CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Aquarel - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"91fcdc2a-8f70-439d-9449-1c883ca4f7b2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Aquarel","wgTitle":"Aquarel","wgCurRevisionId":64935434,"wgRevisionId":64935434,"wgArticleId":25664,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Schildertechniek","Schilderkunst"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Aquarel","wgRelevantArticleId":25664,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q50030","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="818"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg/800px-The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="545"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg/640px-The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="436"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Aquarel - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Aquarel"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Aquarel"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Aquarel rootpage-Aquarel skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Aquarel" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Aquarel" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Aquarel" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Aquarel" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Aquarelverf" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Aquarelverf"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Aquarelverf</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Aquarelverf-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Aquarelverf-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Aquarelverf-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Samenstelling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Samenstelling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Samenstelling</span> </div> </a> <ul id="toc-Samenstelling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gebruikte_pigmenten_en_de_eigenschappen_daarvan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gebruikte_pigmenten_en_de_eigenschappen_daarvan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Gebruikte pigmenten en de eigenschappen daarvan</span> </div> </a> <ul id="toc-Gebruikte_pigmenten_en_de_eigenschappen_daarvan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mengen_van_aquarelverf" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mengen_van_aquarelverf"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Mengen van aquarelverf</span> </div> </a> <ul id="toc-Mengen_van_aquarelverf-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verschil_met_andere_verfsoorten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verschil_met_andere_verfsoorten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Verschil met andere verfsoorten</span> </div> </a> <ul id="toc-Verschil_met_andere_verfsoorten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wit_in_een_aquarel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wit_in_een_aquarel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Wit in een aquarel</span> </div> </a> <ul id="toc-Wit_in_een_aquarel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Papier" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Papier"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Papier</span> </div> </a> <ul id="toc-Papier-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Penseel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Penseel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Penseel</span> </div> </a> <ul id="toc-Penseel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verdere_benodigdheden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Verdere_benodigdheden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Verdere benodigdheden</span> </div> </a> <ul id="toc-Verdere_benodigdheden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schildertechniek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Schildertechniek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Schildertechniek</span> </div> </a> <ul id="toc-Schildertechniek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gemengde_technieken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gemengde_technieken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Gemengde technieken</span> </div> </a> <ul id="toc-Gemengde_technieken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Afwerking" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Afwerking"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Afwerking</span> </div> </a> <ul id="toc-Afwerking-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Aquarel</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 84 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-84" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">84 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Waterverfskilderkuns" title="Waterverfskilderkuns – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Waterverfskilderkuns" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Aquarell" title="Aquarell – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Aquarell" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="ألوان مائية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ألوان مائية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Acuarela" title="Acuarela – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Acuarela" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Акварель" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%8C" title="Акварэль – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Акварэль" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%8C" title="Акварэль – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Акварэль" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB" title="Акварел – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Акварел" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B2%E0%A6%B0%E0%A6%99" title="জলরঙ – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জলরঙ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Dourliverezh" title="Dourliverezh – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Dourliverezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Aquarel%C2%B7la" title="Aquarel·la – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Aquarel·la" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Акварель" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Aquarell" title="Aquarell – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Aquarell" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CE%B4%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1" title="Υδατογραφία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Υδατογραφία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Aquer%C3%AAl" title="Aquerêl – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Aquerêl" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Watercolor_painting" title="Watercolor painting – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Watercolor painting" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Akvarelo" title="Akvarelo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Akvarelo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Acuarela" title="Acuarela – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Acuarela" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Akvarell" title="Akvarell – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Akvarell" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Akuarela" title="Akuarela – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Akuarela" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%86%DA%AF" title="آبرنگ – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آبرنگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Akvarelli" title="Akvarelli – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Akvarelli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Aquarelle" title="Aquarelle – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Aquarelle" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Uiscedhath" title="Uiscedhath – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Uiscedhath" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Acuarela" title="Acuarela – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Acuarela" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%91%D7%A2_%D7%9E%D7%99%D7%9D" title="צבע מים – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="צבע מים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B2%E0%A4%B0%E0%A4%9E%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="जलरञ्जित चित्रकला – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जलरञ्जित चित्रकला" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Akwar%C3%A8l" title="Akwarèl – Haïtiaans Creools" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Akwarèl" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haïtiaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Akvarell" title="Akvarell – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Akvarell" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF" title="Ջրաներկ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջրաներկ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Cat_air" title="Cat air – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Cat air" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Aquarelo" title="Aquarelo – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Aquarelo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vatnslitur" title="Vatnslitur – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Vatnslitur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Acquerello" title="Acquerello – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Acquerello" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4%E5%BD%A9" title="水彩 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="水彩" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/C%C3%A8t_banyu" title="Cèt banyu – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Cèt banyu" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="აკვარელი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აკვარელი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Акварель" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%88%98%EC%B1%84%ED%99%94" title="수채화 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="수채화" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Акварель" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Hydrochroma" title="Hydrochroma – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Hydrochroma" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Aquarell" title="Aquarell – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Aquarell" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Aquarel" title="Aquarel – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Aquarel" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Akvarel%C4%97" title="Akvarelė – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Akvarelė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Akvarelis" title="Akvarelis – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Akvarelis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB" title="Акварел – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Акварел" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%B2%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AF_%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B0%E0%B4%9A%E0%B4%A8" title="ജലച്ചായ ചിത്രരചന – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജലച്ചായ ചിത്രരചന" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B2%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A3" title="जलरंगचित्रण – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जलरंगचित्रण" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Cat_air" title="Cat air – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Cat air" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Akvarell" title="Akvarell – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Akvarell" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Akvarell" title="Akvarell – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Akvarell" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Aquarella" title="Aquarella – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Aquarella" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Akwarela" title="Akwarela – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Akwarela" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Aguarela" title="Aguarela – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Aguarela" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Acuarel%C4%83" title="Acuarelă – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Acuarelă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Акварель" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B8%E0%B7%8A_%E0%B6%A0%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB_%E0%B7%81%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B6%BA" title="දියසායම් චිත්‍ර ශිල්පය – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="දියසායම් චිත්‍ර ශිල්පය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Watercolour" title="Watercolour – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Watercolour" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Akuareli" title="Akuareli – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Akuareli" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB" title="Акварел – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Акварел" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Aquarellmoaler%C3%A4i" title="Aquarellmoaleräi – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Aquarellmoaleräi" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Akvarell" title="Akvarell – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Akvarell" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AF%80%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%B5%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%A3%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="நீர்வர்ணம் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நீர்வர்ணம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B2_%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="నీటి రంగుల చిత్రాలు – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="నీటి రంగుల చిత్రాలు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB" title="Акварел – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Акварел" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3" title="จิตรกรรมสีน้ำ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="จิตรกรรมสีน้ำ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Akwarela" title="Akwarela – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Akwarela" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Suluboya" title="Suluboya – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Suluboya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Акварель – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Акварель" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Akvarel" title="Akvarel – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Akvarel" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A0u_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Màu nước – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Màu nước" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Coleur_a_l%27_aiwe" title="Coleur a l' aiwe – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Coleur a l' aiwe" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4%E5%BD%A9%E7%94%BB" title="水彩画 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="水彩画" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4%E5%BD%A9%E7%94%BB" title="水彩画 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="水彩画" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%BAi-chh%C3%A1i" title="Chúi-chhái – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chúi-chhái" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4%E5%BD%A9%E7%95%AB" title="水彩畫 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="水彩畫" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50030#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Aquarel" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Aquarel" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Aquarel"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Aquarel"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Aquarel" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Aquarel" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&oldid=64935434" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Aquarel&id=64935434&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAquarel"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAquarel"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Aquarel"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Aquarel&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Aquarel&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_color" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50030" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg/260px-The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg" decoding="async" width="260" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg/390px-The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg/520px-The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg 2x" data-file-width="1001" data-file-height="682" /></a><figcaption><i>The Blue Boat</i>, aquarel uit 1892 van <a href="/wiki/Winslow_Homer" title="Winslow Homer">Winslow Homer</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg/260px-Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="260" height="363" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg/390px-Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg/520px-Archive-ugent-be-DADDCF00-909F-11E6-9600-8735D53445F2_DS-86_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2227" data-file-height="3107" /></a><figcaption>Aquarel uit het huldeboek aan <a href="/wiki/Cesar_De_Cock" title="Cesar De Cock">Cesar De Cock</a>. Gemaakt in Gent, uitgereikt in 23 juli 1903.</figcaption></figure> <p>Een <b>aquarel</b>, via het <a href="/wiki/Frans" title="Frans">Franse</a> <i>aquarelle</i> vanuit het <a href="/wiki/Italiaans_(taal)" class="mw-redirect" title="Italiaans (taal)">Italiaanse</a> <i>acquarello</i> of <i>acquarella</i>, "gewassen tekening", is een met waterverf gemaakt schilderij. Met de termen aquarel of waterverf wordt ook wel het <a href="/wiki/Genre" title="Genre">genre</a> of de aquareltechniek als werkwijze aangeduid.<sup id="cite_ref-referentie1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-referentie1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij de <a href="/wiki/Schildertechniek" title="Schildertechniek">schildertechniek</a> van het aquarelleren wordt met wateroplosbare verf op speciaal dik aquarelpapier geschilderd. Karakteristiek voor de zuivere aquareltechniek is dat het kleurende pigment in een niet-gesloten laag wordt aangebracht, zodat het papier erdoorheen schemert. Ook wordt er geen dekkende verf (<a href="/wiki/Gouache" title="Gouache">gouache</a>) gebruikt, in het bijzonder geen dekkend wit. Het wit in een aquarel is dan ook altijd afkomstig van het papier. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Aquarelverf">Aquarelverf</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Aquarelverf" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Aquarelverf"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Watercolours.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Watercolours.jpg/260px-Watercolours.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Watercolours.jpg/390px-Watercolours.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Watercolours.jpg/520px-Watercolours.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Aquarelverf in napjes, in een verfdoos met rechtsboven ruimte voor het mengen van de kleuren</figcaption></figure> <p>Aquarelverf wordt tegenwoordig in verschillende vormen geproduceerd: </p> <ul><li>Blokjes, of napjes, bestaande uit gewalst pigment vermengd met gom dat bij napjes in een metalen of plastic bakje geperst is. Blokjes zijn een uitvinding van de Engelsman <a href="/w/index.php?title=William_Reeves&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Reeves (de pagina bestaat niet)">William Reeves</a> uit de jaren zeventig van de achttiende eeuw.</li> <li>Tubes, een uitvinding uit het midden van de negentiende eeuw, waarin de verf als een uitknijpbare pasta geleverd wordt. De pasta bestaat voor ongeveer de helft uit water.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Watercolors_by_William_Reeves,_London,_inventor_of_watercolors_in_cakes,_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG/200px-Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG" decoding="async" width="200" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG/300px-Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG/400px-Watercolors_by_William_Reeves%2C_London%2C_inventor_of_watercolors_in_cakes%2C_undated_-_Joseph_Allen_Skinner_Museum_-_DSC07847.JPG 2x" data-file-width="3369" data-file-height="4410" /></a><figcaption>Een doos met blokjes zoals Reeves eind 18e eeuw produceerde</figcaption></figure> <p>Daarnaast kan een op de toepassing van aquarelverf gelijkend effect worden verkregen met: </p> <ul><li>wateroplosbaar <a href="/wiki/Waskrijt" title="Waskrijt">waskrijt</a>;</li> <li>wateroplosbare <a href="/wiki/Kleurpotlood" title="Kleurpotlood">kleurpotloden</a>.</li></ul> <p>Bij deze laatste twee media bestaat het bindmiddel uit wassen die met een hygroscopisch middel wateroplosbaar zijn gemaakt. Dit maakt een vervloeiing van het pigment mogelijk waardoor het papier zichtbaar blijft, maar anders dan bij aquarelverf wordt het bindmiddel niet geheel door het papier geabsorbeerd, zodat zich daarop een waslaag vormt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Samenstelling">Samenstelling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Samenstelling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Samenstelling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Aquarelliste_JPG03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Aquarelliste_JPG03.jpg/260px-Aquarelliste_JPG03.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Aquarelliste_JPG03.jpg/390px-Aquarelliste_JPG03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Aquarelliste_JPG03.jpg/520px-Aquarelliste_JPG03.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Een vrouw schildert een aquarel</figcaption></figure> <p>Aquarelverf bestaat vrijwel alleen uit zuivere, dus niet met vulmiddelen versneden, <a href="/wiki/Pigment" title="Pigment">pigmenten</a> vermengd met <a href="/wiki/Arabische_gom" title="Arabische gom">arabische gom</a> als <a href="/w/index.php?title=Bindmiddel_(verf)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bindmiddel (verf) (de pagina bestaat niet)">bindmiddel</a>. De gom zorgt voor de vervloeiing van de pigmentdeeltjes in het water om het vlokken (floculeren) te voorkomen. Ook wordt <a href="/wiki/Glycerol" title="Glycerol">glycerine</a> of een ander wateraantrekkend middel toegevoegd aan de verf voor een betere bevochtiging. </p><p>Tijdens de industriële productie wordt eerst de gom in water opgelost; dit mengsel wordt dan gefilterd en gemengd met het bevochtigende hygroscopisch middel: <a href="/w/index.php?title=Hydromel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hydromel (de pagina bestaat niet)">hydromel</a> (glycerol, suiker of honing met water) waaraan <a href="/wiki/Ossengal" title="Ossengal">ossengal</a> is toegevoegd. Dit geheel wordt dan via de <a href="/w/index.php?title=Driewals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Driewals (de pagina bestaat niet)">driewals</a> met het voorbevochtigde pigment tot een smedige massa gekneed. Het pigment wordt hierdoor nog verder vermalen. Soms gebruikt men porseleinen in plaats van stalen walsen, om vervuiling met staalslijpsel te voorkomen. Uiteindelijk wordt een <a href="/wiki/Conserveringsmiddel" class="mw-redirect" title="Conserveringsmiddel">conserveringsmiddel</a>, vroeger vaak <a href="/wiki/Fenol" title="Fenol">fenol</a>, tegenwoordig een <a href="/wiki/Alcohol_(stofklasse)" title="Alcohol (stofklasse)">alcohol</a>, toegevoegd om beschimmelen te voorkomen.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dankzij de eenvoudige samenstelling van aquarelverf kan een schilder deze in principe zonder veel moeite zelf vervaardigen door pigment met gom te mengen. De zuivere pigmenten die los te koop zijn, hebben echter meestal een grotere korrel dan die welke in de beste industriële aquarelverven gebruikt worden; deze grovere pigmenten leiden tot een zichtbaar slechtere vervloeiing. Ook luistert de verhouding tussen gom en pigment heel nauw: bij te veel gom blijft het papier na droging glanzen; te weinig gom leidt tot een te mat effect bij partijen waarop veel kleur aangebracht wordt.<sup id="cite_ref-referentie1_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-referentie1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gebruikte_pigmenten_en_de_eigenschappen_daarvan">Gebruikte pigmenten en de eigenschappen daarvan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Gebruikte pigmenten en de eigenschappen daarvan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Gebruikte pigmenten en de eigenschappen daarvan"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bijna alle in de schilderkunst gebruikelijke pigmenten kunnen in de bereiding van aquarelverf toegepast worden: het bindmiddel gaat er geen ongewenste reacties mee aan. De sterk dekkende kracht die sommige pigmenten bezitten is voor de aquareltechniek irrelevant; ook bijzonder doorzichtige pigmenten hebben op zich geen meerwaarde omdat er bij het schilderen meestal toch geen echte verffilm ontstaat. Zulke transparante en "glacerende" pigmenten hebben echter wel vaak een groot kleurend vermogen, wat een nuttige eigenschap is bij de aquareltechniek omdat de papiervezel zo een verzadigde kleur krijgt. </p><p>Omdat het pigment niet door het bindmiddel beschermd wordt, daar de gom in het papier trekt, is de lichtechtheid ervan essentieel voor een goede conservering van het werk. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mengen_van_aquarelverf">Mengen van aquarelverf</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Mengen van aquarelverf" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Mengen van aquarelverf"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Watercolour_of_Fort_Mississauga,_Niagara-on-the-Lake.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg/260px-Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg" decoding="async" width="260" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg/390px-Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg/520px-Watercolour_of_Fort_Mississauga%2C_Niagara-on-the-Lake.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1252" /></a><figcaption>In de tonen blauw (ultramarijn) van deze aquarel uit rond 1860 door Jenkins, S.P. is het effect van grotere verdunning met water zichtbaar. Ook bij de rotsen zijn de nuances in licht en donker van het bruin (omber) verkregen door grotere verdunning met water.</figcaption></figure><p>Soms wordt de verf gebruikt zoals die puur uit de tube komt. Het mengen van verschillende kleuren is echter vaak nodig voor een bevredigend eindresultaat. </p><p>Omdat bij een zuivere aquareltechniek, zonder dekverf, lichtere tonen verkregen worden door de verf met meer water op te brengen en niet door toevoeging van witte verf, kunnen alle kleuren bij waterverf in beginsel gemengd worden vanuit slechts de drie subtractieve <a href="/wiki/Primaire_kleuren" class="mw-redirect" title="Primaire kleuren">primaire kleuren</a>. Zo'n "beperkt palet" kan met moderne pigmenten bijvoorbeeld bestaan uit <a href="/wiki/Chinacridon" title="Chinacridon">chinacridon</a>, <a href="/wiki/Ftalocyanine" title="Ftalocyanine">ftalocyanine</a> en <a href="/wiki/Cadmiumsulfide" title="Cadmiumsulfide">cadmiumgeel</a>. Dit is een essentieel verschil met het schilderen met olieverf: bij deze techniek is altijd wit (of een andere lichtgekleurd pigment) nodig om kleuren lichter te maken. </p><p>De Nederlandse aquarellist <a href="/wiki/Ivan_Ingen" title="Ivan Ingen">Ivan Ingen</a> raadde in een instructieboek beginners aan het mengen onder de knie te krijgen door op de rand van een wit schoteltje zo ver mogelijk uit elkaar klodders van de drie hoofdkleuren te plaatsen en dan de verf met water op te lossen, om al naargelang de gewenste tint twee of drie kleuren in wisselende concentratie in het midden te doen samenvloeien.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het mengen van meer dan twee kleuren, zoals bij andere schildertechnieken vaak gedaan wordt om tertiaire kleuren te maken, leidt bij aquarel echter niet altijd tot een bevredigend resultaat. Sommige kleuren verdringen elkaar in de natte verf, een verschijnsel waar ervaren schilders juist weer handig gebruik van kunnen maken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verschil_met_andere_verfsoorten">Verschil met andere verfsoorten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Verschil met andere verfsoorten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Verschil met andere verfsoorten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vaak wordt aquarelverf "transparant" genoemd, waarbij een tegenstelling met de dekkende <a href="/wiki/Plakkaatverf" class="mw-redirect" title="Plakkaatverf">plakkaatverf</a> gemaakt wordt. Kenmerkend voor de zuivere aquareltechniek is echter dat er zich geen echte verffilm vormt; normaliter wordt het bindmiddel volledig door het papier geabsorbeerd en de gom dient in dat geval niet eens voor de hechting van de pigmentdeeltjes aan het papier — zonder bindmiddel zou die in feite zelfs veel sterker zijn en er wordt daarom veel gom gebruikt om het verwassen ofwel "verstrijken" van het pigment mogelijk te blijven houden: het voorkomt dat de pigmentkorrels te diep in de papiervezel dringen.<sup id="cite_ref-referentie1_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-referentie1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er ontstaat dus geen transparante verffilm zoals bij het <a href="/wiki/Glaceertechniek" title="Glaceertechniek">glacis</a> in de <a href="/wiki/Olieverf" title="Olieverf">olieverftechniek</a>, waarbij het licht als door gekleurd glas gebroken wordt: de illusie van transparantie wordt bij aquarelleren veroorzaakt doordat het onbedekte witte papier direct tussen de opliggende pigmentdeeltjes zichtbaar is. De meeste aquarelschilders gebruiken dan ook geen witte verf. Het wit in een aquarel bestaat simpelweg uit het onbeschilderde papier. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wit_in_een_aquarel">Wit in een aquarel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Wit in een aquarel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Wit in een aquarel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Doordat er geen witte pigmenten gebruikt worden is het van belang bij het aquarelleren het wit van het papier te gebruiken. Om een gedeelte papier geheel wit te houden kan <a href="/w/index.php?title=Maskeervloeistof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maskeervloeistof (de pagina bestaat niet)">maskeervloeistof</a> gebruikt worden op basis van <a href="/wiki/Latex" title="Latex">latex</a>. Met deze snel opdrogende vloeistof worden gedeelten van het papier afgedekt, zodat die tijdens het werk wit blijven: het rubberlaagje kan er na het schilderen weer afgetrokken worden. Anderen gebruiken dekkende witte verf om accenten aan te brengen, maar daar moet spaarzaam mee worden omgegaan, wil het typische aquareleffect niet verdwijnen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Papier">Papier</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Papier" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Papier"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Omdat in de aquareltechniek het papier niet slechts drager is maar het direct zichtbare oppervlak van het werk vormt, is de kwaliteit van het grootste belang. Alleen houtvrije soorten zijn geschikt, idealiter van <a href="/w/index.php?title=Lompenpapier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lompenpapier (de pagina bestaat niet)">lompenpapier</a> gemaakt. Vanwege de blootstelling aan grote hoeveelheden water met een sterk oplossend vermogen, is een correcte verlijming van de vezel een eerste vereiste. Deze voorkomt ook dat de uiterst fijne pigmenten die in aquarelverf toegepast worden, te ver in het papier dringen en gaan "bloeden".<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er worden dan ook speciale soorten aquarelpapier op de markt gebracht; de duurste typen zijn zeer prijzig. </p><p>Belangrijk aan aquarelpapier is dat het niet bestaat uit houtpapier, gebleekt door <a href="/wiki/Bleekwater" class="mw-redirect" title="Bleekwater">chloorwater</a>. Het vroeger geproduceerde normale papier vergeelde op den duur en het chloor tastte het pigment aan. </p><p>Daar men in aquarellen veel het wit van het papier gebruikt, is het belangrijk om wit lichtecht papier te gebruiken. Gekleurd papier beïnvloedt het <a href="/wiki/Coloriet" class="mw-redirect" title="Coloriet">coloriet</a> sterk. Omdat er geen echte beschermende verffilm ontstaat, zijn aquarellen veel kwetsbaarder voor ultraviolet licht dan olieverfschilderijen: zowel het papier als het pigment wordt door de straling aangetast, een reden om het werk achter glas te plaatsen. </p><p>Er zijn vele soorten aquarelleerpapier. Dik papier, meestal tussen de 200 gram tot 300 gram (of zwaarder; technisch gezien is het dus <a href="/wiki/Karton" title="Karton">karton</a>) werkt vaak prettiger dan de dunnere soorten, omdat het minder gevoelig is voor bolling. Het oppervlak van het papier kan grof zijn of glad; de meeste kunstenaars prefereren een enigszins ruw oppervlak, vanwege de interessantere textuur en vervloeiingseffecten; ook voorkomt dit de vorming van de vaak als lelijk of amateuristisch ervaren "kringen" bij het opdrogen.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het water van de aquarelverf verandert de structuur van het papier, het gaat bol staan. Het is raadzaam om het papier vooraf op te spannen. Dit kan met voorgelijmde papieren tape, punaises of nietjes na bevochtiging. Na droging, waardoor het papier zich als een trommelvel spant, is het papier klaar om te beschilderen. De bolling tijdens het schilderen blijft zo beperkt en na hernieuwde opdroging trekt het papier weer glad. Is het werk klaar dan kan het losgesneden worden. Er is echter ook een methode om het papier naderhand weer geheel vlak te krijgen zonder dat het ooit is opgespannen. Dit kan door de achterkant van het papier voorzichtig nat te maken met een sponsje. Vervolgens moet men het natte vel tussen twee schone vellen papier leggen en met een warme (niet te hete) strijkbout uit strijken. Dit resulteert weer in een uiterst glad vel papier. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Penseel">Penseel</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Penseel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Penseel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aquarelpenselen hebben vergeleken met olieverfpenselen vaak een wat kortere steel, ongeveer een lengte die gelijkstaat aan die van een potlood. </p><p>Ze bestaan in diverse varianten, die verschillen wat betreft het gebruikte haar en de kwaliteit van de afwerking. De duurste zijn de klassieke marterharen penselen, die bij de topmerken tot boven de duizend euro per stuk kosten. Tegenwoordig worden als alternatief steeds vaker goedkopere kunststof haren gebruikt, die in de eenentwintigste eeuw sterk in kwaliteit zijn gestegen. Er zijn verschillende varianten: bij sommige steviger kunststof kwasten kunnen de ietsje stuggere haren gedroogde partijen iets wegpoetsen. </p><p>Vaak gebruikt men verschillende penselen; grote penselen die veel water op kunnen nemen voor grote vlakken en wat kleinere penselen voor het detailwerk. Een goed marterharen penseel heeft ook als het wat dikker is nog een zeer scherpe en veerkrachtige punt. De kwaliteit is als volgt te beproeven: men maakt het puntje even nat met de tong; dit dient dan donker te kleuren en een fijne puntvorm te behouden. De duurste marterharen penselen zijn doorgaans de roodmarterharen penselen. Marterhaar is echter een natuurproduct en de haren kunnen na verloop van tijd krom trekken, daarom moet men deze penselen na gebruik altijd zeer zorgvuldig in de correcte vorm terugbrengen voor het opdrogen. Kunststof haren daarentegen hebben daar geen last van, de betere kunststof haren zijn echter slechts een fractie goedkoper dan de goedkoopste marterharen en zijn desalniettemin gevoeliger voor beschadiging. </p><p>Enkele betere merken penselen zijn 'Van der Linden', 'Raphael', 'Sablon'. Een goed penseel met een goede punt kan zeer dunne lijnen trekken, dunner dan enig fineliner-vulpotlood. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Verdere_benodigdheden">Verdere benodigdheden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Verdere benodigdheden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Verdere benodigdheden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De aquarellist heeft verder weinig nodig, misschien een potlood of houtskool om zacht een schetsontwerp te maken, en één of twee bakjes water. Twee bakjes water is handig, dan kan één bakje schoon gehouden worden. Het gebruik van gedestilleerd water voorkomt ieder risico van schifting van het pigment, een gevaar dat overigens niet al te groot is. Ten slotte een palet, dat echter niet groot behoeft te zijn. Een palet met diepe gaten voor de waterige verf is handig. Er zijn geschikte verfdoosjes in de handel waarin het deksel tevens als palet bruikbaar is. Sommige schilders gebruiken een afdekmiddel om de delen in het schilderij die <a href="/wiki/Wit" title="Wit">wit</a> moeten blijven af te dekken. Dit middel droogt rubberachtig op en kan van het papier worden afgewreven als het aquarel klaar is. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Durer_Young_Hare.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Durer_Young_Hare.jpg/260px-Durer_Young_Hare.jpg" decoding="async" width="260" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Durer_Young_Hare.jpg/390px-Durer_Young_Hare.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Durer_Young_Hare.jpg/520px-Durer_Young_Hare.jpg 2x" data-file-width="850" data-file-height="943" /></a><figcaption>Een traditioneel geschilderde haas door <a href="/wiki/Albrecht_D%C3%BCrer" title="Albrecht Dürer">Albrecht Dürer</a>, nat op droog. De witte haren van het dier zijn gehoogd met dekwit</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Schildertechniek">Schildertechniek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Schildertechniek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Schildertechniek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bluball,_by_Hartmut_Josi_Benn%C3%B6hr.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Bluball%2C_by_Hartmut_Josi_Benn%C3%B6hr.jpg/260px-Bluball%2C_by_Hartmut_Josi_Benn%C3%B6hr.jpg" decoding="async" width="260" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/Bluball%2C_by_Hartmut_Josi_Benn%C3%B6hr.jpg 1.5x" data-file-width="351" data-file-height="224" /></a><figcaption>Effecten van het nat in nat</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg/260px-Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg" decoding="async" width="260" height="304" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg/390px-Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg/520px-Stilleven_in_rood_groen_en_koper-Jules_Grandgagnage.jpg 2x" data-file-width="3190" data-file-height="3727" /></a><figcaption>Aquarel door J.Grandgagnage uitgevoerd in de nat-in-nat techniek</figcaption></figure> <p>De twee basistechnieken van aquarel zijn: </p> <ul><li>nat-in-nat: het papier wordt nat gemaakt en hierop wordt geschilderd.</li> <li>nat-op-droog: er wordt geschilderd op droog papier.</li></ul> <p>Aquarelleren lijkt een makkelijke schildertechniek, toch is het de moeilijkste schildersvorm want het vereist veel concentratie en een trefzekere hand, vooral omdat fouten eigenlijk niet hersteld kunnen worden, dit in tegenstelling tot olieverf waar men eenvoudig opnieuw een lichte kleur over een donkere kan zetten. Het is in de aquareltechniek dus moeilijker de <a href="/wiki/Tonaliteit" title="Tonaliteit">tonaliteit</a> te beheersen. In de olieverftechniek werkt men meestal van donker naar licht en worden de hoogsels, de lichtaccenten, als laatste opgezet. Bij het aquarel werkt men vaak omgekeerd nat-op-droog van licht naar donker, waarbij steeds meer pigment toegevoegd wordt. Men begint bij de uit te sparen witte partijen en gaat dan steeds verder in de richting van de schaduwpartijen. Dit maakt het uiterst lastig vooraf te bepalen of de kleurtonen wel correct op elkaar zijn afgestemd. Daarbij leidt het tot een weinig spontane en wat vlekkerige tekenachtige stijl. Alleen de meest virtuoze aquarellisten zijn in staat om zonder fouten te maken omgekeerd van donker naar licht te werken en beheersen de vervloeiing zo perfect dat ze meteen nat-in-nat de gewenste toon kunnen treffen. </p><p>Er bestaan verschillende methoden deze moeilijkheid te omzeilen. In de 19e eeuw gebruikte men meestal dekkend gouache om de hoogsels aan te brengen. Nog steeds hebben veel verfkisten een tube <a href="/wiki/Zinkwit" class="mw-redirect" title="Zinkwit">zinkwit</a> ("Chineeswit") om de aquarelverf dekkend te maken. In feite past men dan een gemengde techniek toe. Tegenwoordig maakt men wel gebruik van afdekmiddelen om de lichte partijen te beschermen, vroeger van een <a href="/wiki/Sjabloon" title="Sjabloon">sjabloon</a>. Men kan ook met een harde kwast of een sponsje te donkere partijen wat "ophogen". </p><p>Veel aquarelleerders gebruiken het <a href="/wiki/Toeval" title="Toeval">toeval</a> in hun werk. Zij laten de waterverf vloeien waar die heen wil en bereiken daarmee soms prachtige effecten. Een ander effect is het laten drogen van natte plekken. Hierbij verschijnen soms scherpe randjes langs de omtrek. Dit komt doordat het water aan de omtrek het eerst verdampt, waardoor nieuw, pigmenthoudend water zich aan de rand verzamelt. Als dit op zijn beurt weer verdampt, blijft een steeds pigmentrijkere oplossing aan de rand over. Bij erg glad papier wordt dit effect meestal als storend ervaren; bij ruwer papier kan het bijdragen aan een interessantere textuur. Het effect is vooral fraai bij het schilderen van bloembladeren. Een probleem voor beginnende aquarellisten zijn de watervlekken, waarbij de kleur juist geheel uit het midden van een nat verfgedeelte verdwijnt. Deze watervlekken zijn slechts moeilijk in een aquarel te herstellen. </p><p>Onderwerpen die zich bijzonder lenen voor aquarelleren zijn wateroppervlakken en landschappen met opvallende lucht, maar ook wordt aquarel veel gebruikt voor <a href="/wiki/Stilleven" title="Stilleven">stillevens</a> en <a href="/wiki/Portret" title="Portret">portretten</a>. Vóór de uitvinding van de fotografie werden aquarellen veel gebruikt voor wetenschappelijke illustraties van planten en dieren. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gemengde_technieken">Gemengde technieken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Gemengde technieken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Gemengde technieken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In gemengde technieken kan aquarel goed gecombineerd worden met tekeningen in <a href="/wiki/Oost-Indische_inkt" title="Oost-Indische inkt">Oost-Indische inkt</a>, met <a href="/wiki/Pastelkrijt" title="Pastelkrijt">pastelkrijt</a> (dat ook oplost in water), met <a href="/wiki/Gouache" title="Gouache">gouache</a> of met potlood of houtskool. Waterverf en olieverf zijn echter niet goed te combineren: ze stoten elkaar af. Over een oliehoudende laag kan dan ook niet meer met aquarelverf heen gewerkt worden. Wie pasteuze verf wil combineren met aquarelverf kan <a href="/wiki/Acrylverf" title="Acrylverf">acrylverf</a> gebruiken, dat in grote verdunning ook een aquareleffect geeft maar watervast opdroogt. </p><p>Een schilder als <a href="/wiki/Paul_Klee" title="Paul Klee">Paul Klee</a> combineerde vaak aquarel met andere verfsoorten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Afwerking">Afwerking</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Afwerking" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Afwerking"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Omdat een aquarel erg kwetsbaar is voor beschadiging door vocht, worden aquarellen altijd achter glas ingelijst. Meestal wordt daarbij een <a href="/wiki/Passepartout_(lijst)" class="mw-redirect" title="Passepartout (lijst)">passepartout</a> gebruikt om de vaak ruwe randen van de aquarel te verbergen en te voorkomen dat het papier het glas raakt, wat tot ernstige condensschade en beschimmeling kan leiden. Voor het inlijsten van een aquarel wordt vaak gewoon glas gebruikt en niet ontspiegeld. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Aquarel&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wateroplosbare dekverf werd al in de <a href="/wiki/Klassieke_oudheid" title="Klassieke oudheid">klassieke oudheid</a> veel toegepast voor illustraties. Die tonen echter niet het typische aquareleffect omdat het wat vettige <a href="/wiki/Perkament" title="Perkament">perkament</a> daar niet geschikt voor is. Ook werd meestal een <a href="/wiki/Lijmverf" title="Lijmverf">lijmverf</a> gebruikt in plaats van een verf op gombasis. Gomverf is daarentegen wel aangetroffen bij muurschilderingen, waardoor de oude <a href="/wiki/Grotschildering" title="Grotschildering">grotschilderingen</a> als eerste vorm van aquarel gezien kunnen worden. </p><p>De aquareltechniek is al snel ontdekt na de uitvinding van het papier in China rond 100 na Christus, nadat gomverf al gebruikt werd voor het beschilderen van <a href="/wiki/Zijde_(textiel)" title="Zijde (textiel)">zijden</a> panelen. In China wordt tot op heden de techniek van het schilderen met <a href="/w/index.php?title=Bamboepenseel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bamboepenseel (de pagina bestaat niet)">bamboepenselen</a> op <a href="/wiki/Rijstpapier" title="Rijstpapier">rijstpapier</a> veel toegepast. In de 12e eeuw werd papier door de Moren naar Spanje gebracht. Enkele tientallen jaren later kwam papier in Italië. </p><p>Ook het papier werd in Europa echter allereerst weer voor dekverf gebruikt. Die kon ook dienen als matte voorstudie bij de <a href="/wiki/Fresco_(schilderterm)" title="Fresco (schilderterm)">frescotechniek</a>. Bij fresco werden echter soms correcties aangebracht in transparante lijmverf en dat leidde ertoe ook transparante lagen in de voorstudies te gebruiken, die een wat plastischer uitdrukking mogelijk maakten. Een bekend voorbeeld daarvan levert de beroemde Italiaanse renaissanceschilder <a href="/wiki/Raffaello_Santi" class="mw-redirect" title="Raffaello Santi">Rafaël</a> (1483-1520), die zogenaamde <i>kartons</i> schilderde, die gebruikt werden voor het ontwerp van <a href="/wiki/Wandkleed" class="mw-redirect" title="Wandkleed">wandkleden</a> of gobelins, een in die tijd zeer gewaardeerde kunstvorm. </p><p>Toen de olieverftechniek opkwam, werd het gebruikelijk om daarvan de glans en transparantie te imiteren door gomverf in plaats van dekkende lijmverf te gebruiken. <a href="/wiki/Albrecht_D%C3%BCrer" title="Albrecht Dürer">Albrecht Dürer</a> (1471-1528) schilderde met waterverf in een combinatie van dekkende en transparante effecten. Het eerste onderwijs in zo'n techniek werd gegeven door <a href="/wiki/Hans_Bol" title="Hans Bol">Hans Bol</a> (1534-1593). In de 17e eeuw is <a href="/wiki/Antoon_van_Dyck" title="Antoon van Dyck">Antoon van Dyck</a> (1599-1641) een bekend waterverfschilder. In deze tijd werd transparante verf ook veel gebruikt bij het inkleuren van gedrukte prenten, waarvan de lijnen niet door een afdekkende verf verborgen mochten worden. Dit leidde ook tot de techniek van de "gewassen tekening": een afbeelding in watervaste <a href="/wiki/Oost-Indische_inkt" title="Oost-Indische inkt">Oost-Indische inkt</a> werd opgekleurd door transparante verf. Gomverf werd ook veel gebruikt bij het beschilderen van <a href="/wiki/Ivoor" title="Ivoor">ivoren</a> <a href="/wiki/Schaalmodel" title="Schaalmodel">miniaturen</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png/260px-Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png" decoding="async" width="260" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png/390px-Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png/520px-Jos%C3%A9_Delgado_y_G%C3%A1lvez_toreab07.png 2x" data-file-width="795" data-file-height="508" /></a><figcaption>Een ingekleurde prent uit de 18e eeuw</figcaption></figure> <p>De echte "klassieke" aquareltechniek werd echter pas mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van het gespecialiseerde aquarelpapier in de 18e eeuw. Het nieuwe medium werd vooral een rage in Engeland. Bekende kunstenaars zijn <a href="/wiki/Thomas_Gainsborough" title="Thomas Gainsborough">Thomas Gainsborough</a> (1727-1788) en <a href="/wiki/John_Constable" title="John Constable">John Constable</a> (1776-1837), hoewel allen ook olieverfschilderijen maakten. Ook <a href="/wiki/William_Turner" title="William Turner">William Turner</a> maakte verschillende prachtige, maar iets minder bekende aquarellen, en is vooral bekend om zijn olieverfschilderijen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg/260px-Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg" decoding="async" width="260" height="386" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg/390px-Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg/520px-Anders_Zorn_-_Fr%C3%B6knarna_Salomon.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2756" /></a><figcaption><i>Fröknarna Salomon</i> door <a href="/wiki/Anders_Zorn" title="Anders Zorn">Anders Zorn</a>, 1888, in de typische virtuoze stijl</figcaption></figure> <p>In de vroege 19e eeuw werd de klassieke aquareltechniek erg populair in het kunstonderwijs doordat de industriële fabricage van aquarelverf in metalen napjes het mogelijk maakte tamelijk goedkope en onmiddellijk te gebruiken <a href="/w/index.php?title=Verfdoos_(doos)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Verfdoos (doos) (de pagina bestaat niet)">verfdozen</a> aan te schaffen. Professionele aquarelschilders bereikten in deze tijd een grote virtuositeit. Op de kunstacademies werd de techniek sterk geformaliseerd met rigide voorschriften, zoals een strikt verbod op dekverf. </p><p>In de 20e eeuw ging de academische traditie weer grotendeels verloren. De toch wat ingehouden techniek leende zich niet heel goed voor de typische avant-garde kunst van dat tijdperk; er bleven echter uitzonderingen. Een modernere kunstenaar die bijvoorbeeld veel aquarellen heeft gemaakt is <a href="/wiki/Paul_Klee" title="Paul Klee">Paul Klee</a>. <a href="/wiki/Kandinsky" class="mw-redirect" title="Kandinsky">Kandinsky</a> schilderde de eerste abstracte aquarellen. Zeer populair werd de techniek daarentegen bij de, meestal realistisch werkende, amateurschilder, wegens het geringe aantal benodigdheden. </p> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_color#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Water color">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_color#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Water color">Water color</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-referentie1-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-referentie1_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-referentie1_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-referentie1_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">D. Kraaijpoel & C. Herenius, 2007, <i>Het kunstschilderboek — handboek voor materialen en technieken</i>, Cantecleer, p. 183</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">D. Kraaijpoel & C. Herenius, 2007, <i>Het kunstschilderboek — handboek voor materialen en technieken</i>, Cantecleer, p. 184</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">J.H. van Ingen, 1970, <i>Het Complete Waterverf- en Aquarelboek</i>, Elsevier, Amsterdam/Brussel</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">D. Kraaijpoel & C. Herenius, 2007, <i>Het kunstschilderboek — handboek voor materialen en technieken</i>, Cantecleer, p. 185</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">D. Kraaijpoel & C. Herenius, 2007, <i>Het kunstschilderboek — handboek voor materialen en technieken</i>, Cantecleer, p. 186</span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aquarel&oldid=64935434">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aquarel&oldid=64935434</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Schildertechniek" title="Categorie:Schildertechniek">Schildertechniek</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Schilderkunst" title="Categorie:Schilderkunst">Schilderkunst</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 aug 2023 om 11:51.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Aquarel&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4z62t","wgBackendResponseTime":134,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.105","walltime":"0.433","ppvisitednodes":{"value":327,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":2078,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":405,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2649,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 65.310 1 -total"," 81.00% 52.898 1 Sjabloon:Commonscat"," 74.64% 48.750 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 30.64% 20.012 2 Sjabloon:First_non_empty"," 18.88% 12.331 1 Sjabloon:Appendix"," 14.92% 9.743 1 Sjabloon:References"," 2.54% 1.656 1 Sjabloon:InterProject"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.007","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":626371,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64476968cd-dld5r","timestamp":"20241102120238","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Aquarel","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Aquarel","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50030","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50030","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-10-21T19:09:12Z","dateModified":"2023-08-05T10:51:20Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d2\/The_Blue_Boat_1892_Winslow_Homer.jpg","headline":"techniek om met waterverf schilderijen te maken"}</script> </body> </html>