CINXE.COM

Ich unterschreibe nicht! | Jugendopposition in der DDR

<!DOCTYPE html> <html lang='de'> <head> <meta charset='utf-8' /> <title>Ich unterschreibe nicht! | Jugendopposition in der DDR</title> <meta name='viewport' content='width=device-width, initial-scale=1' /> <meta name='apple-mobile-web-app-title' content='' /> <meta name='msapplication-TileImage' content='windows-icon.png' /> <meta name='msapplication-TileColor' content='#4fca96' /> <meta name='description' content='' /> <meta name='keywords' content='' /> <meta name='author' content='Bundeszentrale f&uuml;r politische Bildung' /> <meta name='robots' content='all' /> <meta name='revisit-after' content='1 day' /> <link rel='shortcut icon' href='/favicon.ico' /> <link rel='apple-touch-icon-precomposed' href='/apple-icon.png' /> <link type="text/css" rel="stylesheet" href="/sites/default/files/css/css_ta69gjRL0myKul_oy0BHy7WOmRjecvvko-q8NQ99isg.css?1739833608" media="all" /> <script type="text/javascript" src="/sites/default/files/js/js_Xf3xz9t-QY7ud3sZd2RVAmyd2zv0coCg8JkIj33rvqk.js?1739833608"></script> <script type="text/javascript" src="/sites/default/files/js/js_lzljvXW_O98rBqSWMwogCpc_mHZKMdtofun4Hu_VbTY.js?1739833608"></script> <script type="text/javascript" src="/sites/default/files/js/js_5-DbUrk3nbZJp2AU7UCuFrgC9CxCbsPEYuRHg8UUv-M.js?1739833608"></script> <script type="text/javascript"> <!--//--><![CDATA[//><!-- jQuery.extend(Drupal.settings, {"basePath":"\/","pathPrefix":"","setHasJsCookie":0,"ajaxPageState":{"js":{"misc\/jquery.js?1739833608":1,"misc\/jquery.once.js?1739833608":1,"misc\/drupal.js?1739833608":1,"public:\/\/languages\/de_ljbDTsSNwowOk67T2yOlY0IuwAIt_JcZI8G-VKBTTYo.js?1739833608":1,"sites\/all\/themes\/bpb\/js\/jquery-1.9.1.min.js?1739833608":1,"sites\/all\/themes\/bpb\/js\/jquery-migrate-1.2.1.min.js?1739833608":1,"sites\/all\/themes\/bpb\/projekktor\/projekktor-1.3.09.js?1739833608":1},"css":{"sites\/all\/themes\/bpb\/css\/owl.carousel.css":1,"sites\/all\/themes\/bpb\/css\/maccaco\/projekktor.style.css":1,"sites\/all\/themes\/bpb\/css\/styles.css":1}}}); //--><!]]> </script> <!--[if lt IE 9]> <script type='text/javascript' src='/sites/all/themes/bpb/js/html5shiv.js'></script> <![endif]--> </head> <body class='html' > <a name='top' style='position:absolute;left:0px !important;top:0px !important;'></a><a name='pagetop'></a> <header> <div class='headerInner'> <nav> <ul class='navigationMain'> <li class="level-0"> <a class=" no-children " id="entry-2" href='/'>Startseite</a> </li> <li class="level-0"> <a class=" no-children " id="entry-3" href='/zeitzeugen/'>Zeitzeugen</a> </li> <li class="level-0"> <a class=" active" href='/themen/'>Themen</a> <ul> <li class='level-1'> <a href='/themen/145305/freie-wahlen' id="entry-145305"> <img src='/cache/images/8/154178-1x1-miniteaser56x56.jpg?8B572' alt='Wahlplakat für den 15. Oktober 1950' /> Freie Wahlen!<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145341/kontext' id="entry-145341">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145343/keine-wahl-die-volkskammerwahlen-von-1950' id="entry-145343">Keine Wahl – Volkskammerwahlen 1950</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145344/jugend-nach-dem-krieg' id="entry-145344">Jugend nach dem Krieg</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145420/der-deutsche-gulag' id="entry-145420">Der deutsche Gulag</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145421/die-junge-gemeinde' id="entry-145421">Die Junge Gemeinde</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145422/widerstand-der-berliner-falken' id="entry-145422">Widerstand der Berliner Falken</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145427/kgu' id="entry-145427">KgU</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145342/werdauer-oberschueler' id="entry-145342">Werdauer Oberschüler</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145423/todesurteile-werder-havel' id="entry-145423">Todesurteile Werder/Havel</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145347/studenten-im-widerstand' id="entry-145347">Studenten im Widerstand<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145428/gruendung-der-freien-universitaet' id="entry-145428">Gründung der Freien Universität</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145346/studentenratswahlen-1947' id="entry-145346">Studentenratswahlen 1947</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145429/widerstand-universitaet-halle' id="entry-145429">Widerstand Universität Halle</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145430/widerstand-universitaet-leipzig' id="entry-145430">Widerstand Universität Leipzig</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145345/schueler-im-widerstand' id="entry-145345">Schüler im Widerstand<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145424/altenburger-oberschule' id="entry-145424">Altenburger Oberschule</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145425/oberschueler-protest-in-guestrow' id="entry-145425">Oberschüler-Protest in Güstrow</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145426/hermann-joseph-flade' id="entry-145426">Hermann Joseph Flade</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145306/volksaufstand' id="entry-145306"> <img src='/cache/images/1/151761-top-miniteaser56x56.jpg?245D3' alt='' /> Volksaufstand<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145348/kontext' id="entry-145348">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145431/arbeiteralltag' id="entry-145431">Arbeiteralltag</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145349/17-juni-1953' id="entry-145349">17. Juni 1953</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145350/17-juni-1953-in-magdeburg' id="entry-145350">17. Juni 1953 in Magdeburg</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145351/17-juni-1953-in-jena' id="entry-145351">17. Juni 1953 in Jena</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145352/17-juni-1953-in-bitterfeld' id="entry-145352">17. Juni 1953 in Bitterfeld</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145353/17-juni-1953-in-halle' id="entry-145353">17. Juni 1953 in Halle</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145354/17-juni-1953-in-strausberg' id="entry-145354">17. Juni 1953 in Strausberg</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145355/17-juni-1953-in-goerlitz' id="entry-145355">17. Juni 1953 in Görlitz</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145432/aufstand-in-workuta' id="entry-145432">Aufstand in Workuta</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145356/bis-zum-mauerbau' id="entry-145356">Bis zum Mauerbau<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145433/eisenberger-kreis' id="entry-145433">Eisenberger Kreis</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145434/der-physikerball-an-der-uni-jena' id="entry-145434">Der Physikerball an der Uni Jena</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145435/greifswalder-medizinstudentenstreik' id="entry-145435">Greifswalder Medizinstudentenstreik</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145436/ungarische-forderungen-in-berlin' id="entry-145436">Ungarische Forderungen in Berlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145437/fuenf-minuten-schweigen-fuer-ungarn' id="entry-145437">Fünf Minuten Schweigen für Ungarn</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145438/jugendweihe' id="entry-145438">Jugendweihe</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145307/die-mauer-muss-weg' id="entry-145307"> <img src='/cache/images/6/151476-3x2-miniteaser56x56.jpg?16E78' alt='' /> Die Mauer muss weg!<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145357/kontext' id="entry-145357">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145362/halbstarke' id="entry-145362">Halbstarke</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145358/strausberger-schueler' id="entry-145358">Strausberger Schüler</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145359/mauerbau' id="entry-145359">Mauerbau</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145360/abstimmung-mit-den-fuessen' id="entry-145360">Abstimmung mit den Füßen<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145455/fluchthilfe' id="entry-145455">Fluchthilfe</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145456/der-tunnel-57' id="entry-145456">Der Tunnel 57</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145361/nach-dem-mauerbau' id="entry-145361">Nach dem Mauerbau</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145439/mit-dem-schiff-nach-bornholm' id="entry-145439">Mit dem Schiff nach Bornholm</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145453/widerstand-in-jena' id="entry-145453">Widerstand in Jena</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145452/das-loch-in-der-mauer' id="entry-145452">Das Loch in der Mauer</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145454/oberschueler-protest-anklam' id="entry-145454">Oberschüler Protest Anklam</a> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145308/haende-weg-von-prag' class='active'> <img src='/cache/images/7/151477-3x2-miniteaser56x56.jpg?D40FF' alt='' /> Hände weg von Prag!<span></span> </a> <ul style='display:block;'> <li class='level-2'> <a href='/themen/145363/kontext' id="entry-145363">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145364/protest-in-halle' id="entry-145364">Protest in Halle</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145365/prager-fruehling' id="entry-145365">Prager Frühling<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145440/reisen-in-die-cssr' id="entry-145440">Reisen in die CSSR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145441/einmarsch-des-warschauer-paktes' id="entry-145441">Einmarsch des Warschauer Paktes</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145366/reaktionen-in-der-ddr' class='active'>Reaktionen in der DDR<span></span></a> <ul style='display:block;'> <li class='level-3'> <a href='/themen/145442/schuelerinnen-in-frankfurt-oder' id="entry-145442">Schülerinnen in Frankfurt (Oder)</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145443/proteste-in-berlin' id="entry-145443">Proteste in Berlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145444/protestzug-durch-luebbenau' id="entry-145444">Protestzug durch Lübbenau</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145445/ich-unterschreibe-nicht' class='active'>Ich unterschreibe nicht!</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145367/langhaarige-beatfans-und-gammler' id="entry-145367">Langhaarige, Beatfans und Gammler<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145446/es-lebe-der-beat' id="entry-145446">Es lebe der Beat!</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145447/die-rolling-stones-kommen' id="entry-145447">Die Rolling Stones kommen</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145368/befehlsverweigerung-in-der-nva' id="entry-145368">Befehlsverweigerung in der NVA</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145369/wehrdienstverweigerung-in-der-ddr' id="entry-145369">Wehrdienstverweigerung in der DDR<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145448/bausoldaten' id="entry-145448">Bausoldaten</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145449/totalverweigerer' id="entry-145449">Totalverweigerer</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145309/holt-biermann-zurueck' id="entry-145309"> <img src='/cache/images/8/151478-3x2-miniteaser56x56.jpg?363F5' alt='' /> Holt Biermann zurück!<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145335/kontext' id="entry-145335">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145406/biermann-die-biografie' id="entry-145406">Biermann – die Biografie</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145337/die-ausbuergerung-von-wolf-biermann' id="entry-145337">Die Ausbürgerung von Wolf Biermann</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145336/proteste-in-jena' id="entry-145336">Proteste in Jena<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145383/die-aktion-der-jg-stadtmitte' id="entry-145383">Die Aktion der JG Stadtmitte</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145384/bildungsverbot-fuer-protestierende' id="entry-145384">Bildungsverbot für Protestierende</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145340/jugendkultur' id="entry-145340">Jugendkultur<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145450/hippies-in-der-ddr' id="entry-145450">Hippies in der DDR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145451/die-x-weltfestspiele-1973' id="entry-145451">Die X. Weltfestspiele 1973</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145338/proteste-der-ddr-prominenz' id="entry-145338">Proteste der DDR-Prominenz<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145376/offener-brief-prominenter-kuenstler' id="entry-145376">Offener Brief prominenter Künstler</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145377/robert-havemann' id="entry-145377">Robert Havemann</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145378/stephan-hermlin' id="entry-145378">Stephan Hermlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145379/jurek-becker' id="entry-145379">Jurek Becker</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145380/manfred-krug' id="entry-145380">Manfred Krug</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145381/bettina-wegner' id="entry-145381">Bettina Wegner</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145382/fuchs-kunert-und-pannach' id="entry-145382">Fuchs, Kunert und Pannach</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145339/proteste-im-ganzen-land' id="entry-145339">Proteste im ganzen Land<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145370/aktionen-in-halle' id="entry-145370">Aktionen in Halle</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145371/aktion-in-paaren' id="entry-145371">Aktion in Paaren</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145372/aktion-in-zwickau' id="entry-145372">Aktion in Zwickau</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145373/aktionen-in-berlin' id="entry-145373">Aktionen in Berlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145374/aktionen-in-erfurt' id="entry-145374">Aktionen in Erfurt</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145375/aktion-in-hennigsdorf' id="entry-145375">Aktion in Hennigsdorf</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145310/schwerter-zu-pflugscharen' id="entry-145310"> <img src='/cache/images/9/151479-3x2-miniteaser56x56.jpg?39FA1' alt='' /> Schwerter zu Pflugscharen!<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145327/kontext' id="entry-145327">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145331/von-wegen-frieden' id="entry-145331">Von wegen Frieden</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145332/friedensbewegung-in-der-ddr' id="entry-145332">Friedensbewegung in der DDR<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145409/persoenliche-friedensvertraege' id="entry-145409">Persönliche Friedensverträge</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145410/friedensbewegung-in-berlin' id="entry-145410">Friedensbewegung in Berlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145411/flugblatt-gegen-wehrdienstgesetz' id="entry-145411">Flugblatt gegen Wehrdienstgesetz</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145412/fg-grosshennersdorf' id="entry-145412">FG Großhennersdorf</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145413/dresden-und-die-gruppe-wolfspelz' id="entry-145413">Dresden und die Gruppe Wolfspelz</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145333/solidaritaet-mit-der-friedensbewegung' id="entry-145333">Solidarität mit der Friedensbewegung</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145385/die-gruenen' id="entry-145385">Die Grünen</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145386/amnesty-international-und-die-ddr' id="entry-145386">Amnesty International und die DDR</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145328/friedensgemeinschaft-jena' id="entry-145328">Friedensgemeinschaft Jena<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145387/aktion-gegenschlag' id="entry-145387">Aktion "Gegenschlag"</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145388/schuelerreaktionen-in-jena' id="entry-145388">Schülerreaktionen in Jena</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145329/oppositionelle-szene-jena' id="entry-145329">Oppositionelle Szene Jena</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145330/der-fall-matthias-domaschk' id="entry-145330">Der Fall Matthias Domaschk<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145407/biografie-matthias-domaschk' id="entry-145407">Biografie Matthias Domaschk</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145408/aktionen-nach-domaschks-tod' id="entry-145408">Aktionen nach Domaschks Tod</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145334/too-much-future-punk-in-der-ddr' id="entry-145334">Too much future – Punk in der DDR<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145419/pogo-in-ost-berlin' id="entry-145419">Pogo in Ost-Berlin</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145311/menschenrechte' id="entry-145311"> <img src='/cache/images/0/151480-3x2-miniteaser56x56.jpg?FFCA6' alt='' /> Menschenrechte<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145320/kontext' id="entry-145320">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145321/umwelt-bibliothek' id="entry-145321">Umwelt-Bibliothek<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145394/mfs-aktion-gegen-die-ub' id="entry-145394">MfS-Aktion gegen die UB</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145457/solidarisierung-mit-der-ub' id="entry-145457">Solidarisierung mit der UB</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145395/carlo-jordan' id="entry-145395">Carlo Jordan</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145396/wolfgang-rueddenklau' id="entry-145396">Wolfgang Rüddenklau</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145322/umwelt-frieden-und-menschenrechte' id="entry-145322">Umwelt, Frieden und Menschenrechte<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145389/ddr-umweltbewegung' id="entry-145389">DDR-Umweltbewegung</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145390/olof-palme-friedensmarsch' id="entry-145390">Olof-Palme-Friedensmarsch</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145391/ereignisse-an-der-ossietzky-schule' id="entry-145391">Ereignisse an der Ossietzky-Schule</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145392/luxemburg-liebknecht-demonstration' id="entry-145392">Luxemburg-Liebknecht-Demonstration</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145393/initiative-frieden-und-menschenrechte' id="entry-145393">Initiative Frieden und Menschenrechte</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145323/kirche-und-opposition' id="entry-145323">Kirche und Opposition<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145405/kirche-von-unten' id="entry-145405">Kirche von Unten</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145324/alternative-jugendkultur-in-der-ddr' id="entry-145324">Alternative Jugendkultur in der DDR<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145416/illegale-reisen-durch-die-udssr' id="entry-145416">Illegale Reisen durch die UdSSR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145417/hiphop-in-der-ddr' id="entry-145417">HipHop in der DDR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145469/breakdance-beats-und-rap' id="entry-145469">Breakdance, Beats und Rap</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145418/wohnungsbesetzungen-ost-berlin' id="entry-145418">Wohnungsbesetzungen Ost-Berlin</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145325/der-weg-an-die-oeffentlichkeit' id="entry-145325">Der Weg an die Öffentlichkeit<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145414/radio-glasnost' id="entry-145414">Radio Glasnost</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145415/samisdat' id="entry-145415">Samisdat</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145466/grenzfall' id="entry-145466">grenzfall</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145467/umweltblaetter' id="entry-145467">Umweltblätter</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145468/lausitzbotin' id="entry-145468">Lausitzbotin</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145326/sputnik-verbot' id="entry-145326">Sputnik-Verbot</a> </li> </ul> </li> <li class='level-1'> <a href='/themen/145312/revolution' id="entry-145312"> <img src='/cache/images/1/151481-3x2-miniteaser56x56.jpg?8BC80' alt='' /> Revolution<span></span> </a> <ul> <li class='level-2'> <a href='/themen/145313/kontext' id="entry-145313">Kontext</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145317/ausreisewelle' id="entry-145317">Ausreisewelle<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145401/verweigerung-der-reiseerlaubnis' id="entry-145401">Verweigerung der Reiseerlaubnis</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/145402/weisser-kreis-jena' id="entry-145402">Weißer Kreis Jena</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145316/oppositionszentrum-leipzig' id="entry-145316">Oppositionszentrum Leipzig<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/145465/montagsdemonstrationen' id="entry-145465">Montagsdemonstrationen</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/154324/leipziger-basisgruppen' id="entry-154324">Leipziger Basisgruppen</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/herbst89/' id="entry-145318">Herbst 89<span></span></a> <ul> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145314/proteste-gegen-den-wahlbetrug' id="entry-145314">Proteste gegen den Wahlbetrug</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145315/die-chinesische-loesung' id="entry-145315">Die Chinesische Lösung</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145459/7-oktober-1989-40-jahre-ddr' id="entry-145459">7. Oktober 1989 - 40 Jahre DDR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145460/40-quark-schein' id="entry-145460">40-Quark-Schein</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145462/demos-am-7-8-oktober-in-berlin' id="entry-145462">Demos am 7./8. Oktober in Berlin</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145461/mahnwache-gethsemanekirche' id="entry-145461">Mahnwache Gethsemanekirche</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145463/gedaechtnisprotokolle' id="entry-145463">Gedächtnisprotokolle</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145458/7-oktober-1989-plauen' id="entry-145458">7. Oktober 1989 Plauen</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145399/demonstrationen-in-der-ganzen-ddr' id="entry-145399">Demonstrationen in der ganzen DDR</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145464/4-november-1989' id="entry-145464">4. November 1989</a> </li> <li class='level-3'> <a href='/themen/herbst89/145400/mauerfall' id="entry-145400">Mauerfall</a> </li> </ul> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145319/formierung-der-buergerbewegung' id="entry-145319">Formierung der Bürgerbewegung</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145403/runde-tische' id="entry-145403">Runde Tische</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/145404/das-ende-der-staatssicherheit' id="entry-145404">Das Ende der Staatssicherheit</a> </li> <li class='level-2'> <a href='/themen/154362/die-akten-gehoeren-uns' id="entry-154362">„Die Akten gehören uns!“</a> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class="level-0"> <a class=" no-children " id="entry-142038" href='/chronik/'>Chronik</a> </li> <li class="level-0"> <a class=" no-children " id="entry-151762" href='/Orte/'>Orte</a> </li> </ul> </nav> <nav> <ul class='navigationTop'> <li> <a href='/ueber-jugendopposition/'>Über Jugendopposition</a> </li> <li> <a href='/material/'>Material</a> </li> <li> <a href='/lexikon/personen/'>Personen</a> </li> <li> <a href='/lexikon/sachbegriffe/'>Sachbegriffe</a> </li> <li> <a href='/sitemap/'>Sitemap</a> </li> <li> <a href='/kontakt/'>Kontakt</a> </li> </ul> </nav> <a href='/149285/volltextsuche' class='search'>d</a> </div> <div class='overlayBox'> <div class='overlayBoxInner'> <div class='overlayBoxWhite'> <div class='overlayBoxInner'></div> </div> </div> </div> <div style="clear:both;"></div> </header> <a href='/' class='logo'></a> <!-- cachetime[inc_navi] 1739832513-17.02.2025 23:48:33//--> <div style="clear:both"></div> <div class="main"> <nav> <ul class="breadcrumb"> <li><a href="/themen/">Themen</a></li> <li><a href="/themen/145308/haende-weg-von-prag">H&auml;nde weg von Prag!</a></li> <li><a href="/themen/145366/reaktionen-in-der-ddr">Reaktionen in der DDR</a></li> <li><a href="/themen/145445/ich-unterschreibe-nicht">Ich unterschreibe nicht!</a></li> </ul> </nav> <!--<div class="region region-content">//--> <!--<div id="block-system-main" class="block block-system first last odd">//--> <!--<div class="content">//--> <div style="clear:both"></div> <script type="text/javascript"> $( document ).ready(function() { /** * Auf das Carussel warten, da die Bilder durch das nachladen die Hoehe aedern * Dies beieinflusst die Positionierung */ var owl = $('.owlCarousel:not(".owlCarousel--threeCols, .owlCarousel--mockup")'); if (owl) { owl.on('initialized.owl.carousel',function(event) { if ($(location).attr('hash')) { hashString = $(location).attr('hash'); $('html, body').animate({ scrollTop: $(hashString).offset().top }, 1000); }; }); } else { if ($(location).attr('hash')) { hashString = $(location).attr('hash'); $('html, body').animate({ scrollTop: $(hashString).offset().top }, 500); }; } }); </script> <section> <a name='top'></a> <a name='pagetop'></a> <h1>Ich unterschreibe nicht!</h1> <!-- Add fancyBox --> <link rel="stylesheet" href="/sites/all/themes/bpb/css/jquery.fancybox.css?v=2.1.6" type="text/css" media="screen" /> <script type="text/javascript" src="/sites/all/themes/bpb/js/jquery.fancybox.pack.js?v=2.1.6"></script> <script type="text/javascript"> $(document).ready(function() { $(".fancybox").fancybox({ fitToView: false, maxWidth: '100%', padding: 5, beforeClose: function() {$('div.owl-item.active figcaption').trigger('click');} }); }); </script> <div id='owl' class='owlCarousel owlCarousel--withFurtherInformations owlCarousel-BilderGalerieImText owlCarousel--withCaption '> <figure> <img class='carouselImages' src='/cache/images/4/152464-st-galerie.jpg?89952' alt='Trügerischer Konsens: Noch Wochen nach dem Einmarsch der Warschauer-Pakt-Staaten zur Niederschlagung des Prager Frühlings wird in der DDR-Presse die organisierte Kampagne fortgesetzt, in der einzelne Bürger und Betriebskollektive die Besetzung der...' style='margin:auto !important; width:auto !important; float:none !important;' /> <figcaption> <div class="fancylink"> <a class="fancylink fancybox" href="/cache/images/4/152464-st-fancyzoom.jpg?19EAF">+</a> </div> <span> Trügerischer Konsens: Noch Wochen nach dem Einmarsch der Warschauer-Pakt-Staaten zur Niederschlagung des Prager Frühlings wird in der DDR-Presse die organisierte Kampagne fortgesetzt, in der einzelne Bürger und Betriebskollektive die Besetzung der CSSR begrüßen. Quelle: Robert-Havemann-Gesellschaft<br /> </span> </figcaption> </figure> <figure> <img class='carouselImages' src='/cache/images/1/149961-3x2-galerie.jpg?3FFB7' alt='Die DDR auf Schmusekurs: Sowjettruppen, die an der Niederschlagung des Prager Frühlings beteiligt waren, werden bei ihrer Rückkehr am 28. Oktober 1968 von deutschen Genossen in Halle begrüßt.' style='margin:auto !important; width:auto !important; float:none !important;' /> <figcaption> <div class="fancylink"> <a class="fancylink fancybox" href="/cache/images/1/149961-3x2-fancyzoom.jpg?74716">+</a> </div> <span> Die DDR auf Schmusekurs: Sowjettruppen, die an der Niederschlagung des Prager Frühlings beteiligt waren, werden bei ihrer Rückkehr am 28. Oktober 1968 von deutschen Genossen in Halle begrüßt.<br /> <strong>Quelle:</strong> Robert-Havemann-Gesellschaft </span> </figcaption> </figure> <figure> <img class='carouselImages' src='/cache/images/2/149962-3x2-galerie.jpg?94E5D' alt='Große Kundgebung in Karl-Marx-Stadt (heute Chemnitz): Die Einwohner haben die zurückkehrenden russischen Truppen am 5. November 1968 herzlich zu empfangen.' style='margin:auto !important; width:auto !important; float:none !important;' /> <figcaption> <div class="fancylink"> <a class="fancylink fancybox" href="/cache/images/2/149962-3x2-fancyzoom.jpg?CB150">+</a> </div> <span> Große Kundgebung in Karl-Marx-Stadt (heute Chemnitz): Die Einwohner haben die zurückkehrenden russischen Truppen am 5. November 1968 herzlich zu empfangen.<br /> <strong>Quelle:</strong> Robert-Havemann-Gesellschaft </span> </figcaption> </figure> <figure> <img class='carouselImages' src='/cache/images/3/149963-3x2-galerie.jpg?1D7B8' alt='Auch in Dresden wird die Bevölkerung zu einer Großkundgebung beordert, um die russischen Truppen am 9. November 1968 zu begrüßen.' style='margin:auto !important; width:auto !important; float:none !important;' /> <figcaption> <div class="fancylink"> <a class="fancylink fancybox" href="/cache/images/3/149963-3x2-fancyzoom.jpg?2B0F1">+</a> </div> <span> Auch in Dresden wird die Bevölkerung zu einer Großkundgebung beordert, um die russischen Truppen am 9. November 1968 zu begrüßen.<br /> <strong>Quelle:</strong> Robert-Havemann-Gesellschaft </span> </figcaption> </figure> <figure> <img class='carouselImages' src='/cache/images/4/149964-3x2-galerie.jpg?529F0' alt='2. November 1968, Bergarbeiterstadt Borna. In fast allen DDR-Städten werden die Einwohner zur Begrüßung der russischen Soldaten an den Straßenrand zitiert.' style='margin:auto !important; width:auto !important; float:none !important;' /> <figcaption> <div class="fancylink"> <a class="fancylink fancybox" href="/cache/images/4/149964-3x2-fancyzoom.jpg?8D914">+</a> </div> <span> 2. November 1968, Bergarbeiterstadt Borna. In fast allen DDR-Städten werden die Einwohner zur Begrüßung der russischen Soldaten an den Straßenrand zitiert.<br /> <strong>Quelle:</strong> Robert-Havemann-Gesellschaft </span> </figcaption> </figure> </div> <div style='clear: both; float:none;'><br /></div> <p>Im August 1968 bereitet der Einmarsch von Truppen des <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148319/warschauer-pakt">Warschauer Paktes</a> dem <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148304/prager-fruehling">Prager Frühling</a> ein gewaltsames Ende. In breiten Bevölkerungskreisen erschüttert die „sozialistische Bruderhilfe“, wie es offiziell heißt, den Glauben an einen demokratischen <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148315/sozialismus">Sozialismus</a> tief. In allen Schichten der Bevölkerung regt sich Protest. Die <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148485/sozialistische-einheitspartei-deutschlands-sed">SED</a>-Führung muss zur Kenntnis nehmen, dass viele nicht bereit sind, den platten Propagandaberichten von einer „Konterrevolution“ im Nachbarland Glauben zu schenken.</p> </section> <section> <p>Die SED möchte die richtige Gesinnung nun schriftlich haben: Um das gewaltsame Vorgehen der sozialistischen <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148524/bruderland">Bruderstaaten</a> vor den DDR-Bürgern zu legitimieren, werden in Betrieben, Schulen, Universitäten und in den Militäreinheiten der <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148302/nationale-volksarmee-nva">NVA</a> sogenannte Zustimmungserklärungen eingefordert. Viele Menschen stehen plötzlich vor einer schwierigen Gewissensentscheidung: Sollen sie ihre Zustimmung zum Einmarsch in der <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148370/cssr">Tschechoslowakei</a> erklären, obwohl sie diesen ablehnen? Sollen sie sich verweigern und damit ihren Arbeits- oder Studienplatz aufs Spiel setzen?</p> </section> <section> <h2 class="red h2inline">Die SED speist die Bürger mit platten Parolen ab</h2> <p>In staatlich verordneten Veranstaltungen versuchen <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148659/freie-deutsche-jugend-fdj">FDJ</a>- und SED-Funktionäre, das militärische Eingreifen zu rechtfertigen. Sie sprechen von einem notwendigen Schritt zur Bekämpfung der „Konterrevolution“. Es kommt nicht selten zu heftigen verbalen Auseinandersetzungen. Bei einer Diskussion in einem Berliner Betrieb verlässt die gesamte Belegschaft den Raum, weil der Parteisekretär nicht in der Lage ist, die Fragen zur Zufriedenheit der Arbeiter zu beantworten. Hohle Phrasen wollen sie sich nicht mehr anhören.</p> <p>Gleichzeitig beginnt in den DDR-Medien eine Kampagne, die dokumentieren soll, dass die Bevölkerung den Einmarsch der <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148319/warschauer-pakt">Warschauer Pakt</a>-Staaten in der <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148370/cssr">CSSR</a> gutheißt. Die Zeitungen sind voll von Leserbriefen und Erklärungen, in denen Arbeiter, Künstler, Intellektuelle und Belegschaften ganzer Betriebe ihre uneingeschränkte Zustimmung zur „Zerschlagung der Konterrevolution“ in der CSSR geben.</p> <p>So verkündet die Schriftstellerin <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/personen/148211/christa-wolf">Christa Wolf</a> beispielsweise am 4. September im Parteiblatt „<a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148588/neues-deutschland-nd">Neues Deutschland</a>“, dass die Widersprüche unseres Jahrhunderts nur vom Sozialismus gelöst werden könnten und dass die CSSR nur in enger Zusammenarbeit mit der <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148316/sowjetunion">Sowjetunion</a> eine Überlebenschance habe.</p> </section> <section> <h2 class="red h2inline">Große Gesinnungskampagne: Wer nicht zustimmt, fliegt raus</h2> <p>Es lässt sich nicht genau sagen, wie viele Menschen sich den Zustimmungserklärungen verweigern. Die meisten begnügen sich mit Schweigen und unterschreiben, um die eigene Karriere oder den Studienplatz nicht zu gefährden.</p> <p>Dennoch verweigern Tausende die geforderte Zustimmung mit allen daraus resultierenden Konsequenzen. Diese Verweigerer werden gerügt, aus der Partei ausgeschlossen oder zur „<a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148298/bewaehrung-in-der-produktion">Bewährung in die Produktion</a>“ geschickt. Studenten werden <a class="a-text-lemmata" href="/lexikon/sachbegriffe/148383/exmatrikulation">exmatrikuliert</a> und Abiturienten von den Oberschulen verwiesen.</p> <p>Acht Jahre später, nach der Ausbürgerung des Liedermachers Wolf Biermann 1976, ist die SED erneut gezwungen, ihr Handeln durch das Ritual einer öffentlichen Kampagne vor der Bevölkerung zur legitimieren.</p> <p></p> <p>Zitierempfehlung: „Ich unterschreibe nicht“, hrsg. v. Bundeszentrale für politische Bildung und Robert-Havemann-Gesellschaft e.V., letzte Änderung März 2016, www.jugendopposition.de/145445</p> </section> <!--</div>//--> <!--</div>//--><!-- /.block --> <!--</div>//--><!-- /.region --> <br style='clear:both;' /> <div class='site-options text-right'> <a href="https://twitter.com/intent/tweet?text=Ich unterschreibe nicht!&url=http://www.jugendopposition.de/themen/145445/ich-unterschreibe-nicht" target="_blank"> <i class="icon icon-twitter"></i> auf Twitter teilen </a> <a href="https://www.facebook.com/sharer/sharer.php?u=http://www.jugendopposition.de/themen/145445/ich-unterschreibe-nicht" target="_blank"> <i class="icon icon-facebook"></i> auf Facebook teilen </a> <a href='/themen/145445/ich-unterschreibe-nicht?kommentieren=1' rel='nofollow'><i class='icon icon-comment'></i> Kommentieren</a> <a href='javascript:print();'><i class='icon icon-print'></i> Drucken</a> <a href='mailto:?subject=Linkempfehlung%20auf%20Jugendopposition.de&body=Folgender%20Artikel%20auf%20www.jugendopposition.de%20wird%20Ihnen%20empfohlen%3A%0A%0AIch%20unterschreibe%20nicht%21%0A%0Ahttps%3A%2F%2Fwww.jugendopposition.de%2Fthemen%2F145445%2Fich-unterschreibe-nicht'><i class='icon icon-mail'></i> Artikel versenden</a> </div> </div><!-- END CONTENT --> <aside> <div> <div class="boxWithLinks"> <h2>Siehe auch</h2> <ul> <li><a href="/themen/145363/kontext">Kontext</a></li> <li><a href="/themen/145365/prager-fruehling">Prager Frühling</a></li> <li><a href="/themen/145441/einmarsch-des-warschauer-paktes">Einmarsch des Warschauer Paktes</a></li> <li><a href="/themen/145366/reaktionen-in-der-ddr">Reaktionen in der DDR auf das Ende des Prager Frühlings</a></li> <li><a href="/themen/145337/die-ausbuergerung-von-wolf-biermann">Die Ausbürgerung von Wolf Biermann</a></li> </ul> </div> </div> </aside> <footer> <div class='footerBottom'> <div class='footerBottomInner'> <nav> <ul> <li> <a href='/ueber-jugendopposition/'>Über Jugendopposition</a> </li> <li> <a href='/material/'>Material</a> </li> <li> <a href='/lexikon/'>Lexikon</a> </li> <li> <a href='/impressum/'>Impressum</a> </li> <li> <a href='/kontakt/'>Kontakt</a> </li> </ul> </nav> <div class='logos'> <div> <img src='/sites/all/themes/bpb/images/bpb.png' alt=''> </div> <div> <img src='/sites/all/themes/bpb/images/rhg_202207.png' alt=''> </div> <div class="print"> <img alt="" src="/sites/all/themes/bpb/images/bpb_black.png"> </div> <div class="print"> <img alt="" src="/sites/all/themes/bpb/images/haveman_black.png"> </div> </div> </div> </div> <svg class='footerTopTriangle' viewBox='0 0 25 25' preserveAspectRatio='none'> <polyline points='0,0 25,14 25,25 0,25' fill='#b8b382' id='top'></polyline> </svg> <svg class='footerTopTriangleBottom' viewBox='0 0 25 25' preserveAspectRatio='none'> <polyline points='0,0 25,0 0,25' fill='#b8b382' id='top2'></polyline> </svg> </footer> <!-- cachetime[inc_footer_uebersicht] 1739830665-17.02.2025 23:17:45//--> <script src='/sites/all/themes/bpb/js/owl.carousel.2.0.0.js?1739833608'></script> <script src='/sites/all/themes/bpb/js/imagesloaded.pkgd.min.js?1739833608'></script> <script src='/sites/all/themes/bpb/js/jquery-listnav.min.js?1739833608'></script> <script src='/sites/all/themes/bpb/js/jquery.slicknav.min.js?1739833608'></script> <script src='/sites/all/themes/bpb/js/global.js?1739833608'></script> <!-- Piwik --> <script type="text/javascript"> var _paq = _paq || []; _paq.push(["setDomains", ["*.www.jugendopposition.de","*.jugendopposition.de","*.www2.jugendopposition.de","*.www.jugendopposition.de"]]); _paq.push(['trackPageView']); _paq.push(['enableLinkTracking']); (function() { var u="https://piwik.bpb.de/"; _paq.push(['setTrackerUrl', u+'piwik.php']); _paq.push(['setSiteId', '17']); var d=document, g=d.createElement('script'), s=d.getElementsByTagName('script')[0]; g.type='text/javascript'; g.async=true; g.defer=true; g.src=u+'piwik.js'; s.parentNode.insertBefore(g,s); })(); </script> <noscript><p><img src="https://piwik.bpb.de/piwik.php?idsite=17" style="border:0;" alt="" /></p></noscript> <!-- End Piwik Code --> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10