CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Permacultuur - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"77b2904d-2d56-4c13-9d2b-2a705aeda416","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Permacultuur","wgTitle":"Permacultuur","wgCurRevisionId":67457084,"wgRevisionId":67457084,"wgArticleId":383387,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds augustus 2022","Duurzaamheid","Filosofische stroming","Duurzame landbouw"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Permacultuur","wgRelevantArticleId":383387,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q4572","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false };RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/1200px-Jardin_en_permaculture.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="675"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/800px-Jardin_en_permaculture.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/640px-Jardin_en_permaculture.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="360"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Permacultuur - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Permacultuur"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Permacultuur"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Permacultuur rootpage-Permacultuur skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/29_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Permacultuur" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Permacultuur" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Permacultuur" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Permacultuur" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Beschrijving" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Beschrijving"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Beschrijving</span> </div> </a> <ul id="toc-Beschrijving-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Methode" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Methode"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Methode</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Methode-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Methode-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Methode-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Uitgangspunten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Uitgangspunten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Uitgangspunten</span> </div> </a> <ul id="toc-Uitgangspunten-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ethische_principes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ethische_principes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Ethische principes</span> </div> </a> <ul id="toc-Ethische_principes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontwerpprincipes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontwerpprincipes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Ontwerpprincipes</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontwerpprincipes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Systeemdenken_en_denken_in_patronen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Systeemdenken_en_denken_in_patronen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.3</span> <span>Systeemdenken en denken in patronen</span> </div> </a> <ul id="toc-Systeemdenken_en_denken_in_patronen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-De_praktijk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_praktijk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>De praktijk</span> </div> </a> <ul id="toc-De_praktijk-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Analyse_en_ontwerp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Analyse_en_ontwerp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Analyse en ontwerp</span> </div> </a> <ul id="toc-Analyse_en_ontwerp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grondbewerking_en_mulchen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Grondbewerking_en_mulchen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>Grondbewerking en mulchen</span> </div> </a> <ul id="toc-Grondbewerking_en_mulchen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontwerp_en_positionering_van_gewassen_(niches,_combinatieteelt_en_gildes)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontwerp_en_positionering_van_gewassen_(niches,_combinatieteelt_en_gildes)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3</span> <span>Ontwerp en positionering van gewassen (niches, combinatieteelt en gildes)</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontwerp_en_positionering_van_gewassen_(niches,_combinatieteelt_en_gildes)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Creëren_van_microklimaten_en_andere_handige_toepassingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Creëren_van_microklimaten_en_andere_handige_toepassingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.4</span> <span>Creëren van microklimaten en andere handige toepassingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Creëren_van_microklimaten_en_andere_handige_toepassingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beheer:_plaagdieren,_water,_en_voedselbossen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Beheer:_plaagdieren,_water,_en_voedselbossen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.5</span> <span>Beheer: plaagdieren, water, en voedselbossen</span> </div> </a> <ul id="toc-Beheer:_plaagdieren,_water,_en_voedselbossen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bredere_toepassingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bredere_toepassingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Bredere toepassingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bredere_toepassingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-België_en_Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#België_en_Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>België en Nederland</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-België_en_Nederland-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>België en Nederland-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-België_en_Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Algemeen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Algemeen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Algemeen</span> </div> </a> <ul id="toc-Algemeen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Boeken_en_cursussen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Boeken_en_cursussen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Boeken en cursussen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Boeken_en_cursussen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Boeken en cursussen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Boeken_en_cursussen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Publicaties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Publicaties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Publicaties</span> </div> </a> <ul id="toc-Publicaties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cursussen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cursussen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Cursussen</span> </div> </a> <ul id="toc-Cursussen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Permacultuur</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 57 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-57" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">57 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%90%E1%88%AD%E1%88%9B%E1%8A%AB%E1%88%8D%E1%89%B8%E1%88%AD" title="ፐርማካልቸር – Amhaars" lang="am" hreflang="am" data-title="ፐርማካልቸር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amhaars" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A9" title="زراعة معمرة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="زراعة معمرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Permakuitua" title="Permakuitua – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Permakuitua" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Пермакультура – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Пермакультура" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Пермакултура – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Пермакултура" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Labour-douar_pad" title="Labour-douar pad – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Labour-douar pad" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Paramaeth" title="Paramaeth – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Paramaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1" title="Αεικαλλιέργεια – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Αεικαλλιέργεια" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Permaculture" title="Permaculture – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Permaculture" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Permakulturo" title="Permakulturo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Permakulturo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Permakultuur" title="Permakultuur – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Permakultuur" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="کشت پایا – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کشت پایا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Permakulttuuri" title="Permakulttuuri – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Permakulttuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Permaculture" title="Permaculture – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Permaculture" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%9E%D7%A7%D7%9C%D7%A6%27%D7%A8" title="פרמקלצ'ר – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="פרמקלצ'ר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A4%B0" title="परमाकल्चर – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="परमाकल्चर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Permakult%C3%BAra" title="Permakultúra – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Permakultúra" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D6%87_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մշտատև գյուղատնտեսություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մշտատև գյուղատնտեսություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vistmenning" title="Vistmenning – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Vistmenning" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%91%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC" title="パーマカルチャー – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="パーマカルチャー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BC%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82" title="Пермамәдениет – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Пермамәдениет" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8D%BC%EB%A8%B8%EC%BB%AC%EC%B2%98" title="퍼머컬처 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="퍼머컬처" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Пермакултура – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Пермакултура" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Napolitaans" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Napolitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%9A%E0%A8%B0" title="ਪਰਮਾਕਲਚਰ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਰਮਾਕਲਚਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Permakult%C3%BAra" title="Permakultúra – Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Permakultúra" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%87" title="پایداره کرنه – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پایداره کرنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Permacultura" title="Permacultura – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Permacultura" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Permacultur%C4%83" title="Permacultură – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Permacultură" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Пермакультура – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Пермакультура" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Permaculture" title="Permaculture – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Permaculture" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Permakult%C3%BAra" title="Permakultúra – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Permakultúra" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Permakultura" title="Permakultura – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Permakultura" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Permakultur" title="Permakultur – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Permakultur" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AF%88%E0%AE%95%E0%AF%8A%E0%AE%B3%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AF%87%E0%AE%B3%E0%AE%BE%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="நிலைகொள் வேளாண்மை – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நிலைகொள் வேளாண்மை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Permak%C3%BClt%C3%BCr" title="Permakültür – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Permakültür" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Пермакультура – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Пермакультура" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Permaculture" title="Permaculture – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Permaculture" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%A8%B8%E9%96%80" title="樸門 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="樸門" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B8%E7%BA%8C%E6%A0%BD%E5%9F%B9%E8%A8%AD%E8%A8%88" title="永續栽培設計 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="永續栽培設計" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4572#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Permacultuur" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Permacultuur" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Permacultuur"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Permacultuur"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Permacultuur" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Permacultuur" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&oldid=67457084" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Permacultuur&id=67457084&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPermacultuur"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPermacultuur"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Permacultuur"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Permacultuur&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Permaculture" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4572" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Jardin_en_permaculture.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/260px-Jardin_en_permaculture.jpg" decoding="async" width="260" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/390px-Jardin_en_permaculture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Jardin_en_permaculture.jpg/520px-Jardin_en_permaculture.jpg 2x" data-file-width="5312" data-file-height="2988" /></a><figcaption>Een idyllisch voorbeeld van een permacultuurtuintje (2016)</figcaption></figure> <p><b>Permacultuur</b> is een <a href="/wiki/Agrarisch" class="mw-redirect" title="Agrarisch">agrarische</a> methode waarbij naar voorbeeld van natuurlijke <a href="/wiki/Ecosysteem" title="Ecosysteem">ecosystemen</a> en oude/traditionele <a href="/wiki/Tuinbouw" title="Tuinbouw">tuinbouwmethoden</a> en op basis van met name <a href="/wiki/Symbiose" title="Symbiose">symbiose</a>, <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">ethiek</a> en <a href="/wiki/Ecologie" title="Ecologie">ecologie</a> een menselijke leefomgeving gecreëerd wordt die ecologisch <a href="/wiki/Duurzaamheid" title="Duurzaamheid">duurzaam</a> en economisch stabiel is. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Beschrijving">Beschrijving</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Beschrijving" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Beschrijving"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur is een <a href="/wiki/Ontwerpmethodologie" title="Ontwerpmethodologie">ontwerpmethodologie</a>, gebaseerd op een <a href="/wiki/Filosofie" title="Filosofie">filosofie</a> van werken met in plaats van tegen de natuur.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het accent ligt bij permacultuur niet op op zichzelf staande elementen binnen een <a href="/wiki/Systeem_(wetenschap)" title="Systeem (wetenschap)">systeem</a>, maar op hun onderlinge relaties en op een verstandige plaatsing en ordening ervan, volgens het beginsel dat het geheel meer is dan de som der delen. </p><p>Permacultuur houdt zich bezig met onder andere: </p> <ul><li><a href="/wiki/Voedsel" title="Voedsel">voedselvoorziening</a>;</li> <li>verbeteren van de <a href="/wiki/Waterkringloop" title="Waterkringloop">waterhuishouding</a>;</li> <li>productie van <a href="/wiki/Brandstof" title="Brandstof">brandstof</a> en <a href="/wiki/Bouwmateriaal" title="Bouwmateriaal">bouwmateriaal</a>;</li> <li>duurzame <a href="/wiki/Architectuur" title="Architectuur">architectuur</a>;</li> <li>het creëren van een <a href="/wiki/Sociale_structuur" title="Sociale structuur">sociale structuur</a>;</li> <li>het herstellen van door de mens beschadigde <a href="/wiki/Landschap" title="Landschap">landschappen</a>;</li> <li>het creëren van een veerkrachtig systeem, dat onder andere bescherming biedt tegen mogelijk negatieve invloeden van de natuur.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Methode">Methode</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Methode" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Methode"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur is een samengesteld begrip van de Engelse woorden <i>permanent</i> en <i>agriculture</i> en later verbreed tot <i>(permanent) culture</i>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het begrip is in de <a href="/wiki/1970-1979" title="1970-1979">jaren 70</a> aan de universiteit van <a href="/wiki/Tasmani%C3%AB" title="Tasmanië">Tasmanië</a> (<a href="/wiki/Australi%C3%AB_(land)" title="Australië (land)">Australië</a>) bedacht en doorontwikkeld door <a href="/wiki/Bill_Mollison" title="Bill Mollison">Bill Mollison</a> en zijn student <a href="/w/index.php?title=David_Holmgren&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Holmgren (de pagina bestaat niet)">David Holmgren</a>,<sup id="cite_ref-Holmgren_2002_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Holmgren_2002-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> om een oplossing te vinden voor een groot aantal problemen, zoals <a href="/wiki/Verwoestijning" title="Verwoestijning">verwoestijning</a> en <a href="/wiki/Bodemerosie" class="mw-redirect" title="Bodemerosie">bodemerosie</a>, die de industriële <a href="/wiki/Monocultuur" title="Monocultuur">monocultuur</a> <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a> met zich meebrengt. </p><p>De resultaten van een diepgaande studie van natuurlijke ecosystemen en traditionele kleinschalige voedselproductiesystemen leidden tot een samenhangende ontwerpmethode die functies vervult voor de mens, bijvoorbeeld <a href="/wiki/Voedselvoorziening" class="mw-redirect" title="Voedselvoorziening">voedselvoorziening</a>, met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Inspiratie werd gevonden in experimenten en methodes zoals <a href="/wiki/Toyohiko_Kagawa" title="Toyohiko Kagawa">Toyohiko Kagawa</a>’s ‘forest farming’ in Japan in de <a href="/wiki/1930-1939" title="1930-1939">jaren 30</a>,<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> de ideeën uit <i>Water for Every Farm</i> (1964) van de Australische P.A. Yeomans,<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> het werk van <a href="/wiki/Stewart_Brand" title="Stewart Brand">Stewart Brand</a> en ook Ruth Stout en Esther Deans (<i>no-dig gardening</i>) met als bekendste invloed Masanobu Fukuoka met zijn natural farming uit de jaren dertig in Japan.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De ontwerpmethode leidde uiteindelijk tot zogenaamde ontworpen ecosystemen, ofwel permacultuur. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg/260px-Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg" decoding="async" width="260" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg/390px-Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg/520px-Enten_und_G%C3%A4nse_als_Gartenhelfer.jpg 2x" data-file-width="827" data-file-height="618" /></a><figcaption>Permacultuur: eenden en ganzen als helpers (2006)</figcaption></figure> <p>Permacultuur is vergelijkbaar met <a href="/wiki/Biologische_landbouw" title="Biologische landbouw">biologische landbouw</a>, die zich ook baseert op <a href="/wiki/Ecologie" title="Ecologie">ecologie</a>, onder meer door het nadrukkelijk gebruikmaken van <a href="/wiki/Vaste_plant" title="Vaste plant">meerjarige planten</a> (<a href="/wiki/Climaxvegetatie" title="Climaxvegetatie">climaxvegetatie</a>) en het ontbreken van <a href="/wiki/Vruchtwisseling" title="Vruchtwisseling">wisselteelt</a>, jaarlijkse <a href="/w/index.php?title=Grondbewerkingen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grondbewerkingen (de pagina bestaat niet)">grondbewerkingen</a> (<i>no-till</i>-landbouw - <a href="/wiki/Masanobu_Fukuoka" title="Masanobu Fukuoka">Masanobu Fukuoka</a>) en een polycultuur. In de praktijk is permacultuur echter meestal gericht op kleinschalige <a href="/wiki/Zelfvoorzieningslandbouw" title="Zelfvoorzieningslandbouw">zelfvoorzienende landbouw</a>, terwijl <a href="/wiki/Biologische_landbouw" title="Biologische landbouw">biologische landbouw</a> meer commercieel productiegericht is, en in dit opzicht tussen permacultuur en chemisch-industriële landbouw staat. </p><p>Een fundamenteler onderscheid ligt in de ethische reflectie die als onderlegger onder het hele systeem ligt. Daarbij heeft permacultuur als ontwerpmethodologie een breder toepassingsgebied dan alleen voedselproductie zoals bij de biologische of <a href="/wiki/Biologisch-dynamische_landbouw" title="Biologisch-dynamische landbouw">biologische-dynamische landbouw</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Uitgangspunten">Uitgangspunten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Uitgangspunten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Uitgangspunten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur kent drie ethische principes, tien tot twaalf ontwerpprincipes, en heeft <a href="/wiki/Systeemdenken" title="Systeemdenken">systeemdenken</a> en <a href="/w/index.php?title=Patroondenken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patroondenken (de pagina bestaat niet)">denken in patronen</a> als basis. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ethische_principes">Ethische principes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Ethische principes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Ethische principes"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur gaat uit van drie <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">ethische</a> principes<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 16 september 2022 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup>: </p> <ol><li>Zorg voor de aarde: met aarde wordt hier zowel letterlijk <a href="/wiki/Bodem" title="Bodem">aarde</a> als vooral de <a href="/wiki/Aarde_(planeet)" title="Aarde (planeet)">aarde</a> in haar geheel bedoeld. Het uitgangspunt hierachter is de overtuiging dat al het leven op aarde bestaansrecht – een eigen intrinsieke waarde – heeft. Alle ecosystemen moeten zich kunnen ontwikkelen.</li> <li>Zorg voor de mens: lijkt al inbegrepen in het eerste principe maar wordt toch apart benoemd. Dit principe benadrukt dat permacultuur een ontwerpsysteem is voor de menselijke leefomgeving. Het gaat om het ontwerpen van productieve systemen en de verschaffing van menselijke toegang tot hetgeen nodig is voor ons voortbestaan.</li> <li>Eerlijke aandelen (vertaling van <i>fair shares</i>): is iets anders dan het in gelijke porties opdelen van de overvloed. Het principe zegt dat ieders verbruiksaandeel van de grondstoffen en hulpbronnen op onze planeet binnen haar grenzen moet blijven.</li></ol> <p>Het betreft drie principes die in eerste instantie eenvoudig te onderschrijven zijn. De dilemma's en daarmee het eigene van permacultuur ontstaat wanneer men deze drie principes met elkaar in overeenstemming probeert te brengen. Individuele keuzes en waarden, en lokaal-contextuele accentverschillen zorgen over de hele wereld voor andere uitkomsten. Permacultuur onderscheidt zich omdat ethiek het uitgangspunt is op basis waarvan besluiten ten aanzien van genoemde principes genomen worden. Permacultuur stelt geen dwingende regels, maar stelt ethische reflectie centraal. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ontwerpprincipes">Ontwerpprincipes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Ontwerpprincipes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontwerpprincipes"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Verschillende permaculturisten hebben hun eigen ontwerpprincipes gepubliceerd. Zo ook de twee grondleggers van permacultuur: de tien principes van Mollison zijn meer toepassingsgericht en vooral praktisch bij het ontwerpen in de beginfase. De twaalf principes van Holmgren zijn meer basishoudingen, die meer bij het verder ontwikkelen aan bod komen.<sup id="cite_ref-Holmgren_2002_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Holmgren_2002-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De tien ontwerpprincipes van Mollison: </p> <ol><li>Relatieve locatie (de juiste plaatsing van elementen)</li> <li>Elk element vervult vele functies</li> <li>Elke functie wordt gedragen door vele elementen</li> <li>Efficiënte energie planning (zone + sectoren)</li> <li>De nadruk op biologische/hernieuwbare en lokale bronnen</li> <li>Energie recycling, kringlopen op de plek zelf.</li> <li>Intensieve systemen (stapelen in tijd en ruimte)</li> <li>Met successie werken (versnellen opvolging en evolutie)</li> <li>Diversiteit</li> <li>Het effect van randen en overgangen ('the edge effect')</li></ol> <p>Daar voegde hij later nog twee gedragsprincipes aan toe:<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>11. Alles werkt twee kanten op. </p><p>12. Permacultuur vergt veel informatie en verbeeldingskracht. </p><p>De twaalf ontwerpprincipes van Holmgren:<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ol><li>Observeer en reageer</li> <li>Vang energie op en sla deze op</li> <li>Zorg voor opbrengst</li> <li>Pas zelfregulering toe en accepteer feedback</li> <li>Gebruik en waardeer hernieuwbare bronnen en diensten</li> <li>Produceer geen afval</li> <li>Ontwerp vanuit patronen naar de details</li> <li>Integreer in plaats van afzonderen</li> <li>Gebruik kleine en trage oplossingen</li> <li>Gebruik en waardeer diversiteit</li> <li>Gebruik en waardeer randen</li> <li>Reageer creatief op verandering</li></ol> <p>Er zit een zekere overlap tussen beide en ze worden dan ook wel eens gecombineerd tot een set van vijftien ontwerpprincipes. </p><p>Naast de ethische en ontwerpprincipes, spelen het <a href="/wiki/Systeemdenken" title="Systeemdenken">systeemdenken</a> en denken in patronen waarbij het om een attitude gaat, een grote rol in permacultuur. Dit denken is meestal te herleiden naar systemen en patronen in de natuur. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Systeemdenken_en_denken_in_patronen">Systeemdenken en denken in patronen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Systeemdenken en denken in patronen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Systeemdenken en denken in patronen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Systeemdenken komt uit de systeemecologie, een methode om complexe <a href="/wiki/Biologie" title="Biologie">biologische</a> systemen (ecosystemen) te doorgronden. Systeemdenken heeft oog voor de complexiteit binnen een ecosysteem en de onderlinge verbondenheid tussen de verschillende delen van dat systeem. Zo'n (eco)systeem, dat bovendien zelfregulerend ontworpen wordt, heeft bijvoorbeeld een in- en outputanalyse nodig. Want een teveel aan input creëert vervuiling in het systeem. Maar ook een teveel aan output is een probleem, want dat creëert afval. Het ecosysteem wordt hierbij beschouwd als een <a href="/wiki/Zwarte_doos" title="Zwarte doos">zwarte doos</a> met invoer, uitvoer en <a href="/wiki/Terugkoppeling" title="Terugkoppeling">terugkoppeling</a>. Door vanuit de analyse invoer te veranderen en te kijken wat dat voor effect heeft op de uitvoer, kan een <a href="/wiki/Model_(wetenschap)" title="Model (wetenschap)">model</a> gebouwd worden van hoe het ecosysteem het beste werkt. Het is mogelijk naar believen in te zoomen op een systeem, dat een collectie van kleinere systemen is. Systemen kunnen met elkaar verbonden worden tot weer grotere systemen. Een uitkomst van dit systeemdenken is de grote diversiteit die het binnen het systeem tot gevolg heeft. </p><p>Patronen ontstaan onvermijdelijk op het grensvlak van twee <a href="/wiki/Medium_(biologie)" class="mw-redirect" title="Medium (biologie)">media</a>. Door de druk op het grensvlak tussen de twee ontstaat een interactie met energieën die zich in de loop van de tijd op complexe (regelmatige, maar niet per se voorspelbare) vormen ontwikkelen. Zo zijn er de concreet zichtbare van een wiskundige schoonheid die overal in de natuur te vinden zijn; tot de meer abstracte patronen in tijd – zoals <a href="/wiki/Successie_(ecologie)" title="Successie (ecologie)">successie</a> – en patronen in ruimte – zoals zones van gebruik. In permacultuur werkt de mens met de patronen mee en gebruikt het de kracht ervan, zoals de draagkracht van bogen of het ontstaan van niches op de randen van patronen. </p><p>Het denken in successie leidt er onder andere toe dat permacultuur (ook) andere eetbare gewassen inzet dan eenjarige gewassen die in de reguliere of biologische landbouw gebruikt worden, waarbij een permacultuurbedrijf altijd een groot deel van het land gebruikt voor meerjarigen en successie als gegeven ook inzet bij de indeling van het land. </p><p>Het gebruik van zones is een ander patroon dat terug te vinden in de indeling van het land of systeem<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 16 september 2022 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup>: </p> <ul><li>Zone 0; betreft het huis de centrale plek zelf.</li> <li>Zone 1; nabij het huis en keukenraam, privétuin, voor alles dat dagelijkse aandacht vraagt.</li> <li>Zone 2; de eerste grotere zone voor commerciëlere teelt, melkvee of kippen.</li> <li>Zone 3; voor de minder intensieve aandacht en bijvoorbeeld vaste beplanting en fruit.</li> <li>Zone 4; extensieve productie zoals graan, vleesvee, noten, hout.</li> <li>Zone 5; de wilde zone zonder menselijke interventie, waar de natuur haar gang gaat en waar verzameld kan worden.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_praktijk">De praktijk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: De praktijk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: De praktijk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Analyse_en_ontwerp">Analyse en ontwerp</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Analyse en ontwerp" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Analyse en ontwerp"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een permacultuurontwerp begint met het nauwkeurig observeren en in kaart brengen van een locatie en de gebruikers ervan. In de sectoranalyse worden <a href="/wiki/Abiotische_factor" title="Abiotische factor">abiotische factoren</a> als <a href="/wiki/Licht" title="Licht">licht</a>, wind en <a href="/wiki/Neerslag_(atmosfeer)" title="Neerslag (atmosfeer)">neerslag</a> onderzocht. Ook andere invloeden van buitenaf worden in een sectoranalyse meegenomen. De zoneanalyse geeft de tijd en energie weer die door de gebruikers wordt besteed op bepaalde afstand van het energiecentrum, ofwel de plek waar je het meest bent, het huis of de kas. Patronen in bodem, vegetatie, <a href="/wiki/Populatie_(biologie)" title="Populatie (biologie)">dierenpopulaties</a>, <a href="/wiki/Cyclus" title="Cyclus">cyclische ontwikkelingen</a> en dergelijke worden in kaart gebracht. Naast de locatie-analyse vindt er ook een wensen- of doelen-analyse plaats die uiteindelijk de doelen voor de te ontwerpen locatie formuleert. Door vervolgens de slimme plaatsing van elementen, het laten vervullen van essentiële functies door meerdere elementen en het gebruiken van elementen met meerdere functies (<a href="/wiki/Biodiversiteit" title="Biodiversiteit">biodiversiteit</a>) wordt een ontwerp met optimale opbrengst en veerkracht gemaakt. <a href="/wiki/Educatie" title="Educatie">Educatie</a> van gebruikers is een essentieel onderdeel van een goed permacultuurontwerp. In landen als Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. Maar ook dat er nagedacht wordt over een optimale wateropvang en -behoud. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Grondbewerking_en_mulchen">Grondbewerking en mulchen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Grondbewerking en mulchen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Grondbewerking en mulchen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een speciale rol is weggelegd voor de <a href="/wiki/Grondbewerking" title="Grondbewerking">bewerking</a> en <a href="/wiki/Grondverbetering" title="Grondverbetering">verbetering van de grond</a>. Aandacht voor bodemstructuur en bodemleven leiden tot de <i>no-till</i>-aanpak, wat betekent dat de grond niet wordt gekeerd. Dit in tegenstelling tot de conventionele methode waar bij het jaarlijks spitten en ploegen van de bodem niet alleen de bodem losgemaakt en doorgewoeld wordt, maar ook de bodem daadwerkelijk omgekeerd wordt: de bovenste 20 cm komt op 40 cm diepte te liggen en de onderste 20 cm komt aan de oppervlakte te liggen. Daarmee wordt het bodemleven vernietigd en juist dit bodemleven zou juist voor een gezonde bodem met een mooie structuur moeten zorgen. </p><p>Een typisch permacultuur-gebruik is <i><a href="/wiki/Bodembedekking" title="Bodembedekking">mulchen</a></i>, het bedekken van de zwarte grond met <a href="/wiki/Organische_stof" title="Organische stof">organisch materiaal</a>. Door de grond te bedekken met materiaal als bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast, waardoor de bodem minder snel uitdroogt. In koude klimaten beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Bovendien beginnen <a href="/wiki/Micro-organisme" title="Micro-organisme">micro-organismen</a> het dode organische materiaal te verteren en wordt dit omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel <a href="/wiki/Schoffel" title="Schoffel">schoffelwerk</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ontwerp_en_positionering_van_gewassen_(niches,_combinatieteelt_en_gildes)"><span id="Ontwerp_en_positionering_van_gewassen_.28niches.2C_combinatieteelt_en_gildes.29"></span>Ontwerp en positionering van gewassen (niches, combinatieteelt en gildes)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Ontwerp en positionering van gewassen (niches, combinatieteelt en gildes)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontwerp en positionering van gewassen (niches, combinatieteelt en gildes)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het denken in niches zorgt er voor dat we dingen altijd zoveel mogelijk in de juiste context gaan plaatsen: in de juiste relatie tot elkaar. Het betekent letterlijk zoiets als 'nis' of 'een plek waar iets kan zijn'. Het vraagt van de ontwerper een creatief oog om op de tuin plekken te gebruiken of te creëren. Het begrip <i><a href="/wiki/Combinatieteelt" title="Combinatieteelt">combinatieteelt</a></i> verwijst bijvoorbeeld naar het principe van multifunctionaliteit en gaat over het plaatsen van planten in relatie tot elkaar op vlak van 'functies' die ze voor elkaar kunnen hebben (zoals de functie van stikstoffixatie, of <a href="/wiki/Insecten" title="Insecten">insecten</a> aantrekken). </p><p>Gildes zijn een samenstel aan planten en struiken die elkaar versterken. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Creëren_van_microklimaten_en_andere_handige_toepassingen"><span id="Cre.C3.ABren_van_microklimaten_en_andere_handige_toepassingen"></span>Creëren van microklimaten en andere handige toepassingen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Creëren van microklimaten en andere handige toepassingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Creëren van microklimaten en andere handige toepassingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur kent kruidenspiralen en Hügelbedden en andere experimenten om micro-klimaten te creëren. Elke toepassing zal altijd pas na analyse van de omstandigheden en overweging van doelen moeten worden toegepast. Omdat principes anders dan regels uitnodigen tot experiment en zelf nadenken zullen er mogelijk steeds nieuwe ontwikkelingen ontstaan vanuit de permacultuurgedachte, zeker vanuit het principe van het microklimaat. De manier waarop <i>vijvers</i> in een ontwerp worden opgenomen is hiervan een ander voorbeeld. </p><p>Ook toepassingen als <a href="/w/index.php?title=Ippentractor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ippentractor (de pagina bestaat niet)">ippentractoren</a> en droogkasten zijn door permaculturisten geadopteerde experimenten. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Beheer:_plaagdieren,_water,_en_voedselbossen"><span id="Beheer:_plaagdieren.2C_water.2C_en_voedselbossen"></span>Beheer: plaagdieren, water, en voedselbossen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Beheer: plaagdieren, water, en voedselbossen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Beheer: plaagdieren, water, en voedselbossen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Plaagdier" title="Plaagdier">Plaagdieren</a>: permacultuur werkt met de natuur mee en plaagbestrijding wordt zoveel mogelijk vermeden. Dit omdat het in de meeste gevallen symptoombestrijding is en niet het onderliggende probleem aanpakt. Een kanttekening is wel dat zogenaamde plaagdieren, zoals <a href="/wiki/Slakken" title="Slakken">slakken</a> en <a href="/wiki/Luizen" title="Luizen">luizen</a> in de natuur zwakke en zieke planten opruimen. Nu wil het dat onze gecultiveerde en veredelde groenten inherent vaak al zwakker zijn dan hun natuurlijke voorgangers. </p><p>Met <i>swales</i> worden in de permacultuur water reservoirs gecreëerd die hoogtelijnen volgen. Zo wordt water opgeslagen en <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">erosie</a> voorkomen. </p><p>Voedselbossen: de laatste decennia is het <a href="/wiki/Voedselbos" title="Voedselbos">voedselbos</a> in opmars.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Tijdsaanduiding" title="Wikipedia:Tijdsaanduiding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 08 augustus 2022 een preciezere tijdsaanduiding gewenst.">[(sinds) wanneer?]</span></a></sup> Een voedselbos is een vorm van <a href="/wiki/Boslandbouw" class="mw-redirect" title="Boslandbouw">boslandbouw</a>, gekenmerkt door onderhoudsarme, duurzame, plantaardige voedselproductie op basis van bosecosystemen, waarbij fruit- en notenbomen, struiken, kruiden, wijnstokken en meerjarige groenten geïntegreerd worden en waarvan de opbrengsten direct nuttig zijn voor de mens. Een voedselbos bestaat uit meerdere lagen. Meestal worden de volgende lagen onderscheiden: </p> <ol><li><a href="/wiki/Boomlaag" title="Boomlaag">Boomlaag</a></li> <li>Lage boomlaag</li> <li><a href="/wiki/Struiklaag" title="Struiklaag">Struiklaag</a></li> <li><a href="/wiki/Kruidlaag" title="Kruidlaag">Kruidlaag</a></li> <li><a href="/wiki/Schimmellaag" title="Schimmellaag">Schimmellaag</a></li> <li><a href="/wiki/Bodembedekker" title="Bodembedekker">Bodembedekker</a></li> <li>Verticale laag (klimmers)</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bredere_toepassingen">Bredere toepassingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Bredere toepassingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Bredere toepassingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur is een breed begrip dat bijvoorbeeld ook sociale permacultuur dekt, met onder meer transitie-initiatieven, voorheen <i><a href="/wiki/Transitiestad" title="Transitiestad">transition towns</a></i> genoemd. </p><p>Een ander voorbeeld is economie bekeken door een permacultuurbril. Bill Mollison riep tijdens een permacultuur-ontwerpcursus in 1983: <i>And now we have to become bankers</i>. </p><p>Permacultuur betekent kijken naar het geheel, niet alleen het groene of alleen het economische, maar het geheel in samenhang bekijken en zo een onderdeel van de oplossing worden in plaats van een deel van het probleem. </p><p>Zo ontwerpen mensen met permacultuur hun sociale setting, hun tuin, een bedrijf, educatie of bouwen zij hun eigen huis. Dit kan omdat het uitgangspunt van de ethische principes helpt bij het kijken naar keuzes en dilemma's. De ontwerpprincipes lenen zich er voor om voor elk klimaat en omstandigheid een uitwerking te krijgen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="België_en_Nederland"><span id="Belgi.C3.AB_en_Nederland"></span>België en Nederland</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: België en Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: België en Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Algemeen">Algemeen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Algemeen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Algemeen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/260px--Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="146" data-durationhint="126" data-mwtitle="Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/45/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm/Succesvol_voedselbos_breidt_uit_naar_Schijndel.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /></video></span><figcaption><i>Succesvol voedselbos breidt uit naar <a href="/wiki/Schijndel" title="Schijndel">Schijndel</a></i> (<a href="/wiki/RN7_(omroep)" title="RN7 (omroep)">RN7</a>, 14 september 2018)</figcaption></figure> <p>In 1982 nodigde <a href="/wiki/Sietz_Leeflang" title="Sietz Leeflang">Sietz Leeflang</a> van <a href="/wiki/Stichting_de_Twaalf_Ambachten" title="Stichting de Twaalf Ambachten">Stichting de Twaalf Ambachten</a> Bill Mollison uit voor een reeks <a href="/wiki/Lezing_(voordracht)" class="mw-redirect" title="Lezing (voordracht)">lezingen</a> en <a href="/wiki/Workshop" title="Workshop">workshops</a> over permacultuur in Nederland. Samen ontwierpen ze een <a href="/w/index.php?title=Spiraaltuin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spiraaltuin (de pagina bestaat niet)">spiraaltuin</a> op het terrein van De Twaalf Ambachten, Boxtel. </p><p>In de jaren 1990 hielden pioniers als Fransjan de Waard, Peter Peels, Marleen Kapteijn zich bezig met permacultuur. In 1995 startten Harald en Margit Wedig in Limburg de <a href="/w/index.php?title=Sualmana_Permacultuur_Tuinen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sualmana Permacultuur Tuinen (de pagina bestaat niet)">Sualmana Permacultuur Tuinen</a>, het oudste <a href="/wiki/Voedselbos" title="Voedselbos">voedselbos</a> van Nederland. </p><p>De Waard en Leo Bakx startten in 2000 een website voor permacultuur in Nederland en Vlaanderen met regelmatige bijdragen van onder anderen Hans Carlier en Peter Bauwens. Ook bestond in die jaren de Permacultuur Nieuwsbrief.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Rond 2003 startte Douwe Beerda de website Permacultuur Nederland<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en Stichting permacultuur en ontstond de Permacultuurschool Nederland van Taco Blom en Ishi Crosby. Onder invloed van maatschappelijke thema’s zoals de <a href="/wiki/Transition_Town" class="mw-redirect" title="Transition Town">Transition Towns-beweging</a>, <a href="/wiki/Opwarming_van_de_Aarde" title="Opwarming van de Aarde">klimaatverandering</a>, economisch/financiële en grondstoffencrisis ontwikkelde zich een zeer divers landschap aan professionele permaculturisten. </p><p>In 2009 werd bij Omslag in Eindhoven de documentaire <i>Permacultuur in Nederland – ‘Introductie in een duurzaam ontwerpsysteem’</i> gelanceerd. De documentaire is het eindproduct van een jaaropleiding permacultuur in 2008:<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> de film geeft uitleg over theorie en praktijk van permacultuur in Nederland. Er wordt een toelichting gegeven op de ethische principes van permacultuur (zorg voor de aarde, zorg voor mensen en delen van de overvloed) en er wordt ingegaan op het brede spectrum van de toepassing van permacultuur: het eetbare landschap, bouwen met natuurlijke materialen, waterzuivering, duurzame energie en de sociaal-economische aspecten.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 2009-2010 onderzocht de Engelse kunstenaar <a href="/w/index.php?title=Nils_Norman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nils Norman (de pagina bestaat niet)">Nils Norman</a> met zijn project Eetbare Tuinen op twee locaties in Den Haag (<a href="/w/index.php?title=Stadsboerderij_Zuiderpark&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadsboerderij Zuiderpark (de pagina bestaat niet)">Stadsboerderij Zuiderpark</a> en <a href="/w/index.php?title=Nut_en_Genoegen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nut en Genoegen (de pagina bestaat niet)">Nut en Genoegen</a>) de mogelijkheden van een bottom-up wijze van stedelijke planning die tevens duurzaam en ecologisch is. </p><p>In 2014 is een serieuze poging ondernomen om onderlinge verbindingen en samenhang in het Nederlands-Vlaamse permacultuurlandschap te bewerkstellingen. Een samenkomst in Antwerpen markeerde de oprichting van een website die alle permacultuur-activiteiten in het Nederlandstalige gebied in kaart zou brengen met een forum. Deze website kende sinds 2019 geen activiteit meer, maar er worden nog wel de activiteiten in het gebied altijd in kaart gebracht. Gedurende de samenkomst werd ook het jaarlijkse <a href="/w/index.php?title=Permacultuurfestival&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permacultuurfestival (de pagina bestaat niet)">Permacultuurfestival</a> en de oprichting van het <a href="/w/index.php?title=Permacultuur_Magazine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permacultuur Magazine (de pagina bestaat niet)">Permacultuur Magazine</a> geïnitieerd, beide waren vanaf 2015 actief. Hoewel aanvankelijk breed gedragen, worden deze activiteiten later door kleinere groepen gecontinueerd, wat overigens de verdere ontwikkeling van permacultuur–activiteiten niet belemmerde. Ook de door De Waard voorgestelde termen als permies of permanauten zijn nooit door de gehele gemeenschap gedragen begrippen. Nederland kent inmiddels een divers en rijk permacultuurlandschap variërend van particuliere initiatieven, tuinderijen tot voedselbossen, allen breed vertegenwoordigd in <a href="/wiki/Facebook" title="Facebook">Facebookgroepen</a> als Permacultuur en Praktische Permacultuur. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Boeken_en_cursussen">Boeken en cursussen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Boeken en cursussen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Boeken en cursussen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nieuwe ontwikkelingen gaan onder andere dieper in op voedselbossen (<i>agroforestry</i>) en agro-ecologie. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Publicaties">Publicaties</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Publicaties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Publicaties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naast <i>Tuinen van overvloed</i> en diverse vertalingen van Engelse standaardwerken zijn er in het Nederlands taalgebied diverse boeken over permacultuur. Voorbeelden zijn: <i>Tuin smakelijk</i> (2015), <i>Permacultuur van Appelboom tot Zeekool</i> (2018) en <i>Een natuurlijke moestuin met permacultuur</i> (2019). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cursussen">Cursussen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Cursussen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Cursussen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Permacultuur kent een eigen scholingssysteem dat bestaat uit de Permaculture Design Course (PDC) en een docentenscholing. Beide worden met een internationaal certificaat afgerond. Sommige cursussen leggen het accent op het opdoen van praktische ervaring in het veld en andere meer op de theorie; bij de een is de sociale component of het bouwtechnische groot of ligt juist het accent bij de ethische basis. </p><p>Naast de PDC bestaan er ook diverse cursussen als introductie of gericht op deelaspecten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Voedselbos" title="Voedselbos">Voedselbos</a></li> <li><a href="/wiki/Agroforestry" title="Agroforestry">Agroforestry</a></li> <li><a href="/wiki/Agro-ecologie" title="Agro-ecologie">Agro-ecologie</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">Waard, Fransje de</span> (1996) <i>Tuinen van Overvloed. Permacultuur als duurzame inspiratie voor de leefomgeving</i>. Utrecht : Het Spectrum. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-274-4755-1" title="Speciaal:Boekbronnen/90-274-4755-1">ISBN 90-274-4755-1</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Groeneweeghe, Ed</span> (2000) <i>De natuur van het tuinieren. Door symbiotisch tuinieren naar een synergetisch duurzame ontwikkeling.</i> Tielt : Lannoo. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-209-3830-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-209-3830-4">ISBN 90-209-3830-4</a></span></li> <li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Holmgren, David</span> (2002) <i>Permaculture principles & pathways beyond sustainability</i>. Hepburn : Holmgren Design Services. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-646-41844-5" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-646-41844-5">ISBN 978-0-646-41844-5</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Noten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Permacultuur&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Noten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF1991"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Mollison, B.</span> (1991). <cite><i>Introduction to permaculture</i></cite>. Tagari, Tasmania, Australia.</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Millison, Andrew</span> (2017) <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://open.umn.edu/opentextbooks/textbooks/469">Introduction to Permaculture</a></i>. s.l. : Open Oregon State.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFPaull,_John2011"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Paull, John</span> (January 2011). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scirp.org/journal/paperinformation.aspx?paperid=6685">The making of an agricultural classic: Farmers of Forty Centuries or Permanent Agriculture in China, Korea and Japan, 1911–2011</a></cite> (pdf/html). <i>Agricultural Sciences</i> <b>2</b> (3): 175–180. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4236/as.2011.23024">10.4236/as.2011.23024</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Holmgren_2002-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Holmgren_2002_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Holmgren_2002_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Holmgren, David</span> (2002) <i>Permaculture : principles and pathways beyond sustainability</i>. Hepburn, Vic. : Holmgren Design Services. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9780646418445" title="Speciaal:Boekbronnen/9780646418445">ISBN 9780646418445</a></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Hart, Robert A. de J.</span> (1996) <i>Forest Gardening : Cultivating an Edible Landscape</i>, p. 41. White River Junction, Vt. : Chelsea Green Pub. Co. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/35360505">35360505</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2008"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Yeomans, P.A., Yeomans, Ken B.</span> (2008). <cite><i>Water For Every Farm : Yeomans Keyline Plan : sustainable agriculture creates living soil to adsorb salt and CO2</i></cite>, Fourth edition. CreateSpace, Netley, Australia.</span> <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/929342880">929342880</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF1978_p._18"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Mollison, Bill</span> (15–21 september 1978). <cite><i>The One-Straw Revolution by Masanobu Fukuoka</i></cite>. Nation Review, p. 18.</span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Mollisson, Reny Mia Slay (1994) <i>Introduction to Permaculture</i></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Holmgren (2002)</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Onder redactie van Liesbeth Spoor en Ronald Oostendorp, met bijdragen van onder andere Malika Cieremans, die in 1999 een scriptie schreef en projecten startte met permacultuur en voedselbossen in gematigde streken.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.permacultuurnederland.org/wp/">Website Permacultuur Nederland</a></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Gemaakt door de cursisten Miquel Buckinx, Petra Biesta, Merlijn Janssen Steenberg en Jan Schenk. Ook Taco Blom en Ishi Crosby, oprichters en docenten van de Permacultuurschool Nederland, komen aan het woord</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2009"><span style="font-variant:small-caps;">kerngroepTT</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://transitiontowns.nl/film-permacultuur-in-nederland-gelanceerd/">Film ‘Permacultuur in Nederland’ gelanceerd!</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2009-04-05">5 april 2009</span>). Geraadpleegd op 2009. </span></span> </li> </ol></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Eenvoudig_leven"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_eenvoudig_leven" title="Sjabloon:Navigatie eenvoudig leven"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_eenvoudig_leven" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_eenvoudig_leven&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Eenvoudig_leven" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Eenvoudig_leven" title="Eenvoudig leven">Eenvoudig leven</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Levenswijze:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Eenvoudig_leven" title="Eenvoudig leven">Eenvoudig leven</a> · <a href="/wiki/Freeganisme" title="Freeganisme">Freeganisme</a> · <a href="/wiki/Kindervrij" title="Kindervrij">Kindervrij</a> · <a href="/wiki/Onthaasten" title="Onthaasten">Onthaasten</a> · <a href="/wiki/Vasten" title="Vasten">Vasten</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Economie:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Complementaire_munteenheid" title="Complementaire munteenheid">Complementaire munteenheid</a> · <a href="/wiki/Consuminderen" title="Consuminderen">Consuminderen</a> · <a href="/wiki/Degrowth" title="Degrowth">Degrowth</a> · <a href="/wiki/Givebox" title="Givebox">Givebox</a> · <a href="/wiki/In_natura" title="In natura">In natura</a> · <a href="/wiki/Kleinschaligheid" title="Kleinschaligheid">Kleinschaligheid</a> · <a href="/wiki/Lokale_ruileconomie" title="Lokale ruileconomie">Lokale ruileconomie</a> · <a href="/wiki/No_frills" title="No frills">No frills</a> · <a href="/wiki/Repair_Caf%C3%A9" title="Repair Café">Repair Café</a> · <a href="/wiki/Ruilhandel" title="Ruilhandel">Ruilhandel</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Wonen & werken:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Do_it_yourself" title="Do it yourself">Do it yourself</a> · <a href="/wiki/Off-grid" title="Off-grid">Off-grid</a> · <a class="mw-selflink selflink">Permacultuur</a> · <a href="/wiki/Tiny-housebeweging" title="Tiny-housebeweging">Tiny-housebeweging</a> · <a href="/wiki/Transitiestad" title="Transitiestad">Transitiestad</a> · <a href="/wiki/Voedselbos" title="Voedselbos">Voedselbos</a> · <a href="/wiki/Zelfvoorzieningslandbouw" title="Zelfvoorzieningslandbouw">Zelfvoorzieningslandbouw</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Inspiratie:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Amish" title="Amish">Amish</a> · <a href="/wiki/Ascese" title="Ascese">Ascese</a> · <a href="/wiki/Bruto_nationaal_geluk" title="Bruto nationaal geluk">Bruto nationaal geluk</a> · <a href="/wiki/Hippiecultuur" title="Hippiecultuur">Hippiecultuur</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Protagonisten:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Ernest_Callenbach" title="Ernest Callenbach">E. Callenbach</a> · <a href="/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi">Gandhi</a> · <a href="/wiki/Steven_Vromman" title="Steven Vromman">Low Impact Man</a> · <a href="/wiki/Ernst_Friedrich_Schumacher" title="Ernst Friedrich Schumacher">E. F. Schumacher</a> · <a href="/wiki/Henry_David_Thoreau" title="Henry David Thoreau">Thoreau</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Kunst & cultuur:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Free_Culture-beweging" title="Free Culture-beweging">Free Culture-beweging</a> · <a href="/wiki/Minimal_art" title="Minimal art">Minimal art</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Media:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Anekdote_zur_Senkung_der_Arbeitsmoral" title="Anekdote zur Senkung der Arbeitsmoral">Anekdote zur Senkung der Arbeitsmoral</a> · <a href="/wiki/Genoeg_(tijdschrift)" title="Genoeg (tijdschrift)">Genoeg</a> · <a href="/wiki/Vrekkenkrant" title="Vrekkenkrant">Vrekkenkrant</a> · <a href="/wiki/The_Good_Life_(Britse_televisieserie)" title="The Good Life (Britse televisieserie)">The Good Life (tv-serie)</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Zie ook:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Categorie:Alternatieve_economie" title="Categorie:Alternatieve economie">Alternatieve economie</a> · <a href="/wiki/Diepe_ecologie" title="Diepe ecologie">Diepe ecologie</a> · <a href="/wiki/Milieubeweging" title="Milieubeweging">Milieubeweging</a> · <a href="/wiki/Veganisme" title="Veganisme">Veganisme</a> · <a href="/wiki/Vegetarisme" title="Vegetarisme">Vegetarisme</a></td></tr></tbody></table> </div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Permacultuur&oldid=67457084">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Permacultuur&oldid=67457084</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Duurzaamheid" title="Categorie:Duurzaamheid">Duurzaamheid</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Filosofische_stroming" title="Categorie:Filosofische stroming">Filosofische stroming</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Duurzame_landbouw" title="Categorie:Duurzame landbouw">Duurzame landbouw</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_september_2022" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_tijdsaanduiding_sinds_augustus_2022" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds augustus 2022">Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds augustus 2022</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 29 apr 2024 om 10:58.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Permacultuur&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-rt6fq","wgBackendResponseTime":166,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.180","walltime":"0.251","ppvisitednodes":{"value":2910,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":21122,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6663,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12800,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 153.820 1 -total"," 60.46% 92.999 1 Sjabloon:References"," 29.05% 44.685 3 Sjabloon:Citeer_boek"," 21.38% 32.888 1 Sjabloon:Navigatie_eenvoudig_leven"," 18.80% 28.923 1 Sjabloon:Navigatie"," 8.16% 12.547 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 6.60% 10.151 4 Sjabloon:En"," 5.73% 8.810 1 Sjabloon:Citeer_web"," 5.33% 8.198 1 Sjabloon:Citeer_journal"," 5.00% 7.687 6 Sjabloon:Taalaanduiding"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.011","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":952579,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-rvmgl","timestamp":"20241126102356","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Permacultuur","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Permacultuur","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q4572","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q4572","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-02-17T15:04:35Z","dateModified":"2024-04-29T09:58:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ac\/Jardin_en_permaculture.jpg","headline":"natuurlijk ecosysteem"}</script> </body> </html>