CINXE.COM
Bioma - Wikipedia, la enciclopedia libre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bioma - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"be524012-a3bf-420d-9caa-da194e4d5b06","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bioma","wgTitle":"Bioma","wgCurRevisionId":166319543,"wgRevisionId":166319543,"wgArticleId":11499,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN","Wikipedia:Artículos con identificadores AAT","Biomas"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bioma","wgRelevantArticleId":11499,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q101998","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.gadget.imagenesinfobox&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/1200px-Vegetation-spanish.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="539"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/800px-Vegetation-spanish.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="359"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/640px-Vegetation-spanish.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="287"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bioma - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Bioma"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Bioma"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bioma rootpage-Bioma skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Bioma" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Bioma" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Bioma" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Bioma" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Características" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Características"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Características</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Características-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Características</span> </button> <ul id="toc-Características-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-El_factor_climático" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#El_factor_climático"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>El factor climático</span> </div> </a> <ul id="toc-El_factor_climático-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Conceptos_similares" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Conceptos_similares"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Conceptos similares</span> </div> </a> <ul id="toc-Conceptos_similares-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Organización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Organización"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Organización</span> </div> </a> <ul id="toc-Organización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Principales_biomas_del_mundo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Principales_biomas_del_mundo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Principales biomas del mundo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Principales_biomas_del_mundo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Principales biomas del mundo</span> </button> <ul id="toc-Principales_biomas_del_mundo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tundra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tundra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Tundra</span> </div> </a> <ul id="toc-Tundra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bosque_caducifolio_y_bosque_mediterráneo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bosque_caducifolio_y_bosque_mediterráneo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Bosque caducifolio y bosque mediterráneo</span> </div> </a> <ul id="toc-Bosque_caducifolio_y_bosque_mediterráneo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pradera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pradera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Pradera</span> </div> </a> <ul id="toc-Pradera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chaparral" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chaparral"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Chaparral</span> </div> </a> <ul id="toc-Chaparral-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Desierto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Desierto"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Desierto</span> </div> </a> <ul id="toc-Desierto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taiga" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Taiga"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Taiga</span> </div> </a> <ul id="toc-Taiga-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Estepa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estepa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Estepa</span> </div> </a> <ul id="toc-Estepa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Selva_tropical" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Selva_tropical"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.8</span> <span>Selva tropical</span> </div> </a> <ul id="toc-Selva_tropical-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sabana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sabana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.9</span> <span>Sabana</span> </div> </a> <ul id="toc-Sabana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Biomas_acuáticos_y_arrecifes_de_coral" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Biomas_acuáticos_y_arrecifes_de_coral"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.10</span> <span>Biomas acuáticos y arrecifes de coral</span> </div> </a> <ul id="toc-Biomas_acuáticos_y_arrecifes_de_coral-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Manglar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Manglar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.11</span> <span>Manglar</span> </div> </a> <ul id="toc-Manglar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Clasificación" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Clasificación"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Clasificación</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Clasificación-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Clasificación</span> </button> <ul id="toc-Clasificación-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sistema_de_Holdridge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sistema_de_Holdridge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Sistema de Holdridge</span> </div> </a> <ul id="toc-Sistema_de_Holdridge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Esquema_de_clasificación_de_tipos_de_bioma_de_Whittaker" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Esquema_de_clasificación_de_tipos_de_bioma_de_Whittaker"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Esquema de clasificación de tipos de bioma de Whittaker</span> </div> </a> <ul id="toc-Esquema_de_clasificación_de_tipos_de_bioma_de_Whittaker-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Parámetros_de_Whittaker_para_la_clasificación_de_los_tipos_de_bioma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Parámetros_de_Whittaker_para_la_clasificación_de_los_tipos_de_bioma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Parámetros de Whittaker para la clasificación de los tipos de bioma</span> </div> </a> <ul id="toc-Parámetros_de_Whittaker_para_la_clasificación_de_los_tipos_de_bioma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sistema_de_Walter" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sistema_de_Walter"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Sistema de Walter</span> </div> </a> <ul id="toc-Sistema_de_Walter-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sistema_de_Bailey" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sistema_de_Bailey"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Sistema de Bailey</span> </div> </a> <ul id="toc-Sistema_de_Bailey-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sistema_del_WWF" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sistema_del_WWF"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Sistema del WWF</span> </div> </a> <ul id="toc-Sistema_del_WWF-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zonas_ecológicas_de_la_FAO" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zonas_ecológicas_de_la_FAO"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Zonas ecológicas de la FAO</span> </div> </a> <ul id="toc-Zonas_ecológicas_de_la_FAO-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bioma</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 83 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-83" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">83 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Bioom" title="Bioom – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Bioom" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%85" title="حيوم – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حيوم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bioma" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Biom" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – baskir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Биом" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baskir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%91%D0%BC" title="Біём – bielorruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Біём" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%91%D0%BC" title="Біём – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Біём" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Биом" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="बायोम – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="बायोम" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A6%B2" title="জীবাঞ্চল – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জীবাঞ্চল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – bosnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Biom" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Bioma" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%95_%DA%BE%DB%95%D8%B1%DB%8E%D9%85%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زیندە ھەرێمەکانی وشکانی – kurdo sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زیندە ھەرێمەکانی وشکانی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Biom" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – chuvasio" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Биом" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvasio" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Biom" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%96kozone" title="Ökozone – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Ökozone" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%B3%CE%B1%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1" title="Μεγαοικοσύστημα – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Μεγαοικοσύστημα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Biome" title="Biome – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Biome" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Biomo" title="Biomo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Biomo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Bioom" title="Bioom – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Bioom" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Bioma" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D9%85" title="زیستبوم – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زیستبوم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Biomi" title="Biomi – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Biomi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Biome" title="Biome – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Biome" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Bith%C3%B3m" title="Bithóm – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Bithóm" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Bioma" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%95%D7%9E%D7%94" title="ביומה – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="ביומה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="बायोम – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बायोम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Biom" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Biy%C3%B2m" title="Biyòm – criollo haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Biyòm" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="criollo haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Biom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%AB%D5%B8%D5%B4" title="Բիոմ – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բիոմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Bioma" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Auan" title="Auan – inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Auan" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADfbelti" title="Lífbelti – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Lífbelti" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Bioma" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%BE%A4%E7%B3%BB" title="生物群系 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生物群系" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – javanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Bioma" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ბიომი – georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბიომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – kazajo" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Биом" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazajo" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%EB%AC%BC_%EA%B5%B0%EA%B3%84" title="생물 군계 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생물 군계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Biyom" title="Biyom – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Biyom" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – kirguís" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Биом" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguís" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Biomas" title="Biomas – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Biomas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Bioma" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Биом" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – malayo" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Biom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Bijoma" title="Bijoma – maltés" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Bijoma" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltés" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – bajo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Biom" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bajo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Bioom" title="Bioom – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Bioom" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – noruego nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Biom" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruego nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Biom" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Bi%C3%B2ma" title="Biòma – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Biòma" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Baayoomii" title="Baayoomii – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Baayoomii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Biom" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%88%D9%85" title="بائیوم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="بائیوم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D9%88%D9%85" title="بايوم – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="بايوم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Bioma" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Biom" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Биом" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Биом" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Biom" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B6%BA%E0%B7%9D%E0%B6%B8" title="බයෝම – cingalés" lang="si" hreflang="si" data-title="බයෝම" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalés" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Biome" title="Biome – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Biome" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Bi%C3%B3m" title="Bióm – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Bióm" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Biom" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Bioma" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Биом" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Bioma" title="Bioma – sundanés" lang="su" hreflang="su" data-title="Bioma" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanés" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Biom" title="Biom – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Biom" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="உயிர்மம் – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உயிர்மம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%A8" title="ชีวนิเวศ – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="ชีวนิเวศ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Biyoma" title="Biyoma – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Biyoma" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Biyom" title="Biyom – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Biyom" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D0%BC" title="Біом – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Біом" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%88%D9%85" title="بائیوم – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بائیوم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Khu_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Khu sinh học – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Khu sinh học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Bioom" title="Bioom – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Bioom" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Biyoma" title="Biyoma – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Biyoma" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%BE%A4%E7%B3%BB" title="生物群系 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生物群系" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%BE%A4%E7%B3%BB" title="生物群系 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生物群系" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%BE%A4%E7%B3%BB" title="生物群系 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生物群系" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q101998#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bioma" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Bioma" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bioma"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bioma"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Bioma" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Bioma" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&oldid=166319543" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Bioma&id=166319543&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FBioma"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FBioma"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Bioma"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Bioma&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioma&printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biomes" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q101998" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Vegetation-spanish.png" class="mw-file-description"><img alt="Biomas terrestres clasificados según vegetación" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/500px-Vegetation-spanish.png" decoding="async" width="500" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/750px-Vegetation-spanish.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Vegetation-spanish.png/1000px-Vegetation-spanish.png 2x" data-file-width="1385" data-file-height="622" /></a><figcaption><b>Biomas terrestres clasificados según vegetación.</b></figcaption></figure> <p>Un <b>bioma</b> (del <a href="/wiki/Griego_antiguo" title="Griego antiguo">griego</a> «<i>bios</i>», vida), también llamado <b>paisaje bioclimático</b> o <b>área biótica</b> es una determinada parte del planeta que comparte el <a href="/wiki/Clima" title="Clima">clima</a>, <a href="/wiki/Flora" title="Flora">flora</a> y <a href="/wiki/Fauna" title="Fauna">fauna</a>. Un bioma es el conjunto de <a href="/wiki/Ecosistema" title="Ecosistema">ecosistemas</a> característicos de una zona biogeográfica que está definido a partir de su <a href="/wiki/Vegetaci%C3%B3n" title="Vegetación">vegetación</a> y de las especies <a href="/wiki/Animalia" title="Animalia">animales</a> que predominan. Es la expresión de las condiciones <a href="/wiki/Ecolog%C3%ADa" title="Ecología">ecológicas</a> del lugar en el plano regional o <a href="/wiki/Continente" title="Continente">continental</a>: el <a href="/wiki/Clima" title="Clima">clima</a> y el <a href="/wiki/Suelo" title="Suelo">suelo</a> determinan las condiciones ecológicas a las que responden las comunidades de plantas y animales del bioma en cuestión. </p><p>En función de la <a href="/wiki/Latitud" title="Latitud">latitud</a>, la <a href="/wiki/Temperatura_atmosf%C3%A9rica" title="Temperatura atmosférica">temperatura</a>, las <a href="/wiki/Precipitaci%C3%B3n_(meteorolog%C3%ADa)" title="Precipitación (meteorología)">precipitaciones</a> y la <a href="/wiki/Altitud" title="Altitud">altitud</a>, en definitiva, y de las características básicas del clima, se puede dividir la tierra en zonas de características semejantes; en cada una de esas zonas se desarrolla una vegetación (<a href="/wiki/Fitocenosis" title="Fitocenosis">fitocenosis</a>) y una fauna (<a href="/wiki/Zoocenosis" title="Zoocenosis">zoocenosis</a>) que en cuando están relacionadas, definen un bioma, que comprende las nociones de comunidad y la interacción entre suelo, plantas y animales. </p><p>Hay diferentes sistemas para la clasificación de biomas, que en general suelen dividir la tierra en dos grandes grupos —biomas terrestres y biomas acuáticos-, con un número no demasiado grande de biomas. A escala planetaria, la <a href="/wiki/Selva" title="Selva">selva</a>, la <a href="/wiki/Sabana" title="Sabana">sabana</a>, la <a href="/wiki/Estepa" title="Estepa">estepa</a>, el <a href="/wiki/Bosque" title="Bosque">bosque</a> y la <a href="/wiki/Tundra" title="Tundra">tundra</a> son los grandes biomas que caracterizan la biósfera y que tienen un reparto zonal, es decir, que no superan ciertos valores latitudinales. A escala regional o continental, los biomas son difíciles de definir, en parte porque existen diferentes patrones y también porque sus fronteras suelen ser difusas (véase el concepto de <a href="/wiki/Ecotono" title="Ecotono">ecotono</a>). </p><p>Los biomas a menudo son conocidos por sus nombres locales. Por ejemplo, un bioma del <a href="/wiki/Herbazal" title="Herbazal">herbazal</a> se conoce como <a href="/wiki/Pradera" class="mw-redirect" title="Pradera">pradera</a> en Norteamérica, sabana en África, estepa en <a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asia</a>, <a href="/wiki/Regi%C3%B3n_pampeana" title="Región pampeana">pampa</a> en Sudamérica y <a href="/wiki/Veld" title="Veld">veld</a> en Sudáfrica. </p><p>Los biomas terrestres son descritos por la ciencia de la <a href="/wiki/Biogeograf%C3%ADa" title="Biogeografía">biogeografía</a>. Por extensión, se habla de <a href="/wiki/Microbioma" title="Microbioma">microbioma</a> para designar la esfera de la vida <a href="/wiki/Microorganismo" title="Microorganismo">microbiana</a>. </p><p>El concepto de bioma no debe confundirse con otros conceptos similares como el de <a href="/wiki/Ecozona" title="Ecozona">ecozona</a>, <a href="/wiki/H%C3%A1bitat" title="Hábitat">hábitat</a> o ecosistema.<sup id="cite_ref-1" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ Las distintas ecorregiones del mundo se agrupan tanto en biomas como en ecozonas. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Características"><span id="Caracter.C3.ADsticas"></span>Características</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=1" title="Editar sección: Características"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los biomas son áreas definidas climática y geográficamente, con similares condiciones ecológicas, tales como las comunidades de plantas y animales,<sup id="cite_ref-2" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ (que a menudo se nombran como ecosistemas). Los biomas están definidos por factores tales como la estructura de las plantas (árboles, arbustos y hierbas), los tipos de hojas (<a href="/wiki/Planifolio" title="Planifolio">hoja ancha</a> y <a href="/wiki/Ac%C3%ADcula" title="Acícula">hoja acicular</a> o agujas), el espaciado de las plantas (cerrado, abierto) y el clima. A diferencia de las ecozonas, los biomas no están definidos por semejanzas <a href="/wiki/Gen%C3%A9tica" title="Genética">genéticas</a>, <a href="/wiki/Taxonom%C3%ADa" title="Taxonomía">taxonómicas</a> o históricas. Los biomas con frecuencia se identifican con patrones particulares de <a href="/wiki/Sucesi%C3%B3n_ecol%C3%B3gica" title="Sucesión ecológica">sucesión ecológica</a> y <a href="/wiki/Vegetaci%C3%B3n_cl%C3%ADmax" title="Vegetación clímax">vegetación clímax</a> (casi-estado de equilibrio del ecosistema local). Un ecosistema tiene muchos <a href="/wiki/Biotopo" title="Biotopo">biotopos</a> y un bioma es un tipo mayor de <a href="/wiki/H%C3%A1bitat" title="Hábitat">hábitat</a>. Un tipo principal de hábitats, sin embargo, es un compromiso ya que posee una falta de homogeneidad intrínseca. </p><p>La <a href="/wiki/Biodiversidad" title="Biodiversidad">biodiversidad</a> característica de cada bioma, especialmente la diversidad de la flora y fauna, está en función de factores abióticos que determinan la productividad de la <a href="/wiki/Biomasa_(ecolog%C3%ADa)" title="Biomasa (ecología)">biomasa</a> de la vegetación dominante. En los biomas terrestres, la diversidad de especies tiende a correlacionarse positivamente con la <a href="/wiki/Producci%C3%B3n_primaria" title="Producción primaria">producción primaria</a> neta, con la disponibilidad de humedad y con la <a href="/wiki/Temperatura" title="Temperatura">temperatura</a>.<sup id="cite_ref-3" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="El_factor_climático"><span id="El_factor_clim.C3.A1tico"></span>El factor climático</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=2" title="Editar sección: El factor climático"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El bioma está caracterizado fundamentalmente por el <a href="/wiki/Clima" title="Clima">clima</a>. Fue de hecho la distribución zonal de los climas lo que llevó a poner de relieve la zonificación de las tierras a finales del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span>, y después, los biomas. </p><p>Los parámetros físicos particularmente involucrados son la temperatura y las precipitaciones. A su vez, la temperatura está determinada especialmente con la latitud y la altitud. </p> <ul><li>La <b><a href="/wiki/Latitud" title="Latitud">latitud</a>:</b> A medida que nos movemos hacia latitudes altas, la temperatura media disminuye, Así quedan definidos los climas ecuatorial, <a href="/wiki/Clima_tropical" title="Clima tropical">tropical</a>, <a href="/wiki/Clima_subtropical" title="Clima subtropical">subtropical</a>, <a href="/wiki/Clima_templado" title="Clima templado">templado</a>, <a href="/wiki/Clima_subpolar" title="Clima subpolar">subpolar</a> y <a href="/wiki/Clima_polar" title="Clima polar">polar</a>. Además en las zonas ecuatoriales las diferencias de temperatura a lo largo del año disminuyen.</li> <li>La <b><a href="/wiki/Altitud" title="Altitud">altitud</a></b>: En general, el aumento de la altitud causa una distribución de los tipos de hábitats similar al del aumento de la latitud. Así quedan determinados los tipos basal, premontano, montano, subalpino, alpino y nival.</li> <li>La <a href="/wiki/Precipitaci%C3%B3n_(meteorolog%C3%ADa)" title="Precipitación (meteorología)"><b>precipitación</b></a>: que determina los tipos húmedo, subhúmedo, <a href="/wiki/Clima_semi%C3%A1rido" title="Clima semiárido">semiárido</a> y <a href="/wiki/Clima_%C3%A1rido" title="Clima árido">árido</a>. Además, influyen la variación estacional —la lluvia puede estar distribuida uniformemente a lo largo del año o estar marcada por las variaciones estacionales. Además la estación lluviosa puede darse en verano, como en la mayoría de las regiones de la Tierra, o en invierno como en las regiones de <a href="/wiki/Clima_mediterr%C3%A1neo" title="Clima mediterráneo">clima mediterráneo</a>. Las precipitaciones, además pueden <a href="/wiki/Inundaci%C3%B3n" title="Inundación">inundar</a> periódicamente ambas zonas definiendo un bioma adaptado a ese fenómeno.</li></ul> <p>Los sistemas de clasificación de los biomas más utilizados corresponden a la latitud (o la zonificación de temperaturas) y la humedad. De hecho, el agua y la temperatura —cuya distribución a escala global está en gran medida condicionada por la rotación de la Tierra sobre su eje— son los dos factores clave para el establecimiento de un clima que presentan, a escala global y continental, variaciones según la latitud. Esta distribución está, por tanto, en correlación con bandas de vegetación homogéneas. Estas bandas latitudinales fueron observadas por primera vez por <a href="/wiki/Vasili_Dokuch%C3%A1yev" title="Vasili Dokucháyev">Vasili Dokucháyev</a>, padre de la <a href="/wiki/Edafolog%C3%ADa" title="Edafología">edafología</a> rusa, y se llamaron zonas (del griego «zonê» que significa cintura), lo que dio a luz al concepto de <a href="/wiki/Zonificaci%C3%B3n" title="Zonificación">zonificación</a>, fundamental en la geografía del medio natural. Así por ejemplo, la biodiversidad es creciente, en general, desde los <a href="/wiki/Polo_geogr%C3%A1fico_de_la_Tierra" class="mw-redirect" title="Polo geográfico de la Tierra">polos</a> al <a href="/wiki/Ecuador" title="Ecuador">ecuador</a>, ya sea desde un punto de vista animal o vegetal, como en el caso de la <a href="/wiki/Selva" title="Selva">selva ecuatorial</a> densa que es el bioma más rico y diverso. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Conceptos_similares">Conceptos similares</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=3" title="Editar sección: Conceptos similares"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El término bioma a menudo suele confundirse con otros semejantes, como: </p> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A1bitat" title="Hábitat">Hábitat</a>: área de condiciones ambientales uniformes que provee espacio vital a una población biológica.</li> <li><a href="/wiki/Biotopo" title="Biotopo">Biotopo</a>: área de condiciones ambientales uniformes que provee espacio vital a un conjunto determinado de especies de flora y fauna (comunidad biológica).</li> <li><a href="/wiki/Ecosistema" title="Ecosistema">Ecosistema</a>: es un bioma formado por una comunidad natural que se estructura con los componentes bióticos (seres vivos) y los componentes abióticos (hábitat).</li> <li><a href="/wiki/Ecozona" title="Ecozona">Ecozona</a>: una parte de la superficie terrestre representativa de una unidad ecológica a gran escala, caracterizada por factores abióticos y bióticos particulares. Son grandes extensiones de la superficie de la tierra donde plantas y animales se desarrollan durante largos períodos de tiempo en relativo aislamiento, separados unos de otros por las características geológicas, tales como océanos, grandes desiertos, altas montañas o cordilleras, que forman barreras a la migración de plantas y animales.</li> <li><a href="/wiki/Biorregi%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Biorregión">Biorregión</a>: agrupaciones geográficas de ecorregiones que pueden abarcar varios tipos de hábitat, pero tienen fuertes afinidades biogeográficas, en particular en los niveles taxonómicos superiores al nivel de especie (género, familia) (definición del <a href="/wiki/Fondo_Mundial_para_la_Naturaleza" title="Fondo Mundial para la Naturaleza">WWF</a>).<sup id="cite_ref-4" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​</li> <li><a href="/wiki/Ecorregi%C3%B3n" title="Ecorregión">Ecorregión</a> o región ecológica: es un área geográfica relativamente grande que se distingue por el carácter único de su morfología, geología, clima, suelos, hidrología, flora y fauna.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Organización"><span id="Organizaci.C3.B3n"></span>Organización</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=4" title="Editar sección: Organización"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Un bioma, en general, agrupa más de un ecosistema y se puede clasificar dentro de niveles de <a href="/w/index.php?title=Complejidad_biol%C3%B3gica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Complejidad biológica (aún no redactado)">organización biológica</a>: </p> <ul><li><a href="/wiki/Bi%C3%B3sfera" title="Biósfera">Biósfera</a>: Nivel biológico máximo. <ul><li><b>Bioma</b>: Niveles mayores con características definidas. <ul><li>Nivel de comunidad: Ecosistemas o biotopos, es decir, el conjunto de todos los seres vivos en determinado hábitat. <ul><li>Nivel de población: formado por todos los individuos de la misma especie que pueden reproducirse entre sí, no así los pertenecientes a un mismo ecosistema separados por cualquier tipo de barrera natural. <ul><li>Nivel de grupo: son asociaciones de individuos de la misma especie cuyo objetivo es reproducirse u obtener un beneficio común. <ul><li>Nivel de organismo: recoge al ser vivo individual, por ejemplo, a un conejo.</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul> <p>El <a href="/wiki/Fondo_Mundial_para_la_Naturaleza" title="Fondo Mundial para la Naturaleza">WWF</a> organiza los grupos biológicos del siguiente modo: </p> <ul><li>Biósfera <ul><li>8 <a href="/wiki/Ecozona" title="Ecozona">ecozonas</a> y 13 ecozonas marinas <ul><li>14 biomas terrestres, 12 biomas de agua dulce y 5 biomas marinos <ul><li>238 ecorregiones globales o biorregiones, bajo el sobrenombre de <a href="/wiki/Global_200" title="Global 200">Global 200</a>.<sup id="cite_ref-5" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ <ul><li>1.525 <a href="/wiki/Ecorregiones" class="mw-redirect" title="Ecorregiones">ecorregiones</a> <ul><li>Ecosistemas</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Principales_biomas_del_mundo">Principales biomas del mundo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=5" title="Editar sección: Principales biomas del mundo"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Vegetationszonen.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Vegetationszonen.png/800px-Vegetationszonen.png" decoding="async" width="800" height="434" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Vegetationszonen.png/1200px-Vegetationszonen.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Vegetationszonen.png/1600px-Vegetationszonen.png 2x" data-file-width="4779" data-file-height="2594" /></a><figcaption><div style="text-align:center">Biomas terrestres clasificados según vegetación</div> <table style="border:1px solid #CCCCCC; background-color:transparent;" align="center" width="100%"> <tbody><tr> <td width="33%"> <table style="border:1px solid CCCCCC; background-color:transparent; vertical-align:top" width="100%"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#eafffe; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Indlandsis" title="Indlandsis">Capa de hielo</a> y <a href="/wiki/Glaciar" title="Glaciar">glaciares</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00b4b4; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">Taiga</a> <a href="/wiki/Perennifolia" class="mw-redirect" title="Perennifolia">perennifolia</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#e3dc84; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Semidesierto" class="mw-redirect" title="Semidesierto">Semidesierto</a> de invierno frío </span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ff883b; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Sabana" title="Sabana">Sabana</a> seca</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="texxxxt-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#babfba; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Desierto" title="Desierto">Desierto</a> frío</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00706c; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_subalpino_de_con%C3%ADferas" class="mw-redirect" title="Bosque subalpino de coníferas">Bosque subalpino de coníferas</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#faf4bc; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Desierto" title="Desierto">Desierto</a> de invierno frío</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#e36356; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Matorral_xer%C3%B3filo" title="Matorral xerófilo">Matorral xerófilo</a> y <a href="/wiki/Suculenta" title="Suculenta">suculenta</a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ebd1ff; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Tundra" title="Tundra">Tundra</a> de liquen y musgo</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#026dc1; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_templado_h%C3%BAmedo" title="Bosque templado húmedo">Bosque templado lluvioso</a> costero</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffcccc; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Vegetaci%C3%B3n_escler%C3%B3fila" class="mw-redirect" title="Vegetación esclerófila">Vegetación esclerófila</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#c29724; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_seco" title="Bosque seco">Bosque seco</a> tropical y subtropical</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#c0acfe; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Tundra" title="Tundra">Tundra</a> de hierba y arbusto enano</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#009c43; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_mixto" title="Bosque mixto">Bosque mixto</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffae00; color:white">    </span>  Semidesierto cálido</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#b7dd08; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Sabana" title="Sabana">Sabana</a> húmeda</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#a964b2; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Tundra_alpina" class="mw-redirect" title="Tundra alpina">Tundra alpina</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00f100; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_templado_de_frondosas" class="mw-redirect" title="Bosque templado de frondosas">Bosque templado de frondosas</a> y <a href="/wiki/Ribera_(orilla)" title="Ribera (orilla)">ribereño</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#fbe787; color:white">    </span>  Desierto cálido</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#4cac00; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_monz%C3%B3nico" class="mw-redirect" title="Bosque monzónico">Bosque monzónico</a> tropical y subtropical</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#24ffa7; color:white">    </span>  Bosque de frondosas-tundra y taiga ribereña</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#b8ff00; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Estepa" title="Estepa">Estepa</a> arbolada</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#eee7d1; color:white">    </span>  Estepa y desierto de montaña</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#2d5f02; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Selva_tropical_y_subtropical" class="mw-redirect" title="Selva tropical y subtropical">Selva tropical y subtropical</a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#a6dfdf; color:white">    </span>  Taiga-tundra</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffff00; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Pradera" class="mw-redirect" title="Pradera">Pradera</a> y <a href="/wiki/Marisma" title="Marisma">marisma</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#dc9fa1; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_subtropical" title="Bosque subtropical">Bosque subtropical</a> seco</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#799202; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Selva_de_monta%C3%B1a" class="mw-redirect" title="Selva de montaña">Selva de montaña</a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#04dcd7; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">Taiga</a> <a href="/wiki/Caducifolia" class="mw-redirect" title="Caducifolia">caducifolia</a></span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffd824; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Estepa" title="Estepa">Estepa</a> seca y matorral</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#07b5ff; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Bosque_subtropical" title="Bosque subtropical">Bosque subtropical</a> húmedo</span> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#b6fbf7; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Marisma" title="Marisma">Marisma</a> y <a href="/wiki/Pantano" title="Pantano">pantano</a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left;"><b>≡</b> = <a href="/wiki/Cordillera" title="Cordillera">Cordillera</a> </td> <td style="text-align:left;"><b><span style="color:#fe0309">:::</span></b> = <a href="/wiki/Desierto" title="Desierto">Desierto</a> sin vegetación </td> <td style="text-align:left;"><span style="color:#4cac00">⋮<b>¤</b>⋮</span> = <a href="/wiki/Oasis" title="Oasis">Oasis</a> </td> <td style="text-align:left;"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ff00ff; color:white">    </span>  <a href="/wiki/Manglar" title="Manglar">Manglar</a></span> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> </figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tundra">Tundra</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=6" title="Editar sección: Tundra"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Tundra" title="Tundra"> Tundra</a></i></div> <p>Las características primarias de esta región son temperaturas bajas (entre –15 °C y 5 °C) y gran brevedad de la estación favorable. La precipitación pluvial es más bien escasa (unos 300 mm al año), pero el <a href="/wiki/Agua" title="Agua">agua</a> no suele ser factor limitante, ya que el ritmo de evaporación es también muy bajo. </p><p>Existe una tundra ártica, también llamada "desierto polar", que se extiende por encima de los 60° de latitud N y una "tundra antártica", por encima de los 50°S, que comprende la <a href="/wiki/Ant%C3%A1rtida" title="Antártida">Antártida</a>, las islas subantárticas y parte de la <a href="/wiki/Patagonia" title="Patagonia">Patagonia</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bosque_caducifolio_y_bosque_mediterráneo"><span id="Bosque_caducifolio_y_bosque_mediterr.C3.A1neo"></span>Bosque caducifolio y bosque mediterráneo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=7" title="Editar sección: Bosque caducifolio y bosque mediterráneo"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículos principales:</span> <i><a href="/wiki/Bosque_caducifolio" class="mw-redirect" title="Bosque caducifolio"> Bosque caducifolio</a></i><span style="font-size:88%"> y </span><i><a href="/wiki/Bosque_mediterr%C3%A1neo" class="mw-redirect" title="Bosque mediterráneo"> Bosque mediterráneo</a></i>.</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg/220px-A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg/330px-A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg/440px-A_deciduous_beech_forest_in_Slovenia.jpg 2x" data-file-width="482" data-file-height="361" /></a><figcaption>Un bosque de hojas anchas caducifolio.</figcaption></figure> <p>Se da en pocas regiones del mundo: El sur de Europa, el norte de África, el sur de Estados Unidos y parte de Sudamérica (Centro de Chile y Argentina). Cuando las temperaturas son más templadas y la humedad más abundante y repartida a lo largo del año, el bosque de <a href="/wiki/Con%C3%ADfera" class="mw-redirect" title="Conífera">coníferas</a> es sustituido por el bosque <a href="/wiki/Caducifolio" title="Caducifolio">caducifolio</a>. En el Hemisferio Norte este bioma está dominado por hayas, <a href="/wiki/Roble" title="Roble">robles</a>, <a href="/wiki/Avellano" class="mw-redirect" title="Avellano">avellanos</a>, <a href="/wiki/Olmo" class="mw-redirect" title="Olmo">olmos</a>, <a href="/wiki/Castanea" title="Castanea">castaños</a> y numerosos arbustos que generan un suelo profundo y fértil. En las zonas templadas, si la pluviosidad es baja y la estación seca muy marcada, se instala otro tipo de bosque, de hoja perenne y resistente a la sequía estival. Es el bosque mediterráneo, con vegetación <a href="/wiki/Xer%C3%B3fila" class="mw-redirect" title="Xerófila">xerófila</a>, dominado en Europa por la <a href="/wiki/Encina" class="mw-redirect" title="Encina">encina</a>, el <a href="/wiki/Alcornoque" class="mw-redirect" title="Alcornoque">alcornoque</a> o el <a href="/wiki/Roble_quejigo" class="mw-redirect" title="Roble quejigo">roble quejigo</a>. </p><p>Clima de bosque caducifolio: Encontramos el bosque caducifolio en torno a los 35° 55° de latitud. El clima típico tiene un régimen térmico moderado, precipitaciones abundantes, y bien distribuidas a lo largo del año y 4 estaciones bien definidas. En el predominan los suelos pardos poco o nada lixiviados y con humus mull o moder (degradación del bosque a la pradera alpina). En las pendientes aparecen suelos ranker o rendzina, más o menos ácidos, causados por la erosión sobre roca madre carbonatada. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pradera">Pradera</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=8" title="Editar sección: Pradera"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Pradera" class="mw-redirect" title="Pradera"> Pradera</a></i></div> <p>El bioma de la pradera se encuentra en parajes con lluvia de 300 a 1500 mm por año, cifra insuficiente para el sustento de un bosque, y superior a la normal en un desierto verdadero. Algunas praderas se han <a href="/wiki/Desertificaci%C3%B3n" title="Desertificación">desertificado</a> por la acción del hombre. Se encuentra terreno de prado en el interior de los continentes y son bien conocidas las praderas del occidente de <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a> y las de <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a>, <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a> y parte de la región sur del <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>, <a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australia</a>, <a href="/wiki/Rusia" title="Rusia">Rusia</a> meridional y <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a>. El suelo de las praderas es muy rico en capas por virtud del rápido crecimiento y descomposición de los vegetales, y muy apropiado para el crecimiento de plantas alimenticias como <a href="/wiki/Trigo" class="mw-redirect" title="Trigo">trigo</a> y <a href="/wiki/Ma%C3%ADz" class="mw-redirect" title="Maíz">maíz</a>. Otras de sus características pueden ser: </p> <ul><li>Clima: La temperatura media diaria puede oscilar entre -20 a 29 °C, con una época de lluvia y otra de sequía. De acuerdo con Köppen pertenece a los tipos Aw, BS y Cw.</li></ul> <ul><li>Suelo: Generalmente es alcalino debido a que el movimiento del agua es generalmente hacia arriba.</li></ul> <ul><li>Vegetación: La vegetación predominante es de pastizales y plantas herbáceas. Los árboles, si los hay, están colocados en un solo estrato.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chaparral">Chaparral</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=9" title="Editar sección: Chaparral"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Chaparral" title="Chaparral"> Chaparral</a></i></div> <p>El chaparral es también conocido como bosque mediterráneo. En las regiones del mundo de clima suave, con lluvias relativamente abundantes en invierno pero con veranos muy secos, la comunidad culminante incluye árboles y arbustos de hojas gruesas y duras. Este tipo de vegetación se llama <i>"xerófila"</i>. Durante los veranos secos y calurosos es constante el peligro de fuego que puede invadir rápidamente los lomeríos del chaparral. </p><p>Las comunidades de chaparral son muy extensas en California y costa noroccidental de México, a lo largo del Mediterráneo, en Chile y a lo largo de la costa sur de Australia. La diversidad del chaparral, un medio ambiente bastante uniforme, soporta relativamente pocas especies, pero muchas de sus plantas producen bayas comestibles y dan vida a vastas poblaciones de insectos y lo que el chaparral pierde en diversidad lo gana en número de individuos. Algunos vertebrados residentes característicos son pequeños, ratas del bosque, ardillas listadas, lagartos y otros. Un ave característica del chaparral de California es el chochín herrerillo (<i>Chamaea fasciata</i>), una especie cuya área va más allá de los límites del chaparral. </p><p>En el Mediterráneo, aunque la diversidad animal residente no es grande, la de aves migratorias es muy grande ya que esta región queda a mitad del camino entre los trópicos y las zonas más templadas. Durante el verano, la población de aves es menor, encontrándose solamente algunas aves tropicales, adaptadas al hábitat arbustivo y a condiciones de aridez. Llegan al Mediterráneo en primavera para nidificar, abandonándolo antes del comienzo del invierno. Entre los visitantes invernales, predominan las paseriformes (tales como las currucas y zorzales) y los patos. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Desierto">Desierto</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=10" title="Editar sección: Desierto"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Desierto" title="Desierto"> Desierto</a></i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Atacama1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Atacama1.jpg/220px-Atacama1.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Atacama1.jpg/330px-Atacama1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Atacama1.jpg/440px-Atacama1.jpg 2x" data-file-width="562" data-file-height="379" /></a><figcaption>Desierto de Atacama.</figcaption></figure> <p>El <a href="/wiki/Desierto" title="Desierto">desierto</a> se desarrolla en regiones con menos de 225 mm de lluvia anual. Lo característico de estas zonas es: </p> <ul><li>La <a href="/wiki/Escasez_de_agua" title="Escasez de agua">escasez de agua</a> y las lluvias, muy irregulares, cuando caen lo hacen torrencialmente. Además la evaporación es muy alta.</li> <li>La escasez de suelo, que es arrastrado por la <a href="/wiki/Erosi%C3%B3n" title="Erosión">erosión</a> del viento, favorecida por la falta de vegetación.</li></ul> <p>Son poco productivos (menos de 500 g de <a href="/wiki/Carbono" title="Carbono">carbono</a> por año) y su productividad depende proporcionalmente de la lluvia que cae. Algunos desiertos son cálidos, como el del <a href="/wiki/Sahara" class="mw-redirect" title="Sahara">Sahara</a>, mientras que otros son fríos como el de <a href="/wiki/Gobi" class="mw-redirect" title="Gobi">Gobi</a>. En algunos la lluvia es prácticamente inexistente, como en el de <a href="/wiki/Desierto_de_Atacama" title="Desierto de Atacama">Atacama</a>, en la cordillera de los <a href="/wiki/Andes" class="mw-redirect" title="Andes">Andes</a>. Atacama está rodeado de altas montañas que bloquean la entrada de humedad desde el mar y favorecen la aparición de vientos <a href="/wiki/Viento_catab%C3%A1tico" title="Viento catabático">catabáticos</a>, secos y descendentes; este fenómeno se conoce como efecto Foehn. Otro mecanismo climático que forma desiertos en zonas cercanas a las costas es el ascenso de corrientes marinas frías cerca de los bordes continentales occidentales de África y América del Sur. El agua fría baja la temperatura del aire y son lugares en donde el aire desciende y no sopla hacia tierra. En el mar serán frecuentes las nieblas, pero en la tierra cercana no lloverá. </p><p>La vegetación se encuentra muy espaciada y las plantas suelen tener mecanismos repelentes para asegurar que en su cercanía no se sitúan otros ejemplares. </p><p>Hay cuatro formas principales de vida vegetal adaptadas al desierto: </p><p>1. Plantas que sincronizan sus ciclos de vida, con los periodos de lluvia y crecen solo cuando hay humedad. Cuando llueve con intensidad suficiente, sus semillas germinan y con gran rapidez crecen las plantas y forman vistosas flores. Los insectos son atraídos por las flores y las polinizan al viajar de unas a otras. Muchos de estos insectos poseen también unos ciclos vitales muy cortos, adaptados a los de las plantas de las que se alimentan. </p><p>2. Matorrales de largas raíces que penetran en el suelo hasta llegar a la humedad. Se desarrollan especialmente en desiertos fríos. Sus hojas se suelen caer antes que la planta se marchite totalmente y de esta forma pasa a un estado de vida latente, hasta que vuelva a haber humedad en el subsuelo. </p><p>3. Plantas que acumulan agua en sus tejidos. Son de formas suculentas, como los cactus o las euforbias y tienen paredes gruesas, púas y espinas para protegerse de los fitófagos. Su rigidez es otra forma de protegerse contra la desecación producida por el viento. </p><p>4. Microflora, que permanece latente hasta que se producen buenas condiciones para su desarrollo. </p><p>La vida animal también ha desarrollado adaptaciones muy específicas para sobrevivir en un medio tan seco. Las excreciones de los animales que viven en el desierto contienen muy poca agua y muchos son capaces de obtener agua de los alimentos. Son de hábitos de vida nocturnos y durante el día permanecen en cuevas y madrigueras bajo tierra. El hombre ha desarrollado culturas que, con mucho ingenio, le han permitido vivir en los límites de los desiertos o en las mismas zonas desérticas. </p><p>Cuando el terreno desértico se riega, en los lugares en los que los suelos son adecuados, puede convertirse en uno de los sistemas agrícolas más productivos. Pero la puesta en cultivo de los terrenos áridos suele traer problemas de agotamiento de las fuentes de agua y salinización, como sucedió en las antiguas culturas mesopotámicas, si no se aplican sistemas para evitar esta dificultad. Para su explotación es necesario tener conocimientos del ecosistema y actuar en consecuencia. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Taiga">Taiga</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=11" title="Editar sección: Taiga"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Taiga" title="Taiga"> Taiga</a></i></div> <p>Ocupa una franja de más de 1500 km de anchura en el hemisferio norte (América del norte, Europa y Asia) y también se encuentra en zonas montañosas. </p><p>Temperaturas invernales muy bajas (menos de -40 °C) y un verano relativamente corto. Escasez de agua (250 mm-500 mm anuales) y además permanece helada muchos meses. </p> <ul><li>Vegetación: Está formado por coníferas (pinos, abetos), con troncos rectos y cubiertos por resina y hojas pequeñas semejantes a agujas.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estepa">Estepa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=12" title="Editar sección: Estepa"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Estepa" title="Estepa"> Estepa</a></i></div> <p>La estepa es un bioma que comprende un territorio llano y extenso, de vegetación herbácea, propio de climas extremos y escasas precipitaciones. También se lo asocia a un desierto frío para establecer una diferencia con los desiertos tórridos. Estas regiones se encuentran lejos del mar, con clima árido continental, una gran amplitud térmica entre verano e invierno y precipitaciones que no llegan a los 500 mm anuales. Predominan las hierbas bajas y matorrales. El suelo contiene muchos minerales y poca materia orgánica; también hay zonas de la estepa con un alto contenido en óxido de hierro lo que le otorga una tonalidad rojiza a la tierra. </p> <ul><li>Clima: Tiene un clima seco (semiárido). Temperaturas elevadas en verano y bajas en invierno, lo que da lugar a una gran amplitud térmica como antes se dijo. Las lluvias oscilan entre 250 y 500 mm anuales.</li> <li>Vegetación: es del tipo xerófila, es decir, plantas adaptadas a la escasez de agua, con raíces profundas en la parte inferior que buscan las napas de agua.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Selva_tropical">Selva tropical</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=13" title="Editar sección: Selva tropical"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Selva_tropical" title="Selva tropical"> Selva tropical</a></i></div> <p>Las selvas tropicales ocupan extensas superficies cercanas al centro del <a href="/wiki/Ecuador" title="Ecuador">Ecuador</a>, <a href="/wiki/Sudam%C3%A9rica" class="mw-redirect" title="Sudamérica">Sudamérica</a>, <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a>, <a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asia</a> y <a href="/wiki/Ocean%C3%ADa" title="Oceanía">Oceanía</a>, y prosperan en climas muy húmedos y calurosos, estando provistas no solo de lluvias abundantes, sino también de ríos caudalosos que experimentan crecidas violentas en otoño. Una selva de lluvia no es una "jungla". La jungla es una vegetación arbustiva muy densa que crece a lo largo de las riberas de los ríos.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup> Puede aparecer en tierra cuando la selva lluviosa ha sido talada por los humanos o por un evento natural como una inundación o un incendio. La mayor parte de las junglas se transforman en selvas lluviosas. Por lo tanto, la <a href="/wiki/Jungla" class="mw-redirect" title="Jungla">jungla</a> es una selva húmeda. </p> <ul><li>Vegetación: Grandes árboles y plantas trepadoras (lianas, orquídeas...)</li> <li>Clima: Cálido todo el año, con precipitaciones constantes y abundantes.</li> <li>Fauna: Gran variedad de vertebrados e invertebrados.</li> <li>Latitud: 0-5° latitud N y S (continua) y 5-10° de latitud Norte y Sur (discontinua).</li> <li>Número de especies: Es la zona que posee mayor número de organismos, tanto vegetales como animales. Sin embargo, hay que señalar que no abundan las especies animales de mediano y gran tamaño.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sabana">Sabana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=14" title="Editar sección: Sabana"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Sabana" title="Sabana"> Sabana</a></i></div> <p>Las sabanas son praderas tropicales con una pequeña cantidad de árboles o arbustos dispersos. Se desenvuelven en regiones de alta temperatura, que tienen marcada diferencia entre las estaciones seca y húmeda. En la estación húmeda el crecimiento de las plantas es rápido, pero éstas se secan y bajan en calidad durante la estación seca. Las sabanas tropicales cubren áreas extensas en América del Sur, <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a>, <a href="/wiki/India" title="India">India</a>, Sudeste Asiático y Australia Septentrional. El crecimiento animal y vegetal en la sabana tropical, depende de las distintas alteraciones periódicas. Los grandes animales emigran en busca de agua, y sus ciclos reproductivos corresponden a la disponibilidad de crecimiento de nuevas plantas. Muchos animales se reúnen en grandes manadas. Es necesario una gran área de producción fotosintética para alimentar a estos grandes animales. El fuego regular es importante para este ecosistema, de él depende el mantenimiento de las praderas en lugares donde las manadas no son tan numerosas. </p> <ul><li>Vegetación: Hierbas, árboles dispersos (árboles de copa plana) y arbustos.</li> <li>Clima: Cálido, con dos estaciones, una seca y otra lluviosa.</li> <li>Fauna: Manadas de herbívoros, grandes carnívoros y carroñeros.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Biomas_acuáticos_y_arrecifes_de_coral"><span id="Biomas_acu.C3.A1ticos_y_arrecifes_de_coral"></span>Biomas acuáticos y arrecifes de coral</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=15" title="Editar sección: Biomas acuáticos y arrecifes de coral"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG/220px-Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG/330px-Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG/440px-Rio_Sar_Pontepedrina_Santiago_Galicia_070310_2.JPG 2x" data-file-width="1350" data-file-height="1800" /></a><figcaption>Río Sar en <a href="/wiki/Galicia" title="Galicia">Galicia</a> (<a href="/wiki/Espa%C3%B1a" title="España">España</a>).</figcaption></figure> <p>Los biomas acuáticos pueden ser marinos (agua salada) o dulceacuícolas (agua dulce). Los biomas marinos son básicamente el oceánico o pelágico y el litoral o nerítico, caracterizados por la diferente profundidad que alcanza el agua y por la distancia a la costa. La <a href="/wiki/Zona_litoral" class="mw-redirect" title="Zona litoral">zona litoral</a> se caracteriza por la luminosidad de sus aguas, escasa profundidad y abundancia de nutrientes. En ella se concentran <a href="/wiki/Alga" title="Alga">algas</a>, <a href="/wiki/Mollusca" title="Mollusca">moluscos</a>, <a href="/wiki/Echinodermata" title="Echinodermata">equinodermos</a> y <a href="/wiki/Arrecifes_de_coral" class="mw-redirect" title="Arrecifes de coral">arrecifes de coral</a>. Las <a href="/wiki/Testudines" title="Testudines">tortugas</a>, <a href="/wiki/Phocidae" title="Phocidae">focas</a> y <a href="/wiki/Osteichthyes" title="Osteichthyes">peces óseos</a> son muy comunes en esta zona. La zona pelágica se caracteriza por tener una banda iluminada pero también grandes profundidades sin luz. En estas regiones los seres acuáticos se han adaptado a vivir sin ella y a estar sometidos a grandes presiones.<br /> </p><p>Los biomas dulceacuícolas son básicamente las aguas quietas (<a href="/wiki/L%C3%A9ntico" class="mw-redirect" title="Léntico">lénticas</a>) de <a href="/wiki/Lago" title="Lago">lagos</a> y <a href="/wiki/Laguna" title="Laguna">lagunas</a> y las aguas corrientes (<a href="/wiki/Ecosistema_l%C3%B3tico" title="Ecosistema lótico">lóticas</a>) de <a href="/wiki/R%C3%ADo" title="Río">ríos</a> y <a href="/wiki/Arroyo" title="Arroyo">arroyos</a>. De la superficie del planeta, el 70% de su superficie está ocupado por los océanos. Del restante 30%, que corresponde a <a href="/w/index.php?title=Tierras_emergidas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tierras emergidas (aún no redactado)">tierras emergidas</a>, un 11% de esa superficie se halla cubierto por <a href="/wiki/Hielo" title="Hielo">hielo</a>, lo que se puede clasificar como desierto helado, y el 10% lo ocupa la <a href="/wiki/Tundra" title="Tundra">tundra</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Manglar">Manglar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=16" title="Editar sección: Manglar"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Manglar" title="Manglar"> Manglar</a></i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:La_Restinga_Lagoon_22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/La_Restinga_Lagoon_22.jpg/220px-La_Restinga_Lagoon_22.jpg" decoding="async" width="220" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/La_Restinga_Lagoon_22.jpg/330px-La_Restinga_Lagoon_22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/La_Restinga_Lagoon_22.jpg/440px-La_Restinga_Lagoon_22.jpg 2x" data-file-width="4288" data-file-height="2507" /></a><figcaption>Manglares en el parque nacional Laguna de la Restinga</figcaption></figure> <p>Los manglares son biomas de árboles que toleran la sal y crecen en las costas, donde baja y sube el nivel del mar. Estos árboles generan tierras firmes de forma natural al acumular partículas de arena y hojas de mangle en el suelo y cuando baja la marea formando tierras pantanosas. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Clasificación"><span id="Clasificaci.C3.B3n"></span>Clasificación</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=17" title="Editar sección: Clasificación"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La necesidad de disponer de un sistema de clasificación de los biomas surgió después de la creación de los sistemas de <a href="/wiki/Clasificaci%C3%B3n_clim%C3%A1tica_de_K%C3%B6ppen" title="Clasificación climática de Köppen">clasificación de climas</a>, que se basaban solamente en criterios meteorológicos como la <a href="/wiki/Pluviometr%C3%ADa" title="Pluviometría">pluviometría</a> y la <a href="/wiki/Insolaci%C3%B3n" title="Insolación">insolación</a>. Las primeras clasificaciones bioclimáticas nacieron en la década de 1950 con la clasificación de Holdridge. Los sistemas de clasificación pioneros trataban de definir los biomas utilizando las mediciones climáticas. Después, en los años 1970 y 1980 se produjo un importante impulso para entender las relaciones entre estos parámetros y las propiedades energéticas de los ecosistemas, porque tales descubrimientos permitirían la predicción de las tasas de captura de energía y la transferencia entre los distintos componentes de los ecosistemas.<sup id="cite_ref-6" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p><p>Un estudio de ese tipo fue realizado por Sims et al. (1978) sobre las <a href="/wiki/Pradera" class="mw-redirect" title="Pradera">praderas</a> de <a href="/wiki/Am%C3%A9rica_del_Norte" title="América del Norte">América del Norte</a>. El estudio encontró una correlación positiva entre la evapotranspiración, en mm/año y la producción primaria neta por encima del suelo en g/m²/año. Otros resultados generales del estudio fueron que la precipitación y el uso del agua llevan a la producción primaria sobre el terreno; que la radiación solar y la temperatura llevan a una producción primaria subterránea (raíces); y que la temperatura y el agua llevan a hábitats de crecimiento estacional de temporada fría y caliente.<sup id="cite_ref-7" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ Estos resultados ayudan a explicar las categorías utilizadas en el sistema de bioclasificación de Holdridge, que luego fueron simplificados en la de Whittaker. </p><p>Las clasificaciones ecológicas se fueron haciendo cada vez más precisas y detalladas y varios países quisieron tener su propio sistema de clasificación. El número de sistemas de clasificación y la amplia variedad de los factores determinantes utilizados debe tomarse como un indicador de que no todos los biomas encajan perfectamente en los sistemas de clasificación creados y que las clasificaciones realizadas no son equivalentes, ya que los criterios elegidos para la definición de las zonas cumplen diferentes objetivos según sean los Estados o las organizaciones que los eligen. Así los Estados Unidos han establecido clasificaciones como la Clasificación Estándar de la vegetación nacional de los Estados Unidos («United States National Vegetation Classification Standard») en el marco de la Comisión para la Cooperación Ambiental («Commission de coopération environnementale») que ayudará a definir los biomas. </p><p>Los biomas definidos son enumerados de manera precisa, lo que permite definir una política de protección precisa. Los lugares importantes para cada bioma fueron listados en bases de datos del tipo de la base europea Corine Biotopo («Corine Biotope»), hoy reemplazada por la del European Union Nature Information System (EUNIS).<sup id="cite_ref-8" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ Los biomas utilizados por la <a href="/wiki/Uni%C3%B3n_Europea" title="Unión Europea">Unión Europea</a> figuran en el Mapa Digital de la Región Ecológica Europea («Digital Map European Ecological Region», DMEER) o por la Clasificación medioambiental de Europa (Environmental classification of Europe, CNE). A veces, todo un bioma puede ser objeto de protección, especialmente por la acción individual de una nación, mediante la elaboración de un Plan de Acción sobre la Biodiversidad («Biodiversity Action Plan», BAP). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sistema_de_Holdridge">Sistema de Holdridge</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=18" title="Editar sección: Sistema de Holdridge"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Lifezones_Pengo,_by_ecology.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg/250px-Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg.png" decoding="async" width="250" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg/375px-Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg/500px-Lifezones_Pengo%2C_by_ecology.svg.png 2x" data-file-width="911" data-file-height="569" /></a><figcaption>Esquema de clasificación de zonas de vida de Holdridge («Life Zone Classification scheme»). La evapotranspiración potencial es la cantidad de evaporación que se producirían si el agua no estuviera limitada. La precipitación anual es de lluvia o nieve.</figcaption></figure> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Sistema_de_clasificaci%C3%B3n_de_zonas_de_vida_de_Holdridge" title="Sistema de clasificación de zonas de vida de Holdridge"> Sistema de clasificación de zonas de vida de Holdridge</a></i></div> <p>El Sistema de clasificación de Holdridge es un proyecto para la clasificación de las diferentes áreas terrestres según su comportamiento global bioclimático. Fue desarrollado por el botánico y climatólogo estadounidense Leslie Holdridge (1907-99) y fue publicado por vez primera en 1947 (con el título de Determination of World Plant Formations from Simple Climatic Data) y posteriormente actualizado en 1967 (Life Zone Ecology). Utiliza el concepto de <a href="/wiki/Zona_de_vida" title="Zona de vida">zona de vida</a> y se basa en los siguientes factores: </p> <ul><li>La biotemperatura media anual (en escala logarítmica). En general, se estima que el crecimiento vegetativo de las plantas sucede en un rango de temperaturas entre los 0 °C y los 30 °C, de modo que la biotemperatura es una temperatura corregida que depende de la propia temperatura y de la duración de la estación de crecimiento, y en el que las temperaturas por debajo de la de congelación se toman como 0 °C, ya que las plantas se aletargan a esas temperaturas.</li> <li>La precipitación anual en mm (en escala logarítmica).</li> <li>La relación de la evapotranspiración potencial (EPT) —que es la relación entre la evapotranspiración y la precipitación media anual— es un índice de humedad que determina las provincias de humedad («humidity provinces»).</li></ul> <p>En este sistema las zonas biogeográficas se clasifican según los efectos biológicos de la temperatura y las precipitaciones en la vegetación, en el supuesto de que estos dos factores <a href="/wiki/Abi%C3%B3tico" class="mw-redirect" title="Abiótico">abióticos</a> son los principales determinantes del tipo de vegetación que se encuentra en una zona. Holdridge utiliza 4 ejes (biotemperatura, precipitación, piso altitudinal y región latitudinal) para definir las llamadas 30 «provincias de humedad», que son claramente visibles en el diagrama de Holdridge. Ya que su clasificación ignora en gran medida el suelo y la exposición al sol, Holdridge reconoció que estos elementos, eran factores importantes, demasiado, en la determinación de los biomas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Esquema_de_clasificación_de_tipos_de_bioma_de_Whittaker"><span id="Esquema_de_clasificaci.C3.B3n_de_tipos_de_bioma_de_Whittaker"></span>Esquema de clasificación de tipos de bioma de Whittaker</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=19" title="Editar sección: Esquema de clasificación de tipos de bioma de Whittaker"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Robert_Harding_Whittaker" class="mw-redirect" title="Robert Harding Whittaker">Robert Harding Whittaker</a> (1920-80), ecólogo y botánico estadounidense, apreció la existencia de los tipos de bioma como una representación de la gran diversidad del mundo viviente, y vio la necesidad de establecer una manera sencilla de clasificar esos tipos de biomas. Whittaker basó su sistema de clasificación en dos factores abióticos: la temperatura y la precipitación. Su esquema puede considerarse como una simplificación del de Holdridge, más fácilmente accesible, pero quizás echando en falta la mayor especificidad que proporciona el de Holdrige. </p><p>Whittaker basa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100213064408/http://www.marietta.edu/~biol/biomes/images/woodland/whittaker_v2.jpg">su representación de los biomas mundiales</a> en las dos anteriores afirmaciones teóricas, así como en una toma de muestras empíricas cada vez mayor de los ecosistemas mundiales. Whittaker se encontraba en una posición única para hacer tal afirmación holística ya que previamente había compilado una revisión de la clasificación de biomas.<sup id="cite_ref-9" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p><p>Los conceptos clave para la comprensión del esquema de Whittaker son los siguientes: </p> <ul><li>Fisonomía («physiognomy»): las características aparentes, rasgos externos o la apariencia de comunidades ecológicas o especies.</li> <li>Bioma («biome»): una agrupación de los <a href="/wiki/Ecosistemas_terrestres" class="mw-redirect" title="Ecosistemas terrestres">ecosistemas terrestres</a> en un continente dado, que son similares en estructura de la vegetación, fisonomía, características del medio ambiente y características de sus comunidades animales.</li> <li>Formación («formation»): una clase mayor de comunidad de plantas de un continente dado.</li> <li>Tipo de bioma («biome-type»): agrupación de biomas convergentes o formaciones de diferentes continentes; definidos por la fisonomía.</li> <li>Tipo de formación («formation-type»): agrupación de formaciones convergentes.</li></ul> <p>La distinción de Whittaker entre bioma y formación se puede simplificar: la formación se utiliza cuando se aplica sólo a las comunidades vegetales, mientras que el bioma se utiliza cuando se trata de plantas y animales. La convención de Whittaker de tipo de bioma o tipo de formación es simplemente un método más amplio para clasificar comunidades similares.<sup id="cite_ref-:0_10-0" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-:0-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ Los tipos de bioma del mundo, mostrados en un mapa del mundo, se puede ver en el siguiente enlace: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marietta.edu/~biol/biomes/biomemap.htm">here</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090413044014/http://www.marietta.edu/~biol/biomes/biomemap.htm">Archivado</a> el 13 de abril de 2009 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Parámetros_de_Whittaker_para_la_clasificación_de_los_tipos_de_bioma"><span id="Par.C3.A1metros_de_Whittaker_para_la_clasificaci.C3.B3n_de_los_tipos_de_bioma"></span>Parámetros de Whittaker para la clasificación de los tipos de bioma</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=20" title="Editar sección: Parámetros de Whittaker para la clasificación de los tipos de bioma"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Whittaker, viendo la necesidad de disponer de una manera más sencilla de expresar la relación de la estructura de la comunidad con el medio ambiente, utiliza lo que él llamó «análisis de gradiente» («gradient analysis») de patrones de ecoclinas para relacionar las comunidades con el clima a una escala mundial. Whittaker considera cuatro grandes ecoclinas en el reino terrestre:<sup id="cite_ref-:0_10-1" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-:0-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p> <ul><li>1. Niveles intermareales: el gradiente de humedad de las áreas que están expuestas a la alternancia de agua y sequedad, con intensidades que varían según la localización de marea baja a alta.</li> <li>2. Gradiente de humedad climática.</li> <li>3. Gradiente de temperatura por altitud.</li> <li>4. Gradiente de temperatura por latitud.</li></ul> <p>A lo largo de estos gradientes, Whittaker encontró varias tendencias que le permitieron establecer cualitativamente los tipos de bioma. </p> <ul><li>El gradiente va de favorable a extremo con cambios correspondientes en la productividad.</li> <li>Los cambios en la complejidad fisonómica varían con la favorabilidad del medio ambiente (decreciendo la estructura de la comunidad y reducción de la diferenciación de estratos cuando el medio ambiente es menos favorable).</li> <li>Las tendencias en la diversidad de la estructura siguen las tendencias en la diversidad de las especies; la diversidad de especies alfa y beta decrece desde ambientes favorable a extremos;</li> <li>Cada forma de crecimiento (es decir, hierbas, arbustos, etc) tiene su lugar característico de máxima importancia a lo largo de las ecoclinas.</li> <li>Las mismas formas de crecimiento puede ser dominante en entornos similares en muy diferentes partes del mundo.</li></ul> <p>Whittaker resume los efectos de los gradientes (3) y (4) disponiendo un gradiente de temperatura conjunto y combina este con el gradiente de humedad (2), para expresar las conclusiones anteriores en lo que se conoce como el Esquema de Clasificación de Whittaker («Whittaker Classification Scheme»). El esquema representa gráficamente la precipitación media anual (eje x) versus la temperatura media anual (eje Y) para clasificar los tipos de biomas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sistema_de_Walter">Sistema de Walter</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=21" title="Editar sección: Sistema de Walter"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El sistema de clasificación de Heinrich Walter fue desarrollada por Heinrich Walter, un ecologista alemán. Se diferencia tanto de los regímenes de Holdridge y Whittaker porque tiene en cuenta la estacionalidad de la temperatura y las precipitaciones. El sistema, también basado en la precipitación y temperatura, encuentra 9 grandes biomas, cuyos rasgos más importantes de clima y tipos de vegetación se resume en el cuadro adjunto. Los límites de cada bioma se correlacionan con las condiciones de humedad y frío que son determinantes importantes de la forma de las plantas y, por tanto, de la vegetación que define la región. </p> <table cellpadding="2" cellspacing="0" align="center" style="border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse text-align:center margin-left:0.75em; margin-top:0.75em; margin-bottom:0.75em; background:#f9f9f9; font-size:100%;"> <caption><b>Sistema de Walter</b> </caption> <tbody><tr> <th>Tipo </th> <th>Clima </th> <th>Vegetación </th></tr> <tr> <td>I. Ecuatorial</td> <td>Siempre húmedo y carente de temperatura estacionales</td> <td>Bosque de lluvia tropical siempreverde; </td></tr> <tr> <td>II. Tropicales</td> <td>Temporada de verano lluviosa e "invierno" más fríos y secos</td> <td>Bosque estacionales, matorral o sabana; </td></tr> <tr> <td>III. Subtropical</td> <td>Altamente estacional, clima árido</td> <td>Vegetación del desierto con una superficie expuesta considerable; </td></tr> <tr> <td>IV. Mediterráneo</td> <td>Estación de invierno de lluvias y un verano con sequía</td> <td>Esclerofilos (adaptado a la sequía), matorrales y bosques sensibles a las heladas; </td></tr> <tr> <td>V. Templado cálido</td> <td>Heladas ocasionales, a menudo con lluvias máximas de verano</td> <td>Bosque templado siempreverde, poco sensible a las heladas; </td></tr> <tr> <td>VI. Nemoral</td> <td>Clima moderado con heladas invernales</td> <td>Bosque templado, caducifolio, resistente a las heladas; </td></tr> <tr> <td>VII. Continental</td> <td>Árido, con veranos cálidos o calientes e inviernos fríos</td> <td>Pastizales y desiertos templados; </td></tr> <tr> <td>VIII. Boreal</td> <td>Templada fría, con veranos frescos e inviernos largos</td> <td>Siempreverde, con bosques de aguja resistentes a las heladas (taiga); </td></tr> <tr> <td>IX. Polar</td> <td>Veranos frescos muy cortos y largos inviernos muy fríos</td> <td>Vegetación baja, perenne sin árboles, creciendo en suelos permanentemente congelados. </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sistema_de_Bailey">Sistema de Bailey</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=22" title="Editar sección: Sistema de Bailey"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Robert G. Bailey casi desarrolló un sistema de clasificación biogeográfica para los Estados Unidos en un mapa publicado en 1976. Bailey posteriormente amplió el sistema para incluir el resto de América del Sur en 1981 y en el mundo en 1989. El sistema de Bailey se basa en el clima y está dividido en siete dominios (polar, templado húmedo, seco, húmedo y húmedo tropical), con otras divisiones basadas en otras características climáticas (subártica, cálido templado, caliente templado y subtropical; marinos y continental; tierras bajas y montaña).<sup id="cite_ref-11" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p> <table cellpadding="2" cellspacing="0" align="center" style="border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse text-align:center margin-left:0.75em; margin-top:0.75em; margin-bottom:0.75em; background:#f9f9f9; font-size:100%;"> <caption><b>Sistema de Bailey</b> </caption> <tbody><tr> <th>Dominio </th> <th>División </th> <th>Provincia </th></tr> <tr> <td rowspan="2">100 Dominio Polar («Polar Domain»)</td> <td>120 División Tundra</td> <td>M120 División Tundra - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td>130 División Subártico</td> <td>M130 División Subártico - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td rowspan="6">200 Dominio Húmedo Templado («Humid Temperate Domain»)</td> <td>210 División continental cálida («Warm Continental Division»)</td> <td>M210 División continental cálida - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td>220 División continental caliente («Hot Continental Division»)</td> <td>M220 División continental caliente - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td>230 División subtropical</td> <td>M230 División subtropical - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td>240 División Marina («Marine Division»)</td> <td>M240 División Marina - Provincias de montaña </td></tr> <tr> <td>250 División Praderas («Prairie Division») </td></tr> <tr> <td>260 División del Mediterráneo («Mediterranean Division»)</td> <td>M260 División del Mediterráneo o - Provincias de montañas </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sistema_del_WWF">Sistema del WWF</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=23" title="Editar sección: Sistema del WWF"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Global_200" title="Global 200">Global 200</a></i></div> <p>Un equipo de biólogos convocado por el <a href="/wiki/Fondo_Mundial_para_la_Naturaleza" title="Fondo Mundial para la Naturaleza">Fondo Mundial para la Naturaleza</a> (WWF) ha desarrollado un sistema de clasificación ecológico en el que se identificaron los llamados «tipos principales de hábitat» («Major Habitat Types», semejantes a los biomas) después de analizar las 867 ecorregiones terrestres en que se dividió la Tierra. Cada una de esas ecorregiones terrestres tiene un número de identificación o EcoID, con un formato del tipo XXnnNN (en el que XX es la Ecozona, nn es el número del bioma y NN es el número individual de la ecorregión). Esta clasificación se utiliza para definir la lista <a href="/wiki/Global_200" title="Global 200">Global 200</a> de las ecorregiones identificadas por el WWF como prioridades para la conservación. </p><p>El WWF organiza los biomas en dos grandes grupos, los biomas terrestres y los marinos, y los terrestres, a su vez, en dos subgrupos, los biomas terrestres propiamente y los biomas de agua dulce. Aunque existen biomas marinos, responden mucho menos a los criterios de zonificación —debido a las grandes corrientes que atraviesan los océanos a todos los niveles de profundidad— y son más difíciles de definir en el espacio. En el sentido de bioma según ha sido definido, el estudio de los ambientes acuáticos recaería preferentemente en la <a href="/wiki/Oceanograf%C3%ADa" title="Oceanografía">oceanografía</a> —estudio de los mares— o de la <a href="/wiki/Limnolog%C3%ADa" title="Limnología">limnología</a> —estudio de las aguas dulces—. </p><p>El WWF ha identificado 14 tipos de hábitat principales terrestres, 12 de aguas dulces y 7 marinos. Los terrestres se recogen en el siguiente mapa y todos ellos la tabla correspondiente (el código de colores no posee una norma que lo unifique por lo que se adecúa al mapa adjunto). </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Biomes_of_the_world.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Biomes_of_the_world.svg/800px-Biomes_of_the_world.svg.png" decoding="async" width="800" height="435" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Biomes_of_the_world.svg/1200px-Biomes_of_the_world.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Biomes_of_the_world.svg/1600px-Biomes_of_the_world.svg.png 2x" data-file-width="1119" data-file-height="608" /></a><figcaption>Biomas según la WWF.</figcaption></figure> <table cellpadding="2" cellspacing="0" align="center" style="border: 1px #aaa solid; align=center border-collapse: collapse text-align:center margin-left:0.75em; margin-top:0.75em; margin-bottom:0.75em; background:#f9f9f9; font-size:100%;"> <caption><b>Tipos principales de hábitat</b> («Major Habitat Types», según la clasificación del WWF) </caption> <tbody><tr> <th>Grupo </th> <th>Subgrupo </th> <th>Id. </th> <th>Denominación </th> <th>Denominación en inglés </th> <th>Clima </th> <th>N.º ecorregiones </th></tr> <tr> <td rowspan="26">Terrestres</td> <td rowspan="14">Terrestres</td> <td bgcolor="#408000">01</td> <td><a href="/wiki/Bosque_h%C3%BAmedo_tropical_y_subtropical" class="mw-redirect" title="Bosque húmedo tropical y subtropical">Bosque húmedo tropical y subtropical de frondosas</a></td> <td><i>Tropical and subtropical moist broadleaf forests</i></td> <td>Tropical y subtropical, húmedo</td> <td>231 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="DD7700">02</td> <td><a href="/wiki/Bosque_seco" title="Bosque seco">Bosque seco tropical y subtropical de frondosas</a></td> <td><i>Tropical and subtropical dry broadleaf forests</i></td> <td>Tropical y subtropical, semihúmedo</td> <td>59 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="lime">03</td> <td><a href="/wiki/Bosque_subtropical_de_con%C3%ADferas" title="Bosque subtropical de coníferas">Bosque subtropical de coníferas</a></td> <td><i>Tropical and subtropical coniferous forests</i></td> <td>tropical y subtropical, semihúmedo</td> <td>17 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="40BF40">04</td> <td><a href="/wiki/Bosque_templado_de_frondosas_y_mixto" class="mw-redirect" title="Bosque templado de frondosas y mixto">Bosque templado de frondosas y mixto</a></td> <td><i>Temperate broadleaf and mixed forests</i></td> <td>Templado, húmedo</td> <td>84 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="005000">05</td> <td><a href="/wiki/Bosque_templado_de_con%C3%ADferas" title="Bosque templado de coníferas">Bosque templado de coníferas</a></td> <td><i>Temperate coniferous forests</i></td> <td>Templado frío, húmedo</td> <td>52 o 53 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="#30A060">06</td> <td><a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">Bosque boreal/ Taiga</a></td> <td><i>Boreal forests/taiga</i></td> <td>Subártico, húmedo</td> <td>28 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="EEDD66">07</td> <td><a href="/wiki/Sabana" title="Sabana">Praderas, sabanas y matorrales tropicales y subtropicales</a></td> <td><i>Tropical and subtropical grasslands, savannas, and shrublands</i></td> <td>Tropical y subtropical, semiárido</td> <td> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#CCDD99">08</td> <td><a href="/wiki/Pastizales_y_matorrales_templados" title="Pastizales y matorrales templados">Praderas, estepas y matorrales templados</a></td> <td><i>Temperate grasslands, savannas, and shrublands</i></td> <td>templado, semiáridas </td></tr> <tr> <td bgcolor="#88AAFF">09</td> <td><a href="/wiki/Sabana_inundada" title="Sabana inundada">Praderas y sabanas inundadas</a></td> <td><i>Flooded grasslands and savannas</i></td> <td>templado a tropical, agua dulce o salobre inundadas</td> <td>26 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="#CCAAFF">10</td> <td><a href="/wiki/Praderas_y_matorrales_de_monta%C3%B1a" title="Praderas y matorrales de montaña">Praderas y matorrales de montaña</a></td> <td><i>Montane grasslands and shrublands</i></td> <td>clima alpino o de montaña</td> <td>50 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="66DDCC">11</td> <td><a href="/wiki/Tundra" title="Tundra">Tundra</a></td> <td><i>Tundra</i></td> <td>Ártico</td> <td>37 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="CC5500">12</td> <td><a href="/wiki/Bosque_y_matorral_mediterr%C3%A1neo" title="Bosque y matorral mediterráneo">Bosque y matorral mediterráneo</a></td> <td><i>Mediterranean forests, woodlands, and scrub</i></td> <td>templado cálido, semihúmedo a semiárido con precipitaciones de invierno)</td> <td>39 a 50 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="#FFEFBB">13</td> <td><a href="/wiki/Desierto_y_matorral_xer%C3%B3filo" class="mw-redirect" title="Desierto y matorral xerófilo">Desierto y matorral xerófilo</a></td> <td><i>Deserts and xeric shrublands</i></td> <td>Templado a tropical, árido</td> <td>99 ecorregiones </td></tr> <tr> <td bgcolor="#EE00DD">14</td> <td><a href="/wiki/Manglar" title="Manglar">Manglar</a></td> <td><i>Mangrove</i></td> <td>subtropical y tropical, inundados de agua salada</td> <td>50 ecorregiones </td></tr> <tr> <td rowspan="12">Aguas dulces</td> <td>-</td> <td>Grandes lagos</td> <td><i>Large lakes</i></td> <td>-</td> <td>4 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Grandes deltas</td> <td><i>Large river deltas</i></td> <td>-</td> <td>6 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Aguas dulces polares</td> <td><i>Polar freshwaters</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Aguas dulces de montaña</td> <td><i>Montane freshwaters</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Ríos costeros templados</td> <td><i>Temperate coastal rivers</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Llanuras de inundación y humedales templados</td> <td><i>Temperate floodplain rivers and wetlands</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Ríos templados aguas arriba</td> <td><i>Temperate upland rivers</i></td> <td>-</td> <td>5 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Ríos costeros tropicales y subtropicales</td> <td><i>Tropical and subtropical coastal rivers</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Llanuras de inundación y humedales tropicales y subtropicales</td> <td><i>Tropical and subtropical floodplain rivers and wetlands</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Ríos tropicales y subtropicales aguas arriba</td> <td><i>Tropical and subtropical upland rivers</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Aguas xéricas y cuencas endorreicas</td> <td><i>Xeric freshwaters and endorheic basins</i></td> <td>-</td> <td>3 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Islas oceánicas</td> <td><i>Oceanic islands</i></td> <td>-</td> <td> </td></tr> <tr> <td rowspan="6">Marinos</td> <td rowspan="5">Costa y plataforma continental</td> <td>-</td> <td>Polar</td> <td><i>Polar</i></td> <td>-</td> <td>3 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Plataformas templadas y mar</td> <td><i>Temperate shelves and sea</i></td> <td>-</td> <td>9 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Surgencias templadas</td> <td><i>Temperate upwelling</i></td> <td>-</td> <td>5 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Surgencias tropicales</td> <td><i>Tropical upwelling</i></td> <td>-</td> <td>5 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>-</td> <td>Coral tropical</td> <td><i>Tropical coral</i></td> <td>-</td> <td>22 ecorregiones </td></tr> <tr> <td>Mar abierto y profundo</td> <td>-</td> <td></td> <td><i>Open & Deep Sea</i></td> <td></td> <td> </td></tr></tbody></table> <p>La forma de clasificar las ecorregiones del WWF responde al siguiente esquema: </p> <table cellpadding="2" cellspacing="0" align="center" style="border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse text-align:center margin-left:0.75em; margin-top:0.75em; margin-bottom:0.75em; background:#f9f9f9; font-size:100%;"> <tbody><tr> <td> </td> <th>Dominio («Realms») </th> <th>Tipos de hábitat principales «Major Habitat Types» </th> <th> </th> <th>Ecorregiones </th> <th>Ecosistemas (biotopos) </th></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="5">Biosfera</td> <td rowspan="2">Ecozonas (8)</td> <td>Biomas terrestres (14)</td> <td>-</td> <td>Ecorregiones (867)</td> <td> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Biomas acuáticos (12)</td> <td>-</td> <td>Ecorregiones (426)</td> <td> </td></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="2">Ecozonas marinas (13)</td> <td>Biomas plataforma continental (5)</td> <td>(Provincias Marinas) (62)</td> <td>Ecorregiones (232)</td> <td> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Biomas mar abierto y profundo </td></tr> <tr valign="top"> <td>Biomas endolíticos </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zonas_ecológicas_de_la_FAO"><span id="Zonas_ecol.C3.B3gicas_de_la_FAO"></span>Zonas ecológicas de la FAO</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=24" title="Editar sección: Zonas ecológicas de la FAO"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_de_las_Naciones_Unidas_para_la_Alimentaci%C3%B3n_y_la_Agricultura" title="Organización de las Naciones Unidas para la Alimentación y la Agricultura">Organización para la Alimentación y la Agricultura</a> (FAO) de las <a href="/wiki/Naciones_Unidas" class="mw-redirect" title="Naciones Unidas">Naciones Unidas</a>, ha desarrollado mapas ecológicos y forestales mundiales que dan una definición espacial y estadística, proporcionando una visión de la cubierta forestal mundial, lo que proporciona un medio importante para agregar información global sobre los recursos naturales de acuerdo con sus características ecológicas.<sup id="cite_ref-12" class="mw-references separada"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>​ </p><p>El siguiente mapa está inspirado en las zonas ecológicas o <a href="/wiki/Ecozona" title="Ecozona">ecozonas</a> de la FAO: </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:FAO-Ecozones.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/FAO-Ecozones.png/750px-FAO-Ecozones.png" decoding="async" width="750" height="407" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/FAO-Ecozones.png/1125px-FAO-Ecozones.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/FAO-Ecozones.png/1500px-FAO-Ecozones.png 2x" data-file-width="4779" data-file-height="2594" /></a><figcaption><div style="text-align:center">Mapa global de las zonas ecológicas.</div> <table style="border:1px solid #CCCCCC; background-color:transparent;" align="center" width="100%"> <tbody><tr> <td width="33%"> <table style="border:1px solid CCCCCC; background-color:transparent; vertical-align:top"> <tbody><tr> <th style="text-align:left">Polar y boreal </th> <th style="text-align:left">Templado </th> <th style="text-align:left">Subtropical </th> <th style="text-align:left">Tropical </th></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#eafffe; color:white">    </span>  Hielo</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#e3dc84; color:white">    </span>  Desierto</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffae00; color:white">    </span>  Desierto</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#fbe787; color:white">    </span>  Desierto</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#c0acfe; color:white">    </span>  Tundra</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffff00; color:white">    </span>  Estepa</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ff883b; color:white">    </span>  Estepa</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#e36356; color:white">    </span>  Matorral</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#a6dfdf; color:white">    </span>  Taiga-tundra</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#009c43; color:white">    </span>  Bosque continental   </span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#ffcccc; color:white">    </span>  Bosque seco</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#c29724; color:white">    </span>  Bosque seco</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00b4b4; color:white">    </span>  Taiga</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00f100; color:white">    </span>  Bosque oceánico</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#07b5ff; color:white">    </span>  Bosque húmedo</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#b7dd08; color:white">    </span>  Bosque-sabana</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"> </td> <td style="text-align:left"> </td> <td style="text-align:left"> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#2d5f02; color:white">    </span>  Selva</span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top"> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#a964b2; color:white">    </span>  de montaña   </span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#00706c; color:white">    </span>  de montaña</span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#dc9fa1; color:white">    </span>  de montaña   </span> </td> <td style="text-align:left"><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border: 1px solid; border-color: var(--color-base,black); background-color:#6e6305; color:white">    </span>  de montaña</span> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> </figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=25" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">« complexe dynamique composé de plantes, d’animaux, de micro-organismes, et de la nature morte environnante agissant en interaction en tant qu’unité fonctionnelle ». Definición de ecosistema en el informe encargado por la ONU, <i>Millenium Ecosystems Assessment</i> (2001-05).</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/exhibits/biomes/index.php">The World's Biomes</a>, Retrieved August 19, 2007 - 2008, from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/index.php">University of California Museum of Paleontology</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFPidwirny2006" class="citation enciclopedia">Pidwirny, Michael (16 de octubre de 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eoearth.org/article/Biomes">«Biomes»</a>. En Sidney Draggan, ed. <i>Encyclopedia of Earth</i>. Washington, D.C.: Environmental Information Coalition, National Council for Science and the Environment<span class="reference-accessdate">. Consultado el 16 de noviembre de 2006</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioma&rft.atitle=Encyclopedia+of+Earth&rft.au=Pidwirny%2C+Michael&rft.aufirst=Michael&rft.aulast=Pidwirny&rft.btitle=Biomes&rft.date=16+de+octubre+de+2006&rft.genre=bookitem&rft.place=Washington%2C+D.C.&rft.pub=Environmental+Information+Coalition%2C+National+Council+for+Science+and+the+Environment&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eoearth.org%2Farticle%2FBiomes&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">«geographic clusters of ecoregions that may span several habitat types, but have strong biogeographic affinities, particularly at taxonomic levels higher than the species level (genus, family).»</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">David M. Olson and Eric Dinerstein <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldwildlife.org/science/ecoregions/WWFBinaryitem4810.pdf">THE GLOBAL 200: PRIORITY ECOREGIONS FOR GLOBAL CONSERVATION</a> ANN. MISSOURI BOT. GARD. 89: 199–224. 2002</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFBertran_Prieto2020" class="citation web">Bertran Prieto, Pol (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://medicoplus.com/ciencia/tipos-biomas">«Los 15 tipos de biomas (y sus características)»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioma&rft.au=Bertran+Prieto%2C+Pol&rft.aufirst=Pol&rft.aulast=Bertran+Prieto&rft.btitle=Los+15+tipos+de+biomas+%28y+sus+caracter%C3%ADsticas%29&rft.date=2020&rft.genre=book&rft_id=https%3A%2F%2Fmedicoplus.com%2Fciencia%2Ftipos-biomas&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Pomeroy, Lawrence R. and James J. Alberts, editors. Concepts of Ecosystem Ecology. New York: Springer-Verlag, 1988.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100516015042/http://biodiversite.wallonie.be/habitats/home.html">«SIBW/Habitats/Introduction»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://biodiversite.wallonie.be/habitats/home.html">el original</a> el 16 de mayo de 2010<span class="reference-accessdate">. Consultado el 2009</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioma&rft.btitle=SIBW%2FHabitats%2FIntroduction&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fbiodiversite.wallonie.be%2Fhabitats%2Fhome.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Whittaker, Robert H., Botanical Review, Classification of Natural Communities, Vol. 28, No. 1 (Jan-Mar 1962), pp. 1-239.</span> </li> <li id="cite_note-:0-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Whittaker, Robert H. Communities and Ecosystems New York: MacMillan Publishing Company, Inc., 1975.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.fs.fed.us/land/ecosysmgmt/index.html">http://www.fs.fed.us/land/ecosysmgmt/index.html</a> Bailey System, US Forest Service</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Global Forest Resources Assessment 2000 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fao.org/3/y1997e/y1997e1g.htm">Chapter 47. Global mapping</a> FAO</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioma&action=edit&section=26" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> alberga una categoría multimedia sobre <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biomes" class="extiw" title="commons:Category:Biomes">Bioma</a></b>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ecosiglos.com/que-son-los-biomas/">¿Qué son los biomas? Características, tipos e importancia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aragoneria.com/boreas/articulos/arti035.htm">Biomas</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q101998" class="extiw" title="wikidata:Q101998">Q101998</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biomes">Biomes</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q101998%22">Q101998</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4132387-7">4132387-7</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85076851">sh85076851</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional de la República Checa">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114170">ph114170</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Israel" title="Biblioteca Nacional de Israel">NLI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007529356805171">987007529356805171</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300387618">300387618</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/biome">url</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q101998" class="extiw" title="wikidata:Q101998">Q101998</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biomes">Biomes</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q101998%22">Q101998</a></span></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.eqiad.main‐58cbcf565‐bj9bb Cached time: 20250323013003 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.276 seconds Real time usage: 0.368 seconds Preprocessor visited node count: 2537/1000000 Post‐expand include size: 31120/2097152 bytes Template argument size: 2695/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 7/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 10501/5000000 bytes Lua time usage: 0.122/10.000 seconds Lua memory usage: 4913919/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 8/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 254.570 1 -total 57.95% 147.514 1 Plantilla:Control_de_autoridades 15.76% 40.131 1 Plantilla:Listaref 12.88% 32.788 1 Plantilla:Commonscat 11.69% 29.762 1 Plantilla:Cita_enciclopedia 4.87% 12.406 1 Plantilla:Propiedad 4.14% 10.545 11 Plantilla:AP 1.85% 4.703 33 Plantilla:Leyenda 1.76% 4.486 2 Plantilla:Cita_web 1.52% 3.882 1 Plantilla:Título_sin_coletilla --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:11499:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250323013004 and revision id 166319543. Rendering was triggered because: page-edit --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioma&oldid=166319543">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioma&oldid=166319543</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Biomas" title="Categoría:Biomas">Biomas</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_pasajes_que_requieren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias">Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_LCCN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN">Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_AAT" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores AAT">Wikipedia:Artículos con identificadores AAT</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 23 mar 2025 a las 01:30.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia® es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioma&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Bioma</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>83 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-75687f9f4b-2tlkz","wgBackendResponseTime":234,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.276","walltime":"0.368","ppvisitednodes":{"value":2537,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":31120,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2695,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10501,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 254.570 1 -total"," 57.95% 147.514 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 15.76% 40.131 1 Plantilla:Listaref"," 12.88% 32.788 1 Plantilla:Commonscat"," 11.69% 29.762 1 Plantilla:Cita_enciclopedia"," 4.87% 12.406 1 Plantilla:Propiedad"," 4.14% 10.545 11 Plantilla:AP"," 1.85% 4.703 33 Plantilla:Leyenda"," 1.76% 4.486 2 Plantilla:Cita_web"," 1.52% 3.882 1 Plantilla:Título_sin_coletilla"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.122","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4913919,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-58cbcf565-bj9bb","timestamp":"20250323013003","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bioma","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Bioma","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q101998","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q101998","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-08-30T17:51:03Z","dateModified":"2025-03-23T01:30:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/98\/Vegetation-spanish.png","headline":"determinada parte del planeta que comparte el clima, la flora y la fauna"}</script> </body> </html>