CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>امپراتوری روم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"3b7df989-b737-4b9a-acc6-27dd8e7ee8e8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"امپراتوری_روم","wgTitle":"امپراتوری روم","wgCurRevisionId":40489968,"wgRevisionId":40489968,"wgArticleId":182679,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند","جعبه‌های ناوبری یتیم","پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است","امپراتوری روم", "ابرقدرت‌ها","امپراتوری‌های پیشین در اروپا","امپراتوری‌های پیشین","انحلال‌های ۱۴۵۳ (میلادی) در اروپا","انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی) در امپراتوری روم","انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی)","انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی) در اروپا","انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی)","انحلال‌های سده ۵ (میلادی) در ایتالیا","ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۲۷ (پیش از میلاد)","ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سده ۱ (پیش از میلاد)","ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۴۵۳ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۴۷۶ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۵ (میلادی)", "بنیان‌گذاری‌ها در سده ۱ (پیش از میلاد) در ایتالیا","بنیان‌گذاری‌های ۲۷ (پیش از میلاد)","بنیان‌گذاری‌های دهه ۲۰ (پیش از میلاد) در امپراتوری روم","تاریخ ترکیه","تاریخ روم","تاریخ مدیترانه","فرهنگ غربی","کشورهای آفریقای باستان","کشورهای پیشین در آسیا","کشورهای پیشین در آفریقا","کشورهای پیشین در اروپا","کشورهای پیشین در شبه جزیره ایتالیا","کشورهای پیشین در غرب آسیا"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"امپراتوری_روم","wgRelevantArticleId":182679,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2277","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={ "ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/1200px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1680"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/800px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1120"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/640px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="896"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="امپراتوری روم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-امپراتوری_روم rootpage-امپراتوری_روم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-پیشینه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیشینه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>پیشینه</span> </div> </a> <ul id="toc-پیشینه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-شکل‌گیری_عصر_امپراتوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#شکل‌گیری_عصر_امپراتوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>شکل‌گیری عصر امپراتوری</span> </div> </a> <ul id="toc-شکل‌گیری_عصر_امپراتوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سلسله_آگوستوس_جولیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سلسله_آگوستوس_جولیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>سلسله آگوستوس جولیا</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سلسله_آگوستوس_جولیا-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های سلسله آگوستوس جولیا</span> </button> <ul id="toc-سلسله_آگوستوس_جولیا-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تیبریوس_(۱۴_تا_۳۷_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تیبریوس_(۱۴_تا_۳۷_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>تیبریوس (۱۴ تا ۳۷ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-تیبریوس_(۱۴_تا_۳۷_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کالیگولا_(۳۷_تا_۴۱_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کالیگولا_(۳۷_تا_۴۱_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>کالیگولا (۳۷ تا ۴۱ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-کالیگولا_(۳۷_تا_۴۱_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کلادیوس_(۴۱_تا_۵۴_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کلادیوس_(۴۱_تا_۵۴_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>کلادیوس (۴۱ تا ۵۴ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-کلادیوس_(۴۱_تا_۵۴_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نِرون_(۵۴_تا_۶۸_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نِرون_(۵۴_تا_۶۸_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴</span> <span>نِرون (۵۴ تا ۶۸ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-نِرون_(۵۴_تا_۶۸_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سالی_با_چهار_امپراتور_(۶۸_تا_۶۹_پس_از_میلاد)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سالی_با_چهار_امپراتور_(۶۸_تا_۶۹_پس_از_میلاد)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>سالی با چهار امپراتور (۶۸ تا ۶۹ پس از میلاد)</span> </div> </a> <ul id="toc-سالی_با_چهار_امپراتور_(۶۸_تا_۶۹_پس_از_میلاد)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سلسله_فلاویان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سلسله_فلاویان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>سلسله فلاویان</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سلسله_فلاویان-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های سلسله فلاویان</span> </button> <ul id="toc-سلسله_فلاویان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-وسپاسین_(۶۹_تا_۷۹_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#وسپاسین_(۶۹_تا_۷۹_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>وسپاسین (۶۹ تا ۷۹ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-وسپاسین_(۶۹_تا_۷۹_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تیتوس_(۷۹_تا_۸۱_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تیتوس_(۷۹_تا_۸۱_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>تیتوس (۷۹ تا ۸۱ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-تیتوس_(۷۹_تا_۸۱_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دومیتین_(۸۱_تا_۹۶_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دومیتین_(۸۱_تا_۹۶_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>دومیتین (۸۱ تا ۹۶ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-دومیتین_(۸۱_تا_۹۶_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سلسله_آنتونین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سلسله_آنتونین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>سلسله آنتونین</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سلسله_آنتونین-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های سلسله آنتونین</span> </button> <ul id="toc-سلسله_آنتونین-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-نروا_(۹۶_تا_۹۸_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نروا_(۹۶_تا_۹۸_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>نروا (۹۶ تا ۹۸ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-نروا_(۹۶_تا_۹۸_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تراژان_(۹۷_تا_۱۱۷_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تراژان_(۹۷_تا_۱۱۷_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>تراژان (۹۷ تا ۱۱۷ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-تراژان_(۹۷_تا_۱۱۷_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هادریانوس_(۱۱۷_تا_۱۳۸_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هادریانوس_(۱۱۷_تا_۱۳۸_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۳</span> <span>هادریانوس (۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-هادریانوس_(۱۱۷_تا_۱۳۸_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آنتونینوس_پیوس_(۱۳۸_تا_۱۶۱_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آنتونینوس_پیوس_(۱۳۸_تا_۱۶۱_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۴</span> <span>آنتونینوس پیوس (۱۳۸ تا ۱۶۱ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-آنتونینوس_پیوس_(۱۳۸_تا_۱۶۱_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مارکوس_اورلیوس_(۱۶۱_تا_۱۸۰_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مارکوس_اورلیوس_(۱۶۱_تا_۱۸۰_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۵</span> <span>مارکوس اورلیوس (۱۶۱ تا ۱۸۰ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-مارکوس_اورلیوس_(۱۶۱_تا_۱۸۰_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کومودوس_(۱۸۰_تا_۱۹۲_میلادی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کومودوس_(۱۸۰_تا_۱۹۲_میلادی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۶</span> <span>کومودوس (۱۸۰ تا ۱۹۲ میلادی)</span> </div> </a> <ul id="toc-کومودوس_(۱۸۰_تا_۱۹۲_میلادی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سلسله_سورانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سلسله_سورانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>سلسله سورانی</span> </div> </a> <ul id="toc-سلسله_سورانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بحران_قرن_سوم_و_آغاز_درگیری‌های_داخلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#بحران_قرن_سوم_و_آغاز_درگیری‌های_داخلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>بحران قرن سوم و آغاز درگیری‌های داخلی</span> </div> </a> <ul id="toc-بحران_قرن_سوم_و_آغاز_درگیری‌های_داخلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اصلاحات_دیوکلتیان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#اصلاحات_دیوکلتیان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>اصلاحات دیوکلتیان</span> </div> </a> <ul id="toc-اصلاحات_دیوکلتیان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کنستانتین_و_تغییر_پایتخت_امپراتوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#کنستانتین_و_تغییر_پایتخت_امپراتوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>کنستانتین و تغییر پایتخت امپراتوری</span> </div> </a> <ul id="toc-کنستانتین_و_تغییر_پایتخت_امپراتوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سلسله_والنتین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سلسله_والنتین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>سلسله والنتین</span> </div> </a> <ul id="toc-سلسله_والنتین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبقات_اجتماعی_در_روم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#طبقات_اجتماعی_در_روم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>طبقات اجتماعی در روم</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-طبقات_اجتماعی_در_روم-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های طبقات اجتماعی در روم</span> </button> <ul id="toc-طبقات_اجتماعی_در_روم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پاتریسین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پاتریسین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲.۱</span> <span>پاتریسین</span> </div> </a> <ul id="toc-پاتریسین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پلب‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پلب‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲.۲</span> <span>پلب‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-پلب‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-خدمات_روم_به_تمدن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#خدمات_روم_به_تمدن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>خدمات روم به تمدن</span> </div> </a> <ul id="toc-خدمات_روم_به_تمدن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هنر_رومی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#هنر_رومی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴</span> <span>هنر رومی</span> </div> </a> <ul id="toc-هنر_رومی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موسیقی_رومی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#موسیقی_رومی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵</span> <span>موسیقی رومی</span> </div> </a> <ul id="toc-موسیقی_رومی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خدایان_روم_باستان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#خدایان_روم_باستان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶</span> <span>خدایان روم باستان</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-خدایان_روم_باستان-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های خدایان روم باستان</span> </button> <ul id="toc-خدایان_روم_باستان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-اُلِمپ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اُلِمپ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۱</span> <span>اُلِمپ</span> </div> </a> <ul id="toc-اُلِمپ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ژوپیتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ژوپیتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۲</span> <span>ژوپیتر</span> </div> </a> <ul id="toc-ژوپیتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نپتون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نپتون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۳</span> <span>نپتون</span> </div> </a> <ul id="toc-نپتون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پلوتو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پلوتو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۴</span> <span>پلوتو</span> </div> </a> <ul id="toc-پلوتو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دیگر_خدایان_روم_و_باستان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دیگر_خدایان_روم_و_باستان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۵</span> <span>دیگر خدایان روم و باستان</span> </div> </a> <ul id="toc-دیگر_خدایان_روم_و_باستان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سالشمار_برخی_رویدادها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سالشمار_برخی_رویدادها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۶</span> <span>سالشمار برخی رویدادها</span> </div> </a> <ul id="toc-سالشمار_برخی_رویدادها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-تقسیمات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تقسیمات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷</span> <span>تقسیمات</span> </div> </a> <ul id="toc-تقسیمات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۹</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۰</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">امپراتوری روم</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۸۴ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-184" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۸۴ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Keurajeu%C3%ABn_Romawi" title="Keurajeuën Romawi–آچئی" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Keurajeuën Romawi" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="آچئی" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Romeinse_Ryk" title="Romeinse Ryk–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Romeinse Ryk" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%AE%E1%88%9B_%E1%8C%8D%E1%8B%9B%E1%89%B5" title="የሮማ ግዛት–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="የሮማ ግዛት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Imperio_Romano" title="Imperio Romano–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Imperio Romano" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Romanisc_Rice" title="Romanisc Rice–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Romanisc Rice" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الإمبراطورية الرومانية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الإمبراطورية الرومانية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="لإمبراطورية الرومانية–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لإمبراطورية الرومانية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%87" title="الامبراطوريه الرومانيه–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الامبراطوريه الرومانيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A7%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="ৰোমান সাম্ৰাজ্য–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="ৰোমান সাম্ৰাজ্য" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Imperiu_romanu" title="Imperiu romanu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Imperiu romanu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Румалъул империя–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="Румалъул империя" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Romafo_gindaxo" title="Romafo gindaxo–Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Romafo gindaxo" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Roma_imperiyas%C4%B1" title="Roma imperiyası–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Roma imperiyası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="روم ایمپیراتورلوغو–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="روم ایمپیراتورلوغو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Рим империяһы–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Рим империяһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ruomas_imper%C4%97j%C4%97" title="Ruomas imperėjė–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ruomas imperėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Romano" title="Imperyong Romano–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Imperyong Romano" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Рымская імперыя–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Рымская імперыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Рымская імпэрыя–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Рымская імпэрыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Римска империя–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Римска империя" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="রোমান সাম্রাজ্য–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রোমান সাম্রাজ্য" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Impalaeriezh_roman" title="Impalaeriezh roman–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Impalaeriezh roman" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Rimsko Carstvo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%8D%D0%B9_%D1%8D%D0%B7%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%8D_%D0%B3%D2%AF%D1%80%D1%8D%D0%BD" title="Римэй эзэнтэ гүрэн–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Римэй эзэнтэ гүрэн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Imperi_Rom%C3%A0" title="Imperi Romà–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Imperi Romà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/L%C3%B2%CC%A4-m%C4%81_D%C3%A1%CC%A4-gu%C3%B3k" title="Lò̤-mā Dá̤-guók–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Lò̤-mā Dá̤-guók" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8" title="Руман импери–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Руман импери" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Romano" title="Imperyong Romano–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Imperyong Romano" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%DA%95%DB%86%D9%85%DB%8C" title="ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Imperu_Rumanu" title="Imperu Rumanu–کورسی" lang="co" hreflang="co" data-title="Imperu Rumanu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسی" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mperiyas%C4%B1" title="Roma İmperiyası–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Roma İmperiyası" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADmsk%C3%A1_%C5%99%C3%AD%C5%A1e" title="Římská říše–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Římská říše" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Ymerodraeth_Rufeinig" title="Yr Ymerodraeth Rufeinig–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Ymerodraeth Rufeinig" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Romerske_Kejserrige" title="Romerske Kejserrige–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Romerske Kejserrige" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6mische_Kaiserzeit" title="Römische Kaiserzeit–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Römische Kaiserzeit" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C4%B0mperatoriya_Roma" title="İmperatoriya Roma–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="İmperatoriya Roma" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Romski_imperium" title="Romski imperium–صُربی سفلی" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Romski imperium" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="صُربی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE_%CE%91%CF%85%CF%84%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1" title="Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Empire" title="Roman Empire–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Roman Empire" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romia_Imperio" title="Romia Imperio–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romia Imperio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Imperio romano" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rooma_keisririik" title="Rooma keisririik–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Rooma keisririik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erromatar_Inperioa" title="Erromatar Inperioa–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erromatar Inperioa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Imperiu_romanu" title="Imperiu romanu–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Imperiu romanu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rooman_keisarikunta" title="Rooman keisarikunta–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rooman keisarikunta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Na_Matanitu_ki_Roma" title="Na Matanitu ki Roma–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Na Matanitu ki Roma" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3mverjar%C3%ADki%C3%B0" title="Rómverjaríkið–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Rómverjaríkið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_romain" title="Empire romain–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Empire romain" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6%C3%B6msk_Keisertidj" title="Röömsk Keisertidj–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Röömsk Keisertidj" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Romeinske_Ryk" title="Romeinske Ryk–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Romeinske Ryk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Impireacht_na_R%C3%B3imhe" title="Impireacht na Róimhe–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Impireacht na Róimhe" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E5%B8%9D%E5%9C%8B" title="羅馬帝國–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="羅馬帝國" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Ampir_romen" title="Ampir romen–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ampir romen" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Impireachd_na_R%C3%B2imhe" title="Impireachd na Ròimhe–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Impireachd na Ròimhe" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Imperio_Romano" title="Imperio Romano–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Imperio Romano" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Rr%C3%B3ma_Mburuvi" title="Rróma Mburuvi–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Rróma Mburuvi" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BF%F0%90%8C%BC%F0%90%8D%89%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BA_%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BA%F0%90%8C%B9" title="𐍂𐌿𐌼𐍉𐌽𐌹𐍃𐌺 𐍂𐌴𐌹𐌺𐌹–گوتی" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍂𐌿𐌼𐍉𐌽𐌹𐍃𐌺 𐍂𐌴𐌹𐌺𐌹" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="گوتی" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/L%C3%B2-m%C3%A2_Ti-koet" title="Lò-mâ Ti-koet–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Lò-mâ Ti-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%99%D7%9E%D7%A4%D7%A8%D7%99%D7%94_%D7%94%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%AA" title="האימפריה הרומית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="האימפריה הרומית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="रोमन साम्राज्य–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रोमन साम्राज्य" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Roman_Samrajya" title="Roman Samrajya–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Roman Samrajya" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rimsko Carstvo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Romske_m%C3%B3cnarstwo" title="Romske mócnarstwo–صُربی علیا" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Romske mócnarstwo" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="صُربی علیا" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Anpi_Women" title="Anpi Women–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Anpi Women" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3mai_Birodalom" title="Római Birodalom–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Római Birodalom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հռոմեական կայսրություն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հռոմեական կայսրություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Հռոմէական Կայսրութիւն–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հռոմէական Կայսրութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Imperio_Roman" title="Imperio Roman–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Imperio Roman" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kekaisaran_Romawi" title="Kekaisaran Romawi–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Kekaisaran Romawi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Imperio_a_Romano" title="Imperio a Romano–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Imperio a Romano" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC%D0%B0_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8" title="Рума импери–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Рума импери" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Romana_Imperio" title="Romana Imperio–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Romana Imperio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3mverska_keisarad%C3%A6mi%C3%B0" title="Rómverska keisaradæmið–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Rómverska keisaradæmið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Impero_romano" title="Impero romano–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Impero romano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ローマ帝国–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ローマ帝国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ruoman_Empaya" title="Ruoman Empaya–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ruoman Empaya" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/latmo_sosygugje%27a" title="latmo sosygugje'a–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="latmo sosygugje'a" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kamaharajan_Rum" title="Kamaharajan Rum–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kamaharajan Rum" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="რომის იმპერია–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რომის იმპერია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Rim_imperiyas%C4%B1" title="Rim imperiyası–قره‌قالپاقی" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Rim imperiyası" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="قره‌قالپاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tamnekda_Tarumanit" title="Tamnekda Tarumanit–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tamnekda Tarumanit" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8D_%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8D" title="Ромэ Империэ–کاباردینی" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Ромэ Империэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="کاباردینی" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1byintyokshan_Rom" title="A̱byintyokshan Rom–تیاپی" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱byintyokshan Rom" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="تیاپی" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Nsi_ya_Roma" title="Nsi ya Roma–کنگویی" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Nsi ya Roma" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="کنگویی" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Рим империясы–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Рим империясы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%85%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%97%E1%9E%96%E1%9E%9A%E1%9F%89%E1%9E%BC%E1%9E%98" title="ចក្រភពរ៉ូម–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="ចក្រភពរ៉ូម" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%AE%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%AF" title="ರೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ರೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9C%EB%A7%88_%EC%A0%9C%EA%B5%AD" title="로마 제국–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="로마 제국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%8Emperatoriya_Rom%C3%AA" title="Împeratoriya Romê–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Împeratoriya Romê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Emperoureth_Romanek" title="Emperoureth Romanek–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Emperoureth Romanek" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Imperium_Romanum" title="Imperium Romanum–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Imperium Romanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Imperio_Romano" title="Imperio Romano–لادینو" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Imperio Romano" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="لادینو" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9imescht_R%C3%A4ich" title="Réimescht Räich–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Réimescht Räich" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Рим империя–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Рим империя" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Impero_Roman" title="Impero Roman–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Impero Roman" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Romeins_Riek" title="Romeins Riek–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Romeins Riek" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%AAo_Roman" title="Impêo Roman–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Impêo Roman" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Imper_Roman" title="Imper Roman–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Imper Roman" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%88%E0%BA%B1%E0%BA%81%E0%BA%81%E0%BA%B0%E0%BA%A7%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BB%82%E0%BA%A5%E0%BA%A1%E0%BA%B1%E0%BA%99" title="ຈັກກະວັດໂລມັນ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຈັກກະວັດໂລມັນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Romos_imperija" title="Romos imperija–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Romos imperija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Romas_imp%C4%93rija" title="Romas impērija–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Romas impērija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Empira_R%C3%B4mana" title="Empira Rômana–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Empira Rômana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Emepaea_R%C5%8Dmana" title="Emepaea Rōmana–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Emepaea Rōmana" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Kakaisaran_Romawi" title="Kakaisaran Romawi–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Kakaisaran Romawi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Римско Царство–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Римско Царство" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B4%BE_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="റോമാ സാമ്രാജ്യം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="റോമാ സാമ്രാജ്യം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D0%BD_%D1%8D%D0%B7%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%B3%D2%AF%D1%80%D1%8D%D0%BD" title="Ромын эзэнт гүрэн–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ромын эзэнт гүрэн" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="रोमन साम्राज्य–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="रोमन साम्राज्य" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Empayar_Rom" title="Empayar Rom–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Empayar Rom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Imperu_Ruman" title="Imperu Ruman–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Imperu Ruman" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Amp%C3%A9rio_Romano" title="Ampério Romano–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ampério Romano" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%A1%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%AB%E1%80%9A%E1%80%AC" title="ရောမအင်ပါယာ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ရောမအင်ပါယာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="روم امپراتوری–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="روم امپراتوری" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Impero_Rumano" title="Impero Rumano–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Impero Rumano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6%C3%B6msch_Kaiserriek" title="Röömsch Kaiserriek–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Röömsch Kaiserriek" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Romeinse_Riek" title="Romeinse Riek–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Romeinse Riek" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="रोमन साम्राज्य–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="रोमन साम्राज्य" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="रोमन साम्राज्य–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="रोमन साम्राज्य" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Romeinse_Keizerrijk" title="Romeinse Keizerrijk–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Romeinse Keizerrijk" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Romarriket" title="Romarriket–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Romarriket" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Det_romerske_keiserriket" title="Det romerske keiserriket–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det romerske keiserriket" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Empire_Roman" title="Empire Roman–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Empire Roman" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Emp%C3%A8ri_roman" title="Empèri roman–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Empèri roman" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B0%E0%AD%8B%E0%AC%AE%E0%AD%80%E0%AD%9F_%E0%AC%B8%E0%AC%BE%E0%AC%AE%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AC%9C%E0%AD%8D%E0%AD%9F" title="ରୋମୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ରୋମୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8B_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8" title="Ромы импери–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Ромы импери" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%AE%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C" title="ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਜ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Imperio romano" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Impire_Romain" title="Impire Romain–Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Impire Romain" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6misch_Imperium" title="Römisch Imperium–آلمانی پنسیلوانیایی" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Römisch Imperium" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="آلمانی پنسیلوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cesarstwo_Rzymskie" title="Cesarstwo Rzymskie–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Cesarstwo Rzymskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Imperi_Roman" title="Imperi Roman–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Imperi Roman" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA" title="رومی سلطنت–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="رومی سلطنت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%8A" title="روم سترواکي–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="روم سترواکي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" title="Império Romano–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Império Romano" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Rumanu_qhapaq_suyu" title="Rumanu qhapaq suyu–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Rumanu qhapaq suyu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Imperi_roman_(sursilvan)" title="Imperi roman (sursilvan)–رومانش" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Imperi roman (sursilvan)" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="رومانش" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Imperiul_Roman" title="Imperiul Roman–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Imperiul Roman" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Римская империя–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Римская империя" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Римска империя–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Римска империя" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B0" title="Рим империята–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Рим империята" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A8riu_romanu" title="Impèriu romanu–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Impèriu romanu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mp%C3%A8riu_rumanu" title="Mpèriu rumanu–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mpèriu rumanu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Roman_Empire" title="Roman Empire–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Roman Empire" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%8A_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA" title="رومي سلطنت–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="رومي سلطنت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rimsko Carstvo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tamnkda_Ta%E1%B9%9Bumanit" title="Tamnkda Taṛumanit–تاچل‌هیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tamnkda Taṛumanit" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچل‌هیت" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%94_%E0%B6%85%E0%B6%B0%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%A2%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B6%BA" title="රෝමානු අධිරාජ්‍යය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="රෝමානු අධිරාජ්‍යය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Roman_Empire" title="Roman Empire–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Roman Empire" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADmske_cis%C3%A1rstvo" title="Rímske cisárstvo–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rímske cisárstvo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rimsko_cesarstvo" title="Rimsko cesarstvo–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rimsko cesarstvo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Emepaea_o_Roma" title="Emepaea o Roma–ساموآیی" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Emepaea o Roma" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="ساموآیی" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Perandoria_Romake" title="Perandoria Romake–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Perandoria Romake" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Римско царство–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Римско царство" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Roomske_Riek" title="Roomske Riek–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Roomske Riek" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kakaisaran_Romawi" title="Kakaisaran Romawi–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Kakaisaran Romawi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Romerska_kejsard%C3%B6met" title="Romerska kejsardömet–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Romerska kejsardömet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Dola_la_Roma" title="Dola la Roma–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Dola la Roma" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%B0%E0%AF%8B%E0%AE%AE%E0%AF%88%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%87%E0%AE%B0%E0%AE%B0%E0%AE%9A%E0%AF%81" title="உரோமைப் பேரரசு–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உரோமைப் பேரரசு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%AE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="రోమన్ సామ్రాజ్యం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="రోమన్ సామ్రాజ్యం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="จักรวรรดิโรมัน–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="จักรวรรดิโรมัน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AE%E1%88%9C_%E1%8C%8D%E1%8B%9D%E1%8A%A3%E1%89%B5" title="ሮሜ ግዝኣት–تیگرینیایی" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ሮሜ ግዝኣት" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="تیگرینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Rim_imperi%C3%BDasy" title="Rim imperiýasy–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Rim imperiýasy" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Romano" title="Imperyong Romano–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Imperyong Romano" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Roma İmparatorluğu–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Roma İmparatorluğu" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D0%B5" title="Рим империясе–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Рим империясе" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Ufumu_wa_Roma" title="Ufumu wa Roma–تومبوکایی" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Ufumu wa Roma" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="تومبوکایی" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%89%D9%85_%D8%A6%D9%89%D9%85%D9%BE%DB%90%D8%B1%D9%89%D9%8A%D9%89%D8%B3%D9%89" title="رىم ئىمپېرىيىسى–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="رىم ئىمپېرىيىسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%8F" title="Римська імперія–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Римська імперія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA" title="رومی سلطنت–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="رومی سلطنت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Rim_imperiyasi" title="Rim imperiyasi–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Rim imperiyasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Inpero_Roman" title="Inpero Roman–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Inpero Roman" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Rimalaine_imperii" title="Rimalaine imperii–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Rimalaine imperii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đế quốc La Mã" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Romeins_Ryk" title="Romeins Ryk–West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Romeins Ryk" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Impire_romin" title="Impire romin–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Impire romin" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Imperyo_Romano" title="Imperyo Romano–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Imperyo Romano" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="罗马帝国–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="罗马帝国" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="რომიშ იმპერია–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რომიშ იმპერია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%95%D7%99%D7%9E%D7%99%D7%A9%D7%A2_%D7%90%D7%99%D7%9E%D7%A4%D7%A2%D7%A8%D7%99%D7%A2" title="רוימישע אימפעריע–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="רוימישע אימפעריע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Il%E1%BA%B9%CC%80_%E1%BB%8Cbal%C3%BAay%C3%A9_R%C3%B3m%C3%B9" title="Ilẹ̀ Ọbalúayé Rómù–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ilẹ̀ Ọbalúayé Rómù" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Digoz_Lozmaj" title="Digoz Lozmaj–چوانگی" lang="za" hreflang="za" data-title="Digoz Lozmaj" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="چوانگی" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E5%B8%9D%E5%9C%8B" title="羅馬帝國–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="羅馬帝國" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%B4-m%C3%A1_T%C3%A8-kok" title="Lô-má Tè-kok–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lô-má Tè-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E5%B8%9D%E5%9C%8B" title="羅馬帝國–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="羅馬帝國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2277#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&oldid=40489968" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&id=40489968&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%25BE%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C_%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2585"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%25BE%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C_%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2585"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_ancient_Rome" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2277" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35431660">.mw-parser-output .ib-country{border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-country td,.mw-parser-output .ib-country th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-full-data{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-full-data{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .infobox-header{text-align:left}.mw-parser-output .ib-country .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.2}.mw-parser-output .ib-country-names{padding-top:0.25em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-name-style{display:inline}.mw-parser-output .ib-country .infobox-image{padding:0.5em 0}.mw-parser-output .ib-country-anthem{border-top:1px solid #a2a9b1;padding-top:0.5em;margin-top:0.5em}.mw-parser-output .ib-country-map-caption{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-largest,.mw-parser-output .ib-country-lang{font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-ethnic,.mw-parser-output .ib-country-religion,.mw-parser-output .ib-country-sovereignty{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-country-fake-li{text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-fake-li2{text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-website{line-height:11pt}.mw-parser-output .ib-country-map-caption3{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-fn{text-align:right;margin:0 auto}.mw-parser-output .ib-country-fn-alpha{list-style-type:lower-alpha;margin-left:1em}.mw-parser-output .ib-country-fn-num{margin-left:1em}</style><table class="infobox ib-country vcard" style="font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above adr" style="padding:1 1 1;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="padding-top:1; font-weight:normal;">امپراتوری روم<br /><div style="display:inline" class="fn org country-name"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="مجلس سنا و مردم روم">Senatus PopulusQue Romanus</a></div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader">۲۷ قبل از میلاد–۳۹۵ بعد از میلاد<br />از ۳۹۵ تا ۴۷۶: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">روم غربی</a><br />از ۳۹۵ تا ۱۴۵۳: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">روم شرقی</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; width:58%; vertical-align:middle; padding-left:5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg" class="mw-file-description" title="پرچم"><img alt="پرچم" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/125px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png" decoding="async" width="125" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/188px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg/250px-Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg.png 2x" data-file-width="245" data-file-height="343" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;">پرچم</div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding: 0px 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Better_Imperial_Aquila.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Better_Imperial_Aquila.png/85px-Better_Imperial_Aquila.png" decoding="async" width="85" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Better_Imperial_Aquila.png/128px-Better_Imperial_Aquila.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Better_Imperial_Aquila.png/170px-Better_Imperial_Aquila.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;">نشان ملی</div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div class="switcher-container"><div><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Roman_Empire_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg/220px-Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg/330px-Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg/440px-Roman_Empire_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></span><span class="switcher-label" style="display:none" data-switcher-default="">نمایش نقشه جهانی</span></div><div><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Roman_Empire_Trajan_117AD.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Roman_Empire_Trajan_117AD.png/250px-Roman_Empire_Trajan_117AD.png" decoding="async" width="250" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Roman_Empire_Trajan_117AD.png/375px-Roman_Empire_Trajan_117AD.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Roman_Empire_Trajan_117AD.png/500px-Roman_Empire_Trajan_117AD.png 2x" data-file-width="2534" data-file-height="1614" /></a></span><span class="switcher-label" style="display:none">نمایش نقشه دقیق</span></div></div><div style="position:relative;top:0.3em;">بیشترین وسعت امپراتوری روم در زمان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پایتخت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a><br /><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="کنستانتینوپول">کنستانتینوپول</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زبان(های) رایج</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">دین(ها) <div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td class="infobox-data">دین چندگانه رومی<br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">حکومت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="امپراتوری">امپراتوری</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="امپراتور">امپراتور</a></th><td class="infobox-data"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">قوه مقننه</th><td class="infobox-data">سنای روم</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">تاریخ</th><td class="infobox-data"> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• بنیان‌گذاری </div></th><td class="infobox-data">۲۷ قبل از میلاد</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• فروپاشی </div></th><td class="infobox-data">۳۹۵ بعد از میلاد<br />از ۳۹۵ تا ۴۷۶: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">روم غربی</a><br />از ۳۹۵ تا ۱۴۵۳: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">روم شرقی</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">مساحت</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">۲۵ قبل از میلاد</th><td class="infobox-data">۲٬۷۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۰۶۰٬۰۰۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۱۷ میلادی</th><td class="infobox-data">۵٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۹۰۰٬۰۰۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label">۳۹۰ میلادی</th><td class="infobox-data">۴٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۷۰۰٬۰۰۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جمعیت‌شناسی">جمعیت</a></th></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۲۵ قبل از میلاد </div></th><td class="infobox-data">۵۶٫۸ میلیون نفر</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•  </div></th><td class="infobox-data">۸۸ میلیون نفر</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"><div id="before-after"></div> <b>پیشین</b></td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;"><b>پسین</b> </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Spqrstone.jpg/20px-Spqrstone.jpg" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Spqrstone.jpg/30px-Spqrstone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Spqrstone.jpg/40px-Spqrstone.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="521" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> </td></tr> </tbody></table> </td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Labarum.svg/20px-Labarum.svg.png" decoding="async" width="20" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Labarum.svg/30px-Labarum.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Labarum.svg/40px-Labarum.svg.png 2x" data-file-width="547" data-file-height="656" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg/20px-Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg/30px-Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg/40px-Byzantine_imperial_flag%2C_14th_century%2C_square.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="700" /></span></span> </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">امروز بخشی از</th><td class="infobox-data"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/23px-Flag_of_Portugal.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/35px-Flag_of_Portugal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/45px-Flag_of_Portugal.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/23px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/35px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/45px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/22px-Flag_of_Andorra.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/33px-Flag_of_Andorra.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/43px-Flag_of_Andorra.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="آندورا">آندورا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/23px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/35px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/46px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/23px-Flag_of_Austria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/35px-Flag_of_Austria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/45px-Flag_of_Austria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/23px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/35px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/45px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/16px-Flag_of_Switzerland.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/24px-Flag_of_Switzerland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/32px-Flag_of_Switzerland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span>  </span><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/23px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/35px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/46px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="لوکزامبورگ">لوکزامبورگ</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/23px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/35px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/46px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="لیختن‌اشتاین">لیختن‌اشتاین</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/23px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/35px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/23px-Flag_of_England.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/35px-Flag_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/46px-Flag_of_England.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/23px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/35px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/46px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/23px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/35px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/45px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/23px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/35px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/45px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/23px-Flag_of_Cyprus.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/35px-Flag_of_Cyprus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/45px-Flag_of_Cyprus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/23px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/35px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/46px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="مقدونیه شمالی">مقدونیه شمالی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/23px-Flag_of_Serbia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/35px-Flag_of_Serbia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/45px-Flag_of_Serbia.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/21px-Flag_of_Kosovo.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/32px-Flag_of_Kosovo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/42px-Flag_of_Kosovo.svg.png 2x" data-file-width="840" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%88" title="کوزوو">کوزوو</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/23px-Flag_of_Montenegro.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/35px-Flag_of_Montenegro.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/46px-Flag_of_Montenegro.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="مونته‌نگرو">مونته‌نگرو</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/23px-Flag_of_Croatia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/35px-Flag_of_Croatia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/46px-Flag_of_Croatia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کرواسی">کرواسی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/23px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/35px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/46px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجارستان">مجارستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/23px-Flag_of_Slovenia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/35px-Flag_of_Slovenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/46px-Flag_of_Slovenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C" title="اسلوونی">اسلوونی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/23px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/35px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/45px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/15px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/23px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/30px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></span></span>  </span><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان">واتیکان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/20px-Flag_of_San_Marino.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/31px-Flag_of_San_Marino.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/40px-Flag_of_San_Marino.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="سان مارینو">سان مارینو</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/23px-Flag_of_Wales.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/35px-Flag_of_Wales.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/46px-Flag_of_Wales.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%B2" title="ولز">ولز</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/23px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/35px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/45px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="مراکش">مراکش</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/23px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/35px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/45px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/23px-Flag_of_Tunisia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/35px-Flag_of_Tunisia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/45px-Flag_of_Tunisia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3" title="تونس">تونس</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/23px-Flag_of_Libya.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/35px-Flag_of_Libya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/46px-Flag_of_Libya.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="480" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="لیبی">لیبی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/23px-Flag_of_Egypt.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/35px-Flag_of_Egypt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/45px-Flag_of_Egypt.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/21px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/32px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/41px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Palestine.svg/23px-Flag_of_Palestine.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Palestine.svg/35px-Flag_of_Palestine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Palestine.svg/46px-Flag_of_Palestine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="فلسطین">فلسطین</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/23px-Flag_of_Lebanon.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/35px-Flag_of_Lebanon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/45px-Flag_of_Lebanon.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/23px-Flag_of_Jordan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/35px-Flag_of_Jordan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/46px-Flag_of_Jordan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="اردن">اردن</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/23px-Flag_of_Syria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/35px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/45px-Flag_of_Syria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/23px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/35px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/45px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان سعودی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/23px-Flag_of_Iraq.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/35px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/45px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/23px-Flag_of_Kuwait.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/35px-Flag_of_Kuwait.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/46px-Flag_of_Kuwait.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="کویت">کویت</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/23px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/35px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/45px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گرجستان">گرجستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/23px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/35px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/46px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/23px-Flag_of_Gibraltar.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/35px-Flag_of_Gibraltar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/46px-Flag_of_Gibraltar.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل طارق">جبل طارق</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/23px-Flag_of_Malta.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/35px-Flag_of_Malta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/45px-Flag_of_Malta.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="مالت">مالت</a></td></tr></tbody></table> <p><b>امپراتوری روم</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a>: <span lang="la" dir="ltr">Imperium Romanum</span>) یک دوره پس از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> در عصر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a> بود که بر پهنه وسیعی از اطراف <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="دریای مدیترانه">دریای مدیترانه</a> واقع در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a> و <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="غرب آسیا">غرب آسیا</a> حکومت می‌کرد. این امپراتوری یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های در زمان خود بوده و به همراه حکومت‌های ایرانی <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">شاهنشاهی اشکانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a> یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهان باستان عصر خود محسوب می‌شد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در امپراتوری روم که با وجود دگرگونی‌ها و فراز و نشیب بسیار از حدود سال ۲۷ قبل از میلاد تا ۴۷۶ بعد از میلاد دوام آورد تقریباً تمام دنیای متمدن کهن مغرب از لحاظ سیاسی متحد گردید و مردم نسل بعد از نسل در سایهٔ صلح و آرامش زندگی کردند. <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> مرکزی بود که در اطراف آن از هر سو دنیائی که در آن زمان مکشوف و معلوم بود حلقه‌وار آن را دربرگرفته‌بود. امپراتوری اصولاً مرکب بود از سواحل دریای مدیترانه؛ دریائی که شاهراه وسایل نقلیه و مواصلات بود و به‌جز <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="گالیا">گالیای</a> شمالی (<a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> کنونی) و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="بریتانیا (استان روم)">بریتانیا</a> و حوزه <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="رود راین">رود راین</a> هیچ نقطه‌ای از امپراتوری فاصله‌اش با این سواحل بیش از دویست میل نبود. این تمدن متحدالشکل بود، یک ملیت از ملیت دیگر متمایز نبود و تنها اختلاف فرهنگی اساسی این بود که در شرقِ <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ایتالیای رومی">ایتالیا</a> زبان مهم <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a> بود و در ایتالیا و غرب آن به <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a> تکلم می‌شد. همه‌جا شهرهایی به‌وجود آمده بود که در آن‌ها مردم به داد و ستد و تبادل آرا و افکار با یکدیگر مشغول بودند. عدهٔ این شهرها در شرق به‌مراتب زیادتر بود زیرا بیشتر صنایع دستی در آنجا رواج داشت و بیشتر مردم در این قسمت از امپراتوری اجتماع کرده‌بودند امّا در مغرب نیز شهرهایی پدید آمده‌بود. در حقیقت اکثر شهرهای کهنسال فرانسه، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> غربی و جنوبی به خود می‌بالند که در دوران تسلط رومی‌ها وجود داشته‌اند.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>رومی‌ها استعداد عجیبی در سازمان‌دادن، اداره امور حکومت و وضع قوانین داشتند. هرگز در تاریخ سابقه نداشت که لشکریان را این‌طور با نظم و ترتیب در دوران باستان طویلی نگه‌دارند و با صدور یک فرمان آنان را به چنین فاصله بعیدی گسیل دارند و با آرایش و حرکت دادن آن‌ها تا این اندازه در میدان‌های نبرد از وجودشان استفاده کنند. هرگز سابقه نداشت که از یک مرکز واحدی بر این همه انبوه جماعات مردم حکومت نمایند.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌لحاظ محلی شهرها و دولت-شهرها در بسیاری از امور داخلی خویش مستقل و خودمختار بودند؛ اما بالاتر از اینها عده‌زیادی از امرای امپراتوری (برای نمونه <a href="/wiki/%D9%84%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="لگاتوس">لگاتوس</a>) قرار داشتند که از نظر درجه و مرتبه تدریجاً بالا می‌رفتند تا می‌رسید به شخص امپراتور روم. دستگاه امپراتوری همچنین حافظ صلح (یا <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="پاکس رومانا">پاکس رومانا</a>) بود و حتی تا اندازه‌ای عدالت را در میان اتباع بیشمار خویش مجری می‌دانست و مقننین به تدوین و وضع اصولی می‌پرداختند که از آن پس به <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="حقوق رومی">قوانین روم</a> شهره شدند.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>امپراتوری روم مشتمل بر دنیای متمدن قدیم (مغرب ایران) از جمله <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="مصر (استان روم)">مصر</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="یونان رمی">یونان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1" title="آسیای صغیر">آسیای صغیر</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سوریه (استان روم)">سوریه</a> بود که هرکدام <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="استان‌های روم">ایالتی</a> از ایالات روم شدند و در هیچ‌کدام روم نفوذ عمیقی برجا نگذاشت مگر از لحاظ سیاسی در قلمرو غربی‌اش، یعنی نواحی امروزی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3" title="تونس">تونس</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="مراکش">مراکش</a>. رومی‌ها اگرچه در غلبه و استیلای خویش رحم و شفقتی نشان نمی‌دادند اما دست‌کم قاصد تمدن بودند و به عبارتی دیگر به این نواحی عقب‌افتاده عصارهٔ تمدن کهن <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جهان یونانی رومی">یونانی-رومی</a> را تحویل دادند. رومی شدن این نواحی چنان شدید بود که زبان لاتین در مغرب زبان رایج مردم گردید. بعداً در آفریقا، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="عربی">عربی</a> جای لاتین را گرفت امّا در سایر جاها به‌ویژه در فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و پرتغال تا به امروز آثار تحریف شدهٔ لاتین باقی‌مانده‌است.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تا قبل از قرن دوم پیش از میلاد، رومی‌ها در قالب جمهوری روم، بیشتر نواحی <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="غرب اروپا">غرب اروپا</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="خاور نزدیک">شرق نزدیک</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a> را تحت کنترل داشتند. با صدور <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="فرمان میلان">فرمان میلان</a> در ۳۱۳ میلادی توسط <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="کنستانتین یکم">کنستانتین یکم</a> نوع حکومت تغییر نموده و آیین نوین <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> در آن رسمیت یافت. در سالِ ۳۹۵ پس از میلاد با مرگ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودوسیوس اول">تئودوسیوس اول</a> امپراتوری به دو پاره <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">شرقی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">غربی</a> شد. دو پاره شدن امپراتوری موجب دو پاره شدن فرهنگ اروپایی و مسیحیتِ اروپایی شد؛ چنان‌که دولت روم شرقی نماینده فرهنگ یونانی و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" class="mw-redirect" title="کلیسای ارتدکس">کلیسای ارتدکس</a> بود و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">زبان یونانی</a> در آن رواج داشت، و دولت روم غربی هم نماینده فرهنگ لاتین. </p><p>در قرن پنجم میلادی، مرزهای امپراتوری روم مورد تاخت و تاز بربرهایی که تشنه تصرف سرزمین‌های تازه بودند قرار گرفت. بربرهای <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA" class="mw-disambig" title="گوت">گوت</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="واندال">واندال</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بورگاندی">بورگاندی</a> که از نژاد <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="ژرمن">ژرمن</a> بودند و همچنین <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86" title="هون">هون‌های</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%A7" title="آتیلا">آتیلا</a> در این تاخت و تاز شرکت داشتند. رومیها در بعضی موارد با بربرها مصالحه می‌کردند. گاهی نیز با ایجاد تفرقه در بین قبایل، آن‌ها را تضعیف می‌کردند. در اواخر قرن پنجم میلادی، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> فروپاشید، و بربرها حکومتهای پادشاهی جدیدی در اروپا بنا نهادند. در سال ۴۷۶ میلادی، آخرین امپراتور روم غربی، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="رومولوس آگوستولوس">رومولوس آگوستولوس</a>، توسط فرمانده سپاهان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%A2%DA%A9%D8%B1" title="اودوآکر">اودوآکر</a> که یک بربر بود، از قدرت کنار زده شد. بدینسان، امپراتوری روم غربی، تحت سلطه بربرها قرار گرفت. اما اندیشه ایجاد مجدد امپراتوری در غرب هیچگاه فراموش نشد و این امر را می‌توان در امثال <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شارلمانی">شارلمانی</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ناپلئون">ناپلئون</a> مشاهده کرد. با این حال نیمهٔ دیگر امپراتوری، یعنی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> تا سال ۱۴۵۳ میلادی، که به دست ترکان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="عثمانی">عثمانی</a> برافتاد، پابر جا ماند. </p><p>امپراتوری روم دو نتیجهٔ بزرگ برای دنیای غرب به‌بارآورد: یکی متحد کردن طوایف و اقوام مختلف اروپا زیر یک بیرق و تشکیل کشوری پهناور و دولتی نیرومند؛ دوم حفظ <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یونان باستان">تمدن یونان</a> و روم از زوال کامل هنگام <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA" title="دوره مهاجرت">هجوم قبایل وحشی</a> در قرن پنجم میلادی. هنر بزرگ رومیان آشنایی با شیوهٔ حکمرانی بود؛ آنان با ملل و اقوام مغلوب مهربانی می‌کردند و به ایشان می‌نمودند که منافعشان با آنِ روم یکی است، به هرمحل استقلال داخلی می‌دادند، عضویت جامعٔ روم و پذیرفتن تابعیت آن را برایشان آزاد می‌گذاشتند و بدیشان حق می‌دادند که به‌مقامات عالی نایل شوند. در نتیجه، قبایل مغلوب حاضر می‌شدند از شخصیت خویش چشم بپوشند و از جامعه و دین و عادات و نام‌خانوادگی و زبان قبیلهٔ خود دست‌بدارند. بدین‌ترتیب، وحدت زبان و قانون و پول و قواعد بازرگانی پدید آمد و آرامش و نظم در امپراتوری برقرار شد و همه از نعمت نظم و امنیت بهره‌مند شدند؛ زبان لاتین همگانی شد و جملگی اتباع ــ غیر از طبقات پست ــ بدان تکلم کردند، و تنها در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="مدیترانه شرقی">مدیترانه شرقی</a> زبان و فرهنگ یونانی برتری داشت که در آنجا نیز رومیان نکوشیدند زبان و فرهنگشان را بر مردم تحمیل کنند، بلکه با فراست از علوم و ادبیات آنان استفاده بردند و تمدن خود را گستراندند. اگر رومیان مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">روس‌ها</a> و اتریشیان و آلمانیان، که بعدتر آمدند، می‌کوشیدند تمدن خود را بر قبایل مغلوب تحمیل کنند، یک ملت و امپراتوری نیرومند ایجاد نمی‌شد.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیشینه"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4.DB.8C.D9.86.D9.87"></span>پیشینه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: پیشینه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Roman_Republic_Empire_map.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Roman_Republic_Empire_map.gif/200px-Roman_Republic_Empire_map.gif" decoding="async" width="200" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Roman_Republic_Empire_map.gif/300px-Roman_Republic_Empire_map.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Roman_Republic_Empire_map.gif/400px-Roman_Republic_Empire_map.gif 2x" data-file-width="626" data-file-height="595" /></a><figcaption>گسترهٔ زمانی امپراتوری روم:<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33470857">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#cd5c5c; color:black;"> </span> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> ۵۰۹ تا ۲۷ پ.م.</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:purple; color:white;"> </span> امپراتوری روم ۲۷ پ. م تا ۳۹۵ م.</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color: #00B7EB; color:black;"> </span> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> ۳۹۵ تا ۴۷۶ م.</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#BFFF00; color:black;"> </span> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="امپراتوری بیزانس">امپراتوری روم شرقی</a> ۳۹۵ تا ۱۴۵۳ م.</div></figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a>، و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></div> <p>پس از سقوط نظام <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a> (۷۵۰ تا ۵۱۰ پیش از میلاد) و به پیشنهاد <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="لوکیوس یونیوس بروتوس">لوکیوس یونیوس بروتوس</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%86%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجمع چنتوراتا">مجمعی همگانی</a> متشکل از <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="پلبی‌ها">پلبی‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="پاتریسی‌ها">پاتریسین‌های</a> رومی تشکیل شد، تا هربار یکی از سناتورها برای مدتی به عنوان رئیس حکومت برگزیده شود. برای جلوگیری از قدرت گرفتن رئیس از موقعیت خود، دو نفر یا دو <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول</a> با اختیارات مساوی در رأس حکومت قرار دادند. مهم‌ترین وظیفه کنسول، اداره دولت و اجرای قوانین تصویب شده در <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">مجلس سنا</a> بود. هر یک از این دو کنسول ارتش مجزایی داشتند. در حکومت جمهوری نیز مجلس سنا همچنان حق قانون‌گذاری و عزل و نصب کارگزاران دولتی از جمله قضاوت و مأموران جمع‌آوری مالیات را بر عهده داشتند. </p><p>به تدریج و با توسعه روم، جاده‌هایی امن و مستحکم از پایتخت روم به شهرهای دوردست ساخته شد. ساخت این جاده‌ها که با امتیاز بسیار دیگری همراه بود، باعث محکم تر شدن پیوندهای سیاسی و اجتماعی میان مردم شد، تا آنجا که در اواخر قرن دوم پیش از میلاد، تقریباً همه مردم شمال و جنوب <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ایتالیای رومی">ایتالیا</a> علاوه بر <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="خط لاتین">خط لاتین</a>، آداب و رسوم رومی‌ها را پذیرفته و جزئی از ملت واحد روم شده بودند. </p><p>جمهوری روم نبردهای بسیاری با <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="یونانیان">یونانیان</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" title="کارتاژ">کارتاژی‌ها</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C" title="امپراتوری سلوکی">سلوکیان</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">پارتی‌های</a> ایرانی داشتند و در اثر این نبردهای گوناگون قلمروی وسیع یافتند. اوج قدرتشان در زمان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="تریوم‌ویرات اول">حکومت سه‌نفره</a> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B3" title="کراسوس">کراسوس</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85%D9%BE%D9%87" title="پومپه">پومپیئوس</a> بود. اما سزار پس از مدتی قدرت را در انحصار خود درآورد و جمهوری روم را به صورت دیکتاتوری‌ای در چنگ خود داشت. با <a href="/wiki/%D9%82%D8%AA%D9%84_%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="قتل ژولیوس سزار">قتل او</a> در ۱۵ مارس ۴۴ قبل از میلاد جمهوری دچار افول شد و نهایتاً فروپاشید. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="شکل‌گیری_عصر_امپراتوری"><span id=".D8.B4.DA.A9.D9.84.E2.80.8C.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DB.8C_.D8.B9.D8.B5.D8.B1_.D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>شکل‌گیری عصر امپراتوری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: شکل‌گیری عصر امپراتوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:0005MAN-OctAugusto.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/0005MAN-OctAugusto.jpg/150px-0005MAN-OctAugusto.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/0005MAN-OctAugusto.jpg/225px-0005MAN-OctAugusto.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/0005MAN-OctAugusto.jpg/300px-0005MAN-OctAugusto.jpg 2x" data-file-width="675" data-file-height="900" /></a><figcaption>قطعه مجسمه برنزی از سوارکاری <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">آگوستوس</a>، قرن یکم میلادی.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">آگوستوس</a> (با نام پیشین اکتاویان)، نوهٔ خواهر و وارث سزار، پس از مرگ او خود را جانشینش نامید. جنگ‌ها و منازعاتی میان حامیان او و جمهوری‌خواهان رخ داد و نهایتاً پس از پیروزی آگوستوس در <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A2%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%85" title="نبرد آکتیوم">نبرد آکتیوم</a> و متعاقب آن مرگ <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="مارک آنتونی">مارک آنتونی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D8%A7_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85" class="mw-redirect" title="کلئوپاترا هفتم">کلئوپاترا</a>، دیگر رقیب قدرتمندی برای وی وجود نداشت. اکتاویان به تنها حکمران روم تبدیل شده بود و بلافاصله دست به اصلاحات گسترده زد. زمانی که اکتاویان به امپراتوری برگزیده شد و فرمانروایی جهان روم را به دست گرفت، مجلس سنا لقب <b>آگستوس</b> (بلند مرتبه) را به وی اعطا کرد. </p><p>پیش از اینکه او به مقام امپراتوری برسد، لقب <b>سزار</b> یا <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B5%D8%B1" title="قیصر">قیصر</a> را به عنوان جزئی از نام خانوادگی خود انتخاب کرده بود اما بعدها به عنوان و لقب رسمی امپراتور تغییر پیدا کرد. آگوستوس می‌دانست که مقام امپراتوری برای رومی‌ها که قرن‌ها با نظام جمهوری خو گرفته بودند، نوعی وحشت و نگرانی به بار داشت. او به دنبال این بود که تَوَهُم وجود حکومت جمهوری مشروطه را حفظ کند، به همین دلیل بود که در سال ۲۷ قبل از میلاد، رسماً تمام اختیارات فوق‌العاده خود را به مجلس سنا واگذار کرد. اما تمام <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="سناتور">سناتورهایی</a> که از طرفداران خود وی بودند، این موضوع را نپذیرفتند و از او تقاضا کردند تا قدرت را در دست خود نگه دارد. بنابر گزارش‌ها، زمانی که مردم عادی روم متوجه شدند که امپراتورشان قصد کناره‌گیری دارد، دست به شورش زدند. مجلس سنا و آگوستوس توانستند به یک توافق برسند که براساس آن، مشروعیت و اعتبار لازم به عنوان حاکم مطلق به آگوستوس داده می‌شد و به مردم اطمینان می‌داد که او یک حاکم ظالم نیست و از همان زمان، دوره طولانی مدتی تحت عنوان <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="پاکس رومانا">پاکس رومانا</a> (به معنی صلح رومی) آغاز شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سلسله_آگوستوس_جولیا"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.87_.D8.A2.DA.AF.D9.88.D8.B3.D8.AA.D9.88.D8.B3_.D8.AC.D9.88.D9.84.DB.8C.D8.A7"></span>سلسله آگوستوس جولیا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: سلسله آگوستوس جولیا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نخستین امپراتوران رومی از اعضا خانواده <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">آگوستوس</a> بودند. با اینکه از دخترش <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="جولیا">جولیا</a> صاحب ۳ نوه بود، اما هیچ‌یک از آن‌ها آنقدر زنده نماندند تا جانشین پدربزرگشان شوند. به همین دلیل آگوستوس پسر خوانده‌اش را که پسر زن اولش بود، به عنوان جانشین خود به <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">سنا</a> معرفی کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تیبریوس_(۱۴_تا_۳۷_میلادی)"><span id=".D8.AA.DB.8C.D8.A8.D8.B1.DB.8C.D9.88.D8.B3_.28.DB.B1.DB.B4_.D8.AA.D8.A7_.DB.B3.DB.B7_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>تیبریوس (۱۴ تا ۳۷ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: تیبریوس (۱۴ تا ۳۷ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tiberius%26Livia_Aureus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tiberius%26Livia_Aureus.jpg/200px-Tiberius%26Livia_Aureus.jpg" decoding="async" width="200" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tiberius%26Livia_Aureus.jpg/300px-Tiberius%26Livia_Aureus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tiberius%26Livia_Aureus.jpg/400px-Tiberius%26Livia_Aureus.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="377" /></a><figcaption>روی سکه تصویری از <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیبریوس">تیبریوس</a>، پشت سکه تصویری از همسر اول <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="لیویا">لیویا</a> به عنوان <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A6%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="صلح اورئوس (صفحه وجود ندارد)">صلح اورئوس</a> کشیده شده.</figcaption></figure> <p>سال‌های نخستین حکومت <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیبریوس">تیبریوس</a> با صلح و آرامش همراه بود. او که دارای قدرت‌های همه‌جانبه و مطلق بر روی همه روم و رومیان بود و خزانه امپراتوری را غنی کرده بود، طولی نکشید که حکومتش مورد حمله قرار گرفت. در سال ۱۹ میلادی، او به خاطر مرگ برادرزاده‌اش که طرفدار <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ژرمن‌ها">ژرمن‌ها</a> بود، مورد سرزنش قرار گرفت. در سال ۲۳ میلادی نیز با کشته شدن پسرش در میدان جنگ، گوشه‌نشین و مُنزَوی شد و شروع به محاکمه و اعدام کسانی کرد که متهم به وطن فروشی و خیانت بودند. او پس از مدتی قدرت را به فرمانده و بخشدار قدرتمند <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="گارد پرتورین">گارد پرتورین</a> خود، <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="سجانوس (صفحه وجود ندارد)">سجانوس</a> واگذار کرد و خود در سال ۲۶ میلادی، بازنشسته شد. اما سجانوس در غیاب امپراتور شروع به تحکیم و تثبیت قدرتش کرد و با اشتیاق به شکنجه و آزار و اذیت مردم پرداخت. در این زمان با شکایت مردم و سناتورها، تیبریوس دوباره به قدرت بازگشت و سجانوس را همراه شُرَکای وی اعدام کرد. شکنجه و آزار و اذیت به دلیل بدگمانی وی تا آخر حکومتش ادامه داشت. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کالیگولا_(۳۷_تا_۴۱_میلادی)"><span id=".DA.A9.D8.A7.D9.84.DB.8C.DA.AF.D9.88.D9.84.D8.A7_.28.DB.B3.DB.B7_.D8.AA.D8.A7_.DB.B4.DB.B1_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>کالیگولا (۳۷ تا ۴۱ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: کالیگولا (۳۷ تا ۴۱ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cor-aabr001903.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Cor-aabr001903.jpg/150px-Cor-aabr001903.jpg" decoding="async" width="150" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Cor-aabr001903.jpg/225px-Cor-aabr001903.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Cor-aabr001903.jpg/300px-Cor-aabr001903.jpg 2x" data-file-width="338" data-file-height="480" /></a><figcaption>نقاشی خیالی <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رنسانس">رنسانسی</a> از تصویر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="کالیگولا">کالیگولا</a></figcaption></figure> <p>در زمان مرگ <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیبریوس">تیبریوس</a> بیش‌تر افرادی که احتمال می‌رفت جانشین وی شوند، به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیده بودند. جانشین قانونی او که انتخاب خود تیبریوس نیز بود، برادرزاده‌اش <b>گایوس</b> بود که بیش‌تر به <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="کالیگولا">کالیگولا</a> یا <b>پوتین کوچک</b> مشهور بود. کالیگولا کار خود را خوب آغاز کرد. او به شکنجه‌ها و آزار و اذیت‌ها پایان داد و سوابق و پیشینه عمویش را سوزاند و از اذهان مردم پاک کرد، اما متأسفانه خیلی سریع به دام بیماری افتاد. </p><p>او دچار نوعی بیماری تزلزل عقلی و روانی شد که به اختلالِ مَشاعِر و دیوانگی مُنجَر گشت. کالیگولا دستور داد تا مجسمه‌ای از خودش بسازند و در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="معبد اورشلیم">معبد اورشلیم</a> قرار دهند که بدون شَک مُنجَر به شورش شد. او فرمان می‌داد تا مُزدورانش به‌طور مخفیانه افرادی از وابستگان و طرفدارانش را به قتل برسانند، بعد آن‌ها را به قصر خودش احضار می‌کرد و زمانی که این افراد حاضر نمی‌شدند، با شوخی و مسخرگی می‌گفت که آن‌ها حتماً خودکشی کرده‌اند. کالیگولا در اواخر عمر حمله‌ای را به ایران آغاز نمود و تلاش کرد <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">دولت اشکانی</a> را ساقِط کند، اما موفقیتی به دست نیاورد. کالیگولا سر انجام در سال ۴۱ میلادی، به دست <b>رئیس گارد سلطنتی</b> خود ترور شد. در این میان تنها عضو خاندان سلطنتی که از فتنه‌های او جان سالم به در برده بود، عمویش <b><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کلودیوس">کلادیوس</a></b> بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کلادیوس_(۴۱_تا_۵۴_میلادی)"><span id=".DA.A9.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.D9.88.D8.B3_.28.DB.B4.DB.B1_.D8.AA.D8.A7_.DB.B5.DB.B4_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>کلادیوس (۴۱ تا ۵۴ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: کلادیوس (۴۱ تا ۵۴ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg/150px-Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg/225px-Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg/300px-Statue_Claudius_Vatikanische_Museen.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="کلادیوس">کلادیوس</a> به عنوان <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a> خدای رومیان به تصویر کشیده شده‌است، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="موزه واتیکان">موزه واتیکان</a>.</figcaption></figure> <p>از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="کلادیوس">کلادیوس</a> به عنوان یک انسان ضعیف‌النفس و احمق یاد می‌شود، با این وجود، او نه مثل عمویش تیبریوس گرفتار شک و بدگمانی بود و نه مثل کالیگولا دیوانه؛ بنابراین، قادر بود تا با توانایی عاقلانه و منطقی بر روم حکومت کند. او در زمان حکومت خود، دستگاه اداری خود را بهتر کرد و مانع از دیوان‌سالاری در دستگاه‌های اداری شد و حقوق <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="شهروندی">شهروندی</a> را بالا برد. او در سال ۴۳ میلادی، طی یک حمله موفق، بریتانیا را فتح کرد و آنجارا مستعمره روم ساخت و همچنین بیشتر استان‌های شرقی را به امپراتوری ملحق کرد و همچنین دستور داد تا در جنوب روم چند <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="بندرگاه">بندرگاه</a> بسازند. کلادیوس در زندگی شخصی خود چندان موفق نبود. همسر اولش <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="میسالینا (صفحه وجود ندارد)">میسالینا</a> به او خیانت کرد و زمانی که کلادیوس به این موضوع پی برد او را اعدام کرد و با برادرزاده‌اش <a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%A7_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="اگریپینا کوچک">آگریپینا جوان</a> ازدواج کرد. آگریپینا توانست همراه چند تن از برده‌های آزاد شده امپراتوری (یا همان ارکان دولتی که اصیل زاده بودن)، میزان زیادی از قدرتهای استبدادی او را از چنگش در بیاورد و به‌جای او و در پشت صحنه حکومت کند. اگرچه گزارشهای ضِد و نَقیضی در مورد مرگ کلادیوس وجود دارد، اما این احتمال قوی است که آگریپینا به طرز ماهرانه‌ای امپراتور را مسموم کرده باشد. مرگ کلادیوس راه را برای به قدرت رسیدن پسر ۱۷ ساله آگریپینا هموار کرد، پسری به نام <b>لوسیوس دامیتیوس نرون</b>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نِرون_(۵۴_تا_۶۸_میلادی)"><span id=".D9.86.D9.90.D8.B1.D9.88.D9.86_.28.DB.B5.DB.B4_.D8.AA.D8.A7_.DB.B6.DB.B8_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>نِرون (۵۴ تا ۶۸ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: نِرون (۵۴ تا ۶۸ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nero_charity.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Nero_charity.jpg/200px-Nero_charity.jpg" decoding="async" width="200" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Nero_charity.jpg/300px-Nero_charity.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Nero_charity.jpg/400px-Nero_charity.jpg 2x" data-file-width="764" data-file-height="399" /></a><figcaption>سکه‌ای از <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a>، توزیع خیریه برای هر شهروند(۶۴ تا۶۶).</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a></div> <p>در اوایل حکومت <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a> او به‌طور کامل متمرکز شده بود به مادرش <a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%A7_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="اگریپینا کوچک"> اگریپینا جوان</a> و در همه حکومت خود با مادر خود مشترکاً حکم می‌راند اما بزودی نرون از مداخله بیش از حد مادر خود در زندگی شخصی و کلیه حکومتش بشدت ناراضی شد و او را کشت. نرون در طول فرمانروایی خود، بیشترین تمرکز او روی <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست">سیاست</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="تجارت">تجارت</a> و گسترش فرهنگی روم بود. او سالن‌هایی برای تئاتر ساخت و مسابقات کُشتی را ترتیب داد. از جمله اقدامات کارهایی که در زمان فرمانروایی او انجام شد، جنگ با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> بود که سرانجام به امضاء قرارداد صلح با امپراتور اشکانیان منتهی شد. سرکوبی شورش بریتون در خلال سال‌های ۶۰ تا ۶۱ میلادی و گسترش روابط فرهنگی با <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a> از دیگر کارهای مهم او بود. با این وجود، نِرون یک امپراتور مُستَبِد و ظالم بود، به‌طوری‌که در سال ۶۴ میلادی، زمانی که شهر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> به خاطر آتش‌سوزی در حال نابود شدن بود، به کارهای بیهوده از جمله نقاشی و سرودن شعر می‌پرداخت. چهار سال بعد از واقعه، نِرون در یک کودتای نظامی از قدرت ساقِط شد و برای اینکه توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> اعدام نشود، خودکشی کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سالی_با_چهار_امپراتور_(۶۸_تا_۶۹_پس_از_میلاد)"><span id=".D8.B3.D8.A7.D9.84.DB.8C_.D8.A8.D8.A7_.DA.86.D9.87.D8.A7.D8.B1_.D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1_.28.DB.B6.DB.B8_.D8.AA.D8.A7_.DB.B6.DB.B9_.D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.29"></span>سالی با چهار امپراتور (۶۸ تا ۶۹ پس از میلاد)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: سالی با چهار امپراتور (۶۸ تا ۶۹ پس از میلاد)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="سال چهار امپراتور">سال چهار امپراتور</a></div> <p>خودکشی اجباری امپراتور نرون در سال ۶۸ میلادی، باعث جنگ قدرت یکساله‌ای میان فرماندهان ارتش شد، که از آن به سال چهار امپراتور یاد می‌شود. طی این یکسال (که از ژوئن سال <a href="/wiki/%DB%B6%DB%B8" class="mw-disambig" title="۶۸">۶۸</a> تا دسامبر سال <a href="/wiki/%DB%B6%DB%B9" class="mw-disambig" title="۶۹">۶۹</a> طول کشید)، امپراتوری روم شاهد ظهور و سقوط پی در پی چهار فرمانده نظامی شد که یکی پس از دیگری به قدرت می‌رسیدند و پس از مدت کوتاهی توسط فرماندهان دیگر کشته می‌شدند. سرانجام آخرین فرماندهان، یعنی <b>وسپاسین</b> توانست قدرت را حفظ کند. این دوره از جنگ‌های داخلی در حقیقت نشان دهنده آشفتگی سیاسی بود که از آن پس، به صورت ادواری ادامه پیدا کرد و با روی کار آمدن سلسله‌های مختلف در تاریخ امپراتوری روم ثبت شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سلسله_فلاویان"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.87_.D9.81.D9.84.D8.A7.D9.88.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>سلسله فلاویان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: سلسله فلاویان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اگرچه دوران حکومت و فرمانروایی خانواده فلاوین‌ها کوتاه بود، اما آن‌ها موفق شدند تا دوباره پایداری و ثبات را به امپراتوری روم بازگردانند و کمک کنند تا امپراتوری، با ثبات بیشتری روی پای خود بایستد. هرچند عملکرد هر سه امپراتور این سلسله؛ یعنی، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="وسپاسین">وسپاسین</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="تیتوس">تیتوس</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دومیتیان">دومیتیان</a> مورد نقد و سرزنش فراوان قرار گرفت (<i>البته بیشتر آن‌ها به دلیل تمرکز امپراتوران بر روی قدرت و فرمانروایی بود</i>)، آن‌ها دست به اصلاحات مهمی نیز زدند که باعث شد تا امپراتوری روم تا اواخر قرن سوم تقریباً باثبات و مستحکم بماند. با این وجود، سوابق و پیشینه نظامی آنها، باعث کاسته شدن از اختیارات <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> شد. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Vespasianus03_pushkin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Vespasianus03_pushkin.jpg/150px-Vespasianus03_pushkin.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Vespasianus03_pushkin.jpg/225px-Vespasianus03_pushkin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Vespasianus03_pushkin.jpg/300px-Vespasianus03_pushkin.jpg 2x" data-file-width="760" data-file-height="1014" /></a><figcaption>مجسمهٔ <a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="وسپاسین">وسپاسین</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="موزه پوشکین">موزه پوشکین</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg/150px-Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg" decoding="async" width="150" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg/225px-Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg/300px-Pompeii_Garden_of_the_Fugitives_02.jpg 2x" data-file-width="580" data-file-height="852" /></a><figcaption>فوران <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%88" title="وزوو">آتشفشان وزوو</a> به‌طور کامل تخریب‌گر شهر <a href="/wiki/%D9%BE%D9%85%D9%BE%D8%A6%DB%8C" title="پمپئی">پمپئی</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هرکولانیوم">هرکولانیوم</a>، امروز قالب گچی از قربانیان این واقعه.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="وسپاسین_(۶۹_تا_۷۹_میلادی)"><span id=".D9.88.D8.B3.D9.BE.D8.A7.D8.B3.DB.8C.D9.86_.28.DB.B6.DB.B9_.D8.AA.D8.A7_.DB.B7.DB.B9_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>وسپاسین (۶۹ تا ۷۹ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: وسپاسین (۶۹ تا ۷۹ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>وسپاسین یک ژنرال فوق‌العاده موفق رومی بود که فرماندهی و حکمرانی بیشتر مناطق شرقی امپراتوری به او واگذار شده بود. او ابتدا از <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7" title="گالبا">گالبا</a> حمایت و جانبداری کرد اما بعد از مرگش، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="وسپاسین">وسپاسین</a> تبدیل به یک مُدَعی برای کسب قدرت شد. به دنبال خودکشی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="اتو (امپراتور روم)">اتو</a>، وسپاسین مسئولیت تهیه و تأمین غلات روم در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="مصر (استان روم)">مصر</a> را به دست گرفت و این مسئولیت او را در جایگاه مناسبی قرار داد تا بتواند حریف باقی‌مانده خود <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویتیلیوس (صفحه وجود ندارد)">ویتیلیوس</a> را شکست بدهد و از میدان به در کند. در دسامبر ۶۹میلادی، گروهی از هواداران وسپاسین توانستند روم را تصرف و اشغال کنند. ویتیلیوس توسط نیروهای خودی به قتل رسید و روز بعد وسپاسین با ۶۰ سال سن توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> به عنوان امپراتور مورد تأیید قرار گرفت. در سال ۷۳میلادی، وسپاسین با کسب اختیارات جدید توانست ترکیب و افراد مجلس سنا را تعیین کند و بر آن نظارت داشته باشد. او از این قدرت خودش استفاده کرد تا <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="سناتور">سناتورهای</a> مخالف خود را از مجلس اخراج کند. وسپاسین طی چند سالِ نخستِ حکومت خود، فشارهای مالی را که به دلیل تُندرَوی‌ها و جنگ‌های داخلی به وجود آمده بود تقلیل داد. او نخستین بار <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%85" title="کولوسئوم">کولوسئوم</a> (با نام اصلی: آمفی تأتروم فلاویوم) و نیز سالن اجتماعی ساخت تا مردم با مراجعه به این مکان‌ها مدتی را به آرامش روحی و خوشی بگذرانند. وسپاسین علاوه بر ساخت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF" class="mw-redirect" title="معبد">معابد</a>، کمک‌های مالی زیادی به <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1" title="هنر">هنر</a> اختصاص داد. او فرمان به ساختن تماشاگاه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%85" title="کولوسئوم">کولوسئوم</a> داد ولی پیش از به پایان رسیدن ساختمان این بنا مرد و در زمان فرمانروایی پسرش <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دومیتیان">دومیتیان</a> ساختن این بنا به پایان رسید. او کُرسی خَطابه و سُخنوَری را در دانشگاه‌ها ایجاد کرد و در تمام استان‌ها برای مردم کار و شغل به وجود آورد. او توجه ویژه‌ای به اسپانیا در غرب داشت و در آنجا حقوق لاتین را به بیش از ۳۰۰ شهر اعطا کرد. او همچنین برای اینکه بتواند جلوی کودتای نظامی توسط فرماندهان ایالت‌های دور را بگیرد، لشکریان را در دسته‌های مختلف در سرتاسر مرز تقسیم کرد. شاید مهم‌ترین اصلاح نظامی که به دست او انجام شد، افزایش سربازگیری از سرزمین‌های تازه تصرف شده بود تا آن مناطق را رومی‌کند و مردم را با ویژگی رومی‌ها آشنا کند. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Titus_Augustus_Denarius.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Titus_Augustus_Denarius.png/200px-Titus_Augustus_Denarius.png" decoding="async" width="200" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Titus_Augustus_Denarius.png/300px-Titus_Augustus_Denarius.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Titus_Augustus_Denarius.png/400px-Titus_Augustus_Denarius.png 2x" data-file-width="578" data-file-height="270" /></a><figcaption>سکه دیناری با چهره‌ای از <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="تیتوس">تیتوس</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تیتوس_(۷۹_تا_۸۱_میلادی)"><span id=".D8.AA.DB.8C.D8.AA.D9.88.D8.B3_.28.DB.B7.DB.B9_.D8.AA.D8.A7_.DB.B8.DB.B1_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>تیتوس (۷۹ تا ۸۱ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: تیتوس (۷۹ تا ۸۱ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="تیتوس">تیتوس</a> بزرگ‌ترین پسر وسپاسین بود. او به عنوان ژنرال کارآمد و با لیاقت تحت نظر و فرماندهی پدرش خدمت کرده بود. او حفاظت از <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="شرق">شرق</a> و در نهایت فرماندهی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="ارتش روم">ارتش روم</a> در <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="یهودا">یهودا</a> (فلسطین امروزی) را بر عهده گرفت و توانست شورش یهودیان را در آن سرزمین سرکوب کند. او زمانی که امپراتور شد جَوی از نگرانی و اضطراب بر جامعه حُکمفرما شد اما توانست خیلی سریع شایستگی و لیاقت خود را نشان دهد و حتی برای اینکه اعتماد مردم را جلب کند، دستور داد تا بسیاری از تبعیدیانی که توسط پدرش از کشور خارج شده بودند، بازگردانده شوند. با این وجود حکومت او پر از مصیبت و بدبختی بود. در سال <a href="/wiki/%DB%B7%DB%B9" class="mw-disambig" title="۷۹">۷۹میلادی</a>، کوه <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%88" title="وزوو">آتشفشان وزوو</a> به درون شهر <a href="/wiki/%D9%BE%D9%85%D9%BE%D8%A6%DB%8C" title="پمپئی">پمپئی</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هرکولانیوم">هرکولانیوم</a> سرازیر شد و هزاران انسان زیر خاکستر مدفون شدند. یک سال بعد با وقوع آتش‌سوزی، بخش اعظم شهر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> دچار حریق شد. اما تیتوس با دست و دلبازی و بخشندگی، دوباره شهر روم را ترمیم و تعمیر کرد و این کار باعث شد تا او بسیار مورد علاقه مردم قرار گیرد. او در سال ۸۰میلادی، آمفی تئاتر بزرگ <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%85" title="کولوسئوم">کولوسئوم</a> را که پدرش کار ساخت آن را شروع کرده بود، به پایان رساند و نبرد گلادیاتورها را در آنجا برگزار کرد. اما شایعه‌ای در جامعه رواج پیدا کرد که برادرش <b>دومیتیان</b> برای اینکه بتواند امپراتور شود، تیتوس را به قتل رسانده‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دومیتین_(۸۱_تا_۹۶_میلادی)"><span id=".D8.AF.D9.88.D9.85.DB.8C.D8.AA.DB.8C.D9.86_.28.DB.B8.DB.B1_.D8.AA.D8.A7_.DB.B9.DB.B6_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>دومیتین (۸۱ تا ۹۶ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: دومیتین (۸۱ تا ۹۶ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تمام فلاوین‌ها به خاطر خود رای بودن و مُستَبِد بودن رابطه ضعیفی با <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنای روم</a> داشتند با این وجود، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دومیتیان">دومیتیان</a> تنها فردی بود که با مشکلات و مسائل مهمی مواجه شد. نظارت و کنترل‌های پیاپی او به عنوان یک کنسول، در تمام مدت فرمانروایی اش همان رَوِشی بود که پیشینیان و پیشگامان او به کار می‌بستند. به علاوه او در جنگ‌ها غالباً به عنوان یک فرمانده با لباس رسمی کاملاً نظامی شرکت می‌کرد که در حقیقت این کار توهین و بی‌احترامی به این نظر بود که امپراتور در اصل پادشاه مملکت است نه دیکتاتور نظامی. اگرچه او در مجلس سنا از اعتبار برخوردار نبود، اما با اقدامات و برنامه‌های مختلف مانند بذل و بخشش‌های مادی به همه ساکنین شهر، اجرای نمایش‌های مُهَیِج در آمفی تأتر و ادامه دادن طرح و برنامه‌های پدر و برادرش مردم را شاد و راضی نگه می‌داشت. همچنین از قرار معلوم، او ذوق و عقل مالی را از پدرش به ارث برده بود زیرا اگر چه او خیلی دست و دل باز بود، اما خزانه‌ای پُر پول برای جانشینان خود به ارث گذاشت و به خوبی از این امانت نگهداری کرد و در اختیار نسل بعد قرار داد. با این وجود، وقتی دومیتین به پایان حکومتش نزدیک شد، به شدت دچار بدگُمانی شد. این بیماری او مُنجَر به تعداد بسیار زیادی توقیف و بازداشت شد، اعدام و ضبط و مصادره دارائی‌ها شد و کار به جایی رسید که نزدیک‌ترین مشاوران و اعضای خانواده او با ترس و وحشت زندگی می‌کردند. سرانجام ترس از اَعمال غیرمنطقی او سبب شد تا دشمنانش در مجلس سنا با همراهی اعضای گارد ویژه در سال ۹۶میلادی ترتیب قتل او را بدهند و او را بکشند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سلسله_آنتونین"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.87_.D8.A2.D9.86.D8.AA.D9.88.D9.86.DB.8C.D9.86"></span>سلسله آنتونین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: سلسله آنتونین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قرن دوم میلادی در تاریخ روم به <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دودمان آنتونی نروایی">دوره پنج امپراتور خوب</a> و توانا یعنی <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7" title="نروا">نروا</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هادریان">هادریان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آنتونیوس پیوس">آنتونیوس پیوس</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="مارکوس اورلیوس">مارکوس اورلیوس</a> شناخته شده‌است. در این دوره، سلسله مقتدر بر روی کارآمد و امپراتوری روم را به اوج و پیشرفت و تَرَقی رساند. هرکدام از امپراتورهای این سلسله، در زمان حیات خود، جانشین خود را انتخاب می‌کردند و این کار را براساس شایستگی و لیاقت مردان مورد نظر خود انجام می‌دادند. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nerva_pushkin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nerva_pushkin.jpg/150px-Nerva_pushkin.jpg" decoding="async" width="150" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nerva_pushkin.jpg/225px-Nerva_pushkin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nerva_pushkin.jpg/300px-Nerva_pushkin.jpg 2x" data-file-width="696" data-file-height="942" /></a><figcaption>مجسمه <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7" title="نروا">نروا</a> به عنوان <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a> خدای رومیان در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="موزه پوشکین">موزه پوشکین</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نروا_(۹۶_تا_۹۸_میلادی)"><span id=".D9.86.D8.B1.D9.88.D8.A7_.28.DB.B9.DB.B6_.D8.AA.D8.A7_.DB.B9.DB.B8_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>نروا (۹۶ تا ۹۸ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: نروا (۹۶ تا ۹۸ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7" title="نروا">نروا</a> بعد از به قدرت رسیدن، فضا و جو جدیدی را به وجود آورد. او تمام زندانیانی را که به خاطر خیانت و وطن فروشی در دوره فلاویان‌ها زندانی شده بودند، آزاد کرد و تعقیب وطن فروشی را غیرقانونی اعلام کرد. او سپس بیشتر اموال و دارایی‌های ضبط و توقیف شده را به صاحبان خود بازگرداند و رابطه خود و امپراتوری را با <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> زیاد کرد. او از این کارها و اقدامات به عنوان وسیله‌ای برای جلب محبوبیت در میان مردم استفاده می‌کرد، اما این کارها نتوانست کاملاً به او کمک کند. ارتش همچنان از دومیتین حمایت می‌کرد به همین دلیل بود که در سال ۹۷میلادی، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پرتورین">گارد امپراتوری</a> به کاخ امپراتوری حمله کرد و نروا را گروگان گرفتند. در آن زمان، نروا مجبور شد به خواسته‌های آن‌ها تن دهد و کسانی را که مسئول مرگ دومیتین بودند، تحویل دهد. مدت کوتاهی بعد از این واقعه، نروا به منظور حفظ حکومت و فرمانروایی خود، <b>تراژان</b> را که فرماندهی ارتش‌های روم در سرزمین <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="ژرمن">ژرمن</a> را در اختیار داشت، به عنوان فرزندخوانده و جانشین خود انتخاب کرد. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Trajan_RIC_325_-_650918.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Trajan_RIC_325_-_650918.jpg/200px-Trajan_RIC_325_-_650918.jpg" decoding="async" width="200" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Trajan_RIC_325_-_650918.jpg/300px-Trajan_RIC_325_-_650918.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/Trajan_RIC_325_-_650918.jpg 2x" data-file-width="325" data-file-height="156" /></a><figcaption>سکه اورئوس صادر شده توسط <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a>، به پاس جشن فتح قسمت زیادی از خاک <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تراژان_(۹۷_تا_۱۱۷_میلادی)"><span id=".D8.AA.D8.B1.D8.A7.DA.98.D8.A7.D9.86_.28.DB.B9.DB.B7_.D8.AA.D8.A7_.DB.B1.DB.B1.DB.B7_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>تراژان (۹۷ تا ۱۱۷ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: تراژان (۹۷ تا ۱۱۷ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>با مرگ نابهنگام نروا، جانشینش <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a> به حکومت رسید. مهم‌ترین رویداد حکومت تراژان، حمله به شرق بود. در سال ۱۱۲میلادی، رومی‌ها از اینکه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> یک حاکمِ دست نشانده را بدون هماهنگی رومی‌ها بر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> منصوب کرده بودند، عصبانی شد. ارمنستان، سرزمین پادشاهی بود که دو امپراتوری بزرگ روم و اشکانی از سال‌ها پیش به‌طور مشترک بر آن سلطه و نفوذ داشتند. تراژان ابتدا به سوی ارمنستان لشکرکشی کرد. او شاه ارمنستان را که از طرف اشکانیان منصوب شده بود، از مقام سلطنت خَلع کرد و ارمنستان را به امپراتوری ملحق کرد. سپس به سمت جنوب حرکت کرد و به <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="میان‌رودان">میان‌رودان</a>، یعنی سرزمین غربی اشکانیان وارد شد و شهر <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_(%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="بابل (دولت‌شهر)">بابل</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="سلوکیه">سلوکیه</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%81%D9%88%D9%86" title="تیسفون">تیسفون</a> را تصرف کرد. او سپس به مسیر خود به طرف <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="خلیج فارس">خلیج فارس</a> ادامه داد و شهر بزرگ <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B4" title="شوش">شوش</a> را نیز تصرف کرد، اما با خروج ارتش روم ایرانی‌ها شورش کردند و به این ترتیب این شهرها دوباره به دست اشکانیان افتاد و <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88_(%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C)" class="mw-redirect" title="خسرو (اشکانی)">خسرو اشکانی</a> دوباره به حکومت رسید. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg/125px-Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg" decoding="async" width="125" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg/188px-Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg/250px-Hadrian_Greek_BM_Sc1381.jpg 2x" data-file-width="2150" data-file-height="3590" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="هادریانوس">هادریانوس</a> در لباس یونانی.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg/150px-Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg" decoding="async" width="150" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg/225px-Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg/300px-Hadrian%27s_Wall_west_of_Housesteads_3.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>بخش‌هایی باقی‌مانده از <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوار هادریان">دیوار هادریان</a> در هوسستیدز.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هادریانوس_(۱۱۷_تا_۱۳۸_میلادی)"><span id=".D9.87.D8.A7.D8.AF.D8.B1.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.B3_.28.DB.B1.DB.B1.DB.B7_.D8.AA.D8.A7_.DB.B1.DB.B3.DB.B8_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>هادریانوس (۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: هادریانوس (۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از مرگ تراژان، فرزندخوانده‌اش <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="هادریانوس">هادریانوس</a> به قدرت رسید. علی‌رغم اینکه هادریان به عنوان یک فرمانده نظامی دارای قابلیت و شایستگی بود، اما دوران حکومتش فاقد برخوردها و حملات نظامی مهم بود. او در آغاز حکومتش چون ادامه نبرد با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> را بی‌حاصل دید، از فتوحات تراژان در <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بین‌النهرین">بین‌النهرین</a> چشم پوشید و آن‌ها را به ایرانیان واگذار کرد و با آن‌ها قرارداد صلح امضا نمود. چند سال بعد نیز ارتش هادریان، شورش گسترده و عظیم <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودیان</a> در <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="یهودیه">یهودیه</a> را سرکوب کرد. هادریان امپراتوری بود که بازدیدها و سفرهای زیادی از استانهای رومی داشت و پول‌های زیادی از خزانه دولتی برای احداث بناها و ساختمان‌های محلی اهدا می‌کرد. او برای جلوگیری از حملات مداوم بربرهای اسکاتلندی در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>، دستور داد، از شرق تا غرب کشور دیواری بسازند که آثار آن هنوز هم باقی‌مانده‌است که به <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوار هادریان">دیوار هادریان</a> معروف است. او به همان نسبت کارهایی دیگری مثل تقویت استحکامات دفاعی در سرزمین <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="ژرمن">ژرمن</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="آفریقای شمالی">آفریقای شمالی</a> انجام داد. در کُل، سیاست داخلی او، ایجاد صلح نِسبی و رفاه و ثروت در سرزمین‌های رومی بود. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Antoninus_Pius_(Museo_del_Prado)_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg/125px-Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg" decoding="async" width="125" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg/188px-Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg/250px-Antoninus_Pius_%28Museo_del_Prado%29_01.jpg 2x" data-file-width="1210" data-file-height="1521" /></a><figcaption>مجسمه نیم تنه سنگ مرمر از <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آنتونینوس پیوس">آنتونینوس پیوس</a>، قدمت آن حدود سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B4%DB%B0" class="mw-redirect" title="۱۴۰">۱۴۰میلادی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%AF%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88" title="موزه دل پرادو">موزه دل پرادو</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="مادرید">مادرید</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آنتونینوس_پیوس_(۱۳۸_تا_۱۶۱_میلادی)"><span id=".D8.A2.D9.86.D8.AA.D9.88.D9.86.DB.8C.D9.86.D9.88.D8.B3_.D9.BE.DB.8C.D9.88.D8.B3_.28.DB.B1.DB.B3.DB.B8_.D8.AA.D8.A7_.DB.B1.DB.B6.DB.B1_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>آنتونینوس پیوس (۱۳۸ تا ۱۶۱ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: آنتونینوس پیوس (۱۳۸ تا ۱۶۱ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>آنتونیوس را به دلیل حمایتش از یاد و خاطرهٔ هادریانوس، پیوس لقب دادند و او را <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آنتونینوس پیوس">آنتونینوس پیوس</a> نامیدند. حکومت آنتونیوس پیوس نسبتاً آرام و توأم با صلح و رفاه بود. چندین بی نظمی و اغتشاش در سرتاسر امپراتوری از جمله <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="یهودیه (استان روم)">یهودیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="بریتانیا (استان روم)">بریتانیا</a> به وجود آمد که البته هیچ‌کدام جدی و در خور توجه نبود. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg/150px-Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg" decoding="async" width="150" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg/225px-Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg/300px-Marco_aurelio_e_barbaros_-_museus_capitolinos.jpg 2x" data-file-width="495" data-file-height="640" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ‌های مارکومانیک (صفحه وجود ندارد)">جنگ‌های مارکومانیک</a>، عفو سران ژرمن توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="مارکوس اورلیوس">مارکوس اورلیوس</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Verus_RIC_566_-_151264.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Verus_RIC_566_-_151264.jpg/150px-Verus_RIC_566_-_151264.jpg" decoding="async" width="150" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Verus_RIC_566_-_151264.jpg/225px-Verus_RIC_566_-_151264.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Verus_RIC_566_-_151264.jpg/300px-Verus_RIC_566_-_151264.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="241" /></a><figcaption>سکه دیناری از <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="لوسیوس وروس">لوسیوس وروس</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مارکوس_اورلیوس_(۱۶۱_تا_۱۸۰_میلادی)"><span id=".D9.85.D8.A7.D8.B1.DA.A9.D9.88.D8.B3_.D8.A7.D9.88.D8.B1.D9.84.DB.8C.D9.88.D8.B3_.28.DB.B1.DB.B6.DB.B1_.D8.AA.D8.A7_.DB.B1.DB.B8.DB.B0_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>مارکوس اورلیوس (۱۶۱ تا ۱۸۰ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: مارکوس اورلیوس (۱۶۱ تا ۱۸۰ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در زمان <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="مارکوس اورلیوس">مارکوس اورلیوس</a>، قبایل ژرمن که هدف جنگجویان شرقی هون قرار گرفته بودند، خود دست به حملات گسترده‌ای در امتداد طول مرزهای شمالی روم و نیز اطراف <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A8" class="mw-redirect" title="رود دانوب">رود دانوب</a> زدند. مارکوس اورلیوس علیه این قبایل جنگجو وارد عمل شد و توانست با موفقیت آن‌ها را عقب براند. در آسیا نیز او چند نبرد با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> انجام داد، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B4_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="بلاش سوم">بلاش سوم</a> شاه ایران از دودمان <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> درصدد اخراج رومیان از شرق <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="مدیترانه">مدیترانه</a> برآمد، نیروهای رومی را در غرب <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فرات">فرات</a> شکست داده و از <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a> بیرون رانده و حکمران <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> را که به‌طور پنهانی با رومیان دوستی می‌کرد برکنار کرد. برای جلوگیری از پیشروی ایرانیان در غرب، مارکوس <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="لوسیوس وروس">لوسیوس وروس</a> نایب امپراتوری (<i>شریک خود در سلطنت</i>) را مأموریت شرق داد ولی توصیه کرد که بکوشد مسئله را با ایران از طریق مذاکره حل کند تا جنگ. وروس با سپاهی کامل و چند ژنرال عازم شرق شد، ولی بلاش حاضر به مذاکره او نشد. وروس که چنین دید تصمیم به جنگ گرفت. بلاش تاکتیک نظامی اشکانیان را بکار برد و نیروهایش را به آن سوی فرات بازگردانید تا در محل مناسبی وارد جنگ شود. وروس به مارکوس اطلاع داد که ارتش ایران سوریه را ترک کرده و به آن سوی فرات بازگشته و به بازگشت به پایتخت شهر <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%81%D9%88%D9%86" title="تیسفون">تیسفون</a>، در کنار <a href="/wiki/%D8%AF%D8%AC%D9%84%D9%87" title="دجله">دجله</a> ادامه می‌دهد. در این هنگام میان نیروهای رومی بیماری مرموزی بروز کرد که <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="دیوکاسیوس">دیوکاسیوس</a> مورخ رومی آن را <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%88%D9%86" title="طاعون">طاعون</a> گزارش کرده و برخی دیگر نوعی <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D9%84%D9%87" title="آبله">آبله</a> یا <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%DA%A9" title="سرخک">سرخک</a> نوشته‌اند. وروس یکی از ژنرال‌های خود را در سوریه گذارد و با بخشی از یگانها به رم بازگشت و آن بیماری را هم با خود به آنجا برد. بیماری منتقل شده از شرق سال‌ها بلای جان اروپاییان بود. این بیماری تا سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B8%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۸۰ (صفحه وجود ندارد)">۱۸۰میلادی</a> در اروپا باقی بود و در این سال مارکوس اورلیوس هم به آن مبتلا شد و درگذشت. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg/150px-Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg/225px-Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg/300px-Kunsthistorisches_Museum_Vienna_June_2006_024.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2560" /></a><figcaption>مجسمه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="کومودوس">کومودوس</a> در <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="موزه هنر تاریخ (صفحه وجود ندارد)">موزه هنر تاریخ</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86" title="وین">وین</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کومودوس_(۱۸۰_تا_۱۹۲_میلادی)"><span id=".DA.A9.D9.88.D9.85.D9.88.D8.AF.D9.88.D8.B3_.28.DB.B1.DB.B8.DB.B0_.D8.AA.D8.A7_.DB.B1.DB.B9.DB.B2_.D9.85.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AF.DB.8C.29"></span>کومودوس (۱۸۰ تا ۱۹۲ میلادی)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: کومودوس (۱۸۰ تا ۱۹۲ میلادی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="کومودوس">کومودوس</a> پسر مارکوس اورلیوس بود و خود را جانشین بی واسطه و بلافصل پدرش می‌دانست. به این شکل، ترتیب و طرح جانشینان انتخابی که در دوره آنتونین‌ها به خوبی طراحی شده بود، زیر پا گذاشته شد. دوره پنج امپراتور شایسته با روی کار آمدن کمودوس پایان یافت. در ابتدا مردم نسبت به حکومت کومودوس امیدوار بودند. او با وجود اینکه مانند پدرش بخشنده و بلند نظر بود، اما وقتی از طرف یکی از اعضای خانواده اش مورد سوءقصد قرار گرفت، دچار بیماری بدگمانی شد و سرانجام به دیوانگی و جنون رسید. کومودوس نمونه کامل <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a> بود. او صدها نفر را کشت و ثروت امپراتوری را بر باد داد. کومودوس به جای مقابله با <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="بربرها">قبایل بربر</a>، با آن‌ها صلح کرد و حتی به بعضی از آنان اجازه داد در مناطق مرزی مستقر شوند. همچنین ۱۳هزار بربر را وارد ارتش روم کرد. این اقدامات باعث شد که سرداران ارتش با او مخالفت کنند. دوران <a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="صلح رومی">صلح رومی</a> در زمان حکومت کومودوس به پایان رسید. عاقبت دورهٔ فاسد حکومت وی در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۹۲ (صفحه وجود ندارد)">۱۹۲میلادی</a> و پس از توطئه‌ای درباری که به مرگش انجامید، به پایان رسید. کومودوس آخرین فرد از سلسله آنتونین‌ها بود که پس از او، جنگ داخلی بزرگی امپراتوری روم را فراگرفت که سرآغازی بر سقوط امپراتوری روم شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سلسله_سورانی"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.87_.D8.B3.D9.88.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>سلسله سورانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: سلسله سورانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Severan_dynasty_family_tree.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Severan_dynasty_family_tree.jpg/200px-Severan_dynasty_family_tree.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Severan_dynasty_family_tree.jpg/300px-Severan_dynasty_family_tree.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Severan_dynasty_family_tree.jpg/400px-Severan_dynasty_family_tree.jpg 2x" data-file-width="1134" data-file-height="754" /></a><figcaption>درخت <a href="/wiki/%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="شجره نامه">شجره نامه</a> سلسله سوران</figcaption></figure> <p>قتل کومودوس به دست تعدادی از فرماندهان نظامی، باعث روی کار آمدن سلسله جدید <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="دودمان سورانی">سوران‌ها</a> شد. در این دوره امپراتوران <a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="سپتیموس سوروس">سپتیموس سوروس</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کاراکالا">کاراکالا</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ماکرینوس">ماکرینوس</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="هلیوگابال">هلیوگابال</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="الکساندر سوروس">الکساندر سوروس</a> روی کار آمدند. بنیان‌گذار این سلسله؛ یعنی، لوسیوس سپتیموس سوروس بود که به خاندان اشرافی سورانی کارتاژ تعلق داشت که با دختر یکی از خانواده‌های برجسته سوریه‌ای وصلت کرده بود. این اتحاد و وصلت خانوادگی، بعدها باعث روی کار آمدن امپراتوران ایلاگابالوس و الکساندر سوروس از سلسله کارتاژی - سوریه‌ای شد، همچنین قابل توجه است که زنان قدرتمند و بانفوذ سلسله سورانی از جمله <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D9%88%D9%85%D9%86%D8%A7" title="جولیا دومنا">جولیا دومنا</a>، جولیا مائسا و جولیا سوئمیاس و جولیا مامیا سرنوشت همه امور روزمره امپراتوری را تعیین کردند و در حفظ سلسله و تأمین امنیت خانواده و قدرت امپراتوران نقش داشتند. </p><p><a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="سپتیموس سوروس">سپتیموس سوروس</a> نخستین امپراتور روم بود که در <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" class="mw-redirect" title="قاره آفریقا">قاره آفریقا</a> به دنیا آمده‌بود. خانواده او از سواران توانگر و سطح بالا بودند. سپتیموس سوروس به عنوان یک امپراتور موفق، اقداماتی را انجام داد که به وفاداری بیشتر سربازان به امپراتور و بالا بردن موقعیت افسران عالیرتبه نسبت به سناتور انجامید. او در این راه، مقام و اعتبار همیشگی هیئت منصفه را ملغی کردو سناتورهای جمهوری‌خواه را از مجلس اخراج کرد و اختیارات امپراتوری را در سرتاسر روم گسترش داد. </p><p>پسر او مارکوس آریلیوس آنتونینوس، که به <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کاراکالا">کاراکالا</a> شهرت داشت، تمام فاصله‌های طبقاتی و سیاسی بین شهروندان <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> و دیگر استان‌ها و ایالات روم را از میان برداشت و در سال <a href="/wiki/%DB%B2%DB%B1%DB%B2" class="mw-disambig" title="۲۱۲">۲۱۲میلادی</a>، قانونی وضع کرد که بر اساس آن <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="حقوق شهروندی">حقوق شهروندی</a> به همه ساکنان آزاد امپراتوری (<i>غیراز برده‌ها و زنان</i>) اعطا می‌شد. کاراکالا همچنین بانی ساخت و احداث استخر یا گرمابه معروف <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A8%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرمابه کاراکالا (صفحه وجود ندارد)">گرمابه کاراکالا</a> در رم نیز بود. طرح‌ها و نقش‌های این حمام بعدها برای ساخت ساختمان‌های عمومی بزرگ، مورد استفاده قرار گرفتند. در سال <a href="/wiki/%DB%B2%DB%B1%DB%B7" class="mw-disambig" title="۲۱۷">۲۱۷میلادی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="اردوان چهارم">اردوان چهارم</a> پس از دوره‌ای طولانی از آشوب و نا آرامی و پس از شورش علیه برادرش بلاش پنجم بر تخت نشست. این شورش‌های داخلی کاراکالا را به طمع تصرف ایران انداخت و او با سپاهی از دجله گذشت و به سوی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="اربیل">اربیل</a> آمد. اردوان که از حمله رومیان آگاه گشت به سرعت به سوی آنان روان شد و رومیان که انتظار مقاومت از ایرانیان را نداشتند به <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حران">حران</a> جایی که حدود ۳۰۰ سال پیش از آن از سپاه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانی</a> به فرماندهی <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7" title="سورنا">سورنا</a> شکست سهمگینی خورده بودند عقب‌نشینی کردند. در همین‌جا کاراکالا به دنبال توطئه‌ای کشته شد و جانشینش <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ماکرینوس">ماکرینوس</a> در <a href="/wiki/%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="نصیبین">نصیبین</a> چنان شکست سختی از سپاه اشکانی خورد که مجبور شد تمام فتوحات روم در منطقه را به اشکانیان واگذار کند و افزون بر آن غرامتی بسیار سنگین به آنان بپردازد. علت قتل، ظاهراً این بود که کاراکالا دو روز پیش از آن دستور اعدام یک افسر را داده بود که به دست برادر او به قتل رسید. کاراکالا پیش از مرگ به فرزندان خود چنین وصیت کرده بود که با یکدیگر هماهنگ باشند، سربازان را ثروتمند سازند و به دیگران اهمیت ندهند. کاراکالا نیز به وضوح به ارتش خود توجه می‌کرد و به آنان اعتماد داشت. این رفتار کاراکالا باعث شهرت نامطلوب او شد و سبب گردید تا طبقهٔ <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="سناتور">سناتوری</a> روم از او فاصله بگیرند. تنها فرمان او (<i>که به تمام افراد آزاد امپراتوری، شهروندی روم را اعطا می‌نمود</i>) بود که سبب شد تا چهرهٔ خوبی از او به نمایش گذارده شود. </p><p>مکرینوس علی‌رغم حکومت پرابهتی که داشت، بسیار تحت نفوذ زنان دربار بود و همین نفوذ و سلطه باعث شد که در سال ۲۱۸میلادی حق جانشینی به <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="هلیوگابال">هلیوگابال</a> داده شود. حتی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="الکساندر سوروس">الکساندر سوروس</a> که آخرین امپراتور این سلسله بود در سال ۲۲۲میلادی توسط زنان دربار انتخاب شد. در اواخر حکومت سلسله سوران، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> تا اندازه‌ای دوباره قدرت خود را به دست آورد و تعدادی از اصلاحات مالی تصویب شد. علی‌رغم پیروزی‌ها و موفقیت‌هایی که الکساندر سوروس در مقابل قبایل <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="ژرمن">ژرمن شمالی</a> به دست آورده بود، به دلیل ضعف رهبری او، سربازان از فرامین او سرپیچی کردند و همین عامل باعث شکست او در برابر امپراتوری تازه تأسیس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساسانی">ساسانی</a> ایران به رهبری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="اردشیر بابکان">اردشیر بابکان</a> شد. با مرگ الکساندر، امپراتوری روم به مدت نیم قرن، درگیر جنگ‌های داخلی میان فرماندهان نظامی برای رسیدن به مقام امپراتوری شد و به این ترتیب دوران <a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="صلح رومی">صلح رومی</a> که با روی کار آمدن <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">امپراتور آگوستوس</a> آغاز شده بود، بعد از حدود ۲۰۰ سال پایان یافت. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بحران_قرن_سوم_و_آغاز_درگیری‌های_داخلی"><span id=".D8.A8.D8.AD.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D9.82.D8.B1.D9.86_.D8.B3.D9.88.D9.85_.D9.88_.D8.A2.D8.BA.D8.A7.D8.B2_.D8.AF.D8.B1.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AF.D8.A7.D8.AE.D9.84.DB.8C"></span>بحران قرن سوم و آغاز درگیری‌های داخلی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: بحران قرن سوم و آغاز درگیری‌های داخلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قرن سوم میلادی، آغازگر دوران اغتشاش و آشوب نظامی بود که سرانجام به سقوط و فروپاشی امپراتوری روم انجامید. در اواخر قرن اول پیش از میلاد، زمانی که <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">آگوستوس</a> اعلام کرد که جنگ‌های داخلی پایان یافته‌است، امپراتوری روم با حملات خارجی کم‌تر، صلح، پیشرفت و ترقی اقتصادی همراه بود، اما در قرن سوم پس از میلاد، درگیری‌های داخلی و بحران‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اقتصادی">اقتصادی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیاسی">سیاسی</a> و <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="نیروی نظامی">نظامی</a> باعث فروپاشی قدرتمندترین امپراتوری جهان آن زمان شد. در این دوران، رومی‌ها دائماً در معرض حملات و تجاوز اقوام بیگانه، جنگ‌های داخلی و تورم شدید اقتصادی بودند. البته شاید ریشه بخشی از این مشکلات به نوع واگذاری قدرت آگوستوس بازمی‌گشت. نخستین امپراتور روم که قصد داشت دلبستگی خود به حکومت را کم ارزش و کم‌اهمیت جلوه بدهد، هیچ قانونی برای محدود کردن حقوق جانشینان بعد از خود بر جای نگذاشت. پیش از این و در قرن اول و دوم میلادی، اختلاف نظرها و مشاجره‌های بسیاری در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="مجلس سنا">مجلس سنا</a> بر سر اینکه چه کسی می‌تواند جانشین امپراتور باشد، صورت گرفته بود در مورد حق جانشینی، جنگ‌های داخلی کوتاه مدتی هم روی داده بود، اما در قرن سوم این جنگ‌های داخلی بر سر کسب قدرت، تبدیل به یک عامل دائمی و همیشگی شد، به‌طوری‌که هیچ نامزد به تنهایی نمی‌توانست بر رقبای خود پیروز شود و وارث تخت و تاج شود یا اینکه موقعیت خود را به عنوان امپراتور برای مدت طولانی حفظ کند. بین سال‌های <a href="/w/index.php?title=%DB%B2%DB%B3%DB%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="۲۳۵ (صفحه وجود ندارد)">۲۳۵</a> تا <a href="/w/index.php?title=%DB%B2%DB%B8%DB%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="۲۸۴ (صفحه وجود ندارد)">۲۸۴میلادی</a>، بیش از ۲۵ امپراتور مختلف، بر روم حکومت کردند که همگی آن‌ها جز ۲تن، یا به قتل رسیدند یا در میدان جنگ کشته شدند. در این دوران، ترکیب سازماندهی ارتش روم که بیشتر در مرزهای شمالی و شرقی متمرکز شده بود، دیگر نمی‌توانست برای سرکوب حملات خارجی چاره‌ای بیندیشد. کاهش مشارکت شهروندان در اداره حکومت محلی نیز امپراتوران را مجبور به مداخله کرد و به این ترتیب مسئولیت دولت مرکزی آرام آرام افزایش یافت. این دوره با ترور <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دیوکلتین">دیوکلتین</a> پایان یافت. دیوکلتین یا با مهاجرت و چیره‌دستی یا صرفاً با خوش شانسی، بسیاری از مشکلات حاد و شدیدی را که خود آن‌ها را تجربه کرده بود، حل کرد. با این وجود مشکلات اصلی حل نشدند و سرانجام باعث خرابی و ویرانی در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری غربی</a> شدند. تحولات این دوره، شروع عصر طلایی زودگذر و پایان دوره باستانی روم بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اصلاحات_دیوکلتیان"><span id=".D8.A7.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AD.D8.A7.D8.AA_.D8.AF.DB.8C.D9.88.DA.A9.D9.84.D8.AA.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>اصلاحات دیوکلتیان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: اصلاحات دیوکلتیان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg/150px-Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg" decoding="async" width="150" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg/225px-Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg/300px-Venice_%E2%80%93_The_Tetrarchs_03.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="3072" /></a><figcaption>تندیس نخستین <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="حکومت چهارسالاری">تترارکی روم</a> در دهه ۲۹۰ میلادی، (دو آگوستوس و سزارهایشان): <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوکلتیان">دیوکلتیان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ماکسیمیان">ماکسیمیان</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="گالریوس">گالریوس</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کنستانتیوس کلوروس">کنستانتیوس کلوروس</a></figcaption></figure> <p>در اواخر قرن سوم میلادی، تبدیل امپراتوری واحد به دو امپراتوری تجزیه شده شرقی و غربی اجتناب ناپذیر بود. در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B2%DB%B8%DB%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="۲۸۵ (صفحه وجود ندارد)">۲۸۵میلادی</a>، هنگامی که <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دیوکلتین">دیوکلتین</a> رقیبش <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="کارینوس">کارینوس</a> را شکست داد، طولی نکشید که به مقام امپراتوری رسید. دیوکلتین، طی سال‌ها تجربه به این نتیجه رسیده بود که با وجود فشارهای داخلی و تهدیدهای نظامی در جبهه‌های مختلف و به خصوص <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ساسانیان">امپراتوری ساسانی</a> در شرق، اداره کل امپراتوری بزرگ روم توسط یک نفر غیرممکن است. به همین دلیل او در یک اقدام انقلابی، امپراتوری را در امتداد محور غربی و شرقی به دو ناحیه مساوی تقسیم کرد و اداره دو امپراتوری را به دو نفر، با عنوان <b><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="آگوستوس (عنوان)">آگوستوس (عنوان)</a></b> سپرد. دیوکلتیان خود، <i>آگوستوس شرقی</i> شد و دوست قدیمی خود، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ماکسیمیان">ماکسیمیان</a> را به مقام <i>آگوستوس غربی</i> منصوب کرد. در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B2%DB%B9%DB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="۲۹۳ (صفحه وجود ندارد)">۲۹۳میلادی</a>، قدرت بار دیگر تجزیه شد، به‌طوری‌که هر آگوستوس، معاون زیردستی به نام <b>سزار</b> انتخاب کرد تا در اداره حکومت به وی کمک کند و به این ترتیب، صفی از جانشین‌های با تجربه برای مقام آگوستوس تربیت شدند. <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="گالریوس">گالریوس</a>، سزاری بود که تحت رهبری دیوکلتین قرار داشت و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کنستانتیوس کلوروس">کنستانتیوس کلوروس</a>، سزار تحت فرماندهی ماکسیمیان بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کنستانتین_و_تغییر_پایتخت_امپراتوری"><span id=".DA.A9.D9.86.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86.D8.AA.DB.8C.D9.86_.D9.88_.D8.AA.D8.BA.DB.8C.DB.8C.D8.B1_.D9.BE.D8.A7.DB.8C.D8.AA.D8.AE.D8.AA_.D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>کنستانتین و تغییر پایتخت امپراتوری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: کنستانتین و تغییر پایتخت امپراتوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg/150px-Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg" decoding="async" width="150" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg/225px-Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg/300px-Head_Constantine_Musei_Capitolini_MC1072.jpg 2x" data-file-width="1725" data-file-height="2600" /></a><figcaption>مجسمه عظیم برنزی از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="کنستانتین یکم">کنستانتین یکم</a>.</figcaption></figure> <p>گروه فرمانروایان چهارگانه یا <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تتراچی (صفحه وجود ندارد)">تتراچی</a> با مرگ کنستانتیوس در سال <a href="/wiki/%DB%B3%DB%B0%DB%B6" class="mw-disambig" title="۳۰۶">۳۰۶میلادی</a> منحل شد. سربازان و سپاهیان او، فوراً پسرش <b>کنستانتین</b> را به عنوان آگوستوس جدید تعیین کردند. همان سال شورش بزرگی در روم درگرفت که <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="کنستانتین یکم">کنستانتین یکم</a> موفق به سرکوب شورشیان شد و یک معاهده با رقیبش گالریوس در شهر <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="میلان">میلان</a> منعقد ساخت. طبق این معاهده معروف، دین <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> در سراسر امپراتوری روم به رسمیت شناخته شد. </p><p>در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B3%DB%B3%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="۳۳۰ (صفحه وجود ندارد)">۳۳۰میلادی</a>، کنستانتین به <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" class="mw-redirect" title="بیزانس">بیزانتیوم</a> رفت و دستور داد شهر بزرگ و مجهزی در آنجا احداث کنند. این شهر بعدها به افتخار وی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="کنستانتینوپول">کنستانتینوپول</a> (قسطنطنیه) نام گرفت و به پایتخت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="امپراتوری بیزانس">امپراتوری بیزانس</a> تبدیل شد. ساخت این شهر ۵ سال به طول انجامید و پس از تکمیل بود که کنستانتین دستور داد پایتخت از شهر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> به <a href="/wiki/%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="قسطنطنیه">قسطنطنیه</a> تغییر یابد. </p><p>با مرگ کنستانتین، بار دیگر روم دچار اغتشاش و تزلزل شد و جنگ میان سرداران آغاز گردید. سرانجام یکی از سرداران به نام <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژولیان">ژولیان</a>، موفق شد بر رقبای خود چیره شود و به مقام امپراتوری دست یابد. ژولیان به عنوان امپراتور تنها و انحصاری به مدت ۲ سال فرمانروا و امپراتور روم بود. ژولیان یک کافر سنتی و قدیمی نبود و عقاید شخصی او به میزان بسیار زیادی تحت تأثیر مکتب <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطونی</a> قرار داشت، اما عقاید متجددانه او در مورد بی‌دینی با مرگش در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B3%DB%B6%DB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="۳۶۳ (صفحه وجود ندارد)">۳۶۳میلادی</a> در حین جنگ با <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ساسانیان">ساسانیان</a> پایان یافت. پس از مرگ ژولین، افسران ارتش یکی از فرماندهان به نام <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژوویان">ژوویان</a> را به عنوان امپراتور انتخاب کردند. ژوویان که می‌دانست پس از مرگ امپراتور، سربازان انگیزه کافی برای ادامه نبرد ندارند، بنای صلح گذاشت و با <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="شاپور دوم">شاپور دوم</a> معاهده ترک مخاصمه را امضا کرد. بر اساس این معاهده، سرزمین‌هایی را که رومی‌ها در زمان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a> فتح کرده بودند، دوباره به ساسانیان واگذار شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سلسله_والنتین"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B3.D9.84.D9.87_.D9.88.D8.A7.D9.84.D9.86.D8.AA.DB.8C.D9.86"></span>سلسله والنتین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: سلسله والنتین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Theodosius_I%27s_empire.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/150px-Theodosius_I%27s_empire.png" decoding="async" width="150" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/225px-Theodosius_I%27s_empire.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/300px-Theodosius_I%27s_empire.png 2x" data-file-width="563" data-file-height="406" /></a><figcaption>دومین تقسیم امپراتوری روم بعد از مرگ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودئوس اول">تئودئوس اول</a> برای همیشه</figcaption></figure> <p>از زمان مرگ کنستانتین، وظیفه انتخاب و انتصاب آگوستوس جدید، دوباره به عهده افسران ارتش گذاشته شده بود. در سال <a href="/w/index.php?title=%DB%B3%DB%B6%DB%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="۳۶۴ (صفحه وجود ندارد)">۳۶۴میلادی</a>، افسران ارتش روم سرداری به نام <b>والنتیانوس</b> را به عنوان آگوستوس انتخاب کردند. در اواخر همان سال و به دنبال مرگ مشکوک امپراتور ژوویان، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="والنتینیان یکم">والنتینیان یکم</a> طرح تقسیم امپراتوری را مطرح کرد و برادرش <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3" title="والنس">والنس</a> را به عنوان شریک امپراتوری منصب نمود. طبق طرح والنتیانوس، امپراتوری روم به دو نیمه غربی و شرقی تقسیم شد. والنتیانوس به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> رسید و برادرش والنس به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> منصوب گردید. از این زمان، امپراتوری روم هنوز یک دولت با دین و زبان واحد بود، اما در واقعیت به دو شکل دو نیمه کاملاً مستقل درآمد. این شکاف برای نیمه غربی چندان خوب نبود، چون هم از لحاظ جمعیت، ثروت و موقعیت استراتژیک نظامی در سطح پایین‌تری از روم شرقی قرار داشت. امپراتوری روم که جدا شده بود، در زمان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودئوس اول">تئودئوس اول</a> دوباره به یک امپراتوری واحد درآمد، او توانست روم شرقی و روم غربی را متحد کند. اما او آخرین کسی بود که امپراتور هر دو قسمت بود. بعد از مرگ وی این دو قسمت برای همیشه از هم جدا شدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبقات_اجتماعی_در_روم"><span id=".D8.B7.D8.A8.D9.82.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D8.AC.D8.AA.D9.85.D8.A7.D8.B9.DB.8C_.D8.AF.D8.B1_.D8.B1.D9.88.D9.85"></span>طبقات اجتماعی در روم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: طبقات اجتماعی در روم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پاتریسین"><span id=".D9.BE.D8.A7.D8.AA.D8.B1.DB.8C.D8.B3.DB.8C.D9.86"></span><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پاتریسین">پاتریسین</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: پاتریسین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مردم، در روم باستان به دو گروه بزرگ تقسیم می‌شدند: پاتریسین و پلبین. پاتریسین‌ها ظاهراً نخستین سکنهٔ رم به‌شمار می‌آمدند، که اصالتی لاتینی داشتند. امّا پلبین‌ها از اقوام مهاجر و مهاجمی بودند که بعدها در این ناحیه یا در سرزمین‌های اطراف آن، استقرار یافتند. این دو گروه برای قرنها در کنار یکدیگر به سر می‌بردند و ساکنان اصلی رم را تشکیل می‌دادند. پاتریسین‌ها به ۳ قبیله و هر قبیله به ۱۰ کوری تقسیم می‌شد. این کوری‌ها معرف یک سازمان انتخاباتی و نظامی بودند. برخی از طایفه‌های پاتریسین‌ها عبارت بودند از: (<i>مانلی‌ها، والریها، آیمیلی‌ها، کورنلی‌ها، فابیها، هوراتی‌ها، کلاودی‌ها، یولی‌ها و…</i>). گذشته از پاتریسین ها(<i>که از ابتدا، قدرت مطلق بودند</i>) و پلبها(<i>که بعدها تا حدی قدرت گرفتند</i>) و گذشته از سازمان‌ها و تشکیلات ملی و پادشاهی که در رم پدیدآوردند، قدرت سومی هم در کشور وجود داشت و آن سنا بود که ظاهراً ابتدا از ۱۰۰ عضو و در پایان عهد سلطنتی از ۳۰۰ عضو تشکیل می‌شد. فقط پاتریسین‌ها می‌توانستند عضو سنا را داشته باشند و در مراسم عمومی مذهبی شرکت کنند. پلبین‌ها از جمیع حقوق مدنی، سیاسی و مذهبی محروم بودند و بدین ترتیب اهالی به دو دستهٔ جدا و متمایز از یکدیگر تقسیم می‌شدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پلب‌ها"><span id=".D9.BE.D9.84.D8.A8.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="پلب‌ها">پلب‌ها</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: پلب‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مدتی پس از استقرار طوایف و قبایل پاتریسین در روم، سکنهٔ شهر رم پیوسته و رفته رفته رو به افزایش گذاشت. اهالی سایر شهرها و ایالات ایتالیا نیز، برای زندگی به رم روی آوردند. از سوی دیگر، رومی‌ها شهرهای همجوار را تسخیر می‌کردند و بخشی از اهالی این شهرها را در روم اسکان می‌دادند. در ضمن آن‌ها بهترین اراضی همسایگان خویش را نیز تصرف می‌کردند و به «مزرعهٔ اشتراکی» (<i>که مجموعه‌ای از قطعات زمین متعلق به پاتریسین‌ها بود</i>)، پیوند می‌زدند. اهالی غیربومی روم و فرزندانشان را پلبیَن می‌نامیدند. اکثر آن‌ها زارع و پیشه‌ور بودند. قطعات زمینی که به پلبین‌ها می‌رسید، بسیار کوچک و نامرغوب بود. با این وجود در میان آن‌ها افراد ثروتمند نیز حضور داشتند. پلبین‌های ثروتمند عبارت بودند از: تُجّار و مالکان کشتی‌ها. پلبین‌ها از برخورداری از هرگونه حقوقی به‌طور کامل محروم بودند. آن‌ها نصیبی از مزرعهٔ اشتراکی نمی‌بردند و در مجلس ملی و سنای روم نیز حق شرکت نداشتند. با این وجود این تصور که همهٔ آنان جزو بردگان محسوب می‌شدند، با توجه به آنچه که گفتیم، صحیح نیست. (<i>برخی پلب‌ها را به خطا در فارسی، بردگان ترجمه کرده‌اند و آن را مقابل کلمهٔ شهسواران که ترجمه‌ای برای پاتریسین هاست، قرار داده‌اند</i>)تنها آن عده از پلبین‌هایی که مدیون بودند و به موقع قرضها و دیون خود را نمی‌پرداختند، توسط پاتریسین‌ها به بردگی گرفته می‌شدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خدمات_روم_به_تمدن"><span id=".D8.AE.D8.AF.D9.85.D8.A7.D8.AA_.D8.B1.D9.88.D9.85_.D8.A8.D9.87_.D8.AA.D9.85.D8.AF.D9.86"></span>خدمات روم به تمدن</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: خدمات روم به تمدن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>روم خدماتی به عالم تمدن کرده که یکی از آن‌ها متحد کردن تمام کشورهای مغرب و <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6%D9%87_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="حوضه مدیترانه">حوضه مدیترانه</a> است که موجب شد زبان و آداب و رسوم و سنن و عرف و پول رایج و قانون متحدالشکل گردد، امری که در تسهیل انتشار دین مسیح و حفظ دنیای غرب هنگام هجوم قبایل وحشی عامل بسیار مهمی بود؛ مثلاً اگر به‌تعداد کشورهایی که اکنون در محل امپراتوری روم موجود هستند در آن‌زمان مملکت مستقل وجود داشت، شاید مسیحیت تا امروز در تمام آن منتشر نمی‌شد؛ حال آنکه ایمان آوردن امپراتور روم برای نشر این دین در تمام امپراتوری کافی بود.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>دومین خدمت مهم روم تدوین مجموعه‌ای از قوانین است. قوانینی که در روم بود به‌واسطهٔ تصمیمات دادگاه‌ها و مقررات رفته‌رفته مبسوط گردید و چون فهرست نداشت، پیدا کردن قانون معینی دشوار شد تا اینکه به‌فرمان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="تئودئوس دوم">تئودئوس دوم</a> در ۴۳۸ میلادی و <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="ژوستینین یکم">ژوستینین</a> در ۵۳۸ میلادی آن‌ها را به‌شکل مجموعه‌ای واحد درآوردند که تا امروز باقی است. ژرمن‌ها که بر روم تاختند و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> را سرنگون کردند این قوانین را پذیرفتند، و مجموعهٔ آن در <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی">قرون وسطی</a> کتاب درس دانشکده‌های حقوق شد و در دانشگاه‌ها معمول و متداول گشت. در قرون وسطی، اساس حقوق کلیسا بر همین مجموعهٔ قوانین بود و امروز پایهٔ حقوق برخی کشورهای متمدن بر آن استوار است. ممالک لاتینی چون اسپانیا و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> حقوقشان را از قانون روم گرفته‌اند. به‌واسطهٔ تصرف قسمتی از آمریکا توسط فرانسویان و اسپانیائیان در ۱۸۲۴ مجموعهٔ قوانینی به‌نام قوانین لوئیزیان تنظیم گردید که از مأخوذ از حقوق روم است و اسپانیائیان و پرتغالیان نیز، به‌نوبهٔ خود، پس از تصرف آمریکای مرکزی و جنوبی قوانین روم را در آن سامان معمول داشتند. ایران در دوران <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" title="دودمان پهلوی">دودمان پهلوی</a> نیز، که بخشی از نظام حقوقی‌اش را از فرانسه اقتباس کرده بود، از حقوق روم بهره برده بود.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بسط و توسعهٔ زبان لاتین نیز از خدمات روم است. الفاظ و واژه‌ها و حتی جملات لاتین در بیشتر زبان‌های اروپایی چون فرانسوی و انگلیسی و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a> و اسپانیولی و پرتغالی و ایتالیایی و زبان تمام آمریکای مرکزی و جنوبی بسیار فراوان است. در تمام قرون وسطی و آغاز عصر جدید، لاتین زبان علمی مغرب زمین بود و اصطلاحات علمی نیز غالباً از کلمات لاتین مشتق شده‌اند.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در قرون وسطی و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رنسانس">رنسانس</a>، این زبان مهم‌ترین مادهٔ درسی بود؛<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اما در نتیجهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">جنبش اصلاح دینی</a>، این زبان در ممالکی که مذهب <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستان</a> را پذیرفتند به‌تدریج منسوخ شد و زبان مادری هرکشور جای آن را گرفت، و نویسندگان و دانشمندان اروپا به‌تدریج زبان ملی را در تدریس و تألیف و تحریر به‌کار بردند، به‌طوری‌که در قرن هفدهم دیگر زبان علمی و فلسفی انحصار به لاتین نداشت و در زندگانی چندان بدان حاجت نبود و اهمیت پیشینش در مدارس را از دست داد،<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ولی هنوز هم مواد درسی لاتین و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ادبیات لاتین">ادبیات لاتینی</a> در برخی دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شود، برای نمونه در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="دانشگاه آکسفورد">دانشگاه آکسفورد</a> تا به‌امروز زبان و ادبیات رومی و یونانی بزرگ‌ترین اهمیت را دارد و توجهی که بدین مواد درسی می‌شود به‌علوم طبیعی و ریاضی نمی‌شود.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>چهارمین خدمت رومیان تکمیل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="الفبای لاتین">الفبای لاتین</a> است که امروز تمام ملل متمدن بدان آشنا هستند. مبنای این الفبا <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="الفبای فنیقی">الفبای فنیقی</a> بود که از یونانیان اخذ کرده بودند و در جنوب ایتالیا میانشان معمول بود. رومیان آن را گرفته اضافاتی در آن وارد کردند. امروزه، به‌جز یونان (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الفبای یونانی">الفبای یونانی</a>) و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="الفبای سیریلیک">الفبای سیریلیک</a>) الفبای تمام اروپا و تمام آمریکای شمالی و مرکزی و جنوبی و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="اقیانوسیه">استرالیا</a> و بخش بزرگی از <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">آفریقا</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> همین الفبای لاتین است و پرکاربردترین الفبای جهان می‌باشد.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بالاخره، طرز فرمانروایی و ادارهٔ کشور و مختار گذاشتن هرشهری در کار خود و تعیین حدود و اختیاراتی برای آن نیز از میراث روم است که به کشورهای مغرب زمین رسید و اکنون در بیشتر آن‌ها، مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a>، معمول و متداول است.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="هنر_رومی"><span id=".D9.87.D9.86.D8.B1_.D8.B1.D9.88.D9.85.DB.8C"></span>هنر رومی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: هنر رومی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg/150px-Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg" decoding="async" width="150" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg/225px-Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg/300px-Fresco_of_woman_with_tray_in_Villa_San_Marco.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>نقاشی رومی با آبرنگ روی گچ، زن با سینی، ویلایی در <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88" class="mw-redirect" title="سن مارکو">سن مارکو</a></figcaption></figure> <p>با آغاز امپراتوری روم به مرور هنر این کشور بر هنر یونان تفوق یافت و جایگزین آن گردید. هنر روم بر اساس امپراتوری متحد الشکل این کشور ایجاد گردید و به امکانات نسبتاً واحدی دست یافت و در عرصه وسیعی گسترش پیدا کرد. در سده‌های اول و دوم میلادی، هنر هلنی (یونانی) که از خصایص و ویژگی‌های سوداگرایانه‌ای برخوردار بود بر هنر امپراتوری روم برتری داشت. بر اساس هنر یونان، پیکر تراشی که یکی از هنرهای برجسته و اصلی به‌شمار می‌رفت جایگزینِ نقاشی (هنر رومی) گردید. به مرور زمان ویژگی‌های هنر رومی رو به افزونی نهاد و نسبت به هنر یونانی پیشی گرفت به‌طوری‌که در قرن سوم پیش از میلاد، نمونه برداری و تقلید از آثار هنری یونان به پایان می‌رسید و هنر رومی بر هنر هلنی که به بن‌بست رسیده بود و هنری اشرافی محسوب می‌شد، تفوق حاصل کرد. این هنر (رومی) با رشد و نمو و توسعه چشمگیر به احراز مقام پیکر تراشی عصر کلاسیک یونان دست یافت. روم که از ابرقدرتهای شگفت‌انگیز دنیای باستان بود بعد از مرگ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودئوس اول">امپراتور تئودئوس کبیر</a> به دو کشور پهناور تقسیم شد. اواخر دوران امپراتوری روم غربی به علت پایگاه طبقاتی سرداران از پایین‌ترین صفوف و جایگزینی آن‌ها بر اشرافیت هنر ویژگی‌های کلاسیک خود را از دست داد و خصلت‌های مردمی و شهری به خود گرفت و هنر یونان را از میان به در بُرد. آثار هنری روم به علت اوضاع اقتصادی، اجتماعی و حاکمیت سیاسی، بر خلاف آثار هنری یونان که بنابر شرائط اقتصادی، اجتماعی، یادبودی و فاقد حماسه و دراماتیک با خصلتها و ویژگی‌های تشریفاتی و انفرادی بود، شکلی حماسی، تاریخ‌نگاری و دراماتیک به خود گرفت. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="موسیقی_رومی"><span id=".D9.85.D9.88.D8.B3.DB.8C.D9.82.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D9.85.DB.8C"></span>موسیقی رومی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: موسیقی رومی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:MosaicoVerdiales.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MosaicoVerdiales.jpg/150px-MosaicoVerdiales.jpg" decoding="async" width="150" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MosaicoVerdiales.jpg/225px-MosaicoVerdiales.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MosaicoVerdiales.jpg/300px-MosaicoVerdiales.jpg 2x" data-file-width="645" data-file-height="458" /></a><figcaption>نواختن موسیقی توسط موسیقیدانان رومی، موزاییک رومی در شهر <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C" class="mw-redirect" title="پامپی">پامپی</a></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg/150px-Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg" decoding="async" width="150" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg/225px-Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg/300px-Harfenspielerin_R%C3%B6misches_Fresko.jpg 2x" data-file-width="333" data-file-height="500" /></a><figcaption>نقاشی دیواری رومی از <a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%86%DA%AF%D8%B2%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="چنگزن (صفحه وجود ندارد)">چنگزن</a></figcaption></figure> <p>بعد از یونان امپراتوری بزرگ روم آغاز گردید که پنج قرن به طول انجامید. حیات فرهنگی رومی‌ها در ابتدا تحت تأثیر و نفوذ یونانیان بود و در همه زمینه‌ها از آنان بهره می‌گرفت به خصوص <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="موسیقی">موسیقی</a> که از اهمیت فراوانی برخوردار بود. آن‌ها تعلیمات موسیقی را از یونانیان فرا گرفتند. (<i>حتی تعلیم موسیقی به عهده یونانیان بود</i>) به این طریق موسیقی و سازهای موسیقی یونان در روم رواج پیدا کرد و به دنبال آن موسیقیدانان رومی به وجود آمدند. از کارهای مهمی که توسط آن‌ها صورت می‌گرفت اجرای مراسم مذهبی و جشنهای درباری بود. البته موسیقی بیشتر در میهمانی‌ها و جشن‌ها به کار می‌رفت تا در مراسم مذهبی. قدمت موسیقی در روم به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. در این کشور افراد فقیر به <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="نوازنده">نوازندگی</a> و <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="خوانندگی">خوانندگی</a> به‌طور سیار پرداختند و اولین خنیاگران دوره‌گرد به وجود آمدند. به‌طوری‌که با سفر از شهری به شهر دیگر و با اجرای نمایشهای خیابانی، نوازندگی، خوانندگی و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="شعبده بازی">شعبده بازی</a> موجب سرگرمی مردم می‌شدند که بعدها با اقتباس از آن‌ها اپرا شکل گرفت. وقتی که <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> در روم استوار گردید در آنجا عناصری از ملوپه (<i>آوازی موزون که دکلااسیون را همراهی می‌کند</i>) یونانی و لاتین با تلاوت آیات عبری (<i>Pslamedic نوعی شعر خوانی آوازگونه</i>) در هم آمیخت. آواز کلیسایی مسیحی در نتیجه اختلاط موسیقی کنیسه‌ها (<i>از راه کلیسای سوریه</i>) که سرشار از ظرافتهای تزیینی بود با موسیقی همو فونیک یونانی که گرایشی به خواندن اشعار داستانی داشت پدیدار گشت. هم‌اکنون می‌توان تأثیر نغمات و کلام یونانی را در اروپای غربی مشاهده نمود. به‌طوری‌که در امپروپریا که متشکل از آیین نماز و نیایش بود و در روزهای بخصوصی اجرا می‌شد وقتی یک گروه به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a> آواز می‌خواند دسته مقابل جواب آن‌ها را به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a> می‌داد و نواهای آن‌ها از رنگ و بوی یونانی برخوردار بود. حتی رسالات و اناجیل اربعه که در مس‌های آیینی پاپ در <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" class="mw-redirect" title="کلیسای سن پیتر">کلیسای سن پیتر</a> توسط راهبان اجرا می‌گردید اول به زبان لاتین سپس به زبان یونانی خوانده می‌شد. اکنون نیز قطعه شعر آللویا که در دیر بارکینگ باقی‌مانده‌است متناوب به زبان یونانی و لاتین در مراسم مخصوصی خوانده می‌شود. در روم مانند عصر طلائی یونان زمان، زمان پیشرفت و تمدن بود. بیشتر امپراتوران آن‌ها به موسیقی علاقه داشتند و به رشد و گسترش آن کمک بسیار می‌کردند. اهمیت آن به حدی رسید که بعضی از نمایشها را بدون کلام و فقط با موسیقی اجرا می‌کردند که به آن پانتومیم گفته می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خدایان_روم_باستان"><span id=".D8.AE.D8.AF.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D8.B1.D9.88.D9.85_.D8.A8.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>خدایان روم باستان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: خدایان روم باستان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png/150px-The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png" decoding="async" width="150" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png/225px-The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png/300px-The_Chariot_of_Zeus_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="305" /></a><figcaption>ارابه <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="زئوس">زئوس</a>، ۱۷۸۹ داستانی از تراژدیانس، <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="کلیسای آلفرد (صفحه وجود ندارد)">کلیسای آلفرد</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Neptune-sculpture.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Neptune-sculpture.jpg/150px-Neptune-sculpture.jpg" decoding="async" width="150" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Neptune-sculpture.jpg/225px-Neptune-sculpture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Neptune-sculpture.jpg/300px-Neptune-sculpture.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>مجسمه <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86" title="پوزئیدون">پوزئیدون</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="آمستردام">آمستردام</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Zeus_pompei.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zeus_pompei.JPG/150px-Zeus_pompei.JPG" decoding="async" width="150" height="232" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zeus_pompei.JPG/225px-Zeus_pompei.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zeus_pompei.JPG/300px-Zeus_pompei.JPG 2x" data-file-width="1675" data-file-height="2588" /></a><figcaption>نقاشی <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a> بر دیواری در <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%A6%DB%8C" class="mw-redirect" title="پومپئی">پومپئی</a>، با عقاب و جهان</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mithra%26Antiochus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Mithra%26Antiochus.jpg/150px-Mithra%26Antiochus.jpg" decoding="async" width="150" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Mithra%26Antiochus.jpg/225px-Mithra%26Antiochus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Mithra%26Antiochus.jpg 2x" data-file-width="300" data-file-height="443" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="نقش برجسته">نقش برجسته</a> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7" title="میترا">میترا</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%AE%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="آنتیوخوس یکم">آنتیوخوس یکم</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D9%86%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="کوه نمرود">کوه نمرود</a>، قرن اول قبل از میلاد</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg/150px-Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg" decoding="async" width="150" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg/225px-Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg/300px-Ares_Borghese_Louvre_Ma_866_n01.jpg 2x" data-file-width="1900" data-file-height="4180" /></a><figcaption>مجسمه <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B3" title="آرس">آرس</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%84%D9%88%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="موزه لوور">موزه لوور</a></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg/150px-Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg" decoding="async" width="150" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg/225px-Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg/300px-Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="3640" /></a><figcaption>مجسمه مرمری از <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%84" title="هرکول">هرکول</a> و فرزند خود <a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%88%D8%B3" title="تلفوس">تلفوس</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اُلِمپ"><span id=".D8.A7.D9.8F.D9.84.D9.90.D9.85.D9.BE"></span>اُلِمپ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: اُلِمپ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>خدایان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE" title="المپ">المپ</a> یا اُلِمپ نشینان، خدایان ۱۲ تن بودند که پس از سرنگونی تایتانها (Titans خدایان اولیه) به حکومت پرداختند. کوه المپ محل نبرد تایتانها با خدایان دوازده‌گانه بود و بعدها هم به عنوان محل زندگی خدایان از آن نام برده شد. تمام المپ نشینان به نوعی با یکدیگر نسبت داشتند و بنا به شرایط زمانه هر از گاهی یک یا چند تن از آن‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت. برای مثال اگر در زندگی واقعی، همسر حاکم یا شخص قدرتمند منطقه از شخصیت قوی یا خانواده مهمتری بود، خدایان زن و به خصوص <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%88" title="یونو">ژونو</a> که خدای مادر بود مورد توجه می‌گرفت. اگر جنگی در میان بود، معبد خدای جنگ بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ژوپیتر"><span id=".DA.98.D9.88.D9.BE.DB.8C.D8.AA.D8.B1"></span>ژوپیتر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: ژوپیتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a> فرزند <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="ساترن">ساترن</a> بود. او پدرش را سرنگون کرد و بر سر حکومت با برادرانش نپتون و پلوتو قرعه کشی کردند، ژوپیتر در نتیجه این قرعه کشی به نام بزرگ خدایان شناخته شد، او فرمانروای آسمان و باران و اسلحه اش آذرخش است که آن را به سمت کسی که او را ناخشنود کرده، پرتاب می‌کرده‌است. یکی از مواردی که او را بسیار خشمگین می‌کرد دروغگویی و پیمان‌شکنی بوده‌است. ژوپیتر <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%88" title="یونو">ژونو</a> را به همسری گرفت اما به خاطر داشتن ماجراهای عشقی فراوان شهرت داشته‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نپتون"><span id=".D9.86.D9.BE.D8.AA.D9.88.D9.86"></span>نپتون</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=34" title="ویرایش بخش: نپتون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="نپتون (اسطوره)">نپتون</a> برادر ژوپیتر است و در قرعه کشی که پس از سرنگونی پدرشان انجام شد، دریا را به دست آورد و به نام خدای دریا شناخته می‌شود. دریانوردان و ماهیگیران از پرستندگان او به‌شمار می‌روند. نپتون با <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="آمفیتریته">سالاسیئا</a> (Salacia) که نوه <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="نرئوس">نرئوس</a> تایتان آب‌های به هم پیوسته جهان، ازدواج کرد. اسلحه او یک نیزه سه شاخه است، که می‌تواند جهان را بلرزاند و هر چیزی را درهم بشکند. او پس از ژوپیتر قدرتمندترین خدا است و طبیعتی ستیزه‌جو و حریص دارد، به همین دلیل برای به دست آوردن شهرهای خدایان دیگر، با آن‌ها درگیر می‌شده‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پلوتو"><span id=".D9.BE.D9.84.D9.88.D8.AA.D9.88"></span>پلوتو</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=35" title="ویرایش بخش: پلوتو"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="پلوتون (اسطوره)">پلوتو</a>، در قرعه کشی با برادرانش، بدترین سهم را برنده شد و آن جهانِ زیرزمین یا دنیای مُردگان است. از آنجایی که رُعایای پلوتو را مُردگان تشکیل می‌دادند، او به کسانی که موجب افزایش جمعیت سرزمینش می‌شدند بسیار علاقه داشت. مانند ارینی‌ها (Erinnyes) یا خشم و ناامیدی، که کارشان تعقیب گناهکاران و سوق دادن آن‌ها به سمت خودکشی بود. پلوتو به دلیل حکومت بر زیرزمین، صاحب معادن زیرزمینی هم بود و خدای پروت هم به‌شمار می‌رفت. همسر او <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%B1%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="پروسرپینا">پروسرپینا</a> بود که توسط پلوتو ربوده شده بود. هادس خدای جهان مردگان بود اما خدای مرگ نبود، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="تاناتوس">تاناتوس</a> (Thanatos) خدای مرگ بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دیگر_خدایان_روم_و_باستان"><span id=".D8.AF.DB.8C.DA.AF.D8.B1_.D8.AE.D8.AF.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D8.B1.D9.88.D9.85_.D9.88_.D8.A8.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>دیگر خدایان روم و باستان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=36" title="ویرایش بخش: دیگر خدایان روم و باستان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a>: <i>پادشاه خدایان</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88" class="mw-disambig" title="آپولو">آپولو</a>: <i>خدای موسیقی و پیشگویی و نباتات</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B1%D9%88" title="مینرو">مینروا</a>: <i>رب‌النوع عقل و هنر</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="دیانا">دیانا</a>: <i>الهه زمین و شکار</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ونوس">ونوس</a>: <i>الهه عشق و زیبایی</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%88" title="آنو">آنو</a>: <i>خدای آسمان</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="انیل">انیل</a>: <i>خدای زمین</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="اوشنوس (صفحه وجود ندارد)">اوشنوس</a>: <i>خدای اقیانوس‌ها</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="ایشتار">ایشتار</a>: <i>خدای عشق و باروری</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3" title="سیس">سیس</a>: <i>الهه دریا</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%AB%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دثا (صفحه وجود ندارد)">دثا</a>: <i>الهه سیل</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="دمتر">دمتر</a>: <i>الهه زراعت</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="زئوس">زئوس</a>: <i>خدای خدایان</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاماس (صفحه وجود ندارد)">شاماس</a>: <i>خدای خورشید</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماکوس (صفحه وجود ندارد)">باکوس</a>: <i>الهه شراب</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7" title="میترا">میترا</a>: <i>الهه مهر، خورشید و راستی</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناناز (صفحه وجود ندارد)">ناناز</a>: <i>خدا ماه</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نپتون">نپتون</a>: <i>خدای دریاها</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86" class="mw-disambig" title="ولکان">ولکان</a>: <i>خدای آتش</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%85%D8%AA%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ومته (صفحه وجود ندارد)">ومته</a>: <i>الهه خیر و نیکی</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%84" title="هرکول">هرکول</a>: <i>الهه شجاعت</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-disambig" title="مرکوری">مرکوری</a>: <i>خدای تجارت</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1)" class="mw-redirect" title="وستا (اساطیر)">وستا</a>: <i>الهه آتش</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86" class="mw-disambig" title="وولکان">وولکان</a>: <i>خدای صنعت</i></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B1%D8%B3" title="یرس">یرس</a>: <i>الهه گناه</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B3" title="هادس">هادس</a>: <i>خدا مردگان</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%AA%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیمتر (صفحه وجود ندارد)">دیمتر</a>: <i>الههٔ میوه‌ها و گیاهان</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%81%D8%A7%D8%A6%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="هفائستوس">هفائستوس</a>: <i>رب‌النوع زرگران</i></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-disambig" title="کرونوس">کرونوس</a>: <i>فرمانروا تایتان‌ها</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="آمفریته (صفحه وجود ندارد)">آمفریته</a>: <i>الهه دریاها (همسر پوزیدون)</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="نمیسیس (صفحه وجود ندارد)">نمیسیس</a>: <i>الهه انتقام</i></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%88" title="کلوتو">کلوتو</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A7%DA%86%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="لاچه سیس (صفحه وجود ندارد)">لاچه سیس</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آترپوس">آترپوس</a>: <i>سه الهه تقدیر</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86" class="mw-redirect" title="پن">پن</a>: <i>یاور شکارچیان</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86" title="پوزئیدون">پوزئیدون</a>: <i>خدای اقیانوس‌ها</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="اریس">اریس</a>: <i>الهه نفاق</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B3" title="آرس">آرس</a>: <i>خدای جنگ</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%81%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="پرسفون">پرسفون</a>: <i>الهه شکار</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AA%DB%8C%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="تتیس (اسطوره)">تتیس</a>: <i>الهه دریاها (مادر آشیل)</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3" title="پالاس">پالاس</a>: <i>یکی دیگر از خدایان جنگ</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3" class="mw-disambig" title="فوبوس">فوبوس</a>: <i>خدای آفتاب</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="باکوس">باکوس</a>: <i>الهه خوشگذرانی</i></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%88" title="یونو">یونو</a>: <i>الهه آسمان</i></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="پاندورا">پاندورا</a>: <i>الهه تمام نعمت‌ها</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="آریون">آریون</a>: <i>الهه موسیقی</i></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="دین_رومی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background: #FFA257;;background:#FFA500; color:#FFA500"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="الگو:دین رومی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو" style="color:#FFA500">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:دین رومی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو" style="color:#FFA500">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:دین رومی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو" style="color:#FFA500">و</abbr></a></li></ul></div><div id="دین_رومی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span style="color: white;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دین رومی">دین رومی</a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="فهرست خدایان رومی">فهرست خدایان رومی</a><br />(<i><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="دوازده خدای اصلی">دوازده خدای اصلی</a></i>)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Agenoria_(mythology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agenoria (mythology) (صفحه وجود ندارد)">Agenoria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Angerona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Angerona (صفحه وجود ندارد)">Angerona</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="آنا پرینا">آنا پرینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86" title="آپولون">آپولون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%A7_(%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87)" title="آورورا (الهه)">آورورا (الهه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7" title="بلونا">بلونا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D8%A7" title="بونادئا">بونادئا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carmenta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carmenta (صفحه وجود ندارد)">Carmenta</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%88_%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B3" title="کاستور و پولوکس">کاستور و پولوکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="سرس (اسطوره)">سرس (اسطوره)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cloacina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cloacina (صفحه وجود ندارد)">Cloacina</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D9%88" title="کوپیدو">کوپیدو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dea_Dia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dea Dia (صفحه وجود ندارد)">Dea Dia</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="دیانا">دیانا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dies_(deity)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dies (deity) (صفحه وجود ندارد)">Dies</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B3_%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1" title="دیس پاتر">دیس پاتر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Egeria_(mythology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egeria (mythology) (صفحه وجود ندارد)">Egeria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fauna_(deity)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fauna (deity) (صفحه وجود ندارد)">Fauna</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="فانوس (اسطوره)">فانوس (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="فلورا (اسطوره)">فلورا (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="جنیوس">جنیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="هرکول در روم باستان">هرکول در روم باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ژانوس">ژانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%88" title="یونو">یونو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ژوپیتر">ژوپیتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="لارس">لارس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3_%D9%81%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="لارس فامیلیلارس">لارس فامیلیلارس</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1" title="لیبر">لیبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B3" title="لیبرتاس">لیبرتاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7_(%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88)" title="لونا (ایزد بانو)">لونا (ایزد بانو)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="مارس (اسطوره)">مارس (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="مرکوری (اسطوره)">مرکوری (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B1%D9%88" title="مینرو">مینرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="نپتون (اسطوره)">نپتون (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="نیکس (اسطوره)">نیکس (اسطوره)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ops&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ops (صفحه وجود ندارد)">Ops</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="ارکوس">ارکوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C_%D9%BE%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="دی پناتس">دی پناتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="پلوتون (اسطوره)">پلوتون (اسطوره)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pomona_(mythology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pomona (mythology) (صفحه وجود ندارد)">Pomona</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B3" title="پریاپوس">پریاپوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%B1%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="پروسرپینا">پروسرپینا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="کویرینوس">کویرینوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salacia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salacia (صفحه وجود ندارد)">Salacia</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="ساترن">ساترن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="سیلوانوس">سیلوانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سول (اسطوره روم)">سول (اسطوره روم)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="سومانوس">سومانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ونوس">ونوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B3" title="وریتاس">وریتاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="وستا (اسطوره)">وستا (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ورتومنوس">ورتومنوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="ولکان (اسطوره)">ولکان (اسطوره)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background: #FFDEAD;">خدایان انتزاعی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Abundantia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abundantia (صفحه وجود ندارد)">Abundantia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aequitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aequitas (صفحه وجود ندارد)">Aequitas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aeternitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aeternitas (صفحه وجود ندارد)">Aeternitas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7_(%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="آفریقا (الهه) (صفحه وجود ندارد)">آفریقا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%86%D9%88%D9%86%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="آنونا (اسطوره) (صفحه وجود ندارد)">آنونا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Averruncus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Averruncus (صفحه وجود ندارد)">Averruncus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Caelus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caelus (صفحه وجود ندارد)">Caelus</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کنکوردیا (اسطوره روم)">کنکوردیا (اسطوره روم)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرونیا (اسطوره) (صفحه وجود ندارد)">فرونیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%AF%D8%B3" title="فیدس">فیدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فورتونا">فورتونا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fontus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fontus (صفحه وجود ندارد)">Fontus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laverna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laverna (صفحه وجود ندارد)">Laverna</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3_(%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="پاکس (افسانه)">پاکس (افسانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B3_(%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88)" class="mw-redirect" title="پیتاس (ایزدبانو)">پیتاس (ایزدبانو)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="روما (اسطوره)">روما (اسطوره)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salus (صفحه وجود ندارد)">Salus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Securitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Securitas (صفحه وجود ندارد)">Securitas</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="اسپس (اسطوره)">اسپس (اسطوره)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tranquillitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tranquillitas (صفحه وجود ندارد)">Tranquillitas</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="ترا (اسطوره)">ترا (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="ویکتوریا (اسطوره)">ویکتوریا (اسطوره)</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="7" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg/100px-Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg/150px-Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg/200px-Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="533" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">چهره‌های افسانه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B3" class="mw-redirect" title="آینیاس">آینیاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%D8%A7_%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="رئا سیلویا">رئا سیلویا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B3_%D9%88_%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="رموس و رمولوس">رموس و رمولوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D9%85%D8%A7_%D9%BE%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="نوما پمپیلیوس">نوما پمپیلیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تولوس هوستیلیوس">تولوس هوستیلیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="سرویوس تولیوس">سرویوس تولیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آنکوس مارکیوس">آنکوس مارکیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="لوکیوس تارکوئینیوس پریسکوس">لوکیوس تارکوئینیوس پریسکوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%AA%DA%A9%D8%A8%D8%B1" title="لوکیوس تارکوئینیوس متکبر">لوکیوس تارکوئینیوس متکبر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">متون</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%84" title="ویرژیل">ویرژیل</a> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="انه‌اید">انه‌اید</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="اووید">اووید</a> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="دگردیسی‌ها">دگردیسی‌ها</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C_(%D8%B4%D8%B9%D8%B1)" title="فاستی (شعر)">فاستی (شعر)</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پروپرتیوس">پروپرتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آپولیوس">آپولیوس</a> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%BA_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الاغ طلایی">الاغ طلایی</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="مارکوس ترنتیوس وارو">مارکوس ترنتیوس وارو</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آثار باستانی اشیاء انسانی و الهی (صفحه وجود ندارد)">آثار باستانی اشیاء انسانی و الهی</a></i></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">مفاهیم<br />و عرف</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="دنیای مردگان در فرهنگ یونانی-رومی">دنیای مردگان در فرهنگ یونانی-رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جشن‌های رومی">جشن‌های رومی</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تفسیر با استفاده از الگوهای یونانی">تفسیر با استفاده از الگوهای یونانی</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="فرقه امپراتوری روم">فرقه امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="پومریوم">پومریوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="معبد رومی">معبد رومی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">فلسفه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%DA%A9%D9%84%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%86" title="مکتب کلبیون">مکتب کلبیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اپیکوریسم">اپیکوریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فلسفه نوافلاطونی">فلسفه نوافلاطونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%A1" title="فلسفه مشاء">فلسفه مشاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فیثاغوری">مکتب فیثاغوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رواقی‌گری">رواقی‌گری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">تغییرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دین گالی رومی">دین گالی رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="فرقه‌های اسرارآمیز یونانی-رومی">فرقه‌های اسرارآمیز یونانی-رومی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="سیبل (اسطوره)">سیبل (اسطوره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3" title="اسرار ایزیس">اسرار ایزیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="مهرپرستی">مهرپرستی</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #FFA257;;width:1%;background:#FFDEAD">همچنین ببینید</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="واژه‌نامه دین روم باستان">واژه‌نامه دین روم باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87)" title="کریپتوس (اسطوره)">کریپتوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی یونانی">اسطوره‌شناسی یونانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9" title="دین اتروسک">دین اتروسک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9" title="اسطوره و مناسک">اسطوره و مناسک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی یونانی-رومی">اسطوره‌شناسی یونانی-رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="تاریخ‌نگاری مسیحیت امپراتوری روم">تاریخ‌نگاری مسیحیت امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="آزار و اذیت پاگان‌ها در اواخر امپراتوری روم">آزار و اذیت پاگان‌ها در اواخر امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="باکره‌های وستال">باکره‌های وستال</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سالشمار_برخی_رویدادها"><span id=".D8.B3.D8.A7.D9.84.D8.B4.D9.85.D8.A7.D8.B1_.D8.A8.D8.B1.D8.AE.DB.8C_.D8.B1.D9.88.DB.8C.D8.AF.D8.A7.D8.AF.D9.87.D8.A7"></span>سالشمار برخی رویدادها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=37" title="ویرایش بخش: سالشمار برخی رویدادها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>در سال ۱ میلادی پیمان‌نامه <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="فرهاد پنجم">فرهاد پنجم</a> با امپراتوری روم منعقد می‌گردد. به موجب این پیمان قُوای اشکانی از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> دست‌کشی و عقب‌نشینی می‌کنند.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>در سال ۶۶ میلادی <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a> پادشاه امپراتوری روم، <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DB%8C%DA%A9%D9%85_(%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" class="mw-redirect" title="تیرداد یکم (ارمنستان)">تیرداد یکم</a> را به پادشاهی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ارمنستان بزرگ">ارمنستان</a> منصوب می‌کند. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سلسله اشکانی ارمنستان">سلسله اشکانی ارمنستان</a> رسماً تحت استیلای امپراتوری روم بنیان نهاده شد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۱۱۴ میلادی: آغاز فتوحات و لشکرکشی‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a> به سمت شرق. امپراتوری روم علیه دولت اشکانی اعلان جنگ کرد و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ارمنستان بزرگ">ارمنستان</a> را ضمیمه خاک خود کرد.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۱۲۲ میلادی: اعلام صلح بین دولت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اشکانی">اشکانی</a> و امپراتوری روم.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۱۶۳ میلادی: شکست قوای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانی</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="اویدیوس کاسیوس">اویدیوس کاسیوس</a> سردار رومی.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۱۹۵ میلادی: <a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="سپتیموس سوروس">سپتیموس سوروس</a> پادشاه امپراتوری روم به ارتش <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B4_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="بلاش پنجم">بلاش پنجم</a> حمله کرد.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۲۱۷ میلادی: مرگ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کاراکالا">کاراکالا</a> شاه رومی. برقراری صلح بین <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> و رومیان.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-5" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۲۳۰ میلادی: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ارتش ساسانیان">لشکر ساسانی</a> به نواحی تحت حکمرانی امپراتوری روم در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جزیره میانرودان">جزیره میانرودان</a> یورش بردند و شهر <a href="/wiki/%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="نصیبین">نصیبین</a> را محاصره کردند ولی نتوانستند این شهر را تسخیر کنند.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-6" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>حدود ۲۳۷ تا ۲۳۸ میلادی: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="اردشیر بابکان">اردشیر بابکان</a> پادشاه ساسانی حملات جدیدتری علیه پادشاهی روم آغاز کرد و شهرهای <a href="/wiki/%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="نصیبین">نصیبین</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حران">حران</a> را فتح نمود.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-7" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۲۵۲ تا ۲۵۶ میلادی: لشگرکشی و درگیری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="شاپور یکم">شاپور یکم</a> در ایالات شرقی امپراتوری روم.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-8" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>حدود ۲۵۹ میلادی: شکست و اسارت <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="والرین">والرین</a> پادشاه روم توسط <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="شاپور یکم">شاپور یکم</a>.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-9" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>حدود ۲۶۰ میلادی: اردوکشی و یورش دومات <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="شاپور یکم">شاپور یکم</a> در ایالات شرقی امپراتوری روم.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-10" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>۲۹۶ میلادی: <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="نرسه">نرسه</a> یا یورش به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ارمنستان بزرگ">ارمنستان</a> ضمن بیرون راندن <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="تیرداد سوم ارمنستان">تیرداد سوم</a>، قوای امپراتوری روم را شکست می‌دهد.<sup id="cite_ref-iranicaonline.org_15-11" class="reference"><a href="#cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تقسیمات"><span id=".D8.AA.D9.82.D8.B3.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.AA"></span>تقسیمات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=38" title="ویرایش بخش: تقسیمات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="navbox collapsible autocollapse"> <tbody><tr> <th colspan="4"><b><a class="mw-selflink selflink">استان‌های امپراتوری روم</a></b> (سده‌های چهارم تا هفتم) </th></tr> <tr> <th colspan="4" class="navbox-group" style="background:#dbe7ff"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">روم باختری</a> (۴۷۶–۳۹۵) </th> <td style="text-align:right"> </td></tr> <tr class="navbox-subgroup navbox-even"> <th class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانده‌نشین ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">فرمانده‌نشین ایتالیا</a> </th> <td><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%AD%D9%88%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو حومه‌ای ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو حومه‌ای ایتالیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایتالیا در زمان رومیان (صفحه وجود ندارد)">آپولیا و کالابریا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بروتیا و لوسانیا (صفحه وجود ندارد)">بروتیا و لوسانیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کامپانیا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">کامپانیا</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%B3" title="جزیره کرس">کُرس</a>  •  <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%85" title="پیکنوم">پیکنوم حومه‌ای</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="سامنیوم">سامنیوم</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساردنی">ساردنی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیسیل (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">سیسیل</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="توسکیا و اومبریا (صفحه وجود ندارد)">توسکیا و اومبریا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="والریا">والریای حومه‌ای</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو خواروبار ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو خواروبار ایتالیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%84%D9%BE_%DA%A9%D9%88%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آلپ کوتی (صفحه وجود ندارد)">آلپ کوتی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلامینا و پیکنوم خواروباری (صفحه وجود ندارد)">فلامینا و پیکنوم خواروباری</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیگوریا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">لیگوریا</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A6%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آئمیلیا (صفحه وجود ندارد)">آئمیلیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AA%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="رائتیا (صفحه وجود ندارد)">رائتیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ونیس و ایستریا (صفحه وجود ندارد)">ونیس و ایستریا</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو آفریقا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو آفریقا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="آفریقا (استان روم)">آفریقا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیزاسنا (صفحه وجود ندارد)">بیزاسنا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="موریتانیای سزاری (صفحه وجود ندارد)">موریتانیای سزاری</a>  •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="موریتانیا">موریتانیای سطیفی</a>  •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="نومیدیا">نومیدیای سیرتایی</a>  •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="نومیدیا">نومیدیای لشکری</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="تریپولیتانیا">تریپولیتانیا</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو پانونیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو پانونیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دالماسی">دالماتیا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85" title="نوریکوم">نوریکوم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوریکوم مدیترانه (صفحه وجود ندارد)">نوریکوم مدیترانه</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="پانونیای یکم (صفحه وجود ندارد)">پانونیای یکم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="پانونیای دوم (صفحه وجود ندارد)">پانونیای دوم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پانونیا ساویا (صفحه وجود ندارد)">ساویا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پانونیا والریا (صفحه وجود ندارد)">والریا</a></div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr> <tr class="navbox-subgroup navbox-even"> <th class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانده‌نشین گل (صفحه وجود ندارد)">فرمانده‌نشین گل</a> </th> <td><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%DA%AF%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو گل (صفحه وجود ندارد)">قلمرو گل</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%84%D9%BE_%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آلپ پونینا (صفحه وجود ندارد)">آلپ پونینا</a>  •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D9%84%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="گالیا بلجیکا">گالیا بلجیکا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ژرمنستان علیا (صفحه وجود ندارد)">ژرمنستان علیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%81%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ژرمنستان سفلی (صفحه وجود ندارد)">ژرمنستان سفلی</a>  •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%AF%D9%88%D9%86%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3" title="گالیا لوگدوننسیس">گالیا لوگدوننسیس</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سکوآنی (صفحه وجود ندارد)">سکوآنی بزرگ</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%88%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو وین (صفحه وجود ندارد)">قلمرو وین</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%BE_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آلپ دریایی">آلپ دریایی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%84_%D8%A2%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گل آکیتنی (صفحه وجود ندارد)">گل آکیتنی</a>  •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86%DB%8C" title="گال ناربونی">گال ناربونی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="نووم‌پوپولانیا (صفحه وجود ندارد)">نووم‌پوپولانیا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="وینی">وینی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو اسپانیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو اسپانیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیسپانیای بائتیک (صفحه وجود ندارد)">هیسپانیای بائتیک</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A6%D8%A7%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="جزایر بالئارس">بالئارس</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیسپانیای کارتاژی (صفحه وجود ندارد)">هیسپانیای کارتاژی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="گالاسیا (صفحه وجود ندارد)">گالاسیا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="لوسیتانیا">لوسیتانیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B7%D9%86%D8%AC%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="موریتانیای طنجه (صفحه وجود ندارد)">موریتانیای طنجه</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%86%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیسپانیای تراکوننسی (صفحه وجود ندارد)">هیسپانیای تراکوننسی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بریتانیای دوران روم (صفحه وجود ندارد)">قلمروی بریتانیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بریتانیای یکم (صفحه وجود ندارد)">بریتانیای یکم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بریتانیای دوم (صفحه وجود ندارد)">بریتانیای دوم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلاویای سزاری (صفحه وجود ندارد)">فلاویای سزاری</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماکسیمای سزاری (صفحه وجود ندارد)">ماکسیمای سزاری</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7_(%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="والنسیا (بریتانیای روم) (صفحه وجود ندارد)">والنسیا</a> (۳۶۹)</div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr> <tr> <th colspan="4" class="navbox-group" style="background:#dbe7ff"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">روم خاوری</a> (حدود ۶۴۰-۳۹۵) </th></tr> <tr class="navbox-subgroup navbox-odd"> <th class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانده‌نشین ایلیریکوم (صفحه وجود ندارد)">فرمانده‌نشین ایلیریکوم</a> </th> <td><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%AF%D8%A7%DA%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو داچیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو داچیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%DA%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="داچیای مدیترانه‌ای (صفحه وجود ندارد)">داچیای مدیترانه‌ای</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%DA%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D9%86%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="داچیای ریپنزی (صفحه وجود ندارد)">داچیای ریپنزی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="داردانی (صفحه وجود ندارد)">داردانیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="موسیا (صفحه وجود ندارد)">موسیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پروالیتانا (صفحه وجود ندارد)">پروالیتانا</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو مقدونیه (صفحه وجود ندارد)">قلمرو مقدونیه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="آخائیا (استان رومی) (صفحه وجود ندارد)">آخائیا</a>  •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="کرت بیزانسی">کرت</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدونیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">اپیروس قدیم</a></div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr> <tr class="navbox-subgroup navbox-even"> <th class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانده‌نشین خاور (صفحه وجود ندارد)">فرمانده‌نشین خاور</a> </th> <td><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو تراکیه (صفحه وجود ندارد)">قلمرو تراکیه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="اروپا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">اروپا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="همیمونتوس (صفحه وجود ندارد)">همیمونتوس</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="موسیا دو (صفحه وجود ندارد)">موسیا دو</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="رودوپه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">رودوپه</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="سکاستان کوچک">سکاستان کوچک</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="تراکیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">تراکیه</a> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو آسیا (صفحه وجود ندارد)">قلمرو آسیا</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="آسیا (استان رومی) (صفحه وجود ندارد)">آسیا</a>  •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کاریا">کاریا</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84" title="داردانل">هلسپونت</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DA%98%D9%87" title="جزایر اژه">جزایر</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیکائونیا (صفحه وجود ندارد)">لیکائونیا</a> (۳۷۰)  •  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="لیکیه">لیکیه</a>  •  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="لیدیه">لیدیه</a>  •  <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%85%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="پامفیلیا">پامفیلیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پیسیدیا (صفحه وجود ندارد)">پیسیدیا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D9%87" title="فریگیه">فریگیه سلامت</a>  •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D9%87" title="فریگیه">فریگیه پاکاتیانی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%BE%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو پنتوس (صفحه وجود ندارد)">قلمرو پنتوس</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارمنستان دوره رومی (صفحه وجود ندارد)">ارمنستان یکم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارمنستان دوره رومی (صفحه وجود ندارد)">ارمنستان دوم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارمنستان دوره رومی (صفحه وجود ندارد)">ارمنستان مهتر</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوفنه (صفحه وجود ندارد)">سوفنه</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارمنستان دوره رومی (صفحه وجود ندارد)">ارمنستان سوم</a> (۵۳۶)  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارمنستان دوره رومی (صفحه وجود ندارد)">ارمنستان چهارم</a> (۵۳۶)  •  <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بیتینی">بیتینی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاپادوکیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">کاپادوکیه یکم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاپادوکیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">کاپادوکیه دوم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="گالاتیا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">گالاتیا یک</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="گالاتیا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">گالاتیا دو سلامت</a>  •  <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="پنتوس">هلنوپونتوس</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="هونوریاس (صفحه وجود ندارد)">هونوریاس</a>  •  <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="پافلاگونیا">پافلاگونیا</a>  •  <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="پنتوس">پونتوس پولمونیایی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو خاور (صفحه وجود ندارد)">قلمرو خاور</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عربستان پترایی (صفحه وجود ندارد)">عربستان پترایی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیلیکیه (استان رومی) (صفحه وجود ندارد)">کیلیکیه یکم</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیلیکیه (استان رومی) (صفحه وجود ندارد)">کیلیکیه دوم</a>  •  <a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فراتستان (صفحه وجود ندارد)">فراتستان</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایسوریا (صفحه وجود ندارد)">ایسوریا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="میان‌رودان (استان رومی) (صفحه وجود ندارد)">میان‌رودان</a>  •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A6%D9%86" title="اسروئن">اسروئن</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسطین یک (صفحه وجود ندارد)">فلسطین یک</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسطین دو (صفحه وجود ندارد)">فلسطین دو</a>  •  <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="فلسطین">فلسطین سه سلامت</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فنیقیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">فنیقیه</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فنیقیه (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">فنیقیه لبنانی</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سوریه (استان روم)">سوریه یک</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سوریه (استان روم)">سوریه دو سلامت</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="تئودوریاس">تئودوریاس</a> (۵۲۸) </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background: #b3ccff"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%85%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلمرو مصر (صفحه وجود ندارد)">قلمرو مصر</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-_ODDEVEN_" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="مصر (استان روم)">مصر</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرکادیای مصر (صفحه وجود ندارد)">آرکادیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آگوستامنیکا (صفحه وجود ندارد)">آگوستامنیکا</a>  •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%D9%87" title="برقه">لیبی علیا</a>  •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%D9%87" title="برقه">لیبی سفلی</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%DB%8C%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="طیبه‌ای (صفحه وجود ندارد)">طیبه علیا</a>  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%DB%8C%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="طیبه‌ای (صفحه وجود ندارد)">طیبه سفلی</a></div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr> <tr class="navbox-subgroup navbox-odd"> <th class="navbox-group">دیگر نواحی </th> <td style="text-align:right"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاورستان (صفحه وجود ندارد)">تاورستان</a>  •  <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لازستان">لازستان</a> (۵۳۲/۵۶۲)  •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسپانیا (استان روم) (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا</a> (۵۵۲) </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=39" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان">فهرست بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=40" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFابن‌خلدون1383" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ابن‌خلدون">ابن‌خلدون</a>، عبدالرحمن (<bdi>۱۳۸۳</bdi>). <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%A1_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A8%D8%B1" title="العبر و دیوان المبتداء و الخبر">العبر: تاریخ ابن‌خلدون</a></i>. ج. ۱. ترجمهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A2%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="عبدالمحمد آیتی">عبدالمحمد آیتی</a> (ویراست سوم). تهران: <a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی">پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی</a>. ص. <bdi>۲۰۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%B1%3A+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B0%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.edition=%D8%B3%D9%88%D9%85&rft.pub=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%88+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&rft.date=1383&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFروزول_پالمر1386" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1" title="رابرت روزول پالمر">روزول پالمر</a>، رابرت (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <i>تاریخ جهان نو</i>. ترجمهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="ابوالقاسم طاهری">ابوالقاسم طاهری</a>. تهران: امیر کبیر. ص. <bdi>۲۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D9%86%D9%88&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1+%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1386&rft.aulast=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84+%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1&rft.aufirst=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFروزول_پالمر1386" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1" title="رابرت روزول پالمر">روزول پالمر</a>، رابرت (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <i>تاریخ جهان نو</i>. ترجمهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="ابوالقاسم طاهری">ابوالقاسم طاهری</a>. تهران: امیر کبیر. ص. <bdi>۲۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D9%86%D9%88&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1+%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1386&rft.aulast=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84+%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1&rft.aufirst=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFروزول_پالمر1386" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1" title="رابرت روزول پالمر">روزول پالمر</a>، رابرت (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <i>تاریخ جهان نو</i>. ترجمهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="ابوالقاسم طاهری">ابوالقاسم طاهری</a>. تهران: امیر کبیر. ص. <bdi>۲۴–۲۵</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D9%86%D9%88&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B4-%DB%B2%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1+%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1386&rft.aulast=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84+%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1&rft.aufirst=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFروزول_پالمر1386" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1" title="رابرت روزول پالمر">روزول پالمر</a>، رابرت (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <i>تاریخ جهان نو</i>. ترجمهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="ابوالقاسم طاهری">ابوالقاسم طاهری</a>. تهران: امیر کبیر. ص. <bdi>۲۳–۲۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D9%86%D9%88&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B3-%DB%B2%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1+%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1386&rft.aulast=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84+%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1&rft.aufirst=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۲۵ و ۲۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B5+%D9%88+%DB%B2%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۳۷–۳۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B7-%DB%B3%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۳۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۳۸–۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B8-%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۱۵۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B5%DB%B1%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۱۵۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B5%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۱۵۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B5%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص. <bdi>۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1347&rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-iranicaonline.org-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-0">۱۵٫۰۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-1">۱۵٫۰۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-2">۱۵٫۰۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-3">۱۵٫۰۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-4">۱۵٫۰۴</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-5">۱۵٫۰۵</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-6">۱۵٫۰۶</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-7">۱۵٫۰۷</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-8">۱۵٫۰۸</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-9">۱۵٫۰۹</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-10">۱۵٫۱۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iranicaonline.org_15-11">۱۵٫۱۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1">CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1</a> <i>iranicaonline.org</i></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1">66 Nero invests Tiridates as King of Armenia; Arsacid dynasty of Armenia is formally established under Roman supremacy.</a> iranicaonline.org</span> </li> </ol></div> <ul><li><cite id="CITEREFناردو1384" class="citation book">ناردو، دان (<bdi>۱۳۸۴</bdi>). <i>انحطاط و فروپاشی امپراتوری روم</i>. ترجمهٔ منوچهر پزشک. تهران: انتشارات ققنوس. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-311-576-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-311-576-0"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۳۱۱-۵۷۶-۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B7%D8%A7%D8%B7+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%82%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B3&rft.date=1384&rft.isbn=----&rft.aulast=%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88&rft.aufirst=%D8%AF%D8%A7%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمحمدپناه1388" class="citation book">محمدپناه، بهنام (<bdi>۱۳۸۸</bdi>). <i>اسرار تمدن روم باستان</i>. تهران: انتشارات سبزان. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-600-5033-71-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-600-5033-71-7"><bdi>۹۷۸-۶۰۰-۵۰۳۳-۷۱-۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1+%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86+%D8%B1%D9%88%D9%85+%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D9%86&rft.date=1388&rft.isbn=----&rft.aulast=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87&rft.aufirst=%D8%A8%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمک‌الوی1382" class="citation book">مک‌الوی، ویلیام (<bdi>۱۳۸۲</bdi>). <i>تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران</i>. ترجمهٔ علی نخستین. تهران: اساطیر. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-331-165-1" title="ویژه:منابع کتاب/964-331-165-1"><bdi>۹۶۴-۳۳۱-۱۶۵-۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C+%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85+%D9%88+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1&rft.date=1382&rft.isbn=---&rft.aulast=%D9%85%DA%A9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C&rft.aufirst=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFلوکاس1376" class="citation book">لوکاس، هنری (<bdi>۱۳۷۶</bdi>). <i>تاریخ تمدن</i>. ترجمهٔ عبدالحسین آذرنگ. تهران: سازمان انتشارات کیهان. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-458-054-0" title="ویژه:منابع کتاب/964-458-054-0"><bdi>۹۶۴-۴۵۸-۰۵۴-۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.date=1376&rft.isbn=---&rft.aulast=%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3&rft.aufirst=%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&section=41" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ancient_Rome" class="extiw" title="commons:Category:Ancient Rome">امپراتوری روم</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کشورهای_سابق_شبه_جزیره_ایتالیا،_کورسیکا،_ساردنی_و_سیسیل" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="الگو:کشورهای سابق در شبه جزیره ایتالیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:کشورهای سابق در شبه جزیره ایتالیا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کشورهای سابق در شبه جزیره ایتالیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کشورهای_سابق_شبه_جزیره_ایتالیا،_کورسیکا،_ساردنی_و_سیسیل" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست کشورهای تاریخی ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">کشورهای سابق شبه جزیره ایتالیا، کورسیکا، ساردنی و سیسیل</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دوره مهاجرت<br />(۴–۸ قرون)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> (۲۸۵–۴۷۶)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%A2%DA%A9%D8%B1" title="اودوآکر">پادشاهی ایتالیا</a> (۴۷۶–۴۹۳)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی واندال (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی واندال</a> (۴۳۵–۵۳۴)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی استروگوتی (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی استروگوتی</a> (۴۹۳–۵۵۳)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="پادشاهی لمباردها">پادشاهی لمباردها</a> (۵۶۸-۷۷۴)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> (در ایتالیا: ۵۱۲–۱۰۷۱) <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ولایت راونا (صفحه وجود ندارد)">ولایت راونا</a> (۵۸۴–۷۵۱)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ولایت آفریقا (صفحه وجود ندارد)">ولایت آفریقا</a> (۵۸۵–۶۹۸)</li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9_(%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک (لمبارد) (صفحه وجود ندارد)">ایالات لمبارد</a> (۵۶۸–۷۷۴)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="پادشاهی لمباردها">پادشاهی لمباردها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین بنونتو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین بنونتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین فریولی (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین فریولی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین ایوریا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین ایوریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%88" title="دوک‌نشین اسپولتو">دوک‌نشین اسپولتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین تریدنتوم (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین تریدنتوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="جمهوری ونیز">جمهوری ونیز</a> (۶۹۷–۱۷۹۷)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوگادو (صفحه وجود ندارد)">دوگادو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دومینی دی ترافرما (صفحه وجود ندارد)">دومینی دی ترافرما</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="استاتو دا مار (صفحه وجود ندارد)">استاتو دا مار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%A7" title="جمهوری راگوسا">جمهوری راگوسا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=South_Italian_principalities&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Italian principalities (صفحه وجود ندارد)">ایتالیای جنوبی<br />(۷۷۴-۱۱۳۹)</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">بیزانس</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین آمالفی (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین آمالفی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%A6%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین گائه‌تا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین گائه‌تا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Catepanate_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catepanate of Italy (صفحه وجود ندارد)">Catepanate of Italy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="لانگوباردیا (صفحه وجود ندارد)">لانگوباردیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theme_of_Lucania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theme of Lucania (صفحه وجود ندارد)">Theme of Lucania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین ناپل (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین ناپل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84_(theme)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیسیل (theme) (صفحه وجود ندارد)">سیسیل (theme)</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیسیل بیزانس (صفحه وجود ندارد)">سیسیل بیزانس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین سورنتو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین سورنتو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">عرب</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امارت باری (صفحه وجود ندارد)">امارت باری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="امارت سیسیل">امارت سیسیل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">لمبارد</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین بنونتو (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین بنونتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین سالرنو (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین سالرنو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%A2" title="شاهزاده‌نشین کاپوآ">شاهزاده‌نشین کاپوآ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حمله نورمن‌ها به ایتالیای جنوبی (صفحه وجود ندارد)">نورمان</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ناحیه آپولیا">ناحیه آپولیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست کنت‌های آورسا (صفحه وجود ندارد)">ناحیه آورسا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناحیه سیسیل (صفحه وجود ندارد)">ناحیه سیسیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین تارانتو (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین تارانتو</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Giudicati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giudicati (صفحه وجود ندارد)">ساردنی قرون وسطی</a> و<br />کورسیکا (۹ قرن-۱۴۲۰)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A2%DA%AF%D9%88%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت آگوگلیاسترا (صفحه وجود ندارد)">ایالت آگوگلیاسترا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%A6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت آربورئا (صفحه وجود ندارد)">ایالت آربورئا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت کالیاری (صفحه وجود ندارد)">ایالت کالیاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت گالورا (صفحه وجود ندارد)">ایالت گالورا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%84%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت لاگودورو (صفحه وجود ندارد)">ایالت لاگودورو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A7" title="جمهوری جنوا">جمهوری جنوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="جمهوری پیزا">جمهوری پیزا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی ساردنی">پادشاهی ساردنی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">States within the Medieval<br /><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ایتالیا (قرون وسطی) (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ایتالیا</a>,<br /><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a>,<br />و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C" title="ایالات پاپی">ایالات پاپی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%A2%D9%86%DA%A9%D9%88%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش آنکونا (صفحه وجود ندارد)">مارش آنکونا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین آئوستا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین آئوستا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Patriarchate_of_Aquileia_(state)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patriarchate of Aquileia (state) (صفحه وجود ندارد)">Patriarchate of Aquileia (state)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%81%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسقف‌نشین بریزن (صفحه وجود ندارد)">اسقف‌نشین بریزن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین کاسترو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین کاسترو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%86%D9%88%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکی‌نشین چوا (صفحه وجود ندارد)">مارکی‌نشین چوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین فرارا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین فرارا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%81%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکی‌نشین فیناله (صفحه وجود ندارد)">مارکی‌نشین فیناله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="جمهوری فلورانس">جمهوری فلورانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="دوک‌نشین فلورانس">دوک‌نشین فلورانس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش فریولی (صفحه وجود ندارد)">مارش فریولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A7" title="جمهوری جنوا">جمهوری جنوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناحیه گورز (صفحه وجود ندارد)">ناحیه گورز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gorizia_and_Gradisca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gorizia and Gradisca (صفحه وجود ندارد)">Gorizia and Gradisca</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناحیه گوآستالا (صفحه وجود ندارد)">ناحیه گوآستالا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین گوآستالا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین گوآستالا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش ایستریا (صفحه وجود ندارد)">مارش ایستریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین ایوریا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین ایوریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7" title="جمهوری لوکا">جمهوری لوکا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین منتووا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین منتووا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Duchy_of_Massa_and_Carrara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duchy of Massa and Carrara (صفحه وجود ندارد)">Duchy of Massa and Carrara</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="دوک‌نشین مرانیا">دوک‌نشین مرانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="دوک‌نشین میلان">دوک‌نشین میلان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین میراندولا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین میراندولا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین مودنا و رجیو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین مودنا و رجیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش مونت‌فرات (صفحه وجود ندارد)">مارش مونت‌فرات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%A7" title="دوک‌نشین پارما">دوک‌نشین پارما</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین پیمونت (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین پیمونت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین پیومبینو (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین پیومبینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="جمهوری پیزا">جمهوری پیزا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین رجیو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین رجیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکی‌نشین سالورو (صفحه وجود ندارد)">مارکی‌نشین سالورو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9_%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="دوک نشین ساوی">دوک نشین ساوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری سیه‌نا (صفحه وجود ندارد)">جمهوری سیه‌نا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%88" title="دوک‌نشین اسپولتو">دوک‌نشین اسپولتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Terra_Sancti_Benedicti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terra Sancti Benedicti (صفحه وجود ندارد)">Terra Sancti Benedicti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%81%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسقف‌نشین ترنت (صفحه وجود ندارد)">اسقف‌نشین ترنت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش تورین (صفحه وجود ندارد)">مارش تورین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش توسکانی (صفحه وجود ندارد)">مارش توسکانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="دوک‌نشین بزرگ توسکانی">دوک‌نشین بزرگ توسکانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین اوربینو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین اوربینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارش ورونا (صفحه وجود ندارد)">مارش ورونا</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="پادشاهی سیسیل">پادشاهی سیسیل</a> (۱۱۳۰–۱۸۱۶) و<br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84" class="mw-redirect" title="پادشاهی ناپل">پادشاهی ناپل</a> (۱۲۸۲-۱۸۶۰)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت پرزیدی (صفحه وجود ندارد)">ایالت پرزیدی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9_%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک سان دوناتو (صفحه وجود ندارد)">دوک سان دوناتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین سورا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین سورا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین تارانتو (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین تارانتو</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انقلاب فرانسه و<br />عصر ناپلئون (۱۷۹۲-۱۸۱۵)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">جمهوری‌ها</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری بولونیا (صفحه وجود ندارد)">بولونیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cisalpine_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cisalpine Republic (صفحه وجود ندارد)">Cisalpinia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری سیزپادان (صفحه وجود ندارد)">سیزپادانیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری ایتالیا (ناپلئونی) (صفحه وجود ندارد)">جمهوری ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="جمهوری لیگوریا">لیگوریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7" title="جمهوری لوکا">لوکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%87" title="جمهوری پارتنوپه">پارتنوپیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%85_(%D9%82%D8%B1%D9%86_%DB%B1%DB%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری رم (قرن ۱۸) (صفحه وجود ندارد)">رم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری ترانسپادانیا (صفحه وجود ندارد)">ترانسپادانیا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">سلطنت‌ها</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">امپراتوری اول فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی اتروریا">اتروریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7_%D9%88_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین لوکا و پیومبینو (صفحه وجود ندارد)">لوکا و پیومبینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ایتالیا (ناپلئونی) (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84#حکومت_ناپلئونی_ناپل" class="mw-redirect" title="پادشاهی ناپل">ناپل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی کورسیکا-انگلیس (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی کورسیکا-انگلیس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایالات پس از ناپلئون</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7" title="دوک‌نشین لوکا">دوک‌نشین لوکا</a> (۱۸۱۵-۱۸۴۷)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Duchy_of_Massa_and_Carrara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duchy of Massa and Carrara (صفحه وجود ندارد)">Duchy of Massa and Carrara</a> (۱۸۱۴-۱۸۲۹)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین مودنا و رجیو (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین مودنا و رجیو</a> (۱۸۱۴–۱۸۵۹)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%A7" title="دوک‌نشین پارما">دوک‌نشین پارما</a> (۱۸۱۴–۱۸۵۹)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="دوک‌نشین بزرگ توسکانی">دوک‌نشین بزرگ توسکانی</a> (۱۸۱۵–۱۸۵۹)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالات متحده ایتالیای مرکزی (صفحه وجود ندارد)">ایالات متحده ایتالیای مرکزی</a> (۱۸۵۹-۱۸۶۰)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی ساردنی">پادشاهی ساردنی</a> (۱۸۱۴-۱۸۶۰)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="پادشاهی دو سیسیلی">پادشاهی دو سیسیلی</a> (۱۸۱۶–۱۸۶۱)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D9%88%D9%86%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی لمباردی-ونسی (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی لمباردی-ونسی</a> (۱۸۱۵–۱۸۶۶)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C#ملی‌گرایی_ایتالیایی_و_سقوط_ایالات_پاپی" title="ایالات پاپی">ایالات پاپی</a> (۱۸۱۴-۱۸۷۰)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی تاوولارا (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی تاوولارا</a> (۱۸۳۶–۱۹۳۴)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی ایتالیا">پادشاهی ایتالیا</a> (۱۸۶۱–۱۹۴۶)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="امپراتوران_روم_غربی_و_روم_شرقی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="الگو:امپراتوران روم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="بحث الگو:امپراتوران روم"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:امپراتوران روم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="امپراتوران_روم_غربی_و_روم_شرقی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="امپراتور">امپراتوران</a> <a class="mw-selflink selflink">روم غربی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">روم شرقی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center">نخستین<br />۲۷ پیش‌ازمیلاد تا ۲۳۵</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آگوستوس">آگوستوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیبریوس">تیبریوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="کالیگولا">کالیگولا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کلودیوس">کلادیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نرون">نرون</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7" title="گالبا">گالبا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="اتو (امپراتور روم)">اتو</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="ویتلیوس">ویتلیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="تیتوس فلاویوس وسپاسیانوس">وسپاسیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="تیتوس فلاویوس سابینوس وسپاسیانوس">تیتوس فلاویوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دومیتیان">دومیتیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7" title="نروا">نروا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%86" title="تراژان">تراژان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%A6%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="پوبلیوس آئلیوس ترایانوس هادریانوس">هادریانوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آنتونیوس پیوس">آنتونیوس پیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="مارکوس اورلیوس">مارکوس آرلیوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="لوسیوس وروس">لوسیوس وروس</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="کومودوس">کومودوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%B3" title="پرتیناکس">پرتیناکس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="دیدیوس ژولیانوس">دیدیوس ژولیانوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="سپتیموس سوروس">سپتیموس سوروس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کاراکالا">کاراکالا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3_%DA%AF%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="پوبلیوس سپتیموس گتا">گتا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ماکرینوس">ماکرینوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیادومنیان">دیادومنیان</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="هلیوگابال">هلیوگابال</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="الکساندر سوروس">الکساندر سوروس</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center">بحران سده ۳<br />۲۳۵ تا ۲۸۴</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="ماکسیمینوس ترکس">ماکسیمینوس ترکس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="گوردیان یکم">گردیان یکم</a> <i>و</i> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="گوردیان دوم">گردیان دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="پوپینوس">پوپینوس</a> <i>و</i> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="بالبینوس">بالبینوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="گوردیان سوم">گردیان سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D8%B9%D8%B1%D8%A8" title="فیلیپ عرب">فیلیپ عرب</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="دقیانوس">دسیوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="هرنیوس اتروسکوس">هرنیوس اتروسکوس</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هوستیلیان">هوستیلیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3" title="تربونیانوس گالوس">تربونیانوس گالوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ولوسیانوس">ولوسیانوس</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="آئمیلیانوس">آئمیلیانوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="والرین">والرین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="گالینوس">گالینوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="سالونینوس">سالونینوس</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="کلودیوس گوتیکوس">کلادیوس گوتیکوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3" title="کوئینتیلوس">کوئینتیلوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="اورلیان">اورلیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="تاسیتوس">تاسیتوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="فلوریانوس">فلوریانوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="پروبوس">پروبوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کاروس">کاروس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3" title="کارینوس">کارینوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نومریان">نومریان</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center">چیرگی<br />۲۸۴ تا ۳۹۵</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوکلتیان">دیوکلتیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ماکسیمیان">ماکسیمیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کنستانتیوس کلوروس">کنستانتیوس کلوروس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="گالریوس">گالریوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فلاویوس والریوس سوروس">سوروس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="ماکسنتیوس">ماکسنتیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="ماکسیمینوس دایا">ماکسیمینوس دایا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="لیسینیوس">لیسینیوس</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3" title="والریوس والنس">والریوس والنس</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="مارتینیانوس">مارتینیانوس</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="کنستانتین بزرگ">کنستانتین بزرگ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کنستانتین دوم">کنستانتین دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="کنستانس یکم">کنستانس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کنستانتیوس دوم">کنستانتیوس دوم</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88" title="وترانیو">وترانیو</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژولیان">ژولیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژوویان">ژوویان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="والنتینیان یکم">والنتینیان یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3" title="والنس">والنس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گراتیان">گراتیان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="والنتینیان دوم">والنتینیان دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%AF%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="ماگنوس ماکسیموس">ماگنوس ماکسیموس</a> <i>با <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="فلاویوس ویکتور">فلاویوس ویکتور</a></i> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودئوس اول">تئودوسیوس یکم</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a><br />۳۹۵ تا ۴۸۰</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هونوریوس">هونوریوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="کنستانتیوس سوم">کنستانتیوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B3" title="یوآنس">ژوآنس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="والنتینیان سوم">والنتینیان سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="پترونیوس ماکسیموس">پترونیوس ماکسیموس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آویتوس">آویتوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%98%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ماژوریان">ماژوریان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="لیبیوس سوروس">لیبیوس سوروس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آنتمیوس">آنتمیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="الیبریوس">الیبریوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="گلیسریوس">گلیسریوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%86%D9%BE%D9%88%D8%B3" title="ژولیوس نپوس">ژولیوس نپوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="رومولوس آگوستولوس">رومولوس آگوستولوس</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری بیزانس</a><br />۳۹۵ تا ۱۰۲۴</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آرکادیوس">آرکادیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="تئودوسیوس دوم">تئودوسیوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="مارسیانوس">مارسیانوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85_(%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" title="لئون یکم (بیزانس)">لئون یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85_(%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" title="لئون دوم (بیزانس)">لئون دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" title="زنون (امپراتور بیزانس)">زنون</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="باسیلیسکوس">باسیلیسکوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="آناستاسیوس یکم">آناستاسیوس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="ژوستین یکم">ژوستین یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="ژوستینین یکم">ژوستینیان یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="ژوستین دوم">ژوستین دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85_%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="تیبریوس دوم کنستانتین">تیبریوس دوم کنستانتین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1)" class="mw-redirect" title="موریس (امپراتور)">موریس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3" title="فوکاس">فوکاس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هراکلیوس">هراکلیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="کنستانتین سوم">کنستانتین سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="هراکلوناس">هراکلوناس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کنستانس دوم">کنستانس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="کنستانتین چهارم">کنستانتین چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="ژوستینیان دوم">ژوستینیان دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="لئونتیوس">لئونتیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="تیبریوس سوم">تیبریوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="فیلیپیکوس">فیلیپیکوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="آناستاسیوس دوم">آناستاسیوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="تئودوسیوس سوم">تئودوسیوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="لئوی سوم (امپراتور بیزانس)">لئوی سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="کنستانتین پنجم">کنستانتین پنجم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="آرتاباسدوس">آرتاباسدوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%DB%8C_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="لئوی چهارم">لئوی چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%B4%D9%85" title="کنستانتین ششم">کنستانتین ششم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D9%87" title="ایرنه">ایرنه</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="نیکه‌فوروس یکم">نیکه‌فوروس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="استوراکیوس">استوراکیوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="میخائیل یکم">میخائیل یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%DB%8C_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="لئوی پنجم">لئوی پنجم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="میخائیل دوم">میخائیل دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3" title="تئوفیلوس">تئوفیلوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="میخائیل سوم">میخائیل سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="باسیلیوس یکم">باسیلیوس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%DB%8C_%D8%B4%D8%B4%D9%85" title="لئوی ششم">لئوی ششم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" title="الکساندر (امپراتور بیزانس)">الکساندر</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85" class="mw-redirect" title="کنستانتین هفتم">کنستانتین هفتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="رومانوس یکم">رومانوس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="رومانوس دوم">رومانوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="نیکه‌فوروس دوم">نیکه‌فوروس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" title="ژان یکم (امپراتور بیزانس)">ژان یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="باسیل دوم">باسیلیوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85" title="کنستانتین هشتم">کنستانتین هشتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%A6%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="زوئه مقدونی">زوئه مقدونی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="رومانوس سوم">رومانوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="میخائیل چهارم">میخائیل چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="میخائیل پنجم">میخائیل پنجم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%87%D9%85" title="کنستانتین نهم">کنستانتین نهم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="تئودورای مقدونی">تئودورای مقدونی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D8%B4%D9%85" title="میخائیل ششم">میخائیل ششم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="ایزاک یکم">ایزاک یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%85" title="کنستانتین دهم">کنستانتین دهم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="رومانوس چهارم">رومانوس چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85" title="میخائیل هفتم">میخائیل هفتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="نیکه‌فوروس سوم">نیکه‌فوروس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="آلکسیوس یکم">آلکسیوس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="ژان دوم (امپراتور بیزانس)">ژان دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DB%8C%DA%A9%D9%85%D8%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="مانوئل یکم، امپراتور بیزانس">مانوئل یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="آلکسیوس دوم">آلکسیوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="آندرونیکوس یکم">آندرونیکوس یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="ایزاک دوم">ایزاک دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="آلکسیوس سوم">آلکسیوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="آلکسیوس چهارم">آلکسیوس چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="نیکولائوس کانابوس">نیکولائوس کانابوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="آلکسیوس پنجم">آلکسیوس پنجم</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center">امپراتوری نیقیه<br />۱۰۲۴ تا ۱۲۶۱</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="کنستانتین لاسکاریس">کنستانتین لاسکاریس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="تئودور یکم لاسکاریس">تئودور یکم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B2%D8%B3" title="ژان سوم دوکاس واتاتزس">ژان سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="تئودور دوم لاسکاریس">تئودور دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="ژان چهارم لاسکاریس">ژان چهارم</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری بیزانس</a><br />۱۲۶۱ تا ۱۴۵۳</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><div></div></li></ul> <p><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85" title="میخائیل هشتم">میخائیل هشتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="آندرونیکوس دوم">آندرونیکوس دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%86%D9%87%D9%85" title="میخائیل نهم">میخائیل نهم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="آندرونیکوس سوم">آندرونیکوس سوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="ژان پنجم (امپراتور بیزانس)">ژان پنجم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B4%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="ژان ششم (امپراتور بیزانس)">ژان ششم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%88%D8%B3" title="ماتیوس کانتاکوزنوس">ماتیوس کانتاکوزنوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="آندرونیکوس چهارم">آندرونیکوس چهارم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="ژان هفتم (امپراتور بیزانس)">ژان هفتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="آندرونیکوس پنجم">آندرونیکوس پنجم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85%D8%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="مانوئل دوم، امپراتور بیزانس">مانوئل دوم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3)" class="mw-redirect" title="ژان هشتم (امپراتور بیزانس)">ژان هشتم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85" title="کنستانتین یازدهم">کنستانتین یازدهم</a> </span> </p> </div> </td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:امپراتوران روم">رده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:روم باستان (صفحه وجود ندارد)">درگاه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تاریخ_اروپا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="الگو:تاریخ اروپا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تاریخ اروپا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تاریخ اروپا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تاریخ_اروپا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="تاریخ اروپا">تاریخ اروپا</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="اروپای پیشاتاریخ">اروپای پیشاتاریخ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="اروپای دوران پارینه‌سنگی">اروپای دوران پارینه‌سنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="اروپای دوران نوسنگی">اروپای دوران نوسنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B2#عصر_برنز_در_اروپا" title="عصر برنز">اروپای عصر برنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A2%D9%87%D9%86#اروپا" title="عصر آهن">اروپای عصر آهن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="اروپای دوران قدیم">اروپای دوران قدیم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="یونان کلاسیک">یونان کلاسیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="عصر هلنیستی">عصر هلنیستی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دوران اواخر باستان">دوران اواخر باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87" title="مسیحیت اولیه">مسیحیت اولیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="بحران قرن سوم">بحران قرن سوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سقوط امپراتوری روم غربی">سقوط امپراتوری روم غربی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="سده‌های میانه">سده‌های میانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده‌های میانه اولیه (صفحه وجود ندارد)">سده‌های میانه اولیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="دوره مهاجرت‌ها">دوره مهاجرت‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسیحی‌کردن (صفحه وجود ندارد)">مسیحی‌کردن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%88%D8%A7%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="عصر وایکینگ‌ها">عصر وایکینگ‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3_%DA%A9%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="روس کیف">روس کیف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C_%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="قرون وسطی ثانویه (صفحه وجود ندارد)">قرون وسطی ثانویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="جنگ‌های صلیبی">جنگ‌های صلیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B1%D8%B9%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="نظام ارباب رعیت">نظام ارباب رعیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قرون وسطی پایانی (صفحه وجود ندارد)">قرون وسطی پایانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87" title="جنگ صدساله">جنگ صدساله</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اروپای مدرن ابتدایی">اروپای مدرن ابتدایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رنسانس">رنسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصلاحات کاتولیکی (صفحه وجود ندارد)">اصلاحات کاتولیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4" class="mw-redirect" title="عصر کاوش">عصر کاوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="تاریخ استعمار">عصر دوم استعمار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%DA%A9" title="باروک">باروک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87" title="جنگ سی‌ساله">جنگ سی‌ساله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87" title="پادشاهی مطلقه">پادشاهی مطلقه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="امپراتوری پرتغال">امپراتوری پرتغال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری اسپانیا">امپراتوری اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" title="فرانسه در آغاز دوره مدرن">فرانسه در آغاز دوره مدرن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9_%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="مشترک المنافع لهستان-لیتوانی">مشترک المنافع لهستان-لیتوانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="امپراتوری سوئد">امپراتوری سوئد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جمهوری هلند">جمهوری هلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپراتوری بریتانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="امپراتوری هابسبورگ">امپراتوری هابسبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="دوران مدرن">دوران مدرن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="واگرایی بزرگ (صفحه وجود ندارد)">واگرایی بزرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نوگرایی">نوگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="جنگ‌های ناپلئونی">جنگ‌های ناپلئونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="ناسیونالیسم">ناسیونالیسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انقلاب صربستان (صفحه وجود ندارد)">انقلاب صربستان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B8" class="mw-redirect" title="جنبش‌های ۱۸۴۸">جنبش‌های ۱۸۴۸</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="صنعتی‌سازی">صنعتی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="کاپیتالیسم">کاپیتالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="تاریخ استعمار">عصر سوم استعمار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="انقلاب صنعتی دوم">انقلاب صنعتی دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%B1" title="انقلاب اکتبر">انقلاب اکتبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="دوره میان‌دوجنگ">دوره میان‌دوجنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D8%AF" title="جنگ سرد">جنگ سرد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1" class="mw-redirect" title="دوران معاصر">دوران معاصر</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86" title="جهانی شدن">جهانی شدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="عصر اطلاعات">عصر اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="جامعه اطلاعاتی">جامعه اطلاعاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="جامعه پساصنعتی">جامعه پساصنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="پست‌مدرنیته">پست‌مدرنیته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="پسانوگرایی">پسانوگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">اتحادیه اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="تاریخ اتحادیه اروپا">تاریخ اتحادیه اروپا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="روم_باستان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الگو:روم باستان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:روم باستان (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:روم باستان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="روم_باستان" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="خلاصه روم باستان (صفحه وجود ندارد)">خلاصه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیر زمانی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">سیر زمانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="تاریخ روم">دوره‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنیان‌گذاری روم (صفحه وجود ندارد)">بنیان‌گذاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سرنگونی پادشاهی روم">انقلاب</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">امپراتوری روم</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیر زمانی امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">سیر زمانی</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="پاکس رومانا">پاکس رومانا</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="پرینسیپاته">پرینسیپاته</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%87" title="دومیناته">دومیناته</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="افول امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">افول</a>, <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سقوط امپراتوری روم غربی">سقوط</a></small></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> / <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی پادشاهی روم (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی جمهوری روم (صفحه وجود ندارد)">جمهوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری متاخر روم (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری متاخر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شوراهای رومی (صفحه وجود ندارد)">شوراهای قانون‌گذاری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع کوریاها (صفحه وجود ندارد)">مجمع کوریاها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="مجمع کنتوریاها">مجمع کنتوریاها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع قومی (صفحه وجود ندارد)">مجمع قومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نشست عوام (صفحه وجود ندارد)">نشست عوام</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قاضی‌های رومی (صفحه وجود ندارد)">قاضی‌های اجرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نهادهای سیاسی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">حکومت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%DA%AF%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="جرگه (روم) (صفحه وجود ندارد)">جرگه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="میدانگاه (روم) (صفحه وجود ندارد)">میدانگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8" title="سلسله مناصب">سلسله مناصب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Collegiality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collegiality (صفحه وجود ندارد)">Collegiality</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتور روم">امپراتور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سپهدار (صفحه وجود ندارد)">سپهدار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرفرمانده (روم) (صفحه وجود ندارد)">سرفرمانده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیوانخانه (روم باستان) (صفحه وجود ندارد)">دیوانخانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرماندار (روم) (صفحه وجود ندارد)">فرماندار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%E2%80%8C%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="قائم‌مقام (روم) (صفحه وجود ندارد)">قائم‌مقام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیست‌وشش‌مرد (صفحه وجود ندارد)">بیست‌وشش‌مرد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="تبردار">تبردار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سردار سپاه (روم) (صفحه وجود ندارد)">سردار سپاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانفرما (روم) (صفحه وجود ندارد)">فرمانفرما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="ارشد سنا">ارشد سنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%81%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="پونتیفکس ماکسیموس">پونتیفکس ماکسیموس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="آگوستوس (عنوان)">آگوستوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="سزار (عنوان)">سزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="تریوم‌ویرات اول">تریوم‌ویرات اول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="تریوم‌ویرات دوم">تریوم‌ویرات دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="حکومت چهارنفره">چهارسالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="اشراف">اشراف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="پوپولارها">پوپولارها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اپتیمات‌ها">اپتیمات‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="استان‌های روم">استان‌های روم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">مناصب کلانتری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_عادی" title="کلانتر (روم)">کلانتری‌های عادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="تریبون">تریبون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="کوایستور">کوایستور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%84_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="ادیل (روم)">ادیل (روم)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="پرایتور">پرایتور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="کنسور">کنسور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85" class="mw-redirect" title="تریبون مردم">تریبون مردم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="پروکنسول (روم)">پروکنسول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84" title="کلانتر بدیل">کلانتر بدیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_governor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman governor (صفحه وجود ندارد)">Governor</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_فوق‌العاده" title="کلانتر (روم)">فوق‌العاده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="دیکتاتور (روم)">دیکتاتور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ارباب سواران">ارباب سواران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decemviri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decemviri (صفحه وجود ندارد)">Decemviri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tribuni_militum_consulari_potestate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribuni militum consulari potestate (صفحه وجود ندارد)">Consular Tribune</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهان روم (صفحه وجود ندارد)">پادشاهان روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="اینتررکس">اینتررکس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="حقوق روم">حقوق روم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%87" title="قانون دوازده لوحه">قانون دوازده لوحه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4_%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="منش نیاکان">منش نیاکان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_citizenship&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman citizenship (صفحه وجود ندارد)">Citizenship</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="آئوتوکریتاس (صفحه وجود ندارد)">آئوتوکریتاس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Imperium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imperium (صفحه وجود ندارد)">Imperium</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Status_in_Roman_legal_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Status in Roman legal system (صفحه وجود ندارد)">Status</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_litigation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman litigation (صفحه وجود ندارد)">Litigation</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ نظامی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">نظامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مرزهای امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">مرزها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Military_establishment_of_the_Roman_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Military establishment of the Roman Republic (صفحه وجود ندارد)">Establishment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Structural_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Structural history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Structure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Campaign_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campaign history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Campaigns</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Political_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Political control</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Strategy_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strategy of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Strategy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_engineering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military engineering (صفحه وجود ندارد)">Engineering</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_frontiers_and_fortifications&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military frontiers and fortifications (صفحه وجود ندارد)">Frontiers and fortifications</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کاستروم">کاستروم</a></small></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Technology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="ارتش روم">ارتش</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DA%98%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B1" title="لژیونر">لژیونر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_infantry_tactics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman infantry tactics (صفحه وجود ندارد)">Infantry tactics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_personal_equipment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military personal equipment (صفحه وجود ندارد)">Personal equipment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_siege_engines&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman siege engines (صفحه وجود ندارد)">Siege engines</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_navy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman navy (صفحه وجود ندارد)">Navy</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Roman_navy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman navy (صفحه وجود ندارد)">fleets</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Auxiliaries_(Roman_military)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auxiliaries (Roman military) (صفحه وجود ندارد)">Auxiliaries</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_decorations_and_punishments&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military decorations and punishments (صفحه وجود ندارد)">Decorations and punishments</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hippika_gymnasia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hippika gymnasia (صفحه وجود ندارد)">Hippika gymnasia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد روم (صفحه وجود ندارد)">اقتصاد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="کشاورزی روم (صفحه وجود ندارد)">کشاورزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deforestation_during_the_Roman_period&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deforestation during the Roman period (صفحه وجود ندارد)">Deforestation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_commerce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman commerce (صفحه وجود ندارد)">Commerce</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_finance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman finance (صفحه وجود ندارد)">Finance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%B2_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارز در روم باستان (صفحه وجود ندارد)">ارز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_Republican_currency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Republican currency (صفحه وجود ندارد)">Republican currency</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_Imperial_currency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Imperial currency (صفحه وجود ندارد)">Imperial currency</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="مجلس سنا و مردم روم">مجلس سنا و مردم روم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="فناوری روم (صفحه وجود ندارد)">فناوری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AA%DA%A9%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چرتکه رومی (صفحه وجود ندارد)">چرتکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="عددنویسی رومی">عددنویسی رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی در روم (صفحه وجود ندارد)">مهندسی شهری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی نظامی در روم (صفحه وجود ندارد)">مهندسی نظامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ فناوری نظامی روم (صفحه وجود ندارد)">فناوری نظامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="قنات رومی">قنات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_bridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman bridge (صفحه وجود ندارد)">Bridges</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circus_(building)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circus (building) (صفحه وجود ندارد)">Circus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_concrete&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman concrete (صفحه وجود ندارد)">Concrete</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Forum_(Roman)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forum (Roman) (صفحه وجود ندارد)">Forum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_metallurgy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman metallurgy (صفحه وجود ندارد)">Metallurgy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جاده‌های رومی">جاده‌های رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanitation_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanitation in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Sanitation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="حمام رومی">حمام رومی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فرهنگ روم باستان">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="معماری روم باستان (صفحه وجود ندارد)">معماری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="هنر روم (صفحه وجود ندارد)">هنر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Roman_bathing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Roman bathing (صفحه وجود ندارد)">Bathing</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="گاه‌شماری رومی">گاه‌شماری رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Clothing_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clothing in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Clothing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cosmetics_in_Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosmetics in Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Cosmetics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Roman_cuisine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Roman cuisine (صفحه وجود ندارد)">Cuisine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_hairstyles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman hairstyles (صفحه وجود ندارد)">Hairstyles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Education_in_Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Education in Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Education</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ادبیات لاتین">ادبیات لاتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Music_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Music of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Music</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="اساطیر روم">اساطیر روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دین روم باستان">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رومی‌سازی">رومی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sexuality_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sexuality in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Sexuality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theatre_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theatre of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Theatre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Rome_and_wine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Rome and wine (صفحه وجود ندارد)">Wine</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Social_class_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social class in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">جامعه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پاتریسین">پاتریسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="پلب‌ها">پلب‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conflict_of_the_Orders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conflict of the Orders (صفحه وجود ندارد)">Conflict of the Orders</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secessio_plebis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secessio plebis (صفحه وجود ندارد)">Secessio plebis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Equestrian_order&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equestrian order (صفحه وجود ندارد)">Equestrian order</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gens (صفحه وجود ندارد)">Gens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tribal_Assembly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribal Assembly (صفحه وجود ندارد)">Tribes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_naming_conventions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman naming conventions (صفحه وجود ندارد)">Naming conventions</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زنان در روم باستان">زنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ازدواج در روم باستان">ازدواج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adoption_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adoption in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Adoption</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بردگی در روم باستان (صفحه وجود ندارد)">بردگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bagaudae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bagaudae (صفحه وجود ندارد)">Bagaudae</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="تاریخ لاتین">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="الفبای لاتین">الفبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های رومی">زبان‌های رومی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دوره‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لاتین باستان">باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لاتین کلاسیک">کلاسیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="لاتین عامیانه">عامیانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="لاتین پسین">پسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="لاتین قرون وسطی">قرون وسطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="لاتین رنسانس">رنسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="لاتین نوین">نوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="لاتین امروزی">امروزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="لاتین کلیسایی">کلیسایی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ادبیات لاتین">نویسندگان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آپولیوس">آپولیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="کاتولوس">کاتولوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D9%88%D9%86" title="سیسرون">سیسرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="انیوس">انیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3" title="هوراس">هوراس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84" title="جوونال">جوونال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیتوس لیویوس">تیتوس لیویوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="لوکانوس">لوکانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="لوکرتیوس">لوکرتیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارتیال (صفحه وجود ندارد)">مارتیال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="اووید">اووید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پترونیوس">پترونیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B3" title="پلوتس">پلوتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پلینیوس">پلینیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="پلینی کوچک">پلینی کوچک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پروپرتیوس">پروپرتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A6%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="کوئنتیلی">کوئنتیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="سالوست">سالوست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="سنکای جوان">سنکای جوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="استاتیوس">استاتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="سوئیتونیس">سوئیتونیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1)" title="تاسیتوس (تاریخ‌نگار)">تاسیتوس (تاریخ‌نگار)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D9%81%D8%B1" title="پوبلیوس ترنتیوس آفر">پوبلیوس ترنتیوس آفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="تیبولوس">تیبولوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="وارو">وارو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%84" title="ویرژیل">ویرژیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="ویترویوس">ویترویوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%86%D9%BE%D9%88%D8%B3" title="کرنلیوس نپوس">کرنلیوس نپوس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Ancient_Rome_lists&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Ancient Rome lists (صفحه وجود ندارد)">فهرست‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_wars_involving_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of wars involving Rome (صفحه وجود ندارد)">Wars</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_battles&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman battles (صفحه وجود ندارد)">Battles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_generals&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman generals (صفحه وجود ندارد)">Generals</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DA%98%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B1" title="لژیونر">لژیونر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="فهرست امپراتوران روم">فهرست امپراتوران روم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Graeco-Roman_geographers&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Graeco-Roman geographers (صفحه وجود ندارد)">Geographers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Political_institutions_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political institutions of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Institutions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_laws&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman laws (صفحه وجود ندارد)">Laws</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_consuls&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman consuls (صفحه وجود ندارد)">Consuls</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_women&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman women (صفحه وجود ندارد)">Distinguished women</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شهرهای مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="اسکندریه">اسکندریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B7%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="انطاکیه">انطاکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="آکویلیا">آکویلیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بولونیا">بولونیا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" title="کارتاژ">کارتاژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="قسطنطنیه">قسطنطنیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3_%D9%85%DA%AF%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="لپتیس مگنا">لپتیس مگنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="لوندینیوم">لوندینیوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mediolanum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mediolanum (صفحه وجود ندارد)">Mediolanum</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%85%D9%BE%D8%A6%DB%8C" title="پمپئی">پمپئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%A7" title="راونا">راونا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="سمیرانا">سمیرانا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">موضوعات دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Fiction_set_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiction set in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Fiction set in ancient Rome</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_films_set_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of films set in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">films</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_Empire_video_games&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman Empire video games (صفحه وجود ندارد)">video games</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Portal:Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ایتالیا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="الگو:موضوعات ایتالیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:موضوعات ایتالیا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:موضوعات ایتالیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ایتالیا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> </div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تاریخ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.2em;padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Italian_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Italian history (صفحه وجود ندارد)">گاه‌شماری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Prehistoric_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prehistoric Italy (صفحه وجود ندارد)">Prehistory</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="مردمان ایتالی">مردمان ایتالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_ancient_peoples_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of ancient peoples of Italy (صفحه وجود ندارد)">Ancient Italian peoples</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pre-Nuragic_Sardinia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pre-Nuragic Sardinia (صفحه وجود ندارد)">Pre-Nuragic Sardinia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Nuragic_tribes&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Nuragic tribes (صفحه وجود ندارد)">Nuragic peoples</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9" title="تمدن اتروسک">تمدن اتروسک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuragic_civilization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuragic civilization (صفحه وجود ندارد)">Nuragic Civilization</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کارتاژ باستان">کارتاژ باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%D9%86%D8%A7_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="مگنا گراسیا">مگنا گراسیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">امپراتوری روم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="ایتالیا در قرون وسطی">ایتالیا در قرون وسطی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%A2%DA%A9%D8%B1" title="اودوآکر">اودوآکر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="پادشاهی استروگتیک">پادشاهی استروگتیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kingdom_of_the_Lombards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kingdom of the Lombards (صفحه وجود ندارد)">Lombards</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kingdom_of_Italy_(Holy_Roman_Empire)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kingdom of Italy (Holy Roman Empire) (صفحه وجود ندارد)">Regnum Italiae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Islam_in_southern_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Islam in southern Italy (صفحه وجود ندارد)">Arabs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norman_conquest_of_southern_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norman conquest of southern Italy (صفحه وجود ندارد)">Normans</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%DA%AF%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="گوالف‌ها و گیبیلین‌ها">گوالف‌ها و گیبیلین‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_city-states&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian city-states (صفحه وجود ندارد)">Italian city-states</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمهوری دریایی">جمهوری دریایی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رنسانس ایتالیا">رنسانس ایتالیا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="جنگ‌های ایتالیا">جنگ‌های ایتالیا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Italy_(1559%E2%80%931814)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Italy (1559–1814) (صفحه وجود ندارد)">Early Modern period</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="وحدت ایتالیا">وحدت ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Kingdom_of_Italy_(1861%E2%80%931946)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of the Kingdom of Italy (1861–1946) (صفحه وجود ندارد)">Monarchy and the World Wars</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی ایتالیا">پادشاهی ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری ایتالیا">امپراتوری ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italy_in_World_War_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italy in World War I (صفحه وجود ندارد)">World War I</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فاشیسم ایتالیایی">فاشیسم ایتالیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="ارتش ایتالیا در جنگ جهانی دوم">ارتش ایتالیا در جنگ جهانی دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="جنبش مقاومت ایتالیا">جنبش مقاومت ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian Civil War (صفحه وجود ندارد)">Civil War</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Italian_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of the Italian Republic (صفحه وجود ندارد)">Republic</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="معجزه اقتصادی ایتالیا">معجزه اقتصادی ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Years_of_Lead_(Italy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Years of Lead (Italy) (صفحه وجود ندارد)">Years of Lead</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Years_of_Mud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Years of Mud (صفحه وجود ندارد)">Years of Mud</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mani_pulite&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mani pulite (صفحه وجود ندارد)">Mani pulite</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.2em;padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;">موضوع</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_Italian_citizenship&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Italian citizenship (صفحه وجود ندارد)">Citizenship</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_coins_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of coins in Italy (صفحه وجود ندارد)">Currency</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economic_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economic history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Economy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Italian_fashion&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Italian fashion (صفحه وجود ندارد)">Fashion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Italian_flags&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Italian flags (صفحه وجود ندارد)">Flags</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genetic_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetic history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Genetic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_historic_states_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of historic states of Italy (صفحه وجود ندارد)">Historic states</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Military_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Military history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Military</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Music_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Music history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Music</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postage_stamps_and_postal_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postage stamps and postal history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Postal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_rail_transport_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of rail transport in Italy (صفحه وجود ندارد)">Railways</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Italy" title="Italy"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/CoA_Marina_Mercantile.svg/80px-CoA_Marina_Mercantile.svg.png" decoding="async" width="80" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/CoA_Marina_Mercantile.svg/120px-CoA_Marina_Mercantile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/CoA_Marina_Mercantile.svg/160px-CoA_Marina_Mercantile.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="640" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جغرافیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="شبه‌جزیره ایتالیا">شبه‌جزیره ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ایتالیای شمالی">ایتالیای شمالی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Northwest_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northwest Italy (صفحه وجود ندارد)">Northwest</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Northeast_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northeast Italy (صفحه وجود ندارد)">Northeast</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Central_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Central Italy (صفحه وجود ندارد)">Central</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ایتالیای جنوبی">ایتالیای جنوبی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=South_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Italy (صفحه وجود ندارد)">South</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Insular_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insular Italy (صفحه وجود ندارد)">Insular</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fauna_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fauna of Italy (صفحه وجود ندارد)">Fauna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Flora_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flora of Italy (صفحه وجود ندارد)">Flora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Volcanology_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volcanology of Italy (صفحه وجود ندارد)">Volcanology</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_volcanoes_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of volcanoes in Italy (صفحه وجود ندارد)">Volcanoes</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_mountains_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of mountains of Italy (صفحه وجود ندارد)">Mountains</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alpine_foothills&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alpine foothills (صفحه وجود ندارد)">Prealps</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%BE" title="آلپ">آلپ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%BE%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کوهستان آپنینی">کوهستان آپنینی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_beaches_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of beaches in Italy (صفحه وجود ندارد)">Beaches</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_canals_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of canals in Italy (صفحه وجود ندارد)">Canals</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_caves_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of caves in Italy (صفحه وجود ندارد)">Caves</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_earthquakes_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of earthquakes in Italy (صفحه وجود ندارد)">Earthquakes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_islands_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of islands of Italy (صفحه وجود ندارد)">Islands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_lakes_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of lakes of Italy (صفحه وجود ندارد)">Lakes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_national_parks_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of national parks of Italy (صفحه وجود ندارد)">National parks</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_rivers_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of rivers of Italy (صفحه وجود ندارد)">Rivers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_valleys_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of valleys of Italy (صفحه وجود ندارد)">Valleys</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سیاست</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="قانون اساسی ایتالیا">قانون اساسی ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Elections_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elections in Italy (صفحه وجود ندارد)">Elections</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Referendums_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Referendums in Italy (صفحه وجود ندارد)">Referendums</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foreign_relations_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foreign relations of Italy (صفحه وجود ندارد)">Foreign relations</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_diplomatic_missions_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of diplomatic missions of Italy (صفحه وجود ندارد)">Missions</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judiciary_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judiciary of Italy (صفحه وجود ندارد)">Judiciary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Law_enforcement_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Law enforcement in Italy (صفحه وجود ندارد)">Law enforcement</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="نیروهای مسلح ایتالیا">نیروهای مسلح ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_Parliament&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian Parliament (صفحه وجود ندارد)">Parliament</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chamber_of_Deputies_(Italy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chamber of Deputies (Italy) (صفحه وجود ندارد)">Chamber of Deputies</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Senate_of_the_Republic_(Italy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Senate of the Republic (Italy) (صفحه وجود ندارد)">Senate</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="فهرست حزب‌ها در ایتالیا">فهرست حزب‌ها در ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رئیس‌جمهور ایتالیا">رئیس‌جمهور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="نخست‌وزیر ایتالیا">نخست‌وزیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Council_of_Ministers_(Italy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Council of Ministers (Italy) (صفحه وجود ندارد)">Council of Ministers</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ناحیه‌های ایتالیا">ناحیه‌های ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استان‌های ایتالیا">استان‌های ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metropolitan_cities_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metropolitan cities of Italy (صفحه وجود ندارد)">Metropolitan cities</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_comuni_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of comuni of Italy (صفحه وجود ندارد)">Municipalities</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="فهرست شهرهای ایتالیا">فهرست شهرهای ایتالیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اقتصاد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Economic_history_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economic history of Italy (صفحه وجود ندارد)">Economic history</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Economy_of_Milan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economy of Milan (صفحه وجود ندارد)">Milan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economy_of_Naples&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economy of Naples (صفحه وجود ندارد)">Naples</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economy_of_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economy of Rome (صفحه وجود ندارد)">Rome</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economy_of_Turin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economy of Turin (صفحه وجود ندارد)">Turin</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Italian_regions_by_GDP&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Italian regions by GDP (صفحه وجود ندارد)">Regions by GDP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Automotive_industry_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Automotive industry in Italy (صفحه وجود ندارد)">Automotive industry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Banking_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Banking in Italy (صفحه وجود ندارد)">Banking</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="بانک ایتالیا">بانک ایتالیا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_companies_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of companies of Italy (صفحه وجود ندارد)">Companies</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Energy_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Energy in Italy (صفحه وجود ندارد)">Energy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_government_debt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian government debt (صفحه وجود ندارد)">Government debt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Science_and_technology_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science and technology in Italy (صفحه وجود ندارد)">Science and technology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="بورس ایتالیا">بورس ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Taxation_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taxation in Italy (صفحه وجود ندارد)">Taxation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Telecommunications_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telecommunications in Italy (صفحه وجود ندارد)">Telecommunications</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Internet_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet in Italy (صفحه وجود ندارد)">Internet</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tourism_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tourism in Italy (صفحه وجود ندارد)">Tourism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_trade_unions_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of trade unions in Italy (صفحه وجود ندارد)">Trade unions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transport_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transport in Italy (صفحه وجود ندارد)">Transportation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_welfare_state&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian welfare state (صفحه وجود ندارد)">Welfare</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جامعه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Abortion_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abortion in Italy (صفحه وجود ندارد)">Abortion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adoption_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adoption in Italy (صفحه وجود ندارد)">Adoption</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Italian_billionaires&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Italian billionaires (صفحه وجود ندارد)">Billionaires</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Capital_punishment_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Capital punishment in Italy (صفحه وجود ندارد)">Capital punishment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Corruption_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Corruption in Italy (صفحه وجود ندارد)">Corruption</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Crime_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crime in Italy (صفحه وجود ندارد)">Crime</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Demographics_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demographics of Italy (صفحه وجود ندارد)">Demographics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Education_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Education in Italy (صفحه وجود ندارد)">Education</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Secondary_education_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secondary education in Italy (صفحه وجود ندارد)">Secondary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Higher_education_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Higher education in Italy (صفحه وجود ندارد)">Higher</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="فهرست دانشگاه‌ها در ایتالیا">فهرست دانشگاه‌ها در ایتالیا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_diaspora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian diaspora (صفحه وجود ندارد)">Emigration</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fathers%27_rights_movement_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fathers' rights movement in Italy (صفحه وجود ندارد)">Fathers' rights movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feminism_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminism in Italy (صفحه وجود ندارد)">Feminism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gambling_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gambling in Italy (صفحه وجود ندارد)">Gambling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Health_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Health in Italy (صفحه وجود ندارد)">Health</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="مراقبت سلامتی در ایتالیا">مراقبت سلامتی در ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="مهاجرت به ایتالیا">مهاجرت به ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=LGBT_rights_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="LGBT rights in Italy (صفحه وجود ندارد)">LGBT rights</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nobility_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nobility of Italy (صفحه وجود ندارد)">Nobility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prostitution_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prostitution in Italy (صفحه وجود ندارد)">Prostitution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Racism_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Racism in Italy (صفحه وجود ندارد)">Racism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="دین در ایتالیا">دین در ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Smoking_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Smoking in Italy (صفحه وجود ندارد)">Smoking</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_class_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social class in Italy (صفحه وجود ندارد)">Social class</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Terrorism_in_Italy_since_1945&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terrorism in Italy since 1945 (صفحه وجود ندارد)">Terrorism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Women_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Women in Italy (صفحه وجود ندارد)">Women</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۱۳ (میلادی)">سده ۱۳ (میلادی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۴ (میلادی)">سده ۱۴ (میلادی)</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%86%D9%86%D8%AA%D9%88" title="کواتروچنتو">کواتروچنتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="سده شانزدهم میلادی">سده شانزدهم میلادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%87%D9%81%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="سده هفدهم میلادی">سده هفدهم میلادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Italian_culture_(1700s)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Italian culture (1700s) (صفحه وجود ندارد)">Settecento</a></li></ul> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Architecture_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Architecture of Italy (صفحه وجود ندارد)">Architecture</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_art&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian art (صفحه وجود ندارد)">Art</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_castles_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of castles in Italy (صفحه وجود ندارد)">Castles</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="سینمای ایتالیا">سینمای ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آشپزی ایتالیایی">آشپزی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Beer_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beer in Italy (صفحه وجود ندارد)">آبجو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_wine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian wine (صفحه وجود ندارد)">شراب</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Italian_orders_of_knighthood&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Italian orders of knighthood (صفحه وجود ندارد)">Decorations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian design (صفحه وجود ندارد)">Design</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_fashion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian fashion (صفحه وجود ندارد)">Fashion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_festivals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian festivals (صفحه وجود ندارد)">Festivals</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Folklore_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Folklore of Italy (صفحه وجود ندارد)">Folklore</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="ایتالیادوست">ایتالیادوست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="ایتالیایی‌ستیزی">ایتالیایی‌ستیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان ایتالیایی">زبان ایتالیایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گویش‌های ایتالیایی">گویش‌های ایتالیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ادبیات ایتالیایی">ادبیات ایتالیایی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">زبان‌های ایتالیا</a></li> <li>رسانه <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_newspapers_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of newspapers in Italy (صفحه وجود ندارد)">Newspapers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_radio_stations_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of radio stations in Italy (صفحه وجود ندارد)">Radio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Television_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Television in Italy (صفحه وجود ندارد)">TV</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Monuments_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monuments of Italy (صفحه وجود ندارد)">Monuments</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mythology_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mythology of Italy (صفحه وجود ندارد)">Mythology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Music_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Music of Italy (صفحه وجود ندارد)">Music</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Italian_classical_music&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian classical music (صفحه وجود ندارد)">Classical</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_folk_music&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian folk music (صفحه وجود ندارد)">Folk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_opera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian opera (صفحه وجود ندارد)">Opera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_popular_music&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian popular music (صفحه وجود ندارد)">Popular</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=National_symbols_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="National symbols of Italy (صفحه وجود ندارد)">National symbols</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="سرود ملی ایتالیا">سرود ملی ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="نشان ملی ایتالیا">نشان ملی ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DA%86%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پرچم ایتالیا">پرچم ایتالیا</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Flags_of_regions_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flags of regions of Italy (صفحه وجود ندارد)">Regions</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Altare_della_Patria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altare della Patria (صفحه وجود ندارد)">National monument</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italia_turrita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italia turrita (صفحه وجود ندارد)">Personification</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="مردم ایتالیا">مردم ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Italian_philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italian philosophy (صفحه وجود ندارد)">Philosophy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Public_holidays_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Public holidays in Italy (صفحه وجود ندارد)">Public holidays</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="روز جمهوری">روز جمهوری</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sculpture_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sculpture of Italy (صفحه وجود ندارد)">Sculpture</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sport_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sport in Italy (صفحه وجود ندارد)">Sport</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Traditions_of_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditions of Italy (صفحه وجود ندارد)">Traditions</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="فهرست میراث جهانی در ایتالیا">فهرست میراث جهانی در ایتالیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Italy.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/16px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="16" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/24px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/32px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="درگاه:ایتالیا">درگاه ایتالیا</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه ایتالیا">ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه ایتالیا</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Italy" class="extiw" title="commons:Category:Italy">انبار</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌گفتاورد"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/13px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/27px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span><a href="https://en.wikiquote.org/wiki/Italy" class="extiw" title="wikiquote:Italy">گفتاورد</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wikinews-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌خبر"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/16px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="9" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/24px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/32px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a></span> <a href="https://en.wikinews.org/wiki/Category:Italy" class="extiw" title="wikinews:Category:Italy">اخبار</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wikivoyage-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌سفر"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/16px-Wikivoyage-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/24px-Wikivoyage-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/32px-Wikivoyage-logo.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span><a href="https://en.wikivoyage.org/wiki/Italy" class="extiw" title="wikivoyage:Italy">سفر</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رده:ایتالیا">رده:ایتالیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="امپراتوری‌ها" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="الگو:امپراتوری‌ها"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:امپراتوری‌ها (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:امپراتوری‌ها"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="امپراتوری‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="امپراتوری">امپراتوری‌ها</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ باستان">دوران باستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AF" class="mw-redirect" title="اکد">اکد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="پادشاهی نوین مصر">مصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری آشوری نو">آشوری نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری بابل نو">بابل نو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کارتاژ باستان">کارتاژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="دودمان چین">دودمان چین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%86" title="دودمان هان">دودمان هان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AC%DB%8C%D9%86_(%DB%B4%DB%B2%DB%B0%E2%80%93%DB%B2%DB%B6%DB%B5)" title="دودمان جین (۴۲۰–۲۶۵)">جین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="وی شمالی">وی شمالی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="عصر هلنیستی">هلنیستی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مقدونیه باستان">مقدونیه</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سلوکیان">سلوکیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="هیتی‌ها">هیتی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="امپراتوری ناندا">ناندا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="امپراتوری موریا">امپراتوری موریا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Satavahana_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Satavahana dynasty (صفحه وجود ندارد)">ساتاواهانا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%A7" title="امپراتوری شونگا">شونگا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%BE%D8%AA%D8%A7" title="امپراتوری گوپتا">امپراتوری گوپتا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Empire_of_Harsha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Harsha (صفحه وجود ندارد)">هارشا</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="شاهنشاهی ماد">شاهنشاهی ماد</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="شاهنشاهی هخامنشی">شاهنشاهی هخامنشی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">شاهنشاهی اشکانی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="شاهنشاهی کوشان">شاهنشاهی کوشان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ مغولستان">مغول</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیانبی (صفحه وجود ندارد)">شیانبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%86%D9%88" title="شیونگ‌نو">شیونگ‌نو</a></li></ul></li> <li><a class="mw-selflink selflink">امپراتوری روم</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A6%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تئوتیئواکان">تئوتیئواکان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B3%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوران پسا-باستان (صفحه وجود ندارد)">دوران پسا-باستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="خلافت راشدین">خلافت راشدین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C" title="خلافت اموی">خلافت اموی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خلافت عباسیان">خلافت عباسیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">خلافت فاطمیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="خلافت قرطبه">خلافت قرطبه</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="تاج آراگون">تاج آراگون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%86%DA%98%D9%88%DB%8C%D9%86" title="امپراتوری آنژوین">امپراتوری آنژوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B2%D8%AA%DA%A9" title="امپراتوری آزتک">آزتک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بنین (صفحه وجود ندارد)">بنین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بورنو (صفحه وجود ندارد)">بورنو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C" title="امپراتوری برونئی">برونئی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بلغارستان (صفحه وجود ندارد)">بلغارستان</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری نخست بلغارستان">امپراتوری نخست بلغارستان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="دومین امپراتوری بلغارستان">دومین امپراتوری بلغارستان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری نیقیه">امپراتوری نیقیه</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری ترابوزان">امپراتوری ترابوزان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%86%DA%98%DB%8C" title="امپراتوری کارولنژی">امپراتوری کارولنژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C" title="دودمان سوئی">دودمان سوئی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="دودمان تانگ">دودمان تانگ</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF" title="دودمان سونگ">دودمان سونگ</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%A2%D9%86" title="دودمان یوآن">دودمان یوآن</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="امپراتوری اتیوپی">امپراتوری اتیوپی</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A7%DA%AF%E2%80%8C%D9%88%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="زاگ‌وه (صفحه وجود ندارد)">زاگ‌وه</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلیمانیان (صفحه وجود ندارد)">سلیمانیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پادشاهی متحد گرجستان">پادشاهی متحد گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86" title="هون">هون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%A7" title="امپراتوری اینکا">امپراتوری اینکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%88%D9%84%D8%A7" title="دودمان چولا">دودمان چولا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Gurjara-Pratihara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gurjara-Pratihara (صفحه وجود ندارد)">گجر پرتیهارا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="امپراتوری پالا">امپراتوری پالا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Eastern_Ganga_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eastern Ganga dynasty (صفحه وجود ندارد)">گنگای شرقی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلطنت دهلی">سلطنت دهلی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="امپراتوری ویجایاناگارا">امپراتوری ویجایاناگارا</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="طاهریان">طاهریان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سامانیان">سامانیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="صفاریان">صفاریان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87" title="آل بویه">آل بویه</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%85" title="امپراتوری کانم">امپراتوری کانم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%85%D8%B1" title="امپراتوری خمر">امپراتوری خمر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="امپراتوری لاتین">امپراتوری لاتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA" title="امپراتوری ماجاپاهیت">ماجاپاهیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="سلطان‌نشین ملاکا">سلطان‌نشین ملاکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="امپراتوری مالی">امپراتوری مالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" title="امپراتوری مغول">امپراتوری مغول</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%A2%D9%86" title="دودمان یوآن">دودمان یوآن</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اردوی زرین">اردوی زرین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="خانات جغتای">خانات جغتای</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ایلخانان">ایلخانان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="تاریخ مراکش">مراکش</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ادریسیان">ادریسیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدان">موحدان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">مرینیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری دریای شمالی (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری دریای شمالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری اویو (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری اویو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%D8%A8" title="امپراتوری صرب">صربستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ سومالی (صفحه وجود ندارد)">سومالی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سلطنت اجوران">سلطنت اجوران</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="سلطنت ایفات">سلطنت ایفات</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D8%AF%D9%84" title="سلطنت عدل">سلطنت عدل</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%8A%D8%B4%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین مقديشو (صفحه وجود ندارد)">مقديشو‎</a></small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C" title="سلطنت ورسنگلی">سلطنت ورسنگلی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%A7%DB%8C" title="امپراتوری سنغای">امپراتوری سنغای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری سریویجایا">امپراتوری سریویجایا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%AA" title="امپراتوری تبت">امپراتوری تبت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="سنت ترکی-ایرانی">امپراتوری‌های ترکی-ایرانی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="غزنویان">غزنویان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C" title="امپراتوری سلجوقی">امپراتوری سلجوقی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خوارزمشاهیان">خوارزمشاهیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="تیموریان">تیموریان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="تاریخ ویتنام">ویتنام</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان لی (صفحه وجود ندارد)">دودمان لی</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان تران (صفحه وجود ندارد)">دودمان تران</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%AE%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان لی متاخر (صفحه وجود ندارد)">دودمان لی متاخر</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%BA%D9%86%D8%A7" title="پادشاهی غنا">پادشاهی غنا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" title="دوره مدرن">دوران مدرن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Tu%27i_Tonga_Empire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu'i Tonga Empire (صفحه وجود ندارد)">تونگا</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7" title="امپراتوری مراتا">مراتا</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری سیک">سیک</a> • <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="گورکانیان">گورکانیان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان مینگ">دودمان مینگ</a> • <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان چینگ">دودمان چینگ</a>)</small> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" title="ایران صفوی">صفوی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="افشاریان">افشاریان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ایران قاجاری">قاجاری</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری درانی">امپراتوری درانی</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="تاریخ مراکش">مراکش</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سعدیان">سعدیان</a> • <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4)" class="mw-redirect" title="خاندان علویان (مراکش)">علویان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="امپراتوری اتیوپی">امپراتوری اتیوپی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سومالیایی‌ها">سومالی</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B4" title="دولت دراویش">دراویش</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%BA%D9%84%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین غلدی (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین غلدی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین هوبیو (صفحه وجود ندارد)">هوبیو</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="تاریخ فرانسه">فرانسه</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">امپراتوری اول فرانسه</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="امپراتوری دوم فرانسه">امپراتوری دوم فرانسه</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اتریش-مجارستان">اتریش-مجارستان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">امپراتوری آلمان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="امپراتوری سوئد">امپراتوری سوئد</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="امپراتوری مکزیک">امپراتوری مکزیک</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری اول مکزیک">اولین</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری دوم مکزیک">دوم</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="امپراتوری برزیل">برزیل</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%87" title="امپراتوری کره">کره</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="امپراتوری ژاپن">امپراتوری ژاپن</a> • <a href="/w/index.php?title=History_of_Haiti&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Haiti (صفحه وجود ندارد)">هاییتی</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=Empire_of_Haiti_(1804%E2%80%931806)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Haiti (1804–1806) (صفحه وجود ندارد)">اولین</a> • <a href="/w/index.php?title=Empire_of_Haiti_(1849%E2%80%931859)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Haiti (1849–1859) (صفحه وجود ندارد)">دومین</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="امپراتوری آفریقای مرکزی">امپراتوری آفریقای مرکزی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="توسعه ارضی ایالات متحده آمریکا">آمریکا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belgian_colonial_empire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belgian colonial empire (صفحه وجود ندارد)">بلژیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">بریتانیا</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=English_overseas_possessions&action=edit&redlink=1" class="new" title="English overseas possessions (صفحه وجود ندارد)">انگلیس</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="امپراتوری استعماری دانمارک">دانمارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="امپراتوری هلند">هلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="تاریخ استعمارگری فرانسه">فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مستعمرات امپراتوری آلمان">آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="امپراتوری ژاپن">ژاپن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norwegian_expansion_during_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norwegian expansion during the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">نروژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="امپراتوری پرتغال">پرتغال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری اسپانیا">اسپانیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swedish_overseas_colonies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swedish overseas colonies (صفحه وجود ندارد)">سوئد</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست امپراتوری‌ها (صفحه وجود ندارد)">فهرست امپراتوری‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" class="mw-redirect" title="فهرست وسیع‌ترین امپراتوری‌های تاریخ">وسیع‌ترین امپراتوری‌های تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست قدرت‌های بزرگ دوران باستان (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ دوران باستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست قدرت‌های بزرگ سده‌های میانه (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ سده‌های میانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرت قدرت‌های بزرگ دوران مدرن (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ دوران مدرن</a></li> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مناطق_و_ایالت‌های_باستانی_در_تاریخ_سرزمین_شام" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%85" title="الگو:مناطق و ایالت‌های باستانی در تاریخ سرزمین شام"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:مناطق و ایالت‌های باستانی در تاریخ سرزمین شام (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مناطق و ایالت‌های باستانی در تاریخ سرزمین شام"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="مناطق_و_ایالت‌های_باستانی_در_تاریخ_سرزمین_شام" style="font-size:114%;margin:0 4em">مناطق و ایالت‌های باستانی در <a href="/w/index.php?title=History_of_the_ancient_Levant&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of the ancient Levant (صفحه وجود ندارد)">تاریخ</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85_(%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86)" title="شام (سرزمین)">سرزمین شام</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B2" title="عصر برنز">عصر برنز</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AF" class="mw-redirect" title="اکد">اکد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Amurru_kingdom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amurru kingdom (صفحه وجود ندارد)">آمورو </a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bashan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bashan (صفحه وجود ندارد)">باشان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B9%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87)" class="mw-redirect" title="کنعان (منطقه)">کنعان (منطقه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7" title="ابلا">ابلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%85" title="پادشاهی ادوم">پادشاهی ادوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="هیتی‌ها">هیتی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="ماری (شهر)">ماری (شهر)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="میتانی">میتانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A3%D8%A8" title="موأب">موأب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="تل براک">تل براک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qatna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qatna (صفحه وجود ندارد)">قطنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%B1_(%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86)" title="صور (لبنان)">صور (لبنان)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="اوگاریت">اوگاریت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Urkesh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urkesh (صفحه وجود ندارد)">اورکش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yamhad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yamhad (صفحه وجود ندارد)">یمهاد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A2%D9%87%D9%86" title="عصر آهن">عصر آهن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%86" title="عمون">عمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="آرامی‌ها">آرامی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aram-Damascus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aram-Damascus (صفحه وجود ندارد)">آرام-دمشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="امپراتوری آشور">امپراتوری آشور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B9%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87)" class="mw-redirect" title="کنعان (منطقه)">کنعان (منطقه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="پادشاهی نوین مصر">پادشاهی نوین مصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="پادشاهی شمالی اسرائیل">پادشاهی شمالی اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_(%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF)" title="پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)">پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="پادشاهی یهودا">پادشاهی یهودا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری بابل نو">امپراتوری بابل نو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Philistia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philistia (صفحه وجود ندارد)">فیلسطیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فنیقی‌ها">فنیقی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="ممالک سوری-هیتی">ممالک سوری-هیتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="اروپای دوران قدیم">اروپای دوران قدیم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حشمونیان">حشمونیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Herodian_kingdom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herodian kingdom (صفحه وجود ندارد)">یهودا هرودین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Herodian_Tetrarchy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herodian Tetrarchy (صفحه وجود ندارد)">هرودین تترارچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مقدونیه باستان">مقدونیه باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A8%D8%B7%DB%8C" title="پادشاهی نبطی">پادشاهی نبطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری بابل نو">امپراتوری بابل نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">شاهنشاهی اشکانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="امپراطوری پالمیرا">امپراطوری پالمیرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="شاهنشاهی هخامنشی">شاهنشاهی هخامنشی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سلوکیان">سلوکیان</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=امپراتوری_روم&oldid=40489968">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=امپراتوری_روم&oldid=40489968</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:امپراتوری روم">امپراتوری روم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:ابرقدرت‌ها">ابرقدرت‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:امپراتوری‌های پیشین در اروپا">امپراتوری‌های پیشین در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="رده:امپراتوری‌های پیشین">امپراتوری‌های پیشین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B4%DB%B5%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:انحلال‌های ۱۴۵۳ (میلادی) در اروپا">انحلال‌های ۱۴۵۳ (میلادی) در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B4%DB%B7%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی) در امپراتوری روم">انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی) در امپراتوری روم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B4%DB%B7%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی)">انحلال‌های ۴۷۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B4%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی) در اروپا">انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی) در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B4%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی)">انحلال‌های دهه ۴۷۰ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رده:انحلال‌های سده ۵ (میلادی) در ایتالیا">انحلال‌های سده ۵ (میلادی) در ایتالیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B2%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۲۷ (پیش از میلاد)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۲۷ (پیش از میلاد)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سده ۱ (پیش از میلاد)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سده ۱ (پیش از میلاد)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B4%DB%B5%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۴۵۳ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۴۵۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B4%DB%B7%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۴۷۶ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۴۷۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۵ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۵ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رده:بنیان‌گذاری‌ها در سده ۱ (پیش از میلاد) در ایتالیا">بنیان‌گذاری‌ها در سده ۱ (پیش از میلاد) در ایتالیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B2%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۷ (پیش از میلاد)">بنیان‌گذاری‌های ۲۷ (پیش از میلاد)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B2%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:بنیان‌گذاری‌های دهه ۲۰ (پیش از میلاد) در امپراتوری روم">بنیان‌گذاری‌های دهه ۲۰ (پیش از میلاد) در امپراتوری روم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="رده:تاریخ ترکیه">تاریخ ترکیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:تاریخ روم">تاریخ روم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:تاریخ مدیترانه">تاریخ مدیترانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:فرهنگ غربی">فرهنگ غربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:کشورهای آفریقای باستان">کشورهای آفریقای باستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در آسیا">کشورهای پیشین در آسیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در آفریقا">کشورهای پیشین در آفریقا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در اروپا">کشورهای پیشین در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در شبه جزیره ایتالیا">کشورهای پیشین در شبه جزیره ایتالیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در غرب آسیا">کشورهای پیشین در غرب آسیا</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="رده:جعبه‌های ناوبری یتیم">جعبه‌های ناوبری یتیم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است">پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۶:۵۹ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-qr4c8","wgBackendResponseTime":162,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.261","walltime":"2.084","ppvisitednodes":{"value":15086,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":510126,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":50919,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":26,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":129803,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1247.361 1 -total"," 36.74% 458.286 1 الگو:Infobox_former_country"," 36.31% 452.963 3 الگو:Infobox"," 20.62% 257.144 22 الگو:Navbox"," 20.22% 252.241 49 الگو:پرچم"," 12.63% 157.554 1 الگو:ویکی‌انبار-رده"," 12.51% 155.990 18 الگو:یادکرد_کتاب"," 12.49% 155.736 1 الگو:پانویس"," 11.17% 139.279 1 الگو:پروژه_خواهر"," 10.98% 136.960 1 الگو:Side_box"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.446","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20352147,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-w9sgz","timestamp":"20241115190210","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0627\u0645\u067e\u0631\u0627\u062a\u0648\u0631\u06cc \u0631\u0648\u0645","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2277","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2277","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-02-02T02:19:33Z","dateModified":"2024-10-20T16:59:53Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/83\/Vexilloid_of_the_Roman_Empire.svg","headline":"\u0646\u062e\u0633\u062a\u06cc\u0646 \u0627\u0645\u067e\u0631\u0627\u062a\u0648\u0631\u06cc \u0642\u062f\u0631\u062a\u0645\u0646\u062f \u062f\u0631 \u0627\u0631\u0648\u067e\u0627 (\u06f2\u06f7 \u067e.\u0645\u2013\u06f3\u06f9\u06f5)"}</script> </body> </html>