CINXE.COM
علی بن موسی الرضا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>علی بن موسی الرضا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%", "۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"72a06975-3015-4073-a100-d9efd5f6c7ea","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"علی_بن_موسی_الرضا","wgTitle":"علی بن موسی الرضا","wgCurRevisionId":41049013,"wgRevisionId":41049013,"wgArticleId":14576,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌هایی که از افزونه گاهشمار آسان استفاده می‌کنند","مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است","صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو","مقاله‌های برگزیده", "صفحات نیمه‌حفاظت‌شده بی‌پایان ویکی‌پدیا","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگینامه با چندین همسر استفاده می‌کنند","مقاله‌ها با اچ‌کاردها","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی","یادکردهای دارای منبع به زبان عربی","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های TDVİA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه","افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی","امامان دوازده‌گانه","امامان زیدیه","امامان سده ۸ (میلادی)", "امامان سده ۹ (میلادی)","امامان شیعه کشته‌شده","امامان شیعه","امامزاده‌ها در استان خراسان رضوی","اهالی خلافت عباسیان در سده ۸ (میلادی)","اهالی خلافت عباسیان در سده ۹ (میلادی)","اهالی مدینه","پزشکان عرب قرون وسطی","جنگ بین امین و مأمون","چهارده معصوم","خاک‌سپاری‌ها در حرم امام رضا","خاندان موسوی","خانواده محمد","درگذشتگان ۲۰۳ (قمری)","درگذشتگان ۸۱۸ (میلادی)","زادگان ۱۴۸ (قمری)","زادگان ۷۶۵ (میلادی)","عرب‌های سده ۸ (میلادی)","عرب‌های سده ۹ (میلادی)","علی بن موسی الرضا","فرزندان موسی کاظم","کشته‌شدگان در اثر مسمومیت","مدفونان در آرامگاه","هاشمی‌تباران در ایران"], "wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"علی_بن_موسی_الرضا","wgRelevantArticleId":14576,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":41049013,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":300000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false, "wgWikibaseItemId":"Q25105","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready", "ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/1200px-AliRedhaSVG.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/800px-AliRedhaSVG.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/640px-AliRedhaSVG.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="علی بن موسی الرضا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-علی_بن_موسی_الرضا rootpage-علی_بن_موسی_الرضا skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="منوی اصلی" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ساخت حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ساخت حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eپنهان‌سازی\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"fa\" dir=\"rtl\"\u003E\u003Ctable style=\"width: 75%; background-color: var(--background-color-progressive-subtle, #eaf3ff); border: var(--border-progressiv, 1px solid #36c); color: var(--color-base, #202122); border-radius: 10px; padding: 4px; margin: 0 auto;\"\u003E\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\n\u003Ctd style=\"width:40px; height:40px; text-align:center; vertical-align:middle; padding: 2px;\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/100px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"100\" height=\"117\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/150px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/200px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"598\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\n\u003C/td\u003E\n\u003Ctd style=\"text-align:center; vertical-align: middle; padding: 4px; max-height: 60px;\"\u003Eمسابقهٔ عکاسی \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87\" title=\"ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار فرهنگ عامه\"\u003Eویکی دوستدار فرهنگ عامه ۲۰۲۵\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار فرهنگ عامه/۲۰۲۵\"\u003Eدرحال برگزاری است\u003C/a\u003E.\u003C/b\u003E اگر به عکاسی از \u003Ca href=\"/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C\" title=\"فرهنگ ایرانی\"\u003Eمیراث فرهنگی ایران\u003C/a\u003E علاقمندید و می‌خواهید تصویر آنها را از طریق ویکی‌پدیا در دسترس دیگران قرار دهید تا ۱۰ فروردین فرصت دارید در این رقابت شرکت کنید.\n\u003C/td\u003E\n\u003Ctd style=\"width:40px; height:40px; text-align:center; vertical-align:middle; padding: 2px;\"\u003E\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-زمینهٔ_تاریخی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#زمینهٔ_تاریخی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>زمینهٔ تاریخی</span> </div> </a> <ul id="toc-زمینهٔ_تاریخی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تبار_علی_بن_موسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تبار_علی_بن_موسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>تبار علی بن موسی</span> </div> </a> <ul id="toc-تبار_علی_بن_موسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نام_و_القاب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نام_و_القاب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>نام و القاب</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نام_و_القاب-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نام و القاب</span> </button> <ul id="toc-نام_و_القاب-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-لقب_رضا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#لقب_رضا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>لقب رضا</span> </div> </a> <ul id="toc-لقب_رضا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سرگذشت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سرگذشت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>سرگذشت</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سرگذشت-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های سرگذشت</span> </button> <ul id="toc-سرگذشت-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تولد_و_سال‌های_اولیه_زندگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تولد_و_سال‌های_اولیه_زندگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>تولد و سال‌های اولیه زندگی</span> </div> </a> <ul id="toc-تولد_و_سال‌های_اولیه_زندگی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-در_عهد_هارون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#در_عهد_هارون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱.۱</span> <span>در عهد هارون</span> </div> </a> <ul id="toc-در_عهد_هارون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_عهد_امین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#در_عهد_امین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱.۲</span> <span>در عهد امین</span> </div> </a> <ul id="toc-در_عهد_امین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_عهد_مأمون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#در_عهد_مأمون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱.۳</span> <span>در عهد مأمون</span> </div> </a> <ul id="toc-در_عهد_مأمون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-امامت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#امامت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>امامت</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-امامت-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های امامت</span> </button> <ul id="toc-امامت-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-واقفیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#واقفیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>واقفیه</span> </div> </a> <ul id="toc-واقفیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اصحاب،_شاگردان_و_وکلا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اصحاب،_شاگردان_و_وکلا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>اصحاب، شاگردان و وکلا</span> </div> </a> <ul id="toc-اصحاب،_شاگردان_و_وکلا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-درگذشت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#درگذشت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>درگذشت</span> </div> </a> <ul id="toc-درگذشت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دفن_و_آرامگاه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دفن_و_آرامگاه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>دفن و آرامگاه</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-دفن_و_آرامگاه-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های دفن و آرامگاه</span> </button> <ul id="toc-دفن_و_آرامگاه-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مراسم_دفن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مراسم_دفن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۱</span> <span>مراسم دفن</span> </div> </a> <ul id="toc-مراسم_دفن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مدفن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مدفن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۲</span> <span>مدفن</span> </div> </a> <ul id="toc-مدفن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-خانواده" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#خانواده"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>خانواده</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-خانواده-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های خانواده</span> </button> <ul id="toc-خانواده-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-همسران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#همسران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸.۱</span> <span>همسران</span> </div> </a> <ul id="toc-همسران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرزندان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فرزندان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸.۲</span> <span>فرزندان</span> </div> </a> <ul id="toc-فرزندان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-انتساب_محمد_تقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#انتساب_محمد_تقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸.۲.۱</span> <span>انتساب محمد تقی</span> </div> </a> <ul id="toc-انتساب_محمد_تقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جانشینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جانشینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>جانشینی</span> </div> </a> <ul id="toc-جانشینی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ویژگی‌های_ظاهری_و_اخلاقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ویژگی‌های_ظاهری_و_اخلاقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی</span> </div> </a> <ul id="toc-ویژگی‌های_ظاهری_و_اخلاقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دیدگاه_و_فعالیت_سیاسی_و_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دیدگاه_و_فعالیت_سیاسی_و_علمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>دیدگاه و فعالیت سیاسی و علمی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-دیدگاه_و_فعالیت_سیاسی_و_علمی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های دیدگاه و فعالیت سیاسی و علمی</span> </button> <ul id="toc-دیدگاه_و_فعالیت_سیاسی_و_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مواضع_سیاسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مواضع_سیاسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۱</span> <span>مواضع سیاسی</span> </div> </a> <ul id="toc-مواضع_سیاسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موقعیت_علمی_و_روایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موقعیت_علمی_و_روایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۲</span> <span>موقعیت علمی و روایی</span> </div> </a> <ul id="toc-موقعیت_علمی_و_روایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۳</span> <span>آثار</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-در_دیدگاه‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#در_دیدگاه‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>در دیدگاه‌ها</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-در_دیدگاه‌ها-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های در دیدگاه‌ها</span> </button> <ul id="toc-در_دیدگاه‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-دیدگاه_اهل_سنت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دیدگاه_اهل_سنت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲.۱</span> <span>دیدگاه اهل سنت</span> </div> </a> <ul id="toc-دیدگاه_اهل_سنت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دیدگاه_شیعه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دیدگاه_شیعه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲.۲</span> <span>دیدگاه شیعه</span> </div> </a> <ul id="toc-دیدگاه_شیعه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نزد_صوفیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نزد_صوفیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲.۳</span> <span>نزد صوفیه</span> </div> </a> <ul id="toc-نزد_صوفیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-در_آثار_فرهنگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#در_آثار_فرهنگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>در آثار فرهنگی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-در_آثار_فرهنگی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های در آثار فرهنگی</span> </button> <ul id="toc-در_آثار_فرهنگی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-آثار_ادبی_و_هنری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار_ادبی_و_هنری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۱</span> <span>آثار ادبی و هنری</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار_ادبی_و_هنری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار_تجسمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار_تجسمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۲</span> <span>آثار تجسمی</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار_تجسمی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار_نمایشی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار_نمایشی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۳</span> <span>آثار نمایشی</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار_نمایشی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-منبع‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منبع‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴</span> <span>منبع‌شناسی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-منبع‌شناسی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های منبع‌شناسی</span> </button> <ul id="toc-منبع‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-منابع_اولیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع_اولیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۱</span> <span>منابع اولیه</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع_اولیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع_ثانویه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع_ثانویه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۲</span> <span>منابع ثانویه</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع_ثانویه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخ‌های_مذهبی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ‌های_مذهبی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۳</span> <span>تاریخ‌های مذهبی</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخ‌های_مذهبی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع_صوفیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع_صوفیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۴</span> <span>منابع صوفیه</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع_صوفیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار_معاصر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار_معاصر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۵</span> <span>آثار معاصر</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار_معاصر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سال‌شمار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سال‌شمار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵</span> <span>سال‌شمار</span> </div> </a> <ul id="toc-سال‌شمار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶</span> <span>یادداشت‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸</span> <span>منابع</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-منابع-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های منابع</span> </button> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-وبگاهها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#وبگاهها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸.۱</span> <span>وبگاهها</span> </div> </a> <ul id="toc-وبگاهها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-برای_مطالعه_بیشتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#برای_مطالعه_بیشتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۹</span> <span>برای مطالعه بیشتر</span> </div> </a> <ul id="toc-برای_مطالعه_بیشتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۰</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="فهرست محتوا" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">علی بن موسی الرضا</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۴۴ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-44" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۴۴ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="علي الرضا–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علي الرضا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="على الرضا–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="على الرضا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Rza" title="Rza–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Rza" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ایمام رضا–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایمام رضا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%86%E0%A6%B0-%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BE" title="আলী আর-রিদা–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আলী আর-রিদা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Al%C3%AD_ar-Rid%C3%A0" title="Alí ar-Ridà–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alí ar-Ridà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%88%D8%B3%D8%A7" title="عەلی کوڕی مووسا–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="عەلی کوڕی مووسا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ali_al-Rida" title="Ali al-Rida–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ali al-Rida" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Ali_al-Rida" title="Ali al-Rida–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Ali al-Rida" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%CA%BFAl%C4%AB_ibn_M%C5%ABs%C4%81_ar-Rid%C4%81" title="ʿAlī ibn Mūsā ar-Ridā–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="ʿAlī ibn Mūsā ar-Ridā" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Eli_R%C4%B1za" title="Eli Rıza–Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Eli Rıza" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ali_al-Rida" title="Ali al-Rida–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Ali al-Rida" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Imamo_Reza" title="Imamo Reza–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Imamo Reza" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ali_ibn_Musa" title="Ali ibn Musa–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Ali ibn Musa" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Rida" title="Ali ar-Rida–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ali ar-Rida" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Ridha" title="Ali ar-Ridha–هوسایی" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ali ar-Ridha" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%9C%D7%99_%D7%90-%D7%A8%D7%99%D7%93%D7%90" title="עלי א-רידא–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="עלי א-רידא" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%AE_%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%BE" title="इमाम अली रिज़ा–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="इमाम अली रिज़ा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Ridha" title="Ali ar-Ridha–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Ali ar-Ridha" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/%CA%BFAl%C4%AB_al-Ri%E1%B8%8D%C4%81" title="ʿAlī al-Riḍā–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="ʿAlī al-Riḍā" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%AA%E3%83%80%E3%83%BC" title="アリー・リダー–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アリー・リダー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="امام علی رضا–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="امام علی رضا" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%85%E0%B5%BD%E2%80%8C_%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%B3%E0%B4%BE" title="അലി അൽ റിളാ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അലി അൽ റിളാ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Ridha" title="Ali ar-Ridha–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ali ar-Ridha" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="علی بن موسی رضا–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="علی بن موسی رضا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Rida" title="Ali ar-Rida–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ali ar-Rida" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Ridha" title="Ali ar-Ridha–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Ali ar-Ridha" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="امام علی رضا–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="امام علی رضا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ali_ibne_Mu%C3%A7a" title="Ali ibne Muça–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ali ibne Muça" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ali_al-Ridha" title="Ali al-Ridha–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ali al-Ridha" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%B0%D1%80-%D0%A0%D0%B8%D0%B4%D0%B0" title="Али ар-Рида–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Али ар-Рида" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Riza" title="Ali ar-Riza–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ali ar-Riza" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Ali_ibn_Musa" title="Ali ibn Musa–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Ali ibn Musa" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Caliyu_ridaa" title="Caliyu ridaa–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Caliyu ridaa" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ali_er-Riza" title="Ali er-Riza–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ali er-Riza" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Imam_Reza" title="Imam Reza–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Imam Reza" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D3%A3_%D0%B8%D0%B1%D0%BD%D0%B8_%D0%9C%D3%AF%D1%81%D0%BE_%D0%90%D0%BB%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BE" title="Алӣ ибни Мӯсо Алризо–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Алӣ ибни Мӯсо Алризо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0%B8%B5_%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%8E%E0%B8%AD" title="อะลี อัรริฎอ–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="อะลี อัรริฎอ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_er-R%C4%B1z%C3%A2" title="Ali er-Rızâ–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ali er-Rızâ" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%96_%D1%96%D0%B1%D0%BD_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%B0" title="Алі ібн Муса–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Алі ібн Муса" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="علی رضا–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="علی رضا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ali_ar-Rizo" title="Ali ar-Rizo–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ali ar-Rizo" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9C_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%90_%E1%83%90%E1%83%9A-%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%90" title="ალი იბნ მუსა ალ-რიდა–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ალი იბნ მუსა ალ-რიდა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E9%87%8C%C2%B7%E9%87%8C%E8%BE%BE" title="阿里·里达–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="阿里·里达" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25105#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit" title="این صفحه محافظت‌شده است. می‌توانید متن مبدأ آن را ببینید [e]" accesskey="e"><span>نمایش مبدأ</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit"><span>نمایش مبدأ</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&oldid=41049013" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&id=41049013&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25DB%258C_%25D8%25A8%25D9%2586_%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25B3%25DB%258C_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25B6%25D8%25A7"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25DB%258C_%25D8%25A8%25D9%2586_%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25B3%25DB%258C_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25B6%25D8%25A7"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ali_Al-Ridha" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" hreflang="fa"><span>ویکی‌گفتاورد</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25105" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="این یک مقالهٔ برگزیده است. برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید."><img alt="این یک مقالهٔ برگزیده است. برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/19px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/29px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/39px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-indicator-fr-review-status" class="mw-indicator"><indicator name="fr-review-status" class="mw-fr-review-status-indicator" id="mw-fr-revision-toggle"><span class="cdx-fr-css-icon-review--status--stable"></span><b>بررسی‌شده</b></indicator></div> <div id="mw-indicator-pp-default" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7#نیمه" title="این مقاله نیمه‌حفاظت‌شده شده‌است"><img alt="صفحه نیمه‌حفاظت‌شده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Semi-protection-shackle.svg/20px-Semi-protection-shackle.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Semi-protection-shackle.svg/30px-Semi-protection-shackle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Semi-protection-shackle.svg/40px-Semi-protection-shackle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div id="mw-fr-revision-details" class="mw-fr-revision-details-dialog" style="display:none;"><div tabindex="0"></div><div class="cdx-dialog cdx-dialog--horizontal-actions"><header class="cdx-dialog__header cdx-dialog__header--default"><div class="cdx-dialog__header__title-group"><h2 class="cdx-dialog__header__title">وضعیت نسخهٔ صفحه</h2><p class="cdx-dialog__header__subtitle">این یک نسخهٔ بررسی‌شده از صفحه است</p></div><button class="cdx-button cdx-button--action-default cdx-button--weight-quiet 							cdx-button--size-medium cdx-button--icon-only cdx-dialog__header__close-button" aria-label="بستن" onclick="document.getElementById("mw-fr-revision-details").style.display = "none";" type="submit"><span class="cdx-icon cdx-icon--medium 							cdx-fr-css-icon--close"></span></button></header><div class="cdx-dialog__body">این <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌پدیا:تغییرات در حال انتظار">نسخهٔ پایداری</a> است که در <i>۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵</i> <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&type=review&page=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7">بررسی شده است</a>.</div></div><div tabindex="0"></div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox biography vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above"><div class="fn">علی بن موسی</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:AliRedhaSVG.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/170px-AliRedhaSVG.svg.png" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/255px-AliRedhaSVG.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AliRedhaSVG.svg/340px-AliRedhaSVG.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span><div class="infobox-caption">خوشنویسی نام «علی الرّضا» به خط <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AB%D9%84%D8%AB" title="خط ثلث">ثلث</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="مسجد النبی">مسجد النبی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زادهٔ</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B1_%D8%B0%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B9%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="۱۱ ذی القعده">۱۱ ذی القعده</a> سال ۱۴۸ پس از <a href="/wiki/%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="هجرت محمد">هجرت</a><br /><div style="display:inline" class="birthplace"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B2" title="حجاز">حجاز</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">درگذشت</th><td class="infobox-data">آخر <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1" title="صفر">صفر</a> سال ۲۰۳ پس از <a href="/wiki/%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="هجرت محمد">هجرت</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">علت مرگ</th><td class="infobox-data">مسمومیت با زهر</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">مدفن</th><td class="infobox-data label"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%B1" title="مسجد بالاسر">مسجد بالاسر</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم امام رضا</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">دیگر نام‌ها</th><td class="infobox-data nickname">ابوالحسن (ابوالحسن ثانی)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">سال‌های فعالیت</th><td class="infobox-data">۲۰ سال<br />(سال ۱۸۳ تا ۲۰۳ پس از <a href="/wiki/%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="هجرت محمد">هجرت</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">مکتب</th><td class="infobox-data">امام <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">شیعیان</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">دوازده امامی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">عنوان</th><td class="infobox-data title">رضا، عالِمِ آلِ محمّد، صابِر، فاضِل، رَضیّ، زَکیّ، وَلیّ، وَفیّ، صِدّیق، سِراجُ‌الله، قُرَّةُ عَیْنُ الْمُؤْمِنین، مَکیدَةُالْمُلْحِدین، ثامِنُ الْاَئِمّه، ضامنِ آهو، امامِ غریب، سُلطان، غریبُ الغرباء، رِئابُ التَّدبیر، رَبُّ السَّریر، کافِی الْخَلق، کُفْوُ الْمَلِک، نورُ الْهُدی، وَفیّ، شمس الشموس، انیس النفوس، معین الضعفاء</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پس از</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پیش از</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">همسر(ها)</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="سبیکه">سبیکه</a> (خیزران) و امّ‌حبیبه</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">فرزندان</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد</a>، موسی، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="شاهزاده حسین (قزوین)">حسین</a>، حسن، جعفر، ابراهیم و فاطمه</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">والدین</th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744541">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> (پدر)</li><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نجمه خاتون">نجمه خاتون</a> (مادر)</li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>علی بن موسی الرّضا</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a>: <i lang="ar" dir="rtl"><bdi>عَلیُّ بْنُ موسَی الرِّضا</bdi></i>؛ زادهٔ ۱۱ ذیقعدهٔ ۱۴۸ هجری قمری / ۲۹ دسامبر ۷۶۵ میلادی – درگذشتهٔ آخر صفر ۲۰۳ هجری قمری / ۵ سپتامبر ۸۱۸ میلادی)، فرزندِ <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" class="mw-redirect" title="موسی بن جعفر">موسی بن جعفر</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نجمه خاتون">نجمه خاتون</a> و از نسل <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="پیامبر اسلام">پیامبر اسلام</a>، است. او امام هشتم <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">شیعیان دوازده‌امامی</a> بعد از پدرش موسی کاظم و پیش از پسرش <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> است. هرچند منابع در علت و چگونگی ملقب شدن وی به‌عنوان «رضا» دچار اختلاف هستند، اما همگی بر شهره بودن او به این لقب، اتفاق دارند. <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%87" title="کنیه">کنیه</a> او ابوالحسن ذکر شده که به‌جهت هم کنیه بودن با پدرش، <b>ابوالحسن ثانی</b> خوانده شده‌است. </p><p>دوره زندگانی علی بن موسی الرضا همزمان با <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خلافت عباسی">حکومت عباسیان</a> بوده‌است که با مشکلات عدیده‌ای از جمله جنگ‌های داخلی و شورش‌های مختلف علیه حکومت مواجه بودند. دوران <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت">امامت</a> وی با سه <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فهرست خلفای عباسی">خلیفهٔ عباسی</a> شامل <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="هارون الرشید">هارون الرشید</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="امین (خلیفه)">امین</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون</a> مقارن بود. او در عصر حکومت هارون و امین، غالباً به مباحثه با مذاهب دیگر در باب اعتقادات اسلامی و ترویج مذهب <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="امامیه">امامیه</a> می‌پرداخت. در این دوران با تدارک سفر و <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">مناظرات</a> با بزرگان ادیان و مذاهب مختلف، سعی در کاهش گسترش مذاهب دیگر کرد. مبارزه با جریان <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقفیه</a> که پس از مرگ <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> و انکار امامت وی رخ‌داد، از جمله اهم اقدامات وی بشمار می‌آید. حکومت نیز در این دوران مواجهه‌ای با وی نداشت. </p><p>پس از پیروزی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون عباسی</a> در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="جنگ امین و مأمون">جنگ با امین</a> در سال ۱۹۸ ه. ق، مأمون با گسترش قیام‌های شیعی مواجه شد. او به‌دنبال راهی برای پیروزی بر این شورش‌ها، تصمیم گرفت علی بن موسی الرضا را در حکومت دخیل کند و به‌همین منظور مقام <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی خویش</a> را به عهدهٔ او گذاشت. هرچند علی بن موسی، نسبت به پذیرش منصب ولایتعهدی استنکاف نمود، اما مأمون او را در سال ۲۰۰ ه.ق به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="مرو (شهر باستانی)">مرو</a>، پایتخت خود، احضار کرد. این رویداد که مهم‌ترین فصل تاریخی حیات علی بن موسی الرضا است، در سال ۲۰۱ ه.ق صورت پذیرفت. در طول مسیر، اتفاقات فراوانی از کاروان علی بن موسی گزارش شده‌است که پررنگ‌ترین آنها، استماع و استنساخ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" class="mw-redirect" title="حدیث سلسله‌الذهب">حدیث سلسله‌الذهب</a> توسط اهالی <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="نیشابور">نیشابور</a> است. علی بن موسی در طول مسیر حرکتش به مرو، به ایراد سخنرانی، گفتگو با شیعیان خویش، اعتراض به احضارش به مرو و… پرداخت. پس از این انتصاب، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3" class="mw-redirect" title="بنی عباس">خاندان عباسیان</a> حاضر در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> که غالباً از جناح مخالف مأمون محسوب می‌شدند، اقدامات مأمون را نگران‌کننده دانستند و سرانجام مأمون را از خلافت عزل کردند و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم بن مهدی">ابراهیم بن مهدی</a> را به خلافت برگزیدند. مأمون برای دفاع از خود، به‌همراه علی بن موسی عزم بغداد کرد. با رسیدن کاروان مأمون به <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3" title="سرخس">سرخس</a>، وزیرش <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3%DB%8C" title="فضل بن سهل سرخسی">فضل بن سهل</a> توسط تعدادی از سران سپاه ترور شد و دو روز بعد وقتی کاروان مأمون به <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="توس">توس</a> رسید، علی بن موسی بیمار شد و از دنیا رفت. برخی منابع، با توجه به مرگ وزیر و ولیعهد مأمون در فاصله زمانی کوتاه، این را نشانه توطئه مأمون دانسته‌اند. به‌نظر منابع شیعه امامیه و برخی منابع <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="اهل سنت">اهل سنت</a>، مرگ علی بن موسی مسمومیت بر اثر زهر بوده‌است؛ هر چند در منابع اهل سنت دربارهٔ شخص قاتل، اختلافاتی وجود دارد، اما منابع شیعی مأمون را مسئول این <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="ترور">ترور</a> دانسته‌اند. در نهایت وی در یکی از روستاهای توس به‌نام <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سناباد">سناباد</a> به خاک سپرده شد. در مدفن وی، بعدها <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرمی</a> احداث شد و شهری پیرامون پدید آمد که <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a> (محل شهادت) نامیده شد. </p><p>علی بن موسی در دوران امامتش بر شیعیان، با تدریس و بیان روایات <a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87" title="فقه">فقهی</a> و اعتقادی، مذهب شیعه امامی را تحکیم کرد. در این دوره، وی رویکرد <a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="فقه جعفری">فقهی شیعه</a> را از مدیریت مستقیم و دریافت پاسخ سوالات فقهی از شخص امام، به مدیریت باواسطه از طریق <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="روایت">راویان</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB" title="حدیث">حدیث</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7" title="فتوا">استفتاء</a> از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF" title="مجتهد">مجتهدان</a>، مبدل ساخت. وی همچنین به‌جهت استفاده از فضای باز اعتقادی و سیاسی، توانست نسبت به پدرش موسی کاظم، شاگردان بیشتری را تربیت نماید. با وجود این فضای باز، شاگردان وی قادر به ملاقات‌های آزادانه با او نبودند. همین امر سبب شد تا علی بن موسی، مراجعات دینی خود را به شاگردانش ارجاع دهد. جایگاه علمی علی بن موسی الرضا، منحصر در <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">تشیع</a> نبوده و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="سنی">اهل سنت</a> نیز وی را به‌عنوان دانشمندی اسلامی ستوده‌اند. دانشمندانی از اهل سنت مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%B1_%D8%B9%D8%B3%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابن حجر عسقلانی">اِبن حَجَرِ عَسقَلانی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="ابوعبدالله ابن نجار">ابن نَجّار</a> دربارهٔ جایگاه علمی وی آورده‌اند که در بیست سالگی در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="مسجد النبی">مسجد نبوی</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a> بر مردم فتوا می‌خواند. بیان دیدگاه‌های علمی وی در علوم و فنون دیگری چون <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8" class="mw-redirect" title="طب">طب</a>، حکایت از جایگاه ویژه او در نزد سایر دانشمندان دارد. از سه رساله مهم منسوب به وی، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="رساله ذهبیه">یک رساله</a> مربوط به علم پزشکی است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زمینهٔ_تاریخی"><span id=".D8.B2.D9.85.DB.8C.D9.86.D9.87.D9.94_.D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DB.8C"></span>زمینهٔ تاریخی</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744652">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خلافت عباسی">خلافت عباسی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="جنگ امین و مأمون">جنگ امین و مأمون</a>، و <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نهضت ترجمه">نهضت ترجمه</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg/350px-Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg" decoding="async" width="350" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg/525px-Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Wilayah_Abbasiyyah_semasa_khalifah_Harun_al-Rashid.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="430" /></a><figcaption>ایالت‌های اداری خلافت عباسی در طول سلطنت هارون (۷۸۶–۸۰۹ م)</figcaption></figure> <p>فرزندان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3" title="عبدالله بن عباس">عبدالله بن عباس</a> در طول مرحلهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="دعوت عباسی">دعوت عباسی</a> به گسترش و تعمیم آرمان مبارزهٔ ضد<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="امویان">اموی</a> برای گزینش یک رهبرِ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" class="mw-redirect" title="بنی هاشم">هاشمی</a> با شعار «اَلرِّضا مِنْ آلِ مُحَمَّد»، بدون مشخص کردن شخص یا شاخهٔ نامزد خلافت — چه <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3" class="mw-redirect" title="بنی عباس">عباسی</a> و چه <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="خاندان علی">علوی</a> — اقدام کردند. نام جنبش «هاشمیه» با ارجاع به خاندانِ گسترده‌تر <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">بنی‌هاشم</a> سبب شد عباسیان بتوانند در منزلت با <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="اهل بیت">اهل بیت</a> شراکت جویند. سپس، با گسترش <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="جنبش سیاه‌جامگان">جنبش سیاه‌جامگان</a> اقدام به قیام علیه سلسلهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="امویان">امویان</a> کردند و در سال ۱۳۲ ه.ق/۷۵۰ م خلافت <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="عباسیان">عباسیان</a> را مستقر نمودند. خلیفهٔ دوم عباسی، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="ابوجعفر منصور">ابوجعفر منصور</a> (حک. ۱۳۶–۱۵۸ ه.ق/۷۵۴–۷۷۵ م) بلافاصله پس از رسیدن به قدرت، برای باقی ماندنِ خلافت در خط خانواده‌اش، طیف وسیعی از رقبا و مخالفان را به اطاعت از خود وادار یا حذف کرد. بااین‌حال، اعتبار خلافت وی توسط شاخهٔ علویِ خاندان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">بنی‌هاشم</a> — به‌عنوان قانونی‌ترین وارثان خلافت که نزدیک‌ترین پیوند خویشاوندی با <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">پیامبر</a> را داشتند — مورد چالش قرار گرفت.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> منصور پس از تحکیم رهبری سیاسی‌اش، زمینه‌سازی پایه‌های دولت جدید عباسی را آغاز کرد. وی ادعاهای اعتقادی تازه‌ای در مورد جایگاه خلفای عباسی به‌عنوان امامان و نمایندگان حکومت الهی ارائه کرد. خلفای عباسی به‌عنوان اعضای مقدس خانوادهٔ پیامبر، به‌عنوان حافظ ایمان اسلامی و به‌عنوان تنها حاکمانی که تداوم‌بخش آرمان سلطنتی ایرانی بودند، حکمرانی می‌کردند.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="هارون الرشید">هارونُ الرَّشید</a> (حک. ۱۷۰–۱۹۳ ه.ق/۷۸۶–۸۰۹ م)، این دولت را به اوج قدرت خود رساند و توانست تا جلوهٔ سلطنتِ عباسی را تثبیت کند.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هارون که با چالش جانشینی مواجه بود، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="امین (خلیفه)">امین</a> را به‌عنوان جانشینِ اصلی خود تعیین و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون</a> را نیز به‌عنوان جانشین امین منصوب کرد و سرزمین‌های خلافت عباسی را میان‌شان تقسیم نمود.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بنابراین، امین به‌عنوان خلیفه در بغداد مستقر شد و فقط در استان‌های غربی حکومت می‌کرد، درحالی‌که مأمون حاکم خودمختار ولایات شرقی بود.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cheshm_manuscript.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/220px-Cheshm_manuscript.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/330px-Cheshm_manuscript.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/440px-Cheshm_manuscript.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="600" /></a><figcaption>نگاره ای از آناتومی چشم برگرفته از کتاب <i>اَلْمسائِلُ فِی الْعَیْن</i> اثر <a href="/wiki/%D8%AD%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82" title="حنین بن اسحاق">حُنَیْن بن اسحاق</a>، مسئول ترجمه در <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AD%DA%A9%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="بیت الحکمه">بَیْتُ الْحِکمَه</a> در زمان مأمون</figcaption></figure> <p>پس از مرگ هارون در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="توس">توس</a>، امین در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> و مأمون در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="مرو (شهر باستانی)">مرو</a> حکومت خود را آغاز کردند. پس از مدتی، رقابت میان دو برادر به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="جنگ امین و مأمون">جنگ داخلی</a> انجامید و هر یک مدعی خلافت کل قلمرو عباسیان شد. در نهایت پس از پنج سال اختلاف بین دو برادر، با <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D9%87_%D9%88_%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF_(%DB%B1%DB%B9%DB%B7_%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C)" title="محاصره و فتح بغداد (۱۹۷ هجری)">محاصره و فتح بغداد</a> و قتل امین، مأمون در سال ۱۹۸ ه.ق عهده‌دار خلافت بر کل قلمرو عباسی شد.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این، نخستین بار بود که یک خلیفهٔ عباسی با شدّت عمل سرنگون می‌شد؛ موضوعی که بی شک، اعتبار نهاد سلطنتی عباسی را به‌لرزه درآورد و چگونگی درک آن از سوی جامعهٔ اسلامی را تغییر داد. در طول چهار سال آینده، خشم مردم عراق نسبت به سیاست‌های عجیبِ مأمون افزایش یافت. در این زمان و در مناطق مختلف، شورش‌های گوناگونی صورت می‌گرفت. شورش در جنوب عراق و در <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87" title="کوفه">کوفه</a> به‌رهبری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7" title="ابن طباطبا">ابنِ طَباطَبا</a> و با همکاری فرماندهِ سابق سپاه، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="ابوالسرایا">اَبُوالسَّرایا</a> در سال ۱۹۹ ه.ق/۸۱۵ م، بیش از پیش بر هرج و مرج افزود.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زید بن موسی">زید بن موسی</a> ملقب به «زَیْدُالنّار» در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="بصره">بَصره</a> قیام کرد.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%85%D9%86" title="یمن">یَمَن</a> تحت شورش‌های مختلفِ علوی به‌سر می‌بُرد. اولین بار <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="ابراهیم بن موسی کاظم">ابراهیم بن موسی کاظم</a> در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۹ تا ۲۰۲ ه.ق/۸۱۴ تا ۸۱۷ م، در آنجا رهبری را به‌دست گرفت. حسین بن حسن بن علی معروف به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%81%D8%B7%D8%B3" title="ابن افطس">ابنِ اَفطَس</a> در <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکّه</a> قیام کرد. هنگامی که مأمون در ۲۰۱ ه.ق/۸۱۶ م تصمیم گرفت اقتدار مذهبی خویش را با تصاحب عنوانِ «خَلیفَةُالله» و همزمان نامزدی علی بن موسی الرّضا به ولایتعهدی خلیفه و تغییر رنگ رسمی دولت عباسی از سیاه به سبز ارتقا دهد، عباسیان بغداد با مطرح کردن <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم بن مهدی">ابراهیم بن مَهدی</a> به‌عنوان خلیفه، به وی پاسخ دادند و مأمون را به‌عنوان شاهزاده‌ای که از سوی ایرانیان بازیچه شده بود، رد کردند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از سوی دیگر، شیعیان بر مبنای تفسیرِ خاصی از <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="تاریخ صدر اسلام">تاریخ صدر اسلام</a> و موضوع <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="جانشینی محمد">جانشینی محمد</a>، نگرش خویش از «اسلام واقعی» را مبتنی بر برداشتِ متمایز از مرجعیت دینی که به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="اهل بیت">اهلِ بیت</a> پیامبر واگذار شده بود، ارائه دادند. تا پیش از انقلاب عباسی، تشیع در دو شاخه یا جریان اصلی <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="کیسانیه">کِیْسانیّه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="امامیه">امامیّه</a> توسعه یافت که هر کدام تقسیمات درونی خود را داشتند؛ و سپس، جنبش شیعی دیگری به بنیان‌گذاری <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">زِیْدیّه</a> منجر شد. شاخه یا جناحِ اصلیِ امامیه که بعدها به این نام نامگذاری شد، امامت را از طریق تنها پسر بازماندهٔ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">علی بن حسین زَیْنُ‌الْعابِدین</a> دنبال کرد. بعد از تأسیس خلافت عباسیان، شیعیان «اهل بیت» را دقیق‌تر تعریف کردند، به‌طوری‌که <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="خاندان علی">علویانِ</a> <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="فاطمه زهرا">فاطمی</a> — هم <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسنی</a> و هم <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسینی</a> — را دربرگرفت. پیروزی عباسیان — که با شعار «الرضا من آل محمد» به میدان آمده بودند — سبب سرخوردگی شیعیان شد که همه انتظار داشتند تا یک علوی به‌جای یک عباسی موفق به خلافت شود. دشمنی میان عباسیان و علویان هنگامی برجسته شد که عباسیان بلافاصله پس از به قدرت رسیدن‌شان، شروع به آزار و اذیت بسیاری از حامیان سابق شیعه و علوی‌شان کردند و متعاقباً، سخنگویان تفسیری <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="سنی">سنی</a> از اسلام شدند. عهدشکنی عباسیان با ریشه‌های شیعیِ خود، سرانجام هنگامی تکمیل شد که خلیفهٔ سوم، <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="مهدی (خلیفه)">مهدی</a>، اعلام کرد که پیامبر عملاً عمویش، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8" title="عباس بن عبدالمطلب">عبّاس بن عَبدُالْمُطَّلِب</a> را به‌جای علی بن ابی‌طالب به‌عنوان جانشین منصوب کرده‌است. در همان زمان موسی کاظم، هفتمین امام شیعیان امامی، با بیعتِ اکثریتِ شیعیان امامی از جمله برجسته‌ترین دانشمندان از اصحاب <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a> مورد اقبال قرار گرفت. پس از قتل او، بسیاری از هوادارانش او را امامِ هفتم و آخرِ خود دانستند که به‌عنوان <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="مهدی">مَهدی</a> باز خواهد گشت. این گروه از شیعیانِ امامی که جمعیت قابل‌توجه دیگر در کوفه تشکیل دادند، به‌نام <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقِفیّه</a> شناخته شدند. بااین‌حال، گروه دیگری از پیروان موسی کاظم، پسرش علی بن موسی الرّضا، را به‌عنوان امام جدیدشان تصدیق کردند که پس از آن، به‌عنوان هشتمین امامِ شیعیان در نظر گرفته شد. شیعیانِ علی بن موسی الرّضا، خطّ امامت را در سه نسل دیگر در فرزندانش تا امام یازدهم‌شان، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="حسن عسکری">حسن عَسکَری</a> با اختلافات جزئی دنبال کردند.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>دوران هارون و مأمون با اوج فعالیت <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نهضت ترجمه">نهضتِ ترجمه</a> همزمان بود. انگیزه‌ها و اهدافی که این انتقالِ عظیم فرهنگیِ دانش را تحت نظر خلفای نخستینِ عباسی و درباریان‌شان به‌وجود آورد، به‌عنوان پاسخی به نیازهای سلسلهٔ جدید در نظر گرفته می‌شوند. مباحثات مذهبی که پیروان کلیساهای مختلفِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحی</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C" title="آیین مانوی">ثَنَوی‌گرایانِ مانَوی</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B2%D8%AF%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="آیین مزدکی">مَزدَکیان</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یَهودیان</a> و پیروان <a href="/wiki/%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مذاهب اسلامی">مذاهبِ مختلفِ اسلامی</a> را گرد هم آورد. این ترجمه‌ها به استفاده از برهان‌های استدلالی و گفتگوهای <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطقی</a> به‌عنوان ابزار اصلی در میان <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="متکلم">مُتِکَلِّمان</a> اولیه کمک کرد.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تبار_علی_بن_موسی"><span id=".D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1_.D8.B9.D9.84.DB.8C_.D8.A8.D9.86_.D9.85.D9.88.D8.B3.DB.8C"></span>تبار علی بن موسی</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نجمه خاتون">نجمه خاتون</a></div> <p><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسیَ بن جعفر</a> مُلقَّب به کاظِم، هفتمین امام <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="تشیع دوازده امامی">شیعیانِ دوازده امامی</a>، پدر علی بن موسی الرضا است.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وی از خاندان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">بنی‌هاشم</a> و از قبیلهٔ <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="قریش">قُرَیْش</a> است. بنی‌هاشم از خاندان‌های برجسته و نژاده در مکّه بود.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> موسیٰ کاظم متولد ۱۲۸ ه. ق، در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A1" title="ابواء">اَبْواء</a>، منطقه‌ای در میان <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکه</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a> یا مدینه است. امامت وی همزمان با خلفای عباسی، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="منصور (خلیفه)">مَنصور</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="هادی (خلیفه)">هادی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="مهدی (خلیفه)">مَهدی</a> و هارون بود. موسی کاظم چندین بار به‌دستور هارون به زندان افتاد و سرانجام در <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%A8%DA%A9" class="mw-redirect" title="زندان سندی بن شابک">زندانِ سِنْدی بنِ شاهِک</a> در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> به‌دستور خلیفه کشته شد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تاریخ‌نگاران برای مادر علی بن موسی، نامهای مختلفی ذکر کرده‌اند؛ از جمله: سَکَن، نَجمه، سَمّان، صَقر، سَلامه، شَهده، خَیزُران، نَجمه، اَرْویٰ و تُکتَم.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اما مشهورترین نامش، تکتم بوده<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و با لقب شقراء نیز خوانده شده‌است. پس از تولد علی بن موسی به نامهای طاهره و اُمُّ‌الْبَنین نامیده شده‌است. به‌گزارش دانشنامهٔ جهان اسلام، دلیل تعدّد نامهای وی شاید به‌خاطر آن باشد که کنیز، نزد هر یک از صاحبانِ خود به نامی خوانده می‌شده‌است. بنابر نقلی، مادر موسی کاظم، حمیده — که از زنانِ عجم بود — کنیزی خریداری کرد که در سرزمین عرب به‌دنیا آمده و در همان‌جا پرورش یافته بود. پس از آنکه <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="حمیده">حمیده</a> آن کنیز را آزمود و دریافت که در دین و خِرَد از دیگران برتر است، وی را برای فرزندش موسی بن جعفر برگزید.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از آنجا که یکی از القاب او «خَیزُران مَرسِیَّه» گزارش شده، عده‌ای احتمال داده‌اند که وی اهل <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="مارسی">مارْسِی</a> در جنوب <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> بوده‌است. گروهی دیگر نیز منظور از مارسی را <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مورسیا (شهر)">مورسیا</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> یا شهری بندری در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a> می‌دانند.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامهٔ جهان اسلام</a></i> صفت مَرسیّه را مربوط به انتساب وی به منطقه مریس مصر و صفت نوبیّه را دربارهٔ انتسابش به منطقهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%87_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87)" title="نوبه (منطقه)">نوبه</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">آفریقا</a> دانسته‌است.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744537">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="شجره‌نامهٔ_علی_بن_موسی_الرّضا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:transparent;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الگو:شجره‌نامه علی بن موسی الرضا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="بحث الگو:شجره‌نامه علی بن موسی الرضا"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شجره‌نامه علی بن موسی الرضا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="شجره‌نامهٔ_علی_بن_موسی_الرّضا" style="font-size:114%;margin:0 4em">شجره‌نامهٔ علی بن موسی الرّضا</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;border-top-color:#a2a9b1;border-top-style:solid;border-top-width:0px;font-size: 90%;"><div style="padding:0 0.25em"><table style="border-spacing: 0px; border-collapse: separate; margin:1em auto; background:transparent;"> <tbody><tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی بن ابی‌طالب</a></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="فاطمه زهرا">فاطمه زهرا</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن مجتبی</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="فاطمه بنت حسن">فاطمه بنت حسن</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a class="mw-selflink selflink">علی بن موسی الرضا</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px dashed"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">برادران</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">همسران</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">فرزندان</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">خواهران</td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px dashed"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px dashed;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px dashed"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px dashed"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="سبیکه">سبیکه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%91%E2%80%8C%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="امّ‌حبیبه (صفحه وجود ندارد)">امّ‌حبیبه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">رُحم</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">حسن</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">جعفر</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">ابراهیم</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">حسین</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em">فاطمه</td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_(%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2)" title="امامزاده ابراهیم (شیراز)">ابراهیم</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="احمد بن موسی">احمد</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسحاق بن موسی (صفحه وجود ندارد)">اسحاق</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="سید علاءالدین حسین">حسین</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%85%D8%B2%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حمزة بن موسی (صفحه وجود ندارد)">حمزه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زید بن موسی">زید</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبدالله بن موسی (صفحه وجود ندارد)">عبدالله</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_(%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="امامزاده قاسم (ساری)">قاسم</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن موسی (صفحه وجود ندارد)">محمد</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسماعیل بن موسی (صفحه وجود ندارد)">اسماعیل</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هارون بن موسی (صفحه وجود ندارد)">هارون</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="عباس بن موسی">عباس</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حسن بن موسی (صفحه وجود ندارد)">حسن</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فضل بن موسی (صفحه وجود ندارد)">فضل</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلیمان بن موسی (صفحه وجود ندارد)">سلیمان</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="امامزاده شاه‌رضا">جعفر</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبیدالله بن موسی (صفحه وجود ندارد)">عبیدالله</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87" title="فاطمه معصومه">فاطمه معصومه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فاطمه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">فاطمه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C_%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="بی‌بی حکیمه خاتون">حکیمه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%82%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رقیه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">رقیه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ام ابیها بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">ام‌ّابیها</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%82%DB%8C%D9%87_%D8%B5%D8%BA%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رقیه صغری بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">رقیه صغری</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ام جعفر بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">امّ جعفر</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لبابه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">لبابه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زینب بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">زینب</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="خدیجه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">خدیجه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علیه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">علیه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D9%86%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آمنه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">آمنه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حسنه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">حسنه</a></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:2em"></td><td style="height:1em;border-bottom:1px solid;width:1em;border-left:1px solid"></td><td rowspan="2" style="height:2em;width:1em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em;border-left:1px solid"></td><td style="height:1em;width:1em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td colspan="2" style="height:1em;width:2em"></td><td style="height:1em;width:1em"></td></tr> <tr style="height:1px;text-align:center"><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%84%D8%AB%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کلثوم بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">کلثوم</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%87%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بریهه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">بریهه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عایشه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">عایشه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85_%D8%B3%D9%84%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ام سلمه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">امّ سلمه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="میمونه بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">میمونه</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border:2px solid;padding:0.2em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%AB%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ام کلثوم بنت موسی (صفحه وجود ندارد)">امّ کلثوم</a></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td><td colspan="2" rowspan="2" style="height:2em;width:2em"></td></tr><tr style="height:1px;text-align:center"></tr> </tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نام_و_القاب"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.85_.D9.88_.D8.A7.D9.84.D9.82.D8.A7.D8.A8"></span>نام و القاب</h2></div> <p>نامِ وی «علی» بوده‌است. پدرش کنیهٔ او را «اَبُوالْحَسَن» قرار داد.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌خاطر هم‌کنیه بودنِ علی بن موسی با پدرش و نوه‌اش، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%DB%8C" title="علی النقی">عَلیَّ النَّقی</a>، در منابع حدیث شیعی، وی را «ابوالحسنِ ثانی» می‌خوانند. از کنیه‌های خاصش، «اَبوعَلی» و «ابومُحَمَّد» بوده‌است.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دیگر القاب ذکرشده برای او عبارتند از: صابِر، فاضِل، رَضیّ، زَکیّ، وَلیّ، وَفیّ، صِدّیق، سِراجُ‌الله، قُرَّةُ عَیْنُ الْمُؤْمِنین، مَکیدَةُالْمُلْحِدین.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بر اساس روایاتی که از موسی کاظم نقل شده‌است، وی فرزندانش را در مسائل علمی و فقهی به علی بن موسی رهنمود می‌کرد و می‌گفت: «این برادر شما علی بن موسی، عالم آل محمّد است؛ از وی پرسش‌ها و مجهولات خویش را بپرسید… از پدرم [جعفر صادق] چندین بار شنیدم که فرمود: عالم آل محمّد در <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ستون مهره‌ها">صُلبِ</a> توست و ای کاش او را درک می‌کردم.»<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ازهمین‌رو یکی از القاب علی بن موسی، «عالِمِ آلِ محمّد» است.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="علی‌اکبر دهخدا">علی‌اکبر دهخدا</a> چهار لقب «ثامنُ الْاَئِمه»، «امام غریب»، «سلطان» و «ضامن آهو» را از مشهورترین القاب علی بن موسی الرّضا می‌داند.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لقب اخیر اشاره به ماجرایی مشهور نزد عامه شیعه دارد که بر اساس آن علی بن موسی الرضا در مسیر <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفر به مرو</a>، برگشت آهویی را نزد صیاد ضمانت می‌کند.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="لقب_رضا"><span id=".D9.84.D9.82.D8.A8_.D8.B1.D8.B6.D8.A7"></span>لقب رضا</h3></div> <p>به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">باقر شریف قرشی</a>، مورخ شیعه، مشهورترین لقب علی بن موسی، «رِضا» است. در معنا و چراییِ لقب «رضا» برای علی بن موسی، شیعیان بر این باورند که خداوند وی را به رضا ملقب ساخته‌است؛ زیرا خدا و پیامبر و امامان شیعه از او راضی بودند و نیز دوستان و دشمنان از او رضایت دارند. در توضیح معنای این لقب، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> به پرسشِ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%B2%D9%86%D8%B7%DB%8C" title="احمد بن ابی نصر بزنطی">بَزَنْطی</a> که پرسید: «مگر سایر پدران شما برای خدا، رسولش و ائمه راضی نبودند؟ پس چرا تنها پدر شما به رضا ملقب شد؟» چنین پاسخ می‌دهد: «چون همان‌طور که دوستان و طرفدارانش به وی رضایت داشتند، دشمنان و مخالفانش نیز به او راضی شدند.»<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D9%84%DB%8C" title="عبدالله جوادی آملی">عبدالله جوادی آملی</a>، علی بن موسی نه چون به مقامِ رضا رسیده، به این لقب ملقّب شده‌است؛ بلکه چون دیگران را به این مقام می‌رسانَد، ملقّب به رضا شد.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DA%AF" title="ویلفرد مادلونگ">ویلْفِرِد مادِلونْگ</a>، پس از آنکه علی بن موسی ولایتعهدی را پذیرفت، از سوی مأمون به «رضا» ملقب شد. پیش از این، لقبِ رضا توسط شیعیان برای کسانی کاربرد داشت که خلافتِ آنان از جانب عموم مسلمانان مورد پذیرش بود. شیعیان می‌گویند که این نام از سوی پدرش، موسی کاظم، به وی داده شده‌است. مادلونگ بر این عقیده است که این نظر مبنایی ندارد.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در منابع تاریخ‌نگاری اسلامی، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="تاریخ طبری">تاریخ طبری</a></i> (نگاشته در نیمهٔ دوم سدهٔ سوم هجری قمری) خبر اعطای لقب رضا به علی بن موسی توسط مأمون را آورده‌است<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%DA%A9%D8%AB%DB%8C%D8%B1" title="ابن کثیر">ابن‌کَثیر</a> و <a href="/wiki/%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1" title="ضیاءالدین بن اثیر">ابن‌اَثیر جَزَری</a> نیز به این مطلب اشاره داشته‌اند.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بِیْهُم دائو در <i>دانشنامهٔ اسلام</i> دربارهٔ لقب «رضا» می‌گوید مأمون چند ماه پس از فراخواندنِ علی بن موسی به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="مرو (شهر باستانی)">مرو</a>، گام مهمی در انتصابِ علی بن موسی به‌عنوان ولایتعهدیِ خلافت برداشت و عنوان «اَلرِّضا» را به او داد. عنوانِ «اَلرِّضا مِنْ آلِ مُحَمَّد» یا «عضوِ مقبول از خانوادهٔ محمد»، توسط انقلابیان ضدِاموی شیعه، از جمله انقلابیان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">هاشمی</a> از ۱۲۸–۱۳۲ ه.ق/۷۴۵–۷۵۰ م به‌کار رفته بود، و سپس از سوی علویان شیعه، علیهِ عباسیان برای ارجاع به اعضای خاندانِ هاشمی — یا به‌طور ویژه به «علویان» — بود که انتخاب ایشان به‌عنوانِ خلیفه، رضایتِ جامعه — یا رضایتِ کسانی که ادعای مشروعیتِ خلیفه را پشتیبانی می‌کردند — را در پی داشت. در سندِ محفوظِ ولایتعهدی که عموماً معتبر دانسته می‌شود، مأمون تأکید کرد که علی بن موسی به‌عنوان شایسته‌ترین نامزد در میان علویان و عباسیان انتخاب شده‌است. بیهم دائو نتیجه می‌گیرد که مأمون با نامیدن جانشین علوی‌اش به «اَلرّضا»، هدفش این بود که تصمیمِ خود را به‌عنوان حمایت از اصول اولیهٔ جنبش هاشمیان بیان کند؛ و به‌طور ضمنی این اذعان را داشته باشد که عباسیان در اختصاصِ خلافت به خود و محروم کردنِ علویان از آن، در اشتباه بودند؛ اما همزمان مأمون ادعای شیعه را نیز رد کرد که علویان تنها «خانوادهٔ حقیقی پیامبر» بودند. بیهم دائو بر این ادعاست که هیچ مدرک مناسبی برای پشتیبانی از ادعای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="امامیه">امامیه</a> مبنی بر اینکه این عنوان از سوی پدر علی بن موسی، به وی داده شده وجود ندارد.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بزنطی گزارش کرده که <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="محمد جواد">محمد بن علی</a>، فرزند علی بن موسی، در پاسخ پرسشِ او دربارهٔ اعطای این لقب گفته‌است: «دروغ می‌گویند و خیانت می‌کنند، بلکه خدا او را مُلَقَّب به رضا نموده‌است.»<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="سید جعفر مرتضی عاملی">سید جعفر مرتضی عاملی</a>، مورخ شیعه، بر این عقیده است که لقب «رضا» از سوی مأمون برای علی بن موسی به‌کار رفته‌است، اما در عین حال می‌گوید که مأمون این لقب را از نامهٔ <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84" class="mw-redirect" title="فضل بن سهل">فَضْل بن سَهْل</a> به علی بن موسی برای دعوت به مرو الهام گرفت که در آن نامه، علی بن موسی از سوی فضل بن سهل به‌طور مطلق «رضا» نامیده شده بود.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سرگذشت"><span id=".D8.B3.D8.B1.DA.AF.D8.B0.D8.B4.D8.AA"></span>سرگذشت</h2></div> <table class="infobox" style="border:2px solid #009900;"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align: center"><big>گاهشمار زندگی علی بن موسی الرضا</big> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><small>رویدادهای زندگی علی بن موسی الرضا</small> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="color:#008000;"><b>در مدینه</b></span></span> </td></tr> <tr> <td>۷۶۵ </td> <td> <ul><li>ولادت در ۱۱ ذیقعدهٔ ۱۴۸ ه.ق در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td>۷۸۳ </td> <td> <ul><li>ازدواج با <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="سبیکه">سبیکه</a> در ۱۶۶ ه.ق</li> <li>اقدام به فتوا دادن در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="مسجد النبی">مسجد نبوی</a> در ۱۶۶ ه.ق</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۷۹۶ </td> <td> <ul><li>آغاز آخرین حبس <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> به مدت چهار سال از ۱۷۹ تا ۱۸۳ ه.ق</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۷۹۹ </td> <td> <ul><li>قتل <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> در ۲۵ رجب ۱۸۳ ه.ق</li> <li>آغاز امامت علی بن موسی الرضا</li> <li>پیدایش <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقفیه</a></li> <li>حملهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%84%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عیسی جلودی">جلّودی</a> به <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a> و محلهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">بنی‌هاشم</a></li> <li>سفر به <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87" title="کوفه">کوفه</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="بصره">بصره</a> برای انجام مناظره با دگراندیشان</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۰۳ </td> <td> <ul><li>براندازی <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%85%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="برمکیان">برمکیان</a> از قدرت و کشتارشان توسط <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هارون">هارون</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۰۹ </td> <td> <ul><li>مرگ <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هارون">هارون الرَّشید</a> و آغازِ خلافتِ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="امین (خلیفه)">امین</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۰ </td> <td> <ul><li>آغازِ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="جنگ امین و مأمون">درگیری‌ها بین امین و مأمون</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۱ </td> <td> <ul><li>ولادت <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> در ۱۰ رجب ۱۹۵ ه.ق</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۳ </td> <td> <ul><li>قتلِ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="امین (خلیفه)">امین</a> توسط مأمون و آغازِ خلافتِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون</a></li> <li>آغاز قیام‌های ضد حکومتی</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۵ </td> <td> <ul><li>قیام <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="امامزاده محمد دیباج">محمد بن جعفر</a> علیه حکومت</li> <li>وساطت بین حکومت و محمد بن جعفر</li> <li>درخواست برای پذیرشِ خلافت در ابتدا، و سپس پذیرشِ ولایتعهدی از سوی علی بن موسی الرّضا توسط مأمون</li> <li>اعزام گروهی از جانب مأمون برای همراهی تا <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88" title="مرو">مرو</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="color:#008000;"><b>در مسیر سفر به خراسان</b></span></span> </td></tr> <tr> <td>۸۱۶ </td> <td> <ul><li>آغاز حرکت به سمت مرو در ۱۵ محرم ۲۰۱ ه.ق <ul><li>ورود به <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="بصره">بصره</a> در ۳ صفر</li> <li>حرکت از بصره در ۸ صفر</li> <li>ورود به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="اهواز">اهواز</a> در ۱۶ صفر</li> <li>حرکت از اهواز در ۱۶ ربیع‌الاول</li> <li>ورود به <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3_(%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="فارس (سرزمین)">فارس</a> در ۲۶ ربیع‌الاول</li> <li>حرکت از فارس در ۱ ربیع‌الثانی</li> <li>ورود به <a href="/wiki/%DB%8C%D8%B2%D8%AF" title="یزد">یزد</a> در ۱۵ ربیع‌الثانی</li> <li>حرکت از یزد در ۲۰ ربیع‌الثانی</li> <li>ورود به <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="نیشابور">نیشابور</a> در ۷ جمادی‌الاول</li> <li>حرکت از نیشابور در ۱ جمادی‌الثانی</li></ul></li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۷ </td> <td> <ul><li>ورود به <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="طوس">طوس</a> در ۳ جمادی‌الثانی <ul><li>ورود به <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3" title="سرخس">سرخس</a> در ۸ جمادی‌الثانی</li> <li>حرکت از سرخس در ۲۳ جمادی‌الثانی</li> <li>ورود به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88" title="مرو">مرو</a> در ۲۹ جمادی‌الثانی</li></ul></li></ul> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="color:#008000;"><b>در خراسان</b></span></span> </td></tr> <tr> <td>۸۱۷ </td> <td> <ul><li>پذیرش <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدیِ</a> مأمون در ماهِ رمضان ۲۰۱ ه.ق</li> <li>بیعت با علی بن موسی الرّضا به‌عنوان <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF" title="ولیعهد">ولیعهد</a> در ۶ رمضان</li> <li>اعلام ولایتعهدی در ۷ رمضان</li> <li>ازدواج با امّ‌حبیبه</li> <li>اولین جلسهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">مناظره</a> در مقام ولایتعهدی</li> <li>اقامهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="نماز عید">نماز عید فطر</a> در ۱ شوال ۲۰۱ ه.ق</li> <li>اقامهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="نماز (اسلام)">نماز باران</a> در ماه شوال</li> <li>سفر به <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="قزوین">قزوین</a></li> <li>عزل مأمون از خلافت در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> به تاریخ ۲۸ ذی‌الحجه ۲۰۱</li> <li>استعفای <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3%DB%8C" title="فضل بن سهل سرخسی">فضل بن سهل</a> از وزارت در صَفَر ۲۰۲ ه.ق</li></ul> </td></tr> <tr> <td>۸۱۸ </td> <td> <ul><li>کشته‌شدن فضل در شعبان ۲۰۲ ه.ق به‌دست مأموران حکومتی</li> <li>تدارک سفر مأمون به‌همراه علی بن موسی الرّضا به بغداد در دفاع از خلافت مأمون</li> <li>کشته‌شدن در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">سناباد</a> در آخر صفر ۲۰۳ ه.ق</li> <li>دفنِ علی بن موسی الرّضا به‌صورت مخفیانه و پس از دو روز از قتل</li></ul> </td></tr> <tr> <td colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini" style="float:left"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الگو:گاهشمار زندگی علی بن موسی الرضا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:گاهشمار زندگی علی بن موسی الرضا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:گاهشمار زندگی علی بن موسی الرضا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تولد_و_سال‌های_اولیه_زندگی"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.84.D8.AF_.D9.88_.D8.B3.D8.A7.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D9.88.D9.84.DB.8C.D9.87_.D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C"></span>تولد و سال‌های اولیه زندگی</h3></div> <p>به‌گزارش <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامهٔ جهانِ اسلام</a></i>، نقل مشهور دربارهٔ روز و سال ولادت علی بن موسی، پنجشنبه ۱۱ <a href="/wiki/%D8%B0%DB%8C%D9%82%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="ذیقعده">ذیقَعْدهٔ</a> سال ۱۴۸ ه.ق در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a> است. روزهای دیگری که برای ولادت مطرح می‌شود، ۱۵ ذیقعده، ۱۱ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84" title="ربیع‌الاول">رَبیعُ‌الْاَوَّل</a> یا <a href="/wiki/%D8%B0%DB%8C%D8%AD%D8%AC%D9%87" title="ذیحجه">ذیحَجّه</a>، و ششم، هفتم یا هشتم <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84" title="شوال">شَوّال</a> است.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گزارش مادلونگ در <i><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایرانیکا">ایرانیکا</a></i>، سال‌های ۱۴۸ ه.ق/۷۶۵ م، ۱۵۱ ه.ق/۷۶۸ م، ۱۵۳ ه.ق/۷۷۰ م و ۱۵۹ ه.ق/۷۷۶ م و مدینه برای سال و محل تولدِ علی بن موسی ذکر شده، اما از این میان، تاریخ اول اعتبار کمتری دارد و احتمالاً ناشی از پیشگویی پدربزرگش، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a> — که در همان سال درگذشت — باشد مبنی بر اینکه ولادت جانشین پسرش، موسی، نزدیک است. مادلونگ می‌گوید طبق نشانه‌هایی مانند نقل <a href="/wiki/%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="یعقوبی">یعقوبی</a>، علی بن موسی در ۴۴ سالگی درگذشته و بنابراین، سال تولدش ۱۵۹ ه.ق بوده‌است.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="برنارد لوئیس">بِرنارْد لوئیس</a> نیز در ویراست دوم <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">دانشنامهٔ اسلام</a></i>، از میان سال‌های ۱۴۸ و ۱۵۱ ه. ق، سال ۱۵۱ ه.ق را به استدلال صاحب‌نظرانِ آگاه‌تر، ارجحیت می‌دهد و محل تولد را همان مدینه ذکر می‌کند.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تَمیمه بِیْهُم دائو نیز در ویراست سوم <i>دانشنامهٔ اسلام</i>، به‌نقل از منابع شیعه، سال‌های ۱۴۸ ه.ق/۷۶۵ م و ۱۵۳ ه.ق/۷۷۰ م را گزارش می‌کند.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="سید جعفر مرتضی عاملی">سید جعفر مرتضی عامِلی</a> می‌گوید اکثر مورّخان و محدّثان همچون <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="شیخ مفید">مُفید</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9_%D8%AD%D8%AC%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد">اَلْاِرشاد</a></i>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شیخ کلینی">کُلَیْنی</a> در <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="کتاب کافی">کافی</a></i>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">صَدوق</a> در <i><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B9" title="علل‌الشرایع">عِلَلُ‌الشَّرایِع</a></i>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="علی بن حسین مسعودی">مسعودی</a> در <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AC%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D9%88_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1" title="مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر">مُرُوجُ الذَّهَب</a></i> و بسیاری دیگر<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ولادت علی بن موسی را در سال ۱۴۸ ه. ق، برابر با ۲۹ دسامبر ۷۶۵ م در شهر مدینه گزارش کرده‌اند؛ البته کسانی چون، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="علی بن عیسی اربلی">اِربِلی</a> در <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87" title="کشف الغمه فی معرفه الائمه">کَشفُ الْغُمَّه</a></i>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%A8" title="ابن شهرآشوب">ابن شهرآشوب</a> در <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%A8_%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="مناقب آل ابی‌طالب">مَناقب</a></i> و صدوق در <i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عُیُونُ اَخبارَ الرِّضا</a></i>، ولادت وی را در سال ۱۵۳ ه.ق و بعضی نیز سال ۱۵۱ ه.ق دانسته‌اند؛ اما قول نخست از سایر اقوال، قوی‌تر است و دو قولِ اخیر، طرفدار بسیار اندکی دارد.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="در_عهد_هارون"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.B9.D9.87.D8.AF_.D9.87.D8.A7.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>در عهد هارون</h4></div> <p>علی بن موسی الرّضا تا سال ۱۷۹ ه.ق که پدرش، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسَی بنِ جَعفَر</a>، در مدینه می‌زیست، در همراهیَش به‌سر می‌بُرد. پس از دستگیری و انتقالِ موسی کاظم به عراق توسط هارون، اموال و دستورهای پدر به وی می‌رسید و رسیدگی به امور شیعیان و پرداخت طلب، به وکالت از پدرش توسط وی انجام می‌شد.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با درگذشتِ موسی کاظم در زندان <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> در <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%A8" title="رجب">رَجَبِ</a> ۱۸۳ ه. ق، پسرش علی بن موسی بنابر وصیت پدر، وارث و جانشینش شد؛<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و ده سال اول از امامتش — از سال ۱۸۳ تا ۱۹۳ ه.ق — را در عهد هارون گذرانْد.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ مادلونگ، از میان برادران تنها علی بن موسی زمینِ صِریا را به ارث برد.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> صریا از آبادی‌های نزدیکِ مدینه بود که به‌دست موسی کاظم‌آباد شده بود. علی بن موسی در دوران امامتش در عهد هارون، در صریا زندگی می‌کرد.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی بن موسی در این دوران، وظایف پدرش را عهده‌دار شد و به وصیت موسی کاظم، سرپرستی فرزندان، همسران و اموالش به علی بن موسی سپرده شد و دیگر فرزندان موسی کاظم، حق تصرف در چیزی را نداشتند. پس از قتل موسی کاظم، عباس، برادر رضا، نسبت به این وصیت اعتراض شدیدی کرد. علی بن موسی در این ایام، تمام سعی خود را نمود تا حساسیتِ حکومت برانگیخته نشود و قائل به قیام علیه حکومت نبود. این سیاست سبب شد تا علی بن موسی، درخواست همراهی در قیام <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C" title="محمد بن سلیمان علوی">محمد بن سلیمان علوی</a> و عمویش، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" class="mw-redirect" title="محمد بن جعفر الصادق">محمد بن جعفر</a> را رد کند. بااین‌حال، تمام رفت‌وآمدهای وی توسط حکومت، تحت نظر بود و گزارش‌ها به هارون داده می‌شد.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ذهبی می‌گوید پس از اینکه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="امامزاده محمد دیباج">محمد بن جعفر</a> اعلام قیام کرد، هارون سپاهی را روانهٔ مدینه، و دستورِ سرکوب قیام و کشتن محمد بن جعفر را صادر کرد. هارون به <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%84%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عیسی جلودی">عیسی جَلّودی</a>، فرمانده لشکر، دستور داد به خانه‌های علویان یورش بَرد و دارایی، لباس و زیور زنان را غارت کند، و حتّی یک جامه بر تنِ زنان باقی نگذارد. به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، محدث شیعه، هنگامی‌که جلّودی به خانهٔ علی بن موسی الرّضا هجوم بُرد، علی بن موسی دستور داد همهٔ زنان در یک اتاق گرد آیند، و خود بر درِ اتاق ایستاد و از هجوم جلّودی به درون اتاق جلوگیری کرد و سوگند خورد تا خودش، اموال درون خانه و داراییِ زنان اعم از لباس و گوشواره و خلخال‌شان را بستاند و به جلّودی تحویل دهد. جلّودی این شرط علی بن موسی را پذیرفت و وی نیز چنین کرد.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بیهم دائو می‌گوید به‌نظر می‌رسد که همهٔ منابع، موافق هستند که وی از نظر سیاسی ساکت و علاقه‌مند به تعلیم دینی بوده‌است.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="برنارد لوئیس">برنارد لوئیس</a> می‌گوید علی بن موسی در بخشِ بزرگی از زندگی‌اش، نقشی سیاسی نداشت، اما به‌خاطر علم و تقوایش معروف بود.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تنها فعالیت سیاسی که از رضا در این دوره ثبت شده‌است، این بود که در سال ۲۰۰ هجری قمری، هنگام قیام <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">شیعیان زیدی</a> به رهبری عمویش محمد بن جعفر، پیامی از سردار عباسی را به شورشیان رساند و عمویش را به تسلیم دعوت کرد. از این اشاره مختصر می‌توان برداشت کرد که او نه تنها نقشی در قیام نداشته، بلکه با مقامات دستگاه خلافت همکاری نمود.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از چالش‌هایی که علی بن موسی در این دوران و با شیعیان داشت، تأخیر در فرزنددار شدنِ خویش بود. به گفته <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">رسول جعفریان</a>، این مسئله با ولادت <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="محمد جواد">محمّد تَقی</a>، ملقب به جواد، مرتفع شد.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="در_عهد_امین"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.B9.D9.87.D8.AF_.D8.A7.D9.85.DB.8C.D9.86"></span>در عهد امین</h4></div> <p>دوران پنج سالهٔ خلافتِ امین به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="جنگ میان امین و مأمون">جنگ میان امین و مأمون</a> گذشت. علی بن موسی الرّضا خویش را از این درگیری برکنار داشت. این دوران، آرامشی نسبی برای فعالیت‌های علی بن موسی الرّضا به‌وجود آورد و وی فرصت گسترش تعالیم خویش را یافت.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بسیاری از برادرانش و عمویش، محمد بن جعفر، در شورش‌ها و قیام‌های علویانِ عراق و شبه‌جزیرهٔ عربستان پس از مرگ امین شرکت کردند، اما علی بن موسی حضور در این قیام‌ها را نپذیرفت.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌گزارش رافعی در <i>اَلتَّدوین</i>، علی بن موسی سفری به <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="قزوین">قزوین</a> داشته که پس از مرگ هارون و در دوران مأمون رخ داده‌است. گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که تاریخ این سفر، مقارن با مرگ هارون در سال ۱۹۳ ه.ق بوده‌است. بر اساس این گزارش، در طی این سفر یکی از فرزندان علی بن موسی به‌نام <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="شاهزاده حسین (قزوین)">حسین</a> که طفلی دو ساله بود، در قزوین درگذشت و در همان‌جا دفن شد.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ مادلونگ، سند معتبری وجود ندارد که نشان دهد علی بن موسی الرّضا پیش از سفر به خراسان، به سفر بلندمدتی به بیرون از مدینه رفته باشد. درهرحال، گزارش‌های شیعی بیان‌کنندهٔ آن است که دیدارهایی معجزه‌گونه در گردهمایی‌های پیروانش در بصره و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87" title="کوفه">کوفه</a> پس از درگذشت پدرش داشته‌است.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="در_عهد_مأمون"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.B9.D9.87.D8.AF_.D9.85.D8.A3.D9.85.D9.88.D9.86"></span>در عهد مأمون</h4></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ولیعهدی علی بن موسی الرضا">ولیعهدی علی بن موسی الرضا</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفر علی بن موسی الرضا به مرو</a></div> <p>با مرگِ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87)" title="امین (خلیفه)">امین</a> و به‌حکومت رسیدنِ مأمون، خلیفه با بحران‌های فراوانی مواجه شد. خالی بودنِ خزانهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> و کمبود حقوق لشکریانِ فاتح، سبب شد تا در آغاز حکومت، چند شورش کوچک رخ دهد و در نهایت، بخشی از سپاهیان از عباسیان جدا شدند و به کوفه رفتند و با جلب همکاری علویان، ناگهان قیامی بزرگ را در کوفه به‌راه انداختند. در مناطق دیگر نیز جنبش‌هایی ضدحکومتیِ فراوانی شکل گرفت که سبب ناآرامی در مناطق تحت حکومت مأمون شد. گستردگیِ این قیام‌ها و شورش‌ها، مأمون را به وحشت انداخت و او را ناچار کرد با تمام قوا به سرکوبیِ آن بپردازد.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بیهم دائو در <i>دانشنامهٔ اسلام</i> می‌گوید به‌نظر می‌رسد تنها دخالت علی بن موسی در سیاست تا پیش از ولیعهدی، در مذاکرات میان دولتِ عباسی و عمویش محمد بن جعفر بوده‌است که در سال ۲۰۰ ه.ق/۸۱۵ م، خود را در <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکه</a> خلیفه اعلام کرده بود. در آن زمان از علی بن موسی خواسته شد تا سعی کند عمویش را برای تسلیم شدن متقاعد کند.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">جعفریان</a> در صحتِ این گزارش مبنی بر وساطت علی بن موسی الرّضا، به دیدهٔ تردید می‌نگرد.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>تصمیم مأمون برای ولیعهدی</dt></dl> <p>دونالدسون می‌گوید علی بن موسی هنگام عهده‌داریِ امامت پس از پدرش، بیست یا بیست و پنج سال سن داشت. هجده سال بعد، مأمون تصمیم گرفت با منصوب کردنِ او به جانشینی‌اش، حمایتِ گروه‌های مختلف شیعه را به سمت خود جلب کند.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> منابع شیعه دوازده امامی تلاش‌های زیادی کرده‌اند تا توجه مأمون به رضا و اعلام ولیعهدی او را توضیح دهند و پذیرش این مقام از سوی امامشان را توجیه نمایند. در نظر این منابع خلیفه علیرغم حسن نیت ظاهری، ادامهٔ سنت طولانی توطئه علیه علویان را در سر می‌پروراند.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="جعفر مرتضی عاملی">جعفر مرتضی عاملی</a>، روحانی شیعه، مأمون و مشاورانش برای آرام کردن علویان در خراسان و سایر سرزمین‌های اسلامی، به فکر انتصاب یکی از علویان به مقامِ ولیعهدی افتادند. از بین آنها، علی بن موسی الرضا به‌جهت منزلت و اعتبار و نیز عدم شرکت در قیام علیه حکومت، بهترین گزینه بود. از دیگر اهداف مأمون، قداست بخشیدن به حکومتش بود؛ چرا که وی در دید عموم مردم، حتی غیرِشیعیان، قداستِ خاص خود را داشته و این کار، قداست و حس تبعیت از آن حکومت را به‌ویژه در میان علویان ایجاد می‌کرد.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمدهادی میلانی">سید محمدهادی میلانی</a>، روحانی شیعه، می‌گوید که مأمون با توجه به موقعیت خطرناک در مقطع آغازین خلافتش، به این نتیجه رسید که تظاهر به تشیع سودمندترین راهکار بقایش است؛ لذا، خلافت را به علی بن موسی الرضا پیشنهاد کرد، با علم به این که وی آن را رد خواهد کرد. بدین ترتیب وی کوشید تا خطر علویانی را که دولتش را تهدید می‌کردند، مرتفع کند.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> محمد مرتضوی، پژوهشگر شیعه، می‌گوید به‌گمان مأمون، پذیرش ولیعهدیِ حکومتش توسط علی بن موسی، بهترین دلیل برای مشروعیتِ این حکومت می‌بود.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌عقیدهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد حسین طباطبایی">محمدحسین طَباطَبایی</a>، عالم شیعه، مأمون علی بن موسی را به خراسان خواند و مقامِ جانشینی را بر عهدهٔ او گذاشت تا نخست با دخالت دادنِ فرزندان پیامبر در حکومت، از شورش آنان علیهِ حکومت جلوگیری کند و دوم اینکه با درگیر کردنِ رهبر شیعیان در امور دنیایی و حکومتی، از تقدّس و اعتبارِ او در میان پیروانش بکاهد.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بعضی چون <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابوالفرج اصفهانی">اَبُوالْفَرَج اصفهانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، محدثان شیعه، به نذر مأمون مبنی بر سپردن خلافت به برترین مردان از خاندانِ ابی‌طالب درصورت پیروزی بر امین، اشاره داشته و آن را دلیل ولیعهدی علی بن موسی الرّضا دانسته‌اند. اما به‌گفتهٔ اکبری این احتمال با فاصلهٔ زمانیِ دو ساله میان <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="جنگ امین و مأمون">پیروزی مأمون بر امین</a> و <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ولیعهدی علی بن موسی الرضا">ولیعهدیِ علی بن موسی</a> بعید به‌نظر می‌رسد.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> باغستانی در <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامهٔ جهان اسلام</a></i> می‌گوید بنابر گزارشی از <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%AA" title="ریان بن صلت">رَیّان بن صَلْت</a>، شایعات میان سپاه و مردم مبنی بر تعلقِ اندیشهٔ ولیعهدیِ علی بن موسی به فضل بن سهل، سبب شد تا مأمون با احضار ریان، ماجرای درگیری‌اش با امین را به او بگوید و علتِ تصمیمِ ولیعهدی را نذرش نسبت به واگذاری خلافت به خاندان ابی‌طالب، درصورت پیروزی بر امین بیان دارد.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>سفر به مرو</dt></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Al-Reza-travelroutemap.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Al-Reza-travelroutemap.svg/350px-Al-Reza-travelroutemap.svg.png" decoding="async" width="350" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Al-Reza-travelroutemap.svg/525px-Al-Reza-travelroutemap.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Al-Reza-travelroutemap.svg/700px-Al-Reza-travelroutemap.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="384" /></a><figcaption>نقشهٔ مسیرِ <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفرِ علی بن موسی الرّضا از مدینه به مرو</a></figcaption></figure> <p>در سال ۲۰۰ ه. ق، مأمون برای علی بن موسی الرّضا دعوتنامه‌ای جهت آمدن به مرو نوشت و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%A1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B6%D8%AD%D8%A7%DA%A9" title="رجاء بن ابی‌ضحاک">رَجاءِ بنِ اَبی‌ضَحّاک</a>، دایی <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84" class="mw-redirect" title="فضل بن سهل">فضل بن سهل</a> و غلامی به‌نام فِرناس یا یاسر را فرستاد تا همراه او در این <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفر</a> باشند.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از سوی دیگر، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، محدث شیعه، چنین گزارش می‌کند که مأمون در نامه‌نگاری‌های متعدد، از علی بن موسی درخواستِ عزیمت به مرو را می‌کرد و علی بن موسی این درخواست را با بهانه‌ها و دلایل گوناگون رد می‌نمود. این امتناع سبب شد تا مأمون به‌اجبار علی بن موسی را به مرو بیاورد.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ادعایی که از سوی ابوالفرج اصفهانی و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="شیخ مفید">شیخ مفید</a>، محدثان شیعه، مبنی بر همراهیِ علی بن موسی تا مرو از سوی عیسی جَلّودی مطرح شده، مردود و نادرست است. چراکه در همان سال عیسی جلّودی، قیام <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="امامزاده محمد دیباج">محمّد بن جعفر</a> را در مکه سرکوب کرد و او را با خود به عراق بُرد و به رجاء بن ابی‌ضحاک تحویل داد. رجاء نیز هر دو را به خراسان بُرد.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این سفر از ۱۵ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85_(%D9%85%D8%A7%D9%87)" title="محرم (ماه)">مُحَرَّم</a> آغاز شد و تا ۲۹ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="جمادی‌الثانی">جِمادیُ‌الثّانی</a> به‌طول انجامید.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی بن موسی الرّضا پیش از سفر به مرو، علاوه بر اعلام ناراحتی خویش از این سفر با وداعِ همراه با گریه در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="مسجدالنبی">روضهٔ نَبَوی</a>، دستوری خطاب به شیعیان و اقوامش برای اقامهٔ عزاداری و مجلس تعزیه به‌خاطر وی و سفرش صادر کرده‌است.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ ناجی و باغستانی بر طبق روایات منقول از <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، محدث شیعه، علی بن موسی الرّضا پیشگویی کرد که در غربت خواهد مرد و در کنار هارون دفن خواهد شد و هرگز نزد خانواده‌اش بازنخواهد گشت. او هیچ‌یک از اقوام، حتی فرزند خردسالش جواد را نیز با خود به سفر نبرد.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌نظر می‌رسد علی بن موسی در این سال، سفری به مکه داشت که در این سفر، پسر پنج ساله‌اش، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمّد</a> نیز او را همراهی می‌کرده‌است. سفر او به مرو در اوایل سال ۲۰۱ ه.ق برابر با اواخر تابستان ۸۱۶ م آغاز شد. مسیر سفر مطابق گزارش بیشتر منابع از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="بصره">بصره</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="اهواز">اهواز</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3_(%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="فارس (سرزمین)">فارس</a> بود؛ چراکه بغداد و کوفه در آن زمان در دست شورشیان بود؛ بنابراین، گفتهٔ <a href="/wiki/%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="یعقوبی">یعقوبی</a> که رجاء به بغداد و <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نَهاوَند</a> سفر کرده، مردود است. اما اینکه علی بن موسی از مسیر <a href="/wiki/%D9%82%D9%85" title="قم">قم</a> نگذشته، قطعی است. او از مسیر <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="نیشابور">نیشابور</a> عبور کرده که عده‌ای از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%AF%D8%AB" class="mw-redirect" title="محدث">مُحَدِّثان</a> برجستهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="اهل سنت">اهل سنت</a> مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%88%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ابن راهویه">اِبنِ راهْوَیْهْ</a>، یَحْیَی بنِ یَحْییٰ، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%B9" title="محمد بن رافع">محمّد بن رافِع</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D8%A8" title="احمد بن حرب">احمد بن حَرْب</a> به استقبالش آمدند تا با او دیدار کنند و وی مدت کوتاهی در این شهر ماند.<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ میلانی، پررنگ‌ترین واقعه در طول سفر علی بن موسی الرّضا، در همین ناحیه و در استماع و استنساخ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" class="mw-redirect" title="حدیث سلسله‌الذهب">حدیثِ سِلسِلَةُ‌الذَّهَب</a> رخ داده‌است.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مشهورترین قول دربارهٔ مسیر حرکت علی بن موسی «<a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a>، نقره، قریتین، هوسجه، نباج، حفر ابوموسی، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر، ابرقوه، ده شیر (فراشاه)، یزد، خرانق، رباط پشت بام، نیشابور، ده سرخ، طوس، سرخس، مرو» گزارش شده‌است.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بلاغی در <i>تاریخ نائین</i>، مسیر دیگری را برای این سفر، نقل کرده که عبارت است از «مدینه، بصره، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ارجان">اَرْجان</a>، فارس، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="اصفهان">اصفهان</a>، نیشابور، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%AE_(%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF)" title="ده‌سرخ (مشهد)">دِه سُرخ</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سناباد">سناباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3" title="سرخس">سرخس</a> و مرو».<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>پذیرش ولیعهدی و بیعت</dt></dl> <p>به‌گزارشی که <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">صدوق</a>، محدث شیعه، در <i>عیون اخبارَ الرّضا</i> نقل می‌کند، مأمون در ابتدا پیشنهاد کرد تا از خلافت به‌نفع خلافت علی بن موسی کناره‌گیری کند.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی در ردِّ ادعای مأمون به او گفت: «اگر خلافت متعلق به توست، پس حق نداری ردایی که خداوند تنت کرده، از تن بیرون بیاوری و به دیگری ببخشی؛ اما اگر خلافت متعلق به تو نیست، اجازه نداری چیزی که متعلق به تو نیست را به من ببخشی.»<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پس از آن، مأمون پیشنهاد ولیعهدی را داد، اما علی بن موسی الرّضا از پذیرش این پیشنهاد سرباز می‌زد.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی نزدیک به دو ماه در برابر پیشنهادِ ولیعهدی مقاومت کرد و در نهایت با اکراه، آن را پذیرفت،<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌شرط اینکه هیچ فعالیت حکومتی رسمی انجام ندهد.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>منابع بعدیِ امامیه مانند <i>عیون اخبار الرّضا</i>، تأکید می‌کنند که علی بن موسی ولیعهدی را تنها بدین دلیل که به مرگ تهدید شده بود، پذیرفت.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شیخ صدوق، محدث شیعه، دلایلی را برای اثبات مدعای خود اقامه کرده‌است از جمله استناد به گزارش‌هایی مبنی بر اصرار مأمون برای عزیمت علی بن موسی و نامه‌نگاری‌های متعدد در اینباره و بهانه‌های علی بن موسی برای ردِّ این درخواست‌ها. همچنین وی گزارشی را نقل می‌کند که بر اساس آن، مأمون علی بن موسی را تهدید به مرگ کرد تا وی ولیعهدی را بپذیرد.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در کنار دیدگاه شیعیان، برخی منابع اهل سنت نیز به اکراه و اجبارِ علی بن موسی به پذیرش ولیعهدی اشاراتی داشته‌اند، از جملهٔ آنها <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلیمان بن ابراهیم بن قندوزی">قُنْدوزیِ</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C" title="حنفی">حَنَفی</a> در <i><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%87" title="ینابیع الموده">یَنابیعُ الْمَوَدَّة</a></i> است که گزارش نموده: «علی بن موسی الرّضا با گریه و ناراحتی، ولیعهدی را پذیرفت».<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مشابه این گزارش‌ها در منابعی مانند <i>مَآثِرُ الْاِنافَة فی مَعالِمِ الْخِلافَة</i>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9" title="الفصول المهمه فی معرفة احوال الائمة">اَلْفُصولُ الْمُهِمَّة</a></i>، <i><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A8%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B4%DB%8C" title="صبح الاعشی">صُبحُ الْاَعْشیٰ</a></i> و <i><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AD%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ضحی الاسلام">ضُحَی الْاِسلام</a></i> مورد استدلال برای اثبات این مدعی قرار گرفته‌اند.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی بن موسی، در نهایت با چهار شرط، ولیعهدی را پذیرفت: </p> <ol><li>احدی را به کار دولتی منصوب نکند؛</li> <li>هیچ‌کس را عزل نکند؛</li> <li>هیچ رسم و روشی را نقض نکند؛</li> <li>فقط از دور مورد مشورت قرار گیرد.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>۹۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ol> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Dirham_with_al-Rida.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dirham_with_al-Rida.jpg/350px-Dirham_with_al-Rida.jpg" decoding="async" width="350" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dirham_with_al-Rida.jpg/525px-Dirham_with_al-Rida.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dirham_with_al-Rida.jpg/700px-Dirham_with_al-Rida.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a><figcaption>سکه‌ای متعلق به دورانِ مأمون که بر روی آن نامِ علی بن موسی الرّضا به‌عنوانِ ولیعهد حک شده‌است.</figcaption></figure> <p>سرانجام، به‌گزارش <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="محمد بن جریر طبری">طَبَری</a> پس از آنکه مأمون شرایط علی بن موسی را پذیرفت، او را در دوم <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86" title="رمضان">رمضان</a> ۲۰۱ ه. ق، به ولیعهدی خود منصوب کرد. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابراهیم بن عباس صولی">ابراهیم بن عباس صولی</a> این رویداد را در ۵ رمضان می‌داند. نخستین کسی که با علی بن موسی بیعت و ابراز وفاداری کرد، فرزند کوچک مأمون، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="عباس بن مأمون">عباس</a> بود که لباسی سبز بر تن داشت. از میان شاعرانی که ستایش و مدح علی بن موسی در این جایگاه را کردند، ابراهیم بن عباس صولی و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D9%84_%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="دعبل خزاعی">دِعبِلِ خُزاعی</a> بودند. به هردو نفر، ۱۰٬۰۰۰ سکه از مسکوکاتِ تازه‌ضرب‌شده که به‌نام علویان بود، دادند. پس از آن عباسیان و علویان متناوباً هدایایی دریافت کردند. پس از مراسم در روز ۷ رمضان/۳۰ مارس، از سوی خلیفه نامهای رسمی مبنی بر اعلانِ انتصاب تنظیم شد تا در مساجد سراسر امپراتوری خوانده شود.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> افزون بر این، مأمون دختر یا خواهرش، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="ام حبیبه خواهر مأمون">اُمِّ‌حَبیبه</a> را به ازدواج علی بن موسی و دخترش <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85_%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="ام فضل دختر مأمون">اُمِّ‌فَضل</a> را نیز به عقد پسر علی بن موسی، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> درآورد. نیز، دستور ضرب سکه‌هایی را داد که نام مأمون و ولیعهدش، علی بن موسی، بر روی آنها حک شده‌بود.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>۹۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مأمون به‌شکرانهٔ این کار، حقوق یک سالِ سپاه را پرداخت کرد.<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین مأمون فرمان داد تا نامِ ولیعهد در همه جا در خطبه‌ها ذکر شود و رنگ پوشش و لباس فرم، پوشاکِ رسمی و پرچم‌ها از سیاه که رنگِ رسمیِ عباسیان بود به سبز تغییر کند.<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>۹۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>۹۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیهم دائو می‌گوید پیشتر رنگ سبز به‌عنوان نشانهٔ علویان شناخته نمی‌شد، اما به‌تدریج چنین القا شد که این رنگ، بیشتر به‌عنوان نشانی برای ابراز اهمیتِ آشتی میان عباسیان و علویان درنظر بوده تا نشانه‌ای از تسلیم شدنِ عباسیان و ادعاهای علویان. نکتهٔ دیگر این است که در میان مسلمانان، رنگ سبز با لباس‌های پوشیده در <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA" title="بهشت">بهشت</a> ارتباط دارد و اینکه انتخاب آن، بازتاب جوِّ کنونیِ چشم‌داشت‌های فریبنده بود.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مأمون در سند رسمی‌اش شرح داد که او علی بن موسی الرّضا را برترین و بهترین گزینه در میان نسل و فرزندان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3" title="عبدالله بن عباس">عبدالله بن عباس</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی بن ابی‌طالب</a> می‌داند و امیدوار است که این انتخاب بتواند کمکی برای بازگردانیِ وفاق و وحدت در جامعهٔ اسلامی باشد. علی بن موسی الرّضا نیز در یادداشتِ پذیرشِ خویش که به سند افزوده شده‌است، همان تمایلات را بیان می‌کند و از مأمون برای تلاش در جهت اصلاح رفتارِ نادرستِ گذشته با علویان تقدیر کرده و متعهد شد که درصورت رسیدن به خلافت، با عباسیان به عدل رفتار نماید.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیهم دائو نیز در ویرایش سوم <i>دانشنامهٔ اسلام</i> بر این باور است که در بیانیهٔ پذیرش علی بن موسی الرّضا — که به نامهٔ انتصاب ضمیمه شده‌است — چیزی وجود ندارد که بگوید علی بن موسی الرّضا تمایلی به پذیرش این مسئولیت نداشت، یا اینکه او این کار را تحت فشار انجام داده‌است. او تصویر این ماجرا را در منابع امامیه، متفاوت ارزیابی می‌کند که تلاش زیادی می‌کنند تا نشان دهند که اهداف مأمون نسبت به علی بن موسی الرّضا، هر چیزی جز صداقت بود؛ و اینکه علی بن موسی شریکی بی‌میل در نقشه‌ای بود که می‌خواست شخصیتش را به‌عنوان یک جویای قدرت دنیوی لکه‌دار کند. او نحوهٔ پیشنهاد خلافت و سپس ولیعهدی به علی بن موسی الرّضا از سوی مأمون را بیشتر به‌عنوان پاسخی به مجادلاتِ ضدِامامیه می‌خوانَد تا این موضوع که علی بن موسی الرّضا واقعاً خود را به‌عنوان امامِ امامیه در نظر گرفته و ادعای قانونی برای خلیفه داشته باشد؛ درصورتی‌که او باید اصرار داشته باشد که مأمون از خلافت به نفعِ علی بن موسی الرّضا استعفا دهد. این نیز این نشان می‌دهد که پذیرشِ این عنوان از سوی علی بن موسی الرّضا به‌شرط عدم انجام وظایفِ یک وارث بوده‌است، یعنی جایگاهی قانونی و نقشی بی‌معنی که عملی انجام ندهد، و به‌همین دلیل جایگاهش را به‌عنوان امام تضعیف نمی‌کند.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌نوشتهٔ دونالدسون مأمون با هدفِ رهایی از مشکلات حکومت در مواجهه با علویان و درخواست‌های آنان که منجر به قیام‌های متعددی شده‌بود، پذیرفت تا علی بن موسی الرّضا را به‌عنوان جانشین خود منصوب سازد؛ اما محبوبیت زیاد علی بن موسی نزد شیعیان و عدم دسترسی به بعضی از اهداف این انتصاب و همین‌طور فشارهای حزبِ مخالفش در بغداد، او را از این تصمیم پشیمان کرد.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این تصمیمِ شگفت‌آور که از سوی خلیفه گرفته شد، بی‌درنگ مخالفتِ شدید گروه‌های مخالف را برانگیخت و این مخالفت حتی در خراسان — که زیر نفوذ وزیر ایرانی، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84" class="mw-redirect" title="فضل بن سهل">فضل بن سهل</a> بود — دیده می‌شد.<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> عباسیانِ بغداد که عموماً از مخالفان مأمون تشکیل شده‌بودند، از اینکه مأمون نه‌تنها علی بن موسی را به جانشینی‌اش نصب کرده، بلکه رنگ پرچم عباسیان را هم به سبز تغییر داده‌است، عصبانی بودند. نگرانی آنان به‌خاطر بیرون آوردنِ امپراتوری اسلامی از دست عباسیان توسط علویان و ایرانی‌ها بود.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آنها در بغداد بیعت خود با مأمون را شکستند و عمویش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم بن مهدی">ابراهیم بن مَهدی</a> (د. ۲۲۴ ه.ق/۸۳۹ م) را به‌عنوان خلیفه در ۲۸ <a href="/wiki/%D8%B0%DB%8C%D8%AD%D8%AC%D9%87" title="ذیحجه">ذی‌حَجّهٔ</a> ۲۰۱ ه.ق/۱۷ ژوئیهٔ ۸۱۷ م منصوب کردند.<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با رسیدن خبر عزل مأمون به مرو، علی بن موسی الرّضا پیشنهادِ عزل خویش از ولیعهدی را به مأمون داد، اما در مقابل مأمون تصمیم گرفت به بغداد برگردد و از حقش دفاع کند.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> جعفریان با نقل سخنان مأمون از <i>عیون اخبار الرّضا</i> می‌گوید همهٔ اینها سبب شد تا مأمون طی سخنانی خطاب به عباسیان مخالفش، اهدافش را از ولیعهدیِ علی بن موسی افشا کند. او این اهداف را زیر نظر گرفتنِ علی بن موسی و علویان، حمایت علویان از عباسیان، کوچک کردنِ مقام علی بن موسی و تنزّلِ وجههٔ اجتماعیش را بیان کرد.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="برنارد لوئیس">بِرنارد لوئیس</a>، از سوی دیگر شیعیان بسیار احساس پیروزی می‌کردند، اگرچه این‌گونه ناقص و محدود به‌رسمیت شناختنِ ادعاشان، هرگز نظر مساعد آنان را جلب نکرد.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>دورهٔ ولیعهدی</dt></dl> <p>بر اساس گزارش منابع شیعی همچون <i>عیون اخبار الرّضا</i>، پس از مراسم ولیعهدی و فرارسیدنِ <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="عید فطر">عید فطر</a>، مأمون پیامی را برای علی بن موسی الرّضا فرستاد تا <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="نماز عید">نمازِ عید فِطر</a> را بخواند. علی بن موسی پس از خودداری اولیه، در نهایت پذیرفت تا نماز عید را اقامه کند. در روز عید، علی بن موسی با آداب خاصی از منزل خارج شد و مردم به تبعیت از وی تکبیرگویان به‌راه افتادند و سپاهیان از اسب پیاده شدند و برهنه‌پا همراهی کردند؛ مأمون با فرستادنِ پیام به علی بن موسی، وی را از اقامهٔ نماز عید منصرف کرد. بر اساس آنچه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابوعبدالله حاکم نیشابوری">حاکم نیشابوری</a>، محدث اهل سنت، در <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1_(%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85)" title="تاریخ نیشابور (الحاکم)">تاریخ نیشابور</a></i> و صدوق، محدث شیعه، در <i>عیون اخبار الرّضا</i> بیان می‌دارند، پس از اندکی از این ماجرا، در <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="خراسان">خراسان</a> خشکسالی پدید آمد و گروهی این خشکسالی را در ارتباط با انتصاب علی بن موسی الرّضا به ولیعهدی قلمداد کردند. علی بن موسی نیز اقدام به اقامهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="نماز باران">نماز باران</a> کرد و در نهایت باران بارید. این واقعه سبب شد تا اطرافیانِ مأمون از علی بن موسی به بدی یاد کنند و مأمون نیز نگران افزایش محبوبیت علی بن موسی و تضعیف موقعیت خویش شد.<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌گفتهٔ مادلونگ در <i><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایرانیکا">ایرانیکا</a></i>، ارتباطِ مأمون و علی بن موسی در مرو، نزدیک و صمیمی بود. بنابر گزارش‌ها، علی بن موسی در خانه‌ای مجاورِ محل اقامت خلیفه سکونت کرد و ظاهراً ایشان هر روز با یکدیگر ملاقات داشتند. مأمون به‌طور علنی می‌خواست که علی بن موسی مستقیماً در همهٔ تصمیمات و مراسم‌های رسمی شرکت کند؛ اما گزارش شده که علی بن موسی تصریح می‌کرد که در امور دولت دخالت نمی‌کند. مأمون نیروی محافظِ شخصی‌اش (شُرَط) و گاردش (حَرَس)، مأمورانِ تحت فرمانِ فرماندهان خراسانیِ وفادار به خلافت، و نیز یک حاجب و یک کاتب را برای علی بن موسی گُمارْد. خلیفه در قضاوت‌ها و فتواهایش به او وابسته بود و مناظراتی را میان او و دانشمندان مسلمان و نیز بزرگانِ جوامع دینیِ دیگر ترتیب می‌داد.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ارتباط میان علی بن موسی و فضل بن سهل هیچ‌گاه خوب نبود.<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بنابر گزارش‌ها، خاندان سهل توانستند برای مدتی امور را مدیریت کنند تا شدت اوضاع عراق را پنهان نگاه دارند و مأمون را به این باور رسانند که ابراهیم بن مهدی صرفاً به‌عنوان فرماندارش عمل می‌کند،<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و این علی بن موسی بود که بدون حُبّ و بغض، چشم مأمون را نسبت به این موضوع باز و اصرار کرد که به بغداد برود و حضورش سبب بازگشتِ آرامش و صلح به آنجا شود.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این ارزیابیِ وضعیت، از سوی چند تن از فرماندهانِ سپاه مأمون پشتیبانی شد و مأمون تصمیم گرفت به عراق سفر کند. فضل بن سهل که هدفش حفظ حکومت در شرق بود، استعفای خویش را ارائه کرد و با استدلال شدت تنفرِ عباسیان نسبت به خود، از خلیفه خواست تا او را به‌عنوان فرماندارِ <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="خراسان بزرگ">خراسان بزرگ</a> منصوب کند. مأمون دیگربار بر کمالِ اعتمادش به او تأکید کرد و از او خواست تا نامهای دیگر با مُهر و نام خلیفه در تأیید امتیازات استثناییِ خود بنویسد. این نامه در <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1" title="صفر">صَفَرِ</a> سال ۲۰۲ ه.ق مهر و امضا، و به‌طور رسمی از سوی علی بن موسی نیز تأیید شد. پس از آن، برای انتشار در سراسر امپراتوری فرستاده شد.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="امامت"><span id=".D8.A7.D9.85.D8.A7.D9.85.D8.AA"></span>امامت</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"><table class="infobox"><caption class="infobox-title">شیعه</caption><tbody><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ghadir_Logo_Vector.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Ghadir_Logo_Vector.svg/110px-Ghadir_Logo_Vector.svg.png" decoding="async" width="110" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Ghadir_Logo_Vector.svg/165px-Ghadir_Logo_Vector.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Ghadir_Logo_Vector.svg/220px-Ghadir_Logo_Vector.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="561" /></a></span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9" title="درگاه:تشیع">درگاه تشیع</a></b></th></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;">عقاید</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="اصول شیعه">اصول</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توحید (اسلام)">توحید</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA" title="نبوت">نبوت</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF" title="معاد">معاد</a> یا <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B2" title="رستاخیز">قیامت</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%84_(%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85)" class="mw-redirect" title="عدل (کلام)">عدل</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت">امامت</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="فروع دین">فروع</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="نماز (اسلام)">نماز</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="روزه در اسلام">روزه</a> •  <a href="/wiki/%D8%AE%D9%85%D8%B3" title="خمس">خمس</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%AA" title="زکات">زکات</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC" title="حج">حج</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF" title="جهاد">جهاد</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1" title="امر به معروف و نهی از منکر">امر به معروف</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1" title="امر به معروف و نهی از منکر">نهی از منکر</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="تولی (اسلام)">تولی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="تبری (اسلام)">تبری</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">عقاید برجسته</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="مهدویت">مهدویت</a>: <a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="غیبت امام زمان">غیبت</a> (<a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%D8%B5%D8%BA%D8%B1%D8%A7" title="غیبت صغرا">غیبت صغرا</a>، <a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%DA%A9%D8%A8%D8%B1%D8%A7" title="غیبت کبرا">غیبت کبرا</a>)، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1_(%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9)" title="انتظار (تشیع)">انتظار</a>، <a href="/wiki/%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="ظهور">ظهور</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%B9%D8%AA" title="رجعت">رجعت</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%A7" title="بدا">بدا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%B9%D8%AA" title="شفاعت">شفاعت</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84" title="توسل">توسل</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%87" title="تقیه">تقیه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA" title="عصمت">عصمت</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9_%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="مرجع تقلید">مرجعیت</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87" title="حوزه علمیه">حوزه علمیه</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="تقلید">تقلید</a> •  <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" title="ولایت فقیه">ولایت فقیه</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA" title="ازدواج موقت">متعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%87" title="شهادت ثالثه">شهادت ثالثه</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="جانشینی محمد">جانشینی محمد</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="نظام حقوقی شیعه">نظام حقوقی</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;">شخصیت‌ها</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;"><a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85" title="چهارده معصوم">چهارده معصوم</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="فاطمه زهرا">فاطمه</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">باقر</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">صادق</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">کاظم</a> •  <a class="mw-selflink selflink">رضا</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">جواد</a> (تقی) •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%DB%8C" title="علی النقی">هادی</a> (نقی) •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="حسن عسکری">حسن</a> (عسکری) •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="حجت بن الحسن">مهدی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;"><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D9%87" title="صحابه">صحابه</a> محترم نزد شیعه</th><td class="infobox-data"><b>مردان:</b> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="سلمان فارسی">سلمان فارسی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AF" title="مقداد بن اسود">مقداد بن اسود</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AB%D9%85_%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="میثم تمار">میثم تمار</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B0%D8%B1_%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ابوذر غفاری">ابوذر غفاری</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1_%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1" title="عمار یاسر">عمار یاسر</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AD%D8%A8%D8%B4%DB%8C" title="بلال حبشی">بلال حبشی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="جعفر بن ابی‌طالب">جعفر بن ابی‌طالب</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1" title="مالک اشتر">مالک اشتر</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1" class="mw-redirect" title="محمد بن ابوبکر">محمد بن ابوبکر</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="عقیل بن ابی‌طالب">عقیل</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D9%86%DB%8C%D9%81" title="عثمان بن حنیف">عثمان بن حنیف</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%AF" title="کمیل بن زیاد">کمیل بن زیاد</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D9%82%D8%B1%D9%86%DB%8C" title="اویس قرنی">اویس قرنی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ابوایوب انصاری">ابوایوب انصاری</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="جابر بن عبدالله انصاری">جابر بن عبدالله انصاری</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3" title="عبدالله بن عباس">ابن‌عباس</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF" title="عبدالله بن مسعود">ابن مسعود</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="ابوطالب">ابوطالب</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%B2%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8" title="حمزة بن عبدالمطلب">حمزه</a> •  <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1" title="یاسر بن عامر">یاسر</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%87" title="هانی بن عروه">هانی بن عروه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B8%D8%B9%D9%88%D9%86" title="عثمان بن مظعون">عثمان بن مظعون</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="عبدالله بن جعفر">عبدالله بن جعفر</a> •  <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="خباب بن ارت">خباب بن ارت</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%AF" title="اسامة بن زید">اسامة بن زید</a> •  <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B2%DB%8C%D9%85%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%AB%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="خزیمة بن ثابت">خزیمة بن ثابت</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B9%D8%A8_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="مصعب بن عمیر">مصعب بن عمیر</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%87" title="مالک بن نویره">مالک بن نویره</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%AB%D9%87" title="زید بن حارثه">زید بن حارثه</a><br /><b>زنان:</b> <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AF" title="فاطمه بنت اسد">فاطمه بنت اسد</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%B3%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="حلیمه سعدیه">حلیمه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8" title="زینب">زینب</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%84%D8%AB%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="ام‌کلثوم بنت علی">ام کلثوم بنت علی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B3" title="اسما بنت عمیس">اسماء بنت عمیس</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86" title="ام ایمن">ام ایمن</a> •  <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8" title="صفیه بنت عبدالمطلب">صفیه بنت عبدالمطلب</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%B7" title="سمیه بنت خیاط">سمیه</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="background:#C2E7B8;">رجال و علما</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="فهرست کشته‌شدگان سپاه حسین در نبرد کربلا">کشته‌شدگان کربلا</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="فهرست رجال حدیث شیعه">فهرست رجال حدیث شیعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9" title="اصحاب اجماع">اصحاب اجماع</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:روحانیان شیعه">روحانیان شیعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:عالمان شیعه">عالمان شیعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9_%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="رده:مراجع تقلید">مراجع تقلید</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:مکان‌های مقدس شیعه">مکان‌های متبرک</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکه</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="مسجدالحرام">مسجدالحرام</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="مسجد النبی">مسجد النبی</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%82%DB%8C%D8%B9" title="بقیع">بقیع</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">بیت‌المقدس</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%B5%DB%8C" title="مسجدالاقصی">مسجدالاقصی</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%81" title="نجف">نجف</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="حرم علی بن ابی‌طالب">حرم علی بن ابی‌طالب</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87" title="مسجد کوفه">مسجد کوفه</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7" title="کربلا">کربلا</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="حرم امام حسین">حرم حسین بن علی</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%DB%8C%D9%86" title="کاظمین">کاظمین</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%DB%8C%D9%86" title="حرم کاظمین">حرم کاظمین</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7" title="سامرا">سامرا</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="حرم عسکریین">حرم عسکریین</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم علی بن موسی الرضا</a><br /><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8#آرامگاه_زینب" title="زینب">زینبیه</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D9%85" title="قم">قم</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87" title="حرم فاطمه معصومه">حرم فاطمه معصومه</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مسجد جمکران">مسجد جمکران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2#جاذبه‌های_مذهبی" title="شیراز">شیراز</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%B4%D8%A7%D9%87%DA%86%D8%B1%D8%A7%D8%BA" title="حرم شاهچراغ">حرم شاهچراغ</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1#جاذبه‌های_مذهبی" title="کاشمر">کاشمر</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87%D8%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="مسجد و آرامگاه حمزه، کاشمر">حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C" title="امامزاده سید مرتضی">امامزاده سید مرتضی</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3" title="آرامگاه سید حسن مدرس">آرامگاه سید حسن مدرس</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%87" title="آستانه اشرفیه">آستانه اشرفیه</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81" title="سید جلال‌الدین اشرف">سید جلال‌الدین اشرف</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B1%DB%8C#اماکن_مذهبی" title="شهر ری">ری</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85" title="حرم شاه عبدالعظیم">حرم شاه عبدالعظیم</a><br /><i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF" title="مسجد">مسجد</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="امامزاده">امامزاده</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%87" title="حسینیه">حسینیه</a></i></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="روزهای مهم در شیعه">روزهای مقدس</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="عید فطر">عید فطر</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="عید قربان">عید قربان (عید اضحی)</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D9%85" title="رویداد غدیر خم">عید غدیر خم</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85_(%D9%85%D8%A7%D9%87)" title="محرم (ماه)">محرّم</a> (<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85" title="سوگواری محرم">سوگواری محرم</a>)، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A7" title="تاسوعا">تاسوعا</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="عاشورا">عاشورا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="اربعین">اربعین</a>) •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%B9%D8%AB" title="مبعث">عید مبعث</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="میلاد پیامبر">میلاد پیامبر</a> •  تولد ائمه •  <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D9%87" title="ایام فاطمیه">ایام فاطمیه</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:تاریخ شیعه">رویدادها</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%D9%87" title="رویداد مباهله">رویداد مباهله</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D9%85" title="رویداد غدیر خم">رویداد غدیر خم</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="سقیفه بنی‌ساعده">سقیفه بنی‌ساعده</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%DA%A9" title="فدک">فدک</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="رویداد خانه فاطمه زهرا">رویداد خانه فاطمه زهرا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%86#قتل_عثمان_و_عواقب_آن" class="mw-redirect" title="عثمان بن عفان">قتل عثمان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%85%D9%84" title="جنگ جمل">جنگ جمل</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%B5%D9%81%DB%8C%D9%86" title="نبرد صفین">نبرد صفین</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نبرد نهروان">نبرد نهروان</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7" title="نبرد کربلا">واقعه کربلا</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="مؤتمر علماء بغداد">مؤتمر علماء بغداد</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%AB%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%86" title="حدیث ثقلین">حدیث ثقلین</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%B3%D8%A7" title="اصحاب کسا">اصحاب کسا</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%87%DB%8C%D8%B1" title="آیه تطهیر">آیه تطهیر</a> • </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="فهرست کتاب‌های شیعه">کتاب‌ها</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن">قرآن</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%AC%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87" title="نهج‌البلاغه">نهج‌البلاغه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="صحیفه سجادیه">صحیفه سجادیه</a><br /><b><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87" title="کتب اربعه">کتب اربعه</a>:</b> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%B5%D8%A7%D8%B1" title="الاستبصار">الاستبصار</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="کتاب کافی">اصول کافی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="تهذیب الاحکام">تهذیب الاحکام</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" title="من لایحضره الفقیه">من لایحضره الفقیه</a><br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%AD%D9%81_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87" title="مصحف فاطمه">مصحف فاطمه</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%AD%D9%81_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="مصحف علی">مصحف علی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="رساله حقوق">رساله حقوق</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%82%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کتاب سلیم بن قیس هلالی">اسرار آل محمد</a><br /><a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="وسائل‌الشیعه">وسائل‌الشیعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="بحارالانوار">بحارالانوار</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1" title="الغدیر">الغدیر</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مفاتیح‌الجنان">مفاتیح‌الجنان</a><br /><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="تفسیر مجمع‌البیان">تفسیر مجمع‌البیان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="تفسیر المیزان">تفسیر المیزان</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:کتابشناسی شیعه">کتب شیعه</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;">شاخه‌ها</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">دوازده‌امامی (اثنی‌عشری)</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87" title="اسماعیلیه">اسماعیلیه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">زیدیه</a> •  <a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="غالیان">غلاه</a> •  <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقفیه</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#8EBE82;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF" title="مجتهد">منابع اجتهاد</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن">کتاب (قرآن)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB" title="حدیث">سنت (روایات پیامبر و ائمه)</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84" title="عقل">عقل</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_(%D9%81%D9%82%D9%87)" title="اجماع (فقه)">اجماع</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="الگو:شیعه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="بحث الگو:شیعه"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شیعه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p>رضا در زمان حیات خود سعی نمود پیروان خود را مطیع داشته و شبهات آنان را از بین ببرد و با مخالفت‌ها و نارضایتی‌ها مقابله کند. پس از مرگ او نیز گفته‌ها و کردارهایش در منابع به صورت فزاینده‌ای اصلاح شد تا با تحولات عقیدتی شیعیان دوازده امامی مطابقت پیدا کند یا صرفاً تأثیر بیشتری نهد. این فرایند انتقال، تعدیل و تفصیل در <i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عیون</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87" class="mw-disambig" title="ابن بابویه">ابن بابویه</a> به اوج خود رسید. وجود بسیاری از گزارش‌های صراحتاً جدلی مؤید این امر است که امامت رضا مورد اختلاف بود. به نظر می‌رسد که بسیاری از گزارش‌های موجود را حامیان رضا ساخته یا پرداخته‌اند. ابن بابویه شواهد فراوانی را بر امام هشتم بودن رضا ذکر می‌کند که بسیاری از این شواهد صرفاً ابداعی هستند. رضا در این گزارش‌ها به سؤالات شرعی و فقهی بسیاری پاسخ می‌دهد که در یک سطح، این سوالات درخواست‌های واقعی برای اطلاعات هستند؛ زیرا در نظر شیعیان جامعه برای تبیین قرآن و سنت به احکام امام نیاز دارد. در سطحی دیگر، این سؤالات برای پاسخ به چالش بزرگ‌تری مطرح شده‌اند: آیا موسی الرضا می‌تواند به همهٔ سؤالات به‌طور رضایت‌بخشی پاسخ دهد؟ به عبارت دیگر آیا او واقعاً امام است؟<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌عقیدهٔ شیعه، امامت مهم‌ترین منصب پس از نبوت در اسلام است و هر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="امام">امام</a> به‌وسیلهٔ امامِ پیشین و از سوی خدا، عهده‌دارِ منصب امامت می‌شود.<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به گفته <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">رسول جعفریان</a>، با بروز اختلافات در جانشینیِ <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a>، شیعیان این‌بار در جانشینی <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> دقّت بیشتری را لازم دیدند و در دوران حیات موسی کاظم سعی در شناختِ جانشینش نمودند.<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">قُرَشی</a>، روحانی شیعه، موسی کاظم نیز در این زمینه، اقداماتِ شفاهی و کتبی فراوانی را پیش‌بینی کرده‌بود. از جمله می‌توان به روایاتی با موضوع اِعطای حقوقی چون <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87" title="صدقه">صدقات</a> به علی بن موسی، وصیّ دانستنِ وی، تصریح به امامتش و توصیه به تبعیتِ از او اشاره کرد. اقداماتِ کتبی وی نیز شامل نامه‌هایی با مضمون تأییدِ امامت علی بن موسی پس از حیاتِ خودش بوده‌است. در اینباره، صَدوق، محدث شیعه، در <i>عیون اخبارَ الرّضا</i> از دو نامهای یاد می‌کند که موسی کاظم در آن به امامتِ علی بن موسی وصیت کرده‌است.<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> موسی کاظم در مدینه، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="بصره">بصره</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> بر امامت علی بن موسی الرضا تأکید کرد و یارانش را گواه گرفت. وی در مدینه هفده نفر از سادات علوی را جمع کرد تا بر امامت وی شهادت دهند و نامهای نوشت و شصت گواه بر آن گرفت. وی، حتی از زندان یادداشت‌هایی برای تثبیت این وصیت فرستاد.<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">قُرَشی</a>، روحانی شیعه، در <i>حَیاةُ الْامامِ الرّضا</i>، سیزده روایت را با موضوعِ تصریح به امامت علی بن موسی به‌نقل از موسی کاظم فهرست کرده‌است.<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شیخ مفید، محدث شیعه، نیز دوازده تَن از اصحاب موسی کاظم را نام برده‌است که جانشینیِ علی بن موسی در امامت را از زبان موسی کاظم نقل کرده‌اند.<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%DA%A9%D8%AB%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="داوود بن کثیر رقی">داوود بن کثیر رقی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%82%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="علی بن یقطین">علی بن یقطین</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%86" title="محمد بن سنان">محمد بن سنان</a> از جمله این محدثان که مفید برشمرده، هستند.<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%82%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="علی بن یقطین">علی بن یَقْطین</a> از قولِ موسی کاظم روایت می‌کند: «علی بهترینِ فرزندانم است و من کُنیه‌ام (اَبوالْحَسَن) را به او داده‌ام».<sup id="cite_ref-132" class="reference"><a href="#cite_note-132"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در منابع شیعه، علاوه‌بر تصریح به امامتش از سوی موسی کاظم، دلایل دیگری بر امامتش اقامه شده‌است، از جمله: تصریحِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">پیامبر اسلام</a> به امامتش و نام بردنش در حدیثی برای <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="سلمان فارسی">سلمان فارسی</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="جابر بن عبدالله انصاری">جابِر بن عبدالله انصاری</a>، گستردگی علم و آگاهیَش، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA" title="عصمت">عصمت</a> وی و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87" title="معجزه">معجزاتی</a> که از او گزارش شده‌است.<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌نظر نمی‌رسید کسی از برادرانش ادعای امامت داشته باشد، اگرچه بعضی از آنان مانند <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="عباس بن موسی">عباس بن موسی</a> ظاهراً زنده بودن یا <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%B9%D8%AA" title="رجعت">رجعتِ</a> پدرشان را تبلیغ می‌کردند.<sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به گفته ناجی و باغستانی، علی بن موسی الرّضا، پس از درگذشت پدرش، طبق سفارش موسی کاظم ابتدا امامت خود را با اطرافیان و یاران نزدیک طرح کرد. اما پس از مدتی بدون <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%87" title="تقیه">تقیه</a> به اعلام آشکارِ آن پرداخت و خود را به‌عنوان جانشین پدرش معرفی کرد. بااین‌حال، چنان‌که از وی روایت شده در اندیشهٔ کسب خلافت و قائل به مبارزهٔ مسلحانه در این راه نبود.<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="واقفیه"><span id=".D9.88.D8.A7.D9.82.D9.81.DB.8C.D9.87"></span>واقفیه</h3></div> <p>یکی از چالش‌های اصلی علی بن موسی الرضا در ابتدای دورهٔ امامتش، شکل‌گیری مذهب <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقِفیّه</a> بود. برخی از وکلای موسی کاظم به‌ویژه <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87_%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D9%86%DB%8C" title="علی بن ابی‌حمزه بطائنی">علی بن اَبی‌حَمزهٔ بَطائِنی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زیاد بن مروان قندی">زیاد بن مَروان قَندی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عثمان بن عیسی رواسی">عثمان بن عیسی رَواسی</a> درگذشت وی را انکار کردند و اعتقاد به این مذهب را رواج دادند. واقفی‌ها معتقد بودند موسی بن جعفر از دنیا نرفته و هنوز زنده است و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%82" class="mw-redirect" title="رزق">روزی</a> می‌خورد و همو <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A2%D9%84_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="قائم آل محمد">قائم آل محمد</a> است که به <a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="غیبت امام زمان">غیبت</a> رفته‌است.<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این مسئله، سبب اختلاف اعتقادی بزرگی در گروه‌های گوناگونِ شیعیان به‌ویژه در کوفه و بغداد شد. پس از آن رضا متهم به انحراف از آموزه‌های اجدادش در برخی موارد شد.<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>گرچه ابن بابویه طمع وکلای کاظم را عامل شکل‌گیری واقفیه مطرح کرده‌است، ولی از نوشته‌های او مشخص است که پیروان این گروه از شیعیان دلایل اصولی‌تری برای تردید در امامت رضا داشتند. یکی از این شبهات، فرزند نداشتن رضا در سنین بالا بود که با حدیثی از <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a> دربارهٔ شرایط امام بودن مطابقت نداشت. پس از این که یکی از پیروان واقفیه دربارهٔ این موضوع از رضا پرسید، او پاسخ داد که به زودی فرزندی از او به دنیا می‌آید و در همان سال <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> به دنیا آمد؛ ولی در این که محمد تقی واقعاً فرزند رضاست یا پسر بردهٔ اوست، تردید وجود داشت. شبههٔ دیگری که بر امامت رضا وارد شد، این بود که او هنگام تدفین موسی کاظم در شهر دیگری می‌زیست و نمی‌توانسته پدرش را <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="غسل میت">غسل میت</a> داده باشد و این با روایت جعفر صادق دربارهٔ شرایط امامان مطابقت نداشت.<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">رسول جعفریان</a>، روحانی شیعه، انگیزهٔ پیدایشِ وقف و گرایش به آن، علاوه بر تمایلات مادّی و هواهای نفسانی و دنیایی، عدم شناخت مصداق مهدویت در عین اعتقاد به آن بوده‌است.<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="حسین مدرسی">حسین مدرّسی</a>، روحانی شیعه، در علتِ پیدایش واقفیه می‌گوید هرچند گزارش منابع شیعی مبنی بر امتناعِ بعضی از وکلای موسی کاظم در بازگردانیِ اموال به علی بن موسی الرّضا پس از قتلِ موسی بن جعفر درست است، بااین‌حال این تمامِ علت ماجرا نیست. او ادامه می‌دهد که انتظارِ دیرپایِ جامعهٔ شیعه برای قیامِ «<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A2%D9%84_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="قائم آل محمد">قائِمِ آلِ محمّد</a>» سبب شد تا با توجه به رواجِ حدیث‌هایی که هفتمین امام را «قائم» معرفی می‌کرد،<sup id="cite_ref-140" class="reference"><a href="#cite_note-140"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بسیاری از شیعیان به قائِمیَّتِ موسی کاظم معتقد شوند و او را زنده بپندارند.<sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با ظهور واقفیه، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86" title="یونس بن عبدالرحمن">یونُس بن عبدُالرَّحمٰن قُمی</a> — یکی از شاگردان موسی کاظم — اقدام به تبلیغ علیهِ جریان وقف کرد.<sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به گفته جعفریان، محدودیت‌هایی که خلفای عباسی برای علویان و شیعیان ایجاد کرده بودند، سبب شده بود تا ارتباط‌شان با امامان شیعه سخت شود و درنتیجه یادگیری مسائل دینی‌شان با مشکل مواجه شود.<sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">قُرَشی</a>، روحانی شیعه، رضا نیز برای استدلال بر امامت خویش، سفری به بصره و کوفه را تدارک دید و با استقرار در منزل حسن بن محمد علوی در شهر بصره، جلسهٔ بزرگی گذاشت و با جمعی از مخالفان خود در امر امامت گفتگو کرد. در این جلسه، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AB%D9%84%DB%8C%D9%82" title="جاثلیق">جاثُلیقِ نَصاری</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AA" title="رأس جالوت">رَأسُ الْجالوت</a> نیز حضور داشتند و رضا با آنها مناظره کرد.<sup id="cite_ref-144" class="reference"><a href="#cite_note-144"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به گفته مدرسی، روحانی شیعه، سرانجام بسیاری از واقفیه، با گذشتِ زمانْ امامتِ علی بن موسی الرّضا را تصدیق کردند و در آغاز سدهٔ سوم هجری قمری، اکثریت شیعیان از علی بن موسی الرّضا در جایگاهِ امامِ مُفْتَرَضُ‌الطّاعَة اطاعت می‌کردند.<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اصحاب،_شاگردان_و_وکلا"><span id=".D8.A7.D8.B5.D8.AD.D8.A7.D8.A8.D8.8C_.D8.B4.D8.A7.DA.AF.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D9.88.DA.A9.D9.84.D8.A7"></span>اصحاب، شاگردان و وکلا</h3></div> <p>از دلایل گسترش و پراکندگی جمعیت شیعیان در ایران، ناامنی‌هایی ناشی از سخت‌گیری هارون بر شیعیان و سرکوب قیام‌های علیه حکومت توسط حکومت‌های مختلفی از جمله مأمون بود. رفاه موجود در شهرهای ایرانی نیز در مهاجرت اعراب به ایران مؤثر بوده‌است. این موارد سبب شد تا شیعیانی که در قیام‌ها فعالیتی نیز نداشتند، به مناطق امنی در ایران مهاجرت نمایند که پراکندگی این طایفه را در پی داشت. اندک‌اندک و با افزایشِ کَمّی و کیفیِ شاگردان شیعیِ علی بن موسی الرّضا در ایران و به‌ویژه قم، شهر قم به مرکز شیعیان تبدیل شد و لقب «حرمِ اهلِ بیت» را کسب کرد.<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>با احتمال روی کار آمدن عباسیان، جعفر صادق، تمهیداتی اندیشید تا بتواند فشارِ حاکمیت بر دستگاهِ امامت را کمتر کند و اهداف خویش را پیش ببرد. یکی از این تمهیدات، ایجادِ <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7" title="شبکه وکلا">شبکهٔ وُکَلا</a> بود. این فشار با روی کار آمدنِ عباسیان روزبه‌روز بیشتر شد؛ تا جایی که موسی کاظم به‌اتهام تحریکِ <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84_%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="آل حسن">حَسَنیان</a> برای قیام علیه حکومت بازخواست و مجبور به سوگند شد.<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این تشکیلات در عصر موسی کاظم شکلی وسیع‌تر و منسجم‌تر یافت و در عصر علی بن موسی الرضا، سامان‌مندتر شد.<sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی در سازمان بخشیدن به شبکهٔ وکلا موفق بود و توانست تا سازمانِ وکالت و مدیریتِ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادیِ شیعه را نظم و گسترش دهد. بر این اساس، شیعیان در عراق و سراسرِ مناطقِ مرکزی و غربیِ ایران (همچون شهرهای همدان، قم، ری و اهواز) به جامعه‌ای منسجم و هویت‌یافته تبدیل شدند.<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در دوران امامت محمد باقر، جعفر صادق و موسی کاظم، شیعیان به گونه‌ای پرورش یافته‌بودند که هر کدام در فقه و کلام، صاحب‌نظر محسوب می‌شدند؛<sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="#cite_note-150"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با رویکرد شیعیان به سمت اجتهاد، جعفر صادق و علی بن موسی الرّضا طی رهنمودهایی بر آن مهر تأیید زدند. علی بن موسی الرّضا در اینباره به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%B2%D9%86%D8%B7%DB%8C" title="احمد بن ابی نصر بزنطی">احمد بن اَبی‌نَصْرِ بَزَنْطی</a> گفته‌است: «بر ماست که اصول را بر شما عرضه کنیم و بررسیِ فروعِ هر مسئله و بحث دربارهٔ آن به عهدهٔ شماست». علاوه بر پرورش و معرفی راویانِ فقیه توسط امامان شیعه، آنها شیعیان را به مراجعه به این شاگردان تشویق و سفارش می‌کردند. در اینباره علی بن موسی الرّضا شیعیانش را به بعضی اصحاب مانند <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86" title="یونس بن عبدالرحمن">یونُس بن عبدالرّحمن</a> ارجاع داده‌است.<sup id="cite_ref-151" class="reference"><a href="#cite_note-151"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در چنین شرایطی، علی بن موسی الرضا در وضعیت بهتری از جهت آزادی عمل به سر می‌برد. سفر وی به خراسان که در تاریخ امامان شیعه، بی‌نظیر تلقی می‌شود، سبب شد تا ناحیه خراسان و به‌خصوص نیشابور، نسبت به تشیع گرایش پیداکنند.<sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="#cite_note-152"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از میان شبکهٔ وکلایی که با علی بن موسی الرّضا در ارتباط بودند و نایبِ وی محسوب می‌شدند، بعضی جایگاه والاتری داشته و سخن‌شان از اعتبار بیشتری برخوردار بوده‌است. این افراد عبارتند: از محمد بن راشِد، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="عمر بن فرات">عُمَر بن فُرات</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="محمد بن فرات">محمد بن فُرات</a>. در وکیل و باب بودنِ محمد بن فرات، اختلافی وجود دارد و برخی منابع چون <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88_%DA%A9%D8%B4%DB%8C" title="ابوعمرو کشی">کَشّی</a>، وی را مدعیِ وکالت دانسته و مغضوبِ علی بن موسی الرّضا معرفی کرده‌است.<sup id="cite_ref-153" class="reference"><a href="#cite_note-153"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی الرّضا، همواره شاگردانش را به صبر و شکیبایی در برابر ظلمِ حکومت فرامی‌خوانْد و از قیام علیه حکومت بازمی‌داشت.<sup id="cite_ref-154" class="reference"><a href="#cite_note-154"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در کتاب <i>اَلْجامِعُ لِرُواةِ و اصحابِ الْاِمامِ الرِّضا</i>، مجموعِ اصحاب و شاگردان علی بن موسی الرّضا ۸۳۱ تن عنوان و نام برده شده‌است.<sup id="cite_ref-155" class="reference"><a href="#cite_note-155"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> افرادی از اصحاب وی که منصب وکالتش را عهده‌دار بودند، عبارتند از: <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%AC" title="عبدالرحمن بن حجاج">عبدالرّحمن بن حَجّاج</a> (وکیل در بغداد)، <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C" title="صفوان بن یحیی">صَفْوان بن یَحییٰ بِجِلّی</a> (مدینه)، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="یونس بن یعقوب">یونس بن یعقوب بجلی</a> (مدینه)، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ابراهیم بن سلام">ابراهیم بن سَلّام نیشابوری</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%AA%D8%AF%DB%8C" title="عبدالعزیز بن مهتدی">عَبدُالْعَزیز بن مُهْتَدی</a> (قم)، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="علی بن مهزیار اهوازی">علی بن مَهْزیار اهوازی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D9%86%D8%AF%D8%A8" title="عبدالله بن جندب">عبدالله بن جُندَب</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فضل بن سنان">فضل بن سَنان</a> (نیشابور)، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF" title="ابوعلی بن راشد">ابوعلی بن راشد</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%AA" title="ریان بن صلت">ابوعلی رَیّان بن صَلْت قمی</a>، هُشام بن ابراهیم عباس، ابراهیم بن محمد همدانی، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" title="اسحاق بن ابراهیم">اسحاق بن ابراهیم حُصَیْنی</a>، حسین بن عبد ربّه و یونس بن عبدالرحمن.<sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="#cite_note-156"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-157" class="reference"><a href="#cite_note-157"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از این میان، یونس بن عبدالرحمن، صفوان بن یحیی، ابن ابی‌عُمَیْر، عبدالله بن مُغَیْره، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A8_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="حسن بن محبوب سراد">حسن بن محبوب</a>، احمد بن ابی نصر بزنطی، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%B0%D8%A7%D9%86" title="فضل بن شاذان">فضل بن شاذان نیشابوری</a>، حسن بن علی بن فَضّال، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عثمان بن عیسی رواسی">عثمان بن عیسی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8" title="فضاله بن ایوب">فَضّالَةِ بن اَیّوب</a> از جمله <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9" title="اصحاب اجماع">اصحاب اجماعی</a> به‌شمار می‌آیند که از علی بن موسی نقل روایت داشته‌اند.<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> غیر از اینان، مهم‌ترین اصحاب وی، حسین بن سعید اهوازی، احمد بن عامِر طایی و <a href="/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C" title="زکریا بن آدم اشعری">زکریّا بن آدم اَشعَری</a> معرفی شده‌است.<sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="#cite_note-159"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علاوه بر مردان، کسانی همچون <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نجمه خاتون">نجمه خاتون</a> (مادرش)، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="سبیکه">خیزران نوبیه</a> (همسرش)، حکیمه و فاطمه (دخترانش) و عَذرا (کنیزش) از جمله زنانی هستند که موفق به نقل حدیث از او شده‌اند.<sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="#cite_note-160"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="درگذشت"><span id=".D8.AF.D8.B1.DA.AF.D8.B0.D8.B4.D8.AA"></span>درگذشت</h2></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sanctuary_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Sanctuary_2.jpg/305px-Sanctuary_2.jpg" decoding="async" width="305" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Sanctuary_2.jpg/458px-Sanctuary_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Sanctuary_2.jpg/610px-Sanctuary_2.jpg 2x" data-file-width="2772" data-file-height="1680" /></a><figcaption>عکسی از مرقدِ علی بن موسی الرّضا در مشهد</figcaption></figure> <p>در دوم <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="شعبان">شَعبانِ</a> سال ۲۰۲ ه. ق، شش ماه پس از استعفای <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%87%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B3%DB%8C" title="فضل بن سهل سرخسی">فضل بن سهل</a> از وزارت، هنگامی که مأمون به‌همراه ولیعهد و دربار، قصدِ غرب کرده بود، فضل در سرخس توسط چند تن از فرماندهان سپاه کشته شد. هرچند مأمون دستور اعدامِ این فرماندهان را صادر کرد، اما آنان مدعی بودند که این اقدام به‌دستور خلیفه صورت گرفته‌است. هنگامی که کاروان مأمون به طوس رسید، علی بن موسی الرّضا احساس بیماری کرد و پس از چند روز درگذشت. بنابر معتبرترین گزارش‌ها، درگذشت او در آخرین روزِ صفر سال ۲۰۳ ه.ق اتفاق افتاده‌است. تاریخ‌های دیگری در همان محدودهٔ ماه صفر برای این واقعه ذکر شده‌است. خلیفه از گروهی از علویان و خویشاوندان علی بن موسی الرّضا از جمله عمویش، محمد بن جعفر، درخواست کرد تا پیکر علی بن موسی را بررسی و تأیید کنند که او به مرگ طبیعی درگذشته است و دستور داد که پیکرش در کنار قبر پدرِ خویش، هارون الرشید، در منزل <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%82%D8%AD%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="حمید بن قحطبه طایی">حُمَیْد بن قَحْطَبهٔ طایی</a> در <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سناباد">سَناباد</a> در نزدیکیِ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%BA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="نوغان">نوغان</a> به خاک سپرده شود. مأمون غم و اندوهِ بسیاری از خود نشان داد و بنابر گزارش‌ها بدون <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%87" title="عمامه">عَمامه</a> در مراسمِ تشییع پیکر حاضر شد و به‌مدت سه روز در آنجا به عزاداری پرداخت. بااین‌حال بسیاری از منابع، او را متهم به دست داشتن در مسمومیتِ علی بن موسی الرّضا دانسته‌اند. درگذشت ناگهانیِ وزیر و ولیعهد که زنده بودن‌شان سبب می‌شد تا آشتی با عباسیانِ مخالف در بغداد ناممکن باشد، این احتمال را تقویت می‌کند که مأمون در این مرگ‌ها دست داشته‌باشد. البته این احتمال بدین معنا نیست که غم و اندوهش برای علی بن موسی و احساسات و وابستگی‌اش به او، لزوماً از روی ریاکاری یا ساختگی بود، بلکه می‌تواند نشان‌دهندهٔ غلبهٔ محاسبات سردِ سیاسی بر احساسات و ایده‌آل‌های شخصی او برای تثبیت منصب خلافتش باشد.<sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="#cite_note-161"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="#cite_note-162"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مادلونگ ضمن بیان روایت وارسی پیکر علی بن موسی توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" class="mw-redirect" title="محمد بن جعفر الصادق">محمد بن جعفر</a> برای اطمینان از طبیعی بودن مرگ، بیان می‌کند که درگذشت ناگهانی ولیعهد و وزیر که زنده‌بودن‌شان عدم آشتی با عباسیان را سبب می‌شد، احتمال قوی دست داشتن مأمون در این قتل‌ها را تقویت می‌کند.<sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="#cite_note-163"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌نوشتهٔ طَیِّب الْحِبری در <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="تاریخ جدید اسلام کمبریج">تاریخ جدید اسلام کمبریج</a></i>، وی در شرایط مشکوکی در اثر مسمومیت با زهر کشته شد.<sup id="cite_ref-164" class="reference"><a href="#cite_note-164"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>با توجه به این که در مذهب شیعه دوازده امامی، هر امام باید با توجه به برههٔ خاصی که در آن حضور داشته، رسالت خود را انجام دهد، شرح حال نویسان این مذهب سعی کرده‌اند زندگی امامان خود را با گاهشماری دقیق و استناد به اخبار و تاریخ‌ها ارائه کنند. یکی از دلایل حفظ این دقت ظاهری، این بود که پیروان این مذهب بتوانند با تکیه بر منابع خود با دیگر مذاهب بحث و جدل کنند. به همین علت است که تفسیر یک موضوع ظاهراً غیراعتقادی همچون مرگ یک امام، می‌تواند بر اساس خطوط فرقه‌ای تقسیم گردد. بدین ترتیب منابع شیعی مأمون را عامل شهادت امام خود می‌دانند.<sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اکثر منابعِ متقدم شیعی دلیل بیماریِ منجر به مرگِ علی بن موسی الرّضا را مسمومیت بر اثر زهر دانسته‌اند و به نقش مأمون اذعان دارند. برخی از این منابع عبارتند از: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی">ابوبکر خوارَزمی</a> در <i>رسالهٔ خوارزمی</i>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابوالفرج اصفهانی">اَبُوالْفَرَج اصفهانی</a> در <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="مقاتل الطالبین">مَقاتِلُ الطّالِبین</a></i>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="محمدباقر مجلسی">محمدباقر مجلسی</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="بحارالانوار">بِحارُالْاَنوار</a></i>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">صَدوق</a> در <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="معانی الاخبار">مَعانیُ الْاَخبار</a></i> و <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%86_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" title="من لایحضره الفقیه">مَنْ لا یَحضُرُهُ الْفَقیهْ</a></i> و <i>کتابُ الْاِعتِقادات</i> و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="شیخ مفید">مفید</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9_%D8%AD%D8%AC%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد">اَلْاِرشاد</a></i>.<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-167" class="reference"><a href="#cite_note-167"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تاریخ‌نویسان شیعه علت مسمومیت و درگذشتِ علی بن موسی را انار مسمومی می‌دانند که توسط <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%87%D8%B4%D8%A7%D9%85" title="علی بن هشام">علی بن هُشام</a> به وی داده شد. برخی گزارش‌ها از آبِ انارِ مسمومی که به‌دست یکی از درباریان تهیه و توسط شخصِ خلیفه به علی بن موسی خورانده شد، یاد کرده‌اند. با این وجود، طبری اشاره‌ای به احتمال قتل نمی‌کند.<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="#cite_note-168"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دربارهٔ شیوهٔ مسموم شدنِ علی بن موسی الرّضا گزارش‌های مختلفی وجود دارد. هشام معروف حسنی در <i>سیرَةُ الْائِمَّةِ الْاِثنیٰ عَشَر</i> گزارش می‌کند که مأمون از یکی از غلامانش به‌نام عبدالله بن بشیر خواست تا به دستانش زهر بمالد و سپس همراه با وی، نزدِ علی بن موسی رفت و پس از احوالپرسی، از عبدالله بن بشیر خواست برای علی بن موسی الرّضا، اناری آب‌گیری کند و آن را به‌دست خود به علی بن موسی خوراند.<sup id="cite_ref-169" class="reference"><a href="#cite_note-169"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شریف قرشی، روحانی شیعه، گزارشی را به‌نقل از <i>عیون اخبار الرّضا</i> نقل می‌کند که مسمومیتش با قرار دادنِ چندروزهٔ سوزن‌های زهرآلود در حبه‌های انگور به‌همراه دانه کردن اناری با دست زهرآلودِ خادمی و آوردن آنها نزد علی بن موسی، انجام شده‌است.<sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="#cite_note-170"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در منابع شیعه شیوه‌های دیگری نیز از مسمومیت برای علی بن موسی الرّضا گزارش شده‌است، از جمله مسمومیت با عسل که <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%87%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="علی بن زید بیهقی">علی بن زید بیهقی</a> آن را نقل کرده‌است.<sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در این میان، شیعیانی چون <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3" title="سید بن طاووس">سیّد بن طاووس</a>، شیخ مفید و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="علی بن عیسی اربلی">اِربِلی</a>، مسمومیت یا دخالتِ مأمون در این قتل را به دیدهٔ تردید نگریستند.<sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="#cite_note-172"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> منابعی از اهل سنت نیز درگذشت علی بن موسی الرّضا را به‌خاطر بیماری ولی بر اثرِ خوردن انگورِ بسیار دانسته‌اند. نخستین گزارش در اینباره از سوی طبری نقل شده‌است. در بین منابع تاریخی اهل سنت، بعضی منابع از جمله <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B0%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5" title="تذکره الخواص">تَذکِرَةُ الْخَواصِّ</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="ابن جوزی">ابن جوزی</a>، <i>مِرْآةُ الْجَنانِ</i> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C" title="عبدالله یافعی">یافعی</a>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%A7%D8%B9%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%82%D9%87" title="الصواعق المحرقه">اَلصَّواعِقُ الْمُحْرِقَة</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%B1_%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ابن حجر هیتمی">ابن حَجَر هِیْتَمی</a> و <i>وَسیلَةُ الْخادم اِلَی الْمَخدوم</i> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="فضل بن روزبهان خنجی">فضل بن روزبِهان خُنْجی</a> به مسمومیتِ علی بن موسی الرّضا در طوس و درگذشتش بر اثر این مسمومیت اشاره کرده‌اند، اما به شیوهٔ مسمومیت و عامل آن اشاره‌ای ننموده‌اند. در کنار این گزارش‌ها، نویسندگانی از اهل سنت، علاوه بر اعلام مسمومیت به‌عنوان سبب درگذشت علی بن موسی، عاملِ این مسمومیت را نیز مأمون معرفی دانسته‌اند، از جملهٔ آنان می‌توان به دیدگاه <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="تقی‌الدین مقریزی">مَقریزی</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="المقفی الکبیر">اَلْمُقَفَّی الْکَبیر</a></i>،<sup id="cite_ref-173" class="reference"><a href="#cite_note-173"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ابن حبان">ابن حِبّان</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D8%A7%D8%AA" title="الثقات">اَلثِّقات</a></i>،<sup id="cite_ref-174" class="reference"><a href="#cite_note-174"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AF%DB%8C" title="صلاح‌الدین صفدی">صَفْدی</a> در <i> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%81%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الوافی بالوفیات">اَلْوافی بِالْوَفَیات</a></i>،<sup id="cite_ref-175" class="reference"><a href="#cite_note-175"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ابوالفرج اصفهانی در <i>مقاتل الطالبین</i>،<sup id="cite_ref-176" class="reference"><a href="#cite_note-176"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="عبدالسلام ترمانینی">تِرمانینی</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86" title="احداث التاریخ الاسلامی بترتیب السنین">اَحْداثُ التّاریخِ الْاِسلامیِّ بِتَرتیبِ السِّنینَ</a></i><sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="#cite_note-177"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلیمان بن ابراهیم بن قندوزی">قُنْدوزی</a> در <i><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%87" title="ینابیع الموده">یَنابیعُ الْمَوَدَّة</a></i><sup id="cite_ref-178" class="reference"><a href="#cite_note-178"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دفن_و_آرامگاه"><span id=".D8.AF.D9.81.D9.86_.D9.88_.D8.A2.D8.B1.D8.A7.D9.85.DA.AF.D8.A7.D9.87"></span>دفن و آرامگاه</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Main_Gate_of_Imam_Riza,_Mashhad,_Iran-1850s.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg/232px-Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg" decoding="async" width="232" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg/348px-Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg/464px-Main_Gate_of_Imam_Riza%2C_Mashhad%2C_Iran-1850s.jpg 2x" data-file-width="1923" data-file-height="1557" /></a><figcaption>قدیمی‌ترین تصویر از <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم علی بن موسی الرّضا</a> مربوط به سال ۱۲۳۰ ه. ق</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مراسم_دفن"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.B3.D9.85_.D8.AF.D9.81.D9.86"></span>مراسم دفن</h3></div> <p>پس از درگذشت علی بن موسی الرّضا، پیکرش را در سمت بالاسرِ قبرِ <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="هارون الرشید">هارون</a> دفن کردند. به‌گزارش <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، محدث شیعه، علی بن موسی الرّضا در سفر بازگشتش از مرو، هنگام ورود به <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سناباد">سناباد</a> و بر سر قبر هارون، به <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%AB%D9%85%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="هرثمة بن اعین">هَرثَمَة بن اَعیَن</a> خبر دفن شدنش در بالاسرِ هارون را داد. سپس از نیت مأمون برای دفن پیکرش در کنار هارون پرده برداشت و به هرثمه اطمینان داد که پایینِ پا و پشت سرِ هارون به‌خاطر سختی، زمین شکافته نمی‌شود و مأمون مجبور است که او را در بالاسرِ هارون دفن کند. بنابر روایت دیگری از شیخ صدوق، در <i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عیون اخبار الرّضا</a></i>، به‌نقل از هرثمه، بعد از آنکه وی مسموم شد، فرزندش، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد بن علی</a>، — که پیش از آن در مدینه بود — به‌صورتِ معجزه‌گونه‌ای به خراسان آمد و پدرش را پیش از تغسیل و تکفین مأمون، غسل و کفن نمود.<sup id="cite_ref-179" class="reference"><a href="#cite_note-179"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مأمون به‌مدت یک روز، درگذشت علی بن موسی الرّضا را از مردم مخفی کرد و در روز بعد، پس از اطلاع مردم از درگذشت علی بن موسی الرّضا و اجتماع و اعتراضشان، از محمد بن جعفر خواست تا مردم را پراکنده کند. سپس دستور داد تا شبانه او را دفن نمایند.<sup id="cite_ref-180" class="reference"><a href="#cite_note-180"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مدفن"><span id=".D9.85.D8.AF.D9.81.D9.86"></span>مدفن</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم امام رضا</a></div> <p>پیش از دفن علی بن موسی الرّضا در سناباد، نام این منطقه «قُبّهٔ هارونی» بوده‌است.<sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="#cite_note-181"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پس از دفن علی بن موسی، آبادانی آنجا شتاب گرفت و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سامانیان">سامانیان</a> اقدام به ساخت بناهایی در آنجا کردند.<sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="#cite_note-182"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در دورهٔ <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="غزنویان">غَزنَویان</a>، ساختمان و قُبّهٔ جدیدی بر آن مقبره ساخته شد<sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و این ساخت و سازها تا دورهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دودمان صفویان">صَفَویان</a> ادامه داشت و در حکومت صفویان به اوج خود رسید. توسعهٔ آرامگاه در عصر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="افشاریان">افشاریان</a> با طلاکاری ایوان صحن ادامه داشت. در دورهٔ <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="قاجاریان">قاجاریان</a>، ضریح جدیدی برای بقعه ساخته شد. در دوران <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" title="دودمان پهلوی">سلطنت پهلوی</a>، بیشتر تلاش‌ها معطوف به بازسازی، ترمیم و تغییر کاربری‌های بخش‌های مختلف حرم شد. پس از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="انقلاب ۱۳۵۷ ایران">انقلاب ۱۳۵۷ ایران</a>، طرح‌های مختلفی در توسعهٔ حرم اجرا شد و بیشترین حجم توسعه مربوط به این دوران بوده‌است.<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خانواده"><span id=".D8.AE.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AF.D9.87"></span>خانواده</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="همسران"><span id=".D9.87.D9.85.D8.B3.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>همسران</h3></div> <p>در منابع تاریخی، برای علی بن موسی الرّضا همسری در مدینه بوده که نامش روشن نیست. دُرّه، کنیزی که مادر محمد تقی بوده و نامهای دیگری هم داشته‌است ازجمله خَیْزُران. متون تاریخی، وی را از خاندان <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="ماریه">ماریهٔ قِبطیّه</a>، همسرِ پیامبرِ اسلام، دانسته‌اند. <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="شیخ طوسی">شیخ طوسی</a> از یک همسر دیگر به‌نامِ «رُحْم» یاد کرده‌است. امّ‌حبیبه نیز دخترِ مأمون عباسی بود که پس از ماجرای <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی علی بن موسی</a> به عقد وی درآمد.<sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="#cite_note-185"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مسعودی در اینکه ام‌حبیبه، خواهر مأمون است یا دختر وی، تردید دارد اما خواهر بودنِ وی با مأمون را قوی‌تر می‌داند.<sup id="cite_ref-186" class="reference"><a href="#cite_note-186"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-187" class="reference"><a href="#cite_note-187"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فرزندان"><span id=".D9.81.D8.B1.D8.B2.D9.86.D8.AF.D8.A7.D9.86"></span>فرزندان</h3></div> <p>در تعداد و نامِ فرزندان علی بن موسی اختلاف است؛ گروهی آنان را شش تن (پنج پسر و یک دختر) به نامهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمّد</a>، حسن، جعفر، ابراهیم، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="شاهزاده حسین (قزوین)">حسین</a> و فاطمه (یا عایشه) گزارش کرده‌اند. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B2%D9%85" title="ابن حزم">ابن حَزْم</a> شمارِ پسران را سه تن به‌نام‌های علی، محمد و حسین می‌داند. در روایتی دو پسر به‌نام محمد و موسی و روایتی دیگر دو پسر به‌نام محمد و جعفر گزارش کرده‌اند.<sup id="cite_ref-188" class="reference"><a href="#cite_note-188"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> غروی نایینی در <i>مُحَدِّثاتِ شیعه</i> می‌گوید دختری به‌نام فاطمه برای علی بن موسی گزارش شده که همسر محمد بن جعفر بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب بوده‌است.<sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="#cite_note-189"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="انتساب_محمد_تقی"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.AA.D8.B3.D8.A7.D8.A8_.D9.85.D8.AD.D9.85.D8.AF_.D8.AA.D9.82.DB.8C"></span>انتساب محمد تقی</h4></div> <p>از مسائلی که در زندگانی علی بن موسی الرّضا در منابع یاد شده، انکار نسبتِ پدری–فرزندیِ علی بن موسی الرّضا و محمد تقی است. خاستگاه این موضوع، فاصلهٔ زمانیِ ۳۰ ساله میان ازدواج علی بن موسی و تولد محمد تقی است. همین مسئله سبب شد تا جمعی به امامت علی بن موسی الرّضا شک کنند؛ چراکه معتقد بودند امام باید صاحبِ فرزند باشد. دلیل دیگرِ این انکار، تفاوتِ رنگ پوست بین این پدر و فرزند بود؛ آن‌طور که منابع منعکس کرده‌اند، رنگ پوست محمد تقی به‌مقدار زیادی تیره بوده‌است. بنابر گزارشی که <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شیخ کلینی">کُلَیْنی</a>، محدث شیعه در <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="کتاب کافی">کافی</a></i> نقل می‌کند: «<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="علی بن جعفر صادق">علی بن جعفر</a> با اعتراف بر ظلمی که خود به‌همراه عموها و برادران علی بن موسی الرّضا بر وی روا داشته‌اند، داستان را این‌گونه شرح می‌دهد که وقتی رنگ دگرگونِ محمد تقی را دیدیم، به علی بن موسی الرّضا شکایت بردیم که در میان خاندان ما، امامی که رنگش دگرگون باشد، نبوده‌است و علی بن موسی پاسخ داد این فرزند، زادهٔ من است. اما خویشانِ علی بن موسی الرّضا به این حرف، قانع نشدند و تقاضای داوریِ <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="قیافه‌شناسی">قیافه‌شناس</a> را مطرح کردند. علی بن موسی مباشرت در چنین کاری را رد کرد، ولی آنان را مختار قرار داد که هرچه می‌خواهند انجام دهند. در نهایت در روزی مشخص، همگان جمع شدند و برای اطمینان بیشتر، بر علی بن موسی الرّضا لباسِ مبدل تن کرده و با صحنه‌سازی، او را باغبانِ خانه معرفی کردند و به وی گفتند در باغ مشغول کار شود، سپس همگی در اتاق جمع شدند. در نهایت قیافه‌شناس، بررسی‌های خود را انجام داد و اعلام کرد که پدرِ این فرزند در اتاق نیست، اما عموهای این فرزند و عموهای پدرش در اینجا حاضر هستند؛ سپس اعلام کرد که اگر کسی پدر این فرزند باشد، آن باغبانی است که ردِّ پایش را در باغچه دیده‌ام. با این سخنِ قیافه‌شناس، همگی به اشتباه خود پی‌بردند و به امامت محمد بن علی اقرار کردند و از علی بن موسی الرّضا عذر خواستند.»<sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جانشینی"><span id=".D8.AC.D8.A7.D9.86.D8.B4.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>جانشینی</h2></div> <p>از دیگر مسائل پرحاشیهٔ زندگی علی بن موسی الرّضا، مسئلهٔ جانشینی وی بوده‌است. پس از ماجرای <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81%DB%8C%D9%87" title="واقفیه">واقفی‌ها</a> و انکارِ امامت علی بن موسی و مسائلی که در دیرفرزندآوریِ علی بن موسی پیش آمد، و در نهایت انکار انتسابِ محمد تقی به علی بن موسی، علی بن موسی الرّضا بارها بر جانشینی محمد تقی تأکید و توصیه نمود. مسئلهٔ بعدی که در جانشینی علی بن موسی الرّضا رخ داد، مسئلهٔ سنِّ کمِ محمد تقی بود. پذیرش امامی که در سن کودکی به امامت رسیده‌است، برای شیعیان سابقه نداشت.<sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی الرّضا تمام تلاش خود را در تثبیتِ جایگاه محمد تقی کرد. <a href="/wiki/%D9%86%D8%B5" title="نص">نُصوصی</a> از علی بن موسی الرّضا از طریق اشخاصی مانند علی بن جعفر، صفوان بن یحیی، معمر بن خالد و حسین بن یسار در اینباره نقل شده‌است. علی بن موسی الرّضا پس از تولد محمد تقی، با روش‌های مختلف بر امامتِ محمد تقی تأکید کرد، مانند نشان دادن مُهرِ امامتِ فرزندش به یارانش.<sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="#cite_note-192"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با همهٔ این تمهیدات، این‌بار شیعیان با چالشی جدید مواجه بودند که آیا بلوغ، شرط امامت است و اینکه آیا یک کودک شرعاً شرایط امامت را داراست و علم لازم برای این مقام را دارد یا نه؟<sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="#cite_note-193"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="#cite_note-194"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این چالش سبب شد تا گروهی از شیعیان به <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبدالله بن موسی (صفحه وجود ندارد)">عبدالله بن موسی</a> گرایش پیدا کنند؛ اما با بی‌پاسخ ماندن پرسش‌هاشان از وی، از پذیرش امامت او رویگردان شدند.<sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="#cite_note-195"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در این بین گروهی از شیعیان نیز پس از درگذشت علی بن موسی و با استناد به سنِّ کمِ فرزندش محمد تقی، به امامت برادرش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="احمد بن موسی">احمد بن موسی</a> باور پیدا کردند که این مذهب به‌نام <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87_(%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87)" title="احمدیه (فرقه)">احمدیه</a> شناخته می‌شوند.<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین پس از درگذشت علی بن موسی، جمع کثیری از واقفیه که به امامت وی باور پیدا کرده‌بودند، مجدداً به عقیدهٔ وقف بازگشتند و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D9%84%D9%81%D9%87" class="mw-redirect" title="مؤلفه">مُؤَلَّفه</a> نام گرفتند.<sup id="cite_ref-197" class="reference"><a href="#cite_note-197"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>سرانجام اکثریت جامعهٔ شیعه، امامت محمد تقی را پذیرفتند؛ هرچند که این پذیرش با استدلال‌های متفاوتی انجام شد. گروهی بر این عقیده بودند که امامت محمد تقی حق و صحیح است و او پس از رسیدن به سن بلوغ و به‌دست آوردن شرایط علمی لازم، امام خواهد بود و علمش را از طریق کتاب‌های پدرانش به‌دست خواهد آورد. گروهی دیگر بر این اعتقاد بودند که خداوند علم و امامت را به هرکس بخواهد می‌دهد حتی اگر آن شخص کودک باشد مانند <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="عیسی">عیسی</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C" title="یحیی">یَحیَی بن زَکَریّا</a> که در کودکی پیامبر شدند، آنچنانکه محمد تقی در اثبات جانشینی خود، به جانشینی <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سلیمان">سلیمان</a> برای <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AF" title="داوود">داوود</a>، جانشینی یحیی برای زکریا و نبوت عیسی در سنین خردسالی استدلال کرده‌بود. سرانجام نظریهٔ دوم پذیرش بیشتری در جامعهٔ شیعه یافت.<sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="#cite_note-198"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ویژگی‌های_ظاهری_و_اخلاقی"><span id=".D9.88.DB.8C.DA.98.DA.AF.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B8.D8.A7.D9.87.D8.B1.DB.8C_.D9.88_.D8.A7.D8.AE.D9.84.D8.A7.D9.82.DB.8C"></span>ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks hlist" style="width:20.0em; border: 2px solid #009900"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle" style="background:#ACE1AF;">از سلسله مباحث در مورد</td></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="علی بن موسی الرضا"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Al_redah.jpg/140px-Al_redah.jpg" decoding="async" width="140" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Al_redah.jpg 1.5x" data-file-width="178" data-file-height="181" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:2px 0px;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ACE1AF;;background:#ACE1AF;padding-left:0.2em;text-align:center;">زندگی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">زندگینامه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">زادگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفر به مرو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%A7%D9%87%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:گاهشمار زندگی علی بن موسی الرضا (صفحه وجود ندارد)">سال‌شمار زندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الگو:شجره‌نامه علی بن موسی الرضا">شجره‌نامه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="کشته شدن علی بن موسی الرضا (صفحه وجود ندارد)">کشته شدن</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:2px 0px;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ACE1AF;;background:#ACE1AF;padding-left:0.2em;text-align:center;">میراث</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><span style="color:#555"><b>آثار و گفتاوردها</b></span><br /> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C%D9%87" title="صحیفه رضویه">صحیفه رضویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="فقه الرضا">فقه الرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="رساله ذهبیه">رساله ذهبیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تمام الشریعه المصطفویه فی اصول الدین (صفحه وجود ندارد)">تمام الشریعه المصطفویه فی اصول الدین</a></li></ul> <p><span style="color:#555"><b>دربارهٔ علی بن موسی</b></span><br /> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="عیون اخبارالرضا">عیون اخبارالرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="رده:کتاب‌های درباره علی بن ابی‌طالب">کتاب‌ها درباره علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الحیاة السیاسیة للامام الرضا">الحیاة السیاسیة للامام الرضا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="صحیفة الامام الرضا (صفحه وجود ندارد)">صحیفة الامام الرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="کتابشناسی علی بن موسی الرضا">کتابشناسی</a></li></ul> <p><span style="color:#555"><b>دیگر میراث</b></span><br /> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم امام رضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">مناظره‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" class="mw-redirect" title="حدیث سلسله‌الذهب">حدیث سلسله‌الذهب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8" title="حدیث ریان بن شبیب">حدیث ریان بن شبیب</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:2px 0px;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ACE1AF;;background:#ACE1AF;padding-left:0.2em;text-align:center;">شناخت‌نامه</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85" title="چهارده معصوم">چهارده معصوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت">امامت</a> (<a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="دوازده امام">دوازده امام</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="دیدگاه کلامی علی بن موسی الرضا">دیدگاه‌های کلامی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:2px 0px;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ACE1AF;;background:#ACE1AF;padding-left:0.2em;text-align:center;">مقاله‌های وابسته</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">شیعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA" title="سادات">سادات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماجرت سادات به ایران (صفحه وجود ندارد)">ماجرت سادات به ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نهضت ترجمه">نهضت ترجمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border: 0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="رده:علی بن موسی الرضا">رده:علی بن موسی الرضا</a></li> <li><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="extiw" title="q:علی بن موسی الرضا">گفتارها</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Allah-green.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/15px-Allah-green.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/23px-Allah-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/31px-Allah-green.svg.png 2x" data-file-width="206" data-file-height="215" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="درگاه:اسلام">درگاه اسلام</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%DB%B2" title="الگو:علی بن موسی الرضا ۲"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%DB%B2" title="بحث الگو:علی بن موسی الرضا ۲"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%DB%B2" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:علی بن موسی الرضا ۲"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table><p>به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">باقر شریف قرشی</a>، مورّخ شیعه، در توصیف ویژگی‌های ظاهری علی بن موسی الرّضا اختلافاتی وجود دارد؛ این اختلاف در سفیدرو یا سرخ‌رویی و خرمایی‌رنگ بودن پوست صورتش گزارش شده‌است. شمایل وی از لحاظ ظاهری، شبیه به جدَّش <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a> توصیف شده‌است. نویسندگان، قد و قامتش را میانه و پُرهیبت نوشته‌اند.<sup id="cite_ref-200" class="reference"><a href="#cite_note-200"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در ویژگی‌های اخلاقی‌اش آورده‌اند که با مردم، خوش‌اخلاق و نرم‌خوی بوده و هرگز بدگویی نکرده‌است. در عَفْو و بخشش، سرآمد بوده و به حلم و بردباری دعوت می‌کرده‌است. فروتن بوده و به اخلاص، کم‌حرفی، راستگویی، امانت‌داری و خوش‌قولی بیش از دیگر صفاتش شهره بوده‌است.<sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="#cite_note-201"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ناجی و باغستانی در <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامه جهان اسلام</a></i> می‌گویند که در رعایت برخی آداب، اهتمام داشت؛ غذا را آهسته و اندک می‌خورد. گزارش کرده‌اند که صدایش را بلند نمی‌کرد و صبح‌ها بعد از اقامهٔ نماز صبح، با مردم به گفتگو می‌نشست. آورده‌اند که هرگز پایش را مقابل کسی دراز نکرده و تکیه نمی‌زده‌است. مهمان‌نواز بود و از مهمان کار نمی‌کشید. در دیدار مردم لباس فاخر می‌پوشید اما در غیر آن لباسش خشن و ارزان بود. نظافت را رعایت می‌کرد، ظاهری آراسته و نظیف داشت، با عود هندیِ تازه، گلاب و مُشک خود را خوشبو می‌کرد.<sup id="cite_ref-202" class="reference"><a href="#cite_note-202"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ابراهیم بن عباس از اخلاقیات علی بن موسی نقل می‌کند که: «وی هرگز کلام کسی را قطع نکرد و حاجت هیچ‌کس را رد ننمود. هرگز پایش را در مقابل کسی دراز نکرده و با تندی با کسی صحبت ننموده‌است. شب‌ها کم می‌خوابید و با خدمتکارانِ خود بر سر یک سفره می‌نشست.»<sup id="cite_ref-203" class="reference"><a href="#cite_note-203"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از کیفیت عبادتش، صدوق، محدث شیعه، گزارش کرده‌است که روزهٔ بسیار می‌گرفت و دائم در ذکر بوده‌است. شب‌ها کمتر می‌خوابیده و بیشتر به عبادت و شب‌زنده‌داری می‌پرداخته‌است. صدقهٔ بسیار می‌داد و تقاضای مردم را سریع اجابت می‌کرد. کیفیتِ انفاقش به‌قدری بود که در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87" title="روز عرفه">روزِ عَرَفه</a>، تمام اموالش را میان مردمِ خراسان تقسیم کرد.<sup id="cite_ref-204" class="reference"><a href="#cite_note-204"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دیدگاه_و_فعالیت_سیاسی_و_علمی"><span id=".D8.AF.DB.8C.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D9.87_.D9.88_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D9.88_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C"></span>دیدگاه و فعالیت سیاسی و علمی</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مواضع_سیاسی"><span id=".D9.85.D9.88.D8.A7.D8.B6.D8.B9_.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>مواضع سیاسی</h3></div> <p>به‌گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DA%86%DB%8C" title="احمد پاکتچی">احمد پاکتچی</a>، موضع سیاسیِ علی بن موسی الرّضا مانند امامانِ پیش از خویش، میان دیدگاه <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">زیدیه</a> و اکثریتِ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB" title="اهل حدیث">اهل حدیث</a> قرار داشت؛ نه به‌دنبال قیام بود و نه مشروعیت بخشیدن به حکومت‌ها.<sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="#cite_note-205"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%87" title="تقیه">تَقیّه</a> را یک استراتژی بلندمدت برای شیعیان درنظر داشت که شیعیان با عمل به آن، از تندروی‌های نامعقول خودداری کنند تا به شرایط سختْ دچار نشوند و تحت فشار قرار نگیرند.<sup id="cite_ref-206" class="reference"><a href="#cite_note-206"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بااین‌حال در شرایطی که جامعهٔ شیعه در خطر فروپاشی و تفرقه بود، تقیّه را کنار گذاشت و آشکارا در برابر جریان‌هایی مانند واقفیه و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B7%D8%AD%DB%8C%D9%87" title="فطحیه">فَطْحیّه</a> ایستاد.<sup id="cite_ref-207" class="reference"><a href="#cite_note-207"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی الرّضا ویژگی‌ها و صفات و شئون امامت را در هر موقعیتی برای مردم بیان می‌کرد و با تأکید بر حقِّ <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="ولی (اسلام)">ولایت</a>ِ امام، اطاعت از او را لازم می‌شمرْد و بدین‌گونه رهبریِ دینی و سیاسیِ امامان را یادآوری می‌کرد و در تعیین مصداقِ امام، از امامانِ <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">شیعهٔ دوازده‌امامی</a> نام می‌بُرد.<sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="#cite_note-208"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در همین راستا، او به تبیین جایگاهِ «امام مُفْتَرَضُ‌الطّاعَة» پرداخت که دانا به سیاست، خیرخواه برای بندگان خدا و نگاهبان دین خداست.<sup id="cite_ref-209" class="reference"><a href="#cite_note-209"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او صراحتاً و برخلاف امامانِ پیشین، بی هیچ تقیّه‌ای، خود را امام مفترض‌الطّاعه معرفی، و شبهات را در این زمینه رفع کرد و در دفاع از حقِّ امامان شیعه برای حکومت، ضمن نقدی مسامحه‌آمیز از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1" title="ابوبکر">ابوبکر</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8" title="عمر بن خطاب">عُمَر</a>، به نقدی تند و صریح از خلفای عباسیِ معاصر خویش پرداخت.<sup id="cite_ref-210" class="reference"><a href="#cite_note-210"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌گفتهٔ جلال درخشه، کُنش علی بن موسی الرّضا در مسئلهٔ ولایتعهدی با دیدگاهش دربارهٔ تقیّه منافاتی ندارد. در سیرهٔ او اگرچه حاکمیت جورْ نفی می‌شود، اما اصول ثابتی نیز هستند که مبنای واکنش‌ها در هر زمان، قرار می‌گیرند از جمله: پیشگیری از آشوب و فتنه و بحران، حرکت منسجم تشکیلاتی، بسترسازی برای برپاییِ حکومت امام <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="معصوم">معصوم</a>، بهره‌گیری از ظرفیت‌های اجتماعی و انسانی، اثبات برتری امامانِ شیعه و غصب خلافت، و حفظ وحدت جامعه؛ و برآیندِ مجموعهٔ این معیارهاست که چگونگیِ رفتار در قبال تقیّه را تعیین می‌کند.<sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="#cite_note-211"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی الرّضا در برابر مأمون، موضعی منفی اتخاذ می‌کند که در چند موقعیت قابل مشاهده است: عدم پذیرش اولیهٔ ولایتعهدی، بیان حدیث سلسلةالذهب در نیشابور، اظهار نارضایتی از پذیرش ولایتعهدی، شرط عدم دخالت در امور حکومتی، تأکید بر حقِّ خویش در مجلس ولایتعهدی و استفاده از ظواهرِ امور و سنت‌ها که در آن دوره، برخلاف <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA" title="سنت">سنت</a> پیامبر انجام می‌شد.<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او در هنگام ولایتعهدی، آشکارا <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a> را «اِمارَتِ کُبریٰ» می‌نامد که حقی از حقوقِ اهل بیت است که پدرانِ مأمون آن را ادا نکرده بودند و مأمون آن را به صاحبش بازگرداند. درعین‌حال او در برابر ظلم خلفا، تقیّه و صبرْ پیشه می‌کند و به‌دنبال قیام علیهِ حکومت نیست.<sup id="cite_ref-213" class="reference"><a href="#cite_note-213"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی بن موسی الرّضا در نسبتِ شیعیان با <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="سلطان">سلطان</a>، با بیان عدم مشروعیتِ سلطان از سوی شیعه، شیعیان را از ارتباط و همکاری با سلطان بر حذر می‌دارد؛ اما به شیعیانش توصیه می‌کند که درصورت ناچاری، همکاری باید با احتراز و پرهیز باشد. او همکاری را درصورتی جایز می‌داند که از ریختنِ خونی جلوگیری یا خطری دفع شود یا حفظ مصالحی مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1" title="امر به معروف و نهی از منکر">امر به معروف و نهی از منکر</a> در محدوده‌ای خاص مطرح باشد.<sup id="cite_ref-214" class="reference"><a href="#cite_note-214"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="#cite_note-215"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی بن موسی الرّضا در برابر دیگر مکاتب فکری و عقیدتی در آن دوران — که بخشی از آن به‌خاطر رشد <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نهضت ترجمه">نهضت ترجمه</a> بود — شاگردانِ بسیاری تربیت، و در مناظراتش با شخصیت‌های مختلف، به گسترش علومِ شیعی کمک کرد.<sup id="cite_ref-216" class="reference"><a href="#cite_note-216"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موقعیت_علمی_و_روایی"><span id=".D9.85.D9.88.D9.82.D8.B9.DB.8C.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C_.D9.88_.D8.B1.D9.88.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>موقعیت علمی و روایی</h3></div> <p>دانشمندانی از اهل سنت مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%B1_%D8%B9%D8%B3%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابن حجر عسقلانی">اِبن حَجَرِ عَسقَلانی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="ابوعبدالله ابن نجار">ابن نَجّار</a>، از جایگاه ویژهٔ علی بن موسی الرّضا یاد کرده‌اند که در سنِ کمتر از بیست سالگی، در مسجد پیامبر بر منبر رفته و فتوا می‌داده‌است.<sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="#cite_note-217"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ابن حجر در اینباره می‌نویسد که رضا، اهل علم و فضل بود که از جهت نسب نیز شرافت داشت.<sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در میان امامان شیعه نیز، تنها چهار امام امکان نشر آزادانه اسلام را پیدا نمودند که علی بن موسی الرّضا آخرین آنان بود. بر اساس گزارشی از یقطینی، وی برای اثبات جایگاه علمی خود نزد برخی از شکاکان به امامتش، به پانزده‌هزار مسئله علمی‌شان پاسخ داده‌است.<sup id="cite_ref-219" class="reference"><a href="#cite_note-219"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وی جلسات علمی تشکیل می‌داد که ویژهٔ شیعیان نبود و بزرگان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="اهل سنت">اهل سنت</a> نیز در این جلسات حاضر می‌شدند.<sup id="cite_ref-220" class="reference"><a href="#cite_note-220"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>آرای کلامی</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="دیدگاه کلامی علی بن موسی الرضا">دیدگاه کلامی علی بن موسی الرضا</a></div> <p>دوران علی بن موسی الرّضا، به‌خاطر قدرت‌نماییِ دو گروه <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87" title="معتزله">معتزله</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB" title="اهل حدیث">اهل حدیث</a>، عصر بحث‌های کلامی بوده‌است. با روی‌کارآمدنِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون</a>، فضای بازی ایجاد شد تا هر گروه، آزادانه دیدگاه مذهبیِ خویش را مطرح نماید و سایر مذاهب، آن را مورد نقد و بررسی قرار دهند. علی بن موسی الرّضا نیز در بین این دو گروه، اقدام به بیان دیدگاهش نمود. این امر سبب شد تا اکثر روایاتی که از علی بن موسی توسط منابع گزارش شده‌اند، در حوزهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم کلام">علم کلام</a> باشد. از مهم‌ترین مسائلی که در این کشمکش‌های کلامی مطرح می‌شد، مسائل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت">امامت</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توحید (اسلام)">توحید</a> بود. علاوه بر این گفتگوهای علمی بین دو مذهب کلامیِ غیرشیعه، شیعیان به‌عنوان مذهبی پرطرفدار، به‌جهت سخت‌گیری‌های حکومت عباسی از امامان خویش، دور بودند و امکان برگزاری جلسات علمی و پرسش و پاسخ با امام خویش را نداشتند. این فاصلهٔ شیعیان با رهبرانِ خویش به‌همراه گرایشِ اهل حدیث به روایات و ترجیحِ هر روایتی بر عقل، سبب شد تا شیعیان نیز همچون اهل حدیث، در معنای حقیقیِ روایاتی دربارهٔ <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="صفات خدا در اسلام">صفاتِ خدا</a> درمانده شوند. همین امور سبب شده بود تا اختلافات کلامی در بین شیعیان رواج یابد؛ به‌گونه‌ای‌که ابی‌نصر بزنطی به علی بن موسی الرّضا از اختلاف شیعیان در مسائلی چون <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1" title="جبر">جَبْر و اختیار</a> و صفات خدا خبر داده‌است. در این بحبوحهٔ کلامی، علی بن موسی با تدارک <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">جلسات مناظره</a>، بیان روایات و اعتقادات و گفتگو با سران مخالفان و دگراندیشان، با اختلافات اعتقادی در تشیع و جامعهٔ اسلامی مبارزه کرد.<sup id="cite_ref-221" class="reference"><a href="#cite_note-221"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با پیدایش معتزله و بیان دیدگاه‌های عقلی و برتری دادنِ عقل بر نقل، مسئلهٔ امامت نیز — که از دیدگاه شیعه، بحثی نقلی است — شکلی عقلی به خود گرفت. شاهدِ این تغییر، داغ شدنِ بحث‌های کلامی در عصر علی بن موسی بود. مأمون نیز با ایجاد آزادیِ نسبی در بیان دیدگاه‌های مختلف، سبب شد تا علی بن موسی برخلاف پدرانش مسئلهٔ امامت را با خیال راحت‌تری تبلیغ و تشریح نماید؛ به‌طوری‌که تا قبل از آن، بحث دربارهٔ امامت تنها مربوط به محافلِ خاصِّ علمی بود، اما در عصر علی بن موسی این بحث‌ها به میان عموم جامعه کشیده شد. ازاین‌رو علی بن موسی در معرفیِ تشیع و امامت به ایرانیان نقش اساسی را عهده‌دار بود.<sup id="cite_ref-222" class="reference"><a href="#cite_note-222"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از مهم‌ترین آرای کلامیِ علی بن موسی الرّضا می‌توان به جایگاه امامت و مسئلهٔ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AB_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" class="mw-redirect" title="حدوث قرآن">حُدوثِ قرآن</a> اشاره کرد که در عصر وی، یکی از بحث‌انگیزترین مباحث <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم کلام">کلامی</a> بوده‌است. وی در زمینهٔ <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" class="mw-redirect" title="خلق قرآن">خلقتِ قرآن</a>، با انکار <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AB" title="برهان حدوث">قدیم بودنِ</a> قرآن، به ریشهٔ این بحثِ کلامی نیز می‌پردازد و بحث بر سر آن را بی‌حاصل می‌داند. او در مقابلِ بحث‌های طولانی و اختلاف‌انگیز بر سر حُدوث و قِدَمِ قرآن، به دقت در مُفاد آیات قرآن توصیه می‌کرده‌است. هرچند احتمال دلایل سیاسی در این پرهیز، داده شده‌است.<sup id="cite_ref-223" class="reference"><a href="#cite_note-223"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وی در مسئلهٔ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توحید (اسلام)">توحید</a> نیز، با استناد به دلایل عقلی همچون <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B8%D9%85" title="برهان نظم">برهان نظم</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%B7%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="شرط‌بندی پاسکال">دلیل شرطی</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AB" title="برهان حدوث">برهان حدوث</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA" title="برهان حرکت">برهان حرکت</a>، به <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="براهین اثبات وجود خدا">اثبات وجود خدا</a> پرداخته‌است.<sup id="cite_ref-224" class="reference"><a href="#cite_note-224"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-225" class="reference"><a href="#cite_note-225"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>مناظره‌ها</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">مناظره‌های علی بن موسی الرضا</a></div> <p>عواملی مانند توسعهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مذاهب اسلامی">مذاهب اسلامی</a>، گسترش سرزمین‌های اسلام، <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نهضت ترجمه">نهضت ترجمه</a> و پراکنشِ آثار یونانی، مصری و ایرانی در سرزمین‌های اسلامی و نیز مشکلات داخلی و خارجی حکومت‌های عباسی، سبب شد تا انقلاب و تحولی در زمینهٔ مناظرات کلامی رخ دهد. این تحول در عصر مأمون به اوج خود رسید و سبب شد تا مأمون با ایجادِ فضایی باز در زمینهٔ آزادی بیان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین متکلمانِ زمان خویش شناخته شود.<sup id="cite_ref-226" class="reference"><a href="#cite_note-226"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با حضور علی بن موسی الرّضا در دربار حکومت، مأمون که علاقه‌مند به علوم مختلفِ ترجمه‌شده به عربی بود؛ مناظرات زیادی را میان علی بن موسی الرّضا و دانشمندانِ دینی و رهبرانِ ادیانِ مختلف — که از سرزمین‌های مختلف به خراسان می‌آمدند — ترتیب می‌داد.<sup id="cite_ref-227" class="reference"><a href="#cite_note-227"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در مقابل، برخی روایاتْ حاکی از این است که قصد اصلیِ مأمون از ترتیب دادنِ این مناظرات، امیدواریِ وی برای تضعیف جایگاه علی بن موسی الرّضا نزد عموم مردم و عالمانِ اقوام و گروه‌های گوناگون بوده‌است.<sup id="cite_ref-228" class="reference"><a href="#cite_note-228"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شاخصه‌های اصلیِ مناظرات علی بن موسی الرّضا را می‌توان در دو بخش کلیِ مناظرات درون‌دینی با محوریت تشریح جایگاه امامان پس از پیامبر اسلام، اثبات امامت علی بن ابی‌طالب و برخی مجادلات کلامی بین شیعه و سنی؛ و مناظرات برون‌دینی با موضوعاتی مانند اثبات توحید، ذات و صفات خدا، کیفیت آفرینش، نفی تشبیه، نفی تجسیم، اثبات نبوت محمد، نفی الوهیتِ عیسی و نفی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AB%D9%84%DB%8C%D8%AB" title="تثلیث">تثلیث</a> دانست.<sup id="cite_ref-229" class="reference"><a href="#cite_note-229"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>برای علی بن موسی تا پیش از سفر به خراسان، مناظراتی گزارش شده‌است، اما اهم مناظرات او که به تفصیل در منابع روایی مورد اشاره قرار گرفته‌اند، مناظرات وی در مقام ولایتعهدی است. این مناظرات عبارتند از: مناظره‌ای با <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AA" title="رأس جالوت">رَأسِ جالوت</a>ِ <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودی</a> بود که سرانجام با پذیرش اسلام رأس جالوت، مناظره به پایان رسید.<sup id="cite_ref-:0_230-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-230"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مناظرهٔ دیگر با <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AB%D9%84%DB%8C%D9%82" title="جاثلیق">جاثلیق</a>ِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="مسیحی">مسیحی</a> داشت که به انکار تثلیث و پذیرش <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توحید (اسلام)">توحید</a> توسط جاثلیق منتهی شد.<sup id="cite_ref-:2_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-231"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مناظره‌ای دیگر با <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%87%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%AF" title="هیربدان هیربد">بزرگِ</a> <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%AF" title="هیربد">هیربَدانِ</a> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="زرتشتی">زَرتُشتی</a> برای علی بن موسی گزارش شده‌است که با بی‌پاسخ ماندن پرسش‌های علی بن موسی، مناظره به سرانجام نرسید. <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="عمران صابی">عِمرانِ صابی</a> دیگر فردی‌است که با وجود گرایش‌های غیراسلامی و غیرتوحیدی، در موضوع توحید و صفات خدا با علی بن موسی وارد مناظره شد و در نهایت با استدلال‌های علی بن موسی، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="شهادتین">شهادتین</a> گفت و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a> را پذیرفت.<sup id="cite_ref-:1_232-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-232"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="سلیمان مروزی">سلیمانِ مَرْوَزی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D9%87%D9%85" title="علی بن محمد بن جهم">علی بن محمد بن جَهْم</a> نیز از افرادی هستند که در موضوعات <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%A7" title="بدا">بَداء</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA" title="عصمت">عصمت</a> پرسش‌هایی را مطرح کردند و با پاسخ‌های علی بن موسی، جلسه را تبدیل به مناظره‌ای کلامی کردند. در پایان هر دو مناظره، سلیمان و علی بن محمد، به اشتباه بودنِ اعتقادشان پی‌بردند.<sup id="cite_ref-233" class="reference"><a href="#cite_note-233"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-234" class="reference"><a href="#cite_note-234"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیهم دائو دربارهٔ گزارش برگزاری و شرکت در مناظرات میان علی بن موسی الرّضا، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلام اسلامی">مُتکلّمانِ</a> مسلمان و چهره‌های برجستهٔ دیگر جوامعِ مذهبی از سوی مأمون، هدف این گزارش‌ها را نشان دادنِ برتریِ علی بن موسی الرّضا از نظر علم و دانش نسبت به خلیفه و دیگر دانشمندانِ مسلمان و رقیبانِ غیرمسلمان ادعا می‌کند و ادامه می‌دهد به‌همین دلیل، تاریخی بودنِ آنها مورد پرسش قرار گرفته‌است، و می‌توان آنها را سرچشمهٔ تلاش برای قرار دادنِ علی بن موسی الرّضا به‌عنوان رقیب در دانشِ زبانزدِ خلیفه در نظر گرفت، همان‌طور که در منابع اهل سنت گزارش شده‌است.<sup id="cite_ref-235" class="reference"><a href="#cite_note-235"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG/220px-Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG" decoding="async" width="220" height="374" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG/330px-Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Al-Risalah_al-Dhahabiah.JPG 2x" data-file-width="348" data-file-height="591" /></a><figcaption>برگی از <i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="رساله ذهبیه">رساله ذهبیه</a></i> منسوب به علی بن موسی الرضا که با عنوان <i>طب الرضا</i> تصحیف شده‌است.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آثار"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1"></span>آثار</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="کتابشناسی علی بن موسی الرضا">کتابشناسی علی بن موسی الرضا</a></div> <dl><dt>رسالهٔ ذهبیه</dt></dl> <p><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="رساله ذهبیه">رسالهٔ ذَهَبیّه</a></i> یا <i>طِبُّ الرِّضا</i>، رساله‌ای در طب و حفظ سلامتی است که به‌دستور مأمون و به‌قلم علی بن موسی الرّضا نوشته شده‌است.<sup id="cite_ref-236" class="reference"><a href="#cite_note-236"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-237" class="reference"><a href="#cite_note-237"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این کتاب که رسالهٔ ذهبیّه<sup id="cite_ref-238" class="reference"><a href="#cite_note-238"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> نام گرفته، دربارهٔ پزشکی است و چون به‌دستور مأمون آن را با آب طلا نوشته‌اند، یکی از گران‌بهاترین رساله‌های پزشکی است.<sup id="cite_ref-239" class="reference"><a href="#cite_note-239"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در این رساله مطالبی دربارهٔ تعدیل طعام، تدبیر حمام و اصلاح بدن و حفظ بدن از امراض، جهت بهره‌مندی از سلامتی کامل آمده‌است.<sup id="cite_ref-240" class="reference"><a href="#cite_note-240"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سندیتِ این کتاب، ابهاماتی وجود دارد که اعتبارش را مورد تردید و خدشه قرار داده‌است؛ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="محمدباقر مجلسی">محمدباقر مجلسی</a><sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="سید عبدالله فاطمی‌نیا">سید عبدالله فاطمی‌نیا</a><sup id="cite_ref-242" class="reference"><a href="#cite_note-242"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد عباديانی (صفحه وجود ندارد)">محمد عباديانی</a><sup id="cite_ref-243" class="reference"><a href="#cite_note-243"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از جمله کسانی اند که به اعتبار این کتاب به دیدهٔ تردید نگریسته اند. </p> <dl><dt>فقه الرضا</dt></dl> <p><i><a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="فقه الرضا">فِقْهُ الرِّضا</a></i> کتاب دیگری است که منتسب به علی بن موسی الرّضا است. این کتاب تا سدهٔ دهم هجری قمری ناشناخته بود. <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="محمدباقر مجلسی">محمدباقر مجلسی</a> و پدرش آن را معتبر اعلام کردند. بااین‌حال بیشتر علمای شیعه در اعتبار این کتاب تردید دارند.<sup id="cite_ref-244" class="reference"><a href="#cite_note-244"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>صحیفة الرضا</dt></dl> <p><i><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C%D9%87" title="صحیفه رضویه">صَحیفَةُ الرِّضا</a></i> مجموعه‌ای از ۲۴۰ حدیث منتسب به علی بن موسی الرّضا است که به‌وسیلهٔ عبدالله بن احمد بن عامر روایت شده که او آنها را از پدرش احمد و پدرش از علی بن موسی الرّضا در سال ۱۹۴ ه.ق در مدینه شنیده‌است.<sup id="cite_ref-245" class="reference"><a href="#cite_note-245"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی از روات این اثر را <i>مسندالرضا</i> نامیدند و به‌عقیدهٔ قرشی، این نام به موضوع کتاب — که دربرگیرنده روایاتی از پیامبر اسلام و سایر امامان شیعه است — نزدیک‌تر است.<sup id="cite_ref-246" class="reference"><a href="#cite_note-246"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>عیون اخبار الرضا</dt></dl> <p><i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عُیُونُ اَخبارَ الرِّضا</a></i> کتابی است که نویسندهٔ آن، اِبنِ بابِوَیْه، معروف به <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82" title="شیخ صدوق">شیخ صدوق</a>، هر چیزی را که دربارهٔ علی بن موسی الرّضا روایت شده، گردآوری کرده‌است. مناظرات دینی و احادیثی که از علی بن موسی نقل شده، چراییِ انتخاب نامِ وی، روایات مربوط به درگذشت و معجزاتی که در <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرمش</a> واقع شده، از موضوعات این کتاب است.<sup id="cite_ref-247" class="reference"><a href="#cite_note-247"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در این کتاب، رساله‌های مختصری نیز از علی بن موسی نقل شده‌است.<sup id="cite_ref-248" class="reference"><a href="#cite_note-248"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="در_دیدگاه‌ها"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.AF.DB.8C.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>در دیدگاه‌ها</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دیدگاه_اهل_سنت"><span id=".D8.AF.DB.8C.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D9.87_.D8.A7.D9.87.D9.84_.D8.B3.D9.86.D8.AA"></span>دیدگاه اهل سنت</h3></div> <p>منابع زندگی‌نامه‌ایِ اهل سنت، علی بن موسی الرّضا را به‌عنوان یکی از راویان احادیث ذکر کرده‌اند. گفته می‌شود که تعدادی از محققان حدیثِ <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="سنی">عامّه</a>، گزارش‌هایی دارند که از او حدیث نقل شده‌است؛ اما نام راویان، ذکر نشده و بااین‌حال ازجمله روایاتِ عامه از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a> است. به‌عنوان یک امامِ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="امامیه">امامی</a> که ادعای یگانگیِ مرجعیت مذهبی را دارد و اعتبار روایات نبویِ منتسب به حوزهٔ <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="فهرست صحابه محمد">صحابهٔ پیامبر</a> را به‌رسمیت نمی‌شناسد، علم علی بن موسی الرّضا در نظر هم‌فکرانِ اهلِ عامه‌اش مشکوک بود.<sup id="cite_ref-249" class="reference"><a href="#cite_note-249"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="واقدی">واقِدی</a>، از علی بن موسی به‌عنوان یک راوی که از پدر و عموهایش نقل حدیث کرده‌است یاد می‌کند.<sup id="cite_ref-250" class="reference"><a href="#cite_note-250"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-251" class="reference"><a href="#cite_note-251"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-252" class="reference"><a href="#cite_note-252"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ مادلونگ، واقدی اگرچه او را به‌عنوان «ثِقه» یعنی «راویِ مورد اعتماد» توصیف می‌کند، اما اهل سنت در مدینه آشکارا از او دوری می‌کردند و پیروان و راویان حدیث از او، تنها شیعیان بودند.<sup id="cite_ref-253" class="reference"><a href="#cite_note-253"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از سوی دیگر، دانشمندان عامّه نمی‌توانند هیچ مانعی در برابر نقل حدیث از او یا علیهِ اعتبار او دربارهٔ روایاتی که او در زمانِ حضورش در خراسان به‌عنوان ولیعهد نقل کرده، بیابند؛ از دیدگاه آنان، پذیرشش به‌عنوان ولیعهدِ مأمون بدین معنی بود که برخلاف ادعای پیروانِ امامیهٔ خود، وی مدعیِ مقامِ امامیه نبوده‌است. در حقیقت، به‌نظر می‌رسد که آنان او را به‌عنوان یک راویِ برجسته به‌واسطهٔ تقوایش در علمش و نسبش از پیامبر، مورد توجه قرار داده‌اند. بااین‌حال، با توجه به احترامِ مستمر نسبت به علی بن موسی الرّضا به‌عنوان امامِ امامیه و توسعهٔ بدنهٔ احادیث امامیه بر پایهٔ اعتبارِ وی، بعدها دانشمندان سنی به‌وضوح بی‌میل بودند که او را به‌عنوان یکی از اولیاءشان مورد توجه قرار دهند. بیهم دائو در دانشنامهٔ اسلام می‌گوید ازاین‌رو، بعضی از اهل سنت این دیدگاه را بیان کردند که او همیشه یک راویِ قابل‌اعتماد نیست؛ درحالی‌که بعضی دیگر از اهل سنت، با احترامِ بیشتری نسبت به جایگاهش رفتار می‌کردند و گفتند که نقصِ مربوط به روایات او، از راویانِ او سرچشمه می‌گیرد. بااین‌وجود، آنان همچنان از او به‌عنوان مردِ تقوا و علم یاد می‌کردند، و حتی منابعی از اهل سنت مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="ابن صباغ مالکی">ابن صَبّاغ مالکی</a> در <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9" title="الفصول المهمه فی معرفة احوال الائمة">اَلْفُصولُ الْمُهِمَّة</a></i> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="فضل بن روزبهان خنجی">فضل بن روزبهان خُنجی</a> در <i>وَسیلةُ الْخادم اِلَی الْمَخدوم</i>، به پیروی از شیعه، از درگذشت وی به‌عنوان شهادت یاد کرده‌اند.<sup id="cite_ref-254" class="reference"><a href="#cite_note-254"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-255" class="reference"><a href="#cite_note-255"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-256" class="reference"><a href="#cite_note-256"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">جعفریان</a> از گروهی از دانشمندان اهل سنت یاد می‌کند که تا سدهٔ ششم هجری قمری به زیارت مدفن علی بن موسی الرّضا رفته‌اند و این واقعه را دلیل بر محبوب بودنِ علی بن موسی نزد اهل سنت دانسته‌است.<sup id="cite_ref-257" class="reference"><a href="#cite_note-257"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در برخی منابع اهل سنت همچون <i>الفصول المهمه</i>،<sup id="cite_ref-258" class="reference"><a href="#cite_note-258"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i>نورُالْاَبصار</i> اثر شَبْلَنْجی،<sup id="cite_ref-259" class="reference"><a href="#cite_note-259"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <i>الصّواعق المحرقة</i>،<sup id="cite_ref-260" class="reference"><a href="#cite_note-260"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> موارد خارق‌العاده‌ای چون پیشگویی‌ها و صحبت به زبان‌های مختلف اشاره شده‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دیدگاه_شیعه"><span id=".D8.AF.DB.8C.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D9.87_.D8.B4.DB.8C.D8.B9.D9.87"></span>دیدگاه شیعه</h3></div> <dl><dt>زیدیه</dt></dl> <p>دربارهٔ شیعیانِ <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">زِیْدیّه</a>، گفته می‌شود که گروهی از آنان علی بن موسی الرّضا را به‌عنوان امام، پس از انتصاب از سوی مأمون به‌رسمیت شناختند، اما پس از درگذشت علی بن موسی الرّضا دوباره به زیدیه بازگشتند. دربارهٔ دیگران از زیدیه — که از سوی طبری به‌عنوان «کوفیانِ شیعی» یاد می‌شوند، اما دیدگاه‌هایشان به‌صورت زیدی قابل تشخیص است — گزارش کرده‌اند که علی بن موسی الرّضا را به‌عنوان جانشینِ مأمون به‌رسمیت نمی‌شناسند و گفته‌اند که اگر او مدعیِ خلافت باشد، او را به‌رسمیت خواهند شناخت، آنچنانکه هر علویِ دیگری را به‌رسمیت می‌شناسند.<sup id="cite_ref-261" class="reference"><a href="#cite_note-261"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>شیعهٔ دوازده امامی</dt></dl> <p><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B2%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="خیرالدین زرکلی">خیرالدّین زِرِکْلی</a> در توصیف علی بن موسی از دیدگاه <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">شیعیان</a>، می‌نویسد که: «علی بن موسی الرّضا، ثامِنُ الْاَئِمّه از ائمهٔ دوازده‌گانه است.»<sup id="cite_ref-262" class="reference"><a href="#cite_note-262"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-263" class="reference"><a href="#cite_note-263"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> جایگاه ویژهٔ امامان شیعه از منظر تقدّسِ مذهبی، سبب شده‌است تا هر آنچه به آنان منسوب باشد، از نظر شیعیان مورد احترام و حائز اهمیت واقع شود.<sup id="cite_ref-264" class="reference"><a href="#cite_note-264"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آثار مربوط به علی بن موسی الرّضا خصوصاً پس از سفر او به ایران — اعم از چشمه‌ها، قدمگاه‌ها، حمام و مسجدهای منسوب به وی — از جمله اماکن مقدس برای شیعیانش محسوب می‌شود.<sup id="cite_ref-265" class="reference"><a href="#cite_note-265"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> روایات شیعه، معجزات بسیاری را به علی بن موسی الرّضا نسبت می‌دهند که نشان‌دهندهٔ آگاهیَش از مرگ و رویدادهای دیگر، تواناییش در خواندنِ ذهنِ ملاقات‌کنندگان، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8" title="تعبیر خواب">تعبیرِ خواب</a>، ضربه‌زدن به زمین و خارج‌کردنِ شمشِ طلا از آن، قدرت شفابخشیِ او، آگاهیش از زبان‌های همهٔ انسان‌ها و حیوانات و برآورده‌شدنِ دعاهایش هستند.<sup id="cite_ref-266" class="reference"><a href="#cite_note-266"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین روایات فراوانی در منابع شیعی، از فضیلتِ زیارت <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">مرقد علی بن موسی</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a> یاد کرده‌اند. در این دسته از روایات، مواردی چون بخشش گناهان، در امان ماندن از آتش جهنم و ثوابِ زیارت پیامبر اسلام از پاداش‌های زیارت مرقد علی بن موسی گزارش شده‌است.<sup id="cite_ref-267" class="reference"><a href="#cite_note-267"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شهرستانی از صدوق، محدث شیعه، در <i>عیون اخبار الرّضا</i>، روایتی در فضیلت زیارت علی بن موسی الرّضا نقل کرده‌است که بر اساس آن، زیارت علی بن موسی بر زیارت تمامِ امامان شیعه از جمله <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a> برتری دارد.<sup id="cite_ref-268" class="reference"><a href="#cite_note-268"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%DA%A9%D9%85%D9%BE%D9%81%D8%B1" title="انگلبرت کمپفر">انگلبرت کمپفر</a> — پزشک و جهانگرد آلمانی در سدهٔ هفدهم میلادی — ضمن اشاره به علاقهٔ شدید شیعیان به زیارت علی بن موسی الرّضا، می‌نویسد که اعتقاد این زائران، شفای بیماران به‌واسطهٔ توسل به علی بن موسی است. کثرتِ زائران سبب شده‌است تا <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="نیکولای خانیکوف">نیکولای خانیکوف</a> — خاورشناس روس‌تبارِ سدهٔ نوزدهم — در سفرنامهٔ خویش بنویسد: «با وجود گذشتِ هزار سال از درگذشت علی بن موسی، او هنوز در دنیا شرکتِ فعال دارد.» وی همچنین در توصیف زائرانِ بسیارِ علی بن موسی، تعداد غذاهای طبخ‌شده در آشپزخانهٔ حضرتیِ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم امام رضا</a> را تدارک‌شده برای پنجاه‌هزار نفر دانسته‌است؛ این درحالی است که جمعیت مشهدِ آن روزگار، شصت‌هزار نفر بوده‌است.<sup id="cite_ref-269" class="reference"><a href="#cite_note-269"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در دوران امامت علی بن الحسین تا جعفر صادق و با سیاست‌های اجرایی آنان، مسئلهٔ عزاداری برای امامان شیعه و به‌ویژه حسین بن علی، امری مُسَجَّل نزد شیعیان محسوب شده‌بود. موسی کاظم و علی بن موسی نیز این امرِ ثابت را تحکیم بخشیدند و شیعیان را به برپاییِ مراسم عزا و بزرگداشت امامانِ شیعه دعوت می‌کردند.<sup id="cite_ref-270" class="reference"><a href="#cite_note-270"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نزد_صوفیه"><span id=".D9.86.D8.B2.D8.AF_.D8.B5.D9.88.D9.81.DB.8C.D9.87"></span>نزد صوفیه</h3></div> <p>در سنّتِ <a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87" title="صوفیه">صوفیّه</a>، علی بن موسی الرّضا به‌عنوان الگوی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%87%DB%8C%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="پرهیزگاری">زُهد</a> تلقی می‌شود و در برخی از <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81" title="فهرست طریقت‌های تصوف">سلسله‌ها</a>، وی به‌عنوان پیوندی در زنجیره‌ای از اجازه برای انتقالِ دانشِ عرفانی از پیامبر شناخته می‌شود. بیهم دائو در <i>دانشنامهٔ اسلام</i> گزارش می‌کند اعتقاد بر این است که وی، دانشِ خود را به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%AE%DB%8C" title="معروف کرخی">معروفِ کَرْخی</a> (د. ۲۰۰ ه.ق/۸۱۵–۸۱۶ م)، از عارفان مشهور نخستین، هنگام مواجهه‌هایش در بغداد منتقل کرده‌است؛ اما بااین‌حال در ادامهٔ گزارشَش می‌گوید بعید است که علی بن موسی الرّضا از این شهر بازدید کرده باشد، و احتمالاً کلِ روایت راجع به تَصَوُّفِ او ساختگی است.<sup id="cite_ref-271" class="reference"><a href="#cite_note-271"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-272" class="reference"><a href="#cite_note-272"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="در_آثار_فرهنگی"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D9.81.D8.B1.D9.87.D9.86.DA.AF.DB.8C"></span>در آثار فرهنگی</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آثار_ادبی_و_هنری"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C_.D9.88_.D9.87.D9.86.D8.B1.DB.8C"></span>آثار ادبی و هنری</h3></div> <p>شاعران شیعی، به‌خاطر ارادت و محبت‌شان به امامان و اهل بیت‌شان، و همین‌طور با توجه به آموزه‌های اسلامی، نسبت به سرودنِ شعر دربارهٔ امامان شیعه، اهتمام ویژه‌ای نشان داده‌اند. علی بن موسی الرّضا نیز به‌عنوان هشتمین امامِ شیعیان دوازده امامی، جایگاه ویژه‌ای دارد و شاعران نسبت به رثا، مدح و نوحهٔ او، خود را ملزم دانسته‌اند. سرودن در مدح امامانِ شیعه، منحصر به منابع و شاعران شیعی نبوده و در دیوان دیگر شاعران نیز، اشعاری در مدح و فضیلت بزرگان اسلام گزارش شده‌است. بااین‌حال تا پیش از <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دودمان صفویان">صَفَویان</a>، در این زمینه اشعارِ زیادی وجود ندارد، زیرا تعصباتِ مذهبیِ سده‌های پنجم و ششمِ هجری قمری، سبب شد تا این اشعارْ ثبت و ضبط نشوند یا دستخوشِ تحریف قرار گیرند.<sup id="cite_ref-273" class="reference"><a href="#cite_note-273"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شاعرانی چون <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سنایی">سَنایی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86" title="ابن یمین">ابن یَمین</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="وصاف شیرازی">وصالِ شیرازی</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="حسن کاشی">حسن کاشی</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C" title="وحشی بافقی">وحشیِ بافْقی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="ابن حسام خوسفی">ابن حسام خوسْفی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جامی">عبدالرّحمنِ جامی</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%DB%8C%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="حزین لاهیجی">حَزینِ لاهیجی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="عبدالجواد ادیب نیشابوری">ادیبِ نیشابوری</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ادیب‌الممالک فراهانی">ادیبُ الْمَمالِک</a> از شاعرانی هستند که در مدح علی بن موسی الرّضا اشعاری سروده‌اند.<sup id="cite_ref-274" class="reference"><a href="#cite_note-274"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از معروفترین و قدیمی‌ترین اشعاری که دربارهٔ علی بن موسی الرّضا سروده شده، سرودهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D9%84_%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="دعبل خزاعی">دِعبِلِ خُزاعی</a> است. دعبل که شیعه بود، برای دیدار با علی بن موسی راهی مرو شد و در دیداری که با وی داشت، شعری مفصل سرود که به «<a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%87" title="قصیده تائیه">قَصیدهٔ تائیه</a>» یا «مَدارِسُ الْآیات» مشهور شد. این شعر در مدح پیامبر اسلام، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="دوازده امام">امامانِ شیعه</a> و ابراز اعتقادات شیعی بود.<sup id="cite_ref-275" class="reference"><a href="#cite_note-275"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سرودن شعر با زمینه‌های سیاسی–مذهبی از دیگر فرهنگ‌های عامیانه محسوب می‌شد. <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84" title="نسیم شمال">نسیم شمال</a> در ماجرای <a href="/wiki/%D8%A8%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7_%D9%82%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بمباران حرم امام رضا توسط قوای روس">بمباران حرم امام رضا توسط قوای روس</a>، شعر «با آل علی هر که درافتاد برافتاد» را سرود و در آن به بیان برخی از القاب علی بن موسی الرضا پرداخت:<sup id="cite_ref-276" class="reference"><a href="#cite_note-276"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482291">.mw-parser-output .b{text-align:justify;text-align-last:justify;border:0}.mw-parser-output .beyt{white-space:nowrap}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482256">.mw-parser-output .nastaliq{line-height:200%;font-size:150%;font-family:IranNastaliq,"Urdu Emad Nastaleeq","Noto Nastaliq Urdu","Urdu Typesetting","Jameel Noori Nastaleeq","Nafees Nastaleeq","Nafees Nastaleeq v1.01",Nafees,"Pak Nastaleeq","PDMS_Jauhar",sans-serif;text-justify:inter-word;font-weight:normal}.mw-parser-output .nastaliq .b{text-justify:inter-word}</style><div class="poem"><table class="" style="margin: 0 auto;"> <tbody><tr><td class="b"><span class="beyt">این قبر غریب‌الغربا، خسرو طوس است</span></td><td style="width:2em;"></td><td class="b"><span class="beyt">این قبر معین‌الضعفا، شمس شموس است</span></td></tr> <tr><td class="b"><span class="beyt">خاک در او ملجاء ارواح و نفوس است</span></td><td style="width:2em;"></td><td class="b"><span class="beyt">باید زره صدق بر این خاک درافتاد</span></td></tr> <tr><td class="b" colspan="3"><div class="beyt" style="width: 50%; margin: 0 auto; text-align-last: center">با آل علی هر که درافتاد برافتاد</div></td></tr> </tbody></table></div> <p>در زمینه هنرشناسی نیز، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمود بستانی (صفحه وجود ندارد)">محمود بستانی</a> در کتاب <i>تاریخُ الْاَدَبِ الْعَرَبی فی ضَوءِ الْمَنهَجِ الْاسلامی</i>، به بررسی چند نمونه از تصویرآفرینی در کلام علی بن موسی الرّضا پرداخته، و با بیان عناصر هنری و فکری، بخشی از کتابش را به این مبحث اختصاص داده‌است.<sup id="cite_ref-277" class="reference"><a href="#cite_note-277"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آثار_تجسمی"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D8.AA.D8.AC.D8.B3.D9.85.DB.8C"></span>آثار تجسمی</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Historical_and_descriptive_account_of_Persia,_from_the_earliest_ages_to_the_present_time-_with_a_detailed_view_of_its_resources,_government,_population,_natural_history,_and_the_character_of_its_(14579777167).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Historical_and_descriptive_account_of_Persia%2C_from_the_earliest_ages_to_the_present_time-_with_a_detailed_view_of_its_resources%2C_government%2C_population%2C_natural_history%2C_and_the_character_of_its_%2814579777167%29.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Historical_and_descriptive_account_of_Persia%2C_from_the_earliest_ages_to_the_present_time-_with_a_detailed_view_of_its_resources%2C_government%2C_population%2C_natural_history%2C_and_the_character_of_its_%2814579777167%29.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Historical_and_descriptive_account_of_Persia%2C_from_the_earliest_ages_to_the_present_time-_with_a_detailed_view_of_its_resources%2C_government%2C_population%2C_natural_history%2C_and_the_character_of_its_%2814579777167%29.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="3432" data-file-height="2032" /></a><figcaption>نقاشی قدیمی مربوط به ۱۸۲۲ م، اثری از <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%B1" title="جیمز بیلی فریزر">جیمز بیلی فریزر</a> پس از سفر به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a> و پذیرش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">آئین اسلام</a><sup id="cite_ref-278" class="reference"><a href="#cite_note-278"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>از جمله آثار تجسمیِ مرتبط با علی بن موسی الرّضا، نقاشی <i>ضامن آهو</i> اثر <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%B4%DA%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="محمود فرشچیان">محمود فرشچیان</a> است.<sup id="cite_ref-279" class="reference"><a href="#cite_note-279"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> فرشچیان نقاشی دیگری را با نام <i>ضامن آهو ۲</i> طراحی، و در سال ۱۳۸۹ رونمایی و به موزهٔ آستان قدس اهدا کرد.<sup id="cite_ref-280" class="reference"><a href="#cite_note-280"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از سال ۱۳۸۲، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="جشنواره بین‌المللی امام رضا">جشنوارهٔ فرهنگی هنری امام رضا</a> هرساله برگزار می‌شود و علاقه‌مندان، آثار خود را جهت نمایش و معرفی به این جشنواره ارسال می‌کنند.<sup id="cite_ref-281" class="reference"><a href="#cite_note-281"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۱۳۹۳، از کتابی با عنوان <i>یا ضامن آهو</i> رونمایی شد. موضوعِ این کتاب، جمع‌آوری آثار گوناگون تجسمی در حوزه‌های خوشنویسی، نگارگری و عکاسی با محوریتِ علی بن موسی الرّضا است.<sup id="cite_ref-282" class="reference"><a href="#cite_note-282"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آثار_نمایشی"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D9.86.D9.85.D8.A7.DB.8C.D8.B4.DB.8C"></span>آثار نمایشی</h3></div> <p>اولین اثر نمایشی با موضوع علی بن موسی الرضا، مستند <i>یا ضامن آهو</i> ساختهٔ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="پرویز کیمیاوی">پرویز کیمیاوی</a> است. این مستند به‌سال ۱۳۵۰ ه.ش برای به‌نمایش درآوردنِ حس و حالِ زائران علی بن موسی الرّضا در حرم امام رضا تولید شده‌است. پس از آن <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D9%81%D8%AE%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="مهدی فخیم‌زاده">مهدی فخیم‌زاده</a> مجموعه‌ای تلویزیونی را با نام <i><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="ولایت عشق">ولایت عشق</a></i> در سال ۱۳۷۶ ه.ش ساخت و به روی آنتن <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%DB%8C%DA%A9" title="شبکه یک">شبکه یک</a> تلویزیون جمهوری اسلامی ایران بُرد. این مجموعه با موضوع سفر علی بن موسی الرّضا به مرو و ولایتعهدی و درگذشت علی بن موسی الرّضا ساخته‌شده‌است. عنوان‌بندیِ این فیلم با صدای <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="محمد اصفهانی">محمد اصفهانی</a> و آهنگسازیِ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DA%A9_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="بابک بیات">بابک بیات</a> همراه بود که بعدها با نام آلبوم <i><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82_(%D8%A2%D9%84%D8%A8%D9%88%D9%85)" title="ولایت عشق (آلبوم)">ولایت عشق</a></i>، به‌صورت جداگانه منتشر شد.<sup id="cite_ref-283" class="reference"><a href="#cite_note-283"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-284" class="reference"><a href="#cite_note-284"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-285" class="reference"><a href="#cite_note-285"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منبع‌شناسی"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A8.D8.B9.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>منبع‌شناسی</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:QoranQomMuseum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/QoranQomMuseum.jpg/416px-QoranQomMuseum.jpg" decoding="async" width="416" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/QoranQomMuseum.jpg/624px-QoranQomMuseum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/QoranQomMuseum.jpg/832px-QoranQomMuseum.jpg 2x" data-file-width="1591" data-file-height="531" /></a><figcaption>قرآنی خطی منسوب به علی بن موسی الرّضا، نگاه‌داری‌شده در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C" title="موزه‌های آستان قدس رضوی">موزهٔ آستان قدس رضوی</a></figcaption></figure><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744652"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="کتابشناسی علی بن موسی الرضا">کتابشناسی علی بن موسی الرضا</a></div> <p>در زمینهٔ کتابشناسی علی بن موسی الرّضا، <i>گزیدهٔ کتاب‌شناسیِ امام رضا (ع)</i> تألیفِ هادی ربانی را می‌توان یاد کرد.<sup id="cite_ref-286" class="reference"><a href="#cite_note-286"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="میرزا علی احمدی میانجی">احمدی میانجی</a> در کتابش، <i>مکاتیبُ الْاِمامِ الرّضا</i>، به جمع‌آوری نامه‌ها، دست‌نوشته‌ها و املاهای علی بن موسی الرضا در لابه‌لای منابع مختلف پرداخته‌است. این اثر در ۲۲۴ صفحه، شامل دویست نامه و دست‌نوشته در موضوع‌های مختلف اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، فقهی، اخلاقی، ادعیه و طب است.<sup id="cite_ref-287" class="reference"><a href="#cite_note-287"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دربارهٔ زندگی علی بن موسی فراتر از گزارش‌های شیعهٔ امامی، اطلاعاتِ بسیار اندکی به‌دست آمده که عمدتاً گزارش‌هایی متأخر و با ماهیتِ شرح‌حالی هستند و مربوط به دورهٔ مواجههٔ وی با مأمون است که با <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="مناظرات علی بن موسی الرضا">مناظراتِ علمی</a> پررنگ شده‌است.<sup id="cite_ref-288" class="reference"><a href="#cite_note-288"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="منابع_اولیه"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9_.D8.A7.D9.88.D9.84.DB.8C.D9.87"></span>منابع اولیه</h3></div> <p>از مهم‌ترین‌شان منابع اولیه که به تاریخ عمومی عصر زندگی علی بن موسی الرضا می‌پردازند می‌توان به <i>سیرهٔ</i> <a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AC%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="أبان بن عثمان بجلی">ابان بن عثمان بَجَلی</a> (د. حدود ۱۷۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="طبقات الکبری">طَبَقاتُ الْکُبریٰ</a></i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%B9" title="محمد بن سعد بن منیع">محمد بن سعد بن منیع</a> (درگذشته ۲۳۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81" title="المعارف">اَلْمَعارِف</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%82%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="ابن قتیبه">اِبن قُتَیْبه</a> (د. ۲۷۶ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="انساب الاشراف">اَنسابُ الْاَشراف</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B0%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="احمد بلاذری">احمد بَلاذُری</a> (د. ۲۷۸–۲۷۹ ه.ق)، <i>تاریخ خلفا</i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AC%D9%87" title="ابن ماجه">ابن ماجه</a> (د. ۲۷۳ یا ۲۸۳ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" class="mw-redirect" title="تاریخ بغداد (کتاب)">تاریخ بغداد</a></i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B7%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1" title="ابن طیفور">ابن طَیْفور</a> (د. ۲۸۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="اخبار الطوال">اَخبارُ الطِّوال</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AD%D9%86%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابوحنیفه دینوری">ابوحَنیفهٔ دینْوَری</a> (د. ۲۸۲ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="تاریخ یعقوبی">تاریخ یعقوبی</a></i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="احمد یعقوبی">احمد یعقوبی</a> (د. ۲۸۴ ه.ق)، <i>اَخبارُ الدُّولَةِ الْعَبّاسیَّة</i> منسوب به احمد بن اسماعیل بَجَلی قمی (اوایل سدهٔ چهارم هجری قمری) اشاره کرد.<sup id="cite_ref-289" class="reference"><a href="#cite_note-289"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-290" class="reference"><a href="#cite_note-290"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="منابع_ثانویه"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9_.D8.AB.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D9.87"></span>منابع ثانویه</h3></div> <p>مهم‌ترین منابع ثانویهٔ تاریخ عمومی عصر زندگی علی بن موسی الرضا عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="تاریخ طبری">تاریخ طبری</a></i> اثر <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="محمد بن جریر طبری">محمد بن جریر طبری</a> (د. ۳۱۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD" title="الفتوح">اَلْفُتوح</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B9%D8%AB%D9%85" title="ابن اعثم">ابن اَعثَم کوفی</a> (د. حدود ۳۱۴ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%88_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="الوزراء و الکتاب">اَلوُزَراء و الْکُتّاب</a></i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%81%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد بن عبدوس کوفی جهشیاری">محمد بن عبدوس کوفی جَهْشَیاری</a> (د. ۳۲۱ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D9%88_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1" class="mw-redirect" title="مروج الذهب و معادن الجوهر">مُرُوجُ الذَّهَب و مَعادِنُ الجَوهَر</a></i> و <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="التنبیه و الاشراف">اَلتَّنبیهُ و الْاِشراف</a></i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابوالحسن علی بن حسین مسعودی">مسعودی</a> (د. ۳۴۶ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A1_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" class="mw-redirect" title="البدء و التاریخ">اَلْبَدْءِ و التّاریخ</a></i> (نوشته در سال ۳۵۵ ه.ق) اثر <a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="مطهر بن طاهر مقدسی">مُطَّهَر بن طاهِر مَقْدِسی</a> (سدهٔ چهارم هجری قمری)، <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مقاتل الطالبیین">مَقاتِلُ الطّالِبیّین</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابوالفرج اصفهانی">ابُوالْفَرَج اصفهانی</a> (د. ۳۵۶ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85%DB%8C" title="تاریخ بلعمی">تاریخ بلعمی</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85%DB%8C" title="بلعمی">ابوعلی محمد بن بَلعَمی</a> (د. ۳۶۳ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="زین‌الاخبار">زَیْنُ‌الْأخبار</a></i> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="گردیزی">گردیزی</a> (سدهٔ پنجم هجری قمری)، اسماء الخلفاء <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B2%D9%85" title="ابن حزم">ابن حَزْم</a> (د. ۴۵۶ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5%D8%B5" title="مجمل التواریخ و القصص">مُجمَلُ التَّواریخ و الْقَصَص</a></i> (نوشته به سال ۵۲۰ ه.ق)، <i>اَلْاَنباءُ فی تاریخِ الْخُلَفاء</i> علی بن محمد عِمرانی (د. حدود ۵۶۹ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D9%85_%D9%81%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85" title="المنتظم فی تاریخ الملوک والامم">اَلْمُنتَظَم فی تاریخِ الْمُلوکِ والْاُمَم</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="ابن جوزی">ابن جوزی</a> (د. ۵۸۷ ه.ق)، <i>اَلْاِکتفاءُ فی اَخبارِ الْخُلَفاء</i> از ابن کردبوس تونسی (د. پیرامون ۶۰۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="الکامل فی التاریخ">اَلْکامِلُ فِی التّاریخ</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="عزالدین ابن اثیر">ابن اَثیر</a> (د. ۶۳۰ ه.ق)، <i>تاریخُ الْاِسلام</i> از <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="شمس‌الدین ذهبی">شمس‌الدین ذَهَبی</a> (د. ۷۴۸ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%A1_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A8%D8%B1" title="العبر و دیوان المبتداء و الخبر">اَلْعِبَر و دیوانِ الْمُبتَدَإِ و الْخَبَر فی أیّامِ الْعَرَبِ و الْعَجَمِ و الْبَربَر</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86" title="ابن خلدون">ابن خَلدون</a> (د. ۸۰۸ ه.ق)، <i>تاریخُ الْخُلَفاء</i> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B7%DB%8C" title="جلال‌الدین سیوطی">سُیوطی</a> (. ۹۱۱ ه.ق).<sup id="cite_ref-291" class="reference"><a href="#cite_note-291"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-292" class="reference"><a href="#cite_note-292"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تاریخ‌های_مذهبی"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.B0.D9.87.D8.A8.DB.8C"></span>تاریخ‌های مذهبی</h3></div> <p>منبع‌شناسی آثار دربارهٔ علی بن موسی الرضا در چند دسته بخش‌بندی می‌شوند: </p><p>نخستین گروه تاریخ‌نگاری‌ها، دربارهٔ دوازده امام شیعه است که از میانهٔ سدهٔ سوم هجری قمری به بعد نوشته شده‌اند. این آثار دربردارندهٔ اطلاعات سال تولد و درگذشت و شرح‌حالی کوتاه از امامان است. بعضی از این آثار عبارتند از: <i>تاریخُ اَهلِ الْبَیْت</i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%B6%D9%85%DB%8C" title="نصر بن علی جهضمی">نَصْر بن علی جَهْضَمی</a> (د. ۲۵۰ ه.ق)، <i>تاریخُ الْاَئِمَّة</i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%84%D8%AC" title="ابن ابی‌الثلج">اِبنِ اَبِی‌الثَّلْج بغدادی</a> (د. ۳۲۵ ه.ق)، <i>اَلْمَوالید</i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%A8" title="ابن شهرآشوب">ابن شهرآشوب</a> و <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="الکافی">اَلْکافی</a></i> اثر <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلینی">کُلَیْنی</a> (د. ۳۲۸ ه.ق) است. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="الارشاد">اَلْإرشاد</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="شیخ مفید">شیخ مفید</a> (د. ۴۱۳ ه.ق) از آثار مهم دربارهٔ زندگی‌نامه‌نویسی امامان شیعه است. دیگر اثر در این زمینه، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اعلام الوری">إعْلامُ الْوَریٰ</a></i> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="شیخ طبرسی">فضل بن حسن طَبْرِسی</a> (د. ۵۴۸ ه.ق) است که از نظر علمی مورد اطمینان و دقیق است. آثار مهم دیگر در این زمینه عبارتند از: کتاب <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%A8_%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="مناقب آل ابی‌طالب">مَناقِبُ آلِ ابی‌طالب</a></i> از ابن شهرآشوب (د. ۵۸۸ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B6%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%86" title="روضةالواعظین">رُوضَةُالْواعِظین</a></i> از <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فتال نیشابوری">فَتّال نیشابوری</a> (د. ۵۰۸ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87" title="کشف الغمه فی معرفه الائمه">کَشْفُ الْغُمَّة فی مَعرِفَةِ الأئِمَّة</a></i> از <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="علی بن عیسی اربلی">علی بن عیسی اِربِلی</a> (د. ۶۹۲ ه.ق)، <i>اَلدُّرُّ النَّظیم فی مَناقِبِ الْاَئِمَّةِ اللَّهامیم</i> از <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D8%AA%D9%85_%D8%B4%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="یوسف بن حاتم شامی">یوسُف بن حاتَمِ شامی</a> (د. ۶۷۶ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم">اَلصِّراطُ الْمُستَقیم اِلیٰ مُسْتَحَقّیِ التَّقدیم</a></i> از <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="علی بن یونس عاملی نباطی بیاضی">علی بن یونُس عامِلی نَباطی بَیاضی</a> (د. ۸۷۷ ه.ق).<sup id="cite_ref-293" class="reference"><a href="#cite_note-293"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>دستهٔ دوم از آثار، کتاب‌هایی هستند که دربارهٔ نُصوصِ امامت، دلائل و فِرَقِ شیعه نوشته شده‌اند و دربردارندهٔ اخبار امامان شیعه هستند. در بعضی آثار مانند <i>کافی</i>، <i>الارشاد</i> و <i>اعلام الوری</i> بخش‌هایی به این موضوع اختصاص یافته‌است. بعضی از مهم‌ترین آثار مستقل در این زمینه عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%87" title="اثبات الوصیه">اِثباتُ الْوَصیَّة</a></i> منسوب به <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="علی بن حسین مسعودی">مسعودی</a>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A9_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="الهدایة الکبری">اَلْهِدایَةُ الْکُبریٰ</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="حسین بن حمدان خصیبی">خَصیبی</a> که از آثار <a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="غالیان">غالیان</a> شیعه است. <i>دَلائِلُ الْاَئِمَّة</i> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF_%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="محمد بن مسعود سمرقندی">محمد بن مسعود عَیّاشی</a>، دو کتاب با نام <i>اَلدَّلائِل</i> یکی از <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="عبدالله بن جعفر حمیری">عبدالله بن جعفر حِمْیَری</a> و دیگری از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابوعبدالله محمد بن جعفر نعمانی">محمد بن ابراهیم بن جعفر نُعمانی</a>، <i>دَلائِلُ الْاِمامَة</i> از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="محمد بن جریر بن رستم طبری">محمد بن جَریر بن رستم طبری</a>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AC_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AD" title="الخرائج و الجرائح">اَلْخَرائِجُ وَ الْجَرائِح</a></i> از <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="قطب‌الدین راوندی">قُطبُ‌الدّین راوَندی</a> (د. ۵۷۳ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%82%D8%A8_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%A8" title="الثاقب فی المناقب">اَلثّاقِبُ فِی الْمَناقِب</a></i> از <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="عمادالدین طوسی">ابن حمزه طوسی</a> (د. پس از ۵۵۲ ه.ق).<sup id="cite_ref-294" class="reference"><a href="#cite_note-294"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>دستهٔ سوم آثار، کتاب‌های حدیثی–تاریخی هستند. مهم‌ترین این آثار عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D8%A7%D8%A6%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="بصائر الدرجات">بَصائِرُ الدَّرَجات</a></i> از <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%85%DB%8C" title="صفار قمی">محمد بن حسن صَفّار قمی</a> و کتاب <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%AC" title="الاحتجاج">اَلإحتِجاج</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="احمد بن علی بن ابی‌طالب طبرسی">طبرسی</a>. چند اثر تک‌نگاری نیز وجود دارند که مهم‌ترین‌شان عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عُیُونُ اَخبارَ الرِّضا</a></i> و <i><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%A9" title="کمال‌الدین و تمام‌النعمة">کَمالُ‌الدّین</a></i> از شیخ صدوق (د. ۳۸۶ ه.ق)، <i>اَلْغَیْبَة</i> از <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="شیخ طوسی">شیخ طوسی</a> و <i>الغیبة</i> از <a href="/wiki/%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="نعمانی">نُعمانی</a>. این آثار دربردارندهٔ تاریخ دورهٔ امامان نیز هستند. دستهٔ چهارم، آثار رجالی–تاریخی هستند که دربردارندهٔ اطلاعاتی دربارهٔ یاران امامان شیعه، مؤلفان و راویان شیعی و نیز آثار انساب است. مهم‌ترین آثار در این زمینه عبارتند از: <i>اِختیارُ مَعرِفَةِ الرِّجال</i> معروف به <i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84_%DA%A9%D8%B4%DB%8C" title="رجال کشی">رِجالِ کَشّی</a></i>، <i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84_%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="رجال نجاشی">رجالِ</a></i> <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="نجاشی">نَجاشی</a>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_(%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C)" title="الفهرست (شیخ طوسی)">اَلْفِهرِستِ</a></i> طوسی، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_(%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85)" title="الفهرست (ابن ندیم)">الفهرست</a></i> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="ابن ندیم">ابن نَدیم</a>. در زمینهٔ انساب، مهم‌ترین آثار عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AF%DB%8C" title="المجدی">اَلْمَجدی</a></i> (نوشتهٔ ۴۴۳ ه.ق) از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C" title="ابن صوفی">ابن صوفی</a>، <i>سِرُّ السَّلسَلةِ الْعَلَویَّة</i> از ابونصر بُخاری، <i>لُبابُ الْاَنساب</i> از ابوالحسن بیهقی مشهور به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82" class="mw-redirect" title="ابن فندق">ابن فُندُق</a>، <i><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="عمدة الطالب">عُمدَةُ الطّالِب</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%86%D8%A8%D9%87" title="ابن عنبه">ابن عِنَبه</a> (د. ۸۲۸ ه.ق).<sup id="cite_ref-295" class="reference"><a href="#cite_note-295"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پنجمین دسته شامل آثار عربی و فارسی سنیان دوازده امامی<sup id="cite_ref-296" class="reference"><a href="#cite_note-296"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> است. مهم‌ترین این آثار عبارتند از: <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5%D8%B5" title="مجمل التواریخ و القصص">مُجَملُ التَّواریخ وَ الْقِصَص</a></i> (نوشتهٔ حدود ۵۲۰ ه.ق)، <i>کتابُ الْآل</i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87" title="ابن خالویه">ابن خالَوَیْهْ</a> (د. ۳۷۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B0%DA%A9%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5" class="mw-redirect" title="تذکرة الخواص">تَذکِرَةُ الْخَواصّ</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="ابن جوزی">ابن جُوزی</a> (د. ۶۵۴ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="مطالب السئول">مَطالِبُ السَّؤول</a></i> از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B7%D9%84%D8%AD%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C" title="محمد بن طلحه شافعی">محمد بن طَلحه شافعی</a> (د. ۶۵۲ ه.ق)، <i>مَعالِمُ الْعِترَةِ النَّبَویَّة و مَعارِفُ اهلِ الْبَیتِ الْفاطِمیَّةِ الْعَلَویَّة</i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%B6%D8%B1_%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ابن اخضر گنابادی">ابن اَخضَر گنابادی</a> (د. ۶۱۱ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="تاریخ گزیده">تاریخ گُزیده</a></i> از <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C" title="حمدالله مستوفی">حَمدُالله مُستُوفی</a> (د. ۷۴۰ ه.ق)، <i>اَلْفُصولُ الْمُهِمَّة فی مَعرِفَةِ اَحوالِ الْاَئِمَّة</i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="ابن صباغ مالکی">ابن صَبّاغ مالکی</a> (د. ۸۵۵ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D8%B4%D8%B1" title="الائمه الاثنی عشر">اَلشَّذَراتُ الذّهَبیَّة فی تَراجِمِ الْاَئِمَّةِ الْاِثنیٰ عَشَر عِندَ الْاِمامیَّة</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B7%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86" title="ابن طولون">ابن طولون</a> (د. ۹۵۳ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="وفیات الاعیان">وَفَیاتُ الْاَعْیان</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ابن خلکان">ابن خَلِّکان</a>، <i>فصلُ الْخِطاب</i> از خواجه محمد پارسا (سدهٔ نهم هجری قمری)، <i><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B6%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%86" title="روضات الجنان و جنات الجنان">رُوضاتُ الْجِنان و جَنّاتُ الْجَنان</a></i> از درویش حسین کربلایی (سدهٔ دهم هجری قمری)، <i>وَسیلَةُ الْخادم اِلَی الْمَخدوم</i> از <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="فضل بن روزبهان خنجی">فضل بن روزبِهان خُنْجی</a> (د. ۹۲۷ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%A7%D8%B9%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%82%D8%A9" class="mw-redirect" title="الصواعق المحرقة">اَلصَّواعِقُ الْمُحْرِقَة</a></i> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%B1_%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ابن حجر هیتمی">ابن حَجَر هِیْتَمی</a>، <i><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B6%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="روضةالشهداء">رُوضَةُالشُّهَداء</a></i> از <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%B8_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%81%DB%8C" title="حسین واعظ کاشفی">حسین واعظ کاشفی</a> (د. ۹۱۰ ه.ق)، <i>اَلْمَقصَدُ الْاَقصیٰ</i> از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="کمال‌الدین حسین خوارزمی">کمال‌الدّین خوارَزمی</a>.<sup id="cite_ref-297" class="reference"><a href="#cite_note-297"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از میان این آثار، دو اثر اختصاص به علی بن موسی الرضا دارد: <i>مناظرات علی بن موسی الرّضا</i> و <i>عیون اخبار الرّضا</i>. عیون اخبار الرضا به زندگینامه، شرح حال و نقل اقوالِ وی از طریق نقلِ روایاتِ شیعی پرداخته‌است.<sup id="cite_ref-298" class="reference"><a href="#cite_note-298"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="منابع_صوفیه"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9_.D8.B5.D9.88.D9.81.DB.8C.D9.87"></span>منابع صوفیه</h3></div> <p>در منابع صوفیه نیز، از زندگانی علی بن موسی، خصوصاً در پوشش ماجراهای مربوط به صوفیان عصر وی، گزارش‌هایی نقل شده‌است. قدیمی‌ترین منابع صوفی در اینباره عبارتند از: <i>تَهذیبُ الْاَسرار</i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%AF_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابوسعد نیشابوری">ابوسعد نیشابوری</a> (د. ۴۰۷ ه.ق) که ماجرای حمام رفتن علی بن موسی را نقل کرده‌است. <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="غزالی">محمد غَزّالی</a> (د. ۵۰۵ ه.ق) نیز با استناد به همین اثر، ماجرا را در <i><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA" title="کیمیای سعادت">کیمیای سعادت</a></i> نقل می‌کند. پس از آن، <i><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87_(%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C)" title="طبقات‌الصوفیه (سلمی)">طَبَقاتُ الصّوفیّه</a></i> و <i>آدابُ الصُّحبَة</i> اثر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C" title="ابوعبدالرحمن محمد سلمی">ابوعبدُالرَّحمٰن سُلَمی</a> (د. ۴۱۲ ه.ق) که به ماجرای اسلام آوردن <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%AE%DB%8C" title="معروف کرخی">کَرْخی</a> به دست علی بن موسی اشاره داشته‌است. پس از سلمی، صوفیان دیگری نیز با استناد به کتاب وی، ماجرای اسلام آوردن کرخی را ذکر کرده‌اند؛ از جمله این موارد: <i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%82%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="رساله قشیریه">رسالهٔ قُشَیریّه</a></i> اثر <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D9%82%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="عبدالکریم قشیری">عبدُالْکریم قُشَیْری</a> (د. ۴۶۵ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%AC%D9%88%D8%A8_(%D9%87%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C)" title="کشف‌المحجوب (هجویری)">کَشفُ الْمَحجوب</a></i> اثر <a href="/wiki/%D9%87%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="هجویری">ابوالْحسن هُجْویری</a> (د. میان ۴۸۱ تا ۵۰۰ ه.ق)، <i><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87" title="طبقات‌الصوفیه">طبقات الصوفیه</a></i> از <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="خواجه عبدالله انصاری">خواجه عبدالله انصاری</a> (د. ۴۸۱ ه.ق) و <i>مَناقِبُ الْاَبرار</i> اثر ابن خَمیس موصلی (د. ۵۵۲ ه.ق) است.<sup id="cite_ref-299" class="reference"><a href="#cite_note-299"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آثار_معاصر"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D9.85.D8.B9.D8.A7.D8.B5.D8.B1"></span>آثار معاصر</h3></div> <p>در دورهٔ معاصر کتاب‌های بسیاری با موضوعِ <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی علی بن موسی الرضا</a> به رشتهٔ تحریر درآمده است، از جمله مهم‌ترینِ آنها عبارتند از: کتابِ <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الحیاة السیاسیة للامام الرضا">اَلْحَیاةُ السّیاسیَّة لِلْاِمامِ الرّضا</a></i> تألیف <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="سید جعفر مرتضی عاملی">سید جعفر مرتضی عاملی</a> است. نویسنده در چهار بخش، زندگیِ سیاسیِ علی بن موسی الرّضا را بررسی و ارزیابی کرده‌است. دیگر آثار عبارتند از: <i>بَیْعَةُ الْاِمامِ الرّضا (ع)</i> تألیفِ <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="سید جعفر مرتضی عاملی">سید جعفر مرتضی عاملی</a>، <i>ولایتعهدیِ امام رضا علیه‌السلام</i> نوشتهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="مرتضی مطهری">مرتضی مطهری</a>، <i>وَلایَةُ الْعَهد بَینَ الْاِمامِ و الْمَأمون</i> تألیفِ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C)" class="mw-redirect" title="جواد شهرستانی (روحانی)">سید جواد شهرستانی</a>، <i>نگاهی به زندگی و ولایتعهدیِ امام رضا (ع)</i> تألیفِ محمدعلی امینی و <i>فرصت ولایتعهدی امام رضا (ع) در نشرِ معارفِ اسلامی</i> به‌قلمِ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="محمدتقی فلسفی">محمدتقی فلسفی</a>.<sup id="cite_ref-300" class="reference"><a href="#cite_note-300"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در این بین، منابع صوفی از حضور برخی از بزرگان صوفیه در نزد علی بن موسی الرضا دوران ولایتعهدی و حضور وی در خراسان اشاراتی داشته‌اند. از جمله این افراد محمد بن اَسلَم طوسی است که <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" class="mw-redirect" title="حدیث سلسله‌الذهب">روایت سلسلةُ الذَّهب</a> توسط وی ثبت شده‌است.<sup id="cite_ref-301" class="reference"><a href="#cite_note-301"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سال‌شمار"><span id=".D8.B3.D8.A7.D9.84.E2.80.8C.D8.B4.D9.85.D8.A7.D8.B1"></span>سال‌شمار</h2></div> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_7au938f8rxbj62g22hhdilg0oy431qz"></map><img usemap="#timeline_7au938f8rxbj62g22hhdilg0oy431qz" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/timeline/7au938f8rxbj62g22hhdilg0oy431qz.png" /></div> <div style="float:right;border:1px solid rgb(170, 170, 170);width:100%"><div style="text-align:right; padding:1em; font-size:95%; margin:1em; background:transparent"><div style="clear:both;width:100%; padding:0px; height:2.5em;background-color:transparent"><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:11.98347107438%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۱</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:3.7190082644628%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۲</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:4.1322314049587%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۳</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:13.223140495868%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۴</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:8.2644628099174%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۵</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:13.636363636364%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۶</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:14.04958677686%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۷</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:7.4380165289256%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۸</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:7.4380165289256%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۹</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:13.223140495868%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۱۰</div></div></div><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#3cb371;width:2.8925619834711%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #D0A200"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۱۱</div></div></div></div><div style="clear:both;width:100%;max-width:100%;border-top:0.1em solid black;height:1em;"></div><div id="Scale" style="clear:both;position:relative;top:-1.4em;right:-0.2em;width:100%;padding:0;height:2.5em"><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۶۳۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۶۵۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۶۷۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۶۹۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۷۱۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۷۳۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۷۵۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۷۷۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۷۹۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۸۱۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۸۳۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:8.2644628099174%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۸۵۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:0%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۸۷۲</div></div></div><p style="clear:both; text-align:center">سال میلادی</p></div></div><div style="clear:right;"></div> <div style="float:right;border:1px solid rgb(170, 170, 170);width:100%"><div style="text-align:right; padding:1em; font-size:95%; margin:1em; background:transparent"><div style="clear:both;width:100%; padding:0px; height:2.5em;background-color:transparent"><div style="float:right; height:100%; text-align:center; overflow: hidden; background-color:#b1e7ca;width:100%"><div style="-moz-box-sizing: border-box; -webkit-box-sizing: border-box;box-sizing: border-box;;float:left; height:100%; width:100%; border-left:none;border:2px solid #E20000"><div style="position: relative; top:0em; font-size:0.9em">۱۲</div></div></div></div><div style="clear:both;width:100%;max-width:100%;border-top:0.1em solid black;height:1em;"></div><div id="Scale" style="clear:both;position:relative;top:-1.4em;right:-0.2em;width:100%;padding:0;height:2.5em"><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۸۷۴</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۹۸۸</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۱۰۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۲۱۶</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۳۳۰</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۴۴۴</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۵۵۸</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۶۷۲</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۷۸۶</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:9.8615916955017%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۱۹۰۰</div></div><div style="float:right;overflow:visible;width:0%">|<div style="font-size:86%; position:relative; right:-0.8em; overflow:visible; white-space:nowrap">۲۰۱۴</div></div></div><p style="clear:both; text-align:center">سال میلادی</p></div></div><div style="clear:right;"></div> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33470857">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۱) <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی بن ابی‌طالب، از ۶۳۲ تا ۶۶۱</a> (۲۹ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۲) <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن مجتبی، از ۶۶۱ تا ۶۷۰</a> (۹ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۳) <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی، از ۶۷۰ تا ۶۸۰</a> (۱۰ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۴) <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد، از ۶۸۰ تا ۷۱۲</a> (۳۲ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۵) <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر، از ۷۱۲ تا ۷۳۲</a> (۲۰ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۶) <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق، از ۷۳۲ تا ۷۶۵</a> (۳۳ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۷) <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم، از ۷۶۵ تا ۷۹۹</a> (۳۴ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۸) <a class="mw-selflink selflink">علی بن موسی الرضا، از ۷۹۹ تا ۸۱۷</a> (۱۸ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۹) <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی، از ۸۱۷ تا ۸۳۵</a> (۱۸ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۱۰) <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%DB%8C" title="علی النقی">علی النقی، از ۸۳۵ تا ۸۶۸</a> (۳۳ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#3cb371; color:black;"> </span> (۱۱) <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="حسن عسکری">حسن عسکری، از ۸۶۷ تا ۸۷۴</a> (۷ سال)</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#b1e7ca; color:black;"> </span> (۱۲) <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="حجت بن الحسن">حجت بن الحسن، از ۸۷۴ تاکنون</a> (<span class="currentage"></span>۱۱۵۱ سال)</div> </div> <p><small> </small></p><small><dl><dt>توضیحات</dt> <dd></dd></dl></small><small></small><ul><small><li>این الگو بر مبنای <b>اندیشهٔ شیعه دوازده‌امامی</b> است.</li> <li>در اندیشهٔ شیعی دورهٔ امامت و خلافت الهی <b>علی بن ابی‌طالب</b> از درگذشت پیامبر اسلام آغاز شده‌است. دورهٔ زمامداری وی بر مسلمین پس از کشته شدن <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="عثمان بن عفان">عثمان بن عفان</a> آغاز شد.</li> <li>آغاز امامت هر امام مصادف با درگذشت امام پیشین است.</li> <li>دورهٔ امامت <b>حجت بن الحسن</b> از لحظهٔ درگذشت امام پیشین خود آغاز شده‌است و چون به عقیدهٔ <b>شیعیان دوازده امامی</b> وی زنده و از نظرها پنهان است؛ بنابراین، امامت حجت بن الحسن تا زمان ظهور وی و پس از آن تا زمان از دنیا رفتن او ادامه دارد.</li> </small><li><small>مقیاس نمودار در ردیف نخست با مقیاس ردیف دوم (مرتبط با حجت بن الحسن) یکسان نیست.</small></li></ul> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت‌ها"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>یادداشت‌ها</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40724476">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">قُرَّةُ عَیْنُ الْمُؤْمِنین: روشنیِ چشمِ مؤمنان<br />مَکیدَةُالْمُلْحِدین: باطل‌کنندهٔ خطاها و اشتباه‌های ملحدان</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">«أَنَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ علیهما السلام کَانَ یَقُولُ لِبَنِیهِ هَذَا أَخُوکُمْ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْأَلُوهُ عَنْ أَدْیَانِکُمْ وَ احْفَظُوا مَا یَقُولُ لَکُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ أَبِی جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام غَیْرَ مَرَّهٍ یَقُولُ لِی إِنَّ عَالِمَ آلِ مُحَمَّدٍ لَفِی صُلْبِکَ وَ لَیْتَنِی أَدْرَکْتُهُ فَإِنَّهُ سَمِیُّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ» ببینید: <a href="#CITEREFالحسنی1406">الحسنی، <i>سیرة الائمة الاثنی عشر</i></a>، ۲:‎ <bdi>۳۴۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">روایات مختلف این ماجرا در کتاب‌های <i><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="عیون اخبار الرضا">عیون اخبار الرضا</a></i>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%A8_%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="مناقب آل ابی‌طالب"><i>مناقب ابن شهرآشوب</i></a> و <i><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="فردوس‌التواریخ">فِردُوسُ التَّواریخ</a></i> به‌نقل از <i>وَسیلَةُ الرِّضوان</i> گزارش شده‌است. ببینید: <a href="#CITEREFمیرآقایی1391">میرآقایی، <i>ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی</i></a>، <bdi>۱۱–۱۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">مورّخان و محدّثان دیگر عبارتند از: شبراوی در <i><span lang="ar">الاتحاف بحب الاشراف</span></i>، کفعمی در <i>مصباح</i>، شهید در <i>دروس</i>، طبرسی در <i><span lang="ar"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اعلام الوری">اعلام الوری</a></span></i>، فتال در <i>روضه الواعظین</i>، تاج‌الدین محمد بن زهره در <i><span lang="ar">غایة الاختصار</span></i>، ابن صباغ مالکی در <i><span lang="ar">فصول المهمة</span></i>، اردبیلی در <i><span lang="ar">جامع الوراه</span></i>، <i><span lang="ar">ابو الفداء</span></i> در تاریخ خود، گنجی شافعی در <i><span lang="ar">کفایه الطالب</span></i>، ابن اثیر در <i>کامل</i>، ابن حجر در <i>صواعق</i>، شبلنجی در <i><span lang="ar">نورالابصار</span></i>، بغدادی در <i><span lang="ar">سبائک الذهب</span></i>، ابن جوزی در <i>تذکره الخواص</i>، ابن الوردی در تاریخ خود، که از تاریخ غفاری و نوبختی نیز نقل کرده‌است. عتاب بن اسد نیز می‌گفت که گروهی از اهل مدینه را شنیده که همین مطلب را می‌گویند. ببینید: <a href="#CITEREFمرتضی_عاملی1387">مرتضی عاملی، <i>زندگی سیاسی هشتمین امام</i></a>، <bdi>۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-140"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-140">↑</a></span> <span class="reference-text">محمدباقر مجلسی در جلد ۴۸ بحارالانوار، در باب دهم به ذکر احادیثی که بر اساس آن، واقفیه به زنده بودن موسی کاظم بار پیدا کردند می‌پردازد. در حدیث سیزدهم این فصل آمده‌است: «روی عن ذریح عن ابی جعفر علیه السلام قال لی: سابعنا قائمنا ان شاء الله» ترجمه: «از ذریح نقل شده‌است که جعفر صادق گفت: هفتمین از ما [اهل بیت] قائم است اگر خدا بخواهد.» ببینید: <a href="#CITEREFمجلسی2011">مجلسی، <i>بحارالانوار</i></a>، ۴۸:‎ <bdi>۲۵۰–۲۶۰</bdi>. و <a href="#CITEREFمدرسی1391">مدرسی، <i>زندگی باب‌الحوائج</i></a>، <bdi>۲۱–۲۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-238"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-238">↑</a></span> <span class="reference-text">رسالهٔ طلایی</span> </li> <li id="cite_note-262"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-262">↑</a></span> <span class="reference-text">«علی بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق أبو الحسن، الملقب بالرضا، ثامن الائمة الاثنی عشر عند الامامیة ومن أجلاء السادة عند أهل البیت وفضلائهم» ببینید: <a href="#CITEREFزرکلی1989">زرکلی، <i>الأعلام</i></a>، ۵:‎ <bdi>۲۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-296"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-296">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">رسول جعفریان</a> سُنیانِ دوازده امامی را کسانی تعریف می‌کند که سنّی هستند و درعین‌حال از روی اعتقاد چنین آثاری را نگاشته‌اند. ببینید: <a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۷۴</bdi>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40724476"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-3"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>269–271</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>272–273</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>280</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاکبری1384">اکبری، <i>تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام</i></a>، <bdi>۳۵–۳۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFالتون1389">التون، <i>تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در آغاز حکومت عباسیان</i></a>، <bdi>۱۹۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>282</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFفرای1363">فرای، <i>عصر زرین فرهنگ ایران</i></a>، <bdi>۲۰۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>283–286</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>285, 420–421</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفرنیا1396">جعفرنیا، «زید النار»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>285–287, 407–408, 420–421</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDaftary2010">Daftary, “Varieties of Islam”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, 4:‎ <bdi>106, 109–112, 114</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBrentjesMorrison2010">Brentjes and  Morrison, “The sciences in Islamic societies”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>565, 567–569</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFWelch1993">Welch, “Muḥammad”, <i>Encyclopedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFKohlberg1993">Kohlberg, “Mūsā al-Kāẓim”, <i>Encyclopedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFطیبی1378">طیبی، «نجمه، نگین بندگی»، <i>فرهنگ کوثر</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۴–۲۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاک‌نیا1384">پاک‌نیا، <i>ویژگی‌های امام رضا</i></a>، <bdi>۶۲–۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدهخدا1341">دهخدا، <i>لغتنامه دهخدا</i></a>، <bdi>ذیل عناوین «ثامن الائمه»، «ضامن»، «سلطان» و «غریب»</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمیرآقایی1391">میرآقایی، <i>ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی</i></a>، <bdi>۱۱–۱۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">علی عقیلی، <a href="#CITEREFایکنا1"><i>«مصداق أتم و اکمل مقام راضی و مَرضی»</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_کثیر_قرشی1408">ابن کثیر قرشی، <i>البدایة و النهایة</i></a>، ۱۰:‎ <bdi>۲۶۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_اثیر1385">ابن اثیر، <i>الکامل فی التاریخ</i></a>، ۶:‎ <bdi>۳۲۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضوی1385">مرتضوی، <i>ولایت عهدی امام رضا علیه السلام</i></a>، <bdi>۵۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضی_عاملی1387">مرتضی عاملی، <i>زندگی سیاسی هشتمین امام</i></a>، <bdi>۱۰۷–۱۰۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضی_عاملی1387">مرتضی عاملی، <i>زندگی سیاسی هشتمین امام</i></a>، <bdi>۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFذهبی1422">ذهبی، <i>الامام الرضا</i></a>، <bdi>۱۰–۱۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCooperson2008">Cooperson، <i>Classical Arabic Biography</i></a>، <bdi>73</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۷۴–۴۷۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۲۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>285–287, 407–408, 420</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۲۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDonaldson1933">Donaldson, <i>The Shi'ite Religion</i></a>, <bdi>164</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCooperson2008">Cooperson، <i>Classical Arabic Biography</i></a>، <bdi>73-74</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۳۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمیلانی1385">میلانی، <i>قادتنا کیف نعرفهم</i></a>، ۴:‎ <bdi>۲۵۸–۲۵۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضوی1385">مرتضوی، <i>ولایت عهدی امام رضا علیه السلام</i></a>، <bdi>۵۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTabatabaei1975">Tabatabaei, <i>Shi'ite Islam</i></a>, <bdi>182</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاکبری1384">اکبری، <i>تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام</i></a>، <bdi>۱۱۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضوی1385">مرتضوی، <i>ولایت عهدی امام رضا علیه السلام</i></a>، <bdi>۶۶–۶۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFسعیدزاده1383">سعیدزاده، «آفتاب مرو»، <i>پیام زن</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۳۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمیلانی1385">میلانی، <i>قادتنا کیف نعرفهم</i></a>، ۴:‎ <bdi>۲۵۰–۲۵۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان2015">جعفریان، <i>اطلس الشیعه</i></a>، <bdi>۱۰۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعرفان‌منش1376">عرفان‌منش، <i>جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا</i></a>، <bdi>۱۱۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۳۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضوی1385">مرتضوی، <i>ولایت عهدی امام رضا علیه السلام</i></a>، <bdi>۶۷، ۷۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقندوزی1422">قندوزی، <i>ینابیع المودة</i></a>، ۳:‎ <bdi>۱۶۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقلقشندی1427">قلقشندی، <i>مآثر الانافة</i></a>، <bdi>۳۰۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_صباغ_مالکی1409">ابن صباغ مالکی، <i>الفصول المهمة</i></a>، <bdi>۲۴۴–۲۴۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقلقشندی1340">قلقشندی، <i>صبح الاعشی</i></a>، ۹:‎ <bdi>۳۹۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFامین1355">امین، <i>ضحی الاسلام</i></a>، ۳:‎ <bdi>۲۹۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۴۰–۴۴۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBobrick2012">Bobrick, <i>The Caliph's Splendor</i></a>, <bdi>205</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرتضوی1385">مرتضوی، <i>ولایت عهدی امام رضا علیه السلام</i></a>، <bdi>۵۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDonaldson1933">Donaldson, <i>The Shi'ite Religion</i></a>, <bdi>166–167</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDonaldson1933">Donaldson, <i>The Shi'ite Religion</i></a>, <bdi>167</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDonaldson1933">Donaldson, <i>The Shi'ite Religion</i></a>, <bdi>167</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۳۳–۴۳۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCooperson2008">Cooperson، <i>Classical Arabic Biography</i></a>، <bdi>76-77</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTabatabaei1975">Tabatabaei, <i>Shi'ite Islam</i></a>, <bdi>68–69, 76</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۲۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۸۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-127">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFذهبی1422">ذهبی، <i>الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۵۳–۵۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-128">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۸۲–۸۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFضیائی_ارزگانی1387">ضیائی ارزگانی، <i>دانشنامه کلام اسلامی</i></a>، ۱:‎ <bdi>۴۴۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-131">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-132">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMaliki_Tabrizi2008">Maliki Tabrizi, <i>A Concise Treatise</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-133">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFضیائی_ارزگانی1387">ضیائی ارزگانی، <i>دانشنامه کلام اسلامی</i></a>، ۱:‎ <bdi>۴۴۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-134">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنجف1406">نجف، <i>الجامع لرواة</i></a>، ۱:‎ <bdi>۳۵۸–۳۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-135">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-137">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنجف1406">نجف، <i>الجامع لرواة</i></a>، ۱:‎ <bdi>۳۵۸–۳۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-138">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCooperson2008">Cooperson، <i>Classical Arabic Biography</i></a>، <bdi>79</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-139">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۲۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-141"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-141">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFModarressi1993">Modarressi, <i>Crisis and Consolidation</i></a>, <bdi>10–11, 60–62</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-142">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجباری1381">جباری، «انحرافات کارگزاران ائمه»، <i>معرفت</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-143">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۵۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-144"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-144">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۹۳ و ۹۸–۹۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-145">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFModarressi1993">Modarressi, <i>Crisis and Consolidation</i></a>, <bdi>10–11, 60–62</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-146"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-146">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1388">جعفریان، <i>تاریخ تشیع در ایران</i></a>، <bdi>۲۳۳–۲۳۴، ۲۴۰–۲۴۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-147"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجباریملبوبی1389">جباری و  ملبوبی، «عوامل پیدایش سازمان وکالت»، <i>تاریخ اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-148">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFشاکری_موحد1390">شاکری موحد، <i>امامان شیعه و حکومت‌ها</i></a>، <bdi>۱۷۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-149">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFرفعتی‌پناهعزیزی1394">رفعتی‌پناه و  عزیزی، «گسترش تشیع و سازمان وکالت»، <i>مطالعات تاریخ اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-150">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۳۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-151">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمعارف1386">معارف، «پایه‌های مرجعیت دینی»، <i>مطالعات قرآن و حدیث</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-152">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFصادقانیچلونگرپیرمرادیانصمدانیان1396">صادقانی و دیگران، «تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه‌های اصحاب»، <i>پژوهش‌های تاریخی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-153"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-153">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجباری1382">جباری، <i>سازمان وکالت</i></a>، ۲:‎ <bdi>۴۲۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-154"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-154">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-155">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-156">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجباری1382">جباری، <i>سازمان وکالت</i></a>، ۲:‎ <bdi>۴۲۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-157"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-157">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنجف1406">نجف، <i>الجامع لرواة</i></a>، ۱ و ۲.</span> </li> <li id="cite_note-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-158">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۲:‎ <bdi>۸۶–۱۸۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-159">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-160">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنجف1406">نجف، <i>الجامع لرواة</i></a>، ۲:‎ <bdi>۳۲۲–۳۳۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-161">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-162">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-163"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-163">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-164"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-164">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEl–Hibri2010">El–Hibri, “The Empire in Iraq”, <i>The New Cambridge History of Islam</i></a>, <bdi>286</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-165">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCooperson2008">Cooperson، <i>Classical Arabic Biography</i></a>، <bdi>74-76</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-166"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-166">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFشریف_رازی1392">شریف رازی، «الرسالة المامونیة»، <i>سفینه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-167">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۲:‎ <bdi>۳۷۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-168"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-168">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-169">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFالحسنی1406">الحسنی، <i>سیرة الائمة الاثنی عشر</i></a>، ۲:‎ <bdi>۴۲۲–۴۲۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-170">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۳۷۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-171">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-172">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-173">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمقریزی1427">مقریزی، <i>المقفی الکبیر</i></a>، ۴:‎ <bdi>۱۶۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-174"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-174">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_حبان1402">ابن حبان، <i>الثقات</i></a>، ۸:‎ <bdi>۴۵۶–۴۵۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-175"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-175">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFصفدی1401">صفدی، <i>الوافی بالوفیات</i></a>، ۲۲:‎ <bdi>۲۵۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-176"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-176">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاصفهانی1419">اصفهانی، <i>مقاتل الطالبیین</i></a>، <bdi>۴۵۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-177">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFترمانینی1408">ترمانینی، <i>احداث التاریخ</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۱۶۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-178">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقندوزی1422">قندوزی، <i>ینابیع المودة</i></a>، ۳:‎ <bdi>۱۲۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-179">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۲:‎ <bdi>۳۷۲–۳۷۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-180">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-181">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-182">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFحسینی_کازرونی1374">حسینی کازرونی، <i>پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-183">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپطروشفسکی1348">پطروشفسکی، <i>اسلام در ایران</i></a>، <bdi>۲۱۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-184"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-184">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعالم‌زاده1394">عالم‌زاده، <i>حرم رضوی به روایت تاریخ</i></a>، <bdi>۳۴–۳۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-185">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-186">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-187">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقره‌چانلوبکشلو1389">قره‌چانلو و  بکشلو، «ازدواج‌های سیاسی»، <i>مسکویه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-188">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-189"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-189">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFغروی_نایینی1375">غروی نایینی، <i>محدثات شیعه</i></a>، <bdi>۲۵۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-190">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنورمحمدی1395">نورمحمدی، <i>نقد و بررسی محتوایی گزارش انتساب امام جواد</i></a>، <bdi>۷۴–۸۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-191">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFذهبی1422">ذهبی، <i>الامام الرضا</i></a>، <bdi>۷۱–۷۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-192">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-193">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-194">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFModarressi1993">Modarressi, <i>Crisis and Consolidation</i></a>, <bdi>11</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-195">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمشکور1372">مشکور، <i>فرهنگ فرق اسلامی</i></a>، <bdi>۳۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-197">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمشکور1372">مشکور، <i>فرهنگ فرق اسلامی</i></a>، <bdi>۴۳۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-198">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFModarressi1993">Modarressi, <i>Crisis and Consolidation</i></a>, <bdi>32–34</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-199">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۷۳–۴۷۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-200"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-200">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-201">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۳۴–۴۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-202">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-203">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۳۱–۳۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-204">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-205">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۳۸–۱۳۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-206">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۹۵–۱۹۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-207">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۴۶–۱۴۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-208">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۷۵–۱۸۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-209">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۴۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-210">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۴۰–۱۴۱، ۱۴۴–۱۴۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-211">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۹۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-212">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۸۶–۱۸۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-213">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۴۵، ۱۴۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-214">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاکتچی1391">پاکتچی، «اندیشهٔ سیاسی»، <i>شخصیت و زندگی امام رضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۴۹–۱۵۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-215">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۹۸–۲۰۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-216">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391">درخشه و  حسینی فائق، <i>سیرهٔ امام رضا</i></a>، <bdi>۱۸۸–۱۹۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-217"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-217">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFناجیباغستانی1394">ناجی و  باغستانی، «الرضا، امام»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-218">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_حجر1380">ابن حجر، <i>تهذیب التهذیب</i></a>، ۳:‎ <bdi>۷۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-219">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFصفری_فروشانی1391">صفری فروشانی، <i>رفتارشناسی امام رضا</i></a>، <bdi>۱۲۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-220"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-220">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاک‌نیا1384">پاک‌نیا، <i>ویژگی‌های امام رضا</i></a>، <bdi>۱۰۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-221">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۵۰–۴۵۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-222"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-222">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1387">جعفریان، <i>حیات فکری و سیاسی ائمه</i></a>، <bdi>۴۵۷–۴۵۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-223">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFدیمه‌کار_گرابملاکاظمی1396">دیمه‌کار گراب و  ملاکاظمی، «گفتمان حدوث و قدم قرآن»، <i>فرهنگ رضوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-224"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-224">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاکبری1392">اکبری، «نگاهی تحلیلی به تصحیح خداشناسی»، <i>فرهنگ رضوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-225"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-225">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFحسینی_شاهرودیرودی1394">حسینی شاهرودی و  رودی، «اثبات خدا در مناظره‌های امام رضا»، <i>فرهنگ رضوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-226">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپرنیانربانی‌زاده1396">پرنیان و  ربانی‌زاده، «نقش مأمون در مناظره‌ها»، <i>مطالعات تاریخ فرهنگی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-227"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-227">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTabatabaei1975">Tabatabaei, <i>Shi'ite Islam</i></a>, <bdi>182–183</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-228"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-228">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۱۰۱–۱۰۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-229"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-229">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFانصاری‌نیاخزعلی1396">انصاری‌نیا و  خزعلی، «جلوه‌های تمدنی در مناظره امام رضا»، <i>تاریخ فرهنگی و تمدن اسلامی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-:0-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:0_230-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنراقی1378">نراقی، <i>شرح حدیث رأس الجالوت</i></a>، <bdi>۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-:2-231"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:2_231-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFروحی_برندق1396">روحی برندق، «اخلاق و مهارت‌های مناظره»، <i>فرهنگ رضوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-:1-232"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:1_232-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمکارم_شیرازی1388">مکارم شیرازی، <i>مناظرات تاریخی امام رضا</i></a>، <bdi>۳۹ و ۴۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-233"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-233">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمکارم_شیرازی1388">مکارم شیرازی، <i>مناظرات تاریخی امام رضا</i></a>، <bdi>۴۸، ۵۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-234"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-234">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFروحی_برندق1396">روحی برندق، «اخلاق و مهارت‌های مناظره»، <i>فرهنگ رضوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-235"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-235">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-236">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-237">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFadlallah2014">Fadlallah, <i>Imam ar-Ridha’, A Historical and Biographical Research</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-239"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-239">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-240">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۰۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-241">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعابدینکونامنصیری1390">عابدی، نکونام و  نصیری، «اعتبار رساله ذهبیه»، <i>پژوهش دینی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-242"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-242">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/06/26/2349833/%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7">«آیت‌الله فاطمی‌نیا: "رساله ذهبیه" از اساس دروغ است/ دلایل عدم‌اعتبار کتاب "طب الرضا" - تسنیم»</a>. <i>خبرگزاری تسنیم | Tasnim</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۵-۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85+%7C+Tasnim&rft.atitle=%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%3A+%22%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87%22+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3+%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%2F+%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84+%D8%B9%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%22%D8%B7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7%22+-+%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tasnimnews.com%2Ffa%2Fnews%2F1399%2F06%2F26%2F2349833%2F%25D8%25A2%25DB%258C%25D8%25AA-%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587-%25D9%2581%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25A7-%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2587-%25D8%25B0%25D9%2587%25D8%25A8%25DB%258C%25D9%2587-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3-%25D8%25AF%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25BA-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25AF%25D9%2584%25D8%25A7%25DB%258C%25D9%2584-%25D8%25B9%25D8%25AF%25D9%2585-%25D8%25A7%25D8%25B9%25D8%25AA%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1-%25DA%25A9%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25A8-%25D8%25B7%25D8%25A8-%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25B6%25D8%25A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-243"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-243">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ibna.ir/news/204768/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B9-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1">«چرا «رساله ذهبيه» نمی تواند از امام رضا (ع) باشد؟ / آثار زيانبار عمل به رساله ذهبيه و خاطره‌ای از علامه عسكری»</a>. <i>ایبنا</i>. <bdi>۲۰۱۴-۱۲-۲۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۵-۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%DA%86%D8%B1%D8%A7+%C2%AB%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A%D9%87%C2%BB+%D9%86%D9%85%DB%8C+%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF%D8%9F+%2F+%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1+%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%B9%D9%85%D9%84+%D8%A8%D9%87+%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A%D9%87+%D9%88+%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%DB%8C&rft.date=2014-12-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ibna.ir%2Fnews%2F204768%2F%25DA%2586%25D8%25B1%25D8%25A7-%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2587-%25D8%25B0%25D9%2587%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2587-%25D9%2586%25D9%2585%25DB%258C-%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2585-%25D8%25B1%25D8%25B6%25D8%25A7-%25D8%25B9-%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B4%25D8%25AF-%25D8%25A2%25D8%25AB%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25B2%25D9%258A%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-244"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-244">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-245"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-245">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-246"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-246">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۲۳۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-247"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-247">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTabatabaei1981">Tabatabaei, <i>A Shi'ite Anthology</i></a>, <bdi>12</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-248"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-248">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپاک‌نیا1384">پاک‌نیا، <i>ویژگی‌های امام رضا</i></a>، <bdi>۷۱–۷۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-249"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-249">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-250"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-250">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLewis1986">Lewis, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-251"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-251">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-252"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-252">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-253"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-253">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-254"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-254">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-255"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-255">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_صباغ_مالکی1409">ابن صباغ مالکی، <i>الفصول المهمة</i></a>، <bdi>۲۵۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-256"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-256">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFخنجی1375">خنجی، <i>وسیلة الخادم</i></a>، <bdi>۲۳۸</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-257"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-257">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1388">جعفریان، <i>تاریخ تشیع در ایران</i></a>، <bdi>۲۲۸–۲۳۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-258"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-258">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_صباغ_مالکی1409">ابن صباغ مالکی، <i>الفصول المهمة</i></a>، <bdi>۲۳۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-259"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-259">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFشبلنجی1418">شبلنجی، <i>نور الابصار</i></a>، <bdi>۳۲۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-260"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-260">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFابن_حجر_هیتمی1385">ابن حجر هیتمی، <i>الصواعق المحرقة</i></a>، <bdi>۲۰۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-261"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-261">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-263"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-263">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۱:‎ <bdi>۶۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-264"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-264">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFنوبان1380">نوبان، «چشمه‌ها و قدمگاه‌ها»، <i>کتاب ماه هنر</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-265"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-265">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFفاریابیبرسمامیرانی‌پور1397">فاریابی، برسم و  امیرانی‌پور، «بررسی ساختار قدمگاه»، <i>مطالعات ایرانی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-266"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-266">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMadelung1985">Madelung, “ʿAlī Al-Reżā”, <i>Iranica</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-267"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-267">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقرشی1380">قرشی، <i>حیاة الامام الرضا</i></a>، ۲:‎ <bdi>۳۸۵–۳۸۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-268"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-268">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFشهرستانی1434">شهرستانی، <i>عارفا بحقکم</i></a>، <bdi>۱۷۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-269"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-269">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFحسین‌زاده_شانه‌چی1389">حسین‌زاده شانه‌چی، «سفرنامه‌های اروپایی»، <i>تاریخ در آینه پژوهش</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-270"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-270">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجوینی1384">جوینی، «سیر تاریخی عزاداری تا دوره قاجار»، <i>فرهنگ اندیشه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-271"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-271">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-272"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-272">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFداداش‌نژاددهقانی‌زاده1396">داداش‌نژاد و  دهقانی‌زاده، «امام رضا در منابع صوفیه»، <i>تاریخ اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-273"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-273">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاحمدی_بیرجندینقوی‌زاده1377">احمدی بیرجندی و  نقوی‌زاده، <i>مدایح رضوی در شعر فارسی</i></a>، <bdi>۱۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-274"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-274">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاحمدی_بیرجندینقوی‌زاده1377">احمدی بیرجندی و  نقوی‌زاده، <i>مدایح رضوی در شعر فارسی</i></a>، <bdi>۱۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-275"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-275">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمیرسلیمپورجوادی1391">میرسلیم و  پورجوادی، «دعبل خزاعی»، <i>دانشنامهٔ جهان اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-276"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-276">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFخیریاکبری1395">خیری و  اکبری، «مهدویت در اشعار مشروطه»، <i>عصر آدینه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-277"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-277">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFپروینیمتقی‌زادهثامنی1395">پروینی، متقی‌زاده و  ثامنی، «تصویر هنری در سخنان امام رضا»، <i>مطالعات ادبی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-278"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-278">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمحمود1378">محمود، <i>روابط سیاسی ایران و انگلیس</i></a>، ۵:‎ <bdi>۱۷۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-279"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-279">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمرادخانیاکبری‌نسب1395">مرادخانی و  اکبری‌نسب، «تجلی گفتمان مهدویت»، <i>عصر آدینه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-280"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-280">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFسعدآباد"><i>تابلوی «ضامن آهو» در موزهٔ فرشچیان</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-281"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-281">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFقاسمیزمانی_علویجه1382">قاسمی و  زمانی علویجه، «اولین جشنوارهٔ امام رضا»، <i>گلستان قرآن</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-282"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-282">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFتیموری1393">تیموری، «راز عشق هشتم»، <i>رشد آموزش هنر</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-283"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-283">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعباس‌زاده1379">عباس‌زاده، «معصومین در آیینهٔ سینما»، <i>فرهنگ کوثر</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-284"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-284">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFشفاییبهروزلک1389">شفایی و  بهروزلک، «هنر هفتم و فرهنگ رضوی»، <i>رسانه</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-285"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-285">↑</a></span> <span class="reference-text">ساندتراک، <a href="#CITEREFساوندتراک"><i>آلبوم موسیقی ولایت عشق</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-286"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-286">↑</a></span> <span class="reference-text">خبرگزاری رسا، <a href="#CITEREFرسا2"><i>کتابشناسی امام رضا</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-287"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-287">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFاباذری1385">اباذری، «مکاتیب الامام الرضا»، <i>فرهنگ کوثر</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-288"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-288">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBayhom-Daou2009">Bayhom-Daou, “ʿAlī Al-Riḍā”, <i>Encyclopaedia of Islam</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-289"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-289">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFآذرنوش1374">آذرنوش، «ابن ابی طاهر طیفور»، <i>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</i></a>، ۲:‎ <bdi>۶۷۴–۶۷۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-290"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-290">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۷۰–۲۲۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-291"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-291">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۲۲۶–۳۵۶</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-292"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-292">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFبهرامیان1390">بهرامیان، «جهشیاری»، <i>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</i></a>، ۱۹:‎ <bdi>۶۷–۶۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-293"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-293">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۶۳–۳۶۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-294"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-294">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۶۷–۳۶۹</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-295"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-295">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۷۰–۳۷۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-297"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-297">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۷۴–۳۷۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-298"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-298">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجعفریان1393">جعفریان، <i>منابع تاریخ اسلام</i></a>، <bdi>۳۶۳، ۳۷۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-299"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-299">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFداداش‌نژاددهقانی‌زاده1396">داداش‌نژاد و  دهقانی‌زاده، «امام رضا در منابع صوفیه»، <i>تاریخ اسلام</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-300"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-300">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFربانی1394">ربانی، <i>گزیده کتابشناسی امام رضا</i></a>، <bdi>۲۹–۸۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-301"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-301">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFداداش‌نژاددهقانی‌زاده1396">داداش‌نژاد و  دهقانی‌زاده، «امام رضا در منابع صوفیه»، <i>تاریخ اسلام</i></a>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40919770">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul li{list-style:none}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{padding-left:1.6em;text-indent:-1.6em}}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}.mw-parser-output .refbegin-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .refbegin-columns ul{margin-top:0}.mw-parser-output .refbegin-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="refbegin refbegin-columns references-column-width" style="column-width: 30em"> <ul><li><cite id="CITEREFآذرنوش1374" class="citation encyclopaedia"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B4_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4" title="آذرتاش آذرنوش">آذرنوش، آذرتاش</a> (<bdi>۱۳۷۴</bdi>). «ابن ابی طاهر طیفور». در <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="سید محمد کاظم موسوی بجنوردی">سید محمدکاظم موسوی بجنوردی</a>. <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دائرةالمعارف بزرگ اسلامی">دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</a></i>. ج. ۲. تهران: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی">مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-7025-22-X" title="ویژه:منابع کتاب/964-7025-22-X"><bdi>۹۶۴-۷۰۲۵-۲۲-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%D8%A7%D8%A8%DB%8C+%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1+%D8%B7%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1374&rft.isbn=964-7025-22-X&rft.aulast=%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4&rft.aufirst=%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاباذری1385" class="citation journal">اباذری، عبدالرحیم (<bdi>پاییز ۱۳۸۵</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/394210">«مکاتیب الامام الرضا علیه السلام»</a></span>. <i>فرهنگ کوثر</i> (۶۷): <bdi>۱۴۵–۱۴۸</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1&rft.atitle=%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.ssn=fall&rft.issue=%DB%B6%DB%B7&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B4%DB%B5-%DB%B1%DB%B4%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1385&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B0%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F394210&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFابن_اثیر1385" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1" title="عزالدین بن اثیر">ابن اثیر، عزّالدین علی بن محمد</a> (<bdi>۱۳۸۵</bdi>). <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="الکامل فی التاریخ">الکامل فی التاریخ</a></i>. ج. ۷. بیروت: دار صادر.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84+%D9%81%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1&rft.date=1385&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1&rft.aufirst=%D8%B9%D8%B2%D9%91%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFابن_حبان1402" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ابن حبان">ابن حبان، محمد بن حبان</a> (<bdi>۱۴۰۲</bdi>). زهران، حسین ابراهیم، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D8%A7%D8%AA" title="الثقات">الثقات</a></i>. ج. ۸. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D8%A7%D8%AA&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A9+%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A9&rft.date=1402&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFابن_حجر_هیتمی1385" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%AC%D8%B1_%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ابن حجر هیتمی">ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد</a> (<bdi>۱۳۸۵</bdi>). عبداللطیف، عبدالوهاب، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%A7%D8%B9%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%82%D9%87" title="الصواعق المحرقه">الصواعق المحرقة فی الردّ علی اهل البدع و الزندقة</a></i>. قاهره: مکتبة القاهرة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%A7%D8%B9%D9%82+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%82%D8%A9+%D9%81%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AF%D9%91+%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A7%D9%87%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B9+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%82%D8%A9&rft.place=%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%87&rft.pub=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9&rft.date=1385&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%D8%AD%D8%AC%D8%B1+%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%85%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFابن_صباغ_مالکی1409" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="ابن صباغ مالکی">ابن صباغ مالکی، علی بن محمد</a> (<bdi>۱۴۰۹</bdi>). <i>الفصول المهمة فی معرفة الائمة</i>. بیروت: دارالاضواء.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B5%D9%88%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A9+%D9%81%DB%8C+%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B6%D9%88%D8%A7%D8%A1&rft.date=1409&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA+%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFابن_کثیر_قرشی1408" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%DA%A9%D8%AB%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="اسماعیل بن کثیر">ابن کثیر قرشی، اسماعیل بن عمر</a> (<bdi>۱۴۰۸</bdi>). شیری، علی، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%A9" title="البدایة و النهایة">البدایة و النهایة</a></i>. ج. ۱۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A9+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%A9&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1+%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AB+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C&rft.date=1408&rft.aulast=%D8%A7%D8%A8%D9%86+%DA%A9%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84+%D8%A8%D9%86+%D8%B9%D9%85%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاحمدی_بیرجندینقوی‌زاده1377" class="citation book">احمدی بیرجندی، احمد؛ نقوی‌زاده، علی (<bdi>۱۳۷۷</bdi>). <i>مدایح رضوی در شعر فارسی</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-444-176-1" title="ویژه:منابع کتاب/964-444-176-1"><bdi>۹۶۴-۴۴۴-۱۷۶-۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AD+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%B9%D8%B1+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1377&rft.isbn=964-444-176-1&rft.aulast=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C+%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rft.au=%D9%86%D9%82%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%2C+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاصفهانی1419" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ابوالفرج اصفهانی">اصفهانی، ابوالفرج</a> (<bdi>۱۴۱۹</bdi>). <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D9%82%D8%B1" title="احمد صقر">صقر، احمد</a>، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مقاتل الطالبیین">مقاتل الطالبیین</a></i>. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%84%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA&rft.date=1419&rft.aulast=%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاکبری1384" class="citation book">اکبری، امیر (<bdi>۱۳۸۴</bdi>). <i>تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام</i>. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9644448278" title="ویژه:منابع کتاب/9644448278"><bdi>۹۶۴۴۴۴۸۲۷۸</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA+%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87+%D9%88+%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86+%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.date=1384&rft.isbn=9644448278&rft.aulast=%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاکبری1392" class="citation journal">اکبری، رضا (<bdi>زمستان ۱۳۹۲</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062462">«نگاهی تحلیلی به تصحیح خداشناسی مردم توسط امام رضا (ع)»</a></span>. <i>فرهنگ رضوی</i>. مشهد (۴): <bdi>۷–۲۴</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD+%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.ssn=winter&rft.issue=%DB%B4&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7-%DB%B2%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1392&rft.aulast=%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1062462&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFالتون1389" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="التون دانیل">التون، دانیل</a> (<bdi>۱۳۸۹</bdi>). <i>تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در آغاز حکومت عباسیان</i>. ترجمهٔ مسعود رجب‌نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9786001211812" title="ویژه:منابع کتاب/9786001211812"><bdi>۹۷۸۶۰۰۱۲۱۱۸۱۲</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%88+%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C+%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA+%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&rft.date=1389&rft.isbn=9786001211812&rft.aulast=%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86&rft.aufirst=%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFامین1355" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86" title="احمد امین">امین، احمد</a> (<bdi>۱۳۵۵</bdi>). <i><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AD%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ضحی الاسلام">ضحی الاسلام</a></i>. قاهره: مکتبة الاسرة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B6%D8%AD%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%87&rft.pub=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A9&rft.date=1355&rft.aulast=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFانصاری‌نیاخزعلی1396" class="citation journal">انصاری‌نیا، زری؛ خزعلی، انسیه (<bdi>بهار ۱۳۹۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1257151">«جلوه‌های تمدنی در مناظره امام رضا (ع) و جاثلیق در موضوع نبوت و بر مبنای مربع ایدئولوژیک ون دایک»</a></span>. <i>تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی</i>. قم (۲۶): <bdi>۶۵–۹۰</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%88+%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.atitle=%D8%AC%D9%84%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D9%88+%D8%AC%D8%A7%D8%AB%D9%84%DB%8C%D9%82+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9+%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA+%D9%88+%D8%A8%D8%B1+%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9+%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9+%D9%88%D9%86+%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DA%A9&rft.ssn=spring&rft.issue=%DB%B2%DB%B6&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B6%DB%B5-%DB%B9%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7&rft.aufirst=%D8%B2%D8%B1%DB%8C&rft.au=%D8%AE%D8%B2%D8%B9%D9%84%DB%8C%2C+%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1257151&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFبهرامیان1390" class="citation encyclopaedia">بهرامیان، علی (<bdi>۱۳۹۰</bdi>). «جهشیاری». در <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="سید محمد کاظم موسوی بجنوردی">سید محمدکاظم موسوی بجنوردی</a>. <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دائرةالمعارف بزرگ اسلامی">دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</a></i>. ج. نوزدهم. تهران: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی">مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-600-6326-04-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-600-6326-04-7"><bdi>۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۰۴-۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%AC%D9%87%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1390&rft.isbn=978-600-6326-04-7&rft.aulast=%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFپاکتچی1391" class="citation book">پاکتچی، احمد (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). «اندیشهٔ سیاسی در تعالیم امام رضا (ع)». در احمد پاکتچی. <i>ابعاد شخصیت و زندگی حضرت امام رضا (ع)</i>. ج. ۱. به کوشش مرتضی سلمان‌نژاد. تهران: دانشگاه امام صادق. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-600-214-357-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-600-214-357-0"><bdi>۹۷۸-۶۰۰-۲۱۴-۳۵۷-۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87%D9%94+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.btitle=%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AF+%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA+%D9%88+%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C+%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82&rft.date=1391&rft.isbn=978-600-214-357-0&rft.aulast=%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DA%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFپاک‌نیا1384" class="citation book">پاک‌نیا، عبدالکریم (<bdi>۱۳۸۴</bdi>). <i>ویژگی‌های امام رضا</i>. قم: نسیم کوثر. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-8487-51-0" title="ویژه:منابع کتاب/964-8487-51-0"><bdi>۹۶۴-۸۴۸۷-۵۱-۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85+%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1&rft.date=1384&rft.isbn=964-8487-51-0&rft.aulast=%D9%BE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFپرنیانربانی‌زاده1396" class="citation journal">پرنیان، زهره؛ ربانی‌زاده، سید محمدرحیم (<bdi>بهار ۱۳۹۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1364972">«نقش مأمون در مناظره‌های بین الادیانی»</a></span>. <i>مطالعات تاریخ فرهنگی</i>. تهران (۳۱): <bdi>۱–۲۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%B4+%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A8%DB%8C%D9%86+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.ssn=spring&rft.issue=%DB%B3%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1-%DB%B2%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87&rft.au=%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%2C+%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1364972&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFپروینیمتقی‌زادهثامنی1395" class="citation journal">پروینی، خلیل؛ متقی‌زاده، عیسی؛ ثامنی، سمیه (<bdi>بهار ۱۳۹۵</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1474424">«تصویر هنری در سخنان امام رضا (ع) مطالعهٔ موردی: دعای امام زمان (عج)»</a></span>. <i>مطالعات تاریخ فرهنگی</i>. مشهد (۸): <bdi>۹–۳۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&rft.atitle=%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1+%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D9%94+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%3A+%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%28%D8%B9%D8%AC%29&rft.ssn=spring&rft.issue=%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B9-%DB%B3%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1395&rft.aulast=%D9%BE%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84&rft.au=%D9%85%D8%AA%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%2C+%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C&rft.au=%D8%AB%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%2C+%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1474424&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFپطروشفسکی1348" class="citation book">پطروشفسکی، ایلیاپاولویچ (<bdi>۱۳۴۸</bdi>). <i>اسلام در ایران: از هجرت تا پایان قرن نهم هجری</i>. ترجمهٔ کریم کشاورز. تهران: شرکت کتاب.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%3A+%D8%A7%D8%B2+%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA+%D8%AA%D8%A7+%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%B1%D9%86+%D9%86%D9%87%D9%85+%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&rft.date=1348&rft.aulast=%D9%BE%D8%B7%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%DA%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFترمانینی1408" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="عبدالسلام ترمانینی">ترمانینی، عبدالسلام</a> (<bdi>۱۴۰۸</bdi>). <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86" title="احداث التاریخ الاسلامی بترتیب السنین">احداث التاریخ الاسلامی بترتیب السنین</a></i>. دمشق: طلاس.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB+%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A8%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86&rft.place=%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82&rft.pub=%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B3&rft.date=1408&rft.aulast=%D8%AA%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFتیموری1393" class="citation journal">تیموری، کاوه (<bdi>زمستان ۱۳۹۳</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1080785">«راز عشق هشتم؛ برگزیده‌ای از آثار هنری دربارهٔ حضرت امام رضا (ع)»</a></span>. <i>رشد آموزش هنر</i>. تهران (۴۰): <bdi>۴۸–۵۱</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%B1%D8%B4%D8%AF+%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4+%D9%87%D9%86%D8%B1&rft.atitle=%D8%B1%D8%A7%D8%B2+%D8%B9%D8%B4%D9%82+%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85%D8%9B+%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1+%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C+%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%94+%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.ssn=winter&rft.issue=%DB%B4%DB%B0&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B4%DB%B8-%DB%B5%DB%B1%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1393&rft.aulast=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1080785&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجباریملبوبی1389" class="citation journal">جباری، محمدرضا؛ ملبوبی، محمدکاظم (<bdi>پاییز ۱۳۸۹</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/755046">«بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وکالت امامیه (مراحل شکل‌گیری و عوامل پیدایش)»</a></span>. <i>تاریخ اسلام در آینه پژوهش</i>. قم (۲۷): <bdi>۷۵–۱۰۴</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4&rft.atitle=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%AA+%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87+%28%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%84+%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D9%88+%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84+%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4%29&rft.ssn=fall&rft.issue=%DB%B2%DB%B7&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7%DB%B5-%DB%B1%DB%B0%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1389&rft.aulast=%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft.au=%D9%85%D9%84%D8%A8%D9%88%D8%A8%DB%8C%2C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F755046&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجباری1382" class="citation book">جباری، محمدرضا (<bdi>۱۳۸۲</bdi>). <i>سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه ع</i>. قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9645883350" title="ویژه:منابع کتاب/9645883350"><bdi>۹۶۴۵۸۸۳۳۵۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AA+%D9%88+%D9%86%D9%82%D8%B4+%D8%A2%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%B9%D8%B5%D8%B1+%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87+%D8%B9&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87+%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C+%D9%88+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.date=1382&rft.isbn=9645883350&rft.aulast=%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجباری1381" class="citation journal">جباری، محمدرضا (<bdi>فروردین ۱۳۸۱</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/20813">«نگاهی به انحرافات برخی از کارگزاران ائمه اطهار (ع)»</a></span>. <i>معرفت</i>. قم (۵۲): <bdi>۷–۲۰</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA&rft.atitle=%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA+%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87+%D8%A7%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1+%28%D8%B9%29&rft.issue=%DB%B5%DB%B2&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7-%DB%B2%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1381&rft.aulast=%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F20813&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجعفرنیا1396" class="citation encyclopaedia">جعفرنیا، فاطمه (<bdi>۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rch.ac.ir/article/Details/14893">«زید النار»</a>. در <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84" title="غلامعلی حداد عادل">حداد عادل، غلامعلی</a>. <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامه جهان اسلام</a></i>. ج. ۲۲. تهران: <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنیاد دائرةالمعارف اسلامی">بنیاد دائرةالمعارف اسلامی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%B2%DB%8C%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B1&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7&rft.aufirst=%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Frch.ac.ir%2Farticle%2FDetails%2F14893&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجعفریان2015" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رسول جعفریان">جعفریان، رسول</a> (<bdi>۲۰۱۵</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/31751"><i>اطلس الشیعه (دراسة فی الجغرافیة الدینیه للتشیع)</i></a>. ترجمهٔ نصیر الکعبی و سیف علی. بیروت: المرکز الآکادمی للابحاث. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-927946-14-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-927946-14-5"><bdi>۹۷۸-۱-۹۲۷۹۴۶-۱۴-۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3+%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+%28%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A9+%D9%81%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%87+%D9%84%D9%84%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9%29&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%A7%D9%84%D8%A2%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C+%D9%84%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%AD%D8%A7%D8%AB&rft.date=2015&rft.isbn=----&rft.aulast=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noorlib.ir%2FView%2Ffa%2FBook%2FBookView%2FImage%2F31751&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجعفریان1388" class="citation book">جعفریان، رسول (<bdi>۱۳۸۸</bdi>). <i>تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی</i>. سوم. تهران: نشر علم. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-405-822-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-405-822-6"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۴۰۵-۸۲۲-۶</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B7%D9%84%D9%88%D8%B9+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.series=%D8%B3%D9%88%D9%85&rft.pub=%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D8%B9%D9%84%D9%85&rft.date=1388&rft.isbn=----&rft.aulast=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجعفریان1387" class="citation book">جعفریان، رسول (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام</i>. قم: انصاریان. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789644380013" title="ویژه:منابع کتاب/9789644380013"><bdi>۹۷۸۹۶۴۴۳۸۰۰۱۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C+%D9%88+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.date=1387&rft.isbn=9789644380013&rft.aulast=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجعفریان1393" class="citation book">جعفریان، رسول (<bdi>۱۳۹۳</bdi>). <i>منابع تاریخ اسلام</i>. تهران: علم. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789642246397" title="ویژه:منابع کتاب/9789642246397"><bdi>۹۷۸۹۶۴۲۲۴۶۳۹۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B9%D9%84%D9%85&rft.date=1393&rft.isbn=9789642246397&rft.aulast=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFجوینی1384" class="citation journal">جوینی، محمدصالح (<bdi>۱۳۸۴</bdi>). «سیر تاریخی عزاداری تا دوره قاجار». <i>فرهنگ اندیشه</i>. قم (شانزدهم).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87&rft.atitle=%D8%B3%DB%8C%D8%B1+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%A7+%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87+%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1&rft.issue=%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85&rft.date=1384&rft.aulast=%D8%AC%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFالحسنی1406" class="citation book">الحسنی، هاشم معروف (<bdi>۱۴۰۶</bdi>). <i>سیرة الائمة الإثنی عشر</i>. بیروت: المکتبة الحیدریة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AB%D9%86%DB%8C+%D8%B9%D8%B4%D8%B1&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%A7%D9%84%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A9&rft.date=1406&rft.aulast=%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85+%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFحسین‌زاده_شانه‌چی1389" class="citation journal">حسین‌زاده شانه‌چی، حسین (<bdi>تابستان ۱۳۸۹</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/614225">«سهم سفرنامه‌های اروپایی در معرفی تشیع ایرانیان در غرب»</a></span>. <i>تاریخ اسلام در آینه پژوهش</i>. قم (۲۶): <bdi>۳۷–۵۸</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4&rft.atitle=%D8%B3%D9%87%D9%85+%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C+%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%BA%D8%B1%D8%A8&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B2%DB%B6&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B7-%DB%B5%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1389&rft.aulast=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87+%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F614225&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFحسینی_شاهرودیرودی1394" class="citation journal">حسینی شاهرودی، مرتضی؛ رودی، معصومه (<bdi>پاییز ۱۳۹۴</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1103277">«برهان‌های اثبات وجود خدا در مناظره‌های امام رضا (ع) در مرو»</a></span>. <i>فرهنگ رضوی</i>. مشهد (۱۱): <bdi>۳۹–۷۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.atitle=%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA+%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF+%D8%AE%D8%AF%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D8%B1%D9%88&rft.ssn=fall&rft.issue=%DB%B1%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9-%DB%B7%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1394&rft.aulast=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C&rft.au=%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%2C+%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1103277&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFحسینی_کازرونی1374" class="citation book">حسینی کازرونی، سید احمد (<bdi>۱۳۷۴</bdi>). <i>پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی</i>. تهران: آیات.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%D9%88+%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A8%DB%8C%D9%87%D9%82%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA&rft.date=1374&rft.aulast=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C+%DA%A9%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمیلانی1385" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمدهادی میلانی">میلانی، سید محمدهادی</a> (<bdi>۱۳۸۵</bdi>). <i>قادتنا کیف نعرفهم</i>. به کوشش سید علی میلانی. قم: مرکز الحقائق الاسلامیه. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-2501-46-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-2501-46-5"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۲۵۰۱-۴۶-۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%AA%D9%86%D8%A7+%DA%A9%DB%8C%D9%81+%D9%86%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%82+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87&rft.date=1385&rft.isbn=----&rft.aulast=%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFخنجی1375" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="فضل بن روزبهان خنجی">خنجی، فضل بن روزبهان</a> (<bdi>۱۳۷۵</bdi>). <i>وسیلة الخادم الی المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم</i>. قم: انصاریان.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%85+%D8%A7%D9%84%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AF%D9%88%D9%85+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%B1%D8%AD+%D8%B5%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AA+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87+%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.date=1375&rft.aulast=%D8%AE%D9%86%D8%AC%DB%8C&rft.aufirst=%D9%81%D8%B6%D9%84+%D8%A8%D9%86+%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFخیریاکبری1395" class="citation journal">خیری، ملیحه؛ اکبری، منوچهر (<bdi>۱۳۹۵</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1233983/مهدویت-در-اشعار-دوره-مشروطه?q=معین%20الضعفا&score=17.0&rownumber=1">«مهدویت در اشعار دوره مشروطه»</a></span>. <i>عصر آدینه</i> (هجدهم): <bdi>۳۵–۶۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%B9%D8%B5%D8%B1+%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&rft.atitle=%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1+%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87+%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87&rft.issue=%D9%87%D8%AC%D8%AF%D9%87%D9%85&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B5-%DB%B6%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1395&rft.aulast=%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AD%D9%87&rft.au=%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C%2C+%D9%85%D9%86%D9%88%DA%86%D9%87%D8%B1&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1233983%2F%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87%3Fq%3D%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%2520%D8%A7%D9%84%D8%B6%D8%B9%D9%81%D8%A7%26score%3D17.0%26rownumber%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFداداش‌نژاددهقانی‌زاده1396" class="citation journal">داداش‌نژاد، منصور؛ دهقانی‌زاده، محمد (<bdi>تابستان ۱۳۹۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1350767">«امام رضا (ع) در منابع صوفیه تا قرن هفتم هجری»</a></span>. <i>تاریخ اسلام</i>. قم (۷۰): <bdi>۷۱–۹۳</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.atitle=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87+%D8%AA%D8%A7+%D9%82%D8%B1%D9%86+%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85+%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B7%DB%B0&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7%DB%B1-%DB%B9%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B4%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&rft.aufirst=%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1&rft.au=%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%2C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1350767&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFدرخشهحسینی_فائق1391" class="citation book">درخشه، جلال؛ حسینی فائق، سید محمدمهدی (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). علی شریفی، ویراستار. <i>سیاست و حکومت در سیرهٔ امام رضا (ع)</i>. ج. ۱. تهران: بنیاد فرهنگی و هنری امام رضا.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA+%D9%88+%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87%D9%94+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C+%D9%88+%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft.date=1391&rft.aulast=%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B4%D9%87&rft.aufirst=%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84&rft.au=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%82%2C+%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFدهخدا1341" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="علی‌اکبر دهخدا">دهخدا، علی‌اکبر</a> (<bdi>۱۳۴۱</bdi>). <i>لغتنامه دهخدا</i>. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%84%D8%BA%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&rft.date=1341&rft.aulast=%D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFدیمه‌کار_گرابملاکاظمی1396" class="citation journal">دیمه‌کار گراب، محسن؛ ملاکاظمی، علی (<bdi>تابستان ۱۳۹۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1345031">«واکاوی مواجهه امام رضا (ع) با گفتمان حدوث و قدم قرآن»</a></span>. <i>فرهنگ رضوی</i>. مشهد (۱۸): <bdi>۱۴۵–۱۷۸</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.atitle=%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C+%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%A8%D8%A7+%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AB+%D9%88+%D9%82%D8%AF%D9%85+%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B1%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B4%DB%B5-%DB%B1%DB%B7%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1+%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%A8&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86&rft.au=%D9%85%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%DB%8C%2C+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1345031&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFذهبی1422" class="citation book">ذهبی، عباس (<bdi>۱۴۲۲</bdi>). <i>الامام الرضا علیه السلام سیرة و تاریخ</i>. بیروت: مرکز الرسالة. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-319-368-3" title="ویژه:منابع کتاب/964-319-368-3"><bdi>۹۶۴-۳۱۹-۳۶۸-۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A9+%D9%88+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A9&rft.date=1422&rft.isbn=964-319-368-3&rft.aulast=%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFربانی1394" class="citation book">ربانی، هادی (<bdi>۱۳۹۴</bdi>). <i>گزیده کتابشناسی امام رضا (ع)</i>. قم: دارالحدیث. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789644937965" title="ویژه:منابع کتاب/9789644937965"><bdi>۹۷۸۹۶۴۴۹۳۷۹۶۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB&rft.date=1394&rft.isbn=9789644937965&rft.aulast=%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFرفعتی‌پناهعزیزی1394" class="citation journal">رفعتی‌پناه، مهدی؛ عزیزی، مجتبی (<bdi>زمستان ۱۳۹۴</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1133726">«نقش، تأثیر و سازوکار سازمان وکالت امامیه در گسترش شیعه در ایران»</a></span>. <i>مطالعات تاریخ اسلام</i>. تهران (۲۷): <bdi>۱۷۵–۱۹۴</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%B4%D8%8C+%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.ssn=winter&rft.issue=%DB%B2%DB%B7&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B7%DB%B5-%DB%B1%DB%B9%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1394&rft.aulast=%D8%B1%D9%81%D8%B9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87&rft.aufirst=%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C&rft.au=%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%DB%8C%2C+%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1133726&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFروحی_برندق1396" class="citation journal">روحی برندق، کاوس (<bdi>تابستان ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1345026">«اخلاق و مهارت‌های مناظره در مناظره‌های امام رضا علیه السلام (مطالعه موردی؛ مناظره امام رضا (ع) با متکلمان ادیان و مذاهب)»</a>. <i>فرهنگ رضوی</i>. مشهد (۱۸): <bdi>۷–۳۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.atitle=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82+%D9%88+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%28%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%9B+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8%29&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B1%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7-%DB%B3%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C+%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%82&rft.aufirst=%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B3&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1345026&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFزرکلی1989" class="citation book">زرکلی، خیرالدین (<bdi>۱۹۸۹</bdi>). <i>الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین</i>. بیروت: دارالعلم للملایین.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%3A+%D9%82%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3+%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%85+%D9%84%D8%A3%D8%B4%D9%87%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1+%D9%85%D9%86+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D9%86&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85+%D9%84%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86&rft.date=1989&rft.aulast=%D8%B2%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFسعیدزاده1383" class="citation journal">سعیدزاده، رسول (<bdi>اردیبهشت ۱۳۸۳</bdi>). «آفتاب مرو». <i>پیام زن</i>. قم (۱۴۶): <bdi>۳۶–۳۷</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85+%D8%B2%D9%86&rft.atitle=%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D9%85%D8%B1%D9%88&rft.issue=%DB%B1%DB%B4%DB%B6&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B6-%DB%B3%DB%B7%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1383&rft.aulast=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFشاکری_موحد1390" class="citation book">شاکری موحد، محمدرضا (<bdi>۱۳۹۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/37807/1/3"><i>امامان شیعه علیهم السلام و حکومت‌ها</i></a>. قم: نشر زائر.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88+%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1&rft.date=1390&rft.aulast=%D8%B4%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noorlib.ir%2FView%2Ffa%2FBook%2FBookView%2FImage%2F37807%2F1%2F3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFشبلنجی1418" class="citation book">شبلنجی، مؤمن (<bdi>۱۴۱۸</bdi>). <i>نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم</i>. قم: الشریف الرضی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%86%D9%88%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B5%D8%A7%D8%B1+%D9%81%DB%8C+%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%A8+%D8%A2%D9%84+%D8%A8%DB%8C%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1+%D8%B5%D9%84%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D9%88+%D8%A2%D9%84%D9%87+%D9%88+%D8%B3%D9%84%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%DB%8C&rft.date=1418&rft.aulast=%D8%B4%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AC%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFشریف_رازی1392" class="citation journal">شریف رازی، عباسقلی (<bdi>تابستان ۱۳۹۲</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1033363">«الرساله المامونیه»</a></span>. <i>سفینه</i>. تهران (۳۹): <bdi>۱۵۳–۱۷۲</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%B3%D9%81%DB%8C%D9%86%D9%87&rft.atitle=%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B3%DB%B9&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B5%DB%B3-%DB%B1%DB%B7%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1392&rft.aulast=%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81+%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%84%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1033363&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFشفاییبهروزلک1389" class="citation journal">شفایی، امان‌الله؛ بهروزلک، غلامرضا (<bdi>بهار ۱۳۸۹</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/838162">«هنر هفتم و فرهنگ رضوی؛ همسویی‌ها و تعاملات»</a></span>. <i>رسانه</i>. تهران (۸۱): <bdi>۱۰۵–۱۲۸</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87&rft.atitle=%D9%87%D9%86%D8%B1+%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C%D8%9B+%D9%87%D9%85%D8%B3%D9%88%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA&rft.ssn=spring&rft.issue=%DB%B8%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B0%DB%B5-%DB%B1%DB%B2%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1389&rft.aulast=%D8%B4%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rft.au=%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%84%DA%A9%2C+%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F838162&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFشهرستانی1434" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید علی شهرستانی">شهرستانی، سید علی</a> (<bdi>۱۴۳۴</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lib.eshia.ir/71683/1/0"><i>عارفا بحقکم</i></a>. لکهنو: مؤسسة المؤمل الثقافیة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D8%A7+%D8%A8%D8%AD%D9%82%DA%A9%D9%85&rft.place=%D9%84%DA%A9%D9%87%D9%86%D9%88&rft.pub=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A9&rft.date=1434&rft.aulast=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Flib.eshia.ir%2F71683%2F1%2F0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFصادقانیچلونگرپیرمرادیانصمدانیان1396" class="citation journal">صادقانی، مجید؛ چلونگر، محمدعلی؛ پیرمرادیان، مصطفی؛ صمدانیان، محسن (<bdi>۱۳۹۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1340117/تحلیل-مقایسه-ای-دیدگاه-های-اصحاب-نیشابوری-و-قمی-ائمه-ع-در-باب-امامت?q=تحلیل%20مقایسه%20ای%20دیدگاه%20های%20اصحاب%20نیشابوری%20و%20قمی%20ائمه(ع)%20در%20باب%20امامت&score=24.0&rownumber=1">«تحلیل مقایسه ای دیدگاه‌های اصحاب نیشابوری و قمی ائمه (ع) در باب امامت»</a></span>. <i>پژوهش‌های تاریخی</i> (۳۴): <bdi>۳۱–۵۰</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C&rft.atitle=%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84+%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87+%D8%A7%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8+%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D9%88+%D9%82%D9%85%DB%8C+%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87+%28%D8%B9%29+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA&rft.issue=%DB%B3%DB%B4&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B1-%DB%B5%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1396&rft.aulast=%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF&rft.au=%DA%86%D9%84%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B1%2C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft.au=%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%2C+%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C&rft.au=%D8%B5%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%2C+%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1340117%2F%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D9%82%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87-%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA%3Fq%3D%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%2520%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87%2520%D8%A7%DB%8C%2520%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87%2520%D9%87%D8%A7%DB%8C%2520%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%2520%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%2520%D9%88%2520%D9%82%D9%85%DB%8C%2520%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87%28%D8%B9%29%2520%D8%AF%D8%B1%2520%D8%A8%D8%A7%D8%A8%2520%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA%26score%3D24.0%26rownumber%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFصفدی1401" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="صفدی">صفدی، خلیل بن ایبک</a> (<bdi>۱۴۰۱</bdi>). <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="هلموت ریتر">ریتر، هلموت</a>، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%81%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الوافی بالوفیات">الوافی بالوفیات</a></i>. ج. ۲۲. بیروت: دارالنشر فرانز شتاینر.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%81%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D8%AA&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2+%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B1&rft.date=1401&rft.aulast=%D8%B5%D9%81%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84+%D8%A8%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DA%A9&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFصفری_فروشانی1391" class="citation book">صفری فروشانی، نعمت‌الله (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). <i>رفتارشناسی امام رضا (ع) و فرقه‌های درون‌شیعی</i>. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9786006543031" title="ویژه:منابع کتاب/9786006543031"><bdi>۹۷۸۶۰۰۶۵۴۳۰۳۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1391&rft.isbn=9786006543031&rft.aulast=%D8%B5%D9%81%D8%B1%DB%8C+%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFضیائی_ارزگانی1387" class="citation encyclopaedia">ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). «امامت امام رضا علیه السلام». <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34098"><i>دانشنامه کلام اسلامی</i></a>. ج. ۱. قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.date=1387&rft.aulast=%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C+%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noorlib.ir%2FView%2Ffa%2FBook%2FBookView%2FImage%2F34098&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFطیبی1378" class="citation journal">طیبی، ن. (<bdi>بهمن ۱۳۷۸</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/469911">«نجمه، نگین بندگی»</a></span>. <i>فرهنگ کوثر</i>. قم (۳۵): <bdi>۵۳–۵۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1&rft.atitle=%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87%D8%8C+%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86+%D8%A8%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C&rft.issue=%DB%B3%DB%B5&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B5%DB%B3-%DB%B5%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1378&rft.aulast=%D8%B7%DB%8C%D8%A8%DB%8C&rft.aufirst=%D9%86.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F469911&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعابدینکونامنصیری1390" class="citation journal">عابدی، احمد؛ نکونام، جعفر؛ نصیری، هادی (<bdi>پاییز و زمستان ۱۳۹۰</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/943962">«تردیدهای آشکار و نهان علامه مجلسی دربارهٔ اعتبار رساله ذهبیه»</a></span>. <i>پژوهش دینی</i>. تهران (۲۳): <bdi>۱۲۵–۱۴۵</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4+%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.atitle=%D8%AA%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1+%D9%88+%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C+%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%94+%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87&rft.ssn=fall&rft.chron=fall%E2%80%93winter&rft.issue=%DB%B2%DB%B3&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B2%DB%B5-%DB%B1%DB%B4%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1390&rft.aulast=%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rft.au=%D9%86%DA%A9%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%85%2C+%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1&rft.au=%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1%DB%8C%2C+%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F943962&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعالم‌زاده1394" class="citation book">عالم‌زاده، بزرگ (<bdi>۱۳۹۴</bdi>). <i>حرم رضوی به روایت تاریخ</i>. مشهد: به‌نشر. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-02-2270-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-02-2270-6"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۰۲-۲۲۷۰-۶</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AD%D8%B1%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%D8%B1&rft.date=1394&rft.isbn=----&rft.aulast=%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.aufirst=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعباس‌زاده1379" class="citation journal">عباس‌زاده، سعید (<bdi>دی ۱۳۷۹</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/470140">«معصومین (ع) در آیینهٔ سینما (بخش اول)»</a></span>. <i>فرهنگ کوثر</i>. قم (۴۶): <bdi>۷۲–۷۵</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1&rft.atitle=%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86+%28%D8%B9%29+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D9%94+%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7+%28%D8%A8%D8%AE%D8%B4+%D8%A7%D9%88%D9%84%29&rft.issue=%DB%B4%DB%B6&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7%DB%B2-%DB%B7%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1379&rft.aulast=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.aufirst=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F470140&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعرفان‌منش1376" class="citation book">عرفان‌منش، جلیل (<bdi>۱۳۷۶</bdi>). <i>جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-444-014-5" title="ویژه:منابع کتاب/964-444-014-5"><bdi>۹۶۴-۴۴۴-۰۱۴-۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87+%D8%AA%D8%A7+%D9%85%D8%B1%D9%88&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1376&rft.isbn=---&rft.aulast=%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%B4&rft.aufirst=%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFغروی_نایینی1375" class="citation book">غروی نایینی، نهله (<bdi>۱۳۷۵</bdi>). <i>محدثات شیعه</i>. تهران: دانشگاه تربیت مدرس. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-90476-1-1" title="ویژه:منابع کتاب/964-90476-1-1"><bdi>۹۶۴-۹۰۴۷۶-۱-۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%AD%D8%AF%D8%AB%D8%A7%D8%AA+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA+%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3&rft.date=1375&rft.isbn=---&rft.aulast=%D8%BA%D8%B1%D9%88%DB%8C+%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D9%86%D9%87%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFفاریابیبرسمامیرانی‌پور1397" class="citation journal">فاریابی، یوسف؛ برسم، معصومه؛ امیرانی‌پور، محجوبه (<bdi>بهار و تابستان ۱۳۹۷</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1386945">«بررسی ساختار آیینی و اساطیری قدمگاه در جیرفت»</a></span>. <i>مطالعات ایرانی</i>. کرمان (۳۳): <bdi>۲۱۵–۲۳۳</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.atitle=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1+%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D9%88+%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D9%82%D8%AF%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA&rft.ssn=spring&rft.chron=spring%E2%80%93summer&rft.issue=%DB%B3%DB%B3&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B1%DB%B5-%DB%B2%DB%B3%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1397&rft.aulast=%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C&rft.aufirst=%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81&rft.au=%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D9%85%2C+%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87&rft.au=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1%2C+%D9%85%D8%AD%D8%AC%D9%88%D8%A8%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1386945&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFفرای1363" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C" title="ریچارد فرای">فرای، ریچارد نلسون</a> (<bdi>۱۳۶۳</bdi>). <i>عصر زرین فرهنگ ایران</i>. تهران: انتشارات سروش.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B9%D8%B5%D8%B1+%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4&rft.date=1363&rft.aulast=%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF+%D9%86%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقاسمیزمانی_علویجه1382" class="citation journal">قاسمی، علیرضا؛ زمانی علویجه، محبوبه (<bdi>بهمن ۱۳۸۲</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3604">«اولین جشنواره فرهنگی هنری امام رضا (ع) با طنین قرآن و عترت برگزار شد»</a></span>. <i>گلستان قرآن</i>. تهران (۱۶۸): <bdi>۴۳–۴۶</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86&rft.atitle=%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86+%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C+%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%A8%D8%A7+%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%86+%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86+%D9%88+%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%AA+%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D8%B4%D8%AF&rft.issue=%DB%B1%DB%B6%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B4%DB%B3-%DB%B4%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1382&rft.aulast=%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft.au=%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AC%D9%87%2C+%D9%85%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A8%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F3604&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقرشی1380" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="باقر شریف قرشی">قرشی، باقر شریف</a> (<bdi>۱۳۸۰</bdi>). <i>حیاة الامام الرضا علیه السلام</i> (به عربی). ج. دوم. قم: سعید بن جبیر.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%AC%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1380&rft.aulast=%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1+%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقره‌چانلوبکشلو1389" class="citation journal">قره‌چانلو، حسین؛ بکشلو، خدیجه (<bdi>زمستان ۱۳۸۹</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1478826">«نقش ازدواج‌های سیاسی در گرایش‌های علوی–ایرانی مأمون عباسی»</a></span>. <i>مسکویه</i>. تهران (۱۵): <bdi>۹۱–۱۱۲</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%87&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%B4+%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%E2%80%93%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86+%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft.ssn=winter&rft.issue=%DB%B1%DB%B5&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B9%DB%B1-%DB%B1%DB%B1%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1389&rft.aulast=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%86%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88&rft.aufirst=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86&rft.au=%D8%A8%DA%A9%D8%B4%D9%84%D9%88%2C+%D8%AE%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1478826&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقلقشندی1340" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%82%D8%B4%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="قلقشندی">قلقشندی، احمد بن علی</a> (<bdi>۱۳۴۰</bdi>). <i><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A8%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B4%DB%8C" title="صبح الاعشی">صبح الاعشی</a></i>. ج. ۹. قاهره: دارالکتب السلطانیة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B5%D8%A8%D8%AD+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B4%DB%8C&rft.place=%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%87&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A9&rft.date=1340&rft.aulast=%D9%82%D9%84%D9%82%D8%B4%D9%86%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقلقشندی1427" class="citation book">قلقشندی، احمد بن علی (<bdi>۱۴۲۷</bdi>). فراج، عبدالستار احمد، ویراستار. <i>مآثر الانافة فی معالم الخلافة</i>. بیروت: عالم الکتب.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%A2%D8%AB%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%A9+%D9%81%DB%8C+%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8&rft.date=1427&rft.aulast=%D9%82%D9%84%D9%82%D8%B4%D9%86%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFقندوزی1422" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="سلیمان بن ابراهیم">قندوزی، سلیمان بن ابراهیم</a> (<bdi>۱۴۲۲</bdi>). حسینی، علی بن جمال‌اشرف، ویراستار. <i><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A9_%D9%84%D8%B0%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ینابیع المودة لذوی القربی">ینابیع المودة لذوی القربی</a></i>. ج. ۳. قم: منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة، دارالاسوة للطباعة و النشر. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9646066429" title="ویژه:منابع کتاب/9646066429"><bdi>۹۶۴۶۰۶۶۴۲۹</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A9+%D9%84%D8%B0%D9%88%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A8%DB%8C&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%81+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A4%D9%88%D9%86+%D8%A7%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A9%D8%8C+%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A9+%D9%84%D9%84%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B9%D8%A9+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B4%D8%B1&rft.date=1422&rft.isbn=9646066429&rft.aulast=%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%86+%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمحمود1378" class="citation book">محمود، محمود (<bdi>۱۳۷۸</bdi>). <i>تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی</i>. تهران: اقبال.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84&rft.date=1378&rft.aulast=%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمرادخانیاکبری‌نسب1395" class="citation journal">مرادخانی، حجت‌الله؛ اکبری‌نسب، حسین (<bdi>تابستان ۱۳۹۵</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1233988">«تجلی گفتمان مهدویت در هنر معاصر ایران»</a></span>. <i>عصر آدینه</i>. قم (۱۸): <bdi>۱۸۷–۱۹۸</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%B9%D8%B5%D8%B1+%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&rft.atitle=%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C+%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%87%D9%86%D8%B1+%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.ssn=summer&rft.issue=%DB%B1%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B8%DB%B7-%DB%B1%DB%B9%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1395&rft.aulast=%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AD%D8%AC%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rft.au=%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B3%D8%A8%2C+%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1233988&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمجلسی2011" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="محمدباقر مجلسی">مجلسی، محمدباقر</a> (<bdi>۲۰۱۱</bdi>). <i>بحارالانوار الجامعة للدرر اخبار الائمه الاطهار</i>. بیروت: الامیرة.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A8%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9+%D9%84%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%B1+%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A9&rft.date=2011&rft.aulast=%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمرتضوی1385" class="citation book">مرتضوی، محمد (<bdi>۱۳۸۵</bdi>). <i>ولایتعهدی امام رضا (ع)</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789649711454" title="ویژه:منابع کتاب/9789649711454"><bdi>۹۷۸۹۶۴۹۷۱۱۴۵۴</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1385&rft.isbn=9789649711454&rft.aulast=%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمرتضی_عاملی1387" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="سید جعفر مرتضی عاملی">مرتضی عاملی، سید جعفر</a> (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>زندگی سیاسی هشتمین امام، حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام)</i>. ترجمهٔ خلیل خلیلیان. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789644305337" title="ویژه:منابع کتاب/9789644305337"><bdi>۹۷۸۹۶۴۴۳۰۵۳۳۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%86+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%8C+%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%29&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1+%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1387&rft.isbn=9789644305337&rft.aulast=%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C+%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمدرسی1391" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمدتقی مدرسی">مدرسی، محمدتقی</a> (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28518/1/23"><i>زندگانی باب‌الحوائج حضرت موسی بن جعفر</i></a>. ترجمهٔ شریعت، محمدصادق. تهران: محبان الحسین.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%AC+%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86&rft.date=1391&rft.aulast=%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noorlib.ir%2FView%2Ffa%2FBook%2FBookView%2FImage%2F28518%2F1%2F23&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمشکور1372" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="محمدجواد مشکور">مشکور، محمدجواد</a> (<bdi>۱۳۷۲</bdi>). <i>فرهنگ فرق اسلامی</i>. مشهد: آستان قدس رضوی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%81%D8%B1%D9%82+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1372&rft.aulast=%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%B1&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمعارف1386" class="citation journal">معارف، مجید (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/712890/پایه-های-مرجعیت-دینی-در-آیات-و-روایات?q=علَینا%20إلْقاءُ%20الاُصول%20إلَیکُم،%20و%20علیکمُ%20التَّفْریعُ&score=9.0&rownumber=23">«پایه‌های مرجعیت دینی در آیات و روایات»</a></span>. <i>مطالعات قرآن و حدیث</i>. تهران (۱): <bdi>۹–۳۰</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86+%D9%88+%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB&rft.atitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D9%88+%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA&rft.issue=%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B9-%DB%B3%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1386&rft.aulast=%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81&rft.aufirst=%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F712890%2F%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA%3Fq%3D%D8%B9%D9%84%D9%8E%DB%8C%D9%86%D8%A7%2520%D8%A5%D9%84%D9%92%D9%82%D8%A7%D8%A1%D9%8F%2520%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8F%D8%B5%D9%88%D9%84%2520%D8%A5%D9%84%D9%8E%DB%8C%DA%A9%D9%8F%D9%85%D8%8C%2520%D9%88%2520%D8%B9%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%85%D9%8F%2520%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8E%D9%91%D9%81%D9%92%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D9%8F%26score%3D9.0%26rownumber%3D23&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمقریزی1427" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="مقریزی">مقریزی، احمد بن علی</a> (<bdi>۱۴۲۷</bdi>). یعلاوی، محمد، ویراستار. <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="المقفی الکبیر">المقفی الکبیر</a></i>. ج. ۴. بیروت: دارالغرب الاسلامی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D9%81%DB%8C+%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.place=%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1427&rft.aulast=%D9%85%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمکارم_شیرازی1388" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ناصر مکارم شیرازی">مکارم شیرازی، ناصر</a> (<bdi>۱۳۸۸</bdi>). <i>مناظرات تاریخی امام رضا علیه السلام با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789649713342" title="ویژه:منابع کتاب/9789649713342"><bdi>۹۷۸۹۶۴۹۷۱۳۳۴۲</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%A8%D8%A7+%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8+%D9%88+%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A8+%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1388&rft.isbn=9789649713342&rft.aulast=%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85+%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C&rft.aufirst=%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمیرآقایی1391" class="citation book">میرآقایی، سید هادی (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/985613/ضامن-آهو-و-تجلی-آن-در-شعر-فارسی"><i>مجله فرهنگ مردم: ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی</i></a>. به کوشش سید احمد وکیلیان. تهران.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%AC%D9%84%D9%87+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%3A+%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86+%D8%A2%D9%87%D9%88+%D9%88+%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C+%D8%A2%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%B9%D8%B1+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.date=1391&rft.aulast=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F985613%2F%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86-%D8%A2%D9%87%D9%88-%D9%88-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFمیرسلیمپورجوادی1391" class="citation encyclopaedia"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="مصطفی میرسلیم">میرسلیم، مصطفی</a>؛ پورجوادی، نصرالله (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rch.ac.ir/article/Details/9594">«دعبل خزاعی»</a>. در <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84" title="غلامعلی حداد عادل">حداد عادل، غلامعلی</a>. <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامه جهان اسلام</a></i>. ج. ۱۷. تهران: <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنیاد دائرةالمعارف اسلامی">بنیاد دائرةالمعارف اسلامی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D9%84+%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1391&rft.aulast=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85&rft.aufirst=%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C&rft.au=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C%2C+%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Frch.ac.ir%2Farticle%2FDetails%2F9594&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFناجیباغستانی1394" class="citation encyclopaedia">ناجی، محمدرضا؛ باغستانی، اسماعیل (<bdi>۱۳۹۴</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rch.ac.ir/article/Details/13988">«الرضا، امام»</a>. در <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84" title="غلامعلی حداد عادل">حداد عادل، غلامعلی</a>. <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه جهان اسلام">دانشنامه جهان اسلام</a></i>. ج. ۲۰. تهران: <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنیاد دائرةالمعارف اسلامی">بنیاد دائرةالمعارف اسلامی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft.date=1394&rft.aulast=%D9%86%D8%A7%D8%AC%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft.au=%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%2C+%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84&rft_id=https%3A%2F%2Frch.ac.ir%2Farticle%2FDetails%2F13988&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFنجف1406" class="citation book">نجف، محمدمهدی (<bdi>۱۴۰۶</bdi>). <i>کتاب الجامع لرواة أصحاب الإمام الرضا علیه السلام</i>. مشهد: المؤتمر العالمی للإمام الرضا (علیه السلام).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9+%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%84%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%29&rft.date=1406&rft.aulast=%D9%86%D8%AC%D9%81&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFنراقی1378" class="citation journal">نراقی، ملا عبدالصاحب محمد بن احمد (<bdi>۱۳۷۸</bdi>). به کوشش محمدرضا حسینی. <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1826">«شرح حدیث رأس الجالوت»</a></span>. <i>میراث حدیث شیعه</i>. قم (۲): <bdi>۲۳۳–۲۵۴</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB+%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87&rft.atitle=%D8%B4%D8%B1%D8%AD+%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB+%D8%B1%D8%A3%D8%B3+%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AA&rft.issue=%DB%B2&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B3%DB%B3-%DB%B2%DB%B5%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1378&rft.aulast=%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D9%84%D8%A7+%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%A8%D9%86+%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F1826&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFنوبان1380" class="citation journal">نوبان، مهرالزمان (<bdi>فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۰</bdi>). <span class="cs1-lock-subscription" title="نیاز به اشتراک غیررایگان"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/267609">«چشمه‌ها و قدمگاه‌ها و درختان نظرکرده»</a></span>. <i>کتاب ماه هنر</i>. تهران (۳۱–۳۲): <bdi>۷۸–۷۹</bdi> – به واسطهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%DA%AF%D8%B2" title="نورمگز">نورمگز</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D9%85%D8%A7%D9%87+%D9%87%D9%86%D8%B1&rft.atitle=%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D9%82%D8%AF%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%B8%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87&rft.issue=%DB%B3%DB%B1%E2%80%93%DB%B3%DB%B2&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7%DB%B8-%DB%B7%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1380&rft.aulast=%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.noormags.ir%2Fview%2Ffa%2Farticlepage%2F267609&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFنورمحمدی1395" class="citation book">نورمحمدی، مهدی (<bdi>۱۳۹۵</bdi>). «نقد و بررسی محتوایی گزارش انتساب امام جواد (ع)». در انجمن تاریخ‌پژوهان حوزهٔ علمیهٔ قم. <i>مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه امام جواد علیه السلام</i>. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%28%D8%B9%29&rft.btitle=%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA+%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87+%D9%88+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D9%82%D9%85&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA+%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87&rft.date=1395&rft.aulast=%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="وبگاهها"><span id=".D9.88.D8.A8.DA.AF.D8.A7.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>وبگاهها</h3></div> <ul><li><cite id="CITEREFرسا2" class="citation web">خبرگزاری رسا (<bdi>۱۳۹۳</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rasanews.ir/fa/news/228808/گزیده-کتاب-شناسی-امام-رضا-عرضه-شد">«کتابشناسی امام رضا (ع)»</a>. <i>خبرگزاری رسا</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D8%B3%D8%A7&rft.atitle=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.date=1393&rft.au=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%B1%D8%B3%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Frasanews.ir%2Ffa%2Fnews%2F228808%2F%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B9%D8%B1%D8%B6%D9%87-%D8%B4%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFساوندتراک" class="citation web">ساندتراک (<bdi>۱۳۸۹</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.soundtracks.ir/soundtrack/iranian-soundtracks/babak-bayat/124-Babak-bayat-Mohammad-Esfahani-Velayate-Eshgh-Soundtrack.html">«آلبوم موسیقی ولایت عشق»</a>. <i>ساندتراک</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9&rft.atitle=%D8%A2%D9%84%D8%A8%D9%88%D9%85+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C+%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D8%B9%D8%B4%D9%82&rft.date=1389&rft.au=%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.soundtracks.ir%2Fsoundtrack%2Firanian-soundtracks%2Fbabak-bayat%2F124-Babak-bayat-Mohammad-Esfahani-Velayate-Eshgh-Soundtrack.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFایکنا1" class="citation web">عقیلی، علی (<bdi>۱۳۹۷</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://markazi.iqna.ir/fa/news/3733141/امام-رضاع-مصداق-أتم-و-اکمل-مقام-راضی-و-مَرضی">«امام رضا (ع)؛ مصداق أتم و اکمل مقام راضی و مَرضی»</a>. <i>ایکنا</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29%D8%9B+%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82+%D8%A3%D8%AA%D9%85+%D9%88+%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%84+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C+%D9%88+%D9%85%D9%8E%D8%B1%D8%B6%DB%8C&rft.date=1397&rft.aulast=%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%84%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fmarkazi.iqna.ir%2Ffa%2Fnews%2F3733141%2F%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82-%D8%A3%D8%AA%D9%85-%D9%88-%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%8E%D8%B1%D8%B6%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFسعدآباد" class="citation web">کاخ‌موزهٔ سعدآباد (<bdi>۱۳۹۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200803160308/http://sadmu.ir/detail/1874">«تابلو ضامن آهو در موزه فرشچیان»</a>. <i>کاخ‌موزهٔ سعدآباد</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sadmu.ir/detail/1874">اصلی</a> در ۳ اوت ۲۰۲۰.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%DA%A9%D8%A7%D8%AE%E2%80%8C%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%D9%94+%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF&rft.atitle=%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88+%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86+%D8%A2%D9%87%D9%88+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87+%D9%81%D8%B1%D8%B4%DA%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.date=1390&rft.au=%DA%A9%D8%A7%D8%AE%E2%80%8C%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%D9%94+%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fsadmu.ir%2Fdetail%2F1874&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBayhom-Daou2009" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Bayhom-Daou, Tamima (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ali-al-rida-COM_22933?s.num=253&s.rows=100&s.start=200">"ʿAlī al-Riḍā"</a>. In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">Encyclopaedia of Islam</a></i> (به انگلیسی) (3rd ed.). <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="انتشارات بریل">Brill</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%CA%BFAl%C4%AB+al-Ri%E1%B8%8D%C4%81&rft.btitle=Encyclopaedia+of+Islam&rft.edition=3rd&rft.pub=Brill&rft.date=2009&rft.aulast=Bayhom-Daou&rft.aufirst=Tamima&rft_id=https%3A%2F%2Freferenceworks.brillonline.com%2Fentries%2Fencyclopaedia-of-islam-3%2Fali-al-rida-COM_22933%3Fs.num%3D253%26s.rows%3D100%26s.start%3D200&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBobrick2012" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Bobrick, Benson (2012). <i>The Caliph's Splendor: Islam and the West in the Golden Age of Baghdad</i> (به انگلیسی). Simon and Schuster.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Caliph%27s+Splendor%3A+Islam+and+the+West+in+the+Golden+Age+of+Baghdad&rft.pub=Simon+and+Schuster&rft.date=2012&rft.aulast=Bobrick&rft.aufirst=Benson&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBrentjesMorrison2010" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Brentjes, Sonja; Morrison, Robert G. (2010). "The sciences in Islamic societies (750 1800)". In <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="روبرت ایروین (صفحه وجود ندارد)">Irwin, Robert</a> (ed.). <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="تاریخ جدید اسلام کمبریج">The New Cambridge History of Islam</a></i> (به انگلیسی). Vol. 4. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="انتشارات دانشگاه کمبریج">Cambridge University Press</a>. pp. 564–639.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+sciences+in+Islamic+societies+%28750+1800%29&rft.btitle=The+New+Cambridge+History+of+Islam&rft.pages=564-639&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2010&rft.aulast=Brentjes&rft.aufirst=Sonja&rft.au=Morrison%2C+Robert+G.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDaftary2010" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="فرهاد دفتری">Daftary, Farhad</a> (2010). "Varieties of Islam". In <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="روبرت ایروین (صفحه وجود ندارد)">Irwin, Robert</a> (ed.). <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="تاریخ جدید اسلام کمبریج">The New Cambridge History of Islam</a></i> (به انگلیسی). Vol. 4. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="انتشارات دانشگاه کمبریج">Cambridge University Press</a>. pp. 105–141.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Varieties+of+Islam&rft.btitle=The+New+Cambridge+History+of+Islam&rft.pages=105-141&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2010&rft.aulast=Daftary&rft.aufirst=Farhad&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDonaldson1933" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Donaldson, Dwight M (1933). <i>The Shi'ite Religion: A History of Islam in Persia and Irak</i> (به انگلیسی). BURLEIGH PRESS.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Shi%27ite+Religion%3A+A+History+of+Islam+in+Persia+and+Irak&rft.pub=BURLEIGH+PRESS&rft.date=1933&rft.aulast=Donaldson&rft.aufirst=Dwight+M&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFadlallah2014" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Fadlallah, Muhammad Jawad (2014). <i>Imam ar-Ridha’, A Historical and Biographical Research</i> (به انگلیسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Imam+ar-Ridha%E2%80%99%2C+A+Historical+and+Biographical+Research&rft.date=2014&rft.aulast=Fadlallah&rft.aufirst=Muhammad+Jawad&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEl–Hibri2010" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">El–Hibri, Tayeb (2010). "The empire in Iraq, 763–861". In <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="چیز رابینسون">Robinson, .Chase F</a> (ed.). <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="تاریخ جدید اسلام کمبریج">The New Cambridge History of Islam</a></i> (به انگلیسی). Vol. 1. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="انتشارات دانشگاه کمبریج">Cambridge University Press</a>. pp. 269–304.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+empire+in+Iraq%2C+763%E2%80%93861&rft.btitle=The+New+Cambridge+History+of+Islam&rft.pages=269-304&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2010&rft.aulast=El%E2%80%93Hibri&rft.aufirst=Tayeb&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKohlberg1993" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="ایتان کلبرگ">Kohlberg, Etan</a> (1993). "Mūsā Al-Kāẓim". <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">Encyclopaedia of Islam</a></i> (به انگلیسی) (2nd ed.). <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="انتشارات بریل">E. J. Brill</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=M%C5%ABs%C4%81+Al-K%C4%81%E1%BA%93im&rft.btitle=Encyclopaedia+of+Islam&rft.edition=2nd&rft.pub=E.+J.+Brill&rft.date=1993&rft.aulast=Kohlberg&rft.aufirst=Etan&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLewis1986" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="برنارد لوئیس">Lewis, Bernard</a> (1986). "ʿAlī Al-Riḍā". <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">Encyclopaedia of Islam</a></i> (به انگلیسی) (2nd ed.). <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="انتشارات بریل">E. J. Brill</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%CA%BFAl%C4%AB+Al-Ri%E1%B8%8D%C4%81&rft.btitle=Encyclopaedia+of+Islam&rft.edition=2nd&rft.pub=E.+J.+Brill&rft.date=1986&rft.aulast=Lewis&rft.aufirst=Bernard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMadelung1985" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DA%AF" title="ویلفرد مادلونگ">Madelung, Wilfred</a> (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/articles/ali-al-reza">"ʿAlī Al-Reżā"</a>. In <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1" title="احسان یارشاطر">Yarshater, Ehsan</a> (ed.). <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دانشنامه ایرانیکا">Encyclopædia Iranica</a></i> (به انگلیسی). New York: Bibliotheca Persica Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%CA%BFAl%C4%AB+Al-Re%C5%BC%C4%81&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Iranica&rft.place=New+York&rft.pub=Bibliotheca+Persica+Press&rft.date=1985&rft.aulast=Madelung&rft.aufirst=Wilfred&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fali-al-reza&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMaliki_Tabrizi2008" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Maliki Tabrizi, Muhammad Jawad (2008). <i>A Concise Treatise of Authentic Traditions Regarding the Right to Divine Leadership (Imamate) of the Twelve Imams</i> (به انگلیسی). Translated by Afzal Sumar.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Concise+Treatise+of+Authentic+Traditions+Regarding+the+Right+to+Divine+Leadership+%28Imamate%29+of+the+Twelve+Imams&rft.date=2008&rft.aulast=Maliki+Tabrizi&rft.aufirst=Muhammad+Jawad&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFModarressi1993" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="حسین مدرسی">Modarressi, Hossein</a> (1993). <i>Crisis and Consolidation in the Formative Period of Shi'Ite Islam: Abu Ja'Far Ibn Qiba Al-Razi and His Contribution to Imamite Shi'Ite Thought</i> (به انگلیسی). Princeton: Darwin Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Crisis+and+Consolidation+in+the+Formative+Period+of+Shi%27Ite+Islam%3A+Abu+Ja%27Far+Ibn+Qiba+Al-Razi+and+His+Contribution+to+Imamite+Shi%27Ite+Thought&rft.pub=Princeton%3A+Darwin+Press&rft.date=1993&rft.aulast=Modarressi&rft.aufirst=Hossein&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTabatabaei1981" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سید محمدحسین طباطبایی">Tabatabaei, Sayyid Mohammad Hosayn</a> (1981). <i>A Shi'ite Anthology</i> (به انگلیسی). Translated by <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ویلیام چیتیک">William Chittick</a>. State University of New York Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Shi%27ite+Anthology&rft.pub=State+University+of+New+York+Press&rft.date=1981&rft.aulast=Tabatabaei&rft.aufirst=Sayyid+Mohammad+Hosayn&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTabatabaei1975" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Tabatabaei, Sayyid Mohammad Hosayn (1975). <i>Shi'ite Islam</i> (به انگلیسی). Translated by <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="سید حسین نصر">Sayyid Hossein Nasr</a>. State University of New York Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Shi%27ite+Islam&rft.pub=State+University+of+New+York+Press&rft.date=1975&rft.aulast=Tabatabaei&rft.aufirst=Sayyid+Mohammad+Hosayn&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWelch1993" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D9%84%D8%B4" title="آلفورد ولش">Welch, Alford T.</a> (1993). "Muḥammad". <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">Encyclopaedia of Islam</a></i> (به انگلیسی). Vol. 7 (2nd ed.). Leiden: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="انتشارات بریل">E. J. Brill</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mu%E1%B8%A5ammad&rft.btitle=Encyclopaedia+of+Islam&rft.place=Leiden&rft.edition=2nd&rft.pub=E.+J.+Brill&rft.date=1993&rft.aulast=Welch&rft.aufirst=Alford+T.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span></li></ul> <p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCooperson2008" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Cooperson, Michael (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/us/universitypress/subjects/history/middle-east-history/classical-arabic-biography-heirs-prophets-age-al-mamun"><i>Classical Arabic Biography</i></a> (به انگلیسی). Cambridge University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Classical+Arabic+Biography&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2008&rft.aulast=Cooperson&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fus%2Funiversitypress%2Fsubjects%2Fhistory%2Fmiddle-east-history%2Fclassical-arabic-biography-heirs-prophets-age-al-mamun&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span> </p> </div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="برای_مطالعه_بیشتر"><span id=".D8.A8.D8.B1.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.B7.D8.A7.D9.84.D8.B9.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B4.D8.AA.D8.B1"></span>برای مطالعه بیشتر</h2></div> <ul><li><cite id="CITEREFخامنه‌ای1390" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سید علی خامنه‌ای">خامنه‌ای، سید علی</a> (<bdi>۱۳۹۰</bdi>). <i><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DB%B2%DB%B5%DB%B0_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="انسان ۲۵۰ ساله (صفحه وجود ندارد)">انسان ۲۵۰ ساله</a></i>. تهران: مؤسسهٔ ایمان جهادی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9786006275215" title="ویژه:منابع کتاب/9786006275215"><bdi>۹۷۸۶۰۰۶۲۷۵۲۱۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86+%DB%B2%DB%B5%DB%B0+%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87%D9%94+%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft.date=1390&rft.isbn=9786006275215&rft.aulast=%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFسعد_النجفی1387" class="citation book">سعد النجفی، علی (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>مراسم بیعت با امام رضا (ع)</i>. ترجمهٔ محمد تقدمی صابری. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789649712277" title="ویژه:منابع کتاب/9789649712277"><bdi>۹۷۸۹۶۴۹۷۱۲۲۷۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85+%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%A8%D8%A7+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1387&rft.isbn=9789649712277&rft.aulast=%D8%B3%D8%B9%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D9%81%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعلی_دخیل1392" class="citation book">علی دخیل، علی محمد (<bdi>۱۳۹۲</bdi>). <i>ولایة العهد للامام الرّضا (ع)</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789649716121" title="ویژه:منابع کتاب/9789649716121"><bdi>۹۷۸۹۶۴۹۷۱۶۱۲۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D8%AF+%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%91%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1392&rft.isbn=9789649716121&rft.aulast=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%AF%D8%AE%DB%8C%D9%84&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFوطن‌دوست1393" class="citation book">وطن‌دوست، رضا (<bdi>۱۳۹۳</bdi>). <i>تدبیر امام رضا (ع) در برابر سیاست مأمون</i>. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789649718163" title="ویژه:منابع کتاب/9789649718163"><bdi>۹۷۸۹۶۴۹۷۱۸۱۶۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%28%D8%B9%29+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA+%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86&rft.place=%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%AF%D8%B3+%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C&rft.date=1393&rft.isbn=9789649718163&rft.aulast=%D9%88%D8%B7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140424000548/http://www.aqr.ir/">باب‌الرضا (ع)؛ وبگاه آستان قدس رضوی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.razavi.tv/">پخش زنده حرم علی بن موسی الرضا</a></li></ul> <table class="wikitable succession-box" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr> <td colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFD700; text-align:center;"><div>علی بن موسی الرضا</div><div><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85" title="بنی‌هاشم">بنی‌هاشم</a></b></div><div style="font-size:90%">شاخه‌ای از <b><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="قریش">قریش</a></b></div><span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em"><b>زادهٔ:</b> ۱۱ ذیقعده ۱۴۸ ه. ق </span><span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em"> <b>درگذشتهٔ:</b> آخر صفر ۲۰۳ ه. ق</span> </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #FABE60;"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">عنوان‌های شیعی</a> </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">پیشین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a></span> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><b> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="دوازده امام">امامِ امامیه</a></b><br />۲۰۳–۱۸۳ </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">پسین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a></span> </td></tr> </tbody></table> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علی_بن_موسی_الرضا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#02a45f; color:#fff;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الگو:علی بن موسی الرضا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو" style="color:#fff">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="بحث الگو:علی بن موسی الرضا"><abbr title="بحث پیرامون این الگو" style="color:#fff">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:علی بن موسی الرضا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو" style="color:#fff">و</abbr></a></li></ul></div><div id="علی_بن_موسی_الرضا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink"><span style="color: white;">علی بن موسی الرضا</span></a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2" style="background:#02ae65; color:#fff;"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی"><span style="color: white;">شیعه دوازده‌امامی</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت"><span style="color: white;">امامت</span></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">زندگی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">زندگانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%D9%88" title="سفر علی بن موسی الرضا به مرو">سفر به مرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="مناظره‌های علی بن موسی الرضا">مناظره‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="القاب علی‌بن‌موسی‌الرضا (صفحه وجود ندارد)">القاب علی‌بن‌موسی‌الرضا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">بستگان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الگو:شجره‌نامه علی بن موسی الرضا">شجره‌نامه علی بن موسی الرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a> (پدر)</li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نجمه خاتون">نجمه خاتون</a> (مادر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="علی بن جعفر صادق">علی بن جعفر</a> (عمو)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87" title="فاطمه معصومه">فاطمه معصومه</a> (خواهر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="احمد بن موسی">احمد بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زید بن موسی">زید بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="فضل بن موسی بن جعفر">فضل بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن موسی الکاظم (صفحه وجود ندارد)">محمد بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن موسی (صفحه وجود ندارد)">محمد بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="سید علاءالدین حسین">حسین بن موسی</a> (برادر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="سبیکه">سبیکه</a> (همسر)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ام‌حبیبه بنت مامون (صفحه وجود ندارد)">ام‌حبیبه</a> (همسر)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a> (فرزند)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="شاهزاده حسین (قزوین)">حسین</a> (فرزند)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد قانع (صفحه وجود ندارد)">محمد قانع</a> (فرزند)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فاطمه بنت علی بن موسی (صفحه وجود ندارد)">فاطمه</a> (فرزند)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">هنر و ادبیات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="ولایت عشق">سریال ولایت عشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82_(%D8%A2%D9%84%D8%A8%D9%88%D9%85)" title="ولایت عشق (آلبوم)">آلبوم ولایت عشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85)" class="mw-redirect" title="ولایت عشق (فیلم)">فیلم ولایت عشق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="آقای مهربان (انیمیشن) (صفحه وجود ندارد)">انیمیشن آقای مهربان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%87" title="قصیده تائیه">قصیده تائیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86_%D8%A2%D9%87%D9%88_(%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضامن آهو (تابلو) (صفحه وجود ندارد)">تابلو ضامن آهو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86_%D8%A2%D9%87%D9%88%DB%B2_(%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضامن آهو۲ (تابلو) (صفحه وجود ندارد)">تابلو ضامن آهو۲</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="رضا رضا">رضا رضا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">آثار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="کتابشناسی علی بن موسی الرضا">کتابشناسی علی بن موسی الرضا</a><br /></li> <li><b>منسوب به وی:</b> <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C%D9%87" title="صحیفه رضویه">صحیفه رضویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="فقه الرضا">فقه الرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="رساله ذهبیه">رساله ذهبیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تمام الشریعه المصطفویه فی اصول الدین (صفحه وجود ندارد)">تمام الشریعه المصطفویه فی اصول الدین</a><br /></li> <li><b>با موضوع وی:</b> <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="عیون اخبارالرضا">عیون اخبارالرضا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="داستان ولایت عشق (صفحه وجود ندارد)">داستان ولایت عشق</a> (فیلم‌نامه)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="الحیاة السیاسیة للامام الرضا">الحیاة السیاسیة للامام الرضا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="صحیفة الامام الرضا (صفحه وجود ندارد)">صحیفة الامام الرضا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">اصحاب و شاگردان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%AA_%D9%87%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="اباصلت هروی">ابوصلت بن صالح هروی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%B0%D8%A7%D9%86" title="فضل بن شاذان">فضل بن شاذان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن حسن ابوخالد (صفحه وجود ندارد)">محمد بن حسن ابوخالد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%86" title="محمد بن سنان">محمد بن سنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="محمد بن خالد برقی">محمد بن خالد برقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C" title="احمد بن محمد بن عیسی اشعری">احمد بن محمد بن عیسی اشعری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%85%DB%8C" title="زکریا بن ادریس اشعری قمی">زکریا بن ادریس اشعری قمی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86" title="یونس بن عبدالرحمن">یونس بن عبدالرحمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C" title="صفوان بن یحیی">صفوان بن یحیی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D8%AF_%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%85%DB%8C" title="سعد بن سعد اشعری قمی">سعد بن سعد اشعری قمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن ابی عمیر (صفحه وجود ندارد)">محمد بن ابی عمیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C" title="زکریا بن آدم اشعری">زکریا بن آدم اشعری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد بن اورمه (صفحه وجود ندارد)">محمد بن اورمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%B2%D9%86%D8%B7%DB%8C" title="احمد بن ابی نصر بزنطی">احمد بن ابی نصر بزنطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%AA" title="ریان بن صلت">ریان بن صلت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AF%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="آدم بن اسحاق (صفحه وجود ندارد)">آدم بن اسحاق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D9%88%D8%B4%D8%A7%D8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="حسن بن علي وشاء (صفحه وجود ندارد)">حسن بن علي وشاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D9%82%D9%85%DB%8C" title="ابراهیم بن هاشم قمی">ابراهیم بن هاشم قمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="علی بن مهزیار اهوازی">علی بن مهزیار اهوازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="یونس بن یعقوب">یونس بن یعقوب</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="یونس بن عبدالرحمان">یونس بن عبدالرحمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D9%84_%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="دعبل خزاعی">دعبل خزاعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#02b86b; color:#fff;">مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" title="حدیث سلسلةالذهب">حدیث سلسلةالذهب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8" title="حدیث ریان بن شبیب">حدیث ریان بن شبیب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="حرم امام رضا">حرم امام رضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87" title="فاطمه معصومه">فاطمه معصومه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="احمد بن موسی">احمد بن موسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="ارض اقدس">ارض اقدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="مأمون">مأمون</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="امامان_شیعه" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="الگو:امامان شیعه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="بحث الگو:امامان شیعه"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:امامان شیعه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="امامان_شیعه" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA" title="امامت">امامان شیعه</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">دوازده‌امامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ol><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجّاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسی کاظم">موسی کاظم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">رضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C" title="محمد تقی">محمد تقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%DB%8C" title="علی النقی">علی نقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="حسن عسکری">حسن عسکری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="حجت بن الحسن">مهدی</a><sup>§</sup></li></ol> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87" title="فهرست امامان اسماعیلیه">طیبی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی</a> <i>(اساس یا واصح <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="پیامبران در اسلام">نبی</a>)</i></li></ul> <ol><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="اسماعیل بن جعفر">اسماعیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84" title="محمد بن اسماعیل">محمد بن اسماعیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="وفی احمد">عبدالله <i>(وفی احمد)</i></a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="تقی محمد">احمد <i>(تقی محمد)</i></a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B2%DA%A9%DB%8C" title="عبدالله زکی">حسین <i>(راضی عبدالله)</i></a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="عبیدالله مهدی">عبدالله مهدی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="محمد قائم بأمرالله">محمد قائم</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1" title="اسماعیل منصور">اسماعیل منصور</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B2_%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="معز لدین‌الله">معاذ المعز</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="ابومنصور نزار العزیزبالله">نزار العزیز</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="حاکم بأمرالله">منصور حاکم</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="علی ظاهر">علی ظاهر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B0_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="معاذ مستنصر">معاذ مستنصر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="احمد مستعلی">احمد مستعلی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="منصور بن مستعلی">منصور بن مستعلی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85" title="طیب ابوالقاسم">طیب ابوالقاسم</a><sup>‡</sup></li></ol> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Hafizi_Isma%27ilism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hafizi Isma'ilism (صفحه وجود ندارد)">حافظی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="علی">علی</a> <i>(اساس یا واصح <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="پیامبران در اسلام">نبی</a>)</i></li></ul> <ol><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="حسن مجتبی">حسن مجتبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="اسماعیل بن جعفر">اسماعیل بن جعفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84" title="محمد بن اسماعیل">محمد بن اسماعیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="وفی احمد">وفی احمد</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="تقی محمد">تقی محمد</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B2%DA%A9%DB%8C" title="عبدالله زکی">عبدالله زکی</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="عبیدالله مهدی">عبیدالله مهدی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="محمد قائم بأمرالله">محمد قائم بأمرالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1" title="اسماعیل منصور">اسماعیل منصور</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B2_%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="معز لدین‌الله">معز لدین‌الله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="ابومنصور نزار العزیزبالله">ابومنصور نزار العزیزبالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="حاکم بأمرالله">حاکم بأمرالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="علی ظاهر">علی ظاهر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B0_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="معاذ مستنصر">معاذ مستنصر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="احمد مستعلی">احمد مستعلی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="منصور الآمر باحکام‌الله">منصور الآمر باحکام‌الله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8_%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="الحافظ لدین‌الله">الحافظ لدین‌الله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al-Zafir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Zafir (صفحه وجود ندارد)">اسماعیل ظافر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al-Fa%27iz_bi-Nasr_Allah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Fa'iz bi-Nasr Allah (صفحه وجود ندارد)">عیسی فائز</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B6%D8%AF%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_(%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C)" title="العاضدلدین الله (خلیفه فاطمی)">العاضدلدین الله (خلیفه فاطمی)</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Daoud_ibn_al-Adid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daoud ibn al-Adid (صفحه وجود ندارد)">داود حامد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sulayman_ibn_Daoud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sulayman ibn Daoud (صفحه وجود ندارد)">سلیمان بدرالدین</a></li></ol> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA_(%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87)" title="امامت (اسماعیلیه)">نزاری (قاسم‌شاهی)</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ol><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="اسماعیل بن جعفر">اسماعیل بن جعفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84" title="محمد بن اسماعیل">محمد بن اسماعیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="وفی احمد">وفی احمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="تقی محمد">تقی محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B2%DA%A9%DB%8C" title="عبدالله زکی">عبدالله زکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="عبیدالله مهدی">عبیدالله مهدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="محمد قائم بأمرالله">محمد قائم بأمرالله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1" title="اسماعیل منصور">اسماعیل منصور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B2_%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="معز لدین‌الله">معز لدین‌الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="ابومنصور نزار العزیزبالله">ابومنصور نزار العزیزبالله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="حاکم بأمرالله">حاکم بأمرالله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="علی ظاهر">علی ظاهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B0_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="معاذ مستنصر">معاذ مستنصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="نزار">نزار</a></li> <li>هادی</li> <li>مهتدی</li> <li>قاهر</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B0%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="حسن علی ذکره السلام">حسن دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نورالدین محمد دوم (صفحه وجود ندارد)">نورالدین محمد دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="جلال‌الدین حسن">جلال‌الدین حسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" class="mw-redirect" title="علاءالدین محمد">علاءالدین محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DA%A9%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="رکن‌الدین خورشاه">رکن‌الدین خورشاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="شمس الدین محمد">شمس الدین محمد</a></li> <li>قاسم شاه</li> <li>اسلام شاه</li> <li>محمد بن اسلام شاه</li> <li>مستنصر بالله دوم</li> <li>عبدالسلام شاه</li> <li>غریب میرزا</li> <li>ابوذر علی</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7" title="مراد میرزا">مراد میرزا</a></li> <li>ذوالفقار علی</li> <li>نورالدین علی</li> <li>علی خلیل‌الله دوم</li> <li>نزار دوم</li> <li>سید علی</li> <li>حسن علی</li> <li>قاسم علی</li> <li>ابوالحسن علی</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاه خلیل‌الله سوم (صفحه وجود ندارد)">شاه خلیل‌الله سوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="آقاخان اول">آقاخان اول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="آقاخان دوم">آقاخان دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="آقاخان سوم">آقاخان سوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="آقاخان چهارم">آقاخان چهارم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="آقاخان پنجم">آقاخان پنجم</a></li></ol> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA_(%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87)" title="امامت (اسماعیلیه)">نزاری (مؤمنی)</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ol><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="علی">علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="حسین بن علی">حسین بن علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF" title="سجاد">سجاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد باقر">محمد باقر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر صادق">جعفر صادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1" title="اسماعیل بن جعفر">اسماعیل بن جعفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84" title="محمد بن اسماعیل">محمد بن اسماعیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="وفی احمد">وفی احمد</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="تقی محمد">تقی محمد</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B2%DA%A9%DB%8C" title="عبدالله زکی">عبدالله زکی</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="عبیدالله مهدی">عبیدالله مهدی</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="محمد قائم بأمرالله">محمد قائم بأمرالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1" title="اسماعیل منصور">اسماعیل منصور</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B2_%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="معز لدین‌الله">معز لدین‌الله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="ابومنصور نزار العزیزبالله">ابومنصور نزار العزیزبالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85_%D8%A8%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="حاکم بأمرالله">حاکم بأمرالله</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="علی ظاهر">علی ظاهر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B0_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="معاذ مستنصر">معاذ مستنصر</a><sup>#</sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="نزار بن المستنصر">نزار بن المستنصر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ali_al-Hadi_ibn_Nizar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali al-Hadi ibn Nizar (صفحه وجود ندارد)">علی هادی</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al-Muhtadi_(Nizari_imam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Muhtadi (Nizari imam) (صفحه وجود ندارد)">محمد مهتدی</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hassan_al-Qahir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hassan al-Qahir (صفحه وجود ندارد)">حسن قاهر</a><sup>‡</sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="حسن دوم الموت">حسن دوم الموت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muhammad_II_of_Alamut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muhammad II of Alamut (صفحه وجود ندارد)">نورالدین محمد الموت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="جلال‌الدین حسن">جلال‌الدین حسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_(%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C)" title="علاءالدین محمد (امام اسماعیلی)">علاءالدین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DA%A9%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="رکن‌الدین خورشاه">رکن‌الدین خورشاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shams_al-Din_Muhammad_(Nizari_imam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shams al-Din Muhammad (Nizari imam) (صفحه وجود ندارد)">شمس الدین محمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="علاءالدین مؤمن شاه (صفحه وجود ندارد)">علاءالدین مؤمن شاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muhammad_Shah_ibn_Mu%27min_Shah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muhammad Shah ibn Mu'min Shah (صفحه وجود ندارد)">محمد شاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radi_al-Din_ibn_Muhammad_Shah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radi al-Din ibn Muhammad Shah (صفحه وجود ندارد)">رضی الدین یکم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tahir_ibn_Radi_al-Din&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tahir ibn Radi al-Din (صفحه وجود ندارد)">طاهر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radi_al-Din_ibn_Tahir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radi al-Din ibn Tahir (صفحه وجود ندارد)">رضی الدین دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shah_Tahir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shah Tahir (صفحه وجود ندارد)">شاه طاهر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haydar_ibn_Shah_Tahir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haydar ibn Shah Tahir (صفحه وجود ندارد)">حیدر یکم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sadr_al-Din_Muhammad_ibn_Haydar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sadr al-Din Muhammad ibn Haydar (صفحه وجود ندارد)">صدرالدین محمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mu%27in_al-Din_ibn_Sadr_al-Din&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mu'in al-Din ibn Sadr al-Din (صفحه وجود ندارد)">معین الدین یکم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atiyyat_Allah_ibn_Mu%27in_al-Din&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atiyyat Allah ibn Mu'in al-Din (صفحه وجود ندارد)">عطیه الله</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aziz_Shah_ibn_Atiyyat_Allah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aziz Shah ibn Atiyyat Allah (صفحه وجود ندارد)">عزیز شاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mu%27in_al-Din_ibn_Aziz_Shah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mu'in al-Din ibn Aziz Shah (صفحه وجود ندارد)">عین الدین دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Amir_Muhammad_ibn_Mu%27in_al-Din_al-Musharraf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amir Muhammad ibn Mu'in al-Din al-Musharraf (صفحه وجود ندارد)">امیر محمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haydar_ibn_Muhammad_al-Mutahhar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haydar ibn Muhammad al-Mutahhar (صفحه وجود ندارد)">حیدر دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Amir_Muhammad_ibn_Haydar_al-Baqir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amir Muhammad ibn Haydar al-Baqir (صفحه وجود ندارد)">امیر محمد دوم</a><sup>‡</sup></li></ol> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><sup>§</sup> در <a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="غیبت مهدی">غیبت</a></li> <li><sup>#</sup> خلیفهٔ <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">فاطمی</a></li> <li><sup>‡</sup> در سِتْر</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="شیعهٔ_دوازده‌امامی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist wraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:D1DFC3;background: #D1DFC3;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C" title="الگو:شیعه-افقی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C" title="بحث الگو:شیعه-افقی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شیعه-افقی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="شیعهٔ_دوازده‌امامی" class="wraplinks" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">شیعهٔ دوازده‌امامی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:تاریخ شیعه دوازده‌امامی">تاریخ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه نخستین (صفحه وجود ندارد)">شیعهٔ نخستین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی بن ابی‌طالب</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="عشیره اقربین (صفحه وجود ندارد)">عشیره اقربین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D9%85" title="رویداد غدیر خم">غدیر خم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%D9%87" title="رویداد مباهله">مباهله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="سقیفه بنی‌ساعده">سقیفهٔ بنی‌ساعده</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D8%A7%D9%84_%DB%B1%DB%B1_%D8%AA%D8%A7_%DB%B2%DB%B6%DB%B0_%D9%87%E2%80%8D.%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ شیعه دوازده‌امامی از سال ۱۱ تا ۲۶۰ ه.ق (صفحه وجود ندارد)">از سال ۱۱ تا ۲۶۰ ه. ق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه در دوران خلافت خلفای راشدین (صفحه وجود ندارد)">دوران خلافت راشدین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه در دوران خلافت اموی (صفحه وجود ندارد)">دوران امویان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7" title="نبرد کربلا">واقعهٔ کربلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AB%D9%82%D9%81%DB%8C" title="قیام مختار ثقفی">قیام مختار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="نهضت توابین">قیام توابین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D9%82%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاسیس قم شیعی (صفحه وجود ندارد)">تاسیس قم شیعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تشیع کوفی (صفحه وجود ندارد)">تشیع کوفی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه در دوران خلافت عباسی (صفحه وجود ندارد)">دوران عباسیان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نهضت باقرین (صفحه وجود ندارد)">نهضت باقرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7" title="شبکه وکلا">شبکهٔ وکالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" class="mw-redirect" title="ولایتعهدی علی بن موسی الرضا">ولایتعهدی علی بن موسی الرضا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهاجرت سادات به ایران (صفحه وجود ندارد)">مهاجرت سادات به ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="زمینه‌سازی غیبت (صفحه وجود ندارد)">زمینه‌سازی غیبت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="عصر غیبت (صفحه وجود ندارد)">عصر غیبت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%D8%B5%D8%BA%D8%B1%D8%A7" title="غیبت صغرا">غیبت صغرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%A8%D8%AA_%DA%A9%D8%A8%D8%B1%D8%A7" title="غیبت کبرا">غیبت کبرا</a></li></ul></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D8%A7%D9%84_%DB%B2%DB%B6%DB%B0_%D8%AA%D8%A7_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ شیعه دوازده‌امامی از سال ۲۶۰ تا آغاز صفویه (صفحه وجود ندارد)">از ۲۶۰ تا آغاز صفویه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت ادریسیان (صفحه وجود ندارد)">حکومت ادریسیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت فاطمیان (صفحه وجود ندارد)">حکومت فاطمیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A2%D9%84_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت آل بویه (صفحه وجود ندارد)">حکومت آل‌بویه</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ورود تشیع به ایران (صفحه وجود ندارد)">ورود تشیع به ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="تغییر مذهب ایرانیان از سنی به شیعه">تغییر مذهب ایرانیان از سنی به شیعه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت ایلخانان (صفحه وجود ندارد)">حکومت ایلخانان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="واقعه شیعه شدن سلطان محمد خدابنده (صفحه وجود ندارد)">شیعه شدن سلطان محمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رسمیت مذهب شیعه دوازده‌امامی در ایران ایلخانی (صفحه وجود ندارد)">رسمیت مذهب در ایران ایلخانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سربداران">سربداران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B9%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرعشیان">مرعشیان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="کیاییان">کیاییان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%84_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="آل عماد (صفحه وجود ندارد)">آل عماد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87%D9%94_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ شیعه دوازده‌امامی از صفویه تا پایان سدهٔ چهاردهم خورشیدی (صفحه وجود ندارد)">از صفویه تا پایان<br />سدهٔ چهاردهم ه. خ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت صفویه">حکومت صفویه</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قیام شاه عباس صفوی (صفحه وجود ندارد)">قیام شاه عباس صفوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رسمیت مذهب شیعه دوازده‌امامی در ایران صفوی (صفحه وجود ندارد)">رسمیت مذهب در ایران صفوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%B4_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="بینش و ایدئولوژی صفویان">بینش و ایدئولوژی صفویان</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت افشاریه (صفحه وجود ندارد)">حکومت افشاریه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت زندیه (صفحه وجود ندارد)">حکومت زندیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت قاجار (صفحه وجود ندارد)">حکومت قاجار</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="رسمیت مذهب شیعه دوازده‌امامی در قانون اساسی مشروطه (صفحه وجود ندارد)">رسمیت مذهب در قانون اساسی مشروطه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت پهلوی (صفحه وجود ندارد)">حکومت پهلوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت اود (صفحه وجود ندارد)">حکومت اود</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت رام‌پور (صفحه وجود ندارد)">حکومت رام‌پور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در دولت حیدرآباد (صفحه وجود ندارد)">دولت حیدرآباد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در جمهوری آذربایجان (صفحه وجود ندارد)">جمهوری آذربایجان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت متوکلین یمن (صفحه وجود ندارد)">حکومت متوکلین یمن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت دولت العلویین (صفحه وجود ندارد)">حکومت جبل العلویان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت جمهوری اسلامی (صفحه وجود ندارد)">حکومت جمهوری اسلامی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رسمیت مذهب شیعه دوازده‌امامی در قانون اساسی ایران (صفحه وجود ندارد)">رسمیت مذهب در قانون اساسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%84_%DB%B1%DB%B2_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصل ۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (صفحه وجود ندارد)">اصل ۱۲ قانون اساسی ایران</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت جمهوری خلق آذربایجان (صفحه وجود ندارد)">حکومت دمکراتیک آذربایجان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه دوازده‌امامی در حکومت جمهوری عراق (صفحه وجود ندارد)">حکومت جمهوری عراق</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;">مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گاهشمار شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">گاهشمار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ روایی شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تاریخ شیعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ حقوقی شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تاریخ حقوقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%DA%A9%D8%B4%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:نسل‌کشی شیعیان (صفحه وجود ندارد)">نسل‌کشی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ تشیع در ایران (صفحه وجود ندارد)">تاریخ تشیع در ایران</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:عقاید شیعه دوازده‌امامی">عقاید</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="عمومی" scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول دین در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اصول دین</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="توحید در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">توحید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبوت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">نبوت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امامت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">امامت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="معاد در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">معاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%AF%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عدل در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">عدل</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فروع دین در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">فروع دین</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نماز در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">نماز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="روزه در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">روزه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حج در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">حج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زکات در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">زکات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%85%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="خمس در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">خمس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تولی در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تولی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تبری در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جهاد در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">جهاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امر به معروف و نهی از منکر در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">امر به معروف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امر به معروف و نهی از منکر در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">نهی از منکر</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیعه‌شناسی (صفحه وجود ندارد)">شیعه‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="اخباری‌گری">اخباری‌گری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86" title="اصولیون">اصولیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="شیعه‌ستیزی">شیعه‌ستیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81_%D9%88_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="تصوف و شیعه">تصوف و شیعه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="تدوین حدیث شیعه (صفحه وجود ندارد)">تدوین حدیث شیعه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:مجلات شیعه‌شناسی (صفحه وجود ندارد)">مجلات شیعه‌شناسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:مقدسات شیعه دوازده‌امامی">مقدسات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D9%86%D8%B2%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی">افراد مقدس</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85" title="چهارده معصوم">چهارده معصوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="دوازده امام">دوازده امام</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:مکان‌های مقدس شیعه دوازده‌امامی">مکان‌های مقدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:شهرهای مقدس شیعه دوازده‌امامی">شهرهای مقدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D9%86%D8%B2%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:روزهای مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی">روزهای مقدس</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست اعیاد شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اعیاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست رویدادهای مهم برای شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">رویدادها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست مراسمات شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">مراسمات</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="معارف شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">معارف</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم حدیث شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">حدیث</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%A8%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حجیت خبر واحد در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">حجیت خبر واحد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%87_%D8%B3%D9%86%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تسامح در ادله سنن در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تسامح در ادله سنن</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D9%88_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قرآن و شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">قرآن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%82%D9%84_%D9%88_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عقل و شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">عقل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_%D9%88_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اجماع و شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اجماع</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهدویت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">مهدویت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="حجت بن الحسن">حجت بن الحسن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منجی در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">منجی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتظار در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">انتظار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ظهور در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">ظهور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%B9%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رجعت در باور شیعه دوازده‌امامی">رجعت</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شفاعت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شفاعت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="توسل در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">توسل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عصمت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">عصمت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تقیه در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تقیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="متعه در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">متعه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:شیعیان دوازده‌امامی">کسان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87" title="نواب اربعه">نواب اربعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9" title="اصحاب اجماع">اصحاب اجماع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%B3%D8%A7" title="اصحاب کسا">اصحاب کسا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AD%D8%AF%D8%AB%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:محدثان شیعه دوازده‌امامی">محدثان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9_%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="فهرست مراجع تقلید شیعه">مراجع تقلید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:مفسران قرآن شیعه دوازده‌امامی">مفسران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:فیلسوفان شیعه دوازده‌امامی">فیلسوفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:مجتهدان">مجتهدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:فقیهان شیعه دوازده‌امامی">فقیهان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فهرست فقیهان شیعه دوازده‌امامی ایرانی">فهرست</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:عارفان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">عارفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:شاعران شیعه دوازده‌امامی">شاعران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:ادیبان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">ادیبان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:نویسندگان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">نویسندگان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:مخترعان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">مخترعان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:پزشکان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">پزشکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:سیاستمداران شیعه دوازده‌امامی">سیاستمداران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:پادشاهان شیعه دوازده‌امامی">پادشاهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:اسلام‌شناسان شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اسلام‌شناسان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="فهرست رجال حدیث شیعه">رجال حدیثی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%85%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="شرطه الخمیس">شرطه الخمیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="شیعه‌شدگان">شیعه‌شدگان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ کلامی شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ کلامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آخرالزمان در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">آخرالزمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابلیس در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">ابلیس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اباحه‌گری و شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اباحه‌گری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D8%AD%D8%AC%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اثبات وجود حجت بن الحسن از دیدگاه شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">اثبات وجود حجت بن الحسن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شهادت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شهادت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تربت در باور شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">تربت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نمادهای شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">نمادها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شعارهای شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شعارها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:رسانه‌های شیعه دوازده‌امامی">رسانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:شبکه‌های ماهواره‌ای شیعیان دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شبکات ماهواره‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:شبکه‌های تلویزیونی شیعیان دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شبکات تلویزیونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:شبکه‌های اینترنتی شیعیان دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">شبکات اینترنتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:وب‌گاه‌های شیعیان دوازده‌امامی">وبگاهها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:روزنامه‌های شیعیان دوازده‌امامی">روزنامه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:خبرگزاری‌های شیعیان دوازده‌امامی">خبرگزاری‌ها</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="ویکی‌شیعه">ویکی‌شیعه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:موسسات شیعه دوازده‌امامی">مؤسسات</a><br /> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:احزاب شیعه دوازده‌امامی (صفحه وجود ندارد)">احزاب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87" title="رده:حوزه علمیه">حوزه علمیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:دانشگاه‌های شیعیان دوازده‌امامی">دانشگاه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C" title="رده:آستان قدس رضوی">آستان قدس رضوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C" title="رده:آستان قدس علوی">آستان قدس علوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="رده:عتبات عالیات">عتبات عالیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87" title="رده:آستان مقدس حرم حضرت معصومه">آستان مقدس حرم حضرت معصومه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C" title="رده:آستان مقدس احمدی و محمدی">آستان مقدس احمدی و محمدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="مجلس اعلای شیعیان لبنان">مجلس اعلای شیعیان لبنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="مجلس اعلای اسلامی عراق">مجلس اعلای اسلامی عراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:حزب‌های شیعه">احزاب سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="مجمع جهانی اهل بیت">مجمع جهانی اهل بیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8_%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی">مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:D1DFC3;width:1%;width: 8% background:#E7EFE0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:میراث شیعه دوازده‌امامی">میراث</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:میراث علمی شیعه دوازده‌امامی">علمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتابشناسی شیعه دوازده‌امامی">کتابشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="آثار منسوب به امامان شیعه دوازده‌امامی">آثار دوازده امام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتاب‌های تاریخی شیعه دوازده‌امامی">کتب تاریخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتاب‌های فقهی شیعه دوازده‌امامی">کتب فقهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتاب‌های حدیثی شیعه دوازده‌امامی">کتب حدیثی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتاب‌های تفسیری شیعه دوازده‌امامی">کتب تفسیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:کتاب‌های کلامی شیعه دوازده‌امامی">کتب کلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87" title="کتب اربعه">کتب اربعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%87" title="اصول اربعمائه">اصول اربعمائه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامع حدیثی (صفحه وجود ندارد)">جامع حدیثی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:میراث فرهنگی و معنوی شیعه دوازده‌امامی">فرهنگی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="روزهای مهم در شیعه">روزهای مهم</a></li> <li>میراث برپایه منطقه: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در قم (صفحه وجود ندارد)">قم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در کاشان (صفحه وجود ندارد)">کاشان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در سبزوار (صفحه وجود ندارد)">سبزوار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در اصفهان (صفحه وجود ندارد)">اصفهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در نیشابور (صفحه وجود ندارد)">نیشابور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در تبریز (صفحه وجود ندارد)">تبریز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در یمن (صفحه وجود ندارد)">یمن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="میراث فرهنگی شیعه دوازده‌امامی در بحرین (صفحه وجود ندارد)">بحرین</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:شهرهای مهم در شیعه">شهرهای مهم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:میراث هنری شیعه دوازده‌امامی">هنری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:سینما و تلویزیون شیعه دوازده‌امامی">فیلم و تلویزیون</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی درباره امامان شیعه دوازده‌امامی">امامان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7" title="رده:فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی درباره نبرد کربلا">نبرد کربلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی درباره شیعیان">شیعیان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9" title="رده:فیلم‌های مستند درباره تشیع">مستندها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="تعزیه">تعزیه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:E7EFE0;width:1%;width: 10%;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:میراث تاریخی شیعه دوازده‌امامی">تاریخی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="فهرست دودمان‌های شیعه">دودمان‌های شیعه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:D1DFC3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9" title="درگاه:تشیع">درگاه تشیع</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:شیعه دوازده‌امامی">رده تشیع دوازده‌امامی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <table class="noprint navbox" style="background-color: #F9F9F9; border: 1px solid #AAA; clear: both; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;"> <tbody><tr> <td width="175pt"><span style="font-size:125%;"><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویکی‌پدیا:کتاب‌ها">کتاب‌ها</a></b></span><br /><span style="font-size:85%;">مجموعه مقالات را ببینید یا سفارش دهید </span> </td> <td> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Office-book.svg/30px-Office-book.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Office-book.svg/45px-Office-book.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Office-book.svg/60px-Office-book.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/w/index.php?title=Book:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="Book:اسلام (صفحه وجود ندارد)">اسلام</a></b></i> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2"><hr /> </td></tr> <tr> <td width="175pt"><span style="font-size:125%;"><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="درگاه:درونمایه/درگاه‌ها">درگاه‌ها</a></b></span><br /><span style="font-size:85%;">موارد مرتبط با این موضوع</span> </td> <td> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Mohammad_SAW.svg/30px-Mohammad_SAW.svg.png" decoding="async" width="30" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Mohammad_SAW.svg/45px-Mohammad_SAW.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Mohammad_SAW.svg/60px-Mohammad_SAW.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="373" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:محمد (صفحه وجود ندارد)">درگاه محمد</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Imam-ali.png/30px-Imam-ali.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Imam-ali.png/45px-Imam-ali.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Imam-ali.png/60px-Imam-ali.png 2x" data-file-width="1713" data-file-height="1713" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B9%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:علی (صفحه وجود ندارد)">درگاه علی</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg/30px-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg/45px-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg/59px-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1.jpg 2x" data-file-width="1936" data-file-height="1953" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:فاطمه زهرا (صفحه وجود ندارد)">درگاه فاطمه زهرا</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Mahdi.svg/30px-Mahdi.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Mahdi.svg/45px-Mahdi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Mahdi.svg/60px-Mahdi.svg.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="150" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="درگاه:مهدویت">درگاه مهدویت</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/29px-Allah-green.svg.png" decoding="async" width="29" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/43px-Allah-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/57px-Allah-green.svg.png 2x" data-file-width="206" data-file-height="215" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="درگاه:اسلام">درگاه اسلام</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Ghadir_logo.png/30px-Ghadir_logo.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Ghadir_logo.png/45px-Ghadir_logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Ghadir_logo.png/60px-Ghadir_logo.png 2x" data-file-width="720" data-file-height="720" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9" title="درگاه:تشیع">درگاه تشیع</a></b></i> </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sun_of_May_simplified.svg/30px-Sun_of_May_simplified.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sun_of_May_simplified.svg/45px-Sun_of_May_simplified.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sun_of_May_simplified.svg/60px-Sun_of_May_simplified.svg.png 2x" data-file-width="504" data-file-height="504" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="درگاه:خراسان">درگاه خراسان</a></b></i> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2"><hr /> </td></tr> <tr> <td width="175pt"><span style="font-size:85%;">خارج از ویکی‌پدیا بیشتر ببینید</span><br /><span style="font-size:125%;"><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="ویکی‌پدیا:پروژه‌های خواهر ویکی‌مدیا">پروژه‌های خواهر</a></b></span> </td> <td> <p><span dir="rtl"> </span></p> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/22px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="22" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/33px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Category:Ali_Al-Ridha">تصویرها و رسانه‌ها</a><br />از ویکی‌انبار </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/28px-Wiktionary-logo-en.svg.png" decoding="async" width="28" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/41px-Wiktionary-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/55px-Wiktionary-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1089" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><a class="external text" href="https://fa.wiktionary.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88/%D8%B1%D8%B6%D8%A7">واژه‌ها</a><br />از ویکی‌واژه </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/25px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/38px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><a class="external text" href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7">گفتاوردها</a><br />از ویکی‌گفتاورد </td></tr></tbody></table> <table style="float: right; padding: 0px 5px;"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/29px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="29" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/43px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td width="125pt" align="right"><a class="external text" href="https://fa.wikisource.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7">متون</a><br />از ویکی‌نبشته </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q25105#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q25105#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q25105#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="آی‌اس‌ان‌آی (شناسه)">ISNI</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000402511760">1</a></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C" title="برگه‌دان مستند مجازی بین‌المللی">ویاف</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/76706594">1</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/298140737">2</a></span></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/76706594">ورلدکت (از طریق ویاف)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتابخانه‌های ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX4853979">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16956831h">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb16956831h">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/102415293">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007256715305171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n80115654">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jx20060505001&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_320822">واتیکان</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deutsche-biographie.de/pnd102415293.html?language=en">آلمان</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1804098/">کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/df12365c-50be-4f11-b197-d65daa50557b">هنرمند</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="موزیک‌برینز">موزیک‌برینز</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%A9_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="سوداک (شناسه)">سوداک (فرانسه)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/200241486">1</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-er-riza">دانشنامهٔ اسلام</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=علی_بن_موسی_الرضا&oldid=41049013">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=علی_بن_موسی_الرضا&oldid=41049013</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D9%86%D8%B2%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی">افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:امامان دوازده‌گانه">امامان دوازده‌گانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="رده:امامان زیدیه">امامان زیدیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:امامان سده ۸ (میلادی)">امامان سده ۸ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:امامان سده ۹ (میلادی)">امامان سده ۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رده:امامان شیعه کشته‌شده">امامان شیعه کشته‌شده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="رده:امامان شیعه">امامان شیعه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C" title="رده:امامزاده‌ها در استان خراسان رضوی">امامزاده‌ها در استان خراسان رضوی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اهالی خلافت عباسیان در سده ۸ (میلادی)">اهالی خلافت عباسیان در سده ۸ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اهالی خلافت عباسیان در سده ۹ (میلادی)">اهالی خلافت عباسیان در سده ۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="رده:اهالی مدینه">اهالی مدینه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="رده:پزشکان عرب قرون وسطی">پزشکان عرب قرون وسطی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%86" title="رده:جنگ بین امین و مأمون">جنگ بین امین و مأمون</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85" title="رده:چهارده معصوم">چهارده معصوم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="رده:خاک‌سپاری‌ها در حرم امام رضا">خاک‌سپاری‌ها در حرم امام رضا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="رده:خاندان موسوی">خاندان موسوی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="رده:خانواده محمد">خانواده محمد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B2%DB%B0%DB%B3_(%D9%82%D9%85%D8%B1%DB%8C)" title="رده:درگذشتگان ۲۰۳ (قمری)">درگذشتگان ۲۰۳ (قمری)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B8%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:درگذشتگان ۸۱۸ (میلادی)">درگذشتگان ۸۱۸ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B1%DB%B4%DB%B8_(%D9%82%D9%85%D8%B1%DB%8C)" title="رده:زادگان ۱۴۸ (قمری)">زادگان ۱۴۸ (قمری)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B7%DB%B6%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:زادگان ۷۶۵ (میلادی)">زادگان ۷۶۵ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:عرب‌های سده ۸ (میلادی)">عرب‌های سده ۸ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:عرب‌های سده ۹ (میلادی)">عرب‌های سده ۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="رده:علی بن موسی الرضا">علی بن موسی الرضا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="رده:فرزندان موسی کاظم">فرزندان موسی کاظم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="رده:کشته‌شدگان در اثر مسمومیت">کشته‌شدگان در اثر مسمومیت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AF%D9%81%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="رده:مدفونان در آرامگاه">مدفونان در آرامگاه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:هاشمی‌تباران در ایران">هاشمی‌تباران در ایران</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%81%D8%B2%D9%88%D9%86%D9%87_%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از افزونه گاهشمار آسان استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از افزونه گاهشمار آسان استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است">مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88" title="رده:صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو">صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="رده:مقاله‌های برگزیده">مقاله‌های برگزیده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="رده:صفحات نیمه‌حفاظت‌شده بی‌پایان ویکی‌پدیا">صفحات نیمه‌حفاظت‌شده بی‌پایان ویکی‌پدیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%DA%86%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگینامه با چندین همسر استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگینامه با چندین همسر استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="رده:مقاله‌ها با اچ‌کاردها">مقاله‌ها با اچ‌کاردها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان عربی">یادکردهای دارای منبع به زبان عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_ISNI" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VcBA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_DTBIO" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_FAST" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_MusicBrainz" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SUDOC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_TDV%C4%B0A" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های TDVİA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های TDVİA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_WorldCat-VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵ ساعت ۱۰:۴۲ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">علی بن موسی الرضا</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>۴۴ زبان</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>افزودن مبحث</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b9576b97f-9chlm","wgBackendResponseTime":201,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"3.763","walltime":"4.200","ppvisitednodes":{"value":69182,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1282000,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":69204,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":34,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":418216,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 3548.252 1 -total"," 25.81% 915.830 2 الگو:پانویس"," 20.42% 724.458 294 الگو:پک"," 15.79% 560.339 67 الگو:یادکرد_کتاب"," 8.13% 288.410 11 الگو:یادکرد_دانشنامه"," 7.41% 262.916 3 الگو:Navbox"," 7.14% 253.342 1 الگو:شجره‌نامه_علی_بن_موسی_الرضا"," 6.04% 214.470 30 الگو:یادکرد_ژورنال"," 5.62% 199.538 1 الگو:جعبه_زندگینامه"," 5.61% 199.144 1 الگو:Lang-ar"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.837","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21151391,"limit":52428800},"limitreport-profile":[["?","660","32.4"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","200","9.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","200","9.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","180","8.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::find","100","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","80","3.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","80","3.9"],["\u003Cmw.lua:694\u003E","80","3.9"],["getArgs \u003Cپودمان:Arguments:57\u003E","40","2.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::anchorEncode","40","2.0"],["[others]","380","18.6"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-d859b9dc9-4fhhk","timestamp":"20250218104515","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0639\u0644\u06cc \u0628\u0646 \u0645\u0648\u0633\u06cc \u0627\u0644\u0631\u0636\u0627","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q25105","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q25105","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-10-27T21:13:56Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0a\/AliRedhaSVG.svg","headline":"\u0627\u0645\u0627\u0645 \u0647\u0634\u062a\u0645 \u0634\u06cc\u0639\u06cc\u0627\u0646 \u062f\u0648\u0627\u0632\u062f\u0647 \u0627\u0645\u0627\u0645\u06cc (\u06f1\u06f4\u06f8\u2013\u06f2\u06f0\u06f3 \u0647\u200d.\u0642)"}</script> </body> </html>