CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Құран — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"ba34c1b2-a767-4388-b17e-749566436ade","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Құран","wgTitle":"Құран","wgCurRevisionId":3324920,"wgRevisionId":3324920,"wgArticleId":4301,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction": "view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Уикипедия:Алфавит бойынша таңдаулы мақалалар","Қасиетті жазулар","Ислам","Құран","Ислами кітаптар","Ислам ғылымы","Ислам тарихы","Дін","Діни кітаптар"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Құран","wgRelevantArticleId":4301,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true, "nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q428","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.gadget.VectorClassic":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow%2CVectorClassic&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/FirstSurahKoran.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2042"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/FirstSurahKoran.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1361"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/FirstSurahKoran.jpg/640px-FirstSurahKoran.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1089"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Құран — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Өңдеу" href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Құран rootpage-Құран skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Құран</h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Навигацияға өту</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Іздеуге өту</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><table id="WSerie_Islam" class="collapsible" cellpadding="5" cellspacing="0" style="padding:0.3em; float:right; -moz-border-radius:5px; -webkit-border-radius:5px; margin:3px 3px 1em 0em; margin-right:1em; border:1px solid #998844; background:#ffeebb; text-align:center; width: 250px;"> <tbody><tr> <th style="text-align: right;">Құран туралы мақалалар </th></tr> <tr> <td style="border-top: 1px solid #999;"><a class="mw-selflink selflink">Құран Кәрім</a> </td></tr> <tr> <td style="font-size: 95%;"><figure class="noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Құран"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/80px-Bismillah.svg.png" decoding="async" width="80" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/120px-Bismillah.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/160px-Bismillah.svg.png 2x" data-file-width="247" data-file-height="240" /></a><figcaption></figcaption></figure> </td></tr> <tr> <th style="font-size: 100%;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Құран">Құран Порталы</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2"> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;">Бөлімдері</div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">Аят</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">Сүре</a> • <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%B7" title="Джуз">Джуз</a> • <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B7%D0%B1" title="Хизб">Хизб</a> • <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B1%D2%93" title="Рубғ">Рубғ</a> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;"><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D2%93%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Құран ғылымдары">Құран ғылымдары</a></div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Құран тарихы">Құран тарихы</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80" title="Тәпсір">Тафсир</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83%D0%B8%D0%BB" title="Тауил">Тауил</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83" title="Құранды жазу">Құранды жазу</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BB" title="Тартил">Тартил</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%B8%D0%B4" class="mw-redirect" title="Тәджуид">Тәджуид</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Аяттардың түсу себептері">Асбаб ән-Нузуль</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D1%85" title="Насх">Насих пен мансух аяттар</a> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тәпсірлер тізімі (мұндай бет жоқ)">Тәпсірлер</a></div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%80_%D1%82%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ибн Касир тәпсірі (мұндай бет жоқ)">Ибн Касир тәпсірі</a> • <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Джәләләйн тәпсірі (мұндай бет жоқ)">Джәләләйн тәпсірі</a> • <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D1%81-%D0%A1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B8_%D1%82%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әс-Сағди тәпсірі (мұндай бет жоқ)">әс-Сағди тәпсірі</a> • <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D1%82%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әт-Табари тәпсірі (мұндай бет жоқ)">әт-Табари тәпсірі</a> • <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D1%83%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B1%D0%B8_%D1%82%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әл-Қуртуби тәпсірі (мұндай бет жоқ)">әл-Қуртуби тәпсірі</a> • <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D0%BB-%D0%9A%D0%B0%D1%88%D1%88%D0%B0%D1%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әл-Кашшаф (мұндай бет жоқ)">әл-Кашшаф</a> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;">Мәтіні</div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Басмала">Басмала</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%83%D0%B7" title="Тағауз">Тағауз</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%84%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BB" title="Муфассал">Муфассал</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%81%D3%99%D0%BD%D0%B8" title="Мәсәни">Мәсәни</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%82%D1%96_%D2%B1%D0%B7%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Жеті ұзын сүре">Жеті ұзын сүре</a> <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D2%93%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Құран ғажайыптары">Құран ғажайыптары</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%BA%D0%B0%D0%BC" title="Мухкам">Мухкам</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%BB" title="Муташабиһ">Муташабиһ</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Меккелік сүрелер">Меккелік сүрелер</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Мединелік сүрелер">Мединелік сүрелер</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D2%9B%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D2%93%D0%B0" title="Муқаттаға">Муқаттаға әріптері</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D1%96" title="Құран әдебі">Құран әдебі</a> • • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D2%B1%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Құранда аталған пұттар">Құранда аталған пұттар</a> • </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;">Аудармалар</div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D2%9B%D0%B0_%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B3%D0%B5_%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%83" title="Құранды басқа тілге аудару">Құранды басқа тілге аудару</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96" title="Құран аудармаларының тізімі">Құран аудармаларының тізімі</a> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="font-size: 95%; background:#ffffcc;"><a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Қырааттар">Қырааттар</a></div> <div class="NavContent" style="text-align:center; font-size: 90%;"> • <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96" class="mw-redirect" title="Қырааттар тізімі">Қырааттар тізімі</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%83%D1%8B" title="Құран оқылуы">Құран оқылуы</a> (харф) • </div> </div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding: 0.3em 0.4em 0.3em; font-weight: bold; border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa; border:none; background:#ffeebb"> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Allah-green.svg" class="mw-file-description"><img alt="Portal icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/15px-Allah-green.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/23px-Allah-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/31px-Allah-green.svg.png 2x" data-file-width="206" data-file-height="215" /></a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Құран">Құран порталы</a></td> </tr><tr> <td style="text-align: right; font-size: 115%; padding-top: 0.6em; background:white; padding:0 5px"> <div class="noprint plainlinks" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-size:xx-small; ;">Бұл үлгіні: <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC" title="Үлгі:Құран Кәрім">көру</a> • <a href="/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Үлгі талқылауы:Құран Кәрім (мұндай бет жоқ)">талқылау</a> • <a class="external text" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC&action=edit">өңдеу</a></div></td> </tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:FirstSurahKoran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/FirstSurahKoran.jpg/250px-FirstSurahKoran.jpg" decoding="async" width="250" height="425" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/FirstSurahKoran.jpg/375px-FirstSurahKoran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/FirstSurahKoran.jpg/500px-FirstSurahKoran.jpg 2x" data-file-width="697" data-file-height="1186" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фатиха сүресі">Әл-Фатиха сүресі</a></figcaption></figure> Құран немесе Құран Кәрім (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: القرآن‎, al-qurʾān, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D3%99%D0%BB%D1%96%D0%BF%D0%B1%D0%B8" title="Халықаралық фонетикалық әліпби">[qurˈʔaːn]</a>) — <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a> дінінің негізгі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%BB%D1%96_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Киелі кітаптар">киелі кітап</a> болып саналады. <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Мұсылман">Мұсылмандар</a> оның <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбарға ﷺ ақиқатты баян ету үшін түсірілгендігіне, адамзатқа одан үзілместен жеткен <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһтың</a> сөзі екендігіне сеніп<a href="#cite_note-brit-1">[1]</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Иман">иман</a> келтіреді. Оны оқу (тиләуәт) арқылы Аллаһқа құлшылық қылады. Құран <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Тәурат">Тәурат</a> пен <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B6%D1%96%D0%BB" title="Інжіл">Інжілден</a> кейінгі аспандық кітап ретінде және <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб тіліндегі</a> кітаптардың ішінде <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Риторика">шешендік</a> тұрғысынан ең байы саналады. Құран <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%85%D0%B8" title="Уахи">уахидың</a> түскен жері мен уақытына байланысты <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Меккелік сүре">меккелік</a> және <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Мединелік сүре">мединелік</a> боп бөлінген 114 <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">сүреден</a> тұрады. Мұсылмандар Құран Мұхаммед пайғамбар ﷺ 40 жасқа жеткеннен бастап өліміне шейін (<a href="/wiki/632_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="632 жыл">632 жыл</a>/11 <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BA%D2%AF%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ислам күнтізбесі">һ.ж.</a>) 23 жыл бойы Аллаһ тарапынан <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D0%B1%D1%96%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%96%D0%BB" title="Жәбірейіл">Жәбірейіл</a> періште арқылы түсірілгеніне сенеді. Сонымен қоса мұсылмандар Құранның <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабалармен</a> дәлме-дәл сақталғанына, оның аяттарының анық және баяндалған екендігіне, оның барлық замандағы күллі адамзатқа уағыз ретінде жіберілгеніне сенеді. Мұхаммед пайғамбардың ﷺ өлімінен кейін Құран әділетті халифа <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%91%D3%99%D0%BA%D1%80" title="Әбу Бәкр">Әбу Бәкр</a> әс-Сиддиқпен <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B1" class="mw-redirect" title="Омар ибн әл-Хаттаб">Омар ибн әл-Хаттабтың</a> ұсынысына сәйкес бір нұсқаға жиналады. Екінші халифа болған Омардың өлімінен кейін Құранның бұл нұсқасы иман келтіргендердің анасы <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%84%D1%81%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%82_%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80" title="Хафса бинт Омар">Хафса бинт Омарда</a> сақтаулы қалды. Бұл жағдай үшінші халифа <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффанның</a> мұсылмандардың Құран оқудағы түрлі диалекттердің себебінен болған қайшылықтарын көргенге дейін жалғасады. Осман Хафсадан <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D1%88" class="mw-redirect" title="Құрайыш">Құрайыш</a> диалектіне сәйкес жазылған нұсқаны ортақ үлгі болу үшін сұрап алып, көшірмелерін жасауды, оған сәйкес емес нұсқаларды жоюды әмір етеді. Османның бұл жинақтаған Құранның нұсқасы <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">халифат</a> аумағына таратылып, ол бір нұсқасын өзіне қалдырады. Бұл нұсқа <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BD%D2%B1%D1%81%D2%9B%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Осман нұсқасы">Османның мусхафы</a> (Құранның экземплярын «мусхаф» деп атайды) аталып кетті. Зерттеушілер Осман жинаған Құранның нұсқасы Әбу Бәкр жинаған нұсқаға толығымен сәйкес санайды. <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="kk" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Мазмұны</h2><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Құран_сөзінің_шығу_тегі">1 Құран сөзінің шығу тегі</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Құран_Кәрімнің_Ислам_діні_мен_мұсылмандардың_арасындағы_маңыздылығы">2 Құран Кәрімнің Ислам діні мен мұсылмандардың арасындағы маңыздылығы</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Шариғат">2.1 Шариғат</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Тарихы">3 Тарихы</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Уахидың_басталуы">3.1 Уахидың басталуы</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Құран_түсірілуінің_сипаты">3.2 Құран түсірілуінің сипаты</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Құранның_«Лаух_әл-Махфуз»-дан_түсірілуі">3.3 Құранның «Лаух әл-Махфуз»-дан түсірілуі</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Құранның_жиналуының_қысқаша_тарихы">3.4 Құранның жиналуының қысқаша тарихы</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Әбу_Бәкр_нұсқасы">3.5 Әбу Бәкр нұсқасы</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Осман_нұсқасы">3.6 Осман нұсқасы</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Әбу_Бәкр_нұсқасының_арғы_тарихы">3.7 Әбу Бәкр нұсқасының арғы тарихы</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Құран_аяттарының_түсу_себептері">3.8 Құран аяттарының түсу себептері</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-13"><a href="#Мысалдары">3.8.1 Мысалдары</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Құран_басылымдары">3.9 Құран басылымдары</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="#Құранның_мәтіні">4 Құранның мәтіні</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Сүрелер_мен_аяттар">4.1 Сүрелер мен аяттар</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Құранның_аяттары,_сөздері,_әріптері_және_олардың_сандары">4.2 Құранның аяттары, сөздері, әріптері және олардың сандары</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Құран_ғылымдары">5 Құран ғылымдары</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Тафсӣр">5.1 Тафсӣр</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Та′уӣл">5.2 Та′уӣл</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Құранды_тікелей_және_аллегориялық_тәпсірлеу">5.3 Құранды тікелей және аллегориялық тәпсірлеу</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="#Үкімін_жоюшы_және_үкімі_жойылған_аяттар">5.4 Үкімін жоюшы және үкімі жойылған аяттар</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#Құранды_басқа_тілдерге_аудару">6 Құранды басқа тілдерге аудару</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="#Құранның_қазақ_тіліне_аудармалары">6.1 Құранның қазақ тіліне аудармалары</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#Тилə̃уәт_(Құранды_оқу)">7 Тилə̃уәт (Құранды оқу)</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#Құран_әдебі">7.1 Құран әдебі</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-27"><a href="#Қырааттар_(оқу_тәсілдері)">7.2 Қырааттар (оқу тәсілдері)</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="#Құранды_жазу">8 Құранды жазу</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="#Құран_мен_құдси_хадистің_айырмашылығы">9 Құран мен құдси хадистің айырмашылығы</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-30"><a href="#Құрандағы_болашақ_туралы_хабарлар">10 Құрандағы болашақ туралы хабарлар</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-31"><a href="#Дереккөздер">11 Дереккөздер</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="#Әдебиеттер">12 Әдебиеттер</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-33"><a href="#Тағы_қараңыз">13 Тағы қараңыз</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-34"><a href="#Сыртқы_сілтемелер">14 Сыртқы сілтемелер</a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құран_сөзінің_шығу_тегі">Құран сөзінің шығу тегі</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=1" title="Бөлімді өңдеу: Құран сөзінің шығу тегі" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Құран сөзінің шығу тегі">қайнарын өңдеу</a>]</div> «Құран» сөзі <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: قرأ‎ деген түбір сөзден шыққан, ал оның негізі «жинау» мағынасын беретін <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: قرء‎ сөзі. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: ‎ деген сөз «суды хауызға жинадым» деген мағына береді. Құранның бұлай аталу себебі, оның аяттар мен сүрелерді жинап, бір-біріне жалғастыруында<a href="#cite_note-2">[2]</a>. Бірақ «Құран» сөзінің шығу тегі турасында басқа пікірлер де бар. <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%98%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%81_%D3%99%D1%88-%D0%A8%D0%B0%D1%84%D0%B8%D2%93%D0%B8" title="Мұхаммед ибн Идрис әш-Шафиғи">Әш-Шафиғи</a> айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Құран деген — есім, оның һамзасы жоқ және «қара′ту»-дан алынбаған, бірақ ол Аллаһ кітабының аты</div>— Әс-Суюти әл-Итқан фи ′улум әл-Қуран, 1 т., 169 бет</blockquote> Ал әл-Фарраның айтуы бойынша «ол қарāин (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: قرائن‎) (жұбайлар, достар; жекеше түрі: қарӣна) сөзінен шыққан, себебі Құранның аяттары бір-бірін растайды және бір-біріне ұқсайды, міне сол „қарāин“<a href="#cite_note-3">[3]</a>» «Құран» сөзі «фа′лāн» өлшемі (уазны) бойынша жаслаған, және ол көптеген <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Қари">қарилердің</a> оқуындағыдай <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B7%D0%B0" class="mw-redirect" title="Һамза">һамзалы</a> боп келеді, және <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%80_%D3%99%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абдуллаһ ибн Касир әл-Мәкки (мұндай бет жоқ)">Абдуллаһ ибн Касир әл-Мәккидің</a> оқылуында жуан болып келеді (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: قران‎). Құран сөзінің шығу тегіне <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сирия тілі (мұндай бет жоқ)">сирия тіліндегі</a> «қасиетті кітапты оқу» немес «дәріс» мағынасын беретін «қарйана» (قريانا) сөзі сәйкес келеді. Көптеген батыстық зерттеушілер «Құран» сөзі осы сөзден шыққан деп тұжырымдайды, бірақ мұсылман ғалымдардың көбісі бұл сөздің негізін «қара′» түбіріне қайтарады<a href="#cite_note-4">[4]</a>. Қалай болса да «Құран» сөзі Мұхаммед пайғамбардың ﷺ заманында араб терминіне айналды<a href="#cite_note-brit-1">[1]</a>. Құран сөзінің тағы бір маңызды мағынасы — оқу (<a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%82" class="mw-redirect" title="Қыраат">қыраат</a>). Ғалым әт-Табраси айтқан: «Құран сөзінің негізгі мағынасы — оқу. Және де ол „қара′ту“ (оқыдым) немесе „тәләуту“ сөзінің түбірі, бұл Ибн Аббастан риуаят етілген<a href="#cite_note-quran1-5">[5]</a>». Құранның бұдан басқа көптеген Құранның ішінде ишарат етілген атаулары бар. Мысалға: «әл-Фурқан», «әл-Һуда», «әз-Зикр», «әл-Хикма», «Каламу-Ллаһ», «әл-Китаб», және мұсылман жазушылар Құранның атулары мен мағыналары туралы еңбектер жазды. Ал «мусхаф» деп аталу Құранның жазылған нұсқасын айтылуға қолданылады. Бұлай аталу бастапқыда қолданылмағанымен, Әбу Бәкр Құранды жинақтағаннан кейін осы сөз оның атауына айналды. Құранға «Фурқан» деп айтылу себебі, ол ақиқат пен өтіріктің арасын айырушы (фариқ), анық құжат және оның дәлелдері, парыздары, шектері мен басқа да білдіретін мағыналары хақ пен өтірікті айырушы. Бұл айыру ақиқатты көрсету мен өтірікті негізін жою арқылы<a href="#cite_note-6">[6]</a>. Аллаһ тағала <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D1%83%D1%80%D2%9B%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Фурқан сүресі">әл-Фурқан сүресінде</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Өзінің құлына әлемдерге ескертуші болу үшін Фурқанды түсірген (Аллаһ) Берекетті</div></blockquote> Ал Құранның зікір екені туралы <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Хиджр сүресі">әл-Хиджр сүресінде</a> айтылады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде Біз зікірді түсірдік және шын мәнінде Біз оны сақтаймыз»</div></blockquote> Бұдан мақсат — Мұхаммедке түсірілген Құран еске алам дегендерге зікір, уағыз тыңдаймын дегенге уағыз<a href="#cite_note-7">[7]</a>. Муфассир-ғалымдар Құранның атаулары үш топтан тұратынын айтқан. <ul><li>1-ші топ. Бұл Құранның заты мен болмысына ишарат ететін есімдер. Әл-Китаб:</li></ul> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бұл анық Кітаптың аяттары.</div></blockquote> Әл-Құран: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде бұл Құран ең тура жолға бастайды және салихалы амалдар жасаған имандыларды үлкен сауаппен қуандырады.</div></blockquote> Каламу-Ллаһ (Аллаһтың сөзі): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Егер мүшриктерден біреу сенен пана тілесе, онда оған Аллаһтың сөзін тыңдағанға дейін пана бер. Сонан соң оны бейбіт орынға жеткіз. Бұл олардың түк білмейтін қауым екендігінен.</div></blockquote> Әт-Танзил (түсіру): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде ол (Құран) әлемдердің Раббысы түсіргені.</div></blockquote> <ul><li>2-ші топ. Құранның сипаттарына ишарат ететін есімдер. Әл-Кәрим:</li></ul> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде ол Ардақты Құран.</div></blockquote> Әл-Мәджид (ұлы): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бірақ ол Ұлы Құран.</div></blockquote> Әл-Мубарак (берекетті, мүбарак): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Саған олар аяттары туралы ойланып, ақыл иелері зікір ету үшін түсірілген Берекетті Кітап.</div></blockquote> <ul><li>3-ші топ. Құранның адамдарға қалай әсер ететіні туралы. Әл-Һуда (тура жол):</li></ul> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бұл күмән жоқ Кітап — тақуаларға тура жол.</div></blockquote> Әр-Рахма (рахмет, мейірім): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Жақсылық жасаушыларға тура жол мен мейірім.</div></blockquote> Ән-Нур (нұр): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Ей, адамдар! Сендерге Раббыларыңнан дәлел келді және біз сендерге анық Нұр түсірдік!</div></blockquote> және т.б. есімдер мен сипаттар. Мұсылман ғалымдар Құранның атауларын жинап, оларды түсіндірумен айналысқан. Мысалға <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%97%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%85%D1%88%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Әз-Замахшари">әз-Замахшари</a> өзінің тәпсірінде Құранның 32 есімін жинаған, ал кейбіреулер болса оның 47 атауын жинаған. Қазы Әбул-Мағали Азиз ибн Абдул-Мәлик айтқан: «Аллаһ Құранды елу бес есіммен атаған», ал әл-Харралидің санағы бойынша Құранда 90-нан астам атау бар екен. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құран_Кәрімнің_Ислам_діні_мен_мұсылмандардың_арасындағы_маңыздылығы"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BD_.D0.9A.D3.99.D1.80.D1.96.D0.BC.D0.BD.D1.96.D2.A3_.D0.98.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC_.D0.B4.D1.96.D0.BD.D1.96_.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D0.BC.D2.B1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D2.93.D1.8B_.D0.BC.D0.B0.D2.A3.D1.8B.D0.B7.D0.B4.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B">Құран Кәрімнің Ислам діні мен мұсылмандардың арасындағы маңыздылығы</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=2" title="Бөлімді өңдеу: Құран Кәрімнің Ислам діні мен мұсылмандардың арасындағы маңыздылығы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Құран Кәрімнің Ислам діні мен мұсылмандардың арасындағы маңыздылығы">қайнарын өңдеу</a>]</div> <table class="vertical-navbox nowraplinks hlist" cellpadding="0" cellspacing="0" style="float: right; clear: right; background-color: #f9f9f9; margin: 0 0 1em 1em; text-align: center; line-height: 1.4em; font-size: 88%; width:200px; background:#31644d; border-color:#448b6b; color:#afbfb8; padding:2px; border-spacing:0.2em 0.8em"> <tbody><tr> <td class="" style="padding: 0.2em 0 0.4em; padding:0"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Allah1.png/180px-Allah1.png" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dd/Allah1.png 1.5x" data-file-width="195" data-file-height="195" /></a></td> </tr><tr> <th class="" style="padding: 0.2em 0.4em 0.2em; padding-top: 0; line-height: 1.2em; font-size:200%; background: #31644d"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a></th> </tr><tr> <td class="" style="padding-top: 0.4em; line-height: 1.2em; background: #31644d; color:#afbfb8">Бұл мақала келесі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Санат:Ислам">тізімдеменің</a> бір бөлігі:</td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Иман">Иман</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83%D1%85%D0%B8%D0%B4" title="Таухид">Аллаһқа иман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%88%D1%82%D0%B5_(%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC)" title="Періште (Ислам)">Періштелерге иман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%BB%D1%96_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Киелі кітаптар">Қасиетті кітаптарға иман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D2%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ислам пайғамбарлары">Пайғамбарларға иман</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B8%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%82" title="Қиямет">Ақырет күніне иман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%93%D0%B4%D1%8B%D1%80_%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Тағдыр мен қаза">Тағдыр мен қазаға иман</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Ислам негіздері">Ислам негіздері</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D2%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Шаһада">Шаһада</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7" title="Намаз">Намаз</a> (<a href="/wiki/%D0%94%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%82" title="Дәрет">Дәрет</a> • <a href="/wiki/%D2%92%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB" title="Ғұсыл">Ғұсыл</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Ораза">Ораза</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Қажылық">Қажылық</a> (<a href="/wiki/%D0%A3%D0%BC%D1%80%D0%B0" title="Умра">Умра</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%82" title="Зекет">Зекет</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%82%D1%96%D1%80_%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D2%9B%D0%B0" title="Пітір садақа">Пітір садақа</a>)</li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%82%D1%96_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Қасиетті кітаптар">Мәтіндері</a> мен <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Шариғат">заңдары</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Құран</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Сүннет">Сүннет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хадис">Хадис</a> • <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81_%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%96" class="mw-redirect" title="Хадис ілімі">Хадис ілімі</a></li> <li>Мұхаммедтіңﷺ <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Сира">өмірбаяндары</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%B6%D0%BC%D0%B0%D2%93" class="mw-redirect" title="Ижмағ">Ижмағ</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B8%D1%8F%D1%81" title="Қияс">Қияс</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Шариғат">Шариғат</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D2%9B%D2%BB" title="Фиқһ">Фиқһ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D2%BB%D0%B0%D0%B1%D1%82%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Мазһабтар">Мазһабтар</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B8%D2%BB%D0%B0%D0%B4" title="Жиһад">Жиһад</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D2%B1%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Ислам тұлғалары">Маңызды тұлғалары</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> ﷺ</li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%91%D3%99%D0%BA%D1%80" title="Әбу Бәкр">Әбу Бәкр</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/20px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/30px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/40px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="425" /></a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Омар">Омар</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/20px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/30px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/40px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="425" /></a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффан</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/20px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/30px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/40px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="425" /></a></li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1" title="Әли ибн Әбу Талиб">Әли ибн Әбу Талиб</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/20px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/30px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/40px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="425" /></a></li> <li>Мұхаммедтің ﷺ <a href="/wiki/%D3%98%D2%BB%D0%BB_%D3%99%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D0%B9%D1%82" title="Әһл әл-Байт">отбасы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">Мұхаммедтің сахабалары</a> ﷺ</li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D2%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ислам пайғамбарлары">Ислам пайғамбарлары</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ислам тарихы">Ислам тарихы</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%82%D1%96_%D1%82%D3%A9%D1%80%D1%82_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0" title="Әділетті төрт халифа">Әділетті төрт халифа</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">Халифат</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%BA%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BC_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Һашим әулеті">Һашим әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BC%D3%99%D0%B9%D1%8F_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Умәйя әулеті">Умәуилер</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Аббас әулеті">Аббасилер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Буилер әулеті">Буилер әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%BD_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Тулун әулеті">Тулун әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Фатима әулеті">Фатима әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D1%8E%D0%B1_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Айюб әулеті">Айюб әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%84%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Сефевид әулеті">Сефевид әулеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BB%D0%B8_%D1%81%D2%B1%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Дели сұлтандығы">Дели сұлтандығы</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%9C%D0%BE%D2%93%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80_%D0%BF%D0%B0%D1%82%D1%88%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Ұлы Моғолдар патшалығы">Ұлы Моғолдар патшалығы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" class="mw-redirect" title="Османлы империясы">Ұлы Османлы Мемлекеті</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D0%BC%D0%BB%D2%AF%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мәмлүктер">Мәмлүктер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Кордоба халифаты">Кордоба халифаты</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мурабитун халифаты (мұндай бет жоқ)">Мурабитун халифаты</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B0%D1%85%D1%85%D0%B8%D0%B4%D1%83%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B" class="mw-redirect" title="Муаххидун халифаты">Муаххидун халифаты</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Сауд әулеті">Сауд әулеті</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Ислам ағымдары">Ислам ағымдары</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D3%98%D2%BB%D0%BB_%D3%99%D1%81-%D0%A1%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Әһл әс-Сунна">Әһл әс-Сунна</a> (сунниттер)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Шииттер">Шииттер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Сәләфия">Сәләфилер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BF%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Сопылық">Сопылар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Исмаилия">Исмаилиттер</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BC%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Ислам мәдениеті">Ислам мәдениеті</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Исламтану">Исламтану</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D3%A9%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Ислам өнері">Өнері</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Мұсылман мейрамдары">Мейрамдар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%96%D1%82" title="Мешіт">Мешіттер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%99%D0%B9%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B" title="Исламдағы әйелдердің орны">Әйелдердің орны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D0%BE%D1%82%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Ислам және отбасы">Ислам және отбасы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BA%D2%AF%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ислам күнтізбесі">Күнтізбе</a></li></ul> </div></div> </td> </tr><tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Санат:Ислам">Ислами терминдер</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%B4%D1%96%D0%BD_%D1%81%D3%A9%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%B3%D1%96" title="Ислам дін сөздігі">Діни сөздік</a></li></ul> </div></div> </td> </tr> <tr> <td class="" style="padding:0 0.1em 0.4em; padding:0.4em 0; background:#fdfdfb; border-top:3px solid #1f4835; border-bottom:3px solid #1f4835; border-left:2px solid #31644d; border-right:2px solid #31644d;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background:white; text-align:left; padding-left:5px;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Санат:Ислам">Тағы қараңыз</a></div> <div class="NavContent" style="font-size: 105%; padding: 0.2em 0 0.4em; text-align:center; display:none;"> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Портал:Ислам"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/18px-Portal.svg.png" decoding="async" width="18" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/27px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/36px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a>     <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Санат:Ислам"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/19px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="19" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/29px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/38px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a>     <a href="https://kk.wiktionary.org/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="wikt:Ислам"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/15px-Wiktionary-logo-ru.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/23px-Wiktionary-logo-ru.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/30px-Wiktionary-logo-ru.png 2x" data-file-width="135" data-file-height="135" /></a>     <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Islam" title="commons:Category:Islam"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </div> </div></td></tr><tr> <td style="text-align: right; font-size: 115%; padding-top: 0.6em; background:white; padding:0 5px"> <div class="noprint plainlinks" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-size:xx-small; ;">Бұл үлгіні: <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Үлгі:Ислам">көру</a> • <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Үлгі талқылауы:Ислам">талқылау</a> • <a class="external text" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC&action=edit">өңдеу</a></div></td> </tr> </tbody></table> Мұсылмандар Құран Кәрімнің Аллаһ тарапынан <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбарға ﷺ түсірілген ақырғы <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%82%D1%96_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Қасиетті кітаптар">қасиетті кітап</a> екеніне иман келтіреді. Сондықтан олар Құранды тиләуәт етіп оқу, оны тыңдау, оған сәйкес амал ету адамды Аллаһқа жақындататын, жүрегін тыныштандыратын ғибадат екеніне сенеді. Олар Құранның олардың <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BC%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Ислам мәдениеті">мәдениеті мен дәстүрінің</a> бастауы екеніне, сол Құран арқылы олардың діни және дүнияуи өмірде дәуірлегеніне күмән келтірмейді. Құранның артықшылықтары мен он үйренудің сауабы турасында көптеген <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хадис">хадистер</a> келген. <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Сендердің ең жақсыларың Құранды үйреніп, басқаларға үйреткендерің<a href="#cite_note-«Сахих_әл-Бұхари»-8">[8]</a>.</div></blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Кімде-кім Аллаһтың Кітабынан бір әріп оқыса, оған жақсылық жазылып, ол жақсылық он есе көбейеді<a href="#cite_note-«Сунан_әт-Тирмизи»-9">[9]</a>.</div></blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Құран оқыған адамға айтылады: «Дүниеде қалай оқысаң солай оқы да (жәннәтқа) көтеріл, шын мәнінде сенің орның соңғы аятты қай жерде оқысаң — сол жерде»<a href="#cite_note-«Сунан_әт-Тирмизи»-9">[9]</a>.</div></blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Қандай да бір қауым Аллаһтың үйінде жиналып Аллаһтың Кітабын оқып, араларында үйренсе, оларға тыныштық түседі, Аллаһтың мейіріміне бөлінеді, оларды періштелер қоршайды және Аллаһ оларды қасындағылардың жанында еске алады...<a href="#cite_note-«Сунан_Әбу_Дәуд»-10">[10]</a></div></blockquote> және т.б. Мұсылмандардың сенімі бойынша әрбір адам Құранға мұқтаж; мұсылманның жүрегі Құранмен өмір сүреді, көзі нұрланып, тура жолға ілеседі. Мұсылманның бүкіл өмірі осы Кітаппен байланысты: оның сенімі одан сусындайды, ол Аллаһ разы болатын ғибадаттарды содан біледі, қарым-қатынас пен мінез-құлықтағы тура жолды білуге керек болған нәрселерді содан алады, кімде-кім тура жолды бұл Кітаптан іздемесе, оның өмірі, болашағы мен ақыретте баратын жері құрдымға айналады, надандық пен адасудың зұлыматына ұшырайды<a href="#cite_note-quran1-5">[5]</a>. Бұл тұжырым Құранда келген аяттар мен Сүннетте келген хадистерге негізделген. Мысалға: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде бұл Құран ең тура жолға бастайды және салихалы амалдар жасаған имандыларды үлкен сауаппен қуандырады<a href="#cite_note-11">[11]</a>.</div></blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Кімде-кім Мені еске алудан бет бұрса, оның өмірі тарылып, Біз оны Қиямет күні соқыр қып жинаймыз<a href="#cite_note-12">[12]</a>.</div></blockquote> Әд-Дарими Әли ибн Әбу Талибтан жеткізген хадисте Мұхаммед пайғамбар : «Фитналар (сынақтар) болады» деп айтқан. Әли одан сұрайды: «Одан қалай шығамыз?» деп. Ол былай жауап береді: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Аллаһтың Кітабы (арқылы). Оның ішінде сендердің алдарыңда және сендерден кейін не болатыны туралы хабар, араларыңда болған нәрселердің үкімі, ол шешуші, әзіл емес, кімде-кім оны тәкәппарлықпен тастаса — Аллаһ оны жояды, одан басқадан тура жолды іздесе — Аллаһ оны адастырады. Ол Аллаһтың мықты жібі, хикметті зікір, тура жол, онымен армандар адаспайды, онымен тілдер шатыспайды, ғалымдар оған тоймайды, ол қарсылықтың көптігінен тозбайды, оның ғажайыптары үзілмейді. Оны естіген жындар: «Біз ғажап Құранды естідік» деуді тоқтатпайды. Ол сондай Құран, онымен сөйлеген адам — шындық айтады, онымен үкім еткен — әділ болады, оған сәйкес амал еткен — сауап алады, оған шақырған — тура жолға салынады<a href="#cite_note-quran2-13">[13]</a>. </div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шариғат"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Шариғат">Шариғат</a></h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=3" title="Бөлімді өңдеу: Шариғат" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Шариғат">қайнарын өңдеу</a>]</div> Шариғат, шариғат құқығы немесе ислам құқығы – ислам мәдениетінің бір бөлігін құрайтын діни қағидалардың жиынтығы. Арабша шари‘ә сөзі (араб.: شريعة‎) Құдайдың ашылған заңына қатысты және бастапқыда «жол» немесе «жол» дегенді білдіреді. Классикалық шариғат қоғамдық және жеке өмірдің көптеген аспектілерін, соның ішінде діни рәсімдерді, отбасылық өмірді, бизнесті, қылмысты және соғысты қарастырады. Бұрынғы заманда шариғатты тәуелсіз заңгерлер түсіндірді, олар өздерінің құқықтық пікірлерін Құранға, хадистерге және ғасырлар бойғы пікірталастарға, түсіндірулерге және прецеденттерге негіздеді. Шариғаттың кейбір бөліктерін осы сөздің әдеттегі мағынасында «заң» деп сипаттауға болады, ал басқа бөліктері Құдайдың қалауына сәйкес өмір сүру ережелері ретінде жақсырақ түсініледі. Құранның ішінде <a href="/wiki/%D0%90%D2%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B0" title="Ақида">ақиданың</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Ораза">ораза</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%82" title="Зекет">зекет</a> секілді ғибадаттардың, сауда-саттық, үйлену мен айырылысу, мұрагерлік құқық сияқты адамдар арасында қарым-қатынастың және әдеп пен мінез-құлықтың үкімдері жинақталып, баяндалған<a href="#cite_note-quran2-13">[13]</a>. Ислам ғұламалары ерте заманнан бастап адамдарға жеңілдету үшін Құран аяттарынан алынған <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D2%9B%D2%BB" title="Фиқһ">фиқһ</a>, ғибадат, мауамалат сияқты үкімдерге қатысты дәлелдерді жинақтауға арналған еңбектер жаза бастаған. Мұсылмандар Құранда тура жол мен дүниелік мәселелерді реттейтін бұрынғы қасиетті кітаптарда келген барлық нәрсе жиналғанына сенеді. Бұған дәлел ретінде олар <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D0%B8%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мәида сүресі">әл-Мәида сүресіндегі</a> келесі аяттарды келтіреді: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Саған Құранды шынайы түрде өзінен бұрынғы кітаптарды растаушы әрі қорғаушы түрінде түсірдік. Олардың арасында Аллаһ түсіргенге сәйкес үкім қыл да өзіңе келген хақтан айрылып, олардың ойларына ерме. Сендердің әрбіреуіңе заң мен тура жол жасап қойдық. Егер Аллаһ қалағанда барлығыңды бір үммет қылатын еді. Бірақ сендерге келген нәрседе сынау үшін. Ендеше жақсылыққа ұмтылыңдар! Сендердің барлығың Аллаһқа қайтасыңдар да Ол сендердің таласқан нәрселеріңді білдіреді.</div></blockquote> Тәпсір ғалымдары Құранның <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%80" title="Забур">Забур</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Тәурат">Тәурат</a>, <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B6%D1%96%D0%BB" title="Інжіл">Інжіл</a> секілді кітаптардың ішінде айтылған заттарды қамтитынын айтады және оған қоса құдайлық мәселелері мен рухани этикетті баяндайтынын айтады. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихы">Тарихы</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=4" title="Бөлімді өңдеу: Тарихы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Тарихы">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Құран тарихы">Құран тарихы</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Уахидың_басталуы">Уахидың басталуы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=5" title="Бөлімді өңдеу: Уахидың басталуы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Уахидың басталуы">қайнарын өңдеу</a>]</div> Алланың елшісі Мұхаммедтің ﷺ пайғамбарлығы ол 40 жасқа толғанда басталып, келесі 23 жыл бойы өмірінің ақырына шейін созылды. Ол пайғамбарлық кезеңінің алғашқы 13 жылын <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке">Меккеде</a>, қалған 10 жылын <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласында өткізді. Ең алғашқы уахи Мекке маңындағы Нұр тауындағы Хира үңгірінде дүйсенбі күні, 17, 21 немесе 24 <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Рамазан">рамазанда</a> (милади күнтізбе бойынша <a href="/wiki/620_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="620 жыл">620 жылдың</a> <a href="/wiki/10_%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%B7" title="10 тамыз">10 тамызын</a>) және <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Шииттер">шииттердің</a> пайымдаунша <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B1" title="Раджаб">Раджаб</a> айының 27 жұлдызында түскен. Иман келтіргендердің анасы <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D1%88%D0%B0" title="Айша">Айша</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/20px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/30px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png/40px-%D8%B1%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%87.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="425" /></a>айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Аллаһтың елшісіне уахидың түсуі түсіндегі жақсы аяндардан басталды. Және ол (аянды) көргенде, олар таң шапағы сияқты келетін еді. Одан кейін оның жүрегіне оңашалануға деген сүйіспеншілік орнатылды да, ол отбасына қайтқысы келгенше Хира тауындағы үңгірде Аллаһқа құлшылық ету арқылы көп түндер бойы салихалы амалдар жасап, оңашалана бастады. Әдеткіде ол керек-жарақтарын алып, олар біткенде <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%B0" title="Хадиша">Хадишаға</a> қайтып келіп келесі оңашалануға керек-жарақты алатын еді. Сонымен, ол Хира үңгірінде болғанда, оған ақиқат ашылды. Оған періште келіп: «Оқы» деді. Ол: «Мен оқу білмеймін» деп жауап қатты. Пайғамбар айтатын еді: «Сонда ол мені ұстап алды да, мен булыққанша қысты. Сосын ол мені жіберіп „Оқы!“ деп айтты. Мен: „Мен оқу білмеймін“ деп айттым. Сонда ол мені екінші қайтара булыққанша қысып, сосын жіберіп қайтадан: „Оқы!“ деп айтты. Мен қайтадан: „Мен оқу білмеймін“ деп айттым. Сонда ол мені үшінші мәрте қысып, сосын жіберіп: „Жаратқан Раббыңның атымен оқы! Ол адамды ұйыған қаннан жаратты. Оқы, сенің Раббың Ең Жомарт!“ деді». Жүрегі қорқынышқа толған Аллаһтың елшісі Хадишаға оралып: «Мені бүркеңдер! Мені бүркеңдер!» деді. Оны бүркеп, қорқынышы кеткен соң, ол Хадишаға болған оқиғаны айтып: «Мен өзім үшін қорқамын» деді. Хадиша оған: «Жоқ! Аллаһ сізді ешқашан масқара қылмайды! Себебі сен туыстық қатынасты үзбейсіз, ауырлықты жеңіл етесіз, жоқ-жітіктерге көмектесесіз, адамдарға қонақжайлық көрсетесің және қиыншылықты көтеруге көмектесесіз» деді.<a href="#cite_note-14">[14]</a></div></blockquote> Бұл оқиғадан кейін Хадиша Мұхаммед пайғамбармен ﷺ бірге немере ағасы Уарақа ибн Нәуфалға барады. Ол <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D1%96%D0%BD%D1%96" class="mw-redirect" title="Христиан діні">христиан дінін</a> қабылдап, <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B6%D1%96%D0%BB" title="Інжіл">Інжілден</a> яһудилердің жазуы арқылы керек нәрселерін жазатын болған. Бұл кезде ол жасы үлкен қарт еді. Мұхаммед пайғамбардан болған оқиғаның сипатын естіген соң, ол оған <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D2%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Мұса пайғамбар">Мұса пайғамбарға</a> жіберілген құпиялардың сақшысы (Намус) келген екенін айтады. Сонымен қоса ол болашақта халқынан қуғын-сүргінге ұшырайтынын ескертеді, себебі кімде кім бұндай затпен халқына келсе, олар онымен жауласатын еді. Бірінші аяннан кейін Мұхаммед пайғамбарға біршама уақыт бойы уахи түспейді. Кейбір ғалымдар бұл үзіліс үш жылға созылды дейді, бірақ оның алты ай екенін тұжырымдаған ғалымдар да болған. Бірақ уахидың түспеуі деген Құранның аяттарының түспегенін білдіреді, ал Жәбірейіл оған келген жоқ дегенді емес<a href="#cite_note-15">[15]</a>. Джабир ибн Абдуллаһтан келген хадисте Пайғамбар ﷺ айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бірде мен жолда келе жатып аспаннан дауыс естідім. Мен басымды көтеріп, маған Хира тауында келген періштенің аспан мен жердің арасында тақ үстінде отырғанын көрдім. Мен одан қорықтым да, үйіме қайтып: «Мені ораңдар, мені ораңдар» дедім. Содан кейін Аллаһ «Йә оранған! Тұр да ескерт! Раббыңды ұлықта! Киіміңді тазала! Және жамандықтан аулақ бол!» (<a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B7%D3%99%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Муззәммил сүресі">Муззәммил сүресі</a>) деген аяттарды түсірді. </div>— «Сахих әл-Бұхари» (4), «Сахих Муслим» (161)</blockquote> Бұл аяттар Хира үңгіріндегі <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D3%99%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Аләқ сүресі">Аләқ сүресінің</a> алғашқы аяттарынан кейінгі алғашқы аян болды. Ғалымдар Мұхаммед пайғамбар ﷺ Аләқ сүресінің алғашқы аяттарының түсуімен пайғамбар, Муззәммил сүресінің аяттарының түсумен елші (расул) болды деп есептейді<a href="#cite_note-16">[16]</a>. Мұхаммед пайғамбардың Меккеде өмір сүрген 13 жылда 83 немесе 85 сүре түскен<a href="#cite_note-17">[17]</a>, олардың ең алғашқысы Аләқ сүресі, ал ең соңғысы әл-Муминун немесе әл-Анкәбут сүресі саналады. <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D1%88" class="mw-redirect" title="Құрайыш">Құрайыш</a> тайпасының қысымы төзімсіз болып кеткесін Мұхаммед пайғамбар ﷺ Ясриб қаласына <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D0%B0" title="Һижра">һижра</a> жасауға мәжбүр болады. Содан бері ол қала «Мәдина ән-нәбәуийа» (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a>) деп аталатын болды. Мединеде түскен сүрелер саны 31 немесе 29 сүре деп есептеледі. Мединеде түскен алғашқы сүре <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%84%D1%84%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мутаффифин сүресі">әл-Мутаффифин сүресі</a>, ал соңғы сүре <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D0%B1%D0%B5_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Тәубе сүресі">Тәубе сүресі</a> болды. Бірақ <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%81%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Ибн Хаджар әл-Асқалани">Ибн Хаджар әл-Асқаланидің</a> «<a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%85_%D3%99%D0%BB-%D0%91%D2%B1%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Сахих әл-Бұхари">Сахих әл-Бұхариге»</a> жазған түсініктемесінде Мединедегі ең алғашқы сүре <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Бақара сүресі">Бақара сүресі</a> болғаны айтылған, ал ән-Насафидің тәпсірінде ең алғашқы Мединелік сүре <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B4%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Қадр сүресі">Қадр сүресі</a> делінген. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құран_түсірілуінің_сипаты">Құран түсірілуінің сипаты</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=6" title="Бөлімді өңдеу: Құран түсірілуінің сипаты" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Құран түсірілуінің сипаты">қайнарын өңдеу</a>]</div> Уахи <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбарға ﷺ Аллаһтан әртүрлі сипатта келетін болған. Ең алғашқы аяндарды ол түсінде көріп, олар таңның атуы секілді орындалатын болған. <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%85%D0%B8" title="Уахи">Уахидың</a> бұл түрі оған пайғамбарлық міндеті жүктелмей тұрып келген. Уахидың екінші кейіпі — иландыру. <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D0%B1%D1%96%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%96%D0%BB" title="Жәбірейіл">Жәбірейіл</a> періште уахиды Мұхаммед пайғамбарға ﷺ иландырып, ол оның ақылы мен жүрегіне жететін болған. Әбу Умамадан келген хадисте Мұхаммед пайғамбар айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде қасиетті рух маған адамның өз пешенесіне жазылған ризығын бітірмейінше өлмейтінін иландырды...</div>— «Хилйат әл-аулия», Әбу Нуғайм</blockquote> Үшінші түрі — періштенің адам кейпінде келіп, Аллаһтың аянын жеткізуі. Оның мысалы ретінде <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B1" class="mw-redirect" title="Омар ибн әл-Хаттаб">Омар ибн әл-Хаттабтан</a> <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B0%D0%BC_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B8%D0%BC" class="mw-redirect" title="Имам Муслим">имам Муслим</a> келтіретін «Жәбірейіл хадисы» деген атпен танымал хадис. Ол хадисте Жәбірейіл періштенің Мұхаммед пайғамбарға ﷺ аппақ киім киген, қара шашты ер адам түрінде келгені туралы айтылған. <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D3%99%D1%81%D3%99%D0%B8" title="Ән-Нәсәи">Ән-Нәсәи</a> жеткізген хадисте Жәбірейіл Дихйа әл-Кәлбидің түрінде келгені туралы айтылған<a href="#cite_note-18">[18]</a>. Төртінші түрі — періштенің қоңыраудың үні сияқты дауыспен бірге келуі. <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D1%88%D0%B0" title="Айша">Айша</a> Мұхаммед пайғамбардан ﷺ уахидың қалай түсетіні туралы сұрағанда ол былай жауап берген: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Кейде ол маған қоңыраудың үні сияқты келеді — бұл маған ең ауыр түрі. Ол мен оны жадыма сақтағаннан кейін кетеді. Кейде періште маған ер адамның кейпінде келеді. Ол менімен сөйлеседі де, мен оның айтқандарын есте сақтаймын.</div></blockquote> Айша айтқан: «Мен оған уахидың қатты суық күні келгенін көрдім — уахи тоқтағанда оның маңдайынан тер құйылып тұратын еді» (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%85_%D3%99%D0%BB-%D0%91%D2%B1%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Сахих әл-Бұхари">Сахих әл-Бұхари</a>). Аянның бұл түрінің ауырлығы соншалықты Айшадан келген тағы бір хадисте айтылған: «Пайғамбар түйенің үстінде отырып аян алғанда, ол түйе тізерлеп отырып, қозғала алмай қалатын еді»<a href="#cite_note-19">[19]</a>. Бесінші түрі — Жәбірейілдің шынайы түрінде келуі. Бұл Мұхаммед пайғамбардың өмірінде екі рет болған. Ол туралы Құранның өзінде<a href="#cite_note-20">[20]</a> және Айшадан келетін хадисте айтылған<a href="#cite_note-21">[21]</a>. Алтыншы түрі — Аллаһтың ешбір делдалсыз Мұхаммед пайғамбарға ﷺ тікелей аян беруі. Бұған мысал ретінде бес уақыт <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7" title="Намаз">намаздың</a> парыз болған кезін айтуға болады<a href="#cite_note-zadmaad-22">[22]</a>. Жетінші түрі — Мұхаммед пайғамбардың <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһпен</a> жамылғының артынан тікелей сөйлесуі. Бұл секілді <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D2%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Мұса пайғамбар">Мұса пайғамбар</a> да Аллаһпен сөйлескен. Бұл туралы Мұхаммед пайғамбардың ﷺ <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D2%93%D1%80%D0%B0%D0%B6" title="Миғраж">Миғраж</a> түніндегі саяхаты туралы мәшһүр хадисте айтылған<a href="#cite_note-23">[23]</a>. Кейбір <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80" title="Тәпсір">тәпсір</a> ғалымдары Мұхаммед пайғамбардың ﷺ Аллаһты ешбір жамылғысыз тікелей көріп, сөйлесуі туралы айтып, соны уахидың сегізінші түрі деген. Бірақ бұл пікір Айшадан келген хадиске және Аллаһты бұл дүниеде ешкім көре алмайтыны туралы аяттарға қайшы. Барлық <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабалар</a> Айшаның хадисіндегідей пікірді ұстанған<a href="#cite_note-zadmaad-22">[22]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құранның_«Лаух_әл-Махфуз»-дан_түсірілуі"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.C2.AB.D0.9B.D0.B0.D1.83.D1.85_.D3.99.D0.BB-.D0.9C.D0.B0.D1.85.D1.84.D1.83.D0.B7.C2.BB-.D0.B4.D0.B0.D0.BD_.D1.82.D2.AF.D1.81.D1.96.D1.80.D1.96.D0.BB.D1.83.D1.96">Құранның «Лаух әл-Махфуз»-дан түсірілуі</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=7" title="Бөлімді өңдеу: Құранның «Лаух әл-Махфуз»-дан түсірілуі" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Құранның «Лаух әл-Махфуз»-дан түсірілуі">қайнарын өңдеу</a>]</div> Құран Лаух әл-Махфуздан <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Рамазан">Рамазан</a> айындағы Қадір түнінде түсірілген. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһ</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Шын мәнінде Біз оны Қадір түнінде түсірдік<a href="#cite_note-24">[24]</a>. </div></blockquote> <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%80" title="Ибн Касир">Ибн Касир</a> өзінің тәпсірінде бұл аят туралы былай жазған: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Ұлы Аллаһ Құранды <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B4%D1%96%D1%80_%D1%82%D2%AF%D0%BD%D1%96" title="Қадір түні">Қадір түнінде</a> түсіргенін хабарлады. Ол — қасиетті түн, ол туралы Аллаһ айтады: «Рамазан айында Құран түсірілді — ол адамдарға тура жол, тура жолдың дәлелдері мен айырушы (фурқан)»<a href="#cite_note-25">[25]</a>. Ибн Аббас және басқа муфассирлер айтқан: «Аллаһ Құранды толығымен Лаух әл-Махфуздан жақын аспандағы Байт әл-Иззаға түсірілді. Содан кейін ол Пайғамбарға жағдайына қарай бөлек-бөлек болып 23 жыл бойы түсірілген».<a href="#cite_note-26">[26]</a> </div></blockquote> Хафиз <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D1%81-%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%83%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әс-Сахауи (мұндай бет жоқ)">әс-Сахауи</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Құранның түгелімен аспанға түсірілуі — адамдарға деген құрметті және оларды періштелердің алдында ұлықтауды білдіреді, бұл Аллаһтың адамдар туралы ойлайтынын, оларға Меірімді екенін білдіреді.</div></blockquote> Қадір түнінің нақты қай күні екені белгісіз. <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%81%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Ибн Хаджар әл-Асқалани">Ибн Хаджар әл-Асқалани</a> өзінің «Сахих әл-Бұхари» кітабының түсіндірмесінде бұл туралы қырықтан астам пікір келтіріп, ең дұрыс пікір бойынша Қадір түні Рамазан айының соңғы он күнінің тақ күндерінде әр жылы әр түрлі күндерде келетінін тұжырымдаған<a href="#cite_note-27">[27]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құранның_жиналуының_қысқаша_тарихы">Құранның жиналуының қысқаша тарихы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=8" title="Бөлімді өңдеу: Құранның жиналуының қысқаша тарихы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Құранның жиналуының қысқаша тарихы">қайнарын өңдеу</a>]</div> Қасиетті Құран <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбарға ﷺ 23 жыл бойы үзік-үзік болып түсірілген — бұл оның бірден түсірілген басқа қасиетті кітаптардан айырмашылығы боп табылады. Пайғамбарға ﷺ аят түскен сайын, ол қасындағы хатшы <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабаларға</a> оларды оқитын болған. Олардың саны қырыққа дейін жетіп, тіпті пайғамбарлықтың ең ауыр кезеңінде де олар Пайғамбардың ﷺ қасында жүріп, Құранды жазуды тоқтатпаған. <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке">Меккедегі</a> Құранды ең бірінші болып жаза бастаған адам Абдуллаһ ибн Сағд ибн Сарх болған. Ал <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Мединеде</a> ең бірінші жаза бастаған адам <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B1%D3%99%D0%B9_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D2%93%D0%B1" title="Убәй ибн Кағб">Убәй ибн Кағб</a> болған. Құранды хатқа түсірушілердің ішінде <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%91%D3%99%D0%BA%D1%80" title="Әбу Бәкр">Әбу Бәкр</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B1" class="mw-redirect" title="Омар ибн әл-Хаттаб">Омар ибн әл-Хаттаб</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффан</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1" title="Әли ибн Әбу Талиб">Әли ибн Әбу Талиб</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%97%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%83%D1%83%D0%B0%D0%BC" class="mw-redirect" title="Әз-Зубайр ибн әл-Аууам">әз-Зубайр ибн әл-Аууам</a>, Халид ибн Сағид ибн әл-Ас және т.б. болған<a href="#cite_note-28">[28]</a>. Құран түсіп жатқан заманда оны <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%BC%D0%B0" class="mw-redirect" title="Құрма">құрма</a> ағашының жапырақтарына, тастарға, теріге және т.б. материалдарға жазатын болған. Бұл жазбалар аяттардың түсуіне байланысты жасалатын болған. Сүрелер мен аяттар аралас түсетін болғасын, Мұхаммед пайғамбар сахабаларына қай аятты қай сүреге жазу керек екендігі туралы айтатын болған. Ибн Аббас Осман ибн Аффаннан жеткізген хадисте айтылған: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бірнеше сүре бірден түсіп, Аллаһтың елшісіне уахи келгенде, ол өзіне хатшыларының бірін шақырып айтатын еді: «Бұны мынандай да мынандай зат туралы айтылатын сүреге орналастырыңдар»<a href="#cite_note-29">[29]</a></div></blockquote> Жазуға түсірумен қатар Құранды сақтауда оны жаттап алған адамдар үлкен роль атқарды. Құранды жатқа білетін, оны оқитын адамдарға уәде етілген сауап турасында көптеген аяттар мен хадистер келеді. Аллаһ айтады (<a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D0%BA%D3%99%D0%B1%D1%83%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анкәбут сүресі">әл-Анкәбут сүресі</a>, 49 аят): <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Бірақ ол — білім берілгендердің жүректеріндегі анық аяттар жіне тек қана қылмыскерлер ғана Біздің аяттарды жоққа шығарады.</div></blockquote> Сонымен Мұхаммед пайғамбар ﷺ жыл сайын Құранды Жәбірейіл періштеге оқып, тексеретін болған. <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D2%BA%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0" title="Әбу Һурайра">Әбу Һурайрадан</a> жеткен хадисте Жәбірейілдің осы үшін жыл сайын бір рет, ал Пайғамбар ﷺ қайтыс болатын жылы екі рет келіп тексергені айтылған<a href="#cite_note-«Сахих_әл-Бұхари»-8">[8]</a>. Фатимадан келген хадисте Мұхаммед пайғамбардың ﷺ сол жылы Құранды екі рет тексерілгенін айтып, өмірінің соңы жеткенін сезгені туралы айтылған<a href="#cite_note-«Сахих_әл-Бұхари»-8">[8]</a>. Мұхаммед пайғамбардың ﷺ тірі кезінде Құранның жазбалары бір қалыпқа бекітілмегенмен, сахабалар сүрелерді өздері хатқа түсіріп, арнайы тізімдер жасайтын болған. Бұндай тізімдер Абдуллаһ ибн Масғұдта, Убәй ибн Кағбта, <a href="/wiki/%D0%97%D3%99%D0%B9%D0%B4_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Зәйд ибн Сабит">Зәйд ибн Сабитта</a> және т.б. сахабаларда болған. <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D0%BC%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%81" class="mw-redirect" title="Абдуллаһ ибн Амр ибн әл-Ас">Абдуллаһ ибн Амр ибн әл-Астан</a> келген хадисте айтылған: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> Құранды төрт адамнан алыңдар: Абдуллаһ ибн Масғұдтан, Салимнан, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B0%D0%B7_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%96%D3%99%D0%B1%D3%99%D0%BB" title="Муаз ибн Жәбәл">Муаз ибн Жәбәлдан</a> және Убәй ибн Кағбтан<a href="#cite_note-«Сахих_әл-Бұхари»-8">[8]</a> </div></blockquote> Бұл аталған есімдермен қатар Құранды жатқа білген және оның сақтаушысы (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B7" title="Хафиз">хафиз</a>) болған адамдардың қатарына Әбу Бәкрді, Омар ибн әл-Хаттабты, Осман ибн Аффанды, Әбу Мұса әл-Ашғариды, Сағд ибн Әбу Уаққасты, Хузайфа ибн әл-Йаманды, Әбу Һурайраны, Амр ибн әл-Асты және т.б. сахабаларды атайды. Әйелдердің арасынан Құранды Айша, Хафса бинт Омар, Умм Сәләмә және т.б. жатқа білген. Мұхаммед пайғамбардың кезіндегі көптігінің мысалы ретінде Маун құдығының қасындағы шайқасты атауға болады. Бұл шайқаста мушриктердің қолынан 70-тен аса Құранды тоығымен жатқа білетін сахаба қайтыс болған<a href="#cite_note-30">[30]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Әбу_Бәкр_нұсқасы">Әбу Бәкр нұсқасы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=9" title="Бөлімді өңдеу: Әбу Бәкр нұсқасы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Әбу Бәкр нұсқасы">қайнарын өңдеу</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg/100px-Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg" decoding="async" width="100" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg/150px-Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg/200px-Surat_al-Fatiha_inscribed_upon_the_shoulder_blade_of_a_camel.jpg 2x" data-file-width="1069" data-file-height="2230" /></a><figcaption>Түйенің сүйегіне жазылған <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фатиха сүресі">әл-Фатиха сүресі</a> </figcaption></figure> Әбу Бәкр әс-Сиддиқтың халифалығы кезінде мұсылмандар өзін пайғамбармын деп жариялаған Мусайлиманың жақтастарымен <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B4_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%A3%D3%99%D0%BB%D0%B8%D0%B4" title="Халид ибн Уәлид">Халид ибн Уәлидтің</a> басшылығымен «өлім бағының» қасында шайқасады. Әл-Йамаманың тұрғындарымен болған бұл шайқаста 700-ден астам сахаба мерт болады. Көптеген <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B7" title="Хафиз">хафиздердің</a> өлімін көріп, Құранның жоғалуынан қорыққан Омар ибн әл-Хаттаб халифа Әбу Бәкрге Құранды толығымен жазып жинауға ұсыныс айтады. Онымен келіскен Әбу Бәкр Мұхаммед пайғамбардан ﷺ Құранды жазып жүрген <a href="/wiki/%D0%97%D3%99%D0%B9%D0%B4_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Зәйд ибн Сабит">Зәйд ибн Сабитке</a> осы ұсынысты айтады. Зәйд ибн Сабиттің айтуы бойынша «оның ұсынысы бойынша Құран жинағаннан гөрі тауды орнынан қозғалту оңайырақ еді». Бұл істе жақсылық бар екеніне келіскен ол құрма ағашының жапырақтарына, тегіс тастарға және адамдардың жүрегіне сақталған Құранды жинай бастайды. Бұл парақтар бірінші Әбу Бәкрде, сосын Омарда, оның өлімінен кейін Хафса бинт Омарда сқатаулы болды<a href="#cite_note-31">[31]</a>. <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%94%D3%99%D1%83%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ибн Әбу Дәуд (мұндай бет жоқ)">Ибн Әбу Дәуд</a> «әл-Масахиф» кітабында <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1" title="Әли ибн Әбу Талиб">Әли ибн Әбу Талибтың</a> мынадай сөзін келтірген: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Құранның нұсқаларын таратқан үшін ең үлкен сауапты Әбу Бәкр алады. Аллаһ Әбу Бәкрге рахым етсін! Ол Аллаһтың кітабын жинаған алғашқы адам болды<a href="#cite_note-32">[32]</a>. </div></blockquote> Құранның Мұхаммед пайғамбардың ﷺ кезінде-ақ жинала бастағаны туралы Құранның өзінде айтылған: «...Тазартылған парақтарды оқитын Аллаһтың елшісі» (<a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%B8%D0%BD%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бәйинә сүресі">әл-Бәйинә сүресі</a>, 2 аят). Қазы <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Әл-Бақиллани">әл-Бақиллани</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Омар Пайғамбардың Құранды бір кітапқа жинамауы бұл істің тыйым салынғандығын білдірмейтінін түсінді. Бұл ойдың дұрыстығын түсінген Әбу Бәкр да осыған келіседі. Қасиетті мәтіндер де, ақыл-парасат та бұған еш қайшы келген жоқ. Оған қоса бір кітаптың болмауы уахидың бір бөлігінің жоғалуына алып келуі мүмкін еді. Содан соң олардың ойымен Зәйд және басқа сахабалар келісті<a href="#cite_note-33">[33]</a> </div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Осман_нұсқасы">Осман нұсқасы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=10" title="Бөлімді өңдеу: Осман нұсқасы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Осман нұсқасы">қайнарын өңдеу</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Iqra.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/200px-Iqra.jpg" decoding="async" width="200" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/300px-Iqra.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/400px-Iqra.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="416" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> алғашқы аян, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алак сүресі (мұндай бет жоқ)">Алак сүресі</a>, кейінірек Құран ережелерінде 96-шы орынға ие болды, қазіргі жазу стилінде</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбардың ﷺ өлімінен кейін сахабалар өздері білген әдіске сәйкес жеті түрлі оқитын болған. Бірақ <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a> діні әлемге таралып, мұсылмандардың қоластына көптеген жаңа жерлер енгесін, сол сахабалар дінді қабылдағандарға Құранды өз әдісімен үйретіп, ол оқушы Құранның басқа әдіспен оқылуын естігенде жанжалдар пайда бола бастады. Мысалға <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирактың</a> мұсылмандары Құранды <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D2%93%D2%B1%D0%B4" title="Абдуллаһ ибн Масғұд">Абдуллаһ ибн Масғұдтың</a> әдісімен, ал <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC" title="Шам">Шамның</a> тұрғындары <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B1%D3%99%D0%B9_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D2%93%D0%B1" title="Убәй ибн Кағб">Убәй ибн Кағбтың</a> әдісімен оқыитын болған. <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BA%D2%AF%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ислам күнтізбесі">Һижра жыл санағы бойынша</a> 14 немесе 15 жылы халифа Османның әскерлері <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Арменияны</a> бағындыруға аттанады. Халифаның әмірімен Ирақ пен Шамны әскерлері бір-бірімен қосылады. Ирақ әскерлерінің құрамындағы әл-Мадаинның әскерінің қолбасшысы болған <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B0%D0%B9%D1%84%D0%B0_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%99%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Хузайфа ибн әл-Йаман">Хузайфа ибн әл-Йаман</a> осы жерде жиналған қолдың арасында Құранды оқу әдісінің кесірінен болған жанжалдың куәгері болады. Соғыстан қайтқан соң, Хузайфа өз үйіне кірместен халифа <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффанға</a> барып, болған жайтты айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Мен Арменияның шекарасында шайқастым. Шам өлкесінің тұрғындары Құранды Убәй ибн Кағб оқыған сияқты оқиды да, Ирақтың тұрғындары естімеген заттарды айтады. Ал Ирақтың тұрғындары Құранды Абдуллаһ ибн Масғуд оқыған сияқты оқиды да, Шамның тұрғындары естімеген заттарды айтады. Сосын олар бір-бірін күпірлікте айыптайды<a href="#cite_note-34">[34]</a>. </div></blockquote> Жанжалдардан қорыққан халифа Осман <a href="/wiki/%D0%97%D3%99%D0%B9%D0%B4_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Зәйд ибн Сабит">Зәйд ибн Сабитке</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%B7-%D0%97%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Абдуллаһ ибн әз-Зубайр">Абдуллаһ ибн әз-Зубайрға</a>, Сағид ибн әл-Асқа, Абдуллаһ ибн әл-Харис ибн Һишамға Хафса бинт Омарда сақталған <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%91%D3%99%D0%BA%D1%80" title="Әбу Бәкр">Әбу Бәкр</a> кезінде жиналған Құран нұсқасын көшіріп, таратуға әмір етеді. Ол парақтарды көшіріп болғаннан кейін, Осман түпнұсқаны Хафсаға қайтарып, жиналған Құранды түрлі аудандарға жіберіп, оған сәйкес емес Құран нұсқаларын өртеп жіберуге бұйырады<a href="#cite_note-35">[35]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Uthman_Koran-RZ.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Uthman_Koran-RZ.jpg/220px-Uthman_Koran-RZ.jpg" decoding="async" width="220" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Uthman_Koran-RZ.jpg/330px-Uthman_Koran-RZ.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Uthman_Koran-RZ.jpg/440px-Uthman_Koran-RZ.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="561" /></a><figcaption>Құранның ең ежелгі нұсқасы саналатын Осман нұсқасы</figcaption></figure> Османның бұл шешімі тек атақты да сыйлы сахабалармен болған келісімнен кейін іске асты. <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1" title="Әли ибн Әбу Талиб">Әли ибн Әбу Талиб</a> айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Осман туралы тек жақсылық айтыңдар. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһпен</a> ант етемін, ол Құран парақтарымен істеген ісін тек бізбен ақылдасқаннан кейін ғана іске асырды. Ол бізге айтты: «Бұл оқылу туралы не айтасыңдар? Маған сендердің кейбіреулерің өзінің оқуы басқа оқылулардан артық деп айтатыны туралы қауесет жетті. Бұл сөздер күпірлік болуға жақын». Біз айттық: «Сен не ұсынасың?». Ол айтты: «Мен адамдарға өзгешелік пен қарама-қайшылықтар болмауы үшін (Құранның) бір нұсқасын қабылдауын ұсынам». Біз айттық: «Сенің ұсынысың қандай жақсы!»<a href="#cite_note-36">[36]</a> </div></blockquote> Ақыр соңында Зәйд ибн Сабиттың және басқа да сахабалардың атқарған үлкен еңбегінен кейін Құран бір қалыпқа келіп, оның жалғыз оқу әдісі болып <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D1%88" class="mw-redirect" title="Құрайыш">құрайыштардың</a> диалекті танылады. Осман жинаған Құран нұсқаларының саны жөнінде әртүрлі пікірлер бар: олардың саны төрт, бес немесе жетеу болған деген пікірлер бар. Ибн Әбу Дәуд Әбу Хатим әс-Сиджистанидің мынадай сөзін жеткізген: «Құранның <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке">Мекке</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC" title="Шам">Шам</a>, <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Йемен">Йемен</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Бахрейн">Бахрейн</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%80%D0%B0" title="Басра">Басра</a> және <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%84%D0%B0" title="Куфа">Куфа</a> үшін жазылған және <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласында қалған жеті нұсқасы жазылды». Ал осы нұсқалардын басқа Құранның нұсқалары өртелуге немесе өшіруліге бұйырылды. <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1" title="Әли ибн Әбу Талиб">Әли ибн Әбу Талиб</a> айтқан: «Османның Құранның нұсқаларын жағу шешімі туралы жақсылықтан басқа ештеңе айтпаңдар!»<a href="#cite_note-37">[37]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Әбу_Бәкр_нұсқасының_арғы_тарихы">Әбу Бәкр нұсқасының арғы тарихы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=11" title="Бөлімді өңдеу: Әбу Бәкр нұсқасының арғы тарихы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Әбу Бәкр нұсқасының арғы тарихы">қайнарын өңдеу</a>]</div> Құранның бір нұсқасы бекітіліп, халифа Осман басқа барлық Құран нұсқаларын жоюға бұйырғанымен, Хафса бинт Омарда Әбу Бәкр кезінде жиналған Құран нұсқасы сақтаулы қалып қойды. Медине қаласының әмірі болып <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Маруан ибн әл-Хакам (мұндай бет жоқ)">Маруан ибн әл-Хакам</a> тағайындалғанда ол Хафсадан сол парақтарды өзіне беруін сұрайды, бірақ Хафса оған келісімін бермейді. Тек Хафсаның қайтыс болуынан кейін ғана <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80" title="Абдуллаһ ибн Омар">Абдуллаһ ибн Омар</a> сол нұсқаны Маруанға беріп, ол өз кезегінде оның жазуын сумен шайып, жойды (немесе басқа риуаятта: жағып жіберді)<a href="#cite_note-38">[38]</a>. Маруан ибн әл-Хакам бұл ісінің себебін былай түсіндірген: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Менің бұл ісімнің себебі, уақыт келе осы нұсқаның себебінен күмәнға түсетін адамдар шыға ма екен деп қорқамын<a href="#cite_note-39">[39]</a> </div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құран_аяттарының_түсу_себептері">Құран аяттарының түсу себептері</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=12" title="Бөлімді өңдеу: Құран аяттарының түсу себептері" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Құран аяттарының түсу себептері">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Аяттардың түсу себептері">Аяттардың түсу себептері</a></div> Аяттардың түсу себептері (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: أسباب النزول‎) туралы ғылым Құранның үкімдерінің түсу себептері мен мағынасын түсінуге, оны нақтылау мен түсінбеушіліктерді кетіруге көмектесетін ғылым. <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%94%D0%B0%D2%9B%D0%B8%D2%9B_%D3%99%D0%BB-%D0%98%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ибн Дақиқ әл-Ид (мұндай бет жоқ)">Ибн Дақиқ әл-Ид</a> айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «<a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">Аяттардың</a> түсу жағдайын анықтау — Құран мағыналарын түсінуге алып баратын сенімді жол» </div>— «әл-Итқан» (114)</blockquote> Шейх әл-Ислам <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%B9%D0%B0" title="Ибн Таймийа">Ибн Таймийа</a>: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Аяттардың түсу жағдайын түсіну аятты түсінуге көмектеседі. Шарт туралы ғылым шарт етілген нәрсе туралы ғылымға мұрасын қалдырады.» </div>— «әл-Итқан» (114)</blockquote> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Мысалдары">Мысалдары</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=13" title="Бөлімді өңдеу: Мысалдары" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Мысалдары">қайнарын өңдеу</a>]</div> Құран аяттарының түсу себептерін білудің маңыздылығы ретінде мына аятты келтіруге болады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Шығыс пен Батыс Аллаһтың иелігінде. Сендер қай жаққа бұрылсаңдар да, онда Аллаһтың Жүзі болады. Аллаһ — Қамтушы, Білуші» </div>— әл-Бақара сүресі, 115 аят</blockquote> Бұл аят тікелей қабылданатын болса, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7" title="Намаз">намазды</a> <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Құбыла">құбылаға</a> қарамастан кез-келген жаққа бұрылып оқи беруге болады деп түсінуге болады. Бірақ бұл аяттың түсу себебін қарағанда, оның жолда оқылатын нәпіл намаздар туралы ғана айтылғаны белгілі болады<a href="#cite_note-40">[40]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құран_басылымдары">Құран басылымдары</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=14" title="Бөлімді өңдеу: Құран басылымдары" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Құран басылымдары">қайнарын өңдеу</a>]</div> Құранның ең ежелгі басылымдары шамамен <a href="/wiki/10_%D2%93." class="mw-redirect" title="10 ғ.">X ғасырда</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Ксилография">ксилографиялық</a> қалыптарда басылған екен. Ал баспасөзде басылып шыққан алғашқы Құран нұсқасы <a href="/wiki/1694_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1694 жыл">1694 жылы</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Германия">Германияның</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Гамбург">Гамбург</a> қаласында жасалды. Бұл мәтінде барлық <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82" title="Харакат">харакаттары</a> жазылған болған. Ал мұсылмандар басып шығарған ең алғашқы Құран «Мулай Османның баспасы» деп аталып кеткен <a href="/wiki/1787_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1787 жыл">1787 жылы</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%82-%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Санкт-Петербург">Санкт-Петербург</a> қаласында басылған болуы мүмкін. Одан кейін Құран <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD" title="Қазан">Қазан</a> қаласында (1828), Персияда (1833) және <a href="/wiki/%D0%AB%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D2%B1%D0%BB" class="mw-redirect" title="Ыстамбұл">Ыстамбұлда</a> (1877) басылды. Қазіргі заманда бүкіл әлем бойынша Құранның басылуы ең жаңа технологиялар арқылы мұсылман және мұсылман еместер мемлекеттерінде басылуда. Мысалға <a href="/wiki/1984_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1984 жыл">1984 жылдың</a> <a href="/wiki/30_%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%B0" title="30 қараша">30 қарашасында</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласында Құран Шәрифті басып шығаруға арналған Комплекс салынды. Оның мақсаты әртүрлі елдерге арналған арабша Құран нұсқаларын, түрлі тілдерге аудармаларын, тәпсірлерін басып шығару болды. Сонымен қатар ол Комплекстің мақсаттарына Құран ғылымдарын сақтап, оларды дамыту кірді. <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D0%B0" title="Һижра">Һижра</a> бойынша 1422 жылға қарағанда бұл комплекс 170 миллионнан астам Құран кітапты басып шығарып, оның 153 миллионы тегін таратылды<a href="#cite_note-41">[41]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құранның_мәтіні">Құранның мәтіні</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=15" title="Бөлімді өңдеу: Құранның мәтіні" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Құранның мәтіні">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақалалары: <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%B7" title="Джуз">Джуз</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B7%D0%B1" title="Хизб">Хизб</a>, және <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B1%D2%93" title="Рубғ">Рубғ</a></div> Құран кітабы басқа әдебиеттерден «кіріспе» немесе «негізгі бөлім» деген әдеттегі бөліктерден құралмаған, тізбекті емес, тармақталған құрылымнан тұрады. Сонымен қатар Құрандағы сүрелер мен қиссалар біріне-бірі ерген түрде келмеген, аралары үзік. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">Сахабалар</a> мен олардың ізбасарлары Құран Кәрімді <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Рамазан">Рамазан</a> айында хатым етуді (яғни толықтай оқып шығу) жеңілдету үшін оны айдың отыз күніне сай келетіндей бірдей бөліктерге (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%B7" title="Джуз">джуз</a> немесе пара) бөлген. Бұл бөліктер сахабалардың <a href="/wiki/%D0%98%D0%B4%D0%B6%D1%82%D0%B8%D2%BB%D0%B0%D0%B4" class="mw-redirect" title="Иджтиһад">иджтиһадының</a> жемісі болғасын, бұл бөліну міндетті түрде орындалуы керек емес. Отыз параға бөлінген секілді кей ғалымдар Құранның парасын екі хизбке бөлген, ал хизбты төртке (<a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B1%D2%93" title="Рубғ">рубғ</a>) және т.с.с. бөлген. <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Джуз нөмірі </th> <th>Бастапқы аяты </th> <th>Құрамына кіретін сүрелері </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td>әл-Фатиха, 1 аят </td> <td><a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фатиха сүресі">әл-Фатиха</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бақара сүресі">әл-Бақара</a> </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td>әл-Бақара, 142 </td> <td>әл-Бақара </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td>әл-Бақара, 253 </td> <td>әл-Бақара, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%98%D0%BC%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әли Имран сүресі">Әли Имран</a> </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td>Әли Имран, 92 </td> <td>Әли Имран, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B8%D1%81%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Ниса сүресі">ән-Ниса</a> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td>ән-Ниса, 24 </td> <td>ән-Ниса </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td>ән-Ниса, 148 </td> <td>ән-Ниса, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D0%B8%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мәида сүресі">әл-Мәида</a> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td>әл-Мәида, 83 </td> <td>әл-Мәида, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анғам сүресі">әл-Анғам</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td>әл-Анғам, 111 </td> <td>әл-Анғам, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D2%93%D1%80%D0%B0%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ағраф сүресі">әл-Ағраф</a> </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td>әл-Ағраф, 88 </td> <td>әл-Ағраф, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D1%84%D3%99%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анфәл сүресі">әл-Анфәл</a> </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td>әл-Анфәл, 41 </td> <td>әл-Анфәл, <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Тәубә сүресі">әт-Тәубә</a> </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td>Тәубә, 94 </td> <td>Тәубә, <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D1%83%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Юнус сүресі">Юнус</a>, <a href="/wiki/%D2%BA%D1%83%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Һуд сүресі">Һуд</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D1%81%D1%83%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Юсуф сүресі">Юсуф</a> </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td>Юсуф, 6 </td> <td>Юсуф </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td>Юсуф, 53 </td> <td>Юсуф, <a href="/wiki/%D3%98%D1%80-%D0%A0%D0%B0%D2%93%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әр-Рағд сүресі">әр-Рағд</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D1%80%D0%B0%D2%BB%D0%B8%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ибраһим сүресі">Ибраһим</a> </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td>әл-Хиджр, 1 </td> <td><a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Хиджр сүресі">әл-Хиджр</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Нахл сүресі">ән-Нахл</a> </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td>әл-Исра, 1 </td> <td><a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D1%81%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Исра сүресі">әл-Исра</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9A%D3%99%D2%BB%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Кәһф сүресі">әл-Кәһф</a> </td></tr> <tr> <td>16 </td> <td>әл-Кәһф, 75 </td> <td>әл-Кәһф, <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Мәриям сүресі">Мәриям</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%BB%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Таһа сүресі">Таһа</a> </td></tr> <tr> <td>17 </td> <td>әл-Әнбия, 1 </td> <td>әл-Әнбия, әл-Хаж </td></tr> <tr> <td>18 </td> <td>әл-Муминун, 1 </td> <td>әл-Муминун, Нур, әл-Фурқан </td></tr> <tr> <td>19 </td> <td>әл-Фурқан, 21 </td> <td>әл-Фурқан, әш-Шуғара, ән-Нәмл </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td>ән-Нәмл, 56 </td> <td>ән-Нәмл, әл-Қасас, әл-Анкәбут </td></tr> <tr> <td>21 </td> <td>әл-Анкәбут, 46 </td> <td>әл-Анкәбут, Рум, Лұқман, әс-Сәждә, әл-Ахзаб </td></tr> <tr> <td>22 </td> <td>әл-Ахзаб, 31 </td> <td>әл-Ахзаб, Сәбә, Фатыр, Ясин </td></tr> <tr> <td>23 </td> <td>Ясин, 28 </td> <td>Ясин, әс-Саффат, Сад, әз-Зумар </td></tr> <tr> <td>24 </td> <td>әз-Зумар, 32 </td> <td>әз-Зумар, Ғафир, Фуссиләт </td></tr> <tr> <td>25 </td> <td>Фуссиләт, 47 </td> <td>Фуссиләт, әш-Шура, әз-Зухруф, Духан, әл-Джәсия </td></tr> <tr> <td>26 </td> <td>әл-Джәсия, 33 </td> <td>әл-Джәсия, әл-Ахқаф, Мұхаммед, әл-Фатх, әл-Хужурат, Қаф, әз-Зарият </td></tr> <tr> <td>27 </td> <td>әз-Зарият, 31 </td> <td>әз-Зарият, әт-Тур, Нәжм, әл-Қамар, әр-Рахман, әл-Уақиға, әл-Хадид </td></tr> <tr> <td>28 </td> <td>әл-Муджадалә, 1 </td> <td>әл-Муджадалә, әл-Хашр, әл-Мумтахинә, әс-Сафф, әл-Жума, әл-Мунафиқун, әт-Тәғабун, әт-Талақ, әт-Тахрим </td></tr> <tr> <td>29 </td> <td>әл-Мулк, 1 </td> <td>әл-Мулк, әл-Қалам, әл-Хаққа, әл-Мағариж, Нұх, әл-Жин, әл-Муззәммил, әл-Муддәссир, әл-Қияма, әл-Инсан, әл-Мурсәләт </td></tr> <tr> <td>30 </td> <td>ән-Нәбә, 1 </td> <td>ән-Нәбә, ән-Назиғат, Абәсә, әт-Тәкуир, әл-Инфитар, әл-Мутаффифин, әл-Иншиқақ, әл-Буруж, әт-Тариқ, әл-Ағлә, әл-Ғашия, әл-Фәжр, әл-Бәләд, әш-Шәмс, әл-Ләйл, әд-Духа, әш-Шарх, әт-Тин, әл-Аләқ, әл-Қадр, әл-Бәйинә, әз-Зилзәлә, әл-Адият, әл-Қариға, әт-Тәкәсур, әл-Аср, әл-Һумәзә, әл-Фил, Құрайш, әл-Мағун, әл-Кәусәр, әл-Кәфирун, ән-Наср, әл-Мәсәд, әл-Ихлас, әл-Фалақ, ән-Нас<a href="#cite_note-ReferenceA-42">[42]</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сүрелер_мен_аяттар">Сүрелер мен аяттар</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=16" title="Бөлімді өңдеу: Сүрелер мен аяттар" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Сүрелер мен аяттар">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақалалары: <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">Сүре</a> және <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">Аят</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Sura2.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Sura2.pdf/page1-220px-Sura2.pdf.jpg" decoding="async" width="220" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Sura2.pdf/page1-330px-Sura2.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Sura2.pdf/page1-440px-Sura2.pdf.jpg 2x" data-file-width="1239" data-file-height="1754" /></a><figcaption>Құранның ең ұзын сүресі — Бақара сүресінде 286 аят бар.</figcaption></figure> Құран «<a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">сүре»</a> деп аталатын ұзындығы әртүрлі 114 бөліктен тұрады. Олардың орналасқан ретінің түсу тарихына қатысы жоқ — ертерек түскен сүрелер Құранның аяқ жағында да келуі мүмкін. Өз кезегінде бұл сүрелер түсу мерзіміне байланысты <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Меккелік сүре">меккелік сүре</a> және <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Мединелік сүре">мединелік сүре</a> деп екіге бөлінеді. Меккелік сүре дегеніміз <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбардың ﷺ <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D0%B0" title="Һижра">һижрасына</a> дейін аян етілген сүрелер, ал мединелік дегеніміз оның <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласына қоныс аударуынан кейін түскен сүрелер. Ұзындығы жағынан ғалымдар сүрелерді бірнеше түрге бөледі. Олар: <ul><li><a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%82%D1%96_%D2%B1%D0%B7%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Жеті ұзын сүре">Жеті ұзын сүре</a>. Бұған <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бақара сүресі">әл-Бақара сүресі</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%98%D0%BC%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әли Имран сүресі">Әли Имран сүресі</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B8%D1%81%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Ниса сүресі">ән-Ниса сүресі</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D0%B8%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мәида сүресі">әл-Мәида сүресі</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анғам сүресі">әл-Анғам сүресі</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D2%93%D1%80%D0%B0%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ағраф сүресі">әл-Ағраф сүресі</a> және <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Тәубә сүресі">Тәубә сүресі</a> жатады.</li> <li>Екі жүз аяттық сүрелер. Аят саны екі жүзден асатын сүрелер.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%81%D3%99%D0%BD%D0%B8" title="Мәсәни">Мәсәни</a>. Екі жүз аятқа жетпеген басқа сүрелер.</li></ul> Тәубә сүресінен басқа Құранның барлық сүре «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Басмала">басмаламен»</a>, яғни «бисми-Лләһ әр-Рахман әр-Рахим» деген сөзбен басталады. Тәубә сүресінің басмаламен басталмау себебін ғалымдар әртүрлі түсіндіреді. Біреулердің пайымдауынша бұл сүреде <a href="/wiki/%D0%95%D0%BA%D1%96%D0%B6%D2%AF%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Екіжүзділік">екіжүзділерге</a> қарсы айтылған ескерту болғасын басмаласыз басталған, себебі <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арабтар">араб халқында</a> тайпалар арасындағы келісімді бұзу үшін хат жібергенде оған басмала жазбайтын болған. Басқалардың айтуынша Құранда басмала сөзері 114 рет келген (<a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D3%99%D0%BC%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Нәмл сүресі">ән-Нәмл сүресінде</a> екі басмала бар: басында және ортасында <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D2%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Сүлеймен пайғамбар">Сүлеймен пайғамбардың</a> сөзі ретінде), сондықтан олардың саны сүре санына сай келу үшін Тәубә сүресінде басмала айтылмаған<a href="#cite_note-ReferenceA-42">[42]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құранның_аяттары,_сөздері,_әріптері_және_олардың_сандары"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.B0.D1.8F.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.2C_.D1.81.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96.2C_.D3.99.D1.80.D1.96.D0.BF.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.96_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.BE.D0.BB.D0.B0.D1.80.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D1.81.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B">Құранның аяттары, сөздері, әріптері және олардың сандары</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=17" title="Бөлімді өңдеу: Құранның аяттары, сөздері, әріптері және олардың сандары" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Құранның аяттары, сөздері, әріптері және олардың сандары">қайнарын өңдеу</a>]</div> Мұхаммед пайғамбардың ﷺ кезінде аяттардың арасын бөлу жүзеге аспағаннан соң, олардың саны аят арасын бөлу үлгісіне байланысты болып келеді. Аяттардың саны уахидың мәтініне қатысы жоқ, тек олардың арасын бөлуге қатысты<a href="#cite_note-sandar-43">[43]</a>. <ul><li>Әбу Джафар: 6210 аят</li> <li>Шәйба ибн Нассах: 6214 аят</li></ul> Құран сөздері мен әріптерінің сандары туралы мұсылман ғалымдарының бірнеше пікірі бар, себебі Ислам дінінің бастапқы кезеңінде араб жазуы жаңа тұрақтана бастағаннан соң кей ғалымдар әріп деп санаған белгілерді басқалары әріп деп есептемеген, сондықтан сандар арасындағы қайшылықтар туған<a href="#cite_note-sandar-43">[43]</a>. <ul><li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D3%99%D1%81-%D0%A1%D1%83%D1%8E%D1%82%D0%B8" title="Джалалуддин әс-Суюти">Джалалуддин әс-Суюти</a>: 77,439 сөз</li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B4_%D3%99%D0%BB-%D2%92%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Әбу Хамид әл-Ғазали">Әбу Хамид әл-Ғазали</a>: 77,200 сөз</li> <li>Ата ибн Ясар: 77,439</li></ul> Әріп саны: <ul><li>Муджаһид: 321,180 әріп</li> <li>әл-Фадл ибн Ата: 323,015</li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%80" title="Ибн Касир">Ибн Касир</a>: 320,015 әріп</li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B4_%D3%99%D0%BB-%D2%92%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Әбу Хамид әл-Ғазали">Әбу Хамид әл-Ғазали</a> «Ихйа улум әд-дин» кітабында: 321,250 әріп</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D3%99%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D0%B6_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%AE%D1%81%D1%83%D1%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әл-Хәджадж ибн Юсуф (мұндай бет жоқ)">әл-Хәджадж ибн Юсуф</a> жинаған <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B7" title="Хафиз">хафиздар</a> мен ғалымдардың жиыны: 340,740 әріп.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құран_ғылымдары">Құран ғылымдары</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=18" title="Бөлімді өңдеу: Құран ғылымдары" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Құран ғылымдары">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D2%93%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Құран ғылымдары">Құран ғылымдары</a></div> Құран бүтіндей бір діннің негізгі кітабы болғасын, оның әртүрлі ғылымдары, зерттейтін мамандары бар. Кейбір ғалымдардың пікірінше Құранды тек оқып шықпай, терең түсіну үшін тек араб тілі жеткіліксіз, Құран кітабының өзіне тән ғылымдарын оқу керек. Бұл ғылымдардың саны елуден астамға жетеді<a href="#cite_note-44">[44]</a>. Құран ғылымдарына бізге Құранның оқу тәсілдерінің (қыраат) жету тарихын зерттеу жатады. Ол тәсілдер көп таралған (мутауатир), жалғыз (ахад) немесе ауытқуы бар (шаз) болуы мүмкін. Бұл ғылым сонымен қатар Пайғамбардың оқу әдісін (харф), жеткізушілердің (руат) және Құран білгірлерінің (хуффаз) оқу әдісін зерттейді. Сонымен қатар бұл ғылым бұдан басқа алты ғылымды зерттейді: тоқтауды (уақф), бастаманы (ибтида), ималаны, дауыстыларды ұзартуды (мадд), һамзаны жұмсартуды (тахфиф әл-һамза) және дауыстарды біріктіруді (идғам) зерттейді. Құран лексикасы ғылымы сөздің жеті түрін зерттейді: аз кездесетін сөздерді (ғариб), арабтанған сөздерді (му′арраб), бейнелі сөздерді (маджаз), омонимдерді (муштарак), метафораларды (истиар) және салыстыруды (ташбиһ) зерттейді. Шариғат негіздерін зерттейтін ғылым Құрандағы үкімдерді он төрт түрге бөледі: <ol><li>Жалпы және шектелмеген (العام الباقي على عمومه)</li> <li>Жалпы және шектелген (العام المخصوص)</li> <li>Шектеуді білдіретін жалпылық (العام الذي يراد به الخصوص)</li> <li>Құранмен шектелген Сүннет үкімі (ما خص فيه الكتاب السنة)</li> <li>Сүннетпен шектелген Құран үкімі (ما خصت فيه السنة الكتاب)</li> <li>Қысқаша баяндау (مجمل)</li> <li>Баяндалған (مبين)</li> <li>Түсіндірілген (مؤول)</li> <li>Тұспалдау (مفهوم)</li> <li>Сөзсіз (مطلق)</li> <li>Ескертумен (مقيد)</li> <li>Үкімін жоюшы (ناسخ)</li> <li>Үкімі жойылған (منسوخ)</li></ol> Шешендік өнерін зерттейтін ғылым Құрандағы сөздерді әрбір зерттеуші білу керек бес түрге бөледі: <ol><li>Бөлу (فصل)</li> <li>Қосу (وصل)</li> <li>Ықшамдылық (إعجاز)</li> <li>Сөзшеңдік (إتناب)</li> <li>Шектеу (حصر)</li></ol> Бұған қоса Құран ғылымдарына атауларды (كنى), атақтар-лақаптарды (ألقاب), нақтыланбаған сөздерді (مبهمات) білуді қосуға болады<a href="#cite_note-45">[45]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тафсӣр">Тафсӣр</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=19" title="Бөлімді өңдеу: Тафсӣр" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Тафсӣр">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80" title="Тәпсір">Тәпсір</a></div> Бастапқыда Құранды түсіндіру <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбардың <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Сүннет">Сүннеті</a> арқылы, яғни оның белгілі бір аяттарға қалай амал еткені, оларды қалай түсіндіргені туралы <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хадис">хадистермен</a> және оның ең жақын <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабаларының</a> сөздерімен жүзеге асты. <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D3%99%D0%BB-%D0%91%D2%B1%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Мұхаммед әл-Бұхари">Мұхаммед әл-Бұхари</a> мен <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D3%99%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D0%B6" title="Муслим ибн әл-Хәджадж">Муслим ибн әл-Хәджадж</a> секілді <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D1%81" class="mw-redirect" title="Мухаддис">мухаддис</a> ғалымдар өздерінің хадис жинақтарында Құранның белгілі бір аяттарының түсіндіруге арналған хадистер мен асарларды жинақтады. <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%94%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%80_%D3%99%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B8" class="mw-redirect" title="Ибн Джарир әт-Табари">Ибн Джарир әт-Табари</a> және <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ибн Әбу Хатим (мұндай бет жоқ)">Ибн Әбу Хатим</a> сияқты тәпсір ғылымын зерттеген ғұламалардың арқасында бұл ғылымның ерте кезеңі аяқталып, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Исламның</a> ерекше бір пәні ретінде қалыптасты. Арабтың тәпсір (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: تفسير‎, тафсӣр) сөзі «баяндау, мағынасын ашу» ұғымын білдіреді. Шариғаттағы тәпсір сөзінің мағынасы: қасиетті кітапты дұрыс түсінуге, <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">аяттардың</a> мағынасын дұрыс жеткізуге және дұрыс үкімдер шығаруға көмектесетін барлық әдістерді қолдану арқылы Құранды түсіндіру, «тәпсірлеу».<a href="#cite_note-46">[46]</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D1%88%D0%B8" title="Әз-Заркаши">Әз-Заркаши</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Тәпсір — біздің пайғамбарымыз Мұхаммедке ﷺ түсірілген Аллаһтың Кітабын дұрыс түсінуге көмектесетін, оның мағынасын баяндап, одан үкімдер мен өсиеттерді шығаратын ғылым. Ол мағлұматтарды лексикология ғылымынан, синтаксис пен сөзжасамнан, риторикадан, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D2%9B%D2%BB_%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Фиқһ негіздері">фиқһ негіздерінен</a>, Құран қыраттары туралы ғылымнан алады және (аяттардың) түсу жағдайы туралы білімге, насих (үкімді жоюшы) пен мансухты (үкімі жойылған) білуге мұқтаж.<a href="#cite_note-47">[47]</a> </div></blockquote> Тәпсір ғылымын, яғни Құран Кәрімді біреулердің түсіндіруін кейбір мұсылмандар артық санайды, яғни оның мағынасы негізінен анық және тәпсірге мұқтаж емес дейді. Мұсылман ғалымдар тәпсірлердің пайда болуының үш себебін айтады: <ol><li>Аллаһ тағаланың білімінің күші мен хикметі соншалықты, Ол бір ауыз сөздің өзіне бірнеше мағына салып, көп адам біле бермейтін терең мағыналы қылуы мүмкін.</li> <li>Аллаһ тағала бір нәрсе туралы айтып жатқан кезде оның себебі болған оқиғаларды немесе аяттан шығатын үкімді айтпауы мүмкін. Ал Құранды, Сүннетті талдап осы себептер мен үкімдерді табу әркімнің қолына келе бермейді. Тәпсіршінің міндеті осы түсініксіздіктерді баяндау.</li> <li>Сонымен қатар Құранда астарлы немесе көп мағыналы, түсінілуі қиын, аз кездесетін сөздер мен сөзтіркестер келуі мүмкін. Ал бұларды түсіндіру үшін тіл білімі, соған қоса шариғат терминологияларын білу қажет.</li></ol> Бұның мысалы ретінде Ади ибн Хатимның «қара және ақ жіптер» туралы аят түскенде оны тікелей түсініп, таң уақытын білу үшін қара және ақ жіптерді байлауын келтіруге болады. Бұл затты <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">пайғамбардан</a> ﷺ сұрағанда, ол бұл аяттардағы «қара және ақ жіп» дегеніміз таңның ағаруы мен түннің қараңғысы екенін түсіндіреді<a href="#cite_note-48">[48]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Та′уӣл">Та′уӣл</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=20" title="Бөлімді өңдеу: Та′уӣл" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Та′уӣл">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83%D0%B8%D0%BB" title="Тауил">Тауил</a></div> «Тауил» сөзі «негізіне қайтару» деген мағына береді. Бұл термин «аяттың өзінің ішіндегі мағынаға жүгінуі» деген мағына береді. Бұл сөз «ийала» (басқару) деген сөзден шыққан деген пікірлер бар, сонда сөзді түсіндіріп тұрған адам оны басқарып, мағыналарын орынды-орнына қойып тұрған секілді болады<a href="#cite_note-49">[49]</a>. Тәпсір мен тауилдің арасындағы айырмашылық туралы әртүрлі пікірлер бар. Тіпті кей ғалымдар бұл сөздер бір мағына береді деп те санаған. Ибн Хабиб ән-Найсабури айтады: «Қазіргі заманда көптеген атақты тәпсіршілер тәпсір мен тауилдің арасында қандай айырмашылық бар деген сұраққа жауап бере алмас еді»<a href="#cite_note-50">[50]</a>. Бастапқыда айырмашылығы аз болған тәпсір мен тауил терминдері уақыт өте келе мұсылман <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D1%82" title="Үммет">үмметі</a> Құранды анық дәлелдерге жүгініп түсіндіретіндерге және рационализм, символикалық-аллегориялық тәсіл арқылы тәпсірлейтіндерге межеленді<a href="#cite_note-51">[51]</a>. Ақыр соңында тауил дәстүрлілікті ұстанған ғалымдардың көзінде еш жауапкершіліксіз, тәпсірдің ғасырлар бойы созылған дәстүріне қарамастан Құранды түсіндіруге айналды. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құранды_тікелей_және_аллегориялық_тәпсірлеу"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D1.8B_.D1.82.D1.96.D0.BA.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.B9_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.B0.D0.BB.D0.BB.D0.B5.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D1.82.D3.99.D0.BF.D1.81.D1.96.D1.80.D0.BB.D0.B5.D1.83">Құранды тікелей және аллегориялық тәпсірлеу</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=21" title="Бөлімді өңдеу: Құранды тікелей және аллегориялық тәпсірлеу" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Құранды тікелей және аллегориялық тәпсірлеу">қайнарын өңдеу</a>]</div> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a> дінін ұстанатын кейбір адамдар Құран тәпсірлеуде мұсылмандардың алғашқы ұрпағы қолданбаған әдісті — қасиетті мәтіндердің «жасырын мағынасын» қолдана бастады. Кейде бұл «жасырын мағыналар» Құран аяттарының ашық мағынасына сай келмей, тіпті қарама-қайшы келіп те жатады. Мұсылман ғалымдарының арасында бұл әдісті қолданатындар <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Батыния">«батынинилер»</a> (батын — жасырын, құпия) деп аталады<a href="#cite_note-52">[52]</a>. Құран Кәрімнің атақты муфассиры және <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%84%D0%B8_%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D2%BB%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Ханафи мазһабы">ханафи мазһабының</a> фақиһы <a href="/w/index.php?title=%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A5%D0%B0%D1%84%D1%81_%D3%99%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%84%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Әбу Хафс ән-Насафи (мұндай бет жоқ)">Әбу Хафс ән-Насафи</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Мәтіндер олардың ашық мағынасымен түсіндіріледі және одан батинилер айтатын мағыналарға қарай ауытқу — құдайсыздардың бидғаты (діндегі жаңалығы)<a href="#cite_note-53">[53]</a> </div></blockquote> Сағдуддин <a href="/wiki/%D3%98%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Әт-Тафтазани">әт-Тафтазани</a> айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Батынилердің мәтіндерді анық мағынасына қарап түсіндіруге болмайды, оның тек білдірілген ғана біле алатын жасырын мағынасы бар деген сөздері үшін бидғатшылар деп атауға болады. Олардың бұдан мақсаты — шариғатты толығымен жоққа шығару<a href="#cite_note-54">[54]</a> </div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Үкімін_жоюшы_және_үкімі_жойылған_аяттар"><span id=".D2.AE.D0.BA.D1.96.D0.BC.D1.96.D0.BD_.D0.B6.D0.BE.D1.8E.D1.88.D1.8B_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D2.AF.D0.BA.D1.96.D0.BC.D1.96_.D0.B6.D0.BE.D0.B9.D1.8B.D0.BB.D2.93.D0.B0.D0.BD_.D0.B0.D1.8F.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80">Үкімін жоюшы және үкімі жойылған аяттар</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=22" title="Бөлімді өңдеу: Үкімін жоюшы және үкімі жойылған аяттар" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Үкімін жоюшы және үкімі жойылған аяттар">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D1%85" title="Насх">Насх</a></div> Құран <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">аяттары</a> бір сәтте түспей, әртүрлі себептерге байланысты бөлшектеніп түсірілген, сондықтан Құранның кей аяттары өзінен кейін түскен аяттардың заңдық күшін жойып тұратын болған. Бұл әдіс «насх» (өшіру, жою) деп аталады. Оның <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Шариғат">шариғат</a> терминологиясындағы анықтамасы — қасиетті мәтінмен дәлелденген екінші дәрежелі практикалық үкімді, басқа қасиетті мәтінмен дәлелденіп, одан кешірек түсірілген екінші дәрежелі үкіммен ауыстыру<a href="#cite_note-55">[55]</a>. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһ</a> Құранда айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Біз аяттың үкімін жойсақ немесе ұмыттырсақ одан жақсысын немесе сонымен бірдейін алып келеміз. Сен Аллаһтың кез-келген нәрсеге құдыреті жететінін білмедің бе?» </div>— әл-Бақара сүресі, 106-107</blockquote> <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%9C%D2%B1%D1%81%D0%B0_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%88%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Әбу Мұса әл-Ашғари">Әбу Мұса әл-Ашғаридан</a> жеткен хадисте оның <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Тәубә сүресі">Тәубә сүресі</a> сияқты сүрені білгені туралы айтылған, алайда оның үкімі жойылып, оны ұмыттырылған<a href="#cite_note-56">[56]</a>. Сонымен қатар <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%99%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B1" class="mw-redirect" title="Омар ибн әл-Хаттаб">Омар ибн әл-Хаттабтан</a> келген хадисте Құранда зинақорларды таспен атып жазалау туралы аяттар болған және олардың Құраннан Аллаһтың қалауымен өшірілгені, бірақ үкімінің сақталғаны туралы айтылған<a href="#cite_note-57">[57]</a>. Насхтың түрлері<a href="#cite_note-58">[58]</a>: <ol><li>Бір аяттың басқа аятпен үкімінің жойылуы.</li> <li>Бір хадистің басқа хадиспен үкімінің жойылуы.</li> <li>Бір аяттың басқа хадиспен үкімінің жойылуы.</li> <li>Бір хадистің басқа аятпен үкімінің жойылуы.</li></ol> Сонымен қатар үкімдері жойылған бірақ Құранда қалдырылған, үкімдері заңды күшке ие, бірақ Құраннан өшірілген аяттар бар. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құранды_басқа_тілдерге_аудару">Құранды басқа тілдерге аудару</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=23" title="Бөлімді өңдеу: Құранды басқа тілдерге аудару" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Құранды басқа тілдерге аудару">қайнарын өңдеу</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Chinese_quran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Chinese_quran.jpg/220px-Chinese_quran.jpg" decoding="async" width="220" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Chinese_quran.jpg/330px-Chinese_quran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/59/Chinese_quran.jpg 2x" data-file-width="375" data-file-height="526" /></a><figcaption>Қытай тіліне аударылған Құран</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақалалары: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D2%9B%D0%B0_%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B3%D0%B5_%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%83" title="Құранды басқа тілге аудару">Құранды басқа тілге аудару</a> және <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96" title="Құран аудармаларының тізімі">Құран аудармаларының тізімі</a></div> Мұсылман ғалымдардың айтуы бойынша Құран <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">аяттарын</a> басқа тілге дәлме-дәл аудару мүмкін емес, тек түсінігін жеткізуге, интерпретация жасауға болады. Құранның <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%98%D0%BC%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әли Имран сүресі">Әли Имран сүресінің</a> 7 аятында Аллаһ айтқан: «Ол Аллаһ, саған Кітапты түсірді. Оның <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%BA%D0%B0%D0%BC" title="Мухкам">ашық мағыналы аяттары</a> бар — олар кітаптың негізі. Ал басқалары <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%BB" title="Муташабиһ">түсінуі қиын</a> аяттар». Сондықтан Құранды араб тілінде оқыған абзалырақ саналады. «Құран» сөзі тұрмыста қолданылуына байланысты екі түрлі мағына береді. Кейде «Құран» деп оригиналын да, оның аудармаларын да атайды, бірақ мұсылмандар «Құран» сөзімен тек <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһтың</a> сөзі саналатын араб тіліндегі қасиетті Құранды атайды, ал әртүрлі аудармалар мен түсіндірмелерді «Құранның мағыналары» немесе «Құранның түсініктемелері» деп атайды. <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Халифа Алтай">Халифа Алтай</a> өзінің Құран мағыналарының аудармасында жазады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Негізінен Құран Шәрифтің басқа тілге аударылуы әрине оп-оңай мәселе емес екені мәлім. Өйткені, тіпті қарапайым бір сөздің өзі басқа тілге аударылғанда, дәл өзіндей мүлтіксіз бола қоймайды. Әлбетте Алланың сөзі Құран Шәриф басқа тілге аударылғанда нақ өзіндей бола қояды деу мейлінше қиын екендігі түсінікті. Сірә бұл Құран басқа тілге аударылуға болмайды деген сөз емес. Сондай-ақ араб тілі грамматикалық және лексикалық құрылғысы, сөйлем тұлғасы бойынша өз алдына ерекшелікке ие бір тіл екендігіне мойындамауға болмайды. ал онымен қатар Құран Шәрифте бірқанша мағынаны қамтитын терең маңызды, қанатты сөздер де көп кездеседі.<a href="#cite_note-59">[59]</a> </div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құранның_қазақ_тіліне_аудармалары">Құранның қазақ тіліне аудармалары</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=24" title="Бөлімді өңдеу: Құранның қазақ тіліне аудармалары" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Құранның қазақ тіліне аудармалары">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96" title="Құран аудармаларының тізімі">Құран аудармаларының тізімі</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/kk/thumb/1/19/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf/page1-220px-%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf.jpg" decoding="async" width="220" height="324" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/kk/thumb/1/19/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf/page1-330px-%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/kk/thumb/1/19/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf/page1-440px-%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D3%99%D1%80%D1%96%D0%BC_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%96.pdf.jpg 2x" data-file-width="935" data-file-height="1375" /></a><figcaption>Құран Кәрім қазақша мағынасы және түсінігі</figcaption></figure> Арабша білмейтін қарапайым халыққа Құран Кәрімнің мағыналарын жеткізу үшін қазақ азаматтары Құран мағыналарын аударуды бірнеше рет қолға алды. <ul><li>«Құранды» қазақ тiлiне аударуда мықты талпыныс жасаған ислами ғалым Сәдуақас Сәлменұлы Ғылмани едi. 1960 -1970 жылдары аралығында <a href="/wiki/%D0%A1%D3%99%D0%B4%D1%83%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%81_%D0%A1%D3%99%D0%BB%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D2%B1%D0%BB%D1%8B_%D2%92%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Сәдуақас Сәлменұлы Ғылмани">Сәдуақас Сәлменұлы Ғылмани</a> (Сәкен халпе) бiр жүз он сегiз мың сөзден тұратын «Қазақша-арабша» сөздiктi жаза жүрiп, «Құранның» алғашқы үш тарауын қазақшаға аударған. Бұл қолжазбаны 1970 жылға дейiн Қазақ елiнiң облыс орталықтары мен қалаларындағы имам-молдалар кезекпен оқып, «Құранның» Сәкен қалпе аударған қолжазбасымен сауатын толықтырды. Ал ғұламаның мүбәрак қолынан шыққан «Құранның» үш тарауының қазақша аудармасы осы күнге дейiн Алматыдағы Сәдуақас Ғылманидың мұрағатына мұрагер болып отырған кiшi қызы – Әмина Сәдуақасқызы Әбдiкәрiмованың қолында сақтаулы тұр<a href="#cite_note-onkz-60">[60]</a>.</li> <li>Қытайға қараған <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8B%D2%93%D1%8B%D1%81_%D0%A2%D2%AF%D1%80%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Шығыс Түркістан">Шығыс Түркiстан</a> аймақтарындағы қазақтар «Құран Кәрiмнiң» қазақша нұсқасымен Ғазез Ақытұлы мен Мақаш Ақытұлы секiлдi дарынды ғалымдардың аударуымен <a href="/wiki/1990" class="mw-redirect" title="1990">1990</a> жылы танысты. «Құранның» бұл нұсқасы <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%B9%D0%B6%D1%96%D2%A3" title="Бейжің">Бейжің</a> қаласындағы «Ұлттар баспасынан» ұлттық әлiпбиiмiзбен (араб графикасы) жарық көрдi<a href="#cite_note-onkz-60">[60]</a>.</li> <li>1991 жылы жарыққа шыққан <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B4%D1%96%D0%BD%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы">ҚМДБ</a> ұйымының бұрынғы <a href="/wiki/%D0%9C%D2%AF%D1%84%D1%82%D0%B8" title="Мүфти">мүфтиі</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D3%99%D1%82%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%9D%D1%8B%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D2%B1%D0%BB%D1%8B" title="Рәтбек Нысанбайұлы">Рәтбек Нысанбайұлының</a> мен Уақап Қыдырханұлының Құран мағыналарын қазақшаға аудармасы<a href="#cite_note-onkz-60">[60]</a>.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Халифа Алтай">Халифа Алтай</a> аударған Құранның «Құран Кәрим. Қазақша мағына және түсінігі» деп аталған <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Қазақ тілі">қазақ тіліне</a> аудармасы. Ол аударған Құран араб графикасымен <a href="/wiki/1989" class="mw-redirect" title="1989">1989</a> жылы жарық көрдi. Осы нұсқаны <a href="/wiki/1991" class="mw-redirect" title="1991">1991</a> жылы Халифа Алтай <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D3%99%D0%BB%D0%B5%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дәлелхан Жаналтай (мұндай бет жоқ)">Дәлелхан Жаналтаймен</a> бiрлесiп, «Құран кәрiм, қазақша мағына және түсiнiгi» деген атпен мол тиражбен <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Сауд Арабиясы">Сауд Арабиясының</a> баспасөз уәзiрлiгi тарапынан кирилл әрiптерiмен шығартып, Қазақ елiне жеткiздi. Халифа Алтай аударып шығарған «Құранның» бұл нұсқасы Қазақстаннан сырт: <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей">Ресей</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D2%A3%D2%93%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Моңғолия">Моңғолия</a>, <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D2%93%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Қырғызстан">Қырғызстан</a>, <a href="/wiki/%D3%A8%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Өзбекстан">Өзбекстанда</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7%D1%96%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B6%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Әзірбайжан">Әзiрбайжан</a> елдерiнде тұратын <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B" class="mw-redirect" title="Қазақ">қазақтардың</a> үлкен рухани байлығына айналды<a href="#cite_note-onkz-60">[60]</a>. Бұл кітап <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласындағы патша Фаһдтың Құран Кәрімді басуға арналған комбинатында басып шығарылады.</li> <li>Белгiлi араб тiлi маманы Нұралы Өсеров 1991 жылы <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%81%D0%BA%D0%B5%D1%83" title="Мәскеу">Мәскеудегi</a> «Радуга» баспасынан «Құран Кәрiмнiң қазақша тәпсiрлерiн» жариялады<a href="#cite_note-onkz-60">[60]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тилə̃уәт_(Құранды_оқу)">Тилə̃уәт (Құранды оқу)</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=25" title="Бөлімді өңдеу: Тилə̃уәт (Құранды оқу)" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Тилə̃уәт (Құранды оқу)">қайнарын өңдеу</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Quran_Reading.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Quran_Reading.JPG/220px-Quran_Reading.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Quran_Reading.JPG/330px-Quran_Reading.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Quran_Reading.JPG/440px-Quran_Reading.JPG 2x" data-file-width="4320" data-file-height="3240" /></a><figcaption>Құран хатым етіп отырған мұсылмандар, <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B2%D0%B0%D0%B7" title="Ахваз">Ахваз</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран">Иран</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақалалары: <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%B8%D0%B4" class="mw-redirect" title="Тәджуид">Тәджуид</a> және <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Қари">Қари</a></div> Құранды араб тілінде оқу адамды Аллаһқа жақындататын ең басты құлшылық амалдардың бірі саналады. Құранда Аллаһ айтады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Құраннан сендерге жеңіл болғанды оқыңдар» </div>— <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B7%D3%99%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Муззәммил сүресі">әл-Муззәммил сүресі</a>, 20 аят</blockquote> Құранның артықшылықтары мен оң үйренудің сауабы турасында көптеген <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хадис">хадистер</a> келген. <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Сендердің ең жақсыларың Құранды үйреніп, басқаларға үйреткендерің.</div>— «Сахих әл-Бұхари»</blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Кімде-кім Аллаһтың Кітабынан бір әріп оқыса, оған жақсылық жазылып, ол жақсылық он есе көбейеді.</div>— «Сунан әт-Тирмизи»</blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Құран оқыған адамға айтылады: «Дүниеде қалай оқысаң солай оқы да (жәннәтқа) көтеріл, шын мәнінде сенің орның соңғы аятты қай жерде оқысаң — сол жерде».</div>— «Сунан әт-Тирмизи»</blockquote> <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Қандай да бір қауым Аллаһтың үйінде жиналып Аллаһтың Кітабын оқып, араларында үйренсе, оларға тыныштық түседі, Аллаһтың мейіріміне бөлінеді, оларды періштелер қоршайды және Аллаһ оларды қасындағылардың жанында еске алады...</div>— «Сунан Әбу Дәуд»</blockquote> және т.б. <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%9C%D2%B1%D1%81%D0%B0_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%88%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Әбу Мұса әл-Ашғари">Әбу Мұса әл-Ашғаридан</a> жеткен хадисте айтылған: «Құранды оқып оған сәйкес амал еткен иманды адам тәтті иісі мен дәмі бар тәтті лимон тәрізді, ал Құранды оқымай, бірақ оған сай амал еткен иманды адам тәтті дәмі бар, бірақ иісі жоқ құрма тәрізді. Құранды оқитын <a href="/wiki/%D0%95%D0%BA%D1%96%D0%B6%D2%AF%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Екіжүзділік">екіжүзді</a> тәтті иісі бар, бірақ дәмі ащы райхан тәрізді, ал Құранды оқымайтын екіжүзді ащы дәмі мен иісі бар колоквинт тәрізді»<a href="#cite_note-61">[61]</a>. Бұдан басқа Құран мен Сүннетте келген аяттар мен хадистерді Құран оқып, оны жаттап басқаларға үйреткендердің әртүрлі сауаптары айтылған, олардың Жәннәттан биік орын алатыны, Аллаһ оларды өз мейіріміне бөлейтіні, періштелер оларға кешірім сұрайтыны туралы деректер келген. Құран оқу адам жанын ретке келтіріп, оны жақсылыққа тәрбиелейтін себеп саналады, оны оқу — мұсылман салихалығының нышаны<a href="#cite_note-62">[62]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Құран_әдебі">Құран әдебі</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=26" title="Бөлімді өңдеу: Құран әдебі" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Құран әдебі">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D1%96" title="Құран әдебі">Құран әдебі</a></div> Құран әдебі — <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Мұсылман">мұсылманға</a> Құран оқыған кезде сақтауы жөн ережелер мен міндеттердің жиынтығы. Құран оқу сүннет, тыңдау парыз. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһ</a> тағала Құранды <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбар ﷺ секілді оқуды әмір етіп айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Және Құранды ырғақты оқумен оқы» </div>— әл-Муззәммил сүресі, 4 аят</blockquote> Құран оқудағы әдепке оны асықпай, мағынасы туралы ойланып, әріптерін дұрыс шығарып, сөздерді анық шығарып оқу жатады. Бұл мақсатқа жету үшін мұсылман «<a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%B8%D0%B4" class="mw-redirect" title="Тәджуид">тәджуид»</a> деп аталатын Құран оқылуын зерттейтін ғылымды білу керек. Бұл ережелер Мұхаммед пайғамбардың ﷺ сахабалары арқылы біздің заманға дейін жетіп, <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D2%93%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мұсылман ғалымдары">мұсылман ғалымдары</a> оларды ереже ретінде бекіткен<a href="#cite_note-etiket-63">[63]</a>. Құран оқығандағы әдептер<a href="#cite_note-etiket-63">[63]</a>: <ul><li>Мұсылман ғалымдарының арасында Құранды <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D2%AF%D0%BD%D1%96%D0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жүніп (мұндай бет жоқ)">жүніп</a> (яғни жыныстық қатынастан кейінгі «ластанған») халінде оқу турасында келіспеушілік болған. Сол тәрізді Құран кітапты жүніп халде ұстау да таласты мәселелерге жатады, сондықтан Құран Кәрімді ғұсыл алып, тазаланғаннан кейін оқу абзалырақ саналады. Ал кіші «ластық» қалпында Құранды оқу рұқсат етілген, ал Құран кітапты ұстау туралы келіспеушілік болғанмен, оны <a href="/wiki/%D0%94%D3%99%D1%80%D0%B5%D1%82" title="Дәрет">дәрет</a> алған кейіпте ұстаған абзалырақ саналады, себебі Мұхаммед пайғамбар ﷺ Аллаһты дәрет болмаған кезде <a href="/wiki/%D0%97%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%80" title="Зікір">зікір</a> етуді ұнатпаған.</li> <li>Құран оқырдың алдында ауыз қуысын тіс тазалағыш <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%81%D1%83%D0%B0%D0%BA" title="Мисуак">мисуакпен</a> тазалаған абзал, себебі Аллаһтың сөздерін таза ауызбен айтқан жөн.</li> <li>Құранды таза киім киіп, таза жерде оқыған абзал. Ал ең жақсы Құран оқылатын жер — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%96%D1%82" title="Мешіт">мешіт</a>.</li> <li>Құран оқырдың алдында қарғыс атқан <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Шайтан">Шайтаннан</a> сақтану үшін Аллаһтан <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%83%D0%B7" title="Тағауз">пана тілеген</a> дұрыс.</li> <li>Сонымен қатар Құран оқыр алдында басмала сөздерін айту керек.</li> <li>Құран оқығанда Аллаһқа бағыныштылық таныту керек, оның сөздері туралы ойлану керек. Бұл Құран оқудың ең ұлы мақсаттарының бірі. Құран оқығанда дүниелік әңгімелерге араласпай, жан-жағына қарап көңіл бөлмеу керек.</li> <li>Құранды асықпай, әріптер мен сөздерді анық шығарып оқу керек.</li> <li>Құран оқыған адам ынталықпен, Құранды өз дауысымен әдемілеп оқу керек. Бірақ оқу кезінде шектен шығып, Құранды өлеңге ұқсату — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%B4%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Бидғат">бидғат</a> саналады.</li> <li>Құран оқығанда оның барлық ережелерін сақтап, ұзартатын жерді ұзартып, қысқа айтылатын жерлерді қысқартып айту керек.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D2%9B" title="Тозақ">Тозақ</a> туралы аяттар кезіккенде Аллаһтан кешірім сұрау керек, ал <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D0%BD%D0%BD%D3%99%D1%82" title="Жәннәт">жәннәт</a> туралы аяттар кездескенде Аллаһтан мейірімділік тілеу керек.</li> <li>Құран туралы ойланып, оның мағынасының әсерінен көз жасын шығарып жылау — жақсы амалдарға жатады.</li> <li>Құранды қатты дауыспен де, сыбырлап та оқымаған жөн. Ортаңғы жолды ұстану керек.</li> <li>Құранда кездесетін «сәжде аяттарын» оқығанда сәжде қылған абзал.</li> <li>Құран оқығанда есінегісі келген адамға оқуын тоқтатып, есінеуін кетіру керек, себебі есінеу Шайтаннан деп саналады.</li> <li>Құранды басынан аяғына дейін оқып шығуға барынша тырысу керек.</li></ul> Құран тыңдағандағы әдептер: <ul><li>Құранды естіген адам бағыныштылық танытып, Аллаһтың сөздері туралы ойлану керек, Құран оқылып біткенше күлкі мен бос сөзден сақтанғаны жөн.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Қырааттар_(оқу_тәсілдері)">Қырааттар (оқу тәсілдері)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=27" title="Бөлімді өңдеу: Қырааттар (оқу тәсілдері)" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Қырааттар (оқу тәсілдері)">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Қырааттар">Қырааттар</a></div> Қыраат (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: قراءة‎) деп Құран оқу тәсілдерін айтады және оқу тәсілі (қыраат) және оқылу (харф) деген терминдердің арасында айырмашылық бар — қыраат деген бір-бірінен айырмашылығы аз <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффан</a> жинаған Құран нұсқасының оқу тәсілі, ал «харф» дегеніміз әуелгіде түсірілген Құранның <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арабтар">арабтардың</a> жеті диалектіне негізделген оқылулар<a href="#cite_note-64">[64]</a> (бірақ бұл туралы басқа пікірлер де бар). <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мәкки ибн Әбу Талиб (мұндай бет жоқ)">Мәкки ибн Әбу Талиб</a> айтқан: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> «Бүгін қолданылып жүрген және бізге атақты ғалымдардан жеткен оқу тәсілдері Құран түсірілген жеті оқылудың (харф) біреуіне қатысы бар... Ал кім де кім Нафиғтің, Асымның және т.б. оқу тәсілдері хадисте айтылған Құранның жеті оқылуы деп ойласа, ол үлкен қате жіберуде» </div>— «Фатх әл-Бари» (9/39)</blockquote> Құран оқу тәсілдерінің бірнеше түрі бар, олардың ең таралғандары мыналар: <ul><li>Ибн Амир Әбу Имран Абдуллаһ әл-Йасриби (һижри 118 жылы қайтыс болған). Құранға <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC" title="Шам">Шам</a> өлкесінде үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Һишам мен Ибн Закуандыкі.</li> <li>Абдуллаһ Ибн Касир әл-Мәкки (һижри 120 жылы қайтыс болған). Құранға <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке">Мекке</a> қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әл-Баззи мен Кунбулдыкі.</li> <li>Әбу Бәкр Асым ибн Әбу ән-Нуджуд әл-Куфи (һижри 127 жылы қайтыс болған). Құранға <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%84%D0%B0" title="Куфа">Куфа</a> қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Әбу Бәкр мен Хафстыкі.</li> <li>Нафиғ ибн Абдуррахман ибн Әбу Нуғайм әл-Ләйси (һижри 169 жылы қайтыс болған). Құранға <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Медине">Медине</a> қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Қалун мен Уарштыкі.</li> <li>Әбу Амр ибн әл-Алә әл-Мәзини әл-Басри (һижри 154 жылы қайтыс болған). Құранға <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%80%D0%B0" title="Басра">Басра</a> қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әд-Дури мен әс-Сусидікі.</li> <li>Хамза ибн Хабиб ибн аммара әл-Куфи (һижри 156 жылы қайтыс болған). Құранға Куфа қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Халәф пен Халладтыкі.</li> <li>Әл-Кисаи Әбул-Хасан Әли ибн Хамза ибн Абдуллаһ әл-Куфи (һижри 189 жылы қайтыс болған). Құранға Куфа қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әл-Ләйс пен әд-Дуридікі.</li></ul> Шын мәнінде аталған Құран ғалымдары өз кезеңінің ең танымал әрі білгір Құран зерттеушілері болмаған, бірақ бастапқыда Құран оқу тәсілдері көбейіп кеткесін сол кездің атақты мұсылман ғалымдары <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">халифаттың</a> басты қалаларындағы оқу тәсілдерінің бірін таңдап, соны эталон ретінде қабылдаған<a href="#cite_note-65">[65]</a>. Бұл қырааттаррдың пайда болу себебі <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D3%98%D0%B1%D1%83_%D2%BA%D0%B8%D1%88%D0%B0%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ибн Әбу Һишам (мұндай бет жоқ)">Ибн Әбу Һишамның</a> айтуынша бастапқыда <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%90%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BD" title="Осман ибн Аффан">Осман ибн Аффанның</a> кезінде жинақталған Құран нұсқалары мұсылмандар мемлекетінің аймақтарына жіберілген ол жақтағы адамдар Құран оқуды <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабалардан</a> үйренген және соның себебінен айырмашылығы аз бірнеше Құран оқу тәсілі пайда болды. Бірақ бұл оқылулар Құран мағынасын өзгертпей, Осман жинаған және барлық сахабалар растаған Құран нұсқасына негізделген<a href="#cite_note-66">[66]</a>. Қазіргі кезде Құран оқу тәсілдерінің ішінен Хафстың Асымнан жеткізген қырааты ең танымалы саналады және Құран мусхафтарының көбісі осы оқылуға сай жазылған. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Мысыр">Мысырдан</a> басқа Африка елдерінде Уарштың Нафиғтан жеткізген қырааты танымал. Ал Әбу Амрдың қырааты тек <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Судан">Суданның</a> кей аудандарында қолданылады. Айта кетерлігі Құранның барлық қырааттары қабылдана бермейді және олардың жету санатын білмейінше Құранды оларға сәйкес оқуға болмайды. Сонымен қатар кей қырааттар тек бір жолмен ғана жеткесін қабылданбай, «шазз» (ақауы бар) саналады<a href="#cite_note-67">[67]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құранды_жазу">Құранды жазу</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=28" title="Бөлімді өңдеу: Құранды жазу" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Құранды жазу">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83" title="Құранды жазу">Құранды жазу</a></div> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арабтар">Арабтар</a> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a> діні келгенге дейін де жазумен жақсы таныс болған. <a href="/wiki/7_%D2%93." class="mw-redirect" title="7 ғ.">VII ғасырда</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%8B" title="Араб жазуы">араб жазуы</a> тек негізгі белгілерден құралып, олар тек бір әріпті емес, әріптер тобын білдіретін болған. Мысалға арабтың «ب, ت, ث» әріптерін қазіргі заманда асты-үстіндегі нүктелер арқылы оп-оңай айыруға болатын болса, <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбар ﷺ заманында олар түртіктерсіз, бірқалыпты жазылған. Бұл әліппенің негізі Солтүстік Арабияда Ислам келмей тұрып мың жыл бұрын қолдана басталған набатей жазуынан алынған, ал ол кезегінде ежелгі сириялық жазу әсер еткен<a href="#cite_note-kuliev-68">[68]</a>. Одан кейін бұл жазу үлгісі араб жазуының екі қарпіне: <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%84%D0%B0" title="Куфа">куфалық</a> және <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B7" title="Хиджаз">хиджаздық</a> жазу үлгісіне дамыды. Куфалық жазу қатаң геометриялық тәртіпті ұстанған, шағын емес жазу болды. Ал хиджаздық жазу куфалыққа қарағанда шағын болды және жазғанда оң жаққа қисайтылып жазылатын болды. Қай жазу үлгісінің ертерек шыққаны туралы зерттеушілер арасында келіспеушіліктер бар, алайда хиджаздық қаріптің куфалыққа қарағанда ресми деңгейі төмен болды<a href="#cite_note-kuliev-68">[68]</a>. Құран жазу үлгісінің қазіргі қалыпқа келуі бірнеше кезеңнен тұрды: <ul><li>Бірінші кезеңде Құрандағы әріптердің үстіне дыбысталуы (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82" title="Харакат">харакаттар</a>) қойылды. Бұны <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Сахабалар">сахабалардың</a> атақты шәкірті <a href="/wiki/%D3%98%D0%B1%D1%83%D0%BB-%D0%90%D1%81%D1%83%D0%B0%D0%B4_%D3%99%D0%B4-%D0%94%D1%83%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Әбул-Асуад әд-Дуали">Әбул-Асуад әд-Дуали</a> болды. Бастапқыда харакаттарды білдіру үшін қалың нүктелер қолданды: әріптің үстінде болса — <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82#Фатха" title="Харакат">фатха</a>, астында болса — <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82#Кәсра" title="Харакат">кәсра</a>, әріптен кейін болса — <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82#Дамма" title="Харакат">дамма</a>. Фатха белгісі «<a href="/wiki/%D8%A7" title="ا">ا»</a> (әлиф) әрпінен, кәсра белгісі «<a href="/wiki/%D9%8A" title="ي">ي»</a> (йә) әрпінен, әл дамма белгісі «<a href="/wiki/%D9%88" title="و">و»</a> (уәу) әрпінен шыққан деп есептелінелі<a href="#cite_note-kuliev-68">[68]</a>.</li> <li>Екінші кезеңде әріптердің үсті-астындағы диакритикалық нүктелер (иғджам) қойылды. Бұған дейін араб жазуы нүктелерсіз, тек сызықтар арқылы жазылатын, сондықтан Құран кітапты оқу тек оны жатқа білетін адамдардың қолынан келетін еді. Арабтар бұл диакритикалық нүктелерді Исламға дейін де қолданған, бірақ бұл өте сирек кездесетін еді. <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BC%D3%99%D0%B9%D1%8F_%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Умәйя әулеті">Умәйя әулетінің</a> халифасы <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB-%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BA_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абдул-Малик ибн Маруан (мұндай бет жоқ)">Абдул-Малик ибн Маруанның</a> кезінде жүздеген мың мұсылмандар Құранды оқуға мұқтаж болғасын ол Құрандағы әріптердің нүктесін қоюды <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a> әмірі <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D3%99%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D0%B6_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%AE%D1%81%D1%83%D1%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хәджадж ибн Юсуф (мұндай бет жоқ)">Хәджадж ибн Юсуфқа</a> жүктейді. Әл-Хәджадждың әмірімен бұл жұмысты Наср ибн Асым мен Хәй ибн Яғмур орындайды<a href="#cite_note-kuliev-68">[68]</a>.</li> <li>Үшінші кезең Құранның қазіргі замандағы басылымдары. Алғашқы кезеңдердегі Құран нұсқаларында харакаттар мен диакритикалық нүктелер болмай, оларды көрнекті мұсылман ғалымдары Құранға орнықтырғанмен, сол кездегі Құрандағы жазу қазіргі таңда қабылданған араб жазуынан өзгеше болды — әлиф әрпі көбінесе алдыңғы әріптен кейін емес, оның үстіне жазылды, кейде «йә» мен «әлиф» әріптері жәй ғана жазылмай кететін (الرحمان — الرحمن), кей жерлерде «әлифтің» орнына «уәу» әрпі қолданылды (الصلاة — الصلوة)<a href="#cite_note-kuliev-68">[68]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құран_мен_құдси_хадистің_айырмашылығы"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BD_.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D2.9B.D2.B1.D0.B4.D1.81.D0.B8_.D1.85.D0.B0.D0.B4.D0.B8.D1.81.D1.82.D1.96.D2.A3_.D0.B0.D0.B9.D1.8B.D1.80.D0.BC.D0.B0.D1.88.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B">Құран мен құдси хадистің айырмашылығы</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=29" title="Бөлімді өңдеу: Құран мен құдси хадистің айырмашылығы" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Құран мен құдси хадистің айырмашылығы">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle">Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%B4%D1%81%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Құдси хадис">Құдси хадис</a></div> Құдси хадис (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Араб тілі">араб.</a>: الحديث القدسي‎) деп <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Исламда</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мұхаммед">Мұхаммед</a> пайғамбардан ﷺ емес, ол арқылы тікелей <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D2%BB" title="Аллаһ">Аллаһтан</a> жеткен деп саналатын хадис түрі. Яғни бұл хадистердегі сөздерді Аллаһ айтып, оны <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D0%B1%D1%96%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%96%D0%BB" title="Жәбірейіл">Жәбірейіл</a> періште Мұхаммед пайғамбарға ﷺ жеткізген. Осылай құдси хадистер Құранның <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82" title="Аят">аяттары</a> секілді Аллаһ түсірген <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%85%D0%B8" title="Уахи">уахидың</a> бір бөлігі болды, бірақ олар Құранға кірмей, оның аяттары қатарлы саналмайды. Хадис қудсилерге сену үшін басқа хадистер секілді оның сенімділігін (яғни <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%85_%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Сахих хадис">сахих</a> немесе <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хасан хадис">хасан</a> екенін) анықтау керек, ал Құран аяттары олай тексерілмейді. Қудси хадистерді <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B7" title="Намаз">намаз</a> ішінде <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">сүрелер</a> секілді оқуға болмайды. Кейбір ғалымдардың ойынша Құранды дәрет алмаған адамға ұстауға болмайды, ал қудси хадистерде ондай тыйым жоқ. Құдси хадистердің саны басқа хадистерге қарағанда азырақ және олар көбінесе <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%83%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мутауатир (мұндай бет жоқ)">мутауатир</a> емес, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D0%B0%D0%B4_%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахад хадис (мұндай бет жоқ)">ахад хадис</a> болып келеді. Бұндай хадистердің бар-жоғы жүз данасы белгілі. Кей <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D1%81" class="mw-redirect" title="Мухаддис">мухаддис</a>-ғалымдар тек құдси хадистер жиналған жинақтар жазған. Мысалға: <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D1%80%D1%80%D0%B0%D1%83%D1%84_%D3%99%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абдуррауф әл-Мунауи (мұндай бет жоқ)">Абдуррауф әл-Мунауидің</a> «әл-Итхафат әс-Сәния бил-Ахадис әл-Қудсия» жинағы<a href="#cite_note-69">[69]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құрандағы_болашақ_туралы_хабарлар">Құрандағы болашақ туралы хабарлар</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=30" title="Бөлімді өңдеу: Құрандағы болашақ туралы хабарлар" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Құрандағы болашақ туралы хабарлар">қайнарын өңдеу</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg/220px-Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg/330px-Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg/440px-Cherub_plaque_Louvre_MRR245.jpg 2x" data-file-width="2210" data-file-height="1110" /></a><figcaption>Парсы <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D2%BB%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D2%BB" title="Шаһиншаһ">шаһы</a> Хосроу II-нің <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Византия">Византия</a> императоры <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ираклий (мұндай бет жоқ)">Ираклийге</a> бағынуын бейнелейтін византиялық <a href="/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Икона">икона</a></figcaption></figure> Құран Кәрімнің кейбір аяттары сол аяттар түскеннен кейін болуы тиіс оқиғалар туралы баяндайды. Бұндай хабарлардың бір бөлігі Мұхаммед пайғамбардың ﷺ тірі кезінде-ақ шындық екендігі белгілі болды. Ал басқа бөлігі ақыр заман таяғанда болатын оқиғаларды баяндап, оларға сену мұсылманның міндеті саналады. Бұған мысал ретінде мына аятты келтіруге болады: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> Римдіктер ең төмен (немесе жақын) жерде жеңілді. Бірақ бұл жеңілістен кейін бірнеше (үштен тоғызға дейін) жылдан кейін жеңіске жетеді. </div>— Рум сүресі</blockquote> <a href="/wiki/620_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="620 жыл">620 жылы</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Византия">Византия</a> әскері <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8B_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" class="mw-disambig" title="Парсы империясы">парсылардан</a> үлкен жеңіліске ұшырайды және бұрын Византия қарамағында болған Киликия, Сирия, Палестина, Армения, Мысыр жерлері парсылардың қол астына өтеді. Византияның әлсіреген жағдайына қарамастан <a href="/wiki/627_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="627 жыл">627 жылы</a> Византия императоры Ираклий Ниневияның маңына өз әскерлерін жеткізіп, 12 мыңдық парсы әскерін жеңеді. Бірнеше айдан соң Персия Византияға басып алынған жерлерді қайтаруға мәжбүр болады. Құранның аятында бұл болашақта болатын оқиға дәл айтылып, сонымен қоса Византия әскерінің жеңілген жері дұрыс сипатталған — шайқас <a href="/wiki/%D3%A8%D0%BB%D1%96_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Өлі теңіз">Өлі теңізге</a> жақын аумақта орын алған. Ал Өлі теңіз әлемдегі теңіз деңгейінен ең төмен ойпат саналады<a href="#cite_note-future-70">[70]</a>. Мұхаммед пайғамбардың ﷺ кезінде шындығы анық болған тағы бір болашақ туралы аят мұсылмандардың <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%BA%D2%AF%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ислам күнтізбесі">һижри</a> 6 жылы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке">Меккеге</a> кіре алмағаннан кейін олардың Меккеге қайтып келетіні туралы түсірілген: <blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div> Расында Аллаһ, Пайғамбарының түсін ақиқат бойынша тура шығарды. Аллаһ қаласа, аман-есен әлбетте әл-Харам мешітіне шаштарыңды алдырып, не қысқартып бейбіт кіресіңдер. Аллаһ сендердің білмеген нәрселеріңді білген еді. Сондықтан бұдан өзге бір жақын жеңіс нәсіп етті. </div>— <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kuran.kz/sureler/48">әл-Фатх сүресі, 27</a></blockquote> Бір жылдан кейін һижраның 7 жылының <a href="/wiki/%D0%97%D1%83%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0" title="Зул-Қағда">Зул-Қағда</a> айында мұсылмандар Меккеде <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BC%D1%80%D0%B0" title="Умра">умра</a> (кіші қажылық) орындайды және оның соңында шариғатқа сәйкес бастарын қырып, шаштарын қияды<a href="#cite_note-future-70">[70]</a>. <div style="margin:0 0 1em 1em; border:1px solid #aaa; background:#f9f9f9; padding:1ex; font-size:90%" class="metadata tright portal portal-box"> <table style="background:transparent" width="0"> <tbody><tr> <td><div style="position:relative; width:36px; height:32px; overflow:hidden"> <div style="position:absolute; top:0; left:0; z-index:2"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Құран"><img alt="П:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/33px-Bismillah.svg.png" decoding="async" width="33" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/49px-Bismillah.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/66px-Bismillah.svg.png 2x" data-file-width="247" data-file-height="240" /></a></div> </div> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Құран">Портал «Құран»</a> </td></tr></tbody></table></div> <div style="margin:0 0 1em 1em; border:1px solid #aaa; background:#f9f9f9; padding:1ex; font-size:90%" class="metadata tright portal portal-box"> <table style="background:transparent" width="0"> <tbody><tr> <td><div style="position:relative; width:36px; height:32px; overflow:hidden"> <div style="position:absolute; top:0; left:0; z-index:2"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Портал:Ислам"><img alt="П:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/32px-IslamSymbol.svg.png" decoding="async" width="32" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/48px-IslamSymbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/64px-IslamSymbol.svg.png 2x" data-file-width="213" data-file-height="213" /></a></div> </div> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Портал:Ислам">Портал «Ислам»</a> </td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер">Дереккөздер</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=31" title="Бөлімді өңдеу: Дереккөздер" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Дереккөздер">қайнарын өңдеу</a>]</div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-brit-1">↑ <a href="#cite_ref-brit_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-brit_1-1">b</a> Наср Сәийд Хуссайн <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-68890/Quran">"Qurʾān"</a>. Encyclopedia Britannica Online (2007). Тексерілді, 16 қаңтар 2013. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> Әли Суләйман әл-Убайд 1/7 // «Джамғ әл-Қуран әл-Кәрим» = جمع القرآن الكريم حفظا وكتابةً. </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> Әбу Зәкәрия әл-Фарра 2/32 // «Құранның мағыналары» = معاني القرآن. </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> Encyclopedia of Islam Online // Kur'an </li> <li id="cite_note-quran1-5">↑ <a href="#cite_ref-quran1_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-quran1_5-1">b</a> Шейх Салих әл-Карбаси <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islam4u.com/almojib_show.php?rid=551#ftn551_1">مركز الإشعاع الإسلامي للدراسات والبحوث الإسلامية: ما هي أسماء القرآن الكريم وما هي معانيها؟</a> — 2003. </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> Мұхаммед Әли әс-Сабуни 1/122 // «әт-Тибйан фи ′улум әл-Қуран». </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=150636">لفظ (الذكر) في القرآن ومدلولاته</a>  (ар.). IslamWeb.net. </li> <li id="cite_note-«Сахих_әл-Бұхари»-8">↑ <a href="#cite_ref-«Сахих_әл-Бұхари»_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-«Сахих_әл-Бұхари»_8-1">b</a> <a href="#cite_ref-«Сахих_әл-Бұхари»_8-2">c</a> <a href="#cite_ref-«Сахих_әл-Бұхари»_8-3">d</a> «Сахих әл-Бұхари» </li> <li id="cite_note-«Сунан_әт-Тирмизи»-9">↑ <a href="#cite_ref-«Сунан_әт-Тирмизи»_9-0">a</a> <a href="#cite_ref-«Сунан_әт-Тирмизи»_9-1">b</a> «Сунан әт-Тирмизи» </li> <li id="cite_note-«Сунан_Әбу_Дәуд»-10"><a href="#cite_ref-«Сунан_Әбу_Дәуд»_10-0">↑</a> «Сунан Әбу Дәуд» </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> «әл-Исра» сүресі, 9 аят </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> «Таһа » сүресі, 9 аят </li> <li id="cite_note-quran2-13">↑ <a href="#cite_ref-quran2_13-0">a</a> <a href="#cite_ref-quran2_13-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&lang=A&Option=FatwaId&Id=115465">إسلام ويب، مركز الفتوى: أهمية القرآن الكريم في حياة الأفراد والأمة</a> (ар.) </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> «Фатх әл-Бари», 1 т., 29-30 бб.; <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80_%D3%99%D0%BB-%D0%90%D1%81%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Ибн Хаджар әл-Асқалани">Ибн Хаджар әл-Асқалани</a> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> «Фатх әл-Бари» (1/37) </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> «Усуль фит-тафсир», Мұхаммед әл-Усәймин </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=99524">مركز الفتوى: عدة السور التي نزلت بمكة والمدينة</a>  (ар.). Islamweb.net. Тексерілді, 27 наурыз 2007. </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> «Зад әл-Мағад», Ибн әл-Қаийм әл-Джәузия (1/73) </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> Имам Ахмад, әл-Хаким ән-Найсабури </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> «ән-Нәджм» сүресі </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> әл-Бұхари, Муслим, әт-Тирмизи </li> <li id="cite_note-zadmaad-22">↑ <a href="#cite_ref-zadmaad_22-0">a</a> <a href="#cite_ref-zadmaad_22-1">b</a> «Зад әл-Мағад» Ибн әл-Қаийм әл-Джәузия (1/79) </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> «Тафсир Ибн Касир» (3/5-34) </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> әл-Қадр сүресі, 1 аят </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> әл-Бақара, 185 аят </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> «Тафсир Ибн Касир» (4/685) </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> «Фатх әл-Бари» (4/338) </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/29) </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> Ахмад, Әбу Дәуд, әт-Тирмизи, ән-Нәсәи жеткізген. Ибн Хиббан мен әл-Хаким сахих деген. «Фатх әл-Бари» (9/29) </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> «Зад әл-Мағад» (3/221-222) </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> «Сахих әл-Бұхари», «Сунан әт-Тирмизи» </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/17) </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/18) </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/23) </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/15) </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> «Фатх әл-бари» (9/24) </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/27) </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/26-27) </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> Ibrahim Canan, «Kutub-i Sitte muhtasari», c. 4, s. 492 </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> «Тафсир Ибн Касир» (1/208-211) </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> «На пути к Корану» — Эльмир Кулиев. 123 бет </li> <li id="cite_note-ReferenceA-42">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceA_42-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_42-1">b</a> «Кім кінәлі? Мақалалар, әңгімелер, аудармалар». Ұлықбек Алиакбарұлы. Шымкент-2011 ж. 104-бет. ББК 86.38 - 82.3 (Қаз) <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965903026" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965903026</a> «Алтын алқа» баспасы-5 </li> <li id="cite_note-sandar-43">↑ <a href="#cite_ref-sandar_43-0">a</a> <a href="#cite_ref-sandar_43-1">b</a> «На пути к Корану» — «Разделение Корана на суры и аяты» </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> «әл-Итқан» (29-31) </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> «На пути к Корану» — Э. Р. Кулиев. 127 бет </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> «На пути к Корану» — Э. Р. Кулиев (128) </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> «әл-Итқан» (52) </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> «әл-Итқан» (53-54) </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> «На пути к Корану» — Э. Р. Кулиев (130) </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> «әл-Итқан» (50) </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Г. В. Милославский и др., «Ислам. Энциклопедический словарь», стр. 218. </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> «На пути к Корану» — Э. Р. Кулиев (156) </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> «әл-Итқан» (86) </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> «әл-Итқан» (87) </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> «На пути к Корану» — «ОТМЕНА АЯТОВ И ПРЕДПИСАНИЙ» </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> «Фатх әл-Қадир» (127) — әш-Шәукани </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> «Фатх әл-Бари» (12/177) </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> «На пути к Корану» — «РАЗНОВИДНОСТИ ОТМЕНЫ ПРЕДПИСАНИЙ» </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> «Құран Кәрим. Қазақша мағына және түсінігі» </li> <li id="cite_note-onkz-60">↑ <a href="#cite_ref-onkz_60-0">a</a> <a href="#cite_ref-onkz_60-1">b</a> <a href="#cite_ref-onkz_60-2">c</a> <a href="#cite_ref-onkz_60-3">d</a> <a href="#cite_ref-onkz_60-4">e</a> Қуат Беркінбай <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.on.kz/u15494/blogpost/16285/">Құран Кәрімнің қазақша аудармалары</a>  (қаз.). On.kz (30 қараша 2010 жыл). </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> «Сахих әл-Бұхари» мен «Сахих Муслим». «Шарх Сахих Муслим» (3/342) </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> «На пути к Корану» — «НАГРАДА ЗА ЧТЕНИЕ И ИЗУЧЕНИЕ КОРАНА» </li> <li id="cite_note-etiket-63">↑ <a href="#cite_ref-etiket_63-0">a</a> <a href="#cite_ref-etiket_63-1">b</a> «На пути к Корану» — ЭТИКЕТ ЧТЕНИЯ КОРАНА </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> «На пути к Корану» (233) </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> «На пути к Корану» (236) </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> «Фатх әл-Бари» (9/39) </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> «На пути к Корану» (237) </li> <li id="cite_note-kuliev-68">↑ <a href="#cite_ref-kuliev_68-0">a</a> <a href="#cite_ref-kuliev_68-1">b</a> <a href="#cite_ref-kuliev_68-2">c</a> <a href="#cite_ref-kuliev_68-3">d</a> <a href="#cite_ref-kuliev_68-4">e</a> «На пути к Корану» (117-119) </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dic.academic.ru/dic.nsf/islam/831/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81">«Исламский энциклопедический словарь» А. Али-заде, Ансар, 2007 ж.</a> </li> <li id="cite_note-future-70">↑ <a href="#cite_ref-future_70-0">a</a> <a href="#cite_ref-future_70-1">b</a> «На пути к Корану» (306-307) </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Әдебиеттер">Әдебиеттер</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=32" title="Бөлімді өңдеу: Әдебиеттер" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Әдебиеттер">қайнарын өңдеу</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D3%99%D1%81-%D0%A1%D1%83%D1%8E%D1%82%D0%B8" title="Джалалуддин әс-Суюти">Джалалуддин әс-Суюти</a> «Совершенство в коранических науках» = الإتقان في علوم القرآن / Орыс тіліне аударған: Д.В. Фролова. — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/5846300979" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5846300979</a>.</li> <li>Ибн әл-Қаийм әл-Джәузия <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.waqfeya.com/book.php?bid=5138">«Зад әл-Мағад»</a> = زاد المعاد في هدي خير العباد — «Рисала» ұйымы, 1418 һ.ж./1998.</li> <li>Ибн Хаджар әл-Асқалани <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/fbssbfbssb">«Фатх әл-Бари би-шарх Сахих әл-Бухари»</a> = فتح الباري بشرح صحيح البخاري — «Таийба» баспа үйі, 1426 һ.ж./2005.</li> <li>Э. Р. Кулиев На пути к Корану — Баку: «Абилов, Зейналов и сыновья», 2003. — 622 б. — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/5874592024" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-87459-202-4</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тағы_қараңыз">Тағы қараңыз</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=33" title="Бөлімді өңдеу: Тағы қараңыз" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Тағы қараңыз">қайнарын өңдеу</a>]</div> <table class="" style="background-color: transparent; width: 100%"> <tbody><tr> <td style="width: 33,33%;" align="left" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Сүннет">Сүннет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Хадис">Хадис</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%BF%D1%81%D1%96%D1%80" title="Тәпсір">Тәпсір</a></li></ul> </td> <td style="width: 33,33%;" align="left" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D2%B1%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Құранда аталған пұттар">Құранда аталған пұттар</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Құран критикасы (мұндай бет жоқ)">Құран критикасы</a></li></ul> </td> <td style="width: 33,33%;" align="left" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%83%D1%8B" title="Құран оқылуы">Құран оқылуы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%B8%D0%B4" class="mw-redirect" title="Тәджуид">Тәджуид</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%88%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Құраншылар">Құраншылар</a></li> <li><a class="external text" href="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/kk/1/19/Құран_Кәрім_қазақша_мағынасы_және_түсінігі.pdf">Құран Кәрім қазақша мағынасы және түсінігі</a></li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сыртқы_сілтемелер">Сыртқы сілтемелер</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=34" title="Бөлімді өңдеу: Сыртқы сілтемелер" class="mw-editsection-visualeditor">өңдеу</a> | <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Сыртқы сілтемелер">қайнарын өңдеу</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://kitap.kuran.kz/#!/bet/2/ar">http://kitap.kuran.kz/#!/bet/2/ar</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kk.holyquranacademy.org/quran/">HolyQuranAcademy</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220408122954/https://kk.holyquranacademy.org/quran/">Мұрағатталған</a> 8 сәуірдің 2022 жылы.</li></ul> <table class="toccolours" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; clear: both; margin: 0 auto;" width="60%"> <tbody><tr style="text-align: center;"> <td width="30%" rowspan="2">Алдыңғы сүре: жоқ </td> <td width="40%" style="text-align: 42342center;"><a class="mw-selflink selflink">Құран</a> - 1 <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Сүре">сүре</a> </td> <td width="30%" rowspan="2">Келесі сүре: <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бақара сүресі">әл-Бақара сүресі</a> </td></tr> <tr> <td width="40%" style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Sura1.pdf" title="Сурет:Sura1.pdf">Арабша мәтіні</a> — <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kk.quranacademy.org/quran/1">Қазақ тілі</a> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: xx-small; text-align: center;"> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фатиха сүресі">1</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бақара сүресі">2</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%B8_%D0%98%D0%BC%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әли Имран сүресі">3</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B8%D1%81%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Ниса сүресі">4</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D0%B8%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мәида сүресі">5</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анғам сүресі">6</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D2%93%D1%80%D0%B0%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ағраф сүресі">7</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D1%84%D3%99%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анфәл сүресі">8</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%83%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Тәубә сүресі">9</a> <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D1%83%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Юнус сүресі">10</a> <a href="/wiki/%D2%BA%D1%83%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Һуд сүресі">11</a> <a href="/wiki/%D0%AE%D1%81%D1%83%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Юсуф сүресі">12</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%80-%D0%A0%D0%B0%D2%93%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әр-Рағд сүресі">13</a> <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D1%80%D0%B0%D2%BB%D0%B8%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ибраһим сүресі">14</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B8%D0%B6%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хижр сүресі">15</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Нахл сүресі">16</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D1%81%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Исра сүресі">17</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9A%D3%99%D2%BB%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Кәһф сүресі">18</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Мәриям сүресі">19</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%BB%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Таһа сүресі">20</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD%D0%B1%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әнбия сүресі">21</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D0%B6_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хаж сүресі">22</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Муминун сүресі">23</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D2%B1%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Нұр сүресі">24</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D1%80%D2%9B%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Фурқан сүресі">25</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%88-%D0%A8%D1%83%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әш-Шуғара сүресі">26</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D3%99%D0%BC%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Нәмл сүресі">27</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Қасас сүресі">28</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BD%D0%BA%D3%99%D0%B1%D1%83%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Анкәбут сүресі">29</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Рум сүресі">30</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D2%B1%D2%9B%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Лұқман сүресі">31</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D3%99%D0%B6%D0%B4%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Сәждә сүресі">32</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D1%85%D0%B7%D0%B0%D0%B1_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ахзаб сүресі">33</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D3%99%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Сәбә сүресі">34</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Фатыр сүресі">35</a> <a href="/wiki/%D0%AF%D1%81%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ясин сүресі">36</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%84%D1%84%D0%B0%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Саффат сүресі">37</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Сад сүресі">38</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%97%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әз-Зумар сүресі">39</a> <a href="/wiki/%D2%92%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ғафир сүресі">40</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%BB%D3%99%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Фуссиләт сүресі">41</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%88-%D0%A8%D1%83%D1%80%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әш-Шура сүресі">42</a> <a href="/wiki/%D0%97%D1%83%D1%85%D1%80%D1%83%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Зухруф сүресі">43</a> <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Духан сүресі">44</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%94%D0%B6%D3%99%D1%81%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Джәсия сүресі">45</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D1%85%D2%9B%D0%B0%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ахқаф сүресі">46</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Мұхаммед сүресі">47</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D1%82%D1%85_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фатх сүресі">48</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D1%83%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хужурат сүресі">49</a> <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Қаф сүресі">50</a> <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Зарият сүресі">51</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%82-%D0%A2%D1%83%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әт-Тур сүресі">52</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D3%99%D0%B6%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Нәжм сүресі">53</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Қамар сүресі">54</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%80-%D0%A0%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әр-Рахман сүресі">55</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A3%D0%B0%D2%9B%D0%B8%D2%93%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Уақиға сүресі">56</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хадид сүресі">57</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%B6%D3%99%D0%B4%D3%99%D0%BB%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Мужәдәлә сүресі">58</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D1%88%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хашр сүресі">59</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%BC%D1%82%D3%99%D1%85%D0%B8%D0%BD%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мумтәхинә сүресі">60</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%81-%D0%A1%D0%B0%D1%84%D1%84_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әс-Сафф сүресі">61</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%96%D1%83%D0%BC%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Жума сүресі">62</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%84%D0%B8%D2%9B%D1%83%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мунафиқун сүресі">63</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%82-%D0%A2%D3%99%D2%93%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әт-Тәғабун сүресі">64</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D3%99%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ат-Таләқ сүресі">65</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ат-Тахрим сүресі">66</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%BB%D0%BA_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мулк сүресі">67</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Қалам сүресі">68</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A5%D0%B0%D2%9B%D2%9B%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Хаққа сүресі">69</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B6_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мағариж сүресі">70</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D2%B1%D1%85_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Нұх сүресі">71</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%96%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Жин сүресі">72</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B7%D3%99%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Муззәммил сүресі">73</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D0%B4%D0%B4%D3%99%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Муддәссир сүресі">74</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B8%D3%99%D0%BC%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Қиәмә сүресі">75</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D0%BD%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Инсан сүресі">76</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D1%80%D1%81%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мурсәләт сүресі">77</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D3%99%D0%B1%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Нәбә сүресі">78</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Ән-Назиғат сүресі">79</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D3%99%D1%81%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Абәсә сүресі">80</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%82-%D0%A2%D3%99%D0%BA%D1%83%D0%B8%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әт-Тәкуир сүресі">81</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Инфитар сүресі">82</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%84%D1%84%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Мутаффифин сүресі">83</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D0%BD%D1%88%D0%B8%D2%9B%D0%B0%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Иншиқақ сүресі">84</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B6_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Буруж сүресі">85</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82-%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ат-Тариқ сүресі">86</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D2%93%D0%BB%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ағлә сүресі">87</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%92%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ғашия сүресі">88</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D3%99%D0%B6%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фәжр сүресі">89</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бәләд сүресі">90</a> <a href="/wiki/%D3%98%D1%88-%D0%A8%D3%99%D0%BC%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әш-Шәмс сүресі">91</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9B%D3%99%D0%B9%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ләйл сүресі">92</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ад-Духа сүресі">93</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%88-%D0%A8%D0%B0%D1%80%D1%85_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Аш-Шарх сүресі">94</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82-%D0%A2%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ат-Тин сүресі">95</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%BB%D3%99%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Аләқ сүресі">96</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D0%B4%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Қадр сүресі">97</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%B8%D0%BD%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Бәйинә сүресі">98</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%97%D1%96%D0%BB%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әз-Зілзалә сүресі">99</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D1%82_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Адият сүресі">100</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8%D2%93%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Қариға сүресі">101</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A2%D3%99%D0%BA%D3%99%D1%81%D1%83%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Тәкәсур сүресі">102</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%90%D1%81%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Аср сүресі">103</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D2%BA%D1%83%D0%BC%D3%99%D0%B7%D3%99_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Һумәзә сүресі">104</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B8%D0%BB_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фил сүресі">105</a> <a href="/wiki/%D2%9A%D1%83%D1%80%D3%99%D0%B8%D1%88_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Қурәиш сүресі">106</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%27%D1%83%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Мә'ун сүресі">107</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9A%D3%99%D1%83%D1%81%D3%99%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Кәусәр сүресі">108</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9A%D3%99%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%83%D0%BD_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Кәфирун сүресі">109</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D1%81%D1%80_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ан-Наср сүресі">110</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%9C%D3%99%D1%81%D0%B0%D0%B4_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Әл-Мәсад сүресі">111</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%98%D1%85%D0%BB%D0%B0%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Ихлас сүресі">112</a> <a href="/wiki/%D3%98%D0%BB-%D0%A4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D2%9B_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Әл-Фалақ сүресі">113</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD-%D0%9D%D0%B0%D1%81_%D1%81%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Ан-Нас сүресі">114</a> <center>Осы үлгіні: <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5" title="Үлгі:Сүре">көру</a> · <a href="/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Үлгі талқылауы:Сүре (мұндай бет жоқ)">талқылау</a> · <a class="external text" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B5&action=edit">өңдеу</a></center> </td></tr></tbody></table> <div style="right:10px; display:none;" class="metadata topicon" id="featured-star"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D2%A3%D0%B4%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бұл мақала таңдаулы мақалалар тізіміне енеді"><img alt="Таңдаулы мақала" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gold_piece.png/18px-Gold_piece.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gold_piece.png/27px-Gold_piece.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gold_piece.png/36px-Gold_piece.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="595" /></a></div> <table class="metadata plainlinks ambox ambox-style" role="presentation" style="border-left: 10px solid gold;"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px;"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D2%A3%D0%B4%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Уикипедия:Таңдаулы мақалалар"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Goldenwiki_2.png/30px-Goldenwiki_2.png" decoding="async" width="30" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Goldenwiki_2.png/45px-Goldenwiki_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Goldenwiki_2.png/60px-Goldenwiki_2.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="787" /></a></div></td><td class="mbox-text">Бұл мақала қазақша Уикипедияның <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D2%A3%D0%B4%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Уикипедия:Таңдаулы мақалалар">таңдаулы мақалалар</a> тізіміне енеді.</td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Құран&oldid=3324920">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Құран&oldid=3324920</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D2%9A%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%82%D1%96_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Қасиетті жазулар">Қасиетті жазулар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Санат:Ислам">Ислам</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Санат:Құран">Құран</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Санат:Ислами кітаптар">Ислами кітаптар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D2%93%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D1%8B" title="Санат:Ислам ғылымы">Ислам ғылымы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Санат:Ислам тарихы">Ислам тарихы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%94%D1%96%D0%BD" title="Санат:Дін">Дін</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%94%D1%96%D0%BD%D0%B8_%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Діни кітаптар (мұндай бет жоқ)">Діни кітаптар</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82_%D0%B1%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%88%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D2%A3%D0%B4%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Уикипедия:Алфавит бойынша таңдаулы мақалалар">Уикипедия:Алфавит бойынша таңдаулы мақалалар</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация мәзірі</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > Жеке құралдар </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item">Кірмегенсіз</li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n">Талқылау</a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y">Үлесім</a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес.">Тіркелу</a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o">Кіру</a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > Ат кеңістіктері </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c">Бет</a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t">Талқылау</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > kk </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > Көріністер </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD">Оқу</a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v">Өңдеу</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e">Қайнарын өңдеу</a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h">Өңделу тарихы</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="More options" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > Тағы </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Іздеу</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Осы мәтіні бар бетті іздеу" value="Іздеу"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Егер дәл осы атауымен болса бетке өтіп кету" value="Өту"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > Шарлау </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z">Басты бет</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы">Қауымдастық порталы</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r">Жуықтағы өзгерістер</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз.">Жаңа беттер</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x">Кездейсоқ бет</a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар">Видео сабақтар</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны.">Анықтама</a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы.">Форум</a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4">Талқылау легі</a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар">Телеграм арна</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау">Қателер туралы хабарлау</a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" title="Демеу беріңіз">Демеу беру</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > Құралдар </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j">Мұнда сілтейтін беттер</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k">Қатысты өзгерістер</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q">Арнайы беттер</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&oldid=3324920" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі">Тұрақты сілтеме</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет">Бет ақпараты</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&id=3324920&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет">Беттен дәйексөз алу</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%259A%25D2%25B1%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD">URL мекенжайын қысқарту</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%259A%25D2%25B1%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD">QR код жүктеу</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" > <h3 id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" class="vector-menu-heading " > Баспа/экспорт </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=show-download-screen">PDF ретінде жүктеп алу</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p">Басып шығару нұсқасы</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > Басқа жобаларда </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Qur%27an" hreflang="en">Ортаққор</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q428" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g">Уикидерек элементі</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > Басқа тілдерде </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – ачех тілі" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ачех тілі" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D3%80%D0%B0%D0%BD" title="КъурӀан – адыгей тілі" lang="ady" hreflang="ady" data-title="КъурӀан" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="адыгей тілі" class="interlanguage-link-target">Адыгабзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Koran" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Koran" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%81%E1%88%AD%E1%8A%A0%E1%8A%95" title="ቁርአን – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="ቁርአን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A1n" title="Alcorán – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Alcorán" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Cur%C4%81n" title="Curān – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Curān" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुरान – ангика тілі" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कुरान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика тілі" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="القرآن" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A9%DC%98%DC%AA%DC%90%DC%A2" title="ܩܘܪܐܢ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܩܘܪܐܢ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="قرآن" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="القرآن" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A7%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="কোৰআন – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="কোৰআন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Corán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан – авар тілі" lang="av" hreflang="av" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="авар тілі" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BC%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="क़ुरआन – авадхи тілі" lang="awa" hreflang="awa" data-title="क़ुरआन" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="авадхи тілі" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Quran" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قورآن – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قورآن" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D3%A9%D1%80%D1%8C%D3%99%D0%BD" title="Ҡөрьән – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡөрьән" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – бали тілі" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="бали тілі" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Koran" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Koran" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Al-quran" title="Al-quran – West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Al-quran" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target">Bajau Sama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Каран – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Каран" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Каран – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Каран" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Коран" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="कुरआन – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कुरआन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kuran%C9%9B" title="Kuranɛ – бамбара тілі" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kuranɛ" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="бамбара тілі" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="কুরআন – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কুরআন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%81%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%96%E0%BC%8D" title="ཁུ་རན་གསུང་རབ། – тибет тілі" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཁུ་རན་གསུང་རབ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибет тілі" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Koran" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Коран" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A0" title="Alcorà – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alcorà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C5%AB-l%C3%A0ng-g%C4%ADng" title="Gū-làng-gĭng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gū-làng-gĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86" title="قورئان – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="قورئان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Coranu" title="Coranu – корсика тілі" lang="co" hreflang="co" data-title="Coranu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсика тілі" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Quran" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Korán" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Коран" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Cor%C3%A2n" title="Y Corân – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Corân" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Koranen" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Alikuraan" title="Alikuraan – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Alikuraan" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Koran" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Qurane" title="Qurane – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Qurane" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – төменгі лужица тілі" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Koran" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="төменгі лужица тілі" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%86%DE%A9%DE%83%DE%A8%DE%8C%DE%A8_%DE%A4%DE%AA%DE%83%DE%AA%DE%87%DE%A7%DE%82%DE%B0" title="ކީރިތި ޤުރުއާން – дивехи тілі" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ކީރިތި ޤުރުއާން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="дивехи тілі" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%BF" title="Κοράνιο – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Κοράνιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Quran" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Korano" title="Korano – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Korano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Corán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Koraan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Koran" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Corán" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قرآن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Alqur%27aana" title="Alqur'aana – фула тілі" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Alqur'aana" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="фула тілі" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Koraani" title="Koraani – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Koraani" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Koraan" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Koranin" title="Koranin – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Koranin" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Coran" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Koaran" title="Koaran – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Koaran" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_C%C3%B3r%C3%A1n" title="An Córán – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Córán" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Koran" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A0n" title="Coràn – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Coràn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Corán" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="قرآن" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target">گیلکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A3" title="Korã – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Korã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="કુરાન – гуджарати тілі" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કુરાન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати тілі" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Alqur%27ani_mai_girma" title="Alqur'ani mai girma – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Alqur'ani mai girma" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="הקוראן – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="הקוראן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BC%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="क़ुरआन – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="क़ुरआन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Quran" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kuran" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – жоғарғы лужица тілі" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Koran" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="жоғарғы лужица тілі" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Korán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%82%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ղուրան – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ղուրան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Koran" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Al-Quran" title="Al-Quran – ибан тілі" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Al-Quran" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ибан тілі" class="interlanguage-link-target">Jaku Iban</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – интерлингве тілі" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Coran" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве тілі" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Koran" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%BE%D1%80%D3%80%D0%B0" title="КъорӀа – ингуш тілі" lang="inh" hreflang="inh" data-title="КъорӀа" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингуш тілі" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Korano" title="Korano – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Korano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3ran" title="Kóran – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Kóran" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Corano" title="Corano – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Corano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AB%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%B3" title="クルアーン – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="クルアーン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Koran" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kuran" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ყურანი – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ყურანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Quran" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Leqran" title="Leqran – кабил тілі" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Leqran" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабил тілі" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D3%80%D0%B0%D0%BD" title="КъурӀан – кабардин тілі" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="КъурӀан" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардин тілі" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Ceu_takaya%C9%A3" title="Ceu takayaɣ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ceu takayaɣ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%82%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%B8_%E1%9E%82%E1%9E%BD%E1%9E%9A%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%93" title="គម្ពី គួរអាន – кхмер тілі" lang="km" hreflang="km" data-title="គម្ពី គួរអាន" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер тілі" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%81" title="ಕುರಾನು – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕುರಾನು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BF%A0%EB%9E%80" title="쿠란 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쿠란" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Къуран – қарашай-балқар тілі" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Къуран" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="қарашай-балқар тілі" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%8F%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قُرآن – кашмир тілі" lang="ks" hreflang="ks" data-title="قُرآن" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмир тілі" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Quran" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – корн тілі" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Koran" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корн тілі" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Куран" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Alcoranus" title="Alcoranus – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Alcoranus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Koran" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Кьуран – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Кьуран" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target">Лакку</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Curan" title="Curan – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Curan" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Koraan" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Coran" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – Ломбард" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Coran" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Ломбард" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Koranas" title="Koranas – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Koranas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kor%C4%81ns" title="Korāns – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Korāns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – мадур тілі" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="мадур тілі" class="interlanguage-link-target">Madhurâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="कुरआन – майтхили тілі" lang="mai" hreflang="mai" data-title="कुरआन" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили тілі" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kor%27any" title="Kor'any – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kor'any" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Коран" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an – минангкабау тілі" lang="min" hreflang="min" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау тілі" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Куран" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%96%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%86%E0%B5%BB" title="ഖുർആൻ – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഖുർആൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Коран" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%80%EA%AF%A8%EA%AF%94%EA%AF%A5%EA%AF%9F" title="ꯀꯨꯔꯥꯟ – манипури тілі" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯀꯨꯔꯥꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипури тілі" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mos mw-list-item"><a href="https://mos.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%A3na" title="Kurãna – мосси тілі" lang="mos" hreflang="mos" data-title="Kurãna" data-language-autonym="Moore" data-language-local-name="мосси тілі" class="interlanguage-link-target">Moore</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="कुराण – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कुराण" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Коран" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Quran" title="Al-Quran – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Al-Quran" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – мальта тілі" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Koran" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальта тілі" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Alcoron" title="Alcoron – миранд тілі" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Alcoron" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="миранд тілі" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန် – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="قرآن" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Corano" title="Corano – неаполитан тілі" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Corano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполитан тілі" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – төменгі неміс тілі" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Koran" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төменгі неміс тілі" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुरान – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कुरान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koran" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Koranen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Koranen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%98%DF%90%DF%AC%DF%9B%DF%8A%DF%99%DF%8C" title="ߘߐ߬ߛߊߙߌ – нко тілі" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߘߐ߬ߛߊߙߌ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нко тілі" class="interlanguage-link-target">ߒߞߏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Qur%27aana" title="Qur'aana – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Qur'aana" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8A%D1%83%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Хъуыран – осетин тілі" lang="os" hreflang="os" data-title="Хъуыран" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетин тілі" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BC%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਕ਼ੁਰਆਨ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕ਼ੁਰਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Coran" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Koran" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="قرآن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="قرآن کریم – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="قرآن کریم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A3o" title="Alcorão – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Alcorão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Quran" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Coran" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Coranu" title="Coranu – арумын тілі" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Coranu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="арумын тілі" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коран" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Коран" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8%E0%A5%8D" title="कुरआन् – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कुरआन्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Коран" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Curanu" title="Curanu – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Curanu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Koran" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="قرآن" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kuran" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Lq%CA%B7ran" title="Lqʷran – ташелхит тілі" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Lqʷran" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташелхит тілі" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%86%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="කුර්ආන් – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="කුර්ආන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Korán" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%AF%D8%A7_%D8%B3%D9%86%DB%8C%DB%81%D8%A7" title="قرآن دا سنیہا – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="قرآن دا سنیہا" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Koran" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kurani" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Qur%27aan" title="Qur'aan – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Qur'aan" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kurani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Куран" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Koranen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kurani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%86%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="திருக்குர்ஆன் – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="திருக்குர்ஆன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%96%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="ఖోరాన్ – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="ఖోరాన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%BE%D0%BD" title="Қуръон – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Қуръон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="อัลกุรอาน – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="อัลกุรอาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran – түрікмен тілі" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kuran" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="түрікмен тілі" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/%C7%A6yron" title="Ǧyron – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ǧyron" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8A%D3%99%D0%BD" title="Коръән – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Коръән" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%87%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86_%D9%83%DB%95%D8%B1%D9%89%D9%85" title="قۇرئان كەرىم – ұйғыр тілі" lang="ug" hreflang="ug" data-title="قۇرئان كەرىم" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ұйғыр тілі" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Коран" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قرآن" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qur%CA%BCon" title="Qurʼon – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qurʼon" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Qur%E2%80%99an" title="Qur’an – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Qur’an" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Koran" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Alxuraan" title="Alxuraan – волоф тілі" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Alxuraan" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф тілі" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B0%E7%BB%8F" title="古兰经 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="古兰经" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ყურანი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ყურანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="קוראן – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קוראן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B9r%C3%A1n%C3%AC" title="Kùránì – йоруба тілі" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Kùránì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба тілі" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gujlanzging" title="Gujlanzging – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Gujlanzging" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%8D%E2%B5%87%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⵍⵇⵔⴰⵏ – марокколық стандартты тамазигхт тілі" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵍⵇⵔⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="марокколық стандартты тамазигхт тілі" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B0%E7%BB%8F" title="古兰经 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古兰经" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E8%98%AD%E7%B6%93" title="古蘭經 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="古蘭經" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Quran" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%AF%E8%98%AD%E7%B6%93" title="可蘭經 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="可蘭經" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran – зулу тілі" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Quran" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу тілі" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q428#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. мамырдың 2, 20:23.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-psqwl","wgBackendResponseTime":178,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.389","walltime":"0.509","ppvisitednodes":{"value":5412,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":58061,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8671,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":33794,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 289.339 1 -total"," 19.53% 56.508 1 Үлгі:Дереккөздер"," 17.02% 49.256 1 Үлгі:Таңдаулы_мақала"," 14.22% 41.152 1 Үлгі:Ambox"," 8.90% 25.758 4 Үлгі:Cite_web"," 6.00% 17.347 2 Үлгі:Portal"," 4.88% 14.133 1 Үлгі:Құран_Кәрім"," 4.21% 12.168 10 Үлгі:Lang-ar"," 3.96% 11.471 8 Үлгі:Кітап"," 3.95% 11.432 2 Үлгі:Портал_суреті"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.016","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":814433,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-j6r64","timestamp":"20241109212358","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u049a\u04b1\u0440\u0430\u043d","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q428","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q428","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-11-25T11:17:58Z","dateModified":"2024-05-02T15:23:43Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/50\/FirstSurahKoran.jpg","headline":"\u043c\u04b1\u0441\u044b\u043b\u043c\u0430\u043d\u0434\u0430\u0440\u0434\u044b\u04a3 \u049b\u0430\u0441\u0438\u0435\u0442\u0442\u0456 \u043a\u0456\u0442\u0430\u0431\u044b"}</script> </body> </html>