CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Քրեական օրենսդրություն - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"78293602-cebc-4274-92a2-af9fd85dc2fa","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Քրեական_օրենսդրություն","wgTitle":"Քրեական օրենսդրություն","wgCurRevisionId":10133811,"wgRevisionId":10133811,"wgArticleId":993286,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Ծանոթագրության սխալներով հոդվածներ","Քրեական իրավունք"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Քրեական_օրենսդրություն","wgRelevantArticleId":993286,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q19705","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Քրեական օրենսդրություն - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Քրեական_օրենսդրություն rootpage-Քրեական_օրենսդրություն skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Քրեական_օրենսդրության_կառուցվածքը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեական_օրենսդրության_կառուցվածքը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Քրեական օրենսդրության կառուցվածքը</span> </div> </a> <ul id="toc-Քրեական_օրենսդրության_կառուցվածքը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քրեաիրավական_նորմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեաիրավական_նորմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Քրեաիրավական նորմ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Քրեաիրավական_նորմ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Քրեաիրավական նորմ subsection</span> </button> <ul id="toc-Քրեաիրավական_նորմ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Քրեաիրավական_նորմի_կառուցվածքը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեաիրավական_նորմի_կառուցվածքը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Քրեաիրավական նորմի կառուցվածքը</span> </div> </a> <ul id="toc-Քրեաիրավական_նորմի_կառուցվածքը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պատժամիջոցների_տեսակներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատժամիջոցների_տեսակներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Պատժամիջոցների տեսակներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Պատժամիջոցների_տեսակներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Քրեական_օրենսդրության_գործողությունը_ժամանակին" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեական_օրենսդրության_գործողությունը_ժամանակին"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Քրեական օրենսդրության գործողությունը ժամանակին</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Քրեական_օրենսդրության_գործողությունը_ժամանակին-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Քրեական օրենսդրության գործողությունը ժամանակին subsection</span> </button> <ul id="toc-Քրեական_օրենսդրության_գործողությունը_ժամանակին-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Քրեական_օրենքի_հետադարձ_ուժը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեական_օրենքի_հետադարձ_ուժը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Քրեական օրենքի հետադարձ ուժը</span> </div> </a> <ul id="toc-Քրեական_օրենքի_հետադարձ_ուժը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հանցագործության_կատարման_ժամանակահատված" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հանցագործության_կատարման_ժամանակահատված"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Հանցագործության կատարման ժամանակահատված</span> </div> </a> <ul id="toc-Հանցագործության_կատարման_ժամանակահատված-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Քրեական_օրենսդրության_կիրառումը_տարածքներում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քրեական_օրենսդրության_կիրառումը_տարածքներում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Քրեական օրենսդրության կիրառումը տարածքներում</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Քրեական_օրենսդրության_կիրառումը_տարածքներում-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Քրեական օրենսդրության կիրառումը տարածքներում subsection</span> </button> <ul id="toc-Քրեական_օրենսդրության_կիրառումը_տարածքներում-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Տարածքային_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տարածքային_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Տարածքային սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Տարածքային_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քաղաքացիության_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Քաղաքացիության_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Քաղաքացիության սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Քաղաքացիության_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հովանավորչական_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հովանավորչական_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Հովանավորչական սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Հովանավորչական_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ունիվերսալ_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ունիվերսալ_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Ունիվերսալ սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Ունիվերսալ_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Իրական_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Իրական_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Իրական սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Իրական_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Օկուպացիոն_սկզբունք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Օկուպացիոն_սկզբունք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Օկուպացիոն սկզբունք</span> </div> </a> <ul id="toc-Օկուպացիոն_սկզբունք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Քրեական օրենսդրություն</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 28 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-28" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">28 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="مجموعة القانون الجنائي – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مجموعة القانون الجنائي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Codi_penal" title="Codi penal – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Codi penal" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Strafgesetzbuch" title="Strafgesetzbuch – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Strafgesetzbuch" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9A%CF%8E%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%82" title="Ποινικός Κώδικας – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Ποινικός Κώδικας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Criminal_code" title="Criminal code – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Criminal code" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kriminala_kodo" title="Kriminala kodo – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kriminala kodo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3digo_penal" title="Código penal – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Código penal" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Code_p%C3%A9nal" title="Code pénal – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Code pénal" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3digo_penal" title="Código penal – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Código penal" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="दण्डसंहिता – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="दण्डसंहिता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCntet%C5%91_t%C3%B6rv%C3%A9nyk%C3%B6nyv" title="Büntető törvénykönyv – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Büntető törvénykönyv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Codice_penale" title="Codice penale – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Codice penale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Қылмыстық кодекс – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қылмыстық кодекс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D1%8B%D1%88-%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8" title="Кылмыш-жаза кодекси – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кылмыш-жаза кодекси" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Baud%C5%BEiamasis_kodeksas" title="Baudžiamasis kodeksas – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Baudžiamasis kodeksas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Krimin%C4%81lkodekss" title="Kriminālkodekss – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kriminālkodekss" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A5%E1%80%95%E1%80%92%E1%80%B1" title="ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Strafwetboek" title="Strafwetboek – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Strafwetboek" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Straffelov" title="Straffelov – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Straffelov" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kodeks_karny" title="Kodeks karny – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kodeks karny" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3digo_penal" title="Código penal – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Código penal" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Cod_penal" title="Cod penal – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Cod penal" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Уголовное законодательство – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Уголовное законодательство" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kazenski_zakonik" title="Kazenski zakonik – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kazenski zakonik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kodi_penal" title="Kodi penal – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kodi penal" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Кримінальний кодекс – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кримінальний кодекс" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B6%D8%A7%D8%A8%D8%B7%DB%81_%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="ضابطہ تعزیرات – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ضابطہ تعزیرات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%88%91%E6%B3%95%E5%85%B8" title="刑法典 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="刑法典" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19705#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&oldid=10133811" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&id=10133811&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2594%25D6%2580%25D5%25A5%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D6%2585%25D6%2580%25D5%25A5%25D5%25B6%25D5%25BD%25D5%25A4%25D6%2580%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2594%25D6%2580%25D5%25A5%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D6%2585%25D6%2580%25D5%25A5%25D5%25B6%25D5%25BD%25D5%25A4%25D6%2580%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19705" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><p><b>Քրեական օրենսդրություն</b>՝ պետական իշխանության լիազոր մարմինների կողմից ընդունվող <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%AF%D5%BF" title="Նորմատիվ իրավական ակտ">նորմատիվ իրավական ակտերի</a> համակարգ, որոնք պարունակում են <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B4" title="Իրավական նորմ">նորմեր</a>, կարգավորում են քրեական պատասխանատվության ենթարկելու և դրանից ազատվելու հիմքերի սահմանման, արարքների հանցավորության սահմանման և <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Քրեական իրավունք">քրեական իրավունքի</a> կարգավորման առարկայի մեջ մտնող այլ հարաբերություններ<sup id="cite_ref-ftn0_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Քրեական օրենքը ժամանակակից գիտնականների կողմից, որպես կանոն, համարվում է քրեական իրավունքի արտահայտման ձև, որը բխում է հասարակության կամքից և ժողովրդի <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իրավագիտակցություն">իրավագիտակցությունից</a>, այլ ոչ թե պարտադրված այլ ուժերի կողմից<sup id="cite_ref-ftn1_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn1-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Քրեական օրենսդրությունը կարող է գոյություն ունենալ ինչպես օրենքների (<a href="/wiki/%D5%95%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84" title="Օրենսգիրք">օրենսգրքի</a>) միասնական համակարգված (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%A4%D5%AB%D6%86%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Կոդիֆիկացիա">կոդիֆիկացված</a>) ձևով, այնպես էլ քրեական իրավունքի կոնկրետ նորմեր պարունակող առանձին ակտերի ձևով<sup id="cite_ref-ftn2_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn2-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քրեական_օրենսդրության_կառուցվածքը"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.85.D6.80.D5.A5.D5.B6.D5.BD.D5.A4.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D6.84.D5.A8"></span>Քրեական օրենսդրության կառուցվածքը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեական օրենսդրության կառուցվածքը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Քրեական օրենսդրության կառուցվածքը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Եթե քրեական օրենսդրությունն ունի միասնական կոդավորված ակտի ձև, ապա որպես կանոն, դրանում առանձնացվում են ընդհանուր և հատուկ հատվածներ։ Ընդհանուր հատվածը իր մեջ պարունակում է նորմեր, որոնցում ամրագրվում են քրեական իրավունքի հիմնական սկզբունքներն ու այլ ընդհանուր դրույթները, նրա հիմնական ինստիտուտների հետ կապված հասկացություններն ու սահմանումները, պատիժների տեսակների ցանկը և այլն։ Ընդհանուր հատվածի նորմերը, որպես կանոն, կրում են կարգավորիչ բնույթ. դրանք նորմեր են՝ հռչակագրեր, նորմեր-կարգադրագրեր, նորմեր-սահմանումներ, այդ նորմերից մի քանիսը կրում են նաև խրախուսական կամ թույլատրական բնույթ<sup id="cite_ref-ftn3_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn3-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հատուկ հատվածն իր մեջ ներառում է նորմեր, որոնք պարունակում են կոնկրետ հանցավոր արարքների նկարագրությունը և դրանց համար սահմանում են կոնկրետ պատիժներ<sup id="cite_ref-ftn4_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn4-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Օրենքի կիրառման ընթացքում ընդհանուր և հատուկ մասերի նորմերը կիրառվում են փոխազդեցությամբ, անձին հնարավոր չէ քրեական պատասխանատվության ենթարկել՝ չդիմելով ընդհանուր մասի նորմերին (օրինակ՝ <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84" title="Քրեական պատասխանատվության ենթարկելու տարիք">քրեական պատասխանատվության տարիքի</a>, մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքների մասին) և չորակելով նրա կատարած արարքը հատուկ հատվածի կոնկրետ հոդվածով<sup id="cite_ref-ftn5_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn5-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քրեաիրավական_նորմ"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AB.D6.80.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B6.D5.B8.D6.80.D5.B4"></span>Քրեաիրավական նորմ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեաիրավական նորմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Քրեաիրավական նորմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քրեաիրավական նորմերը կազմված են հետևյալ տեսակներից<sup id="cite_ref-ftn6_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn6-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>՝ </p> <ul><li>Նորմեր-կարգադրություններ, որոնք սահմանում են քրեական իրավունքի ոլորտին վերաբերող հասկացությունների (<a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հանցագործություն">«հանցագործություն»</a>, «պատիժ», <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%84" title="Հանցանք">«հանցանք»</a>) սահմանումներ կամ պարունակում են վարքագծի համապարտադիր կանոններ։</li> <li>Նորմեր-թույլատրություններ, որոնք սահմանում են սահմանված հանձնարարականների շրջանակներում անձի հնարավոր վարքագծի չափը։</li> <li>Նորմեր-արգելքներ, որոնք սահմանում են պատժի սպառնալիքով հանրության համար վտանգավոր որոշակի գործողություններ կատարելու անթույլատրելիությունը։</li> <li>Նորմեր-խրախուսանքներ, որոնք խթանում են անձին որոշակի գործողություններ կատարելու։</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Քրեաիրավական_նորմի_կառուցվածքը"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AB.D6.80.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B6.D5.B8.D6.80.D5.B4.D5.AB_.D5.AF.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D6.84.D5.A8"></span>Քրեաիրավական նորմի կառուցվածքը</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեաիրավական նորմի կառուցվածքը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Քրեաիրավական նորմի կառուցվածքը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քրեաիրավական նորմի կառուցվածքի հարցը վիճելի է։ Սովորաբար ենթադրվում է, որ իրավական նորմը բաղկացած է երեք տարրերից՝ հիպոթեզներից, դիսպոզիցիաներից և պատժամիջոցներ։ Քրեական օրենսդրության կառուցման ավանդական սխեման, ընդհանուր և հատուկ մասերի բաժանմամբ, այնպիսին է, որ ակնհայտ կերպով այդ տարրերից մի քանիսը բացակայում են։ Այդ պատճառով առկա են քրեաիրավական նորմի կառուցվածքի վերաբերյալ հետևյալ հիմնական տեսակետները՝ </p> <ul><li>Ընդհանուր մասի հոդվածները բաղկացած են միայն նորմատիվային սկզբունքներից, հայտարարագրերից կամ սահմանումներ ձևակերպող դիսպոզիցիայից, իսկ հատուկ մասի հոդվածները բաղկացած են դիսպոզիցիայից և պատժամիջոցներից<span class="error mw-ext-cite-error" lang="hy" dir="ltr">Քաղվածելու սխալ՝ Closing <code></ref></code> missing for <code><ref></code> tag</span>։</li> <li>Քրեաիրավական նորմը բաղկացած է հիպոթեզից, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D5%A6%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A1_(%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84)" title="Դիսպոզիցիա (իրավունք)">դիսպոզիցիայից</a> և պատժամիջոցներից։ Հիպոթեզում պարունակվում են նորմայի գործողության պայմանները, դիսպոզիցիան սահմանում է վարքագծի կանոններ, իսկ սանկցիայով՝ նորմայի խախտման համար պատասխանատվության միջոցներ, ընդհանուր մասի նորմերը կարող են բաղկացած լինել նաև միայն հիպոթեզից և դիսպոզիցիայից և նույնիսկ միայն դիսպոզիցիայից (նորմայից՝ սահմանումներ)<sup id="cite_ref-ftn6_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-ftn6-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</li> <li>Քրեական օրենքի նորմերը բաղկացած են վարկածից (որը քրեաիրավական տեսությունում սովորաբար կոչվում է դիսպոզիցիա), որը նկարագրում է տվյալ նորմի կիրառելիության պայմանները և պատժամիջոցները, դրանց դիսպոզիցիան (որը սահմանում է վարքագծի կանոնները)<sup id="cite_ref-ftn10_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn10-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</li> <li>Քրեական օրենքի նորմերը բաղկացած են վարկածից (որը Քրեաիրավական տեսությունում սովորաբար կոչվում է դիսպոզիցիա), որը նկարագրում է տվյալ նորմի կիրառելիության պայմաններն ու պատժամիջոցները և դրանց դիսպոզիցիան (վարքագծի կանոնները սահմանող), որպես կանոն այն միայն ենթադրվում է քրեական օրենքում<span class="error mw-ext-cite-error" lang="hy" dir="ltr">Քաղվածելու սխալ՝ Closing <code></ref></code> missing for <code><ref></code> tag</span>՝</li></ul> <ul><li>Պարզ դիսպոզիցիան անվանակոչում է արարքը («մարդու առևանգում», «նավի առևանգում»), սակայն չի բացահայտում դրա նշանները, չի պարունակում դրա բացատրությունը։</li> <li>Նկարագրական դիսպոզիցիան, բացի արարքի անվանումից, պարունակում է դրա սահմանումը կամ նկարագրությունը («սպանություն, այսինքն՝ մեկ այլ մարդու դիտավորությամբ մահ պատճառելը»)։ Նկարագրությունը կարող է լինել հակիրճ կամ մանրամասն։</li> <li>Հղման դիսպոզիցիան բնութագրվում է քրեական օրենքի մեկ այլ հոդվածի հղմամբ։ Որպես կանոն, հղում դիսպոզիցիան ձևակերպվում է բացասական ձևով։ Օրինակ՝ «չի առաջացրել սույն օրենսգրքի հոդվածում նշված հետևանքները»։</li> <li>Բլանկային դիսպոզիցիան իրենից ենթադրում է իրավունքի այլ ոլորտների նորմատիվ ակտերի գործողության նշանների սահմանման օգտագործում։ Օրինակ՝ ճանապարհային երթևեկության կանոնների հանցավոր խախտման համար պատասխանատվություն սահմանող քրեական օրենքի հոդվածով արգելված արարքների ամբողջական ցանկ սահմանելու համար անհրաժեշտ է դիմել այդ կանոնները սահմանող համապատասխան նորմատիվ ակտերին։</li> <li>Խառը, որոնք պարունակում են միաժամանակ նկարագրական և բլանկային դիսպոզիցիայի կամ բլանկային և հղումային դիսպոզիցիայի նշաններ և այլն։</li></ul> <p>Առանձնացնում են նաև այլընտրանքային դիսպոզիցիաներ, որոնցում նախատեսվում են մի քանի ինքնուրույն գործողություններ, որոնցից յուրաքանչյուրը բավարար է տվյալ քրեաիրավական նորմով պատասխանատվության առաջացման համար<sup id="cite_ref-ftn13_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn13-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Պատժամիջոցների_տեսակներ"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.AB.D5.BB.D5.B8.D6.81.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.BF.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Պատժամիջոցների տեսակներ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Պատժամիջոցների տեսակներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Պատժամիջոցների տեսակներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Քրեական օրենքի նորմերի պատժամիջոցները սահմանվում են կոնկրետ արարք կատարած անձի նկատմամբ կիրառման ենթակա պատասխանատվության միջոցները։ Գոյություն ունեն հետևյալ տեսակի պատժամիջոցների<sup id="cite_ref-ftn14_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn14-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>՝</li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AA" title="Քրեական պատիժ">Պատժի</a> կոնկրետ տեսակը և դրա նվազագույն և առավելագույն սահմանները սահմանող համեմատաբար որոշակի սահման (կամ միայն առավելագույն սահմանը, որի դեպքում պատիժը չի կարող պակաս լինել, քան նախատեսված է պատժի համապատասխան տեսակի կիրառման կարգը կարգավորող ընդհանուր մասի հոդվածում)։</li> <li>Այլընտրանքային, որը նախատեսում է մի քանի պատժամիջոցներից մեկի ընտրություն (օրինակ՝ ազատազրկումը կամ տուգանքը)։</li> <li>Բացարձակապես որոշակի, որը նախատեսում է պատժի միակ տեսակը, որը հստակ սահմանված է իր չափերով և ենթակա չէ փոփոխությունների։ Ժամանակակից օրենսդրության մեջ նման պատժամիջոցները հազվադեպ են կիրառվում։ Օրինակ՝ ռուսական քրեական օրենսդրության մեջ դրանք բացակայում են։</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քրեական_օրենսդրության_գործողությունը_ժամանակին"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.85.D6.80.D5.A5.D5.B6.D5.BD.D5.A4.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.AB.D5.B6"></span>Քրեական օրենսդրության գործողությունը ժամանակին</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեական օրենսդրության գործողությունը ժամանակին" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Քրեական օրենսդրության գործողությունը ժամանակին"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ընդհանուր կանոնով քրեական օրենսդրության գործողությունը սահմանափակված է որոշակի ժամանակային շրջանակներով։ Քրեական օրենքը սկսում է կիրառվել այն ուժի մեջ մտնելուց հետո և գործում է մինչև այն չեղյալ հայտարարելը կամ նոր օրենսդրական ակտով փոխարինելը։ Օրենքի ազդեցությունը կարող է դադարեցվել նաև դրա ազդեցության ժամկետը լրանալու հետևանքով, որն ի սկզբանե նախատեսված էր հենց օրենքում, կամ դրա ընդունումը պայմանավորող հանգամանքների վերացում (օրինակ՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռազմական դրություն">ռազմական դրություն</a>)<sup id="cite_ref-ftn19_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn19-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժամանակակից պետություններում, որպես կանոն, կատարված հանցագործության նկատմամբ կիրառվում է այն քրեական օրենքը, որը գործել է այն կատարելու պահին<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս կանոնը չի տարածվում այն դեպքերի վրա, երբ նոր քրեական օրենքը մեղմացնում կամ բացառում է կատարված արարքի համար քրեական պատասխանատվությունը, նման օրենքը կարող է հետադարձ ուժ ունենալ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Քրեական_օրենքի_հետադարձ_ուժը"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.85.D6.80.D5.A5.D5.B6.D6.84.D5.AB_.D5.B0.D5.A5.D5.BF.D5.A1.D5.A4.D5.A1.D6.80.D5.B1_.D5.B8.D6.82.D5.AA.D5.A8"></span>Քրեական օրենքի հետադարձ ուժը</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեական օրենքի հետադարձ ուժը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Քրեական օրենքի հետադարձ ուժը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Եթե քրեական գործի քննությունը և դատաքննությունը տեղի է ունենում նոր քրեական օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո, այն արարքի նկատմամբ, որը կատարվել է մինչև դրա ուժի մեջ մտնելը, ընդհանուր կանոնով կիրառվում են հին քրեական օրենսդրության նորմերը (այսպես կոչված ուլտրաակտիվ գործողություն կամ քրեական օրենքի ապրում)<sup id="cite_ref-ftn21_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn21-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այդ սկզբունքն ամրագրված է նաև միջազգային իրավունքի նորմերով (1966 թվականի քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 15-րդ հոդված)։ </p><p>Սակայն որոշ դեպքերում նոր ընդունված քրեական օրենքը կարող է կիրառվել նաև այն հանցավոր արարքների նկատմամբ, որոնք կատարվել են մինչև դրա ընդունումը։ Օրենքի նման գործողությունը կոչվում է ռետրո ակտիվ, իսկ օրենքը համարվում է հակառակ ուժ ունեցող։ </p><p>Որպես կանոն, հակառակ ուժ ունեցող է ճանաչվում քրեական օրենքը, որը բարելավում է հանցանք կատարած անձի վիճակը՝ կատարված արարքը ճանաչելով անառարկելի, պատիժը մեղմացնող և այլն։ Պատիժը մեղմացնող կարող է ճանաչվել քրեական օրենքը, որը՝ </p> <ul><li>Նախատեսված է հանցագործության համար ավելի մեղմ պատիժ (օրինակ՝ <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D6%84" title="Տուգանք">տուգանք</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ազատազրկում">ազատազրկման</a> փոխարեն)։</li> <li>Նախատեսում է պատժամիջոցների ավելի ցածր վերին սահմանն անփոփոխ կամ նվազեցված ստորին սահմանով։</li> <li>Կրճատելով պատժամիջոցների ստորին սահմանը՝ անփոփոխ վերևինի դեպքում։</li> <li>Պարտադիր կիրառման ենթակա լրացուցիչ պատիժը փոխարինողը նույն խստությամբ, բայց և միևնույն ժամանակ ընտրովի կիրառման ենթակա։</li></ul> <p>Այն հանգամանքների կոնկրետ ցանկը, որոնց դեպքում օրենքը համարվում է ավելի մեղմ, կարող է տարբեր լինել տարբեր իրավասություններով և տարբեր դոկտրինալ հետազոտություններով։ Այսպես, օրինակ, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%8F%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D6%81%D6%87" title="Նիկոլայ Տագանցև">Ն. Ս. Տագանցևը</a> կարծում էր, որ նոր ընդունված քրեական օրենքը պետք է կիրառվի բոլոր այն արարքների նկատմամբ, որոնք դրա ընդունման պահին արդեն համարվում էին հանցավոր, այսինքն՝ հետադարձ ուժ չունի միայն արարքի հանցավորությունը սահմանող օրենքը<sup id="cite_ref-ftn22_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn22-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Վիճելի է այն հարցը, թե օրենքներից որ մեկը պետք է կիրառվի, եթե նոր օրենքը միաժամանակ մեղմացնում է և ուժեղացնում է պատասխանատվությունը (օրինակ, բարձրացնում է պատժի վերին սահմանը և նվազեցնում է ստորին սահմանը)։ Առաջարկվում էին նրա որոշման տարբեր տարբերակներ ՝ իրավունք տալ ընտրելու կիրառելի օրենքը հենց մեղադրյալին, կիրառել օրենք, որը սահմանում է պատժի ավելի մեղմ նվազագույն սահմանաչափ կամ կիրառել օրենք, որը սահմանում է պատժի առավել մեղմ սահմանաչափ։ Գործնականում կարող է որոշում կայացվել նոր օրենքին հետադարձ ուժ տալու մասին այն մասով, որը կապված է մեղավորի վիճակի բարելավման հետ (այսինքն՝ պատժի նվազագույն ժամկետը տրվելու է նոր օրենքով, իսկ առավելագույնը՝ հնով<sup id="cite_ref-ftn6_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-ftn6-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հակառակ ուժը կարող է կրել պարզ կամ վերստուգիչ բնույթ։ Առաջին դեպքում նոր օրենքը կիրառվում է միայն քրեական գործերի վրա, որոնց վերաբերյալ դատավճիռն օրինական ուժի մեջ չի մտել, արդեն կատարվող պատիժները վերանայման ենթակա չեն (նման դրույթներ նախատեսված են, օրինակ՝ <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանսիա">Ֆրանսիայի</a> 1992 թվականի քրեական օրենսգրքում), երկրորդ դեպքում՝ նոր քրեական օրենքի ընդունման կապակցությամբ վերանայման ենթակա են և արդեն ուժի մեջ մտած դատավճիռները<sup id="cite_ref-ftn34_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn34-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Գործնականում կան դեպքեր, երբ հանցանք կատարելու և դատավճիռ կայացնելու միջև ընկած ժամանակահատվածում քրեական օրենքը բազմիցս փոխվում է, ընդ որում «միջանկյալ» քրեական օրենքն ավելի մեղմ է (ընդհուպ մինչև արարքի ապաքրեականացումը), քան արարքի կատարման պահին կամ դատավճռի կայացման պահին գործող։ </p><p>Այս հարցի վերաբերյալ գիտնականների և դատական պրակտիկայի դիրքորոշումները հակասական և անկայուն են։ Վ. Ն. Կուդրյավցևը նշել է, որ «միջանկյալ» օրենքը չի կարող կիրառվել, քանի որ այն չի գործել ոչ հանցագործության պահին, ոչ էլ դատարանի կողմից գործի քննության ժամանակ<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հակառակ տեսակետի էին այնպիսի գիտնականներ, ինչպիսիք են՝ Լ. Զայցևը, Ի. Տիշկևիչը, Ի. Գորելիկը<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Ն. Դ. Դուրմանովը<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Յ. Մ. Բրայնինը<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և այլն։ </p><p>Նման միջանկյալ քրեական օրենքի գործողության հարցը միանշանակ չի լուծվում, որոշ <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իրավասություն">իրավասություններում</a> (օրինակ՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Գերմանիա">ԳԴՀ</a>-ում) մեղավորի նկատմամբ կիրառվում է հանցանքի համար առավել բարենպաստ օրենք, նույնիսկ եթե այդ օրենքը հետագայում վերացվել է, մյուս «միջանկյալ» քրեական օրենքը չի կիրառվում։ Ժամանակակից ռուս գիտնականները<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և դատական պրակտիկան<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> այն տեսակետին են, ըստ որի միջանկյալ քրեական օրենքը քրեական օրենսդրությանը տալիս է հակառակ ուժ։ </p><p>Իրավունքի տեսությունում վիճահարույց է եղել քրեական օրենքին ցանկացած բնույթի (այդ թվում ՝ պատասխանատվությունը սահմանող և ուժեղացնող) հետադարձ ուժ տալու հնարավորության հարցը, նման դեպքեր եղել են օրինակ՝ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ">ԽՍՀՄ</a>-ում <a href="/wiki/1961" title="1961">1961</a> թվականին, երբ դատապարտվել են <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Արժույթ">արժութային</a> գործողությունների մասին կանոնները խախտելու համար՝ ՌԽՖՍՀ ՔՕ-ում գործի քննության ընթացքում ընդունված ուղղումների համաձայն, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AA" title="Մահապատիժ">մահապատժի</a> են դատապարտվել և գնդակահարվել, չնայած այն բանին, որ հանցագործության կատարման պահին պատժի առավելագույն ժամկետը կազմում էր 10 տարվա <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ազատազրկում">ազատազրկում</a><sup id="cite_ref-ftn37_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn37-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժամանակակից միջազգային իրավունքով (1966 թվականի քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 15-րդ հոդված, 1948 թվականի Մարդու Իրավունքների Համընդհանուր հռչակագրի 11-րդ հոդված) նման պրակտիկան ճանաչվել է մարդու հիմնարար անօտարելի իրավունքներն ու ազատությունները խախտող։ Միևնույն ժամանակ, միջազգային իրավական ակտերը չեն սահմանափակում պետություններին այն արարքների համար քրեական պատասխանատվություն սահմանող ազգային օրենքին հետադարձ ուժ տալու հնարավորության մեջ, որոնք կատարման պահին քրեական հանցագործություն էին ճանաչվում հանրության կողմից, ըստ միջազգային իրավունքի ընդհանուր սկզբունքների համաձայն։ </p><p>Գործնականում նման հնարավորություն իրականացվում է բավականին հազվադեպ։ Օրինակ՝ դրանից օգտվել են <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Արևելյան Եվրոպա">Արևելյան Եվրոպայի</a> պետությունները, որոնք 1944-1945 թվականներին օրենքներ են ընդունել, որոնք սահմանում են ռազմական հանցագործների արարքների պատժելիությունը, որոնց նաև հակառակ ուժ է տրվել (այնքանով, որքանով դրանք վերաբերել են այն արարքներին, որոնք կատարվել են մինչև դրանց ընդունումը)<sup id="cite_ref-ftn39_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn39-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Գրականության մեջ նշվում է, որ նոր մտցված քրեական օրենքներին հետադարձ ուժ տալու պրակտիկան գոյություն ունի նաև ժամանակակից զարգացած երկրներում. այսպես օրինակ՝ Գերմանիայում զանգվածային դատական գործընթացներ են իրականացվում նախկին ԳԴՀ քաղաքացիների նկատմամբ, որոնք իրենց գործունեությունն իրականացրել են այդ ժամանակաշրջանում գործող օրենսդրությանը խիստ համապատասխան, իսկ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1" title="Լատվիա">Լատվիայում</a> քրեական պատասխանատվության են ենթարկվել <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%86%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF" title="ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ">ՆԳԺԿ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԽՍՀՄ պետական անվտանգության նախարարություն (դեռ գրված չէ)">ՊԱՆ</a> և <a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A5" title="ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե">ՊԱԿ</a>-ի մարմինների 100-ից ավելի նախկին աշխատակիցներ՝ կուսակցական, պետական, հասարակական գործիչներ, իրավապահ մարմինների աշխատակիցներ (խորհրդային ժամանակահատվածում)<sup id="cite_ref-ftn40_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn40-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Հանցագործության_կատարման_ժամանակահատված"><span id=".D5.80.D5.A1.D5.B6.D6.81.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B0.D5.A1.D5.BF.D5.BE.D5.A1.D5.AE"></span>Հանցագործության կատարման ժամանակահատված</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Հանցագործության կատարման ժամանակահատված" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Հանցագործության կատարման ժամանակահատված"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քրեաիրավական տեսությունում վիճահարույց է այն հարցը, թե ժամանակի որ պահն է պետք համարել հանցագործության կատարման պահը։ Այս առումով կան հետևյալ տեսակետները<sup id="cite_ref-ftn23_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn23-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>` </p> <ul><li>Հանցագործության կատարման պահը հասարակական վտանգավոր գործողություն կամ անգործություն կատարելու պահն է։</li> <li>Հանցագործության կատարման ժամանակը հանրության համար վտանգավոր հետևանքների առաջացման ժամանակն է։</li> <li>Այն դեպքում, երբ գործողությունը կատարելուց հետո մեղավորը պահպանում է իրադարձությունների զարգացման նկատմամբ վերահսկողությունը և կարող է կանխել հետևանքները՝ հետևանքների առաջացման պահը, մնացած դեպքերում՝ գործողության կատարման պահը։</li> <li>Հանցագործության կատարման ժամանակ է համարվում հանցավոր արարքի կատարման ժամանակը, սակայն, եթե մեղավորը ցանկանում էր այլ ժամանակում հետևանքներ ունենալ, ապա հանցագործության կատարման ժամանակ է ճանաչվում հետևանքների առաջացման ժամանակը։</li></ul> <p>Հանցագործության կատարման պահի առանձնահատկությունները որոշելիս առկա են շարունակվող հանցագործություններում (որոնք բաղկացած են մի շարք նույնական գործողություններից) և երկարատև հանցագործություններում (որոնց էությունը անձի կողմից իր վրա դրված իրավաբանական պարտականությունը երկարատև չկատարելն է)։ Սովորաբար այդ հանցագործությունների կատարման ժամանակը որոշվում է շարունակվող հանցագործություններում՝ հանցագործության կանխման կամ գործողությունից վերջինիս կատարման պահին, որը շարունակվում է՝ հանցագործության կամավոր կամ հարկադիր դադարեցման պահին (հանցագործության փաստացի ավարտի պահին)<sup id="cite_ref-ftn24_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn24-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Որոշ գիտնականներ առաջարկում են ելնել նման հանցագործությունների կատարման ժամանակը որոշելիս դրանց իրավաբանական ավարտի պահից՝ այն ժամանակ, երբ մեղավորի արարքում արդեն առկա կլինեն <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հանցագործության հանցակազմ">հանցակազմի</a> բոլոր հատկանիշները, որոնք նա մտադիր էր կատարել<sup id="cite_ref-ftn25_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn25-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Քրեական իրավունքի ժամանակակից համակարգերում հանցագործության կատարման պահը սովորաբար կապվում է արարքի կատարման պահի հետ<sup id="cite_ref-ftn26_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn26-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ հենց այդ պահին է վերջնականապես ձևավորվում մեղավորի սուբյեկտիվ վերաբերմունքը իր արարքների նկատմամբ, որը սուբյեկտիվ ստվեր գցելու սկզբունքին համապատասխան քրեական պատասխանատվության անհրաժեշտ նախադրյալ է հանդիսանում<sup id="cite_ref-ftn27_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn27-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աշխարհի տարբեր պետությունների օրենսդրության մեջ կարող է ընդունվել վերը նշված տեսակետներից մեկը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քրեական_օրենսդրության_կիրառումը_տարածքներում"><span id=".D5.94.D6.80.D5.A5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.85.D6.80.D5.A5.D5.B6.D5.BD.D5.A4.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.AB.D6.80.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.A8_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AE.D6.84.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Քրեական օրենսդրության կիրառումը տարածքներում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Քրեական օրենսդրության կիրառումը տարածքներում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Քրեական օրենսդրության կիրառումը տարածքներում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Պատմությունը հայտնի են բազմաթիվ եղանակներ՝ կախված հանցագործի պետական պատկանելությունից և հանցագործության կատարման վայրից, քրեական օրենքի կիրառման ենթակա ընտրության խնդրի լուծման համար։ Այսպես, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Միջնադար">միջնադարյան</a> <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եվրոպա">Եվրոպայում</a> օրենքի ընտրությունը կախված էր հանցագործի ազգությունից՝ «Ֆրանկը դատվում էր ֆրանկների օրենքներով, ալեմանը՝ ալեմանների օրենքով, բուրգունդն՝ ըստ բուրգունդների և հռոմեացիներն՝ ըստ հռոմեական օրենքի», ավելի ուշ հաճախ կիրառվում էր հանցագործի ձերբակալման վայրի օրենքը<sup id="cite_ref-ftn41_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn41-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժամանակակից քրեական իրավունքի մեջ քրեական օրենքի կիրառումը տարբեր տարածքում որոշվում է մի քանի սկզբունքներով՝ տարածքային, քաղաքացիության, համընդհանուր և իրական։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Տարածքային_սկզբունք"><span id=".D5.8F.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AE.D6.84.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Տարածքային սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Տարածքային սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Տարածքային սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Եթե հանցագործությունը կատարվել է որոշակի պետության տարածքում, ապա պատասխանատվությունը վրա է հասնում այդ պետության քրեական օրենսդրությամբ՝ անկախ այն բանից, թե ով է կատարել հանցագործությունը՝ տվյալ պետության <a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քաղաքացիություն">քաղաքացի</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B5%D5%A1_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Օտարերկրյա քաղաքացի">օտարերկրյա քաղաքացի</a> կամ քաղաքացիություն չունեցող անձ<sup id="cite_ref-ftn42_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn42-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Միջազգային իրավունքի դրույթներին համապատասխան՝ պետության տարածքին են դասվում ցամաքը, ջրերը (ներքին և <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BB%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Տարածքային ջրեր">տարածքային</a>), <a href="/wiki/%D4%B8%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%80%D6%84" title="Ընդերք">ընդերքը</a> և օդային տարածությունն՝ իր պետական սահմանի սահմաններում։ </p><p>Տարբեր պետություններում տարածքային ջրերի լայնությունը կազմում է 3-ից (<a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Մեծ Բրիտանիա">Մեծ Բրիտանիա</a>) մինչև 24 ծովային մղոն<sup id="cite_ref-ftn43_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn43-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ ՄԱԿ-ի Ծովային իրավունքի մասին 1982 թվականի դեկտեմբերի 10-ի կոնվենցիան սահմանում է Կոնվենցիայով նախատեսված ելակետային գծերից հաշվարկվող տարածքային ջրերի առավելագույն երկարությունը 12 ծովային մղոններով (ընդհանուր կանոնով դա ափով ամենամեծ նեղուցն է, որը նշված է ափամերձ պետության կողմից պաշտոնապես ճանաչված խոշոր մասշտաբի ծովային քարտեզների վրա)։ Սույն կոնվենցիային համապատասխան ներքին ջրեր են համարվում այն ջրերը, որոնք գտնվում են տարածքային ծովի <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AF%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D6%87_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մակընթացություն և տեղատվություն">ելակետային</a> գծից դեպի ափ (բացառությամբ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B2%D5%A6%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Կղզեխումբ">կղզեխումբ</a>-պետությունների)։ </p><p>Ընդ որում, սահմանափակումներ են սահմանվում տարածքային ծովի սահմաններում գտնվող ծովային նավերի և օտարերկրյա պետության օդային տարածքի սահմաններում գտնվող օդանավերի վրա կատարված հանցագործությունների գծով քրեական իրավասության իրականացման նկատմամբ։ ՄԱԿ-ի Ծովային իրավունքի կոնվենցիայի 27-րդ հոդվածը սահմանում է, որ առափնյա պետության իրավազորությունը տարածվում է միայն այն դեպքերի վրա, երբ հանցագործության հետևանքները տարածվում են առափնյա պետության վրա, կամ հանցագործությունը խախտում է անդորրը երկրում կամ բարի կարգը տարածքային ծովում, կամ եթե նավի հրամանատարը կամ պետության <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիվանագիտական ներկայացուցչություն">դիվանագիտական ներկայացուցիչը</a> դիմի տեղական իշխանություններին օգնության խնդրանքով, կամ եթե այդ միջոցներն անհրաժեշտ են թմրամիջոցների կամ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B4%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թմրավաճառություն">հոգեմետ միջոցների ապօրինի շրջանառությունը</a> կանխելու համար։ </p><p><a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF" class="mw-redirect" title="ՄԱԿ">ՄԱԿ</a>-ի Ծովային իրավունքի կոնվենցիայի համաձայն՝ պետության ինքնիշխանությունը (այդ թվում՝ քրեաիրավական իրավազորության իրականացման հետ կապված) տարածվում է մայրցամաքային շելֆի վրա՝ նրա հետախուզման և նրա բնական ռեսուրսների մշակման նպատակով։ </p><p><a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a> թվականի միջազգային քաղաքացիական ավիացիայի մասին կոնվենցիայի համաձայն՝ բոլոր պետություններն ունեն լիակատար և բացառիկ ինքնիշխանություն տվյալ երկրի օդային տարածքի նկատմամբ։ Սակայն <a href="/wiki/1963" title="1963">1963</a> թվականի օդանավերում կատարված հանցագործությունների և մի շարք այլ ակտերի մասին <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D5%AF%D5%AB%D5%B8" title="Տոկիո">Տոկիոյի</a> կոնվենցիան սահմանում է, որ երկրի օդային տարածքում գտնվող այլ պետությունների օդանավերում կատարված հանցագործությունների առնչությամբ քրեական իրավազորությունն իրականացվում է միայն այն դեպքում, եթե հանցագործությունն ունի հետևանքներ պետության տարածքում, կատարվել է այդ պետության քաղաքացու կողմից կամ քաղաքացու նկատմամբ, ուղղված է պետության անվտանգության դեմ կամ եթե միջամտությունը պահանջվում է տվյալ պետության միջազգային սահմանված պարտավորությունների կատարման համար։ </p><p>Տիեզերական տարածության հետազոտման պետությունների գործունեության սկզբունքների մասին պայմանագրով, ներառյալ Լուսինը և այլ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%B2%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6" title="Աստղագիտական մարմին">երկնային մարմինները</a>, այն պետությունը, որին պատկանում է <a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տիեզերական տարածություն">տիեզերական տարածություն</a> արձակված օբյեկտը, այդ թվում՝ երկնքում գտնվող օբյեկտը, պահպանում է դրա և նրա անձնակազմի նկատմամբ վերահսկողությունը և քրեական իրավազորություն է իրականացնում նրա նկատմամբ։ </p><p><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Միջազգային տիեզերական կայան">Միջազգային տիեզերական կայանի</a> նկատմամբ համապատասխան պայմանագրով<sup id="cite_ref-ftn44_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn44-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> սահմանվել է հատուկ քրեաիրավական ռեժիմ՝ մասնակից պետություններն իրավունք ունեն քրեական իրավազորություն իրականացնել Միջազգային տիեզերակայանում գտնվող իրենց քաղաքացիների նկատմամբ։ Սակայն, եթե հանցագործությունը վերաբերում է մեկ այլ գործընկեր պետության քաղաքացու կյանքին կամ անվտանգությանը կամ կատարվել է մեկ այլ գործընկեր պետության ներսում կամ ուղեծրային տարրի վրա կամ վնաս է հասցնում նման ուղեծրային տարրի քրեական իրավազորությունը կարող է իրականացնել նաև այն պետությունը, որի շահերը շոշափվել են հանցագործությամբ, հանցագործի քաղաքացիության պետության հետ համաձայնությամբ կամ եթե այդ պետությունը այդ անձի նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնելու երաշխիքներ չի տրամադրել։ </p><p><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Միջազգային իրավունք">Միջազգային իրավունքով</a> կարող են սահմանվել տարածքային քրեական իրավազորության բացառություններ։ Այդպիսի առավել հայտնի բացառություններից մեկը <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%B1%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%B4%D5%AD%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիվանագիտական անձեռնմխելիություն">դիվանագիտական և հյուպատոսական անձեռնմխելիությունն</a> է։ Քրեական պատասխանատվությունից դիվանագիտական անձեռնմխելիություն ունեն դիվանագիտական ներկայացուցչության ղեկավարը (<a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6" title="Դեսպան">դեսպանը</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%A4" title="Դեսպանորդ">դեսպանորդը</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80" title="Գործերի ժամանակավոր հավատարմատար">գործերի հավատարմատարը</a>), խորհրդականը, առևտրային ներկայացուցիչները և նրանց տեղակալները, ռազմական, ռազմադաշտային և ռազմաօդային <a href="/wiki/%D4%BF%D6%81%D5%B8%D6%80%D5%A4" title="Կցորդ">կցորդները</a> և նրանց օգնականները, առաջին, երկրորդ և երրորդ քարտուղարը, կցորդը և քարտուղար-արխիվարիուսը, ինչպես նաև նրանց ընտանիքների անդամները, որոնք չեն հանդիսանում այն պետության քաղաքացի, որտեղ գործում է <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%84%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիվանագիտական առաքելություն">դիվանագիտական առաքելությունը</a> և նրանց հետ համատեղ բնակվող անձինք։ </p><p>Տվյալ անձանց կողմից իրականացվող գործունեության հետ կապված քրեական իրավազորությունից սահմանափակ իմունիտետ ունեն հյուպատոսական պաշտոնատար անձինք, դիվանագիտական ներկայացուցչությունների սպասարկող անձնակազմի աշխատակիցները, ինչպես նաև <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միջազգային կազմակերպություն">միջազգային կազմակերպությունների</a> ներկայացուցիչները և պաշտոնատար անձինք, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Խորհրդարան">խորհրդարանական</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կառավարություն">կառավարական</a> պատվիրակությունների անդամները։ </p><p>Եթե նման անձինք հանցագործություն են կատարում, որպես կանոն, դրան հետևում է նրանց կողմից <a href="/wiki/Persona_non_grata" title="Persona non grata">non grata պերսոնա</a> հայտարարելը և նրանց արտաքսումը<sup id="cite_ref-ftn45_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn45-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հայտնի են նաև նման անձանց դիվանագիտական անձեռնմխելիությունից զրկելու դեպքեր այն կողմից, որի ներկայացուցիչներն են նրանք։ Որպեսզի գտնված երկրին հնարավորություն տրվի նրանց քրեական պատասխանատվության ենթարկել<sup id="cite_ref-ftn46_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn46-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Օտարերկրյա պետության տարածքը չի հանդիսանում այլ երկրում նրա <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դեսպանատուն">դեսպանատան</a> տարածքը, այնուամենայնիվ դեսպանատների շենքերն ու դեսպանների ավտոմեքենաները անձեռնմխելի են օտարերկրյա պետությունների իրավապահ մարմինների կողմից քրեական հետապնդման հետ կապված նրանց գործողությունների իրականացման համար<sup id="cite_ref-ftn47_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn47-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Քաղաքացիության_սկզբունք"><span id=".D5.94.D5.A1.D5.B2.D5.A1.D6.84.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Քաղաքացիության սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Քաղաքացիության սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Քաղաքացիության սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Պետությունը կարող է իր Քրեաիրավական իրավազորությունը տարածել իր բոլոր քաղաքացիների վրա, որտեղ էլ որ գտնվեն։ Եթե պետության քաղաքացին հանցագործություն է կատարում արտասահմանում, և չի դատապարտվել օտարերկրյա պետության դատարանի կողմից, վերադառնալուց հետո նա կարող է դատապարտվել իր պետության քրեական օրենսդրությամբ։ Ընդ որում, կարող են հաշվի առնվել նաև օտարերկրյա պետության քրեական օրենքի դրույթները, որոնք վերաբերում են արարքի հանցավորությանը և դրա համար առավելագույն պատժին<sup id="cite_ref-ftn48_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn48-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Կարող է նաև սահմանվել արարքների կոնկրետ ցանկ, որոնց համար պետության քաղաքացին ենթակա է պատասխանատվության, նույնիսկ եթե դրանք հանցավոր չեն այն պետության օրենքներով, որտեղ կատարվել է արարքը։ </p><p>Այն դեպքում, երբ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բազմակի քաղաքացիություն">երկքաղաքացիություն</a> ունեցող անձը հանցագործություն է կատարում երրորդ պետությունում, այն օրենսդրությունը, որով նա պետք է կրի քրեական պատասխանատվություն, որոշվում է ելնելով «արդյունավետ քաղաքացիության» սկզբունքից. կիրառվում է այն պետության օրենքը, որտեղ այդ անձը մշտապես բնակվում է, ունի շարժական և անշարժ գույք, աշխատում և իրականացնում է իր քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները<sup id="cite_ref-ftn50_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn50-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Հովանավորչական_սկզբունք"><span id=".D5.80.D5.B8.D5.BE.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.BE.D5.B8.D6.80.D5.B9.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Հովանավորչական սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Հովանավորչական սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Հովանավորչական սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հովանավորչական կամ հատուկ սկզբունքը նախատեսում է <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Միջազգային պայմանագիր">միջազգային պայմանագրերին</a> համապատասխան պետության քրեական իրավասության տարածքում օտարերկրյա պետությունների տարածքում գտնվող իր քաղաքացիների (օրինակ՝ զինծառայողների) սահմանափակ զորակազմերի վրա։ Օրինակ՝ օտարերկրյա պետությունների տարածքում տեղակայված զորամասերի նկատմամբ, ստեղծված միջազգային պրակտիկային համապատասխան, կիրառվում է իրավասության բաշխման հետևյալ սխեման՝ այդպիսի զորամասերի տարածքից դուրս կատարված հանցագործությունների համար պատասխանատվությունը իրականացվում է երկրի օրենքներով, իսկ զորամասի տարածքում կատարված հանցագործությունների համար՝ երկրի օրենքներով, որին պատկանում է տվյալ զորամասը<sup id="cite_ref-ftn51_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn51-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Ունիվերսալ_սկզբունք"><span id=".D5.88.D6.82.D5.B6.D5.AB.D5.BE.D5.A5.D6.80.D5.BD.D5.A1.D5.AC_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Ունիվերսալ սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Ունիվերսալ սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Ունիվերսալ սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հանցագործությունների որոշ տեսակների (նախևառաջ՝ խաղաղության և մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործությունների, այլև կեղծարարության, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4" title="Պատանդ">պատանդ</a> վերցնելու և այլն) պատասխանատվությունը նախատեսվում է ոչ միայն ազգային օրենսդրությամբ, այլև միջազգային պայմանագրերով։ Նման հանցագործություններ կատարած անձանց նկատմամբ համապատասխան միջազգային պայմանագրերի մասնակից ցանկացած պետություն իրավունք ունի իրականացնել իր քրեական իրավազորությունը՝ անկախ նրանց քաղաքացիությունից կամ հպատակությունից և հանցագործության կատարման վայրից<sup id="cite_ref-ftn52_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn52-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Իրական_սկզբունք"><span id=".D4.BB.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Իրական սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Իրական սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Իրական սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քրեական օրենսդրությունը կարող է նախատեսել այն ընդունած պետության և նրա քաղաքացիների շահերի պաշտպանություն օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիների կողմից իրականացվող ոտնձգություններից՝ սահմանելով, որ նման անձինք կարող են քրեական պատասխանատվության ենթարկվել տվյալ պետության տարածքում՝ իր օրենքներին համապատասխան<sup id="cite_ref-ftn53_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn53-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Օկուպացիոն_սկզբունք"><span id=".D5.95.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.BA.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.BD.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84"></span>Օկուպացիոն սկզբունք</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Օկուպացիոն սկզբունք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Օկուպացիոն սկզբունք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Այն դեպքում, երբ երկու պետությունները գտնվում են պատերազմի մեջ և մի պետության զորքերը օկուպացնում են մյուս պետության տարածքի մի մասը օկուպացված տարածքում հանցագործություն կատարած անձանց նկատմամբ, ժամանակավորապես (որպես կանոն, մինչև դրա վրա սեփական իշխանության մարմինների և դատարանների ստեղծումը) կիրառվում է այն պետության քրեական օրենսդրությունը, որի զորքերը օկուպացիա են իրականացնում<sup id="cite_ref-ftn54_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn54-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Օկուպացիոն սկզբունքը կիրառվում էր, օրինակ՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%84%D5%86" class="mw-redirect" title="ԱՄՆ">ԱՄՆ</a> զինված ուժերի կողմից Ճապոնիայի <a href="/wiki/%D5%95%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BA%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Օկուպացիա">օկուպացիայի</a> ժամանակ, երբ ամերիկյան բոլոր զինծառայողները անպատեհ էին <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ճապոնիա">Ճապոնիայի</a> դատարաններին և ենթարկվում էին ԱՄՆ քրեական իրավասությանը<sup id="cite_ref-ftn55_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-ftn55-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-ftn0-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn0_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 14.</span> </li> <li id="cite_note-ftn1-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn1_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Часть Общая / Отв. ред. Л. Л. Кругликов. М., 2005. § 1.1 главы 3.</span> </li> <li id="cite_note-ftn2-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn2_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 78.</span> </li> <li id="cite_note-ftn3-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn3_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 84—85.</span> </li> <li id="cite_note-ftn4-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn4_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 86.</span> </li> <li id="cite_note-ftn5-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn5_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 17.</span> </li> <li id="cite_note-ftn6-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ftn6_7-0">7,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ftn6_7-1">7,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ftn6_7-2">7,2</a></sup></span> <span class="reference-text">Российское уголовное право. Общая часть / Под ред. В. С. Комиссарова. СПб., 2005. С. 60.</span> </li> <li id="cite_note-ftn10-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn10_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Брайнин Я. М. Уголовный закон и его применение. М., 1967. С. 23.</span> </li> <li id="cite_note-ftn13-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn13_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Российское уголовное право. Общая часть / Под ред. В. С. Комиссарова. СПб., 2005. С. 57.</span> </li> <li id="cite_note-ftn14-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn14_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 20.</span> </li> <li id="cite_note-ftn19-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn19_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право Российской Федерации. Общая часть / Под ред. А. С. Михлина. М., 2004. С. 36.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Ст. 9 <a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%9A_%D0%A0%D0%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="УК РФ (դեռ գրված չէ)">УК РФ</a>: «Преступность и наказуемость деяния определяются уголовным законом, действовавшим в момент совершения этого деяния»; ст. 1.01 Примерного уголовного кодекса США: «Действие кодекса не распространяется на посягательства, совершенные до его вступления в силу, и уголовное преследование по делам о таких посягательствах регулируется ранее действовавшим законом, который для этой цели продолжает действовать так, как если бы не вступил в силу настоящий кодекс»; аналогичные положения о том, что обратная сила нового уголовного закона является исключением из правила содержатся в уголовном законодательстве Франции, Японии, Италии: см. Уголовное право зарубежных государств. Общая часть / Под ред. И. Д. Козочкина. М., 2003. С. 264, 426, 507.</span> </li> <li id="cite_note-ftn21-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn21_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 21.</span> </li> <li id="cite_note-ftn22-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn22_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Таганцев Н.<i> </i>Русское уголовное право. СПб., 1902. С. 270 и др. Цит. по: Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 104.</span> </li> <li id="cite_note-ftn34-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn34_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право. Общая часть / Отв. ред. И. Я. Козаченко, З. А. Незнамова. М., 2001. С. 35.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Кудрявцев В. Н. Общая теория квалификации преступлений. М., 1972. С. 336-337.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Зайцев Л., Тишкевич И., Горелик И. Действуют ли промежуточные законы? // Советская юстиция. 1966. № 1. С. 7.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Дурманов Н. Д. Советский уголовный закон. М., 1967. С. 275.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Брайнин Я. М. Уголовный закон и его применение. М., 1967. С. 150-153.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">См.: Бойцов А. И. Действие уголовного закона во времени и в пространстве. СПб., 1995. С. 92-95; Медведев А. М. Правовое регулирование действия закона во времени // Государство и право. 1995. № 3. С. 72; Пределы действия Уголовного кодекса Российской Федерации. Практическое пособие. М., 1998. С. 37; Иногамова-Хегай Л. Конкуренция уголовно-правовых норм, изданных в разное время // Уголовное право. 2000. № 3. С. 23.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Якубов А.Е. Обратная сила уголовного закона: некоторые проблемы совершенствования Уголовного кодекса Российской Федерации. СПб., 2003. С. 179-180.</span> </li> <li id="cite_note-ftn37-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn37_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Учебник для вузов. В 2-х тт. Т. 1: Общая часть / Под ред. А. Н. Игнатова, Ю. А. Красикова. М., 2005. С. 39, 44.</span> </li> <li id="cite_note-ftn39-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn39_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Якубов А. Е. Обратная сила уголовного закона: некоторые проблемы совершенствования Уголовного кодекса Российской Федерации. СПб., 2003. С. 23.</span> </li> <li id="cite_note-ftn40-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn40_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Якубов А. Е. Обратная сила уголовного закона: некоторые проблемы совершенствования Уголовного кодекса Российской Федерации. СПб., 2003. С. 26.</span> </li> <li id="cite_note-ftn23-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn23_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 101—103.</span> </li> <li id="cite_note-ftn24-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn24_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право Российской Федерации. Общая часть / Под ред. Л. В. Иногамовой-Хегай, А. И. Рарога, А. И. Чучаева. М., 2005. С. 37—38.</span> </li> <li id="cite_note-ftn25-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn25_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Иногамова-Хегай Л. Конкуренция уголовно-правовых норм, изданных в разное время // Уголовное право. 2000. № 3. С. 24—25.</span> </li> <li id="cite_note-ftn26-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn26_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Игнатов А. О действии уголовного закона во времени // Уголовное право. 2002. № 1. С. 14.</span> </li> <li id="cite_note-ftn27-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn27_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 101.</span> </li> <li id="cite_note-ftn41-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn41_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Блум М. И. Действие советского уголовного закона в пространстве. Рига, 1974. С. 9—11.</span> </li> <li id="cite_note-ftn42-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn42_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 24.</span> </li> <li id="cite_note-ftn43-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn43_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Учебник для вузов. В 2-х тт. Т. 1: Общая часть / Под ред. А. Н. Игнатова, Ю. А. Красикова. М., 2005. С. 49.</span> </li> <li id="cite_note-ftn44-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn44_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Соглашение между правительством Канады, правительствами государств-членов Европейского космического агентства, правительством Японии, правительством Российской Федерации и правительством Соединенных Штатов Америки относительно сотрудничества по международной космической станции гражданского назначения от 29 января 1998 года // Собрание законодательства РФ. 11 июня 2001 г. № 24. Ст. 2411.</span> </li> <li id="cite_note-ftn45-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn45_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 95.</span> </li> <li id="cite_note-ftn46-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn46_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Учебник для вузов. В 2-х тт. Т. 1: Общая часть / Под ред. А. Н. Игнатова, Ю. А. Красикова. М., 2005. С. 50-51.</span> </li> <li id="cite_note-ftn47-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn47_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 94.</span> </li> <li id="cite_note-ftn48-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn48_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 95—96.</span> </li> <li id="cite_note-ftn50-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn50_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 96.</span> </li> <li id="cite_note-ftn51-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn51_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой, И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 97.</span> </li> <li id="cite_note-ftn52-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn52_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 27.</span> </li> <li id="cite_note-ftn53-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn53_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Части Общая и Особенная: учебник / Под ред. А. И. Рарога. М., 2008. С. 27—28.</span> </li> <li id="cite_note-ftn54-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn54_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право Российской Федерации. Общая часть / Под ред. А. С. Михлина. М., 2004. С. 47.</span> </li> <li id="cite_note-ftn55-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ftn55_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Уголовное право России. Учебник для вузов. В 2-х тт. Т. 1: Общая часть / Под ред. А. Н. Игнатова, Ю. А. Красикова. М., 2005. С. 54.</span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրեական_օրենսդրություն&oldid=10133811">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրեական_օրենսդրություն&oldid=10133811</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիա</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Կատեգորիա:Քրեական իրավունք">Քրեական իրավունք</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիա: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BE%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ծանոթագրության սխալներով հոդվածներ">Ծանոթագրության սխալներով հոդվածներ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 23 Հոկտեմբերի 2024-ի ժամը 12:23-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-mdz77","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.121","walltime":"0.145","ppvisitednodes":{"value":719,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":610,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":204,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":25348,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 33.537 1 -total","100.00% 33.537 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 5.71% 1.916 1 Կաղապար:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.002","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":582270,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7d89b5d4c4-lkpst","timestamp":"20241120180610","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0554\u0580\u0565\u0561\u056f\u0561\u0576 \u0585\u0580\u0565\u0576\u057d\u0564\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19705","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19705","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-06-30T11:15:40Z","dateModified":"2024-10-23T12:23:41Z"}</script> </body> </html>