CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ba" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ҡытай яҙыуы — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ғинуар","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"3354934f-0f85-47a1-bf46-b3e889f0c740","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ҡытай_яҙыуы","wgTitle":"Ҡытай яҙыуы","wgCurRevisionId":1269678,"wgRevisionId":1269678,"wgArticleId":100180,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Википедия:Статьи с нерабочими ссылками","Ҡытай","Ҡытай яҙыуы"],"wgPageViewLanguage":"ba","wgPageContentLanguage":"ba","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ҡытай_яҙыуы","wgRelevantArticleId":100180,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ba","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ba"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8201","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false, "wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.editZeroSection","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ba&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/1200px-Hanzi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/800px-Hanzi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/640px-Hanzi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ҡытай яҙыуы — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ba.m.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Үҙгәртергә" href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ba)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ba.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ba"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom каналы" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ҡытай_яҙыуы rootpage-Ҡытай_яҙыуы skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Эстәлеккә күсергә</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Төп меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Төп меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Төп меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Баш биткә күсергә [z]" accesskey="z"><span>Баш бит</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D2%AF%D1%80%D2%BB%D3%99%D1%82%D0%BA%D0%B5%D1%81"><span>Алфавитлы күрһәткес</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ағымдағы ваҡиғалар тураһында белешмә мәғлүмәт"><span>Ағымдағы ваҡиғалар</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-articles" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-articles" > <div class="vector-menu-heading"> Мәҡәләләр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Һайланған</span></a></li><li id="n-good" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D2%A1%D1%88%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Яҡшы</span></a></li><li id="n-quality" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Сифатлы</span></a></li><li id="n-1000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:1000_%D3%99%D2%BB%D3%99%D0%BC%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%BB%D0%B5_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99"><span>1 000 мотлаҡ</span></a></li><li id="n-10000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%B0"><span>10 000 әһәмиәтле</span></a></li><li id="n-Башҡортнамә" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%B5%D1%88_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Башҡортнамә</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80"><span>Яңы биттәр</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9E%D1%81%D1%80%D0%B0%D2%A1%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99" title="Осраҡлы һайланған битте ҡарарға [x]" accesskey="x"><span>Осраҡлы мәҡәлә</span></a></li><li id="n-URL-ҡыҫҡартыу" class="mw-list-item"><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener"><span>URL ҡыҫҡартыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Ҡатнашыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BC%D3%99" title="Проект буйынса нимә эшләй алыуығыҙ һәм ҡайҙа нимә барлығы тураһында белешмә"><span>Берләшмә</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9"><span>Ҡоролтай</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80" title="Һуңғы үҙгәртеүҙәр исемлеге [r]" accesskey="r"><span>Һуңғы үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BC%D3%99" title="«Википедия» буйынса белешмә"><span>Белешмә</span></a></li><li id="n-sitesupportregional" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B4%D0%B8_%D1%8F%D1%80%D2%99%D0%B0%D0%BC"><span>Матди ярҙам</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ru.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ирекле энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ba.svg" width="118" height="11" style="width: 7.375em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AD%D2%99%D0%BB%D3%99%D2%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эҙләү</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедия эсендә эҙләү" aria-label="Википедия эсендә эҙләү" autocapitalize="sentences" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эҙләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эҙләргә</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Шәхси ҡоралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Уҡыу көйләүҙәре" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Уҡыу көйләүҙәре</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba" class=""><span>Иғәнә</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ" class=""><span>Теркәлеү</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o" class=""><span>Танылыу</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Шәхси ҡоралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Шәхси ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Ҡатнашыусы менюһы" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba"><span>Иғәнә</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Теркәлеү</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Танылыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Танылмаған мөхәррирҙәр өсөн бит <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A0%D3%99%D1%85%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D2%99" aria-label="Мөхәррирләү тураһында ентеклерәк"><span>Күберәк белергә</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%A8%D0%BB%D3%A9%D1%88%D3%A9%D0%BC" title="Был IP-адрестан яһалған төҙәтеүҙәр [y]" accesskey="y"><span>Өлөш</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%98%D2%A3%D0%B3%D3%99%D0%BC%D3%99_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="IP-адресығыҙ өсөн фекер алышыу бите [n]" accesskey="n"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eйәшерергә\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ba\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Йөкмәткеһе" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Йөкмәткеһе</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">йәшерергә</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башы</div> </a> </li> <li id="toc-Ал_тарих" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ал_тарих"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ал тарих</span> </div> </a> <ul id="toc-Ал_тарих-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тарих" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарих"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Тарих</span> </div> </a> <ul id="toc-Тарих-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иероглифтар_төрҙәре" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Иероглифтар_төрҙәре"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Иероглифтар төрҙәре</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Иероглифтар_төрҙәре-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Иероглифтар төрҙәре бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Иероглифтар_төрҙәре-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Өндәүҙәр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Өндәүҙәр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Өндәүҙәр</span> </div> </a> <ul id="toc-Өндәүҙәр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Һынлаусылар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Һынлаусылар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Һынлаусылар</span> </div> </a> <ul id="toc-Һынлаусылар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ябай_идеограммалар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ябай_идеограммалар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Ябай идеограммалар</span> </div> </a> <ul id="toc-Ябай_идеограммалар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Берләшкән_идеограммалар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Берләшкән_идеограммалар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Берләшкән идеограммалар</span> </div> </a> <ul id="toc-Берләшкән_идеограммалар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Фоноидеограммалар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Фоноидеограммалар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Фоноидеограммалар</span> </div> </a> <ul id="toc-Фоноидеограммалар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Өндәрҙе_үҙләштереү_(һүҙ_табышмаҡтары)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Өндәрҙе_үҙләштереү_(һүҙ_табышмаҡтары)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Өндәрҙе үҙләштереү (һүҙ табышмаҡтары)</span> </div> </a> <ul id="toc-Өндәрҙе_үҙләштереү_(һүҙ_табышмаҡтары)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Һан_күрһәткестәре" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Һан_күрһәткестәре"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Һан күрһәткестәре</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Һан_күрһәткестәре-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Һан күрһәткестәре бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Һан_күрһәткестәре-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Иң_аҙ_һәм_иң_күп_һыҙыҡлы_иероглифтар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Иң_аҙ_һәм_иң_күп_һыҙыҡлы_иероглифтар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Иң аҙ һәм иң күп һыҙыҡлы иероглифтар</span> </div> </a> <ul id="toc-Иң_аҙ_һәм_иң_күп_һыҙыҡлы_иероглифтар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ҡытай_иероглифтарының_яҙылыш_үрнәктәре_һәм_ҡағиҙәләре" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡытай_иероглифтарының_яҙылыш_үрнәктәре_һәм_ҡағиҙәләре"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ҡытай иероглифтарының яҙылыш үрнәктәре һәм ҡағиҙәләре</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡытай_иероглифтарының_яҙылыш_үрнәктәре_һәм_ҡағиҙәләре-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ҡытай_яҙыуының_мәҙәниәткә_йоғонтоһо" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡытай_яҙыуының_мәҙәниәткә_йоғонтоһо"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ҡытай яҙыуының мәҙәниәткә йоғонтоһо</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ҡытай_яҙыуының_мәҙәниәткә_йоғонтоһо-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ҡытай яҙыуының мәҙәниәткә йоғонтоһо бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Ҡытай_яҙыуының_мәҙәниәткә_йоғонтоһо-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Япония_(Кандзи)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Япония_(Кандзи)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Япония (Кандзи)</span> </div> </a> <ul id="toc-Япония_(Кандзи)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Вьетнам" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Вьетнам"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Вьетнам</span> </div> </a> <ul id="toc-Вьетнам-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Халыҡ_ижады" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Халыҡ_ижады"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Халыҡ ижады</span> </div> </a> <ul id="toc-Халыҡ_ижады-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иероглифик_сәнғәт" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Иероглифик_сәнғәт"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Иероглифик сәнғәт</span> </div> </a> <ul id="toc-Иероглифик_сәнғәт-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-_Иероглифтарҙың_тап_килеүе" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#_Иероглифтарҙың_тап_килеүе"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span> Иероглифтарҙың тап килеүе</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-_Иероглифтарҙың_тап_килеүе-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span> Иероглифтарҙың тап килеүе бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-_Иероглифтарҙың_тап_килеүе-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Тамыр_+_суффикс" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Тамыр_+_суффикс"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Тамыр + суффикс</span> </div> </a> <ul id="toc-Тамыр_+_суффикс-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тамыр_+_тамыр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Тамыр_+_тамыр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Тамыр + тамыр</span> </div> </a> <ul id="toc-Тамыр_+_тамыр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ҡатмарлы_морфемдар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡатмарлы_морфемдар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Ҡатмарлы морфемдар</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡатмарлы_морфемдар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Яҙыуҙың_йүнәлеше" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Яҙыуҙың_йүнәлеше"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Яҙыуҙың йүнәлеше</span> </div> </a> <ul id="toc-Яҙыуҙың_йүнәлеше-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Яҙыу_формалары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Яҙыу_формалары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Яҙыу формалары</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Яҙыу_формалары-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Яҙыу формалары бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Яҙыу_формалары-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Пунктуация" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Пунктуация"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Пунктуация</span> </div> </a> <ul id="toc-Пунктуация-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Тулы_һәм_ябай_иероглифтар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Тулы_һәм_ябай_иероглифтар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Тулы һәм ябай иероглифтар</span> </div> </a> <ul id="toc-Тулы_һәм_ябай_иероглифтар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-_Иероглифтарҙың_диалект_формалары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#_Иероглифтарҙың_диалект_формалары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span> Иероглифтарҙың диалект формалары</span> </div> </a> <ul id="toc-_Иероглифтарҙың_диалект_формалары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-_Юникодта_ҡытай_символдары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#_Юникодта_ҡытай_символдары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span> Юникодта ҡытай символдары</span> </div> </a> <ul id="toc-_Юникодта_ҡытай_символдары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-_Ҡытай_теленең_әлифбә_транскрипциялары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#_Ҡытай_теленең_әлифбә_транскрипциялары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span> Ҡытай теленең әлифбә транскрипциялары</span> </div> </a> <ul id="toc-_Ҡытай_теленең_әлифбә_транскрипциялары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Яңы_һүҙҙәр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Яңы_һүҙҙәр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Яңы һүҙҙәр</span> </div> </a> <ul id="toc-Яңы_һүҙҙәр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ҡытай_яҙыуында_филателия" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡытай_яҙыуында_филателия"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Ҡытай яҙыуында филателия</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡытай_яҙыуында_филателия-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-_Шулай_уҡ_ҡарағыҙ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#_Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span> Шулай уҡ ҡарағыҙ</span> </div> </a> <ul id="toc-_Шулай_уҡ_ҡарағыҙ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иҫкәрмәләр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Иҫкәрмәләр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Иҫкәрмәләр</span> </div> </a> <ul id="toc-Иҫкәрмәләр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Һылтанмалар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Һылтанмалар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Һылтанмалар</span> </div> </a> <ul id="toc-Һылтанмалар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Йөкмәткеһе" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ҡытай яҙыуы</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Икенсе телдәге мәҡәләгә күсегеҙ. 135 телдә уҡырға була" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-135" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">135 тел</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Chinese_karakter" title="Chinese karakter — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Chinese karakter" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Chinesische_Schrift" title="Chinesische Schrift — швейцарский немецкий" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Chinesische Schrift" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарский немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%BB%E1%8B%AD%E1%8A%93_%E1%8C%BD%E1%88%95%E1%8D%88%E1%89%B5" title="የቻይና ጽሕፈት — амхарский" lang="am" hreflang="am" data-title="የቻይና ጽሕፈት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарский" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Escritura_chinesa" title="Escritura chinesa — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Escritura chinesa" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9_%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="مقاطع صينية — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مقاطع صينية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B2_%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A" title="رموز صيني — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="رموز صيني" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%80%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A7%B1%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A7%B0" title="চীনা ভাৱচিত্ৰ — ассамский" lang="as" hreflang="as" data-title="চীনা ভাৱচিত্ৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассамский" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Car%C3%A1uteres_chinos" title="Caráuteres chinos — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Caráuteres chinos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%87in_yaz%C4%B1s%C4%B1" title="Çin yazısı — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Çin yazısı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="چین یازیسی — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="چین یازیسی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Kin%C3%A4sische_Schrift" title="Kinäsische Schrift — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kinäsische Schrift" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/K%C4%97n%C4%97%C5%A1ks_ra%C5%A1ts" title="Kėnėšks rašts — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kėnėšks rašts" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Leter_Cina" title="Leter Cina — Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Leter Cina" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Кітайскае пісьмо — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Кітайскае пісьмо" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Кітайскае пісьмо — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Кітайскае пісьмо" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Китайска логограма — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Китайска логограма" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Aksara_Cina" title="Aksara Cina — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Aksara Cina" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%80%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0" title="চীনা অক্ষর — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="চীনা অক্ষর" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BD%B2%E0%BD%82" title="རྒྱ་ཡིག — тибетский" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རྒྱ་ཡིག" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибетский" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sinalun" title="Sinalun — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Sinalun" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kinesko_pismo" title="Kinesko pismo — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kinesko pismo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Surat_Cino" title="Surat Cino — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Surat Cino" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4_%D2%AF%D0%B7%D1%8D%D0%B3" title="Хитад үзэг — бурятский" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хитад үзэг" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="бурятский" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Escriptura_xinesa" title="Escriptura xinesa — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Escriptura xinesa" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1ng-c%C3%AA" title="Háng-cê — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Háng-cê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B9%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Цийн йоза — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Цийн йоза" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sinulatang_Ininsik" title="Sinulatang Ininsik — себуано" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sinulatang Ininsik" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="پیتی چینی — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پیتی چینی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C3%87in_yazuv%C4%B1" title="Çin yazuvı — крымско-татарский" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Çin yazuvı" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="крымско-татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8C%C3%ADnsk%C3%A9_znaky" title="Čínské znaky — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Čínské znaky" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Arwyddlun_Tsieineaidd" title="Arwyddlun Tsieineaidd — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Arwyddlun Tsieineaidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kinesisk_skrift" title="Kinesisk skrift — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Kinesisk skrift" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Chinesische_Schrift" title="Chinesische Schrift — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Chinesische Schrift" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Karakter%C3%AA_%C3%87inki" title="Karakterê Çinki — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Karakterê Çinki" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CE%B6%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B5%CF%82" title="Κινεζικοί χαρακτήρες — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Κινεζικοί χαρακτήρες" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="яҡшы мәҡәлә"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_characters" title="Chinese characters — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Chinese characters" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88ina_skribo" title="Ĉina skribo — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ĉina skribo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Caracteres_chinos" title="Caracteres chinos — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Caracteres chinos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hiina_kiri" title="Hiina kiri — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Hiina kiri" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Txinatar_karaktere" title="Txinatar karaktere — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Txinatar karaktere" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="نویسه‌های چینی — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نویسه‌های چینی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="сифатлы мәҡәләләр"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kiinan_kirjoitusj%C3%A4rjestelm%C3%A4" title="Kiinan kirjoitusjärjestelmä — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kiinan kirjoitusjärjestelmä" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kinversk_tekn" title="Kinversk tekn — фарерский" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kinversk tekn" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерский" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Caract%C3%A8res_chinois" title="Caractères chinois — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Caractères chinois" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Sjineesk_skraft" title="Sjineesk skraft — северный фризский" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Sjineesk skraft" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="северный фризский" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sineeske_karakters" title="Sineeske karakters — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sineeske karakters" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%AD%97" title="字 — гань" lang="gan" hreflang="gan" data-title="字" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="гань" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Karakt%C3%A8r_chinwa" title="Karaktèr chinwa — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Karaktèr chinwa" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Escrita_chinesa" title="Escrita chinesa — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Escrita chinesa" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/China%C3%B1e%27%E1%BA%BD_raiku%C3%A9ra" title="Chinañe'ẽ raikuéra — гуарани" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Chinañe'ẽ raikuéra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0nz%C3%AC" title="Hànzì — мэнский" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Hànzì" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэнский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Hon-s%E1%B9%B3" title="Hon-sṳ — хакка" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hon-sṳ" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="хакка" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%AA%D7%91_%D7%A1%D7%99%D7%A0%D7%99" title="כתב סיני — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="כתב סיני" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="चीनी भावचित्र — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चीनी भावचित्र" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Chaena_akchhar" title="Chaena akchhar — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Chaena akchhar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kinesko_pismo" title="Kinesko pismo — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kinesko pismo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="һайланған мәҡәлә"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%ADnai_%C3%ADr%C3%A1s" title="Kínai írás — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kínai írás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Չինական գիր — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Չինական գիր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Aksara_Han" title="Aksara Han — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Aksara Han" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Karkarakter_nga_Insik" title="Karkarakter nga Insik — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Karkarakter nga Insik" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%ADnverskir_stafir" title="Kínverskir stafir — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Kínverskir stafir" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Caratteri_cinesi" title="Caratteri cinesi — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Caratteri cinesi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%A2%E5%AD%97" title="漢字 — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="漢字" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/zdosible%27u" title="zdosible'u — ложбан" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="zdosible'u" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Aksara_Cinten" title="Aksara Cinten — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Aksara Cinten" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ჩინური დამწერლობა — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩინური დამწერლობა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Tulisan_China" title="Tulisan China — Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Tulisan China" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%8B" title="Қытай жазуы — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қытай жазуы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9F%E1%9E%9A%E1%9E%85%E1%9E%B7%E1%9E%93" title="អក្សរចិន — кхмерский" lang="km" hreflang="km" data-title="អក្សរចិន" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмерский" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EC%9E%90" title="한자 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="한자" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B0" title="Къытай джазма — карачаево-балкарский" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Къытай джазма" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаево-балкарский" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Ideografow_chinek" title="Ideografow chinek — корнский" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Ideografow chinek" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнский" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%83%D1%81%D1%83" title="Кытай жазуусу — киргизский" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кытай жазуусу" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргизский" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Character_Sinicus" title="Character Sinicus — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Character Sinicus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Carateri_cinesc" title="Carateri cinesc — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Carateri cinesc" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Carater_chines" title="Carater chines — Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Carater chines" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%95%E0%BA%BB%E0%BA%A7%E0%BA%AD%E0%BA%B1%E0%BA%81%E0%BA%AA%E0%BA%AD%E0%BA%99%E0%BA%88%E0%BA%B5%E0%BA%99" title="ຕົວອັກສອນຈີນ — лаосский" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຕົວອັກສອນຈີນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаосский" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kin%C5%B3_ra%C5%A1tas" title="Kinų raštas — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kinų raštas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%B6%C4%ABnie%C5%A1u_rakstz%C4%ABmes" title="Ķīniešu rakstzīmes — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ķīniešu rakstzīmes" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sin%C3%B4grama" title="Sinôgrama — малагасийский" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sinôgrama" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%BE" title="Кинеско писмо — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кинеско писмо" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%85%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ചൈനീസ് അക്ഷരം — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ചൈനീസ് അക്ഷരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%B4_%D2%AF%D1%81%D1%8D%D0%B3" title="Хятад үсэг — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хятад үсэг" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%88%EA%AF%A5%EA%AF%80%EA%AF%A4_%EA%AF%83%EA%AF%8C%EA%AF%A6%EA%AF%9B" title="ꯈꯥꯀꯤ ꯃꯌꯦꯛ — манипурский" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯈꯥꯀꯤ ꯃꯌꯦꯛ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипурский" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tulisan_Cina" title="Tulisan Cina — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tulisan Cina" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%90%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8" title="တရုတ်စာလုံးများ — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="တရုတ်စာလုံးများ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Chineesche_Schriftteken" title="Chineesche Schriftteken — нижненемецкий" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Chineesche Schriftteken" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="нижненемецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF" title="चिनिया लिपि — неварский" lang="new" hreflang="new" data-title="चिनिया लिपि" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неварский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Chinees_schrift" title="Chinees schrift — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Chinees schrift" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hanzi" title="Hanzi — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hanzi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kinesiske_tegn" title="Kinesiske tegn — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kinesiske tegn" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Escritura_chinesa" title="Escritura chinesa — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Escritura chinesa" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9A%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%AA%E0%A9%80" title="ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Pismo chińskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Car%C3%A0ter_cin%C3%A8is" title="Caràter cinèis — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Caràter cinèis" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7" title="چینی رسم الخط — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="چینی رسم الخط" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sinograma" title="Sinograma — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sinograma" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Caracter_chinez" title="Caracter chinez — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Caracter chinez" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Китайское письмо — русский" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Китайское письмо" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="русский" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D1%94_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%8F" title="Китайськоє писаня — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Китайськоє писаня" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%B3%D1%8D" title="Кытай бичигэ — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Кытай бичигэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Cheenese_chairacter" title="Cheenese chairacter — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Cheenese chairacter" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%8A%D9%86%D9%8A_%D8%B1%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7" title="چيني رسم الخط — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="چيني رسم الخط" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kinesko_pismo" title="Kinesko pismo — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kinesko pismo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Iskkiln_icinwiyn" title="Iskkiln icinwiyn — ташельхит" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Iskkiln icinwiyn" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташельхит" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A0%E0%B7%93%E0%B6%B1_%E0%B6%85%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%82%E0%B6%BB" title="චීන අක්ෂර — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="චීන අක්ෂර" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chinese_characters" title="Chinese characters — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chinese characters" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8C%C3%ADnske_p%C3%ADsmo" title="Čínske písmo — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čínske písmo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kitajska_pisava" title="Kitajska pisava — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kitajska pisava" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0nz%C3%AC" title="Hànzì — шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Hànzì" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Simbole_kineze" title="Simbole kineze — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Simbole kineze" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%BE" title="Кинеско писмо — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кинеско писмо" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Aksara_Tionghoa" title="Aksara Tionghoa — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Aksara Tionghoa" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kinesiska_tecken" title="Kinesiska tecken — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kinesiska tecken" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwandiko_wa_Kichina" title="Mwandiko wa Kichina — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mwandiko wa Kichina" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Chi%C5%84ski_szrajb%C5%AFnek" title="Chiński szrajbůnek — силезский" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Chiński szrajbůnek" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силезский" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%80%E0%AE%A9_%E0%AE%8E%E0%AE%B4%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%81%E0%AE%B1%E0%AF%88" title="சீன எழுத்துமுறை — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சீன எழுத்துமுறை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%BF" title="చైనీస్ లిపి — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="చైనీస్ లిపి" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99" title="อักษรจีน — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="อักษรจีน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in_karakterleri" title="Çin karakterleri — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çin karakterleri" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%83%D1%8B" title="Кытай язуы — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кытай язуы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Китайська писемність — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Китайська писемність" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7" title="چینی رسم الخط — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="چینی رسم الخط" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Xitoy_yozuvi" title="Xitoy yozuvi — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Xitoy yozuvi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chữ Hán" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Tsino_nga_agi" title="Tsino nga agi — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Tsino nga agi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%B1%89%E5%AD%97" title="汉字 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="汉字" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90" title="ჩინური ჭარალუა — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჩინური ჭარალუა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%99%D7%A0%D7%A2%D7%96%D7%99%D7%A9%D7%A2_%D7%A9%D7%A8%D7%99%D7%A4%D7%98" title="כינעזישע שריפט — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="כינעזישע שריפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Sawgun" title="Sawgun — чжуань" lang="za" hreflang="za" data-title="Sawgun" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="чжуань" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B4%B3%E2%B5%8E%E2%B5%8E%E2%B4%B0%E2%B5%A2_%E2%B4%B0%E2%B5%9B%E2%B5%89%E2%B5%8F%E2%B5%A1%E2%B5%89" title="ⴰⴳⵎⵎⴰⵢ ⴰⵛⵉⵏⵡⵉ — тамазигхтский" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⴳⵎⵎⴰⵢ ⴰⵛⵉⵏⵡⵉ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="тамазигхтский" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B1%89%E5%AD%97" title="汉字 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="汉字" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%A2%E5%AD%97" title="漢字 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="漢字" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0n-j%C4%AB" title="Hàn-jī — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hàn-jī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%A2%E5%AD%97" title="漢字 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="漢字" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8201#sitelinks-wikipedia" title="Башҡа телдәргә һылтанмаларҙы төҙәтеү" class="wbc-editpage">Һылтанмаларҙы төҙәтергә</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Исем арауыҡтары"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Эстәлек битен ҡарау [c]" accesskey="c"><span>Бит</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF:%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" rel="discussion" title="Биттең эстәлеге тураһында фекерләшеү [t]" accesskey="t"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Телде үҙгәртергә" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">башҡортса</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ҡарауҙар"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=history" title="Биттең төҙәтеүҙәр журналы [h]" accesskey="h"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ҡоралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ҡоралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <div class="vector-menu-heading"> Ғәмәлдәр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=history"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Дөйөм </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Был биткә һылтанған барлыҡ биттәрҙең исемлеге [j]" accesskey="j"><span>Был биткә һылтанмалар</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%BB%D0%B5_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" rel="nofollow" title="Был бит һылтанған биттәрҙәге һуңғы үҙгәртеүҙәр [k]" accesskey="k"><span>Бәйле үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Барлыҡ махсус биттәр исемлеге [q]" accesskey="q"><span>Махсус биттәр</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&oldid=1269678" title="Биттең был өлгөһөнә даими һылтанма"><span>Даими һылтанма</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=info" title="Был бит тураһында ентекләберәк"><span>Бит мәғлүмәттәре</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&id=1269678&wpFormIdentifier=titleform" title="Был биттән нисек өҙөмтә яһау тураһында мәғлүмәт"><span>Биттән өҙөмтә яһарға</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%25A0%25D1%258B%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25B9_%25D1%258F%25D2%2599%25D1%258B%25D1%2583%25D1%258B"><span>Ҡыҫҡа URL алыу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:QrCode&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%25A0%25D1%258B%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25B9_%25D1%258F%25D2%2599%25D1%258B%25D1%2583%25D1%258B"><span>QR код алыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Баҫтырыу/сығарыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:Collection&bookcmd=book_creator&referer=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B"><span>Китап төҙөү</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:DownloadAsPdf&page=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=show-download-screen"><span>PDF форматында йөкләү</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&printable=yes" title="Биттең ҡағыҙға баҫтырыу өсөн өлгөһө [p]" accesskey="p"><span>Баҫтырыу өлгөһө</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башҡа проекттарҙа </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Chinese_characters" hreflang="en"><span>Викимилек</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8201" title="Мәғлүмәт һаҡлағысына бәйле элементҡа һылтанма [g]" accesskey="g"><span>Викимәғлүмәт элементы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Уҡыу көйләүҙәре</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">йәшерергә</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ba" dir="ltr"><table class="infobox" cellspacing="2" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em;"><tbody><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;">Ҡытай яҙыуы</td></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p><span data-wikidata-property-id="P18" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Hanzi.svg" class="mw-file-description" title="Традицион һәм ябайлаштырылған иероглифтар"><img alt="Традицион һәм ябайлаштырылған иероглифтар" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/300px-Hanzi.svg.png" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/450px-Hanzi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hanzi.svg/600px-Hanzi.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span><br /><span data-wikidata-qualifier-id="P2096" class="media-caption" style="display:block">Традицион һәм ябайлаштырылған иероглифтар</span></span> </p> </td></tr><tr><th style=""><a href="/wiki/%D0%AF%D2%99%D0%BC%D0%B0_(%D3%98%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%B0)" title="Яҙма (Әлифба)">Яҙыу тибы</a></th><td class="" style=""> <p>идеографик </p> </td></tr><tr><th style=""><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BD%D1%8A%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5" title="Донъя телдәре">Телдәр</a></th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡытай</a> һәм <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Япон теле">япон</a> телдәре, шулай уҡ элегерәк <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Вьетнам теле">вьетнам</a> һәм <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Корей теле">корей</a> телдәре </p> </td></tr><tr><th style="">Таралған территория</th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡытай Халыҡ Республикаһы">Ҡытай Халыҡ Республикаһы</a>, <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Ҡытай Республикаһы">Ҡытай Республикаһы</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80" title="Сингапур">Сингапур</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a> </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;">Тарихы</th></tr><tr><th style="">Барлыҡҡа килән урыны</th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">Ҡытай</a> </p> </td></tr><tr><th style="">Барлыҡҡа килгән ваҡыты</th><td class="" style=""> <p>б.э.т. яҡынса 2000 йылда </p> </td></tr><tr><th style="">Осор</th><td class="" style=""> <p>б.э.т. 2000 йыл — хәҙерге заман </p> </td></tr><tr><th style="">Иң боронғо документ</th><td class="" style=""> <p>цзягувэнь </p> </td></tr><tr><th style="">Туғандаш телдәр</th><td class="" style=""> <p>Корей (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль">хангыль</a>), япон </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;">Үҙенсәлектәре</th></tr><tr><th style="">Яҙыу йүнәлеше</th><td class="" style=""> <p>һулдан уңға, элек — өҫтән аҫҡа, уңдан һулға </p> </td></tr><tr><th style="">Билдәләр һаны</th><td class="" style=""> <p>Яҡынса 60 мең </p> </td></tr><tr><th style="">Юникод диапазоны</th><td class="" style=""> <p>U+4E00…U+9FA5, U+20000…U+2A6D6 и др. </p> </td></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"><span data-wikidata-claim-id="Q8201$a1a7605a-46a1-05d8-64b4-c43bdb11280a" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chinese_writing" title="commons:Category:Chinese writing"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chinese_writing" class="extiw" title="commons:Category:Chinese writing">Ҡытай яҙыуы Викимилектә</a></span></span></td></tr><tr><td style="text-align:right;" colspan="2"><div class="plainlinks noprint navbar" data-navboxnavigation-link="0" style="text-align:left; white-space:nowrap;"><span style="word-spacing:0">Шаблон: </span><span><span class="nv-view"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF:%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Ҡалып:Письменность"><span title="Просмотр этого шаблона">просмотр</span></a></span><span class="nv-talk"> • <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF_%D0%B1%D1%83%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%B0_%D1%84%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF:%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡалып буйынса фекерләшеү:Письменность (был бит юҡ)"><span title="Обсуждение этого шаблона">обсуждение</span></a></span><span class="nv-edit"> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:EditPage/%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF:%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Махсус:EditPage/Ҡалып:Письменность"><span title="Править этот шаблон">править</span></a></span></span></div></td></tr> </tbody></table> <p><b>Ҡытай яҙыуы</b> (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a><span> </span>трад.<span> </span>漢字<span>,</span> яб.<span> </span>汉字<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>hànzì</i><span>, </span>палл.<span>: </span>ханьцзы; <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Вьетнам теле">вьетн.</a> <span lang="vi"><i>Chữ Hán</i></span>, тьы-хан) — <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">Ҡытай</a> территорияһында барлыҡҡа килгән һәм мең йыллыҡ тарихы булған <i>иероглифик</i> йәки <i>идеографик</i> яҙыу системаһы. Һәр хәрефе телдәге фонемаларҙы ғына аңлатҡан <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82" title="Алфавит">алфавитҡа</a> нигеҙләнгән яҙыуҙан айырмалы бында һәр билдәгә фонетикаға өҫтәлмә тағы ла ниндәйҙер мәғәнә һалынған. Бындай билдәләр бик күп, уларҙың һаны унар меңләп иҫәпләнә. Ҡытай яҙмаһының ике төп төрө бар — <i>иҫке (вэньянь)</i> һәм <i>хәҙерге (байхуа)</i>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Map-Chinese_Characters.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Map-Chinese_Characters.png/330px-Map-Chinese_Characters.png" decoding="async" width="330" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Map-Chinese_Characters.png/495px-Map-Chinese_Characters.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Map-Chinese_Characters.png/660px-Map-Chinese_Characters.png 2x" data-file-width="1971" data-file-height="1269" /></a><figcaption> <b>Ҡара йәшел</b>: Рәсми нигеҙҙә йәки башлыса традицион иероглифтарҙы ҡулланыусы илдәр (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">Ҡытай</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3" title="Гонконг">Гонконг</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BE" title="Макао">Макао</a>).<br /> <b>Йәшел</b>: <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a> — традицион иероглифтарҙы күп ҡулланып та рәсми нигеҙҙә ябай иероглифтар алған ил <br /> <b>Яҡты-йәшел</b>: Ябай иероглифтарҙы рәсми ҡулланыусы илдәр (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">Ҡытай</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80" title="Сингапур">Сингапур</a>)<br /> <b>Йәшкелт</b>: Рәсми яҙыу системаһының береһе итеп ҡытай иероглифтарын (аҙ ғына айырымлыҡтар менән) алған илдәр (<a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D2%A1_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" class="mw-redirect" title="Көньяҡ Корея">Көньяҡ Корея</a>)<br /> <b>Һары</b>: Иероглифтарҙы үҙ ваҡытында ҡулланып, хәҙер уларҙы файҙаланмаған илдәр (<a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнам</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D2%A1_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" class="mw-redirect" title="Төньяҡ Корея">Төньяҡ Корея</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Монголия">Монголия</a>).</figcaption></figure> <p>Ҡытай тамғалары шулай уҡ <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Япон теле">япон</a> һәм <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль">корей яҙыуында</a> ҡулланыла (уларҙа кандзи һәм ханча исемдәре менән йөрөй). <a href="/wiki/1945_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1945 йыл">1945 йылға</a> тиклем ҡытай яҙыуын («хан ты» йәки «тьы-хан», <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Вьетнам теле">вьетн.</a> <span lang="vi"><i>Chữ Hán</i></span>) <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Вьетнам теле">вьетнам теле</a> яҙыуында файҙаланылған. </p><p>Халыҡ-ара аңлатмаларҙа ҡытай теленә нигеҙләнгән яҙыуҙар <i><span lang="en">CJK</span></i> (<a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B7_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Инглиз теле">ингл.</a> <span lang="en">Chinese, Japanese, Korean</span>) йәғни <i><span lang="en">CJKV</span></i> (өҫтәлмә <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B7_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Инглиз теле">ингл.</a> <span lang="en">Vietnamese</span> менән) тип атала. </p><p>Башлыса <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82" title="Санскрит">санскриттан</a> тәржемә ителгән текстар менән бергә шулай уҡ ҡытай буддистарының үҙенсәлекле әҫәрҙәре тупланған <i><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Буддизм">буддизм</a> ҡанундары йыйылмаһы</i>ның береһе (ҡытай типитакаһы) ҡытай иероглифтары менән яҙылған. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ал_тарих"><span id=".D0.90.D0.BB_.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85"></span>Ал тарих</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=1" title="Ал тарих бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=1" title="Ал тарих бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай яҙыуының йәше даими рәүештә аныҡлана бара. <a href="/wiki/1962_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1962 йыл">1962 йылда</a> ҡаҙыу эштәре ваҡытында <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B0%D0%BD%D1%85%D1%8D" title="Хуанхэ">Хуанхэ</a> йылғаһы буйында Цзяху ерлегендә гөбөргәйел панцырына яҙылған ҡытай иероглифтарына оҡшаған тамғалар табылған. Пиктограммалар шумер яҙыуҙарына ҡарағанда ла боронғораҡ: улар яңы эраға тиклем VI быуатта яҙылған, тип һанала<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Элгәре ҡытай яҙыуын тикшереүсе, танылған ғилми хеҙмәткәр Тан Лань ҡытай иероглификаһы 4-5 мең йыл элек барлыҡҡа килеүен фараз иткән<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Хәйер, Пэйлиган неолитик мәҙәниәтенең (яҡынса 6600 йыл б. э.т.) Цзяо яҙыуы тышҡы яҡтан хәҙерге заман ҡытай иероглифтарын хәтерләтә. Оҡшашлыҡ ялған булыуы ихтимал, сөнки боронғо өлгөләр хәҙерге ҡытай иероглифтарына оҡшамаған. Цзяху тамғалары менән иң боронғо ҡытай иероглифтары араһындағы бәйләнештә эҙмә-эҙлелек күренмәй —  был аңлашылып бөтмәгән яҙыу тармағы бөтөнләй яҙыу булмауы мөмкин<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарих"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85"></span>Тарих</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=2" title="Тарих бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=2" title="Тарих бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Orakelknochen.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Orakelknochen.JPG/220px-Orakelknochen.JPG" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Orakelknochen.JPG/330px-Orakelknochen.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Orakelknochen.JPG/440px-Orakelknochen.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="800" /></a><figcaption>Цзягувэнь</figcaption></figure> <p>Легенда нигеҙендә иероглифтарҙы<i> Цан Цзе</i> уйлап сығарған. Ул, миф буйынса, <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D1%8C_%D0%A8%D0%B8_%D0%A5%D1%83%D0%B0%D0%BD" title="Цинь Ши Хуан">Хуан Ди</a> ваҡытында батша һарайында тарих яҙыусыһы була. Бынан элек ҡытайҙар төйөнләп яҙыу менән файҙаланғандар. «Даодэцзине» әҫәре буйынса «И цзину» аңлатмаһында был хаҡта иҫкә алына. </p><p>Боронғо ҡытай яҙыуҙары гөбөргәйел панцирында һәм эре мөгөҙлө малдың ҡалаҡ һөйәктәренә эшләнгән, бында күрәҙәселек һөҙөмтәләре һаҡланған. Бындай һөйләмдәр <i>цзягувэнь</i> (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">甲骨文</span>) тип аталған. Ҡытай яҙыуының беренсе өлгөләре Шан династияһы хакимлығы осорона ҡарай (иң боронғо — XVII-сы быуат б. э. т.). </p><p>Һуңғы ваҡытта бронза ҡойоу технологияһы барлыҡҡа килә һәм бронза һауыттарында тамғаланыу башлана. Был һөйләмдәр исеме <i>цзиньвэнь</i> <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">金文</span> тип атала. Башта балсыҡҡа форма һалынған, яҙыуҙы дүрткел эсенә ҡуйып, иероглифтарҙы стандартлаштырыу башланған. </p><p>Ҡытай яҙыуының бәхәсле булмышын «тарихсы Чжоу» 史籀 (Shĭ Zhòu) хеҙмәте билдәләй. <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Хань династияһы">Хань</a> дәүере хикәйәһе буйынса уның Сюань-ван батшалығында б. э. т. IX—VIII быуаттарҙа хеҙмәт итеүе раҫлана. Уның исеме <i>дачжуань </i> атамалы классик каллиграфия стилдәренең беренсе авторы булыуы раҫлана. </p><p>Археологик яҡтан матди һаҡланыу кимәле тигеҙ урынлашмағанлыҡтан, ҡытай яҙыуын өйрәнеү ауырлаша. Шул уҡ ваҡытта, һөйәктә һәм баҡырҙа һаҡланған тамғалар, сағыштырмаса, яҡшы һаҡланған булһа, яңыраҡ замандағы, бамбук һәм ағас таҫмаларҙағы яҙыуҙар фәнгә билдәле түгел. Шуға ла ҡарамаҫтан, Шан дәүеренән һаҡланған, заманса яҙыу <i>цэ</i> 册 графаһы шундай яҙыуҙар булғанын дәлилләй. </p><p>Шан яҙыуы сағыштырмаса, үҫешкән һәм төплө системаны аңлата. Был ысынбарлыҡ мәғлүмәттәре асыҡланып бөтмәгән, Ҡытайҙағы яҙыу үҫешенең тәүге осорҙары барлығы тураһында һөйләй. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Иероглифтар_төрҙәре"><span id=".D0.98.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80_.D1.82.D3.A9.D1.80.D2.99.D3.99.D1.80.D0.B5"></span>Иероглифтар төрҙәре</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=3" title="Иероглифтар төрҙәре бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=3" title="Иероглифтар төрҙәре бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай иероглифтар типологияһы беренсе тапҡыр <i>Шовэнь Сюй Шэн</i>дең <a href="/wiki/%D2%BA%D2%AF%D2%99%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Һүҙлек">һүҙлегендә</a> тәртипкә һалына. Бер һүҙһеҙ бөтә иероглифтарҙы ябай <i>вэнь</i> 文 һәм ҡатнаш <i>цзы</i> 字 бүлектәргә айырып ҡарау уңайлы. Түбәндәге алты категорияға бүлеү академик бәхәс темаһына әүерелә, сөнки категориялар бер-береһенән етәрлек кимәлдә айырылмағандар. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Өндәүҙәр"><span id=".D3.A8.D0.BD.D0.B4.D3.99.D2.AF.D2.99.D3.99.D1.80"></span>Өндәүҙәр</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=4" title="Өндәүҙәр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=4" title="Өндәүҙәр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мәҫәлән, 上 <i>шан</i> һәм 下 <i>ся</i>, «өҫкә» һәм «аҫҡа» билдәләре һыҙыҡтан тура өҫкә һәм горизонталь һыҙыҡтан аҫта мәғәнәһендә өндәү ишараһын аңлата. Шул уҡ ваҡытта ябай билдәләрҙең бәйләнеше ҡатмарлы һәм шул уҡ ваҡытта абстракт төшөнсәләрҙе еткереүҙә ҡулланылыуы ихтимал. Әйтәйек, 上 … 下 <i>шан … ся</i> аңлатмалары, һүҙҙең нәмә тураһында барғанына ҡарап, «юғарылар … түбәнгеләр», «етәкселәр … бойһоноусылар» ғына түгел, һәм шулай уҡ «бер яҡтан … икенсе яҡтан (икенсенән)» мәғәнәләрендә килә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Һынлаусылар"><span id=".D2.BA.D1.8B.D0.BD.D0.BB.D0.B0.D1.83.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Һынлаусылар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=5" title="Һынлаусылар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=5" title="Һынлаусылар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Башта ябай рәсемдәр булған. Мәҫәлән, ауыҙ аҫҡа табан бөғөлөп, ярым түңәрәк килеш төшөрөлгән, өҫтә арҡыры һыҙыҡ ҡуйылған; шунан 口 <i>коу</i> «ауыҙ» иероглифы килеп сыҡҡан. Дуға өҫкә таба бөгөлөп һәм уның аҫтындағы нөктәләр күк менән бөртөктәрҙе һүрәтләй; тәүге «ямғыр» иероглифының тамғаһы — 雨 <i>юй.</i> Ваҡыт үтеү менән рәсемдәр һыҙма рәүешенә инә һәм ахыр сиктә, заманса төҫ ала. Тәүге сағылыштың эҙе һаҡланмаған. Бөтә һүрәтле билдәләр мәғәнәһе, тимәк, иероглификаның барлыҡ ябай лексика төшөнсәһе элементтары, хәҙер тик шартлы рәүештә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ябай_идеограммалар"><span id=".D0.AF.D0.B1.D0.B0.D0.B9_.D0.B8.D0.B4.D0.B5.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Ябай идеограммалар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=6" title="Ябай идеограммалар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=6" title="Ябай идеограммалар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай яҙыуында рәсемле билдәләр, <i>пиктограммалар</i>, аҙ урын алып тора. Идеограммалар күпкә артыҡ. Мәҫәлән, иероглиф 立 <i>ли</i> башта аяҡтарын киреп баҫҡан кеше һынына оҡшай, был һүрәт аҫтына горизонталь һыҙыҡ өҫтәлгән; әммә был һүрәт кеше һынын түгел, ә уның торошон аңлатҡан — «тороу». Ҡатмарлы идеограммала шартлы мәғәнә һыҙаттар әһәмиәтенең айырмаһына бәйле. Мәҫәлән, иероглиф 命 <i>мин</i> тәүге формала төҙөлөш кәүҙәләнешендә — «батша йорто» (аҫтына һыҙыҡ ҡуйылған иероглифтың өҫкө өлөшө — ҡыйыҡты сағылдыра), алдында тубыҡланып эйелгән кеше һыны һәм унан һулда ауыҙ (хәҙерге киҫәктәр формаһы 立 һәм 口); иероглифтың бөтә мәғәнәһе — «бойороу». Миҫалдан күренеүенсә, боронғо идеограмманың мәғәнәһе, мәҙәни-тарихҡа бәйле шарттарҙа балыҡҡа килеүе күҙ уңында тотола. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Берләшкән_идеограммалар"><span id=".D0.91.D0.B5.D1.80.D0.BB.D3.99.D1.88.D0.BA.D3.99.D0.BD_.D0.B8.D0.B4.D0.B5.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Берләшкән идеограммалар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=7" title="Берләшкән идеограммалар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=7" title="Берләшкән идеограммалар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Әһәмиәте саф шартлы рәүешкә әүерелгәс, һынға оҡшатып яһау юғала барғанда, идеограммалар әҙер график өлөштәрҙән төҙөлөп килә. Күпселек иероглифтәрҙең барлыҡҡа килеү мәғәнәһе — хәҙерге ваҡытта ҡулланған өлөштәрҙең әһәмиәтенә бәйләнеше. Мәҫәлән, иероглиф 伐 <i>фа</i>, 人 <i>жэнь</i> «кеше» һәм 戈 <i>гэ</i> «һөңгө» өлөштәренән барлыҡҡа килә, һәм хәҙер «киҫеү» һүҙен аңлата, ә тәүгеһе — «һөңгө менән сәнсеү (дошманға)». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Фоноидеограммалар"><span id=".D0.A4.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.B8.D0.B4.D0.B5.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Фоноидеограммалар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=8" title="Фоноидеограммалар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=8" title="Фоноидеограммалар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ябай һынлау билдәләренә лә, күпселек идеограммаларға ла оҡшамаған, өсөнсө ҡатнаш тип — фоноидеограммалар. Иероглифтең бер фоноидеографик өлөшө фонетик тип атала, икенсеһе — детерминатив. Иероглиф менән билдәләнгән һүҙ, фонетик яҡтан, фонетик тип билдәләнгән һүҙгә оҡшаған; икенсе төрлө әйткәндә, тамғаны тотош уҡыу, яҡынса, уның бер өлөшөн уҡыуға тиң. Мәҫәлән, иероглифтар:誹 «әсе телләнеү, яманлау, кәмһетеү» һәм非, шуларҙың бер мәғәнәһе «килбәтһеҙ, насар, яуызлыҡ», икеһенең дә әйтелеше- фэй; билдәләр:柑 «әфлисун» һәм 甘 «татлы» гань тип уҡыла, ә 蚶 билдәһе «устрица» — хань. Тамғаның икенсе өлөшө идеографик әһәмиәткә эйә, икенсе һүҙ менән әйткәндә, был тамғаның конкрет мәғәнәһе ҡараған өлкәһен билдәләй, шуға ла «детерминатив» тип атала. Фоноидеографик тамғалар ике ысул менән яһалғандар. </p><p>Беренсенән, фоноидеографик иероглифтар ниндәйҙер һүҙҙең яңы яһалма мәғәнәһен иероглиф менән билдәләүҙән килеп сыға. Ул башланғыс иероглифтан һәм уға ҡушылған детерминативтан тора. Бер һүҙ ике мәғәнәлә булып, ике тамғаның яңғырашы бер үк ҡала. Мәҫәлән, фэй 非 һүҙе «килбәтһеҙ, насар, яуызлыҡ» һүҙҙәренән башҡа «әсетелләнеү» мәғәнәһен ала, яңы тамға 誹, детерминатив 言 янь «һүҙ» ҡушылғандан һуң, барлыҡҡа килә. Һәр мәғәнәгә айырым иероглиф булмауы арҡаһында, башланғыс һүҙ икегә бүленеүгә килтерә. Улар ике айырым юлдан киткәндә, бер-береһе менән бәйләнеш күпкә юғала. </p><p>Икенсенән, ҡайһы бер һүҙҙәрҙе яңы иероглиф менән билдәләү өсөн фоноидеографик иероглифтар барлыҡҡа килә. Улар булған шул уҡ яңғырашлы иероглифтан (йәғни, омоним һүҙҙе аңлатыусы) һәм уға ҡушылған детерминативтан барлыҡҡа киләләр. Боронға ҡытай теле омонимдарға бай була, сөнки унда бер ижекле һүҙҙәр күберәк була, ә ижек һаны, уның фонетика системаһы шарты буйынса, сикләнә. Шулай итеп, омоним һүҙ табыуы ауыр булмай һәм уны билдәләүсе иероглифҡа детерминатив өҫтәп, һуңғыһына яңы аңлатма бирергә була. Хань 蚶 «устрица» — (диңгеҙ моллюскаһы) һүҙен билдәләр өсөн фонетик урынына яңғырашы оҡшаған тамға — гань甘 билдәһе ҡулланылған. Бының мәғәнәһе — «татлы». Детерминатив — 虫 чун ҡушылып, иероглифтың мәғәнәһе бөжәктәр донъяһын аңлата, йәғни, ҡусҡар, 蚶 тамғаһы яһалған. </p><p>Уларҙың составына ингән фонетиктәрҙе ятлап, иероглифтарҙың уҡылышын өйрәнеү ябай ғына булыр ине. Тик башланғыс фонетиктәрҙең яңғырашы күпкә үҙгәргән. Шуның арҡаһында хәҙерге ваҡытта фонетик булып ҡулланған, график элемент, бер төрлө генә уҡылып тормай, Японияла ғына түгел, хатта Ҡытайҙа ла шул уҡ. Шулай итеп, иероглифтың тышҡы биҙәгенән генә күп ваҡыт тамғаның уҡылышын аңларлыҡ түгел. </p><p>Алда әйтелеүенсә, детерминатив идеографика билдәләгес роль уйнай, ләкин ваҡыт үтеү менән был мәғәнә үҙгәрә. Боронғо Ҡытай һүҙлектәрендә һүҙҙәр, мәғәнәһенә ҡарап, төркөмдәргә бүленгән. Мәҫәлән, боронғо ҡытай һүҙлектәрҙең береһе «Эръя»ла (爾雅) һүҙҙәр төркөмгә бүленеп урынлаша: «күк» — ҡояш, ямғыр һәм башҡалар, «ер» — һыу, тауҙар, үләндәр, ағастар һәм башҡалар. Шуның арҡаһында, араларында оҡшаш детерминативтары булған иероглифтәр аңлатҡан һүҙҙәр ҙә берләшкән (өҫтә күрһәтелгән яһалыу шарттары буйынса). Бынан сығып иероглифтарҙы детерминативҡа ҡарап һүҙлектә урынлаштырырға була тигән фекер йөрөтрөргә мөмкин. Шулай итеп, детерминатив икенсе функцияға эйә булды — һүҙлектә иероглифтың урынын билдәләү, йәки уны табыу өсөн айырмаһын күрһәтеп тороу. Ваҡыт үтеү менән был күрһәткестең әһәмиәте арта, ә детерминативтың идеографик кәрәклеге кәмей. Һәм ул детерминативтан «асҡыс»ҡа әйләнә, был элемент шәрек тел өйрәнеү әҙәбиәтенең һүҙлек эшмәкәрлегендә шулай тип атала. Шуға детерминативы булмаған идеографик һәм пиктографик иероглифтары типтарына ла асҡыс булдырыу кәрәк була; бындай иероглифтарҙа асҡыс иҫәбенә тамғалағы булған график элементтәрҙе индерә башлайҙар йәки яңы асҡыс яҙылып ҡуйыла. Шул асҡыстарҙың һаны Ҡытайҙа һәм Японияла артабан төҙөлгән һүҙлектәрҙәге реаль детермативтарға ҡарағанда, кәмей бара һәм XVII быуаттан 214 һанына етеп, үҙгәрмәй ҡала. </p><p>Иероглиф барлыҡҡа килгәндә яңғырашы менән мәғәнәһе бер-береһенән айырылғыһыҙ була; боронғо Ҡытайҙа тамға һүҙҙе аңлатыр өсөн эшләнә һәм һүҙҙең мәғәнәһенә әйләнеүе шикһеҙ. Мәҫәлән, 山 тамғаһы шань «тау» һүҙен аңлатыу өсөн эшләнә, «шань» тип уҡыла һәм шул уҡ нәмәне аңлата — шань (йәки «тау»). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Өндәрҙе_үҙләштереү_(һүҙ_табышмаҡтары)"><span id=".D3.A8.D0.BD.D0.B4.D3.99.D1.80.D2.99.D0.B5_.D2.AF.D2.99.D0.BB.D3.99.D1.88.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B5.D2.AF_.28.D2.BB.D2.AF.D2.99_.D1.82.D0.B0.D0.B1.D1.8B.D1.88.D0.BC.D0.B0.D2.A1.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.29"></span>Өндәрҙе үҙләштереү (һүҙ табышмаҡтары)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=9" title="Өндәрҙе үҙләштереү (һүҙ табышмаҡтары) бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=9" title="Өндәрҙе үҙләштереү (һүҙ табышмаҡтары) бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Оҡшаш өндәрҙе йәки шуларға яҡын морфемаларҙы яҙыу өсөн алынған иероглифтар, <i>цзяцзе</i> <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">假借</span> <i>jiǎjiè</i>,тип аталалар, пиньин: һүҙмә-һүҙ: «үҙләштереү; исем ҡушыу», асылында урыҫ телендәге «опять» һүҙен «пять» — биш һанына алыштырыу: «о5». Мәҫәлән, <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">來</span> бойҙай пиктограммаһы булып, «бойҙай» һүҙен аңлата, <i>*mlək</i>. Был һүҙҙең өнө <i>*mlək</i> «килергә» һүҙенә оҡшағанлыҡтан, был ханьцзы «килергә» ҡылымын аңлатыр өсөн ҡулланыла башлаған. Ваҡыт үтеү менән, «килергә» мәғәнәһе киң тарала, ә бойҙайҙы аңлатыу өсөн ҡытайса <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">麥</span> тамғаһын уйлап сығаралар. Заманса был һүҙҙәрҙең әйтелеше, <i>lái</i> һәм <i>mài</i> һүҙҙәренә тап килә. </p><p>Боронғо ҡытай иероглифтары мысырҙар һәм шумерҙар яҙыуҙары һымаҡ, ҡатмарлы абстракт мәғәнәләрҙе төшөндөрөү өсөн ребус булып ҡулланылғандар. Ҡайһы ваҡытта яңы төшөнсәләр иҫкеһенә ҡарағанда, күпкә танылып ҡуя, һәм шуға күрә тәүге аңлатмаға яңы тамға уйлап тапҡандар. Ғәҙәттә был иҫке тамғаның үҙгәртелгән төрө була. Мәҫәлән, <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <span lang="zh">又</span>, <i>yòu</i>, "уң ҡул"ды аңлатҡан, ләкин <i>yòu</i> һүҙенең аңлатмаһын «яңынан, тағы бер тапҡыр» мәғәнәһендә ҡулланғандар, Һәм XX-се быуатта «又» тик «яңынан» һүҙен аңлатҡан,ә «уң ҡул»ға «ауыҙ» компоненты (口) өҫтәлгәс, иероглиф 右 барлыҡҡа килә. </p> <table class="wikitable"> <caption>Цзяцзе миҫалдары </caption> <tbody><tr> <th>Пиктограмма<br /> <p>йәки идеограмма </p> </th> <th>Ребус </th> <th>Баштағы һүҙ </th> <th>Тәүге мәғәнәгә яңы билдә </th></tr> <tr> <td><big>四</big> </td> <td><i>sì</i> «дүрт» </td> <td><i>sì</i> «морон» </td> <td><big>泗</big> (танауҙан сыҡҡан һыу, маңҡа) </td></tr> <tr> <td><big>枼</big> </td> <td><i>yè</i> «тигеҙ, йоҡа» </td> <td><i>yè</i> «табаҡ» </td> <td><big>葉</big> </td></tr> <tr> <td><big>北</big> </td> <td><i>běi</i> «төньяҡ» </td> <td><i>bèi</i> «арҡа» </td> <td><big>背</big> </td></tr> <tr> <td><big>要</big> </td> <td><i>yào</i> «теләк» </td> <td><i>yāo</i> «бил» </td> <td><big>腰</big> </td></tr> <tr> <td><big>少</big> </td> <td><i>shǎo</i> «әҙ генә» </td> <td><i>shā</i> «ҡом» </td> <td><big>沙</big> и <big>砂</big> </td></tr> <tr> <td><big>永</big> </td> <td><i>yǒng</i> «мәңгелек» </td> <td><i>yǒng</i> «йөҙөү» </td> <td><big>泳</big> </td></tr></tbody></table> <p>«Цзяцзе» һүҙе <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Хань династияһы">Хань заманында</a>, барлыҡҡа килһә лә, синониме <i>тунцзя</i> (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">通假</span>, , <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>tōngjiǎ</i>, һүҙмә-һүҙ: «алыштырып үҙләштереүсе»ғәҙәти<span> </span>通假<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>tōngjiǎ</i><span>, тураһы, һүҙмә-һүҙ: «алыштырып үҙләштереүсе»</span>) иң беренсе <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Мин империяһы">Мин заманында</a> билдәле була. Һөйләшкәндә синоним булып ҡулланылһа ла, лингвистика буйынса ҡарағанда, улар төрлөсә: <i>цзяцзе</i> — үҙенең яҙылышы булмаған аңлатмаларҙың фонетик үҙләштерелеүе (мәҫәлән, иероглиф 東 менән яҙыу «ике яҡтан бәйләнгән артмаҡ (юл тоҡсайы)»<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>), ә <i>тунцзя</i> — булған һүҙҙе икенсеһе менән алмаштырыу: <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">蚤</span>, , <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>zǎo</i>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D2%99%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%BF%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Палладийҙың транскрипциялау системаһы (был бит юҡ)">палл.</a>: <i>цзао</i>, һүҙмә-һүҙ: «бөрсә»трад.<span> </span>蚤<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>zǎo</i><span>, </span>палл.<span>: </span><i>цзао</i><span>, һүҙмә-һүҙ: «бөрсә»</span> <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">早</span>, , <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>zǎo</i>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D2%99%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%BF%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Палладийҙың транскрипциялау системаһы (был бит юҡ)">палл.</a>: <i>цзао</i>, һүҙмә-һүҙ: «иртә» һүҙенә трад.<span> </span>早<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>zǎo</i><span>, </span>палл.<span>: </span><i>цзао</i><span>, һүҙмә-һүҙ: «иртә»</span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Һан_күрһәткестәре"><span id=".D2.BA.D0.B0.D0.BD_.D0.BA.D2.AF.D1.80.D2.BB.D3.99.D1.82.D0.BA.D0.B5.D1.81.D1.82.D3.99.D1.80.D0.B5"></span>Һан күрһәткестәре</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=10" title="Һан күрһәткестәре бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=10" title="Һан күрһәткестәре бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Иероглифтарҙың өҙлөкһөҙ һәм әкренләп үҙгәреүе арҡаһында уларҙың дөрөҫ хисабы билдәһеҙ. Көндәлек тормошта ҡулланылған иероглифтар һаны бер нисә мең. Статистика буйынса, ғәҙәттә ҡулланған 1000 иероглифтар 92 % баҫма материалдарҙы үҙ эсенә ала, 2000 — 98 % -тан артыҡ, ә 3000 иероглифтар 99 % -ҡа тиклем. Ябайлаштырылған һәм традицион иероглифтар буйынса статистика һөҙөмтәләренең айырмалары күп түгел. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡытай Халыҡ Республикаһы">КНРда</a> белемле булыу стандарты 1500 тамғаны үҙләштереү һанала (ауыл ерендә) йәки 2000 билдә белеү (ҡала ерендә, һәм шулай уҡ, ауыл ерендәге эшселәр һәм хеҙмәткәрҙәр өсөн)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>3000 иероглиф белеү гәзит һәм махсус булмаған журналдар уҡыу өсөн етә.</li> <li>Ҡалын бер томлы аңлатмалы һәм ике телле һүҙлектәр<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ҡағиҙә булараҡ, 6000—8000 иероглифтан тора. Бында һирәк ҡулланылған иероглифтар ҙа бар, мәҫәлән боронғо ритуаль йыһаздар йәки ҡулланылған традицион ҡытай дарыуҙары исемлеге.</li> <li>Иероглифтар һүҙлеге, «Чжунхуа цзыхай» (中華字海) <a href="/w/index.php?title=1994_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="1994 года (был бит юҡ)">1994 йылғы</a> баҫма 568 иероглифтар<sup id="cite_ref-taipei_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-taipei-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-log_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-log-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul> <p><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%8C_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Хань (династия)">Хань династияһы</a> заманында ҡытай ғалимы Сюй Шэн «Шовэнь цзецзы» тигән хеҙмәтендә барлыҡ иероглифтарҙың һанын иҫәпләй<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AF%B4%E6%96%87%E8%A7%A3%E5%AD%97" class="extiw" title="zh:说文解字">说文解字</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="ҡытай телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ҡыт.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%E8%AF%B4%E6%96%87%E8%A7%A3%E5%AD%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="说文解字 (был бит юҡ)">баш.</a></span> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="на китайском языке">(кит.)</span>русск. 9353 иероглиф килеп сыға. Һуңыраҡ, Көньяҡ Гу Еван династияһы ваҡытында (<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A1%BE%E9%87%8E%E7%8E%8B" class="extiw" title="zh:顾野王">顾野王</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="ҡытай телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ҡыт.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%E9%A1%BE%E9%87%8E%E7%8E%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="顾野王 (был бит юҡ)">баш.</a></span> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="на китайском языке">(кит.)</span>русск.; 519—581) «Юйпянь» (玉篇) төҙөй, 16 917 иероглиф иҫәпләп сығара. Быны эшкәрткәндән һуң, «Дагуан ихуэй юйпянь» «大广益会玉篇» яңы эше донъя күрә, 22 726 иероглифтар барлығы тураһында дәлил бар. Сун династияһы ваҡытында бер төркөм ғалимдар «Лэй пянь» (类篇)китабын сығара, бында 31 319 иероглиф инә. Икенсе төркөм ғалимдар 53525 иероглифтан торған «Цзи юнь» (集韵) китабын сығара. </p><p>Хәҙерге быуатта ҡулланған иероглифик һүҙлектәр эстәлегендә, әле файҙаланған һәм әҙәби ҡомартҡыларҙа осраған иероглифтар һаны бик күп. Мәҫәлән, «Канси цзыдянь» (康熙字典)эше, <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BD_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Цин империяһы">династии Цин</a> ваҡытында яһала, 47 035 иероглиф инә. «Ҙур ҡытай-япон һүҙлеге» (大汉和字典 Дай кан-ва дзитэн / Да хань-хэ цзыдянь) 48 902 иероглиф, Һәм бынан башҡа 1062 иероглиф ҡушымталар ҙа бар. Тайвань һүҙлеге — «Чжунвэнь да цзыдянь» (中文大字典) 49 905 иероглифты үҙ эсенә ала. Ҡытай һүҙлеге — «Ханьюй да цзыдянь»дә (汉语大字典) 54 678 иероглиф. Иң яңы һүҙлек — «Чжунхуа цзыхай»ҙа (中华字海) 85 568 иероглиф бар һәм «Ханьюй да цзыдянь» (汉语大字典), «Чжунвэнь да цзыдянь» «中文大字典», «Канси цзыдянь» «康熙字典» һәм «Шовэнь цзецзы» «说文解字» һүҙлектәренән тора. XXI быуатта Японияла сыҡҡан һүҙлек «Нихон кондзяку модзикё:» (日本今昔文字鏡 <i>Жибэнь цзиньцзе вэньцзыцзин</i>), 150 мең иероглифты үҙ эсендә һаҡлап, иң ҙур һүҙлек булып һанала. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Иң_аҙ_һәм_иң_күп_һыҙыҡлы_иероглифтар"><span id=".D0.98.D2.A3_.D0.B0.D2.99_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B8.D2.A3_.D0.BA.D2.AF.D0.BF_.D2.BB.D1.8B.D2.99.D1.8B.D2.A1.D0.BB.D1.8B_.D0.B8.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>Иң аҙ һәм иң күп һыҙыҡлы иероглифтар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=11" title="Иң аҙ һәм иң күп һыҙыҡлы иероглифтар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=11" title="Иң аҙ һәм иң күп һыҙыҡлы иероглифтар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Иң ябай иероглифтарҙың берәр генә һыҙығы бар. Киң билдәле 一 <i>һәм</i> «бер», тағы иероглифтар бар — 丨 <i>гунь</i>, 亅 <i>цзюэ</i> һәм 丿 <i>пе</i>. Иң күп һыҙыҡтар менән яһалған иероглиф, хәҙерге ваҡытта  — «<span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Taito_2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Taito_2.svg/25px-Taito_2.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Taito_2.svg/38px-Taito_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Taito_2.svg/50px-Taito_2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span>» <i>отодо, дайто, тайто</i>. Ул 3 иероглифтан тора «龍» <i>лун</i> «аждаһа» һәм 3 иероглиф «雲» <i>юнь</i> «болот», һөҙөмтәлә иероглиф 84 һыҙыҡтан тора һәм «аждаһаның осҡан сағы» һынлана<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Был иероглиф кодировка исемлегенә ингән <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/TRON_(encoding)" class="extiw" title="en:TRON (encoding)">TRON</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=TRON_(encoding)&action=edit&redlink=1" class="new" title="TRON (encoding) (был бит юҡ)">баш.</a></span> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="на английском языке">(англ.)</span>русск.. Икенсе урында һыҙыҡтар һаны буйынса 4-тән тора «龍» иероглиф <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Zh%C3%A9.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Zh%C3%A9.svg/25px-Zh%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Zh%C3%A9.svg/38px-Zh%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Zh%C3%A9.svg/50px-Zh%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span>/<b>𪚥</b> (U+2A6A5) <i>чжэ</i> «күп һүҙле», 64 һыҙығы бар һәм рамкала Юникодҡа инә <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Han_unification" class="extiw" title="en:Han unification">Han unification</a><span class="noprint" style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="на английском языке">(англ.)</span></span><span class="link-ru noprint metadata" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;">русск.</span><span lang="en" style="font-style: italic"></span>. Өсөнсө — 䨻 <i>бэн</i> «йәшен тауышы» — 4-тән тора «雷» һәм 52 һыҙығы бар, «Шовэнь цзецзы» исемлегенә инә. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ҡытай_иероглифтарының_яҙылыш_үрнәктәре_һәм_ҡағиҙәләре"><span id=".D2.A0.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D0.B8.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D1.8F.D2.99.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D1.88_.D2.AF.D1.80.D0.BD.D3.99.D0.BA.D1.82.D3.99.D1.80.D0.B5_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D2.A1.D0.B0.D2.93.D0.B8.D2.99.D3.99.D0.BB.D3.99.D1.80.D0.B5"></span>Ҡытай иероглифтарының яҙылыш үрнәктәре һәм ҡағиҙәләре</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=12" title="Ҡытай иероглифтарының яҙылыш үрнәктәре һәм ҡағиҙәләре бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=12" title="Ҡытай иероглифтарының яҙылыш үрнәктәре һәм ҡағиҙәләре бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Elements.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Elements.svg/220px-Elements.svg.png" decoding="async" width="220" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Elements.svg/330px-Elements.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Elements.svg/440px-Elements.svg.png 2x" data-file-width="232" data-file-height="324" /></a><figcaption>Ҡытай иероглифының төп график үрнәктәре </figcaption></figure> <p>Ҡытай иероглифының төп график үрнәктәре: </p> <ul><li>1. Горизонталь һыҙыҡ;</li> <li>2. Аҫма һыҙыҡ;</li> <li>3. Нөктә;</li> <li>4. Һул яҡҡа ауыш;</li> <li>5. Ырғаҡ;</li> <li>6. Уң яҡҡа ауыш;</li> <li>Нөктә яҙылышы: <ul><li>7. өҫтән аҫҡа,</li> <li>8. аҫтан өҫкә;</li></ul></li> <li>9. Яһалма өлөштәр - үрнәк.</li></ul> <p>Яҙыу ҡағиҙәләре: </p> <ul><li>Горизонталь һулдан уңға яҙыла.</li> <li>Аҫма һәм ауыш өҫтән аҫҡа яҙыла.</li> <li>Иероглиф өҫтән аҫҡа яҙыла.</li> <li>Аҫма, горизонталь менән киҫелеп, шуларҙан һуң яҙыла (шулай ҙа аҫҡы горизонталь киҫешмәһә, аҫманан һуң яҙыла).</li> <li>Нөктә уң яҡта иң һуңында ҡуйыла.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ҡытай_яҙыуының_мәҙәниәткә_йоғонтоһо"><span id=".D2.A0.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D1.8F.D2.99.D1.8B.D1.83.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.BC.D3.99.D2.99.D3.99.D0.BD.D0.B8.D3.99.D1.82.D0.BA.D3.99_.D0.B9.D0.BE.D2.93.D0.BE.D0.BD.D1.82.D0.BE.D2.BB.D0.BE"></span>Ҡытай яҙыуының мәҙәниәткә йоғонтоһо</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=13" title="Ҡытай яҙыуының мәҙәниәткә йоғонтоһо бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=13" title="Ҡытай яҙыуының мәҙәниәткә йоғонтоһо бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Киң таралыуы һәм юғары статусы менән билдәле булыуынса, ҡытай яҙыуы мәҙәниәт күҙлегенән ҙур әһәмиәткә эйә (синосфераны ҡара). <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">Ҡытай</a> иероглифтарын дөйөм яҙыу юнәлешендә төрлө диалектта, хатта төрлө телдә ҡулланғандар. Боронғо Японияла, Кореяла һәм Вьетнамда ҡытай иероглифтары берҙән-бер рәсми яҙыу системаһы булған. </p><p>Ҡытай иероглифтарының уҡылышы һәм яҙылышы бер-береһенә бәйләнмәгәнлектән, икенсе халыҡтарға уны ҡулланыу еңелләшә. Мәҫәлән, боронғо Японияла, Кореяла һәм Вьетнамда ҡытай телендә һөйләшмәгәндәр, тик ҡытай яҙыуын ҡулланғандар. Был, бер-береһенең һөйләшеүен аңламаған, күп төрлө диалект төркөмдәрҙең берҙәмлегенә, милли ойошоуона ярҙам итә. </p><p>Ҡытай яҙыуы сиктәш дәүләттәргә ҙур йоғонто яһай. Ҡытай яҙыуын ҡулланыусы уртаҡ даирә барлыҡҡа килә. Бында <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a>, Корея һәм <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнам</a> инә. Бөгөнгө көнгә тиклем Япония яҙыуында ҡытай иероглифтары киң ҡулланыла. Корея Халыҡ Демократик Республикаһында Һәм Вьетнамда иероглифтар хәҙер ҡулланылмай, һуңғы йылдарҙа Корея Республикаһында ҡулланыу көндән-көн һирәгәйә бара. Шуға ҡарамаҫтан, Көньяҡ һәм Төньяҡ Кореяла кеше исемдәрендә һәм фирмалар менән географик объектар атамаларында ҡытай иероглифтары йыш ҡулланыла. Тик уларҙың әйтелеше ҡытай әйтелешенән айырыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Япония_(Кандзи)"><span id=".D0.AF.D0.BF.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.28.D0.9A.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B7.D0.B8.29"></span>Япония (Кандзи)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=14" title="Япония (Кандзи) бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=14" title="Япония (Кандзи) бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай яҙыуы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F_%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%83%D1%8B" title="Корея ярымутрауы">Корея ярымутрауы</a> аша <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японияға</a> III быуатта үтеп инә. Икенсе донъя һуғышынан һуң, Японияла иероглифтар ҡулланыу һәм уларҙың һаны сикләнә башлай. «Ҡулланырға тейеш иероглифтар исемлеге» (当用漢字表 то:ё: кандзихё:) һәм «Кеше исемдәрендә ҡулланылған иероглифтар исемлеге» (人名用字表 [дзиммё:ё: дзихё:]) баҫылып сығалар, бында иероглифтар бер ни тиклем ябайлаштырыла һәм 新字体 <i>синдзитай</i> тип аталалар. Әммә иероглифтарҙы әҙәби әҫәрҙәрҙә ҡулланыу сикләнелмәй. Ҡайһы бер иероглифтарҙы яңынан яһап ябайлаштырыу, ҡытай яҙыуын үҙләштермәҫ өсөн эшләнә. Мәҫәлән, «辻» <i>цудзи</i> («сатлыҡ», идеограмма «барыу» һәм «тәре») өлөштәренән тора, «栃» <i>тоти</i>, «峠» <i>то: гэ</i> («артылыш», идеограмма «тау», «өҫкә» һәм «аҫҡа» өлөштәренән) һәм «広» <i>ко</i>: (广), «転» тэн (转), «働» <i>до</i>: («эш», идеограмма «кеше» һәм «йөрөү» бүлектәренән) һәм башҡалар. Ҡара: Кандзи. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вьетнам"><span id=".D0.92.D1.8C.D0.B5.D1.82.D0.BD.D0.B0.D0.BC"></span>Вьетнам</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=15" title="Вьетнам бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=15" title="Вьетнам бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай яҙыуы <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнамға</a> I быуатта инә һәм <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Вьетнам теле">вьетнам телендә</a> яҙыу системаһы булып ҡулланыла. Ҡытай иероглифтарына «тьы-хан» вьетнам иероглифтары «тьы-ном» (<a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">喃字</span>, , <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>nánzì</i>трад.<span> </span>喃字<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>nánzì</i>) өҫтәлә. Был вьетнам теленә яраҡлашыу өсөн эшләнә. <a href="/wiki/1945_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1945 йыл">1945 йылдан</a> һуң иероглифик яҙыу ҡулланылмай. Уға алмашҡа латиница нигеҙендә әлифба яҙыуы индерелә. Хәҙерге ваҡытта Вьетнамда иероглифик яҙыу эҙе әҙ һаҡланған<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Халыҡ_ижады"><span id=".D0.A5.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D2.A1_.D0.B8.D0.B6.D0.B0.D0.B4.D1.8B"></span>Халыҡ ижады</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=16" title="Халыҡ ижады бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=16" title="Халыҡ ижады бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png/170px-Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png" decoding="async" width="170" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png/255px-Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png/340px-Chinese_Character_zhao1_cai2_jin4_bao3.png 2x" data-file-width="420" data-file-height="400" /></a><figcaption>Ҡытай лигатураһы, яҙыу «招財進寶», финанс байлыҡ теләү</figcaption></figure> <ul><li>Лигатуралар<span title="# Башҡортса:бер-береһенә бәйле булған; бергә ҡойолған ике йәки өс хәреф"><sup><a href="#_Башҡортса:бер-береһенә_бәйле_булған;_бергә_ҡойолған_ике_йәки_өс_хәреф">[⇨]</a></sup></span>: Изге һүҙҙәр ҡушымтаһының бер иероглифта ҡулланыу. Йыш осраған лигатуралар — <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">招財進寶</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%88%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%84%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ябайлаштырылған иероглифтар (был бит юҡ)">ябайл.</a> <span lang="zh">招财进宝</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>zhāocáijìnbǎo</i>трад.<span> </span>招財進寶<span>,</span> упр.<span> </span>招财进宝<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>zhāocáijìnbǎo</i> — финанс байлыҡ теләү һәм <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">雙喜</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%88%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%84%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ябайлаштырылған иероглифтар (был бит юҡ)">ябайл.</a> <span lang="zh">双喜</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/shuangxi" class="extiw" title="en:shuangxi">шуанси</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D1%83%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шуанси (был бит юҡ)">баш.</a></span></i>трад.<span> </span>雙喜<span>,</span> упр.<span> </span>双喜<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/shuangxi" class="extiw" title="en:shuangxi">шуанси</a> (англ.)русск.</i> (<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9B%8D" class="extiw" title="zh:囍">двойное счастье</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="ҡытай телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ҡыт.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Двойное счастье (был бит юҡ)">баш.</a></span> (кит.)русск.) — яңы никахлашҡандар өсөн икеләтә бәхет символы.</li> <li>Һынлы сәнғәт иероглифтары (<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E9%B8%9F%E5%AD%97" class="extiw" title="zh:花鸟字">Цветы и птицы</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="ҡытай телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ҡыт.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%8B_%D0%B8_%D0%BF%D1%82%D0%B8%D1%86%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цветы и птицы (был бит юҡ)">баш.</a></span> (кит.)русск.): Һынлы сәнғәт һүрәте, ҡытай сәнғәтенең махсус стилендә эшләнгән; күбеһенсә, үҫемлектәр, сәскәләр, ҡоштар, бөжәктәр һәм балыҡтар рәсемдәре. Яҡындан ҡарағанда һүрәт тәбиғәт пейзажына оҡшай, ә ҡырҙан иероглифтар формалары айырым күренә. Бындай һынлы сәнғәт <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">ҡыт.</a> <a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D3%99%D2%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай имләһе (был бит юҡ)">ғәҙәти</a> <span lang="zh">花鳥字</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%88%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%84%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ябайлаштырылған иероглифтар (был бит юҡ)">ябайл.</a> <span lang="zh">花鸟字</span>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D1%8C_(%D0%B9%D3%99%D2%93%D0%BD%D0%B8_%D2%A1%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8B_%D1%85%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиньинь (йәғни ҡытай өндәрен роман алфавиты хәрефтәре менәнн яҙыу (был бит юҡ)">пиньин</a>: <i>huāniǎozì</i>, һүҙмә-һүҙ: «иероглиф «сәскәләр һәм ҡоштар» стилендә»трад.<span> </span>花鳥字<span>,</span> упр.<span> </span>花鸟字<span>, </span>пиньинь<span>: </span><i>huāniǎozì</i><span>, тип атала, һүҙмә-һүҙ: «иероглиф «сәскәләр һәм ҡоштар стилендә»»</span>. Ҡытайҙа Һынлы сәнғәт иероглифтарын Яҙғы байрамда һәм Сиркәү байрамында күрергә мөмкин. Элек сәнғәт иероглифтары уңыштар һәм бәхет теләктәре яҙыу өсөн ҡулланғандар. Иероглифтарҙы нәфис һүрәтләү көнсығыш илдәрендә урам маһирлығына әйләнгән.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Иероглифик_сәнғәт"><span id=".D0.98.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA_.D1.81.D3.99.D0.BD.D2.93.D3.99.D1.82"></span>Иероглифик сәнғәт</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=17" title="Иероглифик сәнғәт бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=17" title="Иероглифик сәнғәт бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Liang%27s_calligraphy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Liang%27s_calligraphy.jpg/170px-Liang%27s_calligraphy.jpg" decoding="async" width="170" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Liang%27s_calligraphy.jpg/255px-Liang%27s_calligraphy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/Liang%27s_calligraphy.jpg 2x" data-file-width="264" data-file-height="480" /></a><figcaption>Каллиграфик эш Лян Цичао</figcaption></figure> <p>Иероглифтарҙың үҙҙәренә күрә нәфис формаһы бар. Яҙыуҙың төп ҡоралы — бумала, буяу аша күп нәмәне аңлатырға мөмкин. Иероглифтарға нәфис форма бирә алыу оҫталығы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Каллиграфия">каллиграфия</a> тип атала. Каллиграфия менән бәйле гравировка сәнғәте һәм ташҡа иероглифтар һыҙыу, скульптураларҙа һәм башҡа нәмәләрҙә булып тора. </p><p>Каллиграфия Ҡытай илдәрендә киң таралған (Ҡытай, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a>, Корея, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80" title="Сингапур">Сингапур</a>, һәм аҙ күләмдә <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнамда</a>) һәм ул һынлы сәнғәттең бер төрө булып һанала. Каллиграфик эштәр буйынса, даими рәүештә конкурстар һәм күргәҙмәләр ойошторолоп тора. Поэтик рәүештә каллиграфия сәнғәте <i>«Күҙ күңеле»</i>тип йөрөтөлә. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="_Иероглифтарҙың_тап_килеүе"><span id="_.D0.98.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80.D2.99.D1.8B.D2.A3_.D1.82.D0.B0.D0.BF_.D0.BA.D0.B8.D0.BB.D0.B5.D2.AF.D0.B5"></span> Иероглифтарҙың тап килеүе</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=18" title=" Иероглифтарҙың тап килеүе бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=18" title=" Иероглифтарҙың тап килеүе бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Иероглифтарҙың тура килгән мәғәнәләрҙе аңлатыу өсөн айырым, үҙе генә ҡуллана алыуын һәм шулай уҡ бер-нисә (икене, өстө һәм күберәк) иероглифтар бергә ҡушып ҡуллана алыуҙарын әйтеп китеү мөһим. Ябайлаштырып аңлатҡанда, түбәндәгесә була. Иероглиф сығышы менән, бер ижекле һүҙҙе йәки бер ижекле морфеманы аңлата. Үҙенә оҡшаш һәм айырылып торған күп яҡлы һүҙҙәрҙең иероглифтары менән тамғалау юлы менән барғанда, һөҙөмтәлә, йөҙ меңәрләгән тамғалы яҙыу менән эш итәргә тура киләсәк. Бының урынына, күп ижекле ҡытай һүҙҙәрен бер нисә иероглифтар менән яҙалар — бер ижеккә бер һүҙ принцибе менән (был, ҡағиҙә булараҡ, морфемаға тура килә). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тамыр_+_суффикс"><span id=".D0.A2.D0.B0.D0.BC.D1.8B.D1.80_.2B_.D1.81.D1.83.D1.84.D1.84.D0.B8.D0.BA.D1.81"></span>Тамыр + суффикс</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=19" title="Тамыр + суффикс бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=19" title="Тамыр + суффикс бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мәҫәлән, тамыр 鸟 (<span>niǎo</span>, 'ҡош'), суффикс 儿 менән ялғанып (er, кәметеү һүҙ яһаусы мәғәнәһендә) <span>niǎo</span>r (Niǎo er) (ҡошсоҡ) һүҙенә әйләнә, һәм 鸟儿 тип яҙыла. Тамыр 瓜 (<span>guā</span>, ҡабаҡ) кәметеү суффиксы 子 (Zi «семя» «seed») ялғанып, 瓜子 (<span>guāzǐ</span> килеп сыға — ҡабаҡ йәки ҡөнбағыш емеше). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тамыр_+_тамыр"><span id=".D0.A2.D0.B0.D0.BC.D1.8B.D1.80_.2B_.D1.82.D0.B0.D0.BC.D1.8B.D1.80"></span>Тамыр + тамыр</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=20" title="Тамыр + тамыр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=20" title="Тамыр + тамыр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай телендә көслө һүҙ төҙөүсе алым булып ике тамыр бәйләнеше һанала. Урыҫ телендәге һымаҡ 'пароход' йәки 'дальнобойный', һүҙҙәрендә тамырҙар мәғәнәһе бәйләнешеп, барлыҡҡа килгән ҡатнаш һүҙ мәғәнәһен аңлата. Миҫал өсөн, транспорт атамалары — йыш ҡына ике тамырлы (йәки унанан да ҡатмарлыраҡ) һүҙҙәр, бында ингән тамыр — 车 <i>chē</i> («йөк арбаһы»): </p> <ul><li>火车 <i>huǒchē</i> «поезд» (транспорт төрө мәғәнәһендә) ( 火 <i>huǒ</i> «ялҡын»)</li> <li>列车 <i>lièchē</i> «состав (поездың)» ( 列 <i>liè</i>, «тоташтырыу»)</li> <li>汽车 <i>qìchē</i> «автомобиль» ( 汽 <i>qì</i>, «газ»)</li></ul> <p>Төрлө урындарҙы аңлатып, барлыҡҡа килтереүсе тамырҙар — 场 <i>chǎng</i> («урын, майҙансыҡ»): </p> <ul><li>农场 <i>nóngchǎng</i> «ферма» ( 农 <i>nóng</i>, «ауыл хужалығы»),</li> <li>工場 <i>gōngchǎng</i> «завод» ( 工 <i>gōng</i>, «эш»)</li> <li>战场 <i>zhànchǎng</i> «һуғыш яланы» ( 战 <i>zhàn</i>, «һуғыш»).</li></ul> <p>Күп осраҡта ҡатнаш һүҙҙең бер тамыры тәүге мәғәнәһен юғалта һәм суффикс һымаҡ ҡулланыла тип әйтергә була. Мәҫәлән, «тыуыу» тамыры 生 <i>shēng</i> менән: <i>xuésheng</i> 学生 «студент» («уҡырға» тамыры менән 学 <i>xué</i>), йәки <i>yīshēng</i> 医生 «врач» («медицина» тамыры менән 医 <i>yī</i>) һүҙҙәр барлыҡҡа килтерә. </p><p>Бынан башҡа, мәғәнәһе буйынса ике төрлө тамырҙар, мәғәнәләре бәйле йәки ят нәмәне аңлатҡан һүҙ яһауҙары ихтимал: </p> <ul><li>东西 <i>dōngxi</i> «әйбер» (东 <i>dōng</i> — «көнсығыш», 西 <i>xī</i> — «көнбайыш»). (Икенсе элемент был осраҡта нейтраль тон ала)</li> <li>大小 <i>dàxiǎo</i> «размер» (大 — «ҙур», 小 — «бәләкәй»).</li> <li>多少 <i>duōshao</i> «күпме» (多 <i>duō</i> — «күп», 少 <i>shǎo</i> — «аҙ»).</li></ul> <p>Ошо юл менән, һаны сикләнгән (хәтһеҙ генә булһа ла) иероглифтарҙың , ниндәйҙер мәғәнәһе аша күп төрлө аңлатмаларҙы билдәләргә мөмкин. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ҡатмарлы_морфемдар"><span id=".D2.A0.D0.B0.D1.82.D0.BC.D0.B0.D1.80.D0.BB.D1.8B_.D0.BC.D0.BE.D1.80.D1.84.D0.B5.D0.BC.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Ҡатмарлы морфемдар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=21" title="Ҡатмарлы морфемдар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=21" title="Ҡатмарлы морфемдар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Урыҫ теленән айырылмалы, ҡытай телендә күп ижекле морфемдар аҙ таралған. Ҡағиҙә булараҡ — бер ижеккә бер иероглиф, морфемдарҙың ижектәренә, айырым алғанда мәғәнәһеҙ, бер нисә иероглифтар ҡулланыла. </p><p>Мәҫәлән, <i>shānhú</i> («мәрйен», фарсы теленән алынған) һүҙен айырым мәғәнәле өлөштәргә бүлеүе ауыр. Уның айырым ике ижекле тамырҙан дәлилләү тәбиғи. Шулай ҙа, ул ике ижектән торғас, ике иероглифтар 珊瑚 менән яҙыла.Айырым (珊 <i>shān</i> һәм 瑚 <i>hú</i>) ижектәре ҡулланылмай, «<i>shānhú</i> һүҙенең беренсе ижеге» һәм «shānhú һүҙенең икенсе ижеге», ҡыҫҡартыу осраҡтарын иҫәпкә алмағанда, бергә ҡулланғанда ғына мәғәнәһе була. Үҙҙәренең боронғо 珊 һәм 瑚 мәғәнәләрендә башҡа ҡулланылмайҙар. Икенсе киң билдәле миҫал — 蝴蝶 <i>húdié</i> «күбәләк» һүҙе. Уны аңлатҡан иероглифтар яҙылыуы, 蝴 (<i>hú</i>) практикала айырым бер ҡасан да ҡулланылмай, ә 蝶 (<i>dié</i>) шулай ҙа бер нисә китапса яҙылған ҡуш һүҙҙәрҙә ҡулланылған: (蝶骨, <i>diégǔ</i>, «шына һымаҡ һөйәк» (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Латин теле">лат.</a> <i><span lang="la">os sphenoidale</span></i>), тураһы — «күбәләккә оҡшаған һөйәк»). </p><p>Ошо рәүештә, сит ил исемдәре һәм географик атамалар бөғөнғө көндә сит ил телдәренән индерелә. Мәҫәлән, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/zh" class="extiw" title="en:zh">克隆</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%E5%85%8B%E9%9A%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="克隆 (был бит юҡ)">баш.</a></span> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="Инглиз телендә">(англ.)</span>русск. <i>kèlóng</i> — «клон», йәки <a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8E%AB%E6%96%AF%E7%A7%91" class="extiw" title="zh:莫斯科">莫斯科</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="ҡытай телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ҡыт.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=%E8%8E%AB%E6%96%AF%E7%A7%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="莫斯科 (был бит юҡ)">баш.</a></span> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="Ҡытай телендә">(кит.</span><span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="Ҡытай телендә">)</span>русск. <i>Mòsīkè</i> — «Мәскәү». Был осраҡта иероглифтарҙың, ижектәр яҙа торған,тәүге мәғәнәһе бик үк әһәмиәтле түгел. Тексты еңел аңлау өсөн, алынған траскрипция, мөмкин тиклем, үҙ мәғәнәһендә һирәк ҡулланыла торған иероглифтар файҙаланыу кәрәк, (мәҫәлән, сөнки, был һүҙҙәр, тәүге мәғәнәләре, хәҙер ҡулланылған телдән сыҡҡандар). Шулай итеп, хәҙерге типик текста иероглифтар 克 һәм 斯 күпселек, үҙҙәренең «фонетик» ролендә осратырға мөмкин — сит ил телдәренән ингән һүҙҙәрҙә ke һәм si ижектәрен яҙыу өсөн — үҙҙәренең «мәғәнәле» төшөнсәләренә (克 kè:«эйәртеү, еңеү»; 斯 sī: «был») ҡарағанда. </p><p>Әйтергә кәрәк, ҡытай теленән айырмалы, япон телендә «бер иероглиф — бер ижек» ҡағиҙәһе юҡ, шуға күрә бер кандзи японса күп ижекле тамыр яҙыу өсөн ҡулланырға мөмкин. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Яҙыуҙың_йүнәлеше"><span id=".D0.AF.D2.99.D1.8B.D1.83.D2.99.D1.8B.D2.A3_.D0.B9.D2.AF.D0.BD.D3.99.D0.BB.D0.B5.D1.88.D0.B5"></span>Яҙыуҙың йүнәлеше</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=22" title="Яҙыуҙың йүнәлеше бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=22" title="Яҙыуҙың йүнәлеше бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg/220px-Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg/330px-Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg/440px-Seattle-Longmen-Jiujia-3576.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Ресторан атамаһы <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%8D%D1%82%D0%BB" title="Сиэтл">Сиэтле</a> ҡапҡа өҫтөндә уңдан һулға яҙылған (龍門大酒家, Lóngmén Dà <b>Jiǔjiā</b>, йәки «Ҙур ресторан» «Аждаһалар ҡапҡалары»), һәм ситкә һулдан уңға (龍門酒家, Lóngmén <b>Jiǔjiā</b>, йәки «Ресторан» «Аждаһалар Ҡапҡалары»)</figcaption></figure> <p>Ғәҙәттә ҡытайҙар өҫтән аҫҡа яҙғандар, ә бағанала уңдан һулға килгәндәр. Ҡайһы осраҡта (мәҫәлән, иғландар элгәндә) ҡулланылған горизонталь яҙыу уңдан һулға эшләнгән. </p><p>Һуңғараҡ «Европа» яҙыу ысулы — горизонталь һулдан уңға яҙыу ҡуллана башлағандар. КНР-ҙа һәм Төньяҡ Кореяла электән («иҫке» нәфис әҙәбиәттән башҡа) горизонталь яҙыу ҡулланыла. Японияла, Көньяҡ Кореяла һәм Тайванда вертикаль яҙыу нәфис китаптарҙа һәм гәзиттәрҙә ҡулланыла; ғилми нәшриәттә тик горизонталь яҙыу ҡулланыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Яҙыу_формалары"><span id=".D0.AF.D2.99.D1.8B.D1.83_.D1.84.D0.BE.D1.80.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Яҙыу формалары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=23" title="Яҙыу формалары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=23" title="Яҙыу формалары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Пунктуация"><span id=".D0.9F.D1.83.D0.BD.D0.BA.D1.82.D1.83.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.8F"></span>Пунктуация</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=24" title="Пунктуация бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=24" title="Пунктуация бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Классик ҡытай яҙыуында (вэньянь) пунктуация аҙ ҡулланылған; нөктә күпселек осраған (。) һәм тамсыға оҡшаған өтөр (、). Беренсеһе һөйләмде тамамлау өсөн ҡулланыла, ә тышҡы күренеше (түңәрәк) формаһында, Европа нөктәһе (.) менән бутап, һөйләмдә иероглифтың берәй өлөшө итеп яңлышмаҫ өсөн ҡулланыла. </p><p>Хәҙерге ҡытай яҙыуында (байхуа), традицион тамғаларҙан башҡа, Европа пунктуация билдәләре (, ; : ? !) киң ҡулланыла — шул уҡ ваҡытта, Европа өтөрө һәм тамсыға оҡшаған өтөр мәғәнәләре төрлөсә. Шулай итеп, тамсыға оҡшаған өтөр, бер-бер артлы килгән, һөйләмдең оҡшаш өлөштәрен айырыр өсөн ҡуйыла. Европа өтөрө грамматик конструкцияларҙы айыра, мәҫәлән, ҡатмарлы һөйләмдәрҙең өлөштәрен бүлә. Икенсе билдәләр: йәйәләр （）【】［］, тырнаҡтар 《》〈〉「」『』﹁﹂ "", урталағы нөктә ·, ҡабатланыу билдәһе һәм башҡалар. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тулы_һәм_ябай_иероглифтар"><span id=".D0.A2.D1.83.D0.BB.D1.8B_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D1.8F.D0.B1.D0.B0.D0.B9_.D0.B8.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>Тулы һәм ябай иероглифтар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=25" title="Тулы һәм ябай иероглифтар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=25" title="Тулы һәм ябай иероглифтар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:E4359-Dublin-Chinatown.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/E4359-Dublin-Chinatown.jpg/220px-E4359-Dublin-Chinatown.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/E4359-Dublin-Chinatown.jpg/330px-E4359-Dublin-Chinatown.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/E4359-Dublin-Chinatown.jpg/440px-E4359-Dublin-Chinatown.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Ябайлаштырылған иероглифтар сит илдә барлыҡҡа килгән ойошмаларҙа киң ҡулланыла</figcaption></figure> <p>Ябай иероглифтар сағыштырмаса яңы ғына барлыҡҡа килгән сит ил ҡытай общиналарында киң ҡулланыла, мәҫәлән, Дублинскийҙа. </p><p>Әлеге ваҡытта күпселек иероглифтарҙы 3 варианттарҙа осратырға мөмкин: ябай ҡытай варианты, ябай япон варианты һәм традицион. </p><p>Ҡытай телендә ябай иероглифтар <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡытай Халыҡ Республикаһы">ҠХР-ҙа</a> 1950 йылдарҙа уйлап сығарыла һәм 1956 йылда рәсми яҙыу системаһы итеп булдырылған. 1964 йылда ҡайһы бер үҙгәрештәр индерелгән. Артабанғы реформалар 1977 йылда индерелгән, тик тиҙҙән (1986) улар туҡтатылған, шунан бирле киләсәктә үҙгәрештәр булмаясаҡ тип иғлан ителгән. </p><p>Сингапур шулай уҡ рәсми рәүештә ҠХР-ҙа эшләп сығарылған ябай иероглифтарҙы ҡабул итә (1960, 1974, 1993 й.). Уның артынан күрше Малайзия ла эйәрә (1981). </p><p>Традицион (тулы) иероглифтар Кореяла, Тайванда, Гонконг һәм Макаола ҡулланылыуын дауам итә. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D2%A0%D1%83%D1%88%D0%BC%D0%B0_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Америка Ҡушма Штаттары">АҠШ</a> һәм <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Канада">Канадалағы</a> ҡытай общиналарында шулай уҡ традицион (тулы) иероглифтар өҫтөнлөк ала, тик күпселек Европа ҡалаларында ябай иероглифтар киңерәк ҡулланыла (ҡытай халҡы сағыштырмаса яңыраҡ килеп сыҡҡан һәм КНРҙан тамырҙары булған ҡалалар, тик Гонконг һәм Тайванда түгел). </p><p>Унан тыш, КНР һәм <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80" title="Сингапур">Сингапурҙа</a> тулы иероглифтар иҫке китаптарҙың яңы баҫмаһы һәм сәнғәт маҡсаттары өсөн ҡулланыла ала. </p><p>Японияла ябай иероглифтар 1964 йылда индерелгән. Ҡайһы бер иероглифтар КНР менән Японияла айырмалы рәүештә ябайлаштырылған. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="_Иероглифтарҙың_диалект_формалары"><span id="_.D0.98.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D0.B8.D1.84.D1.82.D0.B0.D1.80.D2.99.D1.8B.D2.A3_.D0.B4.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82_.D1.84.D0.BE.D1.80.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span> Иероглифтарҙың диалект формалары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=26" title=" Иероглифтарҙың диалект формалары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=26" title=" Иероглифтарҙың диалект формалары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Macau-bus-1032.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Macau-bus-1032.jpg/220px-Macau-bus-1032.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Macau-bus-1032.jpg/330px-Macau-bus-1032.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Macau-bus-1032.jpg/440px-Macau-bus-1032.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Автобус, Тайпуға бара (氹仔, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BE" title="Макао">Макао</a>) ҡасабаһы. Путунхуала иероглиф 氹 юҡ тиергә була</figcaption></figure> <p>Хәҙерге ваҡытта ҡайһы бер ҡытай диалекттарында, шул иҫәптән бигерәк тә кантон диалектында, әҙәби <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Ҡытай">ҡытай</a> телендә булмаған яңы тамғалар барлыҡҡа килеү процесы бик әүҙем бара. Был тамғаларҙы ҡулланыу рәсми органдар тарафынан көйләнмәй, Ҡытайҙа сыҡҡан һүҙлектәрҙә теркәлмәй, күпселек шрифтарҙа ла юҡ. Тәү нәүбәттә һүҙ <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Неологизм">неологизмдар</a> тураһында бара, диалектарҙа уларҙың яңғырашы путунхуанан айырылып тора. Путунхуала, башҡа диалектарҙағы һымаҡ, неологизмдарға яңы тамғалар ғәҙәттә радикал-детерминатив + <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Фонетика">фонетик</a> тамға принцибында барлыҡҡа киләләр. Шуның арҡаһында бер үк терминдәге төрлө яңғырашлы тамғалар төрлөсә килеп сығыуы ихтимал. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="_Юникодта_ҡытай_символдары"><span id="_.D0.AE.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.BE.D0.B4.D1.82.D0.B0_.D2.A1.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D1.81.D0.B8.D0.BC.D0.B2.D0.BE.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span> Юникодта ҡытай символдары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=27" title=" Юникодта ҡытай символдары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=27" title=" Юникодта ҡытай символдары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡытай иероглифтарының төп өлкәһе — <code>U+4E00</code>…<code>U+9FA5</code> (20 902 урын). Һирәк ҡулланылған символдар өсөн бирелгән өлкә: <code>U+20000</code>…<code>U+2A6D6</code> (42 711 урын). Шулай уҡ бер нисә ярҙамсы өлкәләр бар. </p><p>Ҡытай, япон һәм корея телдәрендә күпселек иероглифтарҙың, бер үк нәмәне аңлатып, бер ни тиклем айырылмалы яҙылыштары алынған. Шулай ҙа, Юникод яҙылыш түгел, ә символдар булғас, унда тура килгән иероглифтар берләшкән (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Han_unification" class="extiw" title="en:Han unification">Han unification</a><span class="noprint" style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="на английском языке">(англ.)</span></span><span class="link-ru noprint metadata" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;">русск.</span><span lang="en" style="font-style: italic"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Han_unification" class="extiw" title="en:Han unification">Han unification</a><span style="font-size:95%; position: relative; top: .4em"> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span><span class="link-ru" style="font-size:80%; margin-left:-1.7em; position: relative; top: -.4em;"><a href="/w/index.php?title=Han_unification&action=edit&redlink=1" class="new" title="Han unification (был бит юҡ)">баш.</a></span></span>). Дөрөҫ яҙылышы тура килгән шрифт файҙаланып һайлап алына. Веб-битендә текст тег ярҙамында ҡайһы телгә ҡарағанын күрһәтһә, браузерҙәр быны автоматик рәүештә эшләй <code lang="html4strict">lang</code>. </p><p>Бер үк Юникод символдарының ҡытай һәм япон хатында төрлөсә яҙылыш миҫалдары: </p> <table border="1" style="font-size: 200%; text-align: center; line-height: normal; width: 100%" class=""> <tbody><tr> <td lang="ru" style="font-size: medium">Ҡытайса </td> <td>与 </td> <td>令 </td> <td>刃 </td> <td>海 </td> <td>化 </td> <td>外 </td> <td>才 </td> <td>画 </td> <td>骨 </td></tr> <tr lang="ja"> <td lang="ru" style="font-size: medium">Японса </td> <td>与 </td> <td>令 </td> <td>刃 </td> <td>海 </td> <td>化 </td> <td>外 </td> <td>才 </td> <td>画 </td> <td>骨 </td></tr></tbody></table> <p>Ҡытай һәм япон телдәрендә ҡуйылған хәрефтәр ярҙамында, яҙылышты һайлау мөмкинселлектәре булған браузерҙә, был таблица миҫалында: </p><p><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Han-unification-example.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/Han-unification-example.png" decoding="async" width="720" height="101" class="mw-file-element" data-file-width="720" data-file-height="101" /></a></span> </p><p>Ғәҙәти һәм ябайлаштырылған иероглифтар төрлө кодтар менән күрһәтелгән, шулар иҫәбендә, бер төптән тап килмәүҙәре айҡанлы (бер нисә ғәҙәти иероглифтарға бер ябайы тура килеүе ихтимал). </p><p>Ҡытай, япон һәм корея яҙылыштары бүленгән кодировкалар бар, мәҫәлән: </p> <ul><li>ISO/IEC 2022 <span>(</span><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/ISO/IEC_2022" class="extiw" title="en:ISO/IEC 2022">англ.</a></i><span>)</span></li> <li>CNS 11643 <span>(</span><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CNS_11643" class="extiw" title="en:CNS 11643">англ.</a></i><span>)</span></li> <li>Chinese Character Code for Information Interchange <span>(</span><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_Character_Code_for_Information_Interchange" class="extiw" title="en:Chinese Character Code for Information Interchange">англ.</a></i><span>)</span></li> <li>TRON <span>(</span><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/TRON_(encoding)" class="extiw" title="en:TRON (encoding)">англ.</a></i><span>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="_Ҡытай_теленең_әлифбә_транскрипциялары"><span id="_.D2.A0.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D1.82.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D2.A3_.D3.99.D0.BB.D0.B8.D1.84.D0.B1.D3.99_.D1.82.D1.80.D0.B0.D0.BD.D1.81.D0.BA.D1.80.D0.B8.D0.BF.D1.86.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span> Ҡытай теленең әлифбә транскрипциялары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=28" title=" Ҡытай теленең әлифбә транскрипциялары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=28" title=" Ҡытай теленең әлифбә транскрипциялары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Латин алфавиты: </p> <ul><li>Пиньинь (Ҡытайҙа рәсми система)</li> <li>Латынға күсерелгән ҡытай әлифбаһы (СССР-ҙа һәм Ҡытайҙа 1930 — 40 йылдарҙа коммунистар ҡулланған)</li> <li>Уэйд — Джайлз транскрипцион системаһы</li></ul> <p>Кириллица ҡулланып: </p> <ul><li>Палладий транскрипцион системаһы (Россия стандарты буйынса)</li> <li>Дунған теле әлифбаһы</li></ul> <p>Ҡытай фонетик алфавиты: </p> <ul><li>Нюй-шыу</li> <li>Бопомофо</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Яңы_һүҙҙәр"><span id=".D0.AF.D2.A3.D1.8B_.D2.BB.D2.AF.D2.99.D2.99.D3.99.D1.80"></span>Яңы һүҙҙәр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=29" title="Яңы һүҙҙәр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=29" title="Яңы һүҙҙәр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol><li>На, в — өҫтөнә,эсенә — 在</li> <li>Компакт-диск — компакт-диск — 光盘</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Музыка">Музыка</a> — музыка — 音乐</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Универмаг (был бит юҡ)">Универмаг</a> — универмаг — 商店</li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%81" title="Бизнес">Бизнес</a> — бизнес — 业务</li> <li>Часто — йыш — 常</li> <li>Следовать — артынан — 跟</li> <li>Известный — билдәле — 已知</li> <li>Книга — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF" title="Китап">китап</a> — 书</li> <li>Газета — <a href="/wiki/%D0%93%D3%99%D0%B7%D0%B8%D1%82" title="Гәзит">гәзит</a> — 报纸</li> <li>Тетрадь — <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D3%99%D1%84%D1%82%D3%99%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дәфтәр (был бит юҡ)">дәфтәр</a> — 笔记本</li> <li>Там — тегендә — 那</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ҡытай_яҙыуында_филателия"><span id=".D2.A0.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D1.8F.D2.99.D1.8B.D1.83.D1.8B.D0.BD.D0.B4.D0.B0_.D1.84.D0.B8.D0.BB.D0.B0.D1.82.D0.B5.D0.BB.D0.B8.D1.8F"></span>Ҡытай яҙыуында филателия</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=30" title="Ҡытай яҙыуында филателия бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=30" title="Ҡытай яҙыуында филателия бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Почта Тайвань, 6 апрель, 1995 г. выпущена цепка (16 юл шиғырҙар Һыу Ши "Ритуал һалҡын пищи"). Мәғәнә һалыу — таратыу донъяла тураһында белемдәр традицион ҡытай мәҙәниәтенә һәм, айырым алғанда, тураһында сыға. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="_Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"><span id="_.D0.A8.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.B9_.D1.83.D2.A1_.D2.A1.D0.B0.D1.80.D0.B0.D2.93.D1.8B.D2.99"></span> Шулай уҡ ҡарағыҙ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=31" title=" Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=31" title=" Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡытай теле">Ҡытай теле</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Иҫкәрмәләр"><span id=".D0.98.D2.AB.D0.BA.D3.99.D1.80.D0.BC.D3.99.D0.BB.D3.99.D1.80"></span>Иҫкәрмәләр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=32" title="Иҫкәрмәләр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=32" title="Иҫкәрмәләр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://grani.ru/Society/History/m.30949.html">Самые древние письмена давали прямую связь с небесами — Грани.</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2006 йыл 9 декабрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061209081928/http://www.grani.ru/Society/History/m.30949.html">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Тан Лань, Чжунго вэньцзы сюэ (Учение о китайском письме), Шанхай, 1981, с. 63-66.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Софронов М. В., Китайское языкознание в 50-80-хх гг.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/4745744/The_Origins_of_Chinese_Writing_the_Neolithic_Evidence">The Origins of Chinese Writing: the Neolithic Evidence | Paola Demattè - Academia.edu</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.internationalscientific.org/CharacterASP/CharacterEtymology.aspx?characterInput=%E6%9D%B1&submitButton1=Etymology">Etymology</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pinyin.info/news/2006/chinese-literacy/">Chinese literacy</a> (Китайская грамотность)<span> </span>(англ.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">«A Chinese-English Dictionary», редактор У Цзиньжун (吴锦荣).Беренсе тапҡыр Пекиндә 1978 -се йылда баҫыла. Ҡытайҙа төп ҡытай - инглиз һүҙлегенә әүерелә, һәм сит илдәрҙә күп тапҡыр яңынана баҫтырыла. Һүҙлек 976 биттән тора һәм 31 бит инеш һүҙҙән һәм һылтанмаларҙан тора.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Far East Chinese-English Dictionary (Hardcover), ред. Лян Шицю (梁实秋).Тайбэй, 1992.</span> </li> <li id="cite_note-taipei-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-taipei_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Чжао Шоухуэй, Чжан Дунбо, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.colips.org/journal/volume17/JCLC_2007_V17_N2_04.pdf">Совокупность китайских иероглифов — цифровая перспектива</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2011 йыл 16 июль <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110716070911/http://www.colips.org/journal/volume17/JCLC_2007_V17_N2_04.pdf">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Дэниэл Г.</span> </li> <li id="cite_note-log-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-log_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Victor H. Mair, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=695">Кто имеет самый большой словарь?</a>, 9 октября 2008</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%81%9F%E3%81%84%E3%81%A8" class="extiw" title="ja:たいと">たいと</a> (яп.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vietnam.vnanet.vn/vnp/ru-ru/13/69/69/7219/default.aspx">Печатные доски династии Нгуен — Иллюстрированный журнал Вьетнам</a>. Проверено 9 марта 2013. .</span><span class="citation"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vietnam.vnanet.vn/vnp/ru-ru/13/69/69/4621/default.aspx">Иероглиф «долголетие» в жизни вьетнамцев — Иллюстрированный журнал Вьетнам</a>. Проверено 9 марта 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6EzIno4r6">Архивировано из первоисточника 9 марта 2013</a>.</span><span class="citation"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vietnam.vnanet.vn/vnp/ru-ru/13/70/70/31276/default.aspx">И снова Тэт, и снова встреча со старым каллиграфом… — Иллюстрированный журнал Вьетнам</a>. Проверено 9 марта 2013. .</span><span class="citation"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vietnam.vnanet.vn/vnp/ru-ru/13/67/67/5531/default.aspx">Каллиграфы в Хошимине встречают Тэт — Иллюстрированный журнал Вьетнам</a>. Проверено 9 марта 2013. .</span><span class="citation"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vietnam.vnanet.vn/vnp/ru-ru/13/70/70/232/default.aspx">Прозрачный ручей все течет — Иллюстрированный журнал Вьетнам</a>. Проверено 9 марта 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6EzIxB1KM">Архивировано из первоисточника 9 марта 2013</a>.</span><span class="citation"></span></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Һылтанмалар"><span id=".D2.BA.D1.8B.D0.BB.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Һылтанмалар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&veaction=edit&section=33" title="Һылтанмалар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&action=edit&section=33" title="Һылтанмалар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="metadata plainlinks navigation-box ruwikiWikimediaNavigation" style="margin:0 0 1em 1em; clear:right; border:solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; background:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color:inherit; padding:1ex; font-size:90%; float:right;"> <tbody><tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chinese_writing" title="commons:Category:Chinese writing"><img alt="commons:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </th> <td><span class="wikicommons-ref"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chinese_writing?uselang=ru">Ҡытай яҙыуы</a></span> Викимилектә </td></tr> </tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zein.se/patrick/3000char.html">The most common Chinese characters in order of frequency.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lingua.mtsu.edu/chinese-computing/statistics/index.html">Character frequency lists.</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2010 йыл 28 ғинуар <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100128052138/http://lingua.mtsu.edu/chinese-computing/statistics/index.html">архивланған</a>.</span></small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hieroglyphs.ru/">Китайские иероглифы и их значение на русском.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://t-lar.narod.ru/hierog.html">20902 иероглифа представленных в Юникоде</a><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(недоступная ссылка)</span></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡытай_яҙыуы&oldid=1269678">https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡытай_яҙыуы&oldid=1269678</a>» битенән алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Махсус:Категориялар">Категориялар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Категория:Ҡытай">Ҡытай</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B" title="Категория:Ҡытай яҙыуы">Ҡытай яҙыуы</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Йәшерелгән категория: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B8%D0%BC%D0%B8_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8" title="Категория:Википедия:Статьи с нерабочими ссылками">Википедия:Статьи с нерабочими ссылками</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Был бит һуңғы тапҡыр 22:20 2 март 2024 үҙгәртелгән.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> буйынса рөхсәт ителгән; өҫтәмә шарттар ҡулланылыуы мөмкин. Тулыраҡ мәғлүмәт алыу өсөн, <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Ҡулланыу шарттарын</a> ҡарағыҙ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Сер һаҡлау сәйәсәте</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0">Википедия тураһында</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%83">Яуаплылыҡтан баш тартыу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртип кодексы</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Эшләүселәр</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ba.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie ҡулланыу тураһында белдереү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ba.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобиль версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-kvtzs","wgBackendResponseTime":196,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.428","walltime":"0.791","ppvisitednodes":{"value":6147,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":89356,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":20853,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":34,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":12,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":9669,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 400.724 1 -total"," 61.88% 247.971 1 Ҡалып:Письменность"," 60.53% 242.552 1 Ҡалып:Карточка"," 51.77% 207.462 5 Ҡалып:Wikidata"," 32.67% 130.914 1 Ҡалып:Карточка/Викисклад"," 18.48% 74.038 1 Ҡалып:Сначала_имя"," 17.42% 69.787 1 Ҡалып:Str_find"," 16.91% 67.751 1 Ҡалып:Str_find/logic"," 11.98% 47.987 199 Ҡалып:Str_left"," 10.20% 40.871 1 Ҡалып:Commons"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.104","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3861328,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype commonsMedia of P18 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7649cfcddd-ctvf7","timestamp":"20241127133334","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u04a0\u044b\u0442\u0430\u0439 \u044f\u0499\u044b\u0443\u044b","url":"https:\/\/ba.wikipedia.org\/wiki\/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8201","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8201","author":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0442\u0430\u0440\u044b\u043d\u0434\u0430 \u04a1\u0430\u0442\u043d\u0430\u0448\u044b\u0443\u0441\u044b\u043b\u0430\u0440"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u0424\u043e\u043d\u0434\u044b","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-03-03T07:21:37Z","dateModified":"2024-03-02T22:20:44Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/99\/Hanzi.svg"}</script> </body> </html>