednodes":{"value":1379,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":22100,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4698,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12417,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 197.007 1 -total"," 79.09% 155.818 1 Загвар:Хаан"," 77.68% 153.043 1 Загвар:Инфобокс"," 53.36% 105.122 2 Загвар:Lang-mn"," 9.81% 19.335 1 Загвар:Reflist"," 7.54% 14.860 4 Загвар:MongolUnicode"," 4.15% 8.181 3 Загвар:Залгамжлал"," 2.42% 4.765 1 Загвар:Lang-zh"," 1.37% 2.699 3 Загвар:Main"," 1.20% 2.373 1 Загвар:End"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.093","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":14568233,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-58ff9984cf-lfgz2","timestamp":"20250130151754","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0425\u0443\u0431\u0438\u043b\u0430\u0439 \u0445\u0430\u0430\u043d","url":"https:\/\/mn.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A5%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7523","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7523","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-06-02T23:33:47Z","dateModified":"2023-09-23T02:05:17Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1b\/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg"}</script> </body> </html>