CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"88e53be2-3eeb-42a3-bfab-431fc1bc4fde","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời","wgTitle":"Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời","wgCurRevisionId":71295620,"wgRevisionId":71295620,"wgArticleId":31746,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Bài có liên kết hỏng","Lỗi CS1: ngày tháng","Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ","Lỗi CS1: ISSN","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Lỗi CS1: liên kết ngoài","Bản mẫu webarchive dùng lưu trữ khác", "Kiểm soát tính nhất quán với 0 yếu tố","Bài viết chọn lọc","Bài viết thiên văn chọn lọc","Hệ Mặt Trời","Khoa học hành tinh","Lịch sử Hệ Mặt Trời","Lý thuyết động lực học hệ Mặt Trời","Nguồn gốc vũ trụ học","Thiên văn học sao"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời","wgRelevantArticleId":31746,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3535","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons": "ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Protoplanetary-disk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="650"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Protoplanetary-disk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="433"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="347"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời rootpage-Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=S%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=S%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=S%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=S%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sự_hình_thành" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_hình_thành"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Sự hình thành</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sự_hình_thành-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Sự hình thành</span> </button> <ul id="toc-Sự_hình_thành-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tinh_vân_tiền_Mặt_Trời" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tinh_vân_tiền_Mặt_Trời"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Tinh vân tiền Mặt Trời</span> </div> </a> <ul id="toc-Tinh_vân_tiền_Mặt_Trời-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sự_hình_thành_các_hành_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_hình_thành_các_hành_tinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Sự hình thành các hành tinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Sự_hình_thành_các_hành_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Những_phát_triển_về_sau" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Những_phát_triển_về_sau"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Những phát triển về sau</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Những_phát_triển_về_sau-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Những phát triển về sau</span> </button> <ul id="toc-Những_phát_triển_về_sau-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_hành_tinh_đá" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_hành_tinh_đá"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Các hành tinh đá</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_hành_tinh_đá-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vành_đai_tiểu_hành_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vành_đai_tiểu_hành_tinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Vành đai tiểu hành tinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Vành_đai_tiểu_hành_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dịch_chuyển_hành_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dịch_chuyển_hành_tinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Dịch chuyển hành tinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Dịch_chuyển_hành_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_đợt_bắn_phá_sau_này" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_đợt_bắn_phá_sau_này"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Các đợt bắn phá sau này</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_đợt_bắn_phá_sau_này-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mặt_trăng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mặt_trăng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Mặt trăng</span> </div> </a> <ul id="toc-Mặt_trăng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tương_lai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tương_lai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Tương lai</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tương_lai-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tương lai</span> </button> <ul id="toc-Tương_lai-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ổn_định_dài_hạn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ổn_định_dài_hạn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Ổn định dài hạn</span> </div> </a> <ul id="toc-Ổn_định_dài_hạn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hệ_thống_vành_đai_mặt_trăng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hệ_thống_vành_đai_mặt_trăng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Hệ thống vành đai mặt trăng</span> </div> </a> <ul id="toc-Hệ_thống_vành_đai_mặt_trăng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mặt_Trời_và_môi_trường_hành_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mặt_Trời_và_môi_trường_hành_tinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Mặt Trời và môi trường hành tinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Mặt_Trời_và_môi_trường_hành_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tương_tác_thiên_hà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tương_tác_thiên_hà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Tương tác thiên hà</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tương_tác_thiên_hà-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tương tác thiên hà</span> </button> <ul id="toc-Tương_tác_thiên_hà-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Va_chạm_thiên_hà_và_đổ_vỡ_hành_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Va_chạm_thiên_hà_và_đổ_vỡ_hành_tinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Va chạm thiên hà và đổ vỡ hành tinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Va_chạm_thiên_hà_và_đổ_vỡ_hành_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Niên_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Niên_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Niên đại</span> </div> </a> <ul id="toc-Niên_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 51 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-51" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">51 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4%D9%83%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="تشكل المجموعة الشمسية وتطورها – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تشكل المجموعة الشمسية وتطورها" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Formaci%C3%B3n_y_evoluci%C3%B3n_del_sistema_solar" title="Formación y evolución del sistema solar – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Formación y evolución del sistema solar" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pembentukan_dan_evolusi_Tata_Surya" title="Pembentukan dan evolusi Tata Surya – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Pembentukan dan evolusi Tata Surya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Pembentukan_dan_evolusi_Sistem_Suria" title="Pembentukan dan evolusi Sistem Suria – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Pembentukan dan evolusi Sistem Suria" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8C%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%97%E0%A6%A4%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%AE_%E0%A6%93_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8" title="সৌরজগতের জন্ম ও বিবর্তন – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সৌরজগতের জন্ম ও বিবর্তন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B5_%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D1%8B" title="Паходжаньне Сонечнай сыстэмы – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Паходжаньне Сонечнай сыстэмы" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Formaci%C3%B3_i_evoluci%C3%B3_del_sistema_solar" title="Formació i evolució del sistema solar – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Formació i evolució del sistema solar" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Vznik_a_v%C3%BDvoj_slune%C4%8Dn%C3%AD_soustavy" title="Vznik a vývoj sluneční soustavy – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vznik a vývoj sluneční soustavy" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Solsystemets_dannelse_og_udvikling" title="Solsystemets dannelse og udvikling – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Solsystemets dannelse og udvikling" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Entstehung_des_Sonnensystems" title="Entstehung des Sonnensystems – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Entstehung des Sonnensystems" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4ikeses%C3%BCsteemi_teke_ja_areng" title="Päikesesüsteemi teke ja areng – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Päikesesüsteemi teke ja areng" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Formation_and_evolution_of_the_Solar_System" title="Formation and evolution of the Solar System – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Formation and evolution of the Solar System" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Formaci%C3%B3n_y_evoluci%C3%B3n_del_sistema_solar" title="Formación y evolución del sistema solar – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Formación y evolución del sistema solar" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Eguzki-sistemaren_sorrera_eta_garapena" title="Eguzki-sistemaren sorrera eta garapena – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Eguzki-sistemaren sorrera eta garapena" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D9%88_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="تشکیل و تکامل منظومه شمسی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تشکیل و تکامل منظومه شمسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Formation_et_%C3%A9volution_du_Syst%C3%A8me_solaire" title="Formation et évolution du Système solaire – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Formation et évolution du Système solaire" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Formaci%C3%B3n_e_evoluci%C3%B3n_do_sistema_solar" title="Formación e evolución do sistema solar – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Formación e evolución do sistema solar" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%9C%EC%96%91%EA%B3%84%EC%9D%98_%ED%98%95%EC%84%B1%EA%B3%BC_%EC%A7%84%ED%99%94" title="태양계의 형성과 진화 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="태양계의 형성과 진화" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0_%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%B2_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%A0%E0%A4%A8_%E0%A4%94%E0%A4%B0_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="सौर मंडल का गठन और विकास – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सौर मंडल का गठन और विकास" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Formazione_ed_evoluzione_del_sistema_solare" title="Formazione ed evoluzione del sistema solare – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Formazione ed evoluzione del sistema solare" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%AA%D7%A4%D7%AA%D7%97%D7%95%D7%AA_%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%9B%D7%AA_%D7%94%D7%A9%D7%9E%D7%A9" title="התפתחות מערכת השמש – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="התפתחות מערכת השמש" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%8C%E0%B2%B0%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%B9%E0%B2%A6_%E0%B2%B0%E0%B2%9A%E0%B2%A8%E0%B3%86_%E0%B2%AE%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%81_%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B8" title="ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD_%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%96%D2%A3_%D1%8D%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%83%D1%8B" title="Күн жүйесінің эволициясы және қалыптасуы – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Күн жүйесінің эволициясы және қалыптасуы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Saul%C4%97s_sistemos_susidarymas_ir_evoliucija" title="Saulės sistemos susidarymas ir evoliucija – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Saulės sistemos susidarymas ir evoliucija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/A_Naprendszer_keletkez%C3%A9se_%C3%A9s_t%C3%B6rt%C3%A9nete" title="A Naprendszer keletkezése és története – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="A Naprendszer keletkezése és története" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BA_%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%98_%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82_%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Настанок и развој на Сончевиот Систем – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Настанок и развој на Сончевиот Систем" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A5%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B5%82%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%B5%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%B5%E0%B5%81%E0%B4%82" title="സൗരയൂഥത്തിന്റെ രൂപീകരണവും പരിണാമവും – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൗരയൂഥത്തിന്റെ രൂപീകരണവും പരിണാമവും" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontstaan_en_evolutie_van_het_zonnestelsel" title="Ontstaan en evolutie van het zonnestelsel – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ontstaan en evolutie van het zonnestelsel" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB%E3%81%AE%E5%BD%A2%E6%88%90%E3%81%A8%E9%80%B2%E5%8C%96" title="太陽系の形成と進化 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="太陽系の形成と進化" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Solsystemets_opprinnelse_og_utvikling" title="Solsystemets opprinnelse og utvikling – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Solsystemets opprinnelse og utvikling" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%97%E0%A8%A0%E0%A8%A8_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B8" title="ਸੋਲਰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਗਠਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੋਲਰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਗਠਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D9%84%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B2_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D9%88%DA%93%DA%9A%D8%AA_%D8%A7%D9%88_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="د لمریز نظام جوړښت او تکامل – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د لمریز نظام جوړښت او تکامل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_i_ewolucja_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Forma%C3%A7%C3%A3o_e_evolu%C3%A7%C3%A3o_do_Sistema_Solar" title="Formação e evolução do Sistema Solar – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Formação e evolução do Sistema Solar" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Geneza_%C8%99i_evolu%C8%9Bia_Sistemului_Solar" title="Geneza și evoluția Sistemului Solar – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Geneza și evoluția Sistemului Solar" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B8_%D1%8D%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D1%8B" title="Формирование и эволюция Солнечной системы – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Формирование и эволюция Солнечной системы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%9E%E0%B6%BB_%E0%B6%9C%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%84_%E0%B6%B8%E0%B6%AB%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B6%BD%E0%B6%BA%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%92_%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%AB%E0%B6%BA_%E0%B7%83%E0%B7%84_%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%AB%E0%B7%8F%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය සහ පරිණාමය – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය සහ පරිණාමය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Formation_and_evolution_of_the_Solar_System" title="Formation and evolution of the Solar System – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Formation and evolution of the Solar System" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vznik_a_v%C3%BDvoj_slne%C4%8Dnej_s%C3%BAstavy" title="Vznik a vývoj slnečnej sústavy – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vznik a vývoj slnečnej sústavy" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Formiranje_Sun%C4%8Devog_sistema" title="Formiranje Sunčevog sistema – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Formiranje Sunčevog sistema" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Formiranje_Sun%C4%8Devog_sistema" title="Formiranje Sunčevog sistema – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Formiranje Sunčevog sistema" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Aurinkokunnan_muodostuminen" title="Aurinkokunnan muodostuminen – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Aurinkokunnan muodostuminen" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Solsystemets_uppkomst_och_utveckling" title="Solsystemets uppkomst och utveckling – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Solsystemets uppkomst och utveckling" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%9F%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%A4%E0%AF%8B%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%AE%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AE%BE%E0%AE%AE_%E0%AE%B5%E0%AE%B3%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சூரியக் குடும்பத்தின் தோற்றமும் பரிணாம வளர்ச்சியும் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூரியக் குடும்பத்தின் தோற்றமும் பரிணாம வளர்ச்சியும்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%B0" title="กำเนิดและวิวัฒนาการของระบบสุริยะ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="กำเนิดและวิวัฒนาการของระบบสุริยะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_Sistemi%27nin_olu%C5%9Fumu_ve_evrimi" title="Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D1%82%D0%B0_%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%96%D1%8F_%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%97_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B8" title="Формування та еволюція Сонячної системи – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Формування та еволюція Сонячної системи" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="نظام شمسی کی تشکیل اور ترقی – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نظام شمسی کی تشکیل اور ترقی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%98%B3%E7%B3%BB%E4%B8%AA%E5%BD%A2%E6%88%90%E6%90%AD%E6%BC%94%E5%8C%96" title="太阳系个形成搭演化 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="太阳系个形成搭演化" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB%E5%98%85%E5%BD%A2%E6%88%90%E5%90%8C%E6%BC%94%E5%8C%96" title="太陽系嘅形成同演化 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="太陽系嘅形成同演化" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%98%B3%E7%B3%BB%E7%9A%84%E5%BD%A2%E6%88%90%E4%B8%8E%E6%BC%94%E5%8C%96" title="太阳系的形成与演化 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="太阳系的形成与演化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3535#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&oldid=71295620" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&id=71295620&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FS%25E1%25BB%25B1_h%25C3%25ACnh_th%25C3%25A0nh_v%25C3%25A0_ti%25E1%25BA%25BFn_h%25C3%25B3a_c%25E1%25BB%25A7a_H%25E1%25BB%2587_M%25E1%25BA%25B7t_Tr%25E1%25BB%259Di"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FS%25E1%25BB%25B1_h%25C3%25ACnh_th%25C3%25A0nh_v%25C3%25A0_ti%25E1%25BA%25BFn_h%25C3%25B3a_c%25E1%25BB%25A7a_H%25E1%25BB%2587_M%25E1%25BA%25B7t_Tr%25E1%25BB%259Di"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=S%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Formation_of_the_Solar_System" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3535" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Đây là một bài viết chọn lọc. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết chọn lọc. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/19px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/29px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/39px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Protoplanetary-disk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/550px-Protoplanetary-disk.jpg" decoding="async" width="550" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Protoplanetary-disk.jpg 1.5x" data-file-width="576" data-file-height="312" /></a><figcaption>Hình ảnh mô phỏng của một đám mây bụi tiền hành tinh.</figcaption></figure> <table id="Container" role="presentation" class="nomobile toccolours searchaux" style="text-align:left;padding:0 0.5em;border-style:solid;float:right;clear:right;margin:0.3em 0 0.8em 1.4em;overflow:hidden;min-width:29.95em"><tbody><tr><td colspan="3" id="Title" style="padding:1em 1em 0 1em"><div style="background-color:#77bb77;padding:0 0.2em 0 0.2em;font-weight:bold;text-align:center"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Lịch sử vũ trụ">Biểu thời gian lịch sử tự nhiên</a></div></td></tr><tr><td colspan="3" id="Navbox" style="padding:0;margin:0 1em 0 0;text-align:right"><div class="plainlinks hlist navbar"><span style="word-spacing:0">Hộp này: </span><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Bản mẫu:Biểu thời gian lịch sử tự nhiên"><span title="Xem bản mẫu này">xem</span></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Biểu thời gian lịch sử tự nhiên (trang không tồn tại)"><span title="Thảo luận bản mẫu này">thảo luận</span></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit"><span title="Sửa bản mẫu này">sửa</span></a></li></ul></div></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td id="Scale" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;width:4.2em;position:relative;float:left;font-size:100%;height:50em;border-right:1px solid #242020"><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:47.10em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−13 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:45.29em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:43.48em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−12 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:41.67em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:39.86em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−11 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:38.05em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:36.23em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−10 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:34.42em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:32.61em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−9 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:30.80em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:28.99em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−8 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:27.18em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:25.36em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−7 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:23.55em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:21.74em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−6 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:19.93em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:18.12em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−5 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:16.31em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:14.49em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−4 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:12.68em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:10.87em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−3 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:9.06em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:7.25em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−2 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:5.44em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:3.62em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−1 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:1.81em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:0.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">0 —</span></div></td><td id="Timeline" class="toccolours" style="padding:0px;margin:0.7em 0 0.7em 0;position:relative;font-size:100%;width:13em;height:50em;float:left;border:none;background-color:#e5cc7f"><div style="font-size:100%;background-color:#000000;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:49.460em;height:0.442em;left:0.000em;width:13.000em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-0.3em;left:0.6em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.221em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_gian_bi%E1%BB%83u_s%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_c%E1%BB%A7a_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5#Thời_kỳ_Tăm_tối" class="mw-redirect" title="Thời gian biểu sự hình thành của vũ trụ"><span style="color:white;">Thời kỳ Tăm tối </span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#555555;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:46.380em;height:3.080em;left:0.000em;width:13.000em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-0.5em;left:0.5em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.540em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/w/index.php?title=T%C3%A1i_ion_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tái ion hóa (trang không tồn tại)"><span style="color:white;">Tái ion hóa</span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#666666;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:16.450em;height:29.930em;left:0.000em;width:13.000em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-1.7em;left:0.5em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-14.965em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_s%E1%BB%91_t%E1%BB%B7_l%E1%BB%87_(v%C5%A9_tr%E1%BB%A5)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ số tỷ lệ (vũ trụ) (trang không tồn tại)"><span style="color:#99ffff;">Thời kỳ<br />vật chất lấn át</span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#7aa3cc;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:15.943em;left:0.130em;width:12.870em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:10em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-7.972em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/M%E1%BB%9F_r%E1%BB%99ng_gia_t%C4%83ng_c%E1%BB%A7a_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Mở rộng gia tăng của vũ trụ"><span style="color:#99ffff;">Mở rộng gia tăng</span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#7aa3cc;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:15.943em;left:0.000em;width:13.000em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:7.25em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-7.972em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước"><span style="color:white;">Nước trên Trái Đất</span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3d9ff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:14.494em;left:0.000em;width:13.000em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:6.4em;left:0.75em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-7.247em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%A1n_b%C3%A0o" title="Sinh vật đơn bào">Sự sống đơn bào</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#99ffff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:12.682em;left:1.560em;width:11.440em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:3.25em;left:0.2em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-6.341em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_quang_h%E1%BB%A3p" title="Tiến hóa của quang hợp">Quang hợp</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3ffdb;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:6.703em;left:2.210em;width:10.790em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-3.352em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91a_b%C3%A0o" title="Sinh vật đa bào">Sự sống<br />đa bào</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#cc9900;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:1.884em;left:2.860em;width:10.140em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.942em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống"><span style="color:white;">Đ.V. có xương sống</span></a></div></div></div></td><td id="Annotations" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;float:left;position:relative;width:11.05em;height:50em"><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:49.902em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Tuổi của vũ trụ">Vũ trụ sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:49.279em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_sao#Các_sao_quần_thể_III" title="Quần thể sao">Ngôi sao sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:48.554em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=HD1_(galaxy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="HD1 (galaxy) (trang không tồn tại)">Thiên hà sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:47.467em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Chu%E1%BA%A9n_tinh" title="Chuẩn tinh">Chuẩn tinh</a> / <a href="/wiki/L%E1%BB%97_%C4%91en_si%C3%AAu_kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lỗ đen siêu khối lượng">Hố đen</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:41.742em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Omega_Centauri" title="Omega Centauri">Omega Centauri</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:36.235em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_Andromeda" class="mw-redirect" title="Thiên hà Andromeda">Thiên hà Andromeda</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:31.886em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0#Sự_hình_thành_Ngân_Hà" title="Ngân Hà">Xoắn ốc Ngân Hà</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:24.639em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/NGC_188" title="NGC 188">Cụm sao NGC 188</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:23.552em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Alpha_Centauri" title="Alpha Centauri">Alpha Centauri</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:16.552em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_s%C6%A1_khai" title="Trái Đất sơ khai">Trái Đất</a> / <a class="mw-selflink selflink">Hệ Mặt trời</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:14.494em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BB%AFng_th%E1%BB%83_s%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_bi%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_s%E1%BB%9Bm_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Những thể sống được biết đến sớm nhất (trang không tồn tại)">Sự sống sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:12.682em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_c%E1%BB%A7a_oxy" title="Lịch sử địa chất của oxy">Oxy sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:8.877em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_c%E1%BB%A7a_oxy" title="Lịch sử địa chất của oxy">Oxy khí quyển</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:7.247em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n_h%E1%BB%AFu_t%C3%ADnh" title="Sinh sản hữu tính">Sinh sản hữu tính</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:5.435em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_n%E1%BA%A5m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự tiến hóa của nấm (trang không tồn tại)">Nấm sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:2.899em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Caveasphaera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caveasphaera (trang không tồn tại)">Động vật</a> / <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt#Xâm_chiếm_trên_cạn" title="Lịch sử tiến hóa của thực vật">cây cối sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:1.960em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_b%C3%B9ng_n%E1%BB%95_k%E1%BB%B7_Cambri" title="Sự bùng nổ kỷ Cambri">Vụ bùng nổ Cambri</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.906em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Th%C3%BA" title="Lớp Thú">Thú vật sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.091em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_h%E1%BB%8D_Ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Liên họ Người">Vượn người</a> / <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Người">người sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><div class="annot-bar" style="width:auto;font-size:100%;position:absolute;text-align:center;margin-top:3.623em"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;text-align:left;top:1.25em;left:-16.6em;width:8.8em"><div style="position:relative;width:auto;z-index:10;font-size:90%;color:black;vertical-align:middle;line-height:105%;bottom:0"><span style="display:block; text-align:center;"><a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Dòng thời gian lịch sử tiến hóa của sự sống">S<br />ố<br />n<br />g</a></span></div></div></div></td></tr><tr><td id="Caption" colspan="3" style="padding:0;margin:0 0.2em 0.7em 0.2em"><div id="Caption" class="toccolours" style="margin:0 0.5em;border-style:none;clear:both;text-align:center;width:26.8em"><div style="float: left;">(<a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89_n%C4%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉ năm (trang không tồn tại)">tỉ năm trước</a>)</div></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời</b> bắt đầu từ cách đây khoảng 4,6 tỷ năm với sự <a href="/wiki/Suy_s%E1%BB%A5p_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Suy sụp hấp dẫn">suy sụp hấp dẫn</a> của một phần nhỏ của một <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Đám mây phân tử">đám mây phân tử</a> khổng lồ.<sup id="cite_ref-Bouvier_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bouvier-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hầu hết khối lượng suy sụp tích tụ ở trung tâm, tạo nên <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a>, trong khi phần còn lại dẹt ra hình thành một <a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh" title="Đĩa tiền hành tinh">đĩa đám mây bụi tiền hành tinh</a> tiến hóa dần thành các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">hành tinh</a>, <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Vệ tinh tự nhiên">mặt trăng</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" title="Tiểu hành tinh">tiểu hành tinh</a> và các tiểu <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Thiên thể">thiên thể</a> khác trong <a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a>. </p><p>Mô hình <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">giả thuyết tinh vân</a> được chấp thuận rộng rãi này do <a href="/wiki/Emanuel_Swedenborg" title="Emanuel Swedenborg">Emanuel Swedenborg</a>, <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a> và <a href="/wiki/Pierre-Simon_Laplace" title="Pierre-Simon Laplace">Pierre-Simon Laplace</a> đề ra từ thế kỉ 18. Lý thuyết về sự hình thành Hệ Mặt Trời đã phát triển liên tục nhờ kết quả của tiến bộ trong nhiều lĩnh vực khác nhau bao gồm <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thiên văn học">thiên văn học</a>, <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Vật lý học">vật lý học</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">địa chất học</a> và <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_h%C3%A0nh_tinh" title="Khoa học hành tinh">khoa học hành tinh</a>. Từ buổi bình minh của <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_Kh%C3%B4ng_gian" title="Thời đại Không gian">Thời đại Không gian</a>, mô hình này đã chịu nhiều thử thách và nó được hiệu chỉnh nhiều lần để thích ứng những phát hiện mới. </p><p>Hệ Mặt Trời đã tiến hóa đáng kể từ dạng ban đầu của nó. Nhiều Mặt trăng được hình thành từ các đĩa khí và bụi quay xung quanh các hành tinh, trong khi một số khác sinh ra độc lập nhưng về sau bị bắt vào quỹ đạo của hành tinh. Một số khác nữa, như Mặt Trăng của <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>, có thể là kết quả của những <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_v%E1%BB%A5_va_ch%E1%BA%A1m_l%E1%BB%9Bn" title="Giả thuyết vụ va chạm lớn">vụ va chạm khổng lồ</a>. Va chạm thiên thể xảy ra thường xuyên cho tới tận ngày nay và đóng vai trò trung tâm trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">sự tiến hóa</a> của Hệ Mặt Trời. Vị trí các hành tinh thường xuyên thay đổi và hiện tượng <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%8Bch_chuy%E1%BB%83n_h%C3%A0nh_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dịch chuyển hành tinh (trang không tồn tại)">dịch chuyển hành tinh</a> này được cho là thiết yếu trong sự tiến hóa giai đoạn đầu của Hệ Mặt Trời. </p><p>Trong khoảng 5 tỷ năm tới, Mặt Trời sẽ nguội dần và nở ra nhiều lần kích thước hiện tại (trở thành một sao khổng lồ đỏ), trước khi lớp ngoài của nó tách ra trở thành một <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân hành tinh">tinh vân hành tinh</a> và để lại một tàn tích sao, tức <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">sao lùn trắng</a>. Trong tương lai xa, hấp dẫn từ các <a href="/wiki/Sao" title="Sao">ngôi sao</a> băng qua sẽ từ từ tước mất các hành tinh của Mặt Trời. Một số sẽ bị hủy diệt, số khác sẽ tách ra đi vào <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian_li%C3%AAn_sao" class="mw-redirect" title="Không gian liên sao">không gian liên sao</a>. Cuối cùng, trong một quá trình hàng chục tỷ năm, có thể Mặt Trời sẽ không còn một thiên thể ban đầu nào quay quanh nó.<sup id="cite_ref-dyson_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-dyson-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pierre-Simon_Laplace.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Pierre-Simon_Laplace.jpg/220px-Pierre-Simon_Laplace.jpg" decoding="async" width="220" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Pierre-Simon_Laplace.jpg/330px-Pierre-Simon_Laplace.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Pierre-Simon_Laplace.jpg/440px-Pierre-Simon_Laplace.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="600" /></a><figcaption>Pierre-Simon Laplace, một trong những người tiên phong đề xướng giả thuyết tinh vân.</figcaption></figure> <p>Những ý tưởng liên quan tới nguồn gốc và định mệnh của thế giới bắt nguồn từ những ghi chép cổ đại; nhưng ý tưởng về "Hệ Mặt Trời" như một <a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%A0nh_tinh" title="Hệ hành tinh">hệ hành tinh</a>, theo nhãn quan hiện đại, chỉ mới xuất hiện rất gần đây. Bước đầu tiên hướng tới một lý thuyết về sự hình thành và phát triển Hệ Mặt Trời là sự công nhận <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_nh%E1%BA%ADt_t%C3%A2m" title="Thuyết nhật tâm">thuyết nhật tâm</a>, xem Mặt Trời ở trung tâm và Trái Đất quay xung quay nó. Quan niệm này đã được thai nghén từ hàng nghìn năm trước (<a href="/wiki/Aristarchus_c%E1%BB%A7a_Samos" class="mw-redirect" title="Aristarchus của Samos">Aristarchus của Samos</a> đã nói đến nó từ khoảng năm 250 trước <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Công nguyên">Công nguyên</a>) nhưng thuyết này chỉ được chấp nhận rộng rãi từ thế kỉ 17. Ghi chép đầu tiên nhắc tới thuật ngữ "Hệ Mặt Trời" xuất hiện vào năm 1704.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Lý thuyết chuẩn hiện nay về sự hình thành Hệ Mặt Trời, <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">giả thuyết tinh vân</a>, đã trải qua nhiều thăng trầm kể từ khi xuất hiện trong thế kỉ 18 với <a href="/wiki/Emanuel_Swedenborg" title="Emanuel Swedenborg">Emanuel Swedenborg</a>, <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a>, và <a href="/wiki/Pierre-Simon_Laplace" title="Pierre-Simon Laplace">Pierre-Simon Laplace</a>, có lúc gần như bị bác bỏ. Sự chỉ trích đáng chú ý nhất đối với lý thuyết này là nó có vẻ giải thích không thỏa mãn việc Mặt Trời có tương đối ít <a href="/wiki/M%C3%B4_men_%C4%91%E1%BB%99ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Mô men động lượng">mô men động lượng</a> so với các hành tinh.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, từ đầu những năm 1980 nghiên cứu về các ngôi sao trẻ cho thấy chúng cũng có các đĩa khí và bụi nguội bao quanh, chính xác như giả thuyết tinh vân tiên đoán, khiến cho gần đây nó được đa số giới khoa học đón nhận trở lại.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hiểu biết về cách thức Mặt Trời tiếp tục phát triển ra sao đòi hỏi một hiểu biết về nguồn gốc <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng">năng lượng</a> của nó. Việc <a href="/wiki/Arthur_Stanley_Eddington" class="mw-redirect" title="Arthur Stanley Eddington">Arthur Stanley Eddington</a> xác nhận <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%91i_t%E1%BB%95ng_qu%C3%A1t" class="mw-redirect" title="Thuyết tương đối tổng quát">thuyết tương đối tổng quát</a> của <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a> đã khiến ông nhận ra rằng <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Năng lượng Mặt Trời">năng lượng Mặt Trời</a> sinh ra từ <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_nhi%E1%BB%87t_h%E1%BA%A1ch" class="mw-redirect" title="Phản ứng nhiệt hạch">phản ứng nhiệt hạch</a> bên trong lõi.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 1935, <a href="/wiki/Arthur_Eddington" title="Arthur Eddington">Eddington</a> đi xa hơn tới chỗ đề xuất rằng các nguyên tố khác nặng hơn cũng có thể hình thành bên trong các ngôi sao.<sup id="cite_ref-Hoyle2005_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hoyle2005-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Fred_Hoyle" title="Fred Hoyle">Fred Hoyle</a> phát triển <a href="/wiki/Ti%C3%AAn_%C4%91%E1%BB%81" title="Tiên đề">tiên đề</a> này với lập luận rằng các ngôi sao đã tiến hóa được gọi là <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao khổng lồ đỏ">sao khổng lồ đỏ</a> tạo ra nhiều nguyên tố nặng hơn <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a> và <a href="/wiki/Heli" title="Heli">heli</a> trong lõi của chúng. Khi một sao khổng lồ đỏ tách bỏ các lớp ngoài, các nguyên tố này có thể quay lại hình thành nên các hệ thống sao mới.<sup id="cite_ref-Hoyle2005_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hoyle2005-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sự_hình_thành"><span id="S.E1.BB.B1_h.C3.ACnh_th.C3.A0nh"></span>Sự hình thành</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Sự hình thành”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự hình thành"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tinh_vân_tiền_Mặt_Trời"><span id="Tinh_v.C3.A2n_ti.E1.BB.81n_M.E1.BA.B7t_Tr.E1.BB.9Di"></span>Tinh vân tiền Mặt Trời</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Tinh vân tiền Mặt Trời”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tinh vân tiền Mặt Trời"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">Giả thuyết tinh vân</a></div> <p>Giả thiết tinh vân khẳng định rằng Hệ Mặt Trời hình thành từ một vụ suy sụp hấp dẫn của một phần của một <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Đám mây phân tử">đám mây phân tử</a> khổng lồ.<sup id="cite_ref-Montmerle2006_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Montmerle2006-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đám mây này có kích thước khoảng 20 <a href="/wiki/Parsec" title="Parsec">parsec</a> (pc),<sup id="cite_ref-Montmerle2006_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Montmerle2006-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> trong khi các mảnh của nó cỡ khoảng gần 1 pc (tức 3,25 <a href="/wiki/N%C4%83m_%C3%A1nh_s%C3%A1ng" title="Năm ánh sáng">năm ánh sáng</a>).<sup id="cite_ref-Arizona_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Arizona-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự suy sụp các mảnh nhỏ dẫn tới hình thành những nhân đặc lớn cỡ 0,01–0,1 pc (2000–20000 AU).<sup id="cite_ref-Montmerle2006_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-Montmerle2006-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một trong số các mảnh này, được gọi là tinh vân tiền Mặt Trời, sau này sẽ trở thành Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-composition_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-composition-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cấu tạo của khu vực có khối lượng chỉ lớn hơn một chút Mặt Trời ngày nay này bao gồm hydro, cùng heli và những lượng rất nhỏ <a href="/wiki/Lithi" title="Lithi">lithi</a> sản sinh ra từ <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_Big_Bang" title="Tổng hợp hạt nhân Big Bang">tổng hợp hạt nhân của Vụ Nổ Lớn</a>, chiếm tới 96,69% khối lượng của nó. 3.31% còn lại bao gồm các nguyên tố nặng sinh ra từ tổng hợp hạt nhân ở các thế hệ sao trước nó.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998207_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998207-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ở cuối vòng đời sao, các sao thường phun trào các nguyên tố nặng vào <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian_ngo%C3%A0i_thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Không gian ngoài thiên thể">không gian liên sao</a>.<sup id="cite_ref-Lineweaver2001_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lineweaver2001-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:M42proplyds.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/M42proplyds.jpg/200px-M42proplyds.jpg" decoding="async" width="200" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/M42proplyds.jpg/300px-M42proplyds.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/M42proplyds.jpg/400px-M42proplyds.jpg 2x" data-file-width="510" data-file-height="381" /></a><figcaption>Hình ảnh từ <a href="/wiki/K%C3%ADnh_vi%E1%BB%85n_v%E1%BB%8Dng_kh%C3%B4ng_gian_Hubble" title="Kính viễn vọng không gian Hubble">Hubble</a> về các đĩa tiền hành tinh trong <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_L%E1%BA%A1p_H%E1%BB%99" title="Tinh vân Lạp Hộ">Tinh vân Lạp Hộ</a>, một "phòng nôi sao" có thể tương tự như tinh vân cổ xưa đã hình thành Mặt Trời.</figcaption></figure> <p>Những <a href="/wiki/Kho%C3%A1ng_v%E1%BA%ADt" title="Khoáng vật">khoáng vật</a> cổ nhất tìm thấy trong các mảnh <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BA%A1ch" title="Thiên thạch">thiên thạch</a>, vốn được xem là những tàn tích của những vật liệu thể rắn đầu tiên hình thành trong tinh vân tiền Mặt Trời, có tuổi 4568,2 triệu năm, là chỉ dấu về tuổi của bản thân Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Bouvier_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bouvier-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nghiên cứu về thiên thạch cổ phát hiện thấy những hạt nhân con của các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_v%E1%BB%8B" title="Đồng vị">đồng vị</a> có <a href="/wiki/Chu_k%E1%BB%B3_b%C3%A1n_r%C3%A3" title="Chu kỳ bán rã">chu kỳ bán rã</a> ngắn, như Fe-60, vốn chỉ hình thành trong các sao tuổi đời ngắn phát nổ. Điều này cho thấy rằng một hoặc nhiều vụ nổ <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a> đã xảy ra gần Mặt Trời khi nó đang hình thành. <a href="/wiki/S%C3%B3ng_xung_k%C3%ADch" title="Sóng xung kích">Sóng xung kích</a> từ siêu tân tinh đã kích hoạt sự hình thành Mặt Trời bằng việc tạo nên những vùng đậm đặc hơn bên trong đám mây, khiến cho các vùng này co sụp lại.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bởi vì chỉ có những sao lớn, tuổi đời ngắn mới hình thành được siêu tân tinh, Mặt Trời ắt hẳn phải sinh ra trong một vùng tạo sao đã tạo nên những sao lớn, tương tự như Tinh vân Lạp Hộ.<sup id="cite_ref-cradle_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-cradle-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-iron_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-iron-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nghiên cứu về cấu trúc của <a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Kuiper" title="Vành đai Kuiper">Vành đai Kuiper</a> và các vật liệu dị thường của nó gợi ý rằng Mặt Trời sinh ra trong một đám chứa khoảng từ 1 nghìn tới 10 nghìn sao đường kính từ 6,5 tới 19,5 năm ánh sáng với tổng khối lượng vào cỡ 3000 lần <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Khối lượng Mặt Trời">khối lượng Mặt Trời</a> (<a href="/wiki/M%E2%8A%99" class="mw-redirect" title="M⊙">M<sub>⊙</sub></a>). Đám này bắt đầu tách ra từ 135 triệu tới 535 triệu năm sau khi hình thành.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một số mô hình mô phỏng Mặt Trời khi còn trẻ tương tác với các sao ở gần băng qua trong 100 triệu năm đầu đời sinh ra các quỹ đạo dị thường như ở phía rìa Hệ Mặt Trời, chẳng hạn các "vật thể tách rời" bên ngoài Sao Hải Vương.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Do <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_to%C3%A0n_m%C3%B4_men_%C4%91%E1%BB%99ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" class="mw-redirect" title="Bảo toàn mô men động lượng">bảo toàn mô men động lượng</a>, tinh vân quay ngày càng nhanh trong lúc co lại. Khi vật liệu bên trong tinh vân ngưng tụ, các <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" title="Nguyên tử">nguyên tử</a> trong nó va đập với <a href="/wiki/T%E1%BA%A7n_s%E1%BB%91" title="Tần số">tần số</a> tăng dần, chuyển <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_n%C4%83ng" title="Động năng">động năng</a> của nó thành <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t" title="Nhiệt">nhiệt</a>. Tâm của nó, nơi chứa phần lớn khối lượng, trở nên ngày càng nóng hơn phần đĩa bao quanh.<sup id="cite_ref-Arizona_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Arizona-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khoảng 100 nghìn năm,<sup id="cite_ref-Montmerle2006_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-Montmerle2006-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> sự cạnh tranh giữa <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">lực hấp dẫn</a>, áp suất khí, <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Từ trường">từ trường</a> và sự quay khiến cho tinh vân dẹt ra thành một <a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh" title="Đĩa tiền hành tinh">đĩa tiền hành tinh</a> với <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADnh" title="Đường kính">đường kính</a> 200 đơn vị thiên văn (AU)<sup id="cite_ref-Arizona_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-Arizona-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và tạo nên một <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_sao" title="Tiền sao">tiền sao</a> (một ngôi sao chưa bắt đầu tổng hợp hydro) ở tâm.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vào chặng tiến hóa này, Mặt Trời được cho là ở giai đoạn <a href="/wiki/T_Tauri" title="T Tauri">sao T Tauri</a>.<sup id="cite_ref-apj2_313_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-apj2_313-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nghiên cứu về dạng sao này chỉ ra rằng chúng thường đi kèm với những đĩa vật chất <a href="/wiki/Protoplanet" title="Protoplanet">tiền hành tinh</a> với khối lượng cỡ 0,001-0,1 <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Khối lượng Mặt Trời">M<sub>⊙</sub></a>.<sup id="cite_ref-Kitamara_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kitamara-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các đĩa này bao phủ những miền rộng hàng trăm <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">AU</a>—<a href="/wiki/K%C3%ADnh_vi%E1%BB%85n_v%E1%BB%8Dng_Kh%C3%B4ng_gian_Hubble" class="mw-redirect" title="Kính viễn vọng Không gian Hubble">Kính viễn vọng Không gian Hubble</a> đã từng quan sát các đĩa tiền hành tinh có đường kính lên tới 1000 AU trong các vùng tạo sao như Tinh vân Lạp Hộ<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>—và tương đối nguội, có nhiệt độ bề mặt cao nhất chỉ khoảng 1000 K.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong vòng 50 triệu năm, <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Nhiệt độ">nhiệt độ</a> và <a href="/wiki/%C3%81p_su%E1%BA%A5t" title="Áp suất">áp suất</a> trong <a href="/wiki/L%C3%B5i_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Lõi Mặt Trời">lõi Mặt Trời</a> trở nên rất lớn, đủ để kích hoạt <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a> <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Phản ứng tổng hợp hạt nhân">phản ứng nhiệt hạch</a>, tạo ra nguồn <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_n%C4%83ng" title="Nội năng">nội năng</a> cưỡng lại sự <a href="/wiki/Suy_s%E1%BB%A5p_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Suy sụp hấp dẫn">suy sụp hấp dẫn</a> cho đến khi đạt tới trạng thái <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_th%E1%BB%A7y_t%C4%A9nh" title="Cân bằng thủy tĩnh">cân bằng thủy tĩnh</a>.<sup id="cite_ref-Yi2001_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Yi2001-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự kiện này đánh dấu việc Mặt Trời bước vào giai đoạn quan trọng nhất trong vòng đời của nó, được gọi là "dãy chính", kéo dài tới tận ngày nay. Đặc trưng chủ yếu của các sao ở chuỗi chính là năng lượng sao lấy từ phản ứng nhiệt hạch tổng hợp heli từ hydro.<sup id="cite_ref-sequence_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-sequence-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sự_hình_thành_các_hành_tinh"><span id="S.E1.BB.B1_h.C3.ACnh_th.C3.A0nh_c.C3.A1c_h.C3.A0nh_tinh"></span>Sự hình thành các hành tinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Sự hình thành các hành tinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự hình thành các hành tinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các hành tinh khác nhau được tạo ra từ tinh vân Mặt Trời, đám mây bụi khí dạng đĩa còn lại sau khi Mặt Trời hình thành.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phương thức hình thành hành tinh được giới <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">khoa học</a> chấp nhận hiện nay là sự <i><a href="/wiki/B%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Bồi tụ (thiên văn học)">bồi tụ</a></i> (<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Accretion_(astrophysics)" class="extiw" title="en:Accretion (astrophysics)">accretion</a></i>), trong đó các hành tinh khởi đầu từ những hạt bụi quay xung quanh tiền sao. Do va đập vào nhau, các hạt này gắn kết thành những khối đường kính lên tới 200 mét, và đến lượt mình các khối này va đập tạo thành những vật thể lớn hơn (<i>planetesimal</i> tức <i><a href="/wiki/Vi_th%E1%BB%83_h%C3%A0nh_tinh" title="Vi thể hành tinh">vi thể hành tinh</a></i>) lớn chừng 10 km.<sup id="cite_ref-Goldreich1973_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Goldreich1973-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vật thể này tiếp tục lớn dần thông qua va chạm, với tốc độ cỡ vài cm mỗi năm trong khoảng vài triệu năm sau đó.<sup id="cite_ref-Goldreich1973_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-Goldreich1973-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Phía trong Hệ Mặt Trời, khu vực trong vòng 4 AU từ tâm hệ, quá ấm cho những <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Phân tử">phân tử</a> dễ bay hơi như <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước">nước</a> và <a href="/wiki/Methan" title="Methan">methan</a> ngưng tụ, do đó các vi thể hành tinh sinh ra ở đây chỉ có thể tạo ra từ những <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ch%E1%BA%A5t" title="Hợp chất">hợp chất</a> có <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83m_n%C3%B3ng_ch%E1%BA%A3y" class="mw-redirect" title="Điểm nóng chảy">điểm nóng chảy</a> cao, như các kim loại <a href="/wiki/S%E1%BA%AFt" title="Sắt">sắt</a>, <a href="/wiki/Nickel" title="Nickel">nickel</a>, và <a href="/wiki/Nh%C3%B4m" title="Nhôm">nhôm</a> cùng những dạng đá <a href="/wiki/Silicat" title="Silicat">silicat</a>. Những vật thể rắn này sẽ trở thành các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_ki%E1%BB%83u_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Hành tinh kiểu Trái Đất">hành tinh đất đá</a> (<a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Sao Thủy">Sao Thủy</a>, <a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a>, Trái Đất, và <a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hỏa</a>). Các hợp chất này rất hiếm trong <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Vũ trụ">vũ trụ</a>, chỉ chiếm 0,6% khối lượng tinh vân, cho nên các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_%C4%91%E1%BA%A5t_%C4%91%C3%A1" title="Hành tinh đất đá">hành tinh đất đá</a> không thể phát triển lớn được.<sup id="cite_ref-Arizona_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-Arizona-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vật thể phôi thai (tức tiền hành tinh) của các hành tinh đất đá lớn lên cỡ 0,05 <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khối lượng Trái Đất">khối lượng Trái Đất</a> (M<sub>⊕</sub>) và ngừng tích tụ vật chất khoảng 100 000 năm sau khi Mặt Trời hình thành; những sự va chạm và kết hợp sau đó giữa các vật thể kích thước hành tinh cho phép chúng lớn lên thành kích thước hiện tại.<sup id="cite_ref-sciam_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Khi các hành tinh đất đá hình thành, chúng vẫn ngập chìm trong đĩa khí bụi. <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_kh%C3%AD" title="Chất khí">Chất khí</a> chịu ảnh hưởng của áp suất và không quay quanh Mặt Trời nhanh bằng các hành tinh. Sức cản sinh ra giữa chúng gây nên một sự truyền mô men động lượng, khiến cho các hành tinh dần dần dịch chuyển vào các quỹ đạo mới. Các mô hình cho thấy sự thay đổi nhiệt độ trong đĩa chi phối tốc độ dịch chuyển, với xu hướng tổng thể là các hành tinh phía trong dịch chuyển về phía trong khi các đĩa tiêu tán đi cho tới khi hình thành quỹ đạo ổn định như ngày nay.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_kh%C3%AD_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh khí khổng lồ">hành tinh khí khổng lồ</a> (<a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Sao Mộc</a>, <a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%95" title="Sao Thổ">Sao Thổ</a>, <a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a>, và <a href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a>) hình thành phía ngoài "<a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%91%C3%B3ng_b%C4%83ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường đóng băng (trang không tồn tại)">đường đóng băng</a>" (<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Frost_line" class="extiw" title="en:Frost line">frost line</a></i>), điểm giữa quỹ đạo của Sao Hỏa và Sao Mộc nơi <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t" title="Vật chất">vật chất</a> có nhiệt độ đủ thấp để cho các hợp chất dễ <a href="/wiki/Bay_h%C6%A1i" title="Bay hơi">bay hơi</a> nằm ở <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_r%E1%BA%AFn" title="Chất rắn">thể rắn</a>. <a href="/wiki/B%C4%83ng" title="Băng">Băng</a> hình thành nên các hành tinh kiểu Sao Mộc dồi dào hơn nhiều <a href="/wiki/Kim_lo%E1%BA%A1i" title="Kim loại">kim loại</a> hay silicat, khiến cho các hành tinh này đủ lớn để bắt giữ được hydro và heli, những nguyên tố nhẹ nhất và phổ biến nhất.<sup id="cite_ref-Arizona_9-4" class="reference"><a href="#cite_note-Arizona-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vi thể hành tinh phía ngoài đường đóng băng kết tụ lên tới 4 M<sub>⊕</sub> trong khoảng 3 triệu năm.<sup id="cite_ref-sciam_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngày nay, bốn hành tinh khí khổng lồ, với tổng khối lượng bằng 445,6 M<sub>⊕</sub>, chiếm khoảng 99% tổng <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Khối lượng">khối lượng</a> các <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83" class="mw-redirect" title="Vật thể">vật thể</a> quay quanh Mặt Trời. Các nhà lý thuyết tin rằng không phải ngẫu nhiên mà Sao Mộc nằm vừa sát bên ngoài đường đóng băng. Bởi đường đóng băng tích tụ một lượng lớn nước bay hơi từ các vật liệu đóng băng rơi vào phía trong, nó tạo nên một vùng áp suất thấp tăng vận tốc quay của các hạt bụi và giảm chuyển động hướng tâm của chúng, trên thực tế, đường đóng băng đóng vai trò như một rào chắn khiến cho vật chất tích tụ nhanh chóng ở khoảng cách khoảng 5 AU tính từ tâm hệ. Khối lượng vật liệu này lớn dần thành một tiền hành tinh nặng 10 M<sub>⊕</sub>, sau đó phát triển nhanh chóng bằng cách hút lấy hydro từ đĩa khí bao quanh, đạt 150 M<sub>⊕</sub> chỉ trong khoảng 1 nghìn năm và cuối cùng từ từ lớn lên cho tới khi trở thành Sao Mộc như hiện nay với khối lượng 318 M<sub>⊕</sub>. Sao Thổ có khối lượng nhỏ hơn nhiều đơn giản bởi vì nó hình thành vài triệu năm sau Sao Mộc, do đó còn lại ít khí cho nó <a href="/wiki/H%E1%BA%A5p_th%E1%BB%A5" title="Hấp thụ">hấp thụ</a> hơn.<sup id="cite_ref-sciam_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các ngôi sao T Tauri như Mặt Trời khi trẻ có <a href="/wiki/Gi%C3%B3_sao" title="Gió sao">gió sao</a> mạnh hơn nhiều những sao già, ổn định. Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương có lẽ hình thành muộn hơn Sao Mộc và Sao Thổ, khi các đợt <a href="/wiki/Gi%C3%B3_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Gió Mặt Trời">gió Mặt Trời</a> mạnh thổi bay phần lớn đĩa khí bao quanh nó. Kết quả là các hành tinh này tích tụ được rất ít hydro và heli, chỉ cỡ 1 M<sub>⊕</sub> mỗi hành tinh. Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương đôi khi được gọi là các "nhân thất bại".<sup id="cite_ref-thommes_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-thommes-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vấn đề chính đối với các lý thuyết hình thành hành tinh này là khoảng thời gian hình thành chúng. Ở các vị trí như hiện nay sẽ cần hàng trăm triệu năm để cho nhân của chúng hình thành. Điều này bất hợp lý và nó có nghĩa là Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương hẳn phải hình thành gần với Mặt Trời hơn-ở gần thậm chí là ở giữa Sao Mộc và Sao Thổ-và sau đó dịch chuyển ra phía ngoài (xem mục <a href="#Dịch_chuyển_hành_tinh">Dịch chuyển hành tinh</a> phía dưới).<sup id="cite_ref-thommes_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-thommes-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Levison2007_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chuyển động của <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_nguy%C3%AAn_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Kỷ nguyên (thiên văn học)">kỷ nguyên</a> các vi thể hành tinh không phải luôn luôn hướng tâm vào Mặt Trời; những mẫu vật mà <a href="/wiki/Stardust_(t%C3%A0u_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5)" title="Stardust (tàu vũ trụ)">Stardust</a> thu thập được từ <a href="/w/index.php?title=Sao_ch%E1%BB%95i_Wild_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao chổi Wild 2 (trang không tồn tại)">Sao chổi Wild 2</a> cho thấy rằng vật liệu từ giai đoạn hình thành ban đầu của Hệ Mặt Trời dịch chuyển từ miền trong ấm hơn tới khu vực vành đai Kuiper.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau khoảng từ 3 tới 10 triệu năm,<sup id="cite_ref-sciam_29-3" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> gió Mặt Trời dọn dẹp hết khí và bụi trong đĩa tiền hành tinh, thổi chúng vào không gian liên sao, chấm dứt sự phát triển của các hành tinh mới.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Những_phát_triển_về_sau"><span id="Nh.E1.BB.AFng_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n_v.E1.BB.81_sau"></span>Những phát triển về sau</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Những phát triển về sau”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Những phát triển về sau"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg/200px-Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg/300px-Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg/400px-Artist%27s_concept_of_collision_at_HD_172555.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2400" /></a><figcaption>Minh họa <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_v%E1%BB%A5_va_ch%E1%BA%A1m_l%E1%BB%9Bn" title="Giả thuyết vụ va chạm lớn">vụ va chạm lớn</a>, được cho là đã hình thành nên Mặt Trăng.</figcaption></figure> <p>Ban đầu người ta cho rằng các hành tinh đã hình thành gần <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Quỹ đạo">quỹ đạo</a> hiện tại của chúng. Tuy nhiên quan điểm này đã thay đổi mạnh mẽ trong những năm cuối thế kỉ 20 và đầu thế kỉ 21. Hiện nay, người ta tin là Hệ Mặt Trời trông rất khác với hình dạng ban đầu của nó: một số vật thể nặng ít nhất cỡ Sao Thủy từng hiện diện trong miền trong Hệ Mặt Trời, miền ngoài thì từng nhỏ hơn nhiều ngày nay, và vành đai Kuiper từng gần Mặt Trời hơn nhiều.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_hành_tinh_đá"><span id="C.C3.A1c_h.C3.A0nh_tinh_.C4.91.C3.A1"></span>Các hành tinh đá</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Các hành tinh đá”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các hành tinh đá"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vào cuối kỷ nguyên hình thành hành tinh, miền trong Hệ Mặt Trời từng có tới 50-100 <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_ph%C3%B4i_thai" class="mw-redirect" title="Hành tinh phôi thai">hành tinh phôi thai</a> kích thước cỡ từ <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" title="Mặt Trăng">Mặt Trăng</a> tới Sao Hỏa.<sup id="cite_ref-Petit2001_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Petit2001-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Kominami_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kominami-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự lớn lên có thể xảy ra được là nhờ các vật thể va đập và hợp nhất kéo dài ít hơn 100 triệu năm. Các vật thể này tương tác hấp dẫn với nhau, kéo quỹ đạo lại gần nhau và va đập để lớn lên thành 4 hành tinh đất đá mà chúng ta biết ngày nay.<sup id="cite_ref-sciam_29-4" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một cú va đập lớn như vậy có thể đã hình thành nên Mặt Trăng (xem mục <a href="#Mặt_Trăng">Mặt Trăng</a> ở dưới), trong khi một cú khác đã tách mất lớp vỏ của Sao Thủy trẻ tuổi.<sup id="cite_ref-Solomon2003_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Solomon2003-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một vấn đề vẫn chưa được giải quyết trong mô hình này là nó không thể giải thích được làm thế nào các quỹ đạo ban đầu của các <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh_%C4%91%E1%BA%A5t_%C4%91%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiền hành tinh đất đá (trang không tồn tại)">tiền hành tinh đất đá</a>, cần phải có <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_l%E1%BB%87ch_t%C3%A2m_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Độ lệch tâm quỹ đạo">độ lệch tâm</a> rất cao để va chạm với nhau, lại trở thành những quỹ đạo gần tròn và ổn định như ngày nay.<sup id="cite_ref-Petit2001_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-Petit2001-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một giả thuyết cho cái gọi là "trút bỏ độ lệch tâm" này là kết quả của việc các hành tinh đất đá hình thành trong một đĩa khí chưa bị Mặt Trời đẩy đi. "<a href="/w/index.php?title=Ma_s%C3%A1t_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma sát hấp dẫn (trang không tồn tại)">Ma sát hấp dẫn</a>" (<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Gravitational_drag" class="extiw" title="en:Gravitational drag">gravitational drag</a></i>) của lượng khí tồn lưu này dần dần làm giảm năng lượng của các hành tinh và khiến quỹ đạo của chúng trở nên ổn định.<sup id="cite_ref-Kominami_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kominami-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, nếu như một đĩa khí như vậy từng tồn tại, thì ngay từ đầu nó đã không cho phép các quỹ đạo lệch tâm xuất hiện.<sup id="cite_ref-sciam_29-5" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một giả thuyết khác là ma sát hấp dẫn không xảy ra giữa các hành tinh và khí tồn lưu mà là giữa hành tinh với các vật thể nhỏ chưa bị hấp thụ còn lại. Khi các vật thể lớn di chuyển giữa một đám những vật thể nhỏ hơn, các vật thể nhỏ này bị hút bởi hấp dẫn của các vật thể lớn, tạo nên một vùng có <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_ri%C3%AAng" title="Khối lượng riêng">mật độ</a> cao hơn, hay một "vệt đuôi hấp dẫn" (giống như vệt sóng ở đuôi tàu thủy) trên đường đi của vật thể lớn. Hấp dẫn ngày càng tăng ở vệt đuôi làm cho vật thể lớn hơn chậm lại và đi vào một quỹ đạo đều đặn hơn.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vành_đai_tiểu_hành_tinh"><span id="V.C3.A0nh_.C4.91ai_ti.E1.BB.83u_h.C3.A0nh_tinh"></span>Vành đai tiểu hành tinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Vành đai tiểu hành tinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Vành đai tiểu hành tinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rìa ngoài của vùng hành tinh đá, trong khoảng từ 2 tới 4 AU, tới Mặt Trời, được gọi là <a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" title="Vành đai tiểu hành tinh">vành đai tiểu hành tinh</a>. Vành đai này ban đầu chứa đủ vật chất để hình thành 2-3 hành tinh cỡ Trái Đất, và thực sự có rất nhiều vi thể hành tinh hình thành ở đây. Cũng như ở phía trong, các vi thể hành tinh này kết tụ thành cỡ 20–30 hành tinh phôi thai có kích thước từ cỡ Mặt Trăng tới Sao Hỏa;<sup id="cite_ref-Bottke2005_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bottke2005-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> tuy nhiên, do ở gần Sao Mộc cho nên sau khi <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh khổng lồ">hành tinh khổng lồ</a> này hình thành, tức khoảng 3 triệu năm sau khi Mặt Trời xuất hiện, khu vực này chịu tác động mạnh mẽ.<sup id="cite_ref-Petit2001_37-2" class="reference"><a href="#cite_note-Petit2001-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C6%B0%E1%BB%9Fng_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Cộng hưởng quỹ đạo">Cộng hưởng quỹ đạo</a> với Sao Mộc và Sao Thổ đặc biệt mạnh ở vành đai tiêu hành tinh, và tương tác hấp dẫn với những phôi thai nặng hơn đã phân tán rất nhiều vi thể hành tinh vào các miền cộng hưởng này. Lực hấp dẫn của Sao Mộc làm tăng <a href="/wiki/V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c" title="Vận tốc">vận tốc</a> các vật thể trong miền cộng hưởng, khiến chúng vỡ vụn ra sau các va chạm thay vì dính vào và hợp nhất.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Khi Sao Mộc dịch chuyển vào phía trong sau khi hình thành (xem mục <a class="mw-selflink-fragment" href="#Dịch_chuyển_hành_tinh">Dịch chuyển hành tinh</a> ở dưới), sự cộng hưởng quét qua vành đai tiểu hành tinh, kích thích các vật thể trong vùng này gia tăng vận tốc tương đối với nhau.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tác động kết hợp của cộng hưởng và các hành tinh phôi thai hoặc phân tán các vi thể hành tinh ra khỏi đĩa hoặc tăng cường <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_nghi%C3%AAng_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Độ nghiêng quỹ đạo">độ nghiêng quỹ đạo</a> và độ lệch tâm quỹ đạo của chúng.<sup id="cite_ref-Bottke2005_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bottke2005-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-OBrien2007_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-OBrien2007-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chính một số phôi thai hành tinh lớn bị Sao Mộc đẩy ra, trong khi số khác có thể đã dịch chuyển vào phía trong hệ và đóng vai trò trong giai đoạn kết tụ cuối cùng của các hành tinh đất đá.<sup id="cite_ref-Bottke2005_41-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bottke2005-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Raymond2007_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Raymond2007-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong giai đoạn tiêu biến này, vành đai tiểu hành tinh mất đi hầu hết khối lượng ban đầu của nó, chỉ còn chừng dưới 1% <a href="/wiki/M%E2%8A%95" class="mw-redirect" title="M⊕">M<sub>⊕</sub></a>, chủ yếu chứa các vi thể hành tinh nhỏ.<sup id="cite_ref-OBrien2007_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-OBrien2007-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một giai đoạn tiêu biến thứ hai đã xảy ra sau khi Sao Mộc và Sao Thổ bước vào một giai đoạn cộng hưởng quỹ đạo 2:1 tạm thời, khiến chúng giảm khối lượng 10–20 lần, chỉ còn khoảng 1/2,000 khối lượng Trái Đất như ngày nay.<sup id="cite_ref-Krasinsky2002_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Krasinsky2002-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Thời kỳ các vụ va chạm lớn ở miền trong Hệ Mặt Trời có thể đã đóng một vai trò hình thành nên lượng nước ngày nay trên Trái Đất (~6×10<sup>21</sup> kg) từ các vành đai tiểu hành tinh sơ khai. Nước quá dễ bay hơi để có mặt vào lúc hình thành Trái Đất và hẳn phải tới hành tinh này từ các miền lạnh hơn, xa hơn của Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Hsieh2006_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hsieh2006-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nước có lẽ đã đến từ những phôi thai hành tinh và các vi thể hành tinh bị Sao Mộc ném văng ra khỏi vành đai tiểu hành tinh.<sup id="cite_ref-Raymond2007_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-Raymond2007-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 2006 người ta phát hiện một quần thể các <a href="/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i_v%C3%A0nh_%C4%91ai_ch%C3%ADnh" title="Sao chổi vành đai chính">sao chổi vành đai chính</a>, đây cũng có thể là một nguồn gốc khác của nước trên Trái Đất.<sup id="cite_ref-Hsieh2006_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hsieh2006-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi đó, các sao chổi từ vành đai Kuiber hoặc các vùng xa hơn nhiều nhất chỉ có thể đem lại 6% lượng nước cho Trái Đất.<sup id="cite_ref-Gomes_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Giả thuyết <a href="/w/index.php?title=Panspermia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panspermia (trang không tồn tại)">panspermia</a> cho rằng bản thân sự sống có lẽ đã tới Trái Đất theo cách này, tuy nhiên ít người tán thành nó.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dịch_chuyển_hành_tinh"><span id="D.E1.BB.8Bch_chuy.E1.BB.83n_h.C3.A0nh_tinh"></span>Dịch chuyển hành tinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Dịch chuyển hành tinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Dịch chuyển hành tinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Theo giả thuyết tinh vân, hai hành tinh phía ngoài nằm "sai vị trí". Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương (gọi là những <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_b%C4%83ng_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh băng khổng lồ">hành tinh băng khổng lồ</a>) tồn tại ở một khu vực mà <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99" class="mw-disambig" title="Mật độ">mật độ</a> <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n" title="Tinh vân">tinh vân</a> suy giảm và chu kỳ quỹ đạo dài hơn khiến cho sự hình thành chúng khó mà xảy ra.<sup id="cite_ref-Taylor2001_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taylor2001-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thay vì thế hai hành tinh này được cho là đã hình thành trong các quỹ đạo gần Sao Mộc và Sao Thổ (gọi là những hành tinh khí khổng lồ), nơi có nhiều vật chất hơn, và đã dịch chuyển ra phía ngoài tới vị trí ngày nay trong hàng trăm triệu năm.<sup id="cite_ref-thommes_31-2" class="reference"><a href="#cite_note-thommes-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lhborbits.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Lhborbits.png/400px-Lhborbits.png" decoding="async" width="400" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Lhborbits.png/600px-Lhborbits.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Lhborbits.png/800px-Lhborbits.png 2x" data-file-width="1360" data-file-height="454" /></a><figcaption>Mô phỏng các hành tinh phía ngoài và vành đai Kuiper: a, Trước <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Cộng hưởng">cộng hưởng</a> Sao Mộc/Sao Thổ 2:1 b) Phân tán vật thể vành đai Kuiper vào Hệ Mặt Trời sau khi Sao Hải Vương dịch chuyển quỹ đạo c) Sau khi Sao Mộc tước đi các vật thể vành đai Kuiper.<sup id="cite_ref-Gomes_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Sự dịch chuyển của các hành tinh phía ngoài cũng cần thiết để xét đến sự tồn tại và tính chất của các khu vực ngoài cùng Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_b%C3%AAn_ngo%C3%A0i_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương">Bên ngoài Sao Hải Vương</a>, Hệ Mặt Trời tiếp nối bằng Vành đai Kuiper, <a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" title="Đĩa phân tán">Đĩa phân tán</a>, và <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Oort" title="Đám mây Oort">Đám mây Oort</a>, ba quần thể các vật thể đóng băng nhỏ nơi sinh ra hầu hết những sao chổi quan sát được. Ở <a href="/wiki/Kho%E1%BA%A3ng_c%C3%A1ch" title="Khoảng cách">khoảng cách</a> tới Mặt Trời này, sự bồi tụ quá chậm để cho các hành tinh có thể tạo thành trước khi tinh vân Mặt Trời <a href="/wiki/Khu%E1%BA%BFch_t%C3%A1n" title="Khuếch tán">khuếch tán</a>, và do đó các đĩa ban đầu không đủ mật độ khối lượng để kết tụ lại thành hành tinh.<sup id="cite_ref-Taylor2001_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taylor2001-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vành đai Kuiper nằm trong khoảng từ 30 tới 55 AU từ Mặt Trời, trong khi các đĩa phân tán mở rộng ra tới trên 100 AU,<sup id="cite_ref-Levison2007_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và đám mây Oort ở rất xa, bắt đầu từ khoảng cách 50 000 AU.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên ban đầu vành đai Kuiper từng đặc hơn và gần Mặt Trời hơn nhiều, với rìa ngoài xấp xỉ 30 AU. Rìa trong của nó có thể chỉ ngay ngoài quỹ đạo của Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương, vốn cũng gần Mặt Trời hơn nhiều hơn khi mới hình thành (rất có thể trong khoảng 15-20 AU) và ở vị trí hoán đảo, tức là Sao Thiên Vương khi đó xa Mặt Trời hơn là Sao Hải Vương.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-3" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Gomes_50-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau khi hình thành Hệ Mặt Trời, quỹ đạo của tất cả các hành tinh khổng lồ tiếp tục thay đổi từ từ do tương tác với một lượng lớn các vi thể hành tinh còn lại. Sau khoảng 500-600 triệu năm (tức khoảng 4 tỉ năm trước) Sao Mộc và Sao Thổ rơi vào hiện tượng cộng hưởng 2:1: <a href="/wiki/Chu_k%E1%BB%B3" title="Chu kỳ">chu kỳ</a> quỹ đạo Sao Mộc dài gấp đúng 2 lần chu kỳ quỹ đạo Sao Thổ.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-4" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự cộng hưởng này tạo ra một cú đẩy hấp dẫn lên các hành tinh phía ngoài, khiến cho Sao Hải Vương băng vượt qua Sao Thiên Vương và rơi vào vành đai Kuiper cổ đại. Các hành tinh phân tán phần lớn các vật thể nhỏ đóng băng vào phía trong, trong khi chính chúng di chuyển ra phía ngoài.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-5" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Quá trình này tiếp tục cho tới khi các vi thể hành tinh đi vào trong đủ sâu để tương tác Sao Mộc, hành tinh có hấp dẫn không lồ đẩy chúng vào các quỹ đạo rất lệch tâm hoặc thậm chí đẩy văng chúng ra khỏi Hệ Mặt Trời. Sao Mộc mất một phần năng lượng do quá trình này và dịch chuyển một chút vào phía trong. Những vật thể bị Sao Mộc phân tán vào các quỹ đạo rất lệch tâm tạo nên Đám mây Oort;<sup id="cite_ref-Levison2007_32-6" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> những vật thể bị phân tán ở mức độ thấp hơn do Sao Hải Vương di chuyển tạo nên vành đai Kuiper và đĩa phân tán ngày nay.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-7" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kịch bản này giải thích thành công khối lượng nhỏ hiện tại của vành đai Kuiper và đĩa phân tán. Một số vật thể bị phân tán, bao gồm <a href="/wiki/Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Diêm Vương">Sao Diêm Vương</a>, gắn vào quỹ đạo Sao Hải Vương, khiến chúng rơi vào cộng hưởng chuyển động trung bình.<sup id="cite_ref-Malhorta1995_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-Malhorta1995-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cuối cùng, <a href="/wiki/Ma_s%C3%A1t" title="Ma sát">ma sát</a> bên trong đĩa vi thể hành tinh khiến quỹ đạo của Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương trở lại dạng tròn.<sup id="cite_ref-Levison2007_32-8" class="reference"><a href="#cite_note-Levison2007-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-fogg_nelson_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-fogg_nelson-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trái với các hành tinh phía ngoài, các hành tinh phía trong không dịch chuyển đáng kể qua các thời đại của Hệ Mặt Trời, bởi vì quỹ đạo của chúng không chịu ảnh hưởng lớn kể từ sau thời kỳ các <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_v%E1%BB%A5_va_ch%E1%BA%A1m_l%E1%BB%9Bn" title="Giả thuyết vụ va chạm lớn">vụ va chạm lớn</a>.<sup id="cite_ref-sciam_29-6" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một câu hỏi khác là tại sao Sao Hỏa lại quá nhỏ so với Trái Đất. Một nghiên cứu công bố tháng 6 năm 2011 đề xuất rằng Sao Mộc đã dịch chuyển phía trong tới 1,5 AU, và khi Sao Thổ hình thành, Sao Mộc dịch chuyển trở lại vị trí ngày nay. Do đó Sao Mộc đã hấp thụ phần lớn lượng vật chất đáng ra Sao Hỏa có thể có để lớn lên. Các mô phỏng tương tự cũng tái tạo được các đặc tính của vành đai tiểu hành tinh hiện nay, với các tiểu hành tinh khô và các vật thể chứa nhiều nước tương tự như <a href="/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i" title="Sao chổi">sao chổi</a>.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_đợt_bắn_phá_sau_này"><span id="C.C3.A1c_.C4.91.E1.BB.A3t_b.E1.BA.AFn_ph.C3.A1_sau_n.C3.A0y"></span>Các đợt bắn phá sau này</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Các đợt bắn phá sau này”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các đợt bắn phá sau này"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Barringer_Meteor_Crater,_Arizona.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg/220px-Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg/330px-Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg/440px-Barringer_Meteor_Crater%2C_Arizona.jpg 2x" data-file-width="1036" data-file-height="629" /></a><figcaption>Hố thiên thạch Barringer ở bang <a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a>, <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>. Tạo nên cách đây 50.000 năm do một <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BA%A1ch" title="Thiên thạch">thiên thạch</a> đường kính chỉ 50m, nó là lời nhắc nhở khắc nghiệt rằng sự bồi tụ của Hệ Mặt Trời chưa hoàn toàn kết thúc.</figcaption></figure> <p>Sự đổ vỡ hấp dẫn từ sự dịch chuyển các hành tinh phái ngoài có lẽ đã đẩy một số lượng lớn các tiểu hành tinh vào miền trong Hệ Mặt Trời, làm tiêu biến dữ dội vành đai ban đầu cho đến khi nó đạt khối lượng cực kì nhỏ ngày nay.<sup id="cite_ref-OBrien2007_44-2" class="reference"><a href="#cite_note-OBrien2007-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự kiện này có thể đã kích hoạt thời kỳ <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%AFn_ph%C3%A1_m%E1%BA%A1nh_cu%E1%BB%91i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bắn phá mạnh cuối (trang không tồn tại)">Bắn phá mạnh cuối</a> (<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Late_Heavy_Bombardment" class="extiw" title="en:Late Heavy Bombardment">Late Heavy Bombardment</a></i>) xảy ra khoảng 4 tỷ năm trước.<sup id="cite_ref-Gomes_50-3" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-shuffle_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-shuffle-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thời kỳ bắn phá này kéo dài vài trăm triệu năm và nó thể hiện rõ ràng với các hố thiên thạch vẫn còn thấy rõ trên các thiên thể hủy diệt về mặt địa chất của miền trong Hệ Mặt Trời như Sao Thủy và Mặt Trăng.<sup id="cite_ref-Gomes_50-4" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những bằng chứng cổ nhất mà người ta biết đến về <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Sự sống">sự sống trên Trái Đất</a> có niên đại 3,8 tỷ năm- nghĩa là hầu như ngay sau khi thời kỳ Bắn phá mạnh cuối chấm dứt.<sup id="cite_ref-life_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-life-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các vụ va chạm là một phần thường trực (dù gần đây không thường xuyên) trong sự tiến hóa của Hệ Mặt Trời. Chúng tiếp tục xảy ra mà những bằng chứng rõ rệt là vụ va chạm của <a href="/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i_Shoemaker%E2%80%93Levy_9" class="mw-redirect" title="Sao chổi Shoemaker–Levy 9">Sao chổi Shoemaker–Levy 9</a> với Sao Mộc năm 1994, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_va_ch%E1%BA%A1m_Sao_M%E1%BB%99c_2009&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện va chạm Sao Mộc 2009 (trang không tồn tại)">sự kiện va chạm Sao Mộc 2009</a>, <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Tunguska" title="Sự kiện Tunguska">sự kiện Tunguska</a>, <a href="/wiki/Sao_b%C4%83ng_Chelyabinsk" class="mw-redirect" title="Sao băng Chelyabinsk">Sao băng Chelyabinsk</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%91_thi%C3%AAn_th%E1%BA%A1ch_Barringer" title="Hố thiên thạch Barringer">Hố thiên thạch Barringer</a> ở Arizona. Quá trình bồi tụ, do đó, chưa hoàn thành, và vẫn đặt ra một đe dọa lớn cho tồn vong của sự sống trên Trái Đất.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Agnor2006_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-Agnor2006-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong quá trình <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a> của Hệ Mặt Trời, các sao chổi bị đẩy ra ngoài miền trong Hệ Mặt Trời bởi hấp dẫn của các hành tinh khổng lồ, và đi tới hàng nghìn AU phía ngoài để tạo nên Đám mây Oort, một đám những <a href="/wiki/H%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_sao_ch%E1%BB%95i" title="Hạt nhân sao chổi">nhân sao chổi</a> rìa xa nhất của tầm hút hấp dẫn của Mặt Trời. Cuối cùng, sau khoảng 800 triệu năm, sự đổ vỡ hấp dẫn do <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thủy triều thiên hà">thủy triều thiên hà</a>, các ngôi sao băng qua và các đám mây phân tử khổng lồ bắt đầu tiêu trừ đám mây, tung những sao chổi đi vào miền trong Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Morbidelli2006_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-Morbidelli2006-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">Sự tiến hóa</a> của miền ngoài Hệ Mặt Trời dường như cũng chịu ảnh hưởng của <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BA%BFt_kh%C3%B4ng_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời tiết không gian (trang không tồn tại)">thời tiết không gian</a> từ gió Mặt Trời, các <a href="/w/index.php?title=Vi_thi%C3%AAn_th%E1%BA%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi thiên thạch (trang không tồn tại)">vi thiên thạch</a>, và các thành phần trung hòa trong <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao" title="Môi trường liên sao">môi trường liên sao</a>.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sự tiến hóa của vành đai tiểu hành tinh sau thời kỳ Bắn phá mạnh cuối chủ yếu bị chi phối bởi các vụ va chạm.<sup id="cite_ref-Bottke2005b_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bottke2005b-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vật thể khối lượng lớn có đủ hấp dẫn để giữ lại bất kỳ lượng vật chất nào bắn ra bởi một vụ chạm mạnh. Trong vành đai tiểu hành tinh thì không như vậy. Kết quả là, nhiều hành tinh lớn hơn bị vỡ tách ra, và đôi khi những vật thể mới tạo nên từ tàn dư của những vụ va chạm ít kịch liệt hơn.<sup id="cite_ref-Bottke2005b_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bottke2005b-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vệ tinh xung quanh tiểu hành tinh ngày này chỉ có thể giải thích như là những sản phẩm gắn kết các vật liệu tách ra khỏi thiên thể gốc mà không có đủ năng lượng để thoát hẳn ra khỏi hấp dẫn của nó.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mặt_trăng"><span id="M.E1.BA.B7t_tr.C4.83ng"></span>Mặt trăng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Mặt trăng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Mặt trăng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_v%E1%BB%A5_va_ch%E1%BA%A1m_l%E1%BB%9Bn" title="Giả thuyết vụ va chạm lớn">Giả thuyết vụ va chạm lớn</a></div> <p>Các mặt trăng xuất hiện xung quanh hầu hết các hành tinh và các thiên thể khác của Hệ Mặt Trời. Các vệ tinh tự nhiên này sinh ra từ một trong ba cơ chế sau: </p> <ul><li>Cùng tạo thành từ một đĩa tiền hành tinh (chỉ trong trường hợp các hành tinh khí khổng lồ);</li> <li>Hình thành từ các mảnh vỡ va chạm (với điều kiện xảy ra va chạm đủ mạnh ở một góc nông); và</li> <li>Bắt được một vật thể bay ngang qua đó</li></ul> <p>Sao Mộc và Sao Thổ có một vài mặt trăng rất lớn, như <a href="/wiki/Io_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Io (vệ tinh)">Io</a>, <a href="/wiki/Europa_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Europa (vệ tinh)">Europa</a>, <a href="/wiki/Ganymede_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Ganymede (vệ tinh)">Ganymede</a> và <a href="/wiki/Titan_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Titan (vệ tinh)">Titan</a>, có lẽ bắt nguồn từ các đĩa khí xoay quanh các hành tinh khổng lồ này không khác gì các hành tinh sinh ra từ đĩa khí xung quanh Mặt Trời.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nguồn gốc này có thể suy đoán từ kích thước lớn của các mặt trăng và khoảng cách gần với các hành tinh tương ứng. Những đặc điểm như vậy không thể quy cho việc bắt giữ, trong khi bản chất khí của hành tinh khổng lồ này khiến chúng cho không thể nào tạo ra vệ tinh từ 'mảnh vỡ' va chạm. Các mặt trăng phía ngoài của các hành tinh khí khổng lồ có xu hướng nhỏ và <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_l%E1%BB%87ch_t%C3%A2m" class="mw-redirect" title="Quỹ đạo lệch tâm">quỹ đạo lệch tâm</a> với độ nghiêng quỹ đạo bất thường; đây là những đặc trưng của các vật thể bị bắt giữ.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hầu hết các mặt trăng như vậy quay theo hướng ngược với hành tinh nó phụ thuộc. Mặt trăng bất thường lớn nhất là <a href="/wiki/Triton_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Triton (vệ tinh)">Triton</a> của Sao Hải Vương, được cho là một vật thể vành đai Kuiper bị bắt.<sup id="cite_ref-Agnor2006_63-1" class="reference"><a href="#cite_note-Agnor2006-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các mặt trăng của những thiên thể rắn được tạo ra cả bởi va chạm và bắt giữ. Hai <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hỏa">mặt trăng nhỏ của Sao Hỏa</a>, <a href="/wiki/Deimos_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Deimos (vệ tinh)">Deimos</a> và <a href="/wiki/Phobos_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Phobos (vệ tinh)">Phobos</a>, có lẽ là những tiểu hành tinh bị bắt giữ.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998118–120_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998118–120-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặt Trăng của Trái Đất được cho là hình thành của một vụ va chạm xiên duy nhất.<sup id="cite_ref-Canup2005_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-Canup2005-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Thiên thể">Thiên thể</a> va chạm vào Trái Đất đó hẳn phải có khối lượng tương đương với Sao Hỏa, và vụ va chạm có lẽ đã xảy ra gần cuối thời kỳ các vụ va chạm lớn. Vụ va chạm đã làm bật văng ra quỹ đạo một phần vỏ của thiên thể va chạm, về sau tụ lại thành Mặt Trăng.<sup id="cite_ref-Canup2005_72-1" class="reference"><a href="#cite_note-Canup2005-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự kiện đó có lẽ là vụ va chạm cuối cùng trong một loạt các vụ hợp nhất tạo nên Trái Đất như ngày nay. Người ta còn phỏng đoán thêm rằng thiên thể kích cỡ Sao Hỏa đó đã có thể tạo nên một trong các <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83m_Lagrange" title="Điểm Lagrange">điểm Lagrange</a> bền của Mặt Trời-Trái Đất (<a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83m_Lagrange#L4_và_L5" title="Điểm Lagrange">L<sub>4</sub></a> hoặc <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83m_Lagrange#L4_và_L5" title="Điểm Lagrange">L<sub>5</sub></a>) và trôi dạt khỏi vị trí của nó.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các mặt trăng của thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương là <a href="/wiki/Charon_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Charon (vệ tinh)">Charon</a> của Sao Diêm Vương và <a href="/wiki/Vanth_(v%E1%BB%87_tinh)" class="mw-redirect" title="Vanth (vệ tinh)">Vanth</a> của <a href="/wiki/90482_Orcus" title="90482 Orcus">Orcus</a> cũng có thể đã hình thành từ các vụ va chạm lớn: các hệ Sao Diêm Vương–Charon, Orcus–Vanth và Trái Đất-Mặt Trăng là khác thường trong Hệ Mặt Trời, bởi chúng có khối lượng của vệ tinh lớn hơn 1% thiên thể nó quay quanh.<sup id="cite_ref-impact_Pluto_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-impact_Pluto-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tương_lai"><span id="T.C6.B0.C6.A1ng_lai"></span>Tương lai</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Tương lai”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tương lai"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các nhà thiên văn ước tính rằng Hệ Mặt Trời mà chúng ta biết ngày nay sẽ không thay đổi triệt để cho tới khi Mặt Trời sử dụng hầu hết nhiên liệu hydro trong nhân của nó, bắt đầu sự tiến hóa từ <a href="/wiki/D%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Dãy chính">dãy chính</a> của <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell" title="Biểu đồ Hertzsprung-Russell">biểu đồ Hertzsprung-Russell</a> và bước vào pha sao khổng lồ đỏ. Dù thế, Mặt Trời vẫn tiếp tục tiến hóa cho tới thời điểm đó. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ổn_định_dài_hạn"><span id=".E1.BB.94n_.C4.91.E1.BB.8Bnh_d.C3.A0i_h.E1.BA.A1n"></span>Ổn định dài hạn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Ổn định dài hạn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ổn định dài hạn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hệ Mặt Trời trong trạng thái <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_h%E1%BB%97n_%C4%91%E1%BB%99n" class="mw-redirect" title="Lý thuyết hỗn độn">hỗn độn</a> xét trên bậc thời gian hàng triệu hoặc hàng tỉ năm,<sup id="cite_ref-laskar94_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-laskar94-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> với các quỹ đạo hành tinh có khả năng thay đổi trong dài hạn. Một ví dụ nổi bật của sự hỗn độn này là hệ Sao Hải Vương-Sao Diêm Vương, nằm trong hiện tượng cộng hưởng 3:2. Mặc dù sự cộng hưởng tự thân nó ổn định, không thể nào tiên đoán được vị trí của Sao Diêm Vương với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_ch%C3%ADnh_x%C3%A1c" title="Độ chính xác">độ chính xác</a> lớn hơn 10-20 triệu năm (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_gian_Lyapunov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời gian Lyapunov (trang không tồn tại)">thời gian Lyapunov</a>) trong tương lai.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một ví dụ khác là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_nghi%C3%AAng_tr%E1%BB%A5c_quay" title="Độ nghiêng trục quay">độ nghiêng trục quay</a> của Trái Đất, do ma sát tăng lên trong <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_v%E1%BB%8F_(%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t)" title="Lớp vỏ (địa chất)">lớp vỏ Trái Đất</a> do tương tác <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u" title="Thủy triều">thủy triều</a> với Mặt Trăng, sẽ trở nên không tính toán được ở một điểm giữa 1,5 tỷ và 3,5 tỷ năm tới.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các quỹ đạo hành tinh hỗn độn trong bậc thời gian dài hơn, với thời gian Lyapunov trong khoảng 2-230 triệu năm nữa.<sup id="cite_ref-hayes07_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-hayes07-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong mọi trường hợp điều này có nghĩa là vị trí của một hành tinh trên quỹ đạo của nó cuối cùng trở nên không thể tiên đoán ở bất kỳ độ xác định nào (nên, chẳng hạn, thời gian <a href="/wiki/M%C3%B9a_%C4%91%C3%B4ng" title="Mùa đông">mùa đông</a> và <a href="/wiki/M%C3%B9a_h%E1%BA%A1" class="mw-redirect" title="Mùa hạ">mùa hè</a> trở nên bất đinh), nhưng trong một số trường hợp bản thân quỹ đạo có thể thay đổi mãnh liệt. Những hỗn độn như vậy biểu hiện mạnh mẽ nhất trong sự thay đổi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_l%E1%BB%87ch_t%C3%A2m_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Độ lệch tâm quỹ đạo">độ lệch tâm</a>, với quỹ đạo vài hành tinh có thể trở nên <a href="/wiki/El%C3%ADp" class="mw-redirect" title="Elíp">êlip</a> hơn hoặc tròn lại đáng kể.<sup id="cite_ref-Stewart1997_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stewart1997-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Xét tổng thể trong vài tỉ năm tới Hệ Mặt Trời là ổn định theo nghĩa có lẽ không có hành tinh nào va đập vào nhau hoặc bị văng ra khỏi hệ.<sup id="cite_ref-hayes07_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-hayes07-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhưng xa hơn nữa, trong khoảng 5 tỷ năm <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_l%E1%BB%87ch_t%C3%A2m" title="Độ lệch tâm">độ lệch tâm</a> của Sao Hỏa có thể lên tới 0,2, khiến nó cắt ngang <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Quỹ đạo Trái Đất">quỹ đạo Trái Đất</a>, có khả năng dẫn đến một vụ va chạm. Cũng trong khoảng thời gian đó, độ lệch tâm của Sao Thủy có thể cao hơn thế nữa, có thể va chạm với Sao Kim và về mặt lý thuyết có thể đẩy Sao Thủy văng ra khỏi Hệ Mặt Trời<sup id="cite_ref-laskar94_77-1" class="reference"><a href="#cite_note-laskar94-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc hất Sao Thủy vào vị trí va chạm với Sao Kim hay Trái Đất.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Điều này có thể xảy ra trong khoảng 1 tỷ năm, theo các mô phỏng số, trong đó quỹ đạo Sao Thủy bị <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%85u_lo%E1%BA%A1n_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Nhiễu loạn (thiên văn học)">nhiễu loạn</a>.<sup id="cite_ref-Batygin_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-Batygin-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hệ_thống_vành_đai_mặt_trăng"><span id="H.E1.BB.87_th.E1.BB.91ng_v.C3.A0nh_.C4.91ai_m.E1.BA.B7t_tr.C4.83ng"></span>Hệ thống vành đai mặt trăng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Hệ thống vành đai mặt trăng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hệ thống vành đai mặt trăng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sự tiến hóa của hệ thống mặt trăng chịu ảnh hưởng chi phối của các <a href="/wiki/L%E1%BB%B1c_th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u" title="Lực thủy triều">lực thủy triều</a>. Một mặt trăng sẽ tạo ra chỗ trương lên ở thiên thể mà nó quay quanh do chênh lệch <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">lực hấp dẫn</a> qua đường kính của thiên thể chính. Nếu một mặt trăng quay cùng hướng với sự quay của hành tinh và hành tinh quay nhanh hơn chu kỳ quỹ đạo của mặt trăng, sự trương lên này sẽ không ngừng bị kéo phía trước mặt trăng. Trong trường hợp này, <a href="/wiki/M%C3%B4_men_%C4%91%E1%BB%99ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Mô men động lượng">mô men động lượng</a> sẽ truyền từ sự quay của thiên thể chính tới sự quay của vệ tinh. Mặt trăng hấp thụ năng lượng và dần dần chuyển động xoáy ra ngoài, trong khi thiên thể chính quay chậm dần đi theo thời gian. </p><p>Mặt Trăng và Trái Đất là một ví dụ của một hệ như vậy. Ngày nay, Mặt Trăng trong trạng thái bị khóa bởi lực thủy triều vào Trái Đất, mỗi vòng của nó xung quanh Trái Đất (hiện nay khoảng 29 ngày) bằng đúng một vòng quanh trục của nó, vì thế nó luôn luôn hướng 1 mặt về Trái Đất. Mặt Trăng sẽ tiếp tục rút khỏi Trái Đất, và <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_t%E1%BB%B1_quay_c%E1%BB%A7a_sao" title="Sự tự quay của sao">sự tự quay</a> của Trái Đất sẽ tiếp tục chậm lại. Trong khoảng 50 tỉ năm, nếu chúng sống sót qua sự giãn nở của Mặt trời, Mặt Trăng và Trái Đất sẽ trở nên bị khóa vào nhau, mỗi thiên thể sẽ bị bắt vào thứ gọi là cộng hưởng "tự quay-quay quỹ đạo" trong đó Mặt Trăng sẽ quay quanh Trái Đất khoảng 47 ngày và cả Mặt Trăng và Trái Đất sẽ tự quay quanh trục của chúng bằng ấy thời gian mỗi vòng, và chỉ một bán cầu của mỗi thiên thể có thể nhìn thấy nhau.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những ví dụ khác là <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_Galileo" title="Vệ tinh Galileo">vệ tinh Galileo</a> của Sao Mộc (cũng như các mặt trăng nhỏ hơn của siêu hành tinh này)<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và hầu hết các mặt trăng lớn hơn của Sao Thổ.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg/220px-Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg/330px-Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg/440px-Voyager_2_Neptune_and_Triton.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Sao Hải Vương và <a href="/wiki/Triton_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Triton (vệ tinh)">mặt trăng Triton</a> của nó, ảnh chụp từ <i><a href="/wiki/Voyager_2" title="Voyager 2">Voyager 2</a></i>. Quỹ đạo Triton cuối cùng sẽ nằm trong <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_h%E1%BA%A1n_Roche" title="Giới hạn Roche">Giới hạn Roche</a> của Sao Hải Vương, xé tan nó ra từng mảnh và có thể tạo nên một hệ thống vành đai mới.</figcaption></figure> <p>Một kịch bản khác xảy ra khi mặt trăng hoặc quay xung quanh thiên thể chính nhanh hơn thiên thể đó quay, hoặc xoay theo hướng ngược lại sự quay của thiên thể chính. Trong các trường hợp này, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_tr%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự trương thủy triều (trang không tồn tại)">sự trương thủy triều</a> tụt lại phía sau mặt trăng trên quỹ đạo của nó. Trong trường hợp đầu, hướng truyền mô men động lượng ngược lại, cho nên sự quay của hành tinh chính tăng tốc trong khi quỹ đạo của vệ tinh co lại. Trong trường hợp sau, mô men động lượng của sự quay và sự tự quay có dấu ngược nhau, cho sự truyền mô men dẫn tới sự giảm <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_%C4%91%E1%BB%99" title="Biên độ">biên độ</a> của cả hai (khử lẫn nhau). Chú ý rằng trong khi tổng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Động lượng">động lượng</a> của hệ này bảo toàn, tổng năng lượng lại không do nhiệt ma sát bị thất thoát đi, và đây chính là nguyên nhân gây ra sự truyền mô men động lượng. Trong cả hai trường hợp, sự tăng tốc do lực thủy triều khiến cho mặt trăng chuyển động xoáy hướng vào thiên thể chính cho tới khi hoặc nó bị <a href="/w/index.php?title=%C3%81p_l%E1%BB%B1c_th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Áp lực thủy triều (trang không tồn tại)">áp lực thủy triều</a> xé tan, rồi tạo nên một hệ <a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_h%C3%A0nh_tinh" class="mw-redirect" title="Vành đai hành tinh">vành đai hành tinh</a>, hoặc nó đâm thẳng vào bề mặt hoặc <a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n" title="Khí quyển">khí quyển</a> hành tinh đó. Một kết cục như vậy đang chờ các mặt trăng Phobos của Sao Hỏa (trong khoảng 30  tới 50 triệu năm nữa),<sup id="cite_ref-Bills2006_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bills2006-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Triton_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Triton (vệ tinh)">Triton</a> của Sao Hải Vương (trong khoảng 3,6 tỉ năm nữa),<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Metis_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Metis (vệ tinh)">Metis</a> và <a href="/wiki/Adrastea_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Adrastea (vệ tinh)">Adrastea</a> của Sao Mộc,<sup id="cite_ref-Burns2004_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-Burns2004-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cũng như ít nhất 16 vệ tinh nhỏ của Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương. <a href="/wiki/Desdemona_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Desdemona (vệ tinh)">Desdemona</a> thậm chí có khả năng va đập với một trong số các vệ tinh lân cận.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEDuncanLissauer1997_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEDuncanLissauer1997-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một khả năng thứ 3 là khi hành tinh chính và mặt trăng khóa với nhau do lực thủy triều. Trong trường hợp này, sự trương thủy triều sẽ xảy ra tức thời không có độ trễ, và do đó không có sự truyền mô men động lượng, và chu kỳ quỹ đạo sẽ không đổi. Sao Diêm Vương và Charon là một ví dụ của một hệ như vậy.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trước khi tàu vũ trụ <i><a href="/wiki/Cassini%E2%80%93Huygens" title="Cassini–Huygens">Cassini–Huygens</a></i> đi đến vào năm 2004, các <a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_Th%E1%BB%95" title="Vành đai Sao Thổ">vành đai Sao Thổ</a> thường được cho là trẻ tuổi hơn nhiều Hệ Mặt Trời và người ta kì vọng sẽ không sống sót được thêm 300 triệu năm nữa. Tương tác hấp dẫn với các mặt trăng của Sao Mộc có vẻ sẽ dần dần đẩy rìa ngoài của vành đai hướng vào hành tinh, và sự mài mòn của các tiểu vẫn tinh và hấp dẫn của Sao Thổ cuối cùng tước đi phần còn lại, khiến cho Sao Thổ không còn vành đai. Tuy nhiên <a href="/wiki/D%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Dữ liệu">dữ liệu</a> từ <a href="/wiki/Cassini%E2%80%93Huygens" title="Cassini–Huygens">sứ mệnh Cassini</a> khiến các nhà khoa học chỉnh sửa lại quan điểm ban đầu. Các quan sát phát hiện ra những mạnh băng rộng 10 km không ngừng tách ra và tái hợp, khiến nó có vẻ mới. Các vành đai Sao Thổ lớn hơn nhiều vành đai của các hành tinh khí khổng lồ khác. Khối lượng lớn này có lẽ đã bảo tồn chúng từ lúc hành tinh hình thành 4,5 tỉ năm trước đây, và có thể sẽ tiếp tục bảo tồn chúng hàng tỉ năm tới.<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mặt_Trời_và_môi_trường_hành_tinh"><span id="M.E1.BA.B7t_Tr.E1.BB.9Di_v.C3.A0_m.C3.B4i_tr.C6.B0.E1.BB.9Dng_h.C3.A0nh_tinh"></span>Mặt Trời và môi trường hành tinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Mặt Trời và môi trường hành tinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Mặt Trời và môi trường hành tinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">Tiến hóa sao</a></div> <p>Về dài hạn, những thay đổi lớn nhất trong Hệ Mặt Trời đến từ những thay đổi trong bản thân Mặt Trời khi nó già đi. Khi Mặt Trời đốt đi nguồn dự trữ hydro của nó, nó sẽ trở nên nóng hơn và do đó đốt phần dự trữ còn lại ngày càng nhanh. Kết quả là Mặt Trời sẽ tăng <a href="/w/index.php?title=C%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%91%E1%BB%99_s%C3%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cường độ sáng (trang không tồn tại)">cường độ sáng</a> với tốc độ 10% mỗi 1,1 tỉ năm.<sup id="cite_ref-scientist_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-scientist-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong thời gian một tỷ năm, khi <a href="/wiki/C%C3%B4ng_su%E1%BA%A5t" title="Công suất">công suất</a> <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bức xạ Mặt Trời">bức xạ Mặt Trời</a> tăng lên, <a href="/wiki/Khu_v%E1%BB%B1c_c%C3%B3_th%E1%BB%83_s%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" class="mw-redirect" title="Khu vực có thể sống được">vùng cho phép sự sống</a> của nó sẽ dịch chuyển ra ngoài, khiến cho bề mặt Trái Đất quá nóng để nước tiếp tục tồn tại một cách tự nhiên ở <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_l%E1%BB%8Fng" title="Chất lỏng">thể lỏng</a>. Vào thời điểm này, tất cả sự sống trên <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5t_li%E1%BB%81n" title="Đất liền">mặt đất</a> sẽ bị tuyệt diệt.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trước khi các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">đại dương</a> hoàn toàn khô cạn, <a href="/wiki/H%C6%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Hơi nước">hơi nước</a> bốc lên từ bề mặt đại dương tạo thành một nguồn <a href="/wiki/Kh%C3%AD_nh%C3%A0_k%C3%ADnh" title="Khí nhà kính">khí nhà kính</a> khổng lồ, làm tăng tốc quá trình tăng nhiệt độ, có thể chấm dứt sự sống trên Trái Đất còn sớm hơn nữa.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khoảng thời gian này, có thể là nhiệt độ bề mặt Sao Hỏa sẽ tăng từ từ, hơi nước và <a href="/wiki/Carbon_dioxide" title="Carbon dioxide">CO<sub>2</sub></a> hiện tại đang đóng băng dưới <a href="/wiki/Regolith" class="mw-redirect" title="Regolith">regolith</a> bề mặt sẽ giải phóng vào khí quyển tạo nên <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87u_%E1%BB%A9ng_nh%C3%A0_k%C3%ADnh" title="Hiệu ứng nhà kính">hiệu ứng nhà kính</a> nung nóng hành tinh cho đến khi nó đạt những điều kiện tương đương với Trái Đất ngày nay, do đó cung cấp nơi trú chân tiềm năng trong tương lai cho sinh vật trên Trái Đất.<sup id="cite_ref-mars_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-mars-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khoảng 3,5 tỉ năm tới, các điều kiện trên bề mặt Trái Đất sẽ tương tự như của Sao Kim ngày nay.<sup id="cite_ref-scientist_94-1" class="reference"><a href="#cite_note-scientist-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sun_red_giant_vi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Sun_red_giant_vi.svg/220px-Sun_red_giant_vi.svg.png" decoding="async" width="220" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Sun_red_giant_vi.svg/330px-Sun_red_giant_vi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Sun_red_giant_vi.svg/440px-Sun_red_giant_vi.svg.png 2x" data-file-width="728" data-file-height="646" /></a><figcaption>Kích thước tương đối của Mặt Trời ngày nay (hình nhỏ bên trong) so với kích thước dự đoán của nó khi biến thành một sao khổng lồ đỏ.</figcaption></figure> <p>Sau khoảng 5,4 tỉ năm tới, <a href="/wiki/L%C3%B5i_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Lõi Mặt Trời">lõi Mặt Trời</a> sẽ trở nên đủ nóng để kích hoạt <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Phản ứng tổng hợp hạt nhân">phản ứng nhiệt hạch</a> hydro ở lớp vỏ bao quanh nó.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-1" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Điều này sẽ khiến các lớp bên ngoài nở ra mạnh mẽ, và ngôi sao sẽ bước vào một giai đoạn tiếp trong cuộc đời của nó, khi nó trở thành một sao khổng lồ đỏ.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998320–321_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998320–321-98"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khoảng 7,5 tỉ năm, Mặt Trời sẽ giãn nở tới bán kính cỡ 1,2 AU—tức gấp 256 lần kích thước hiện tại. Ở đỉnh của nhánh sao khổng lồ đỏ trong biểu đồ tiến hóa sao, do kết quả của <a href="/wiki/Di%E1%BB%87n_t%C3%ADch_b%E1%BB%81_m%E1%BA%B7t" title="Diện tích bề mặt">diện tích bề mặt</a> tăng cực lớn, bề mặt Mặt Trời sẽ trở nên nguội hơn nhiều hiện nay (khoảng 2600 K) và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng" title="Độ sáng">độ sáng</a> của nó cũng tăng lên 2700 lần độ sáng hiện tại. Một đặc trưng khác của sao khổng lồ đỏ là <a href="/wiki/Gi%C3%B3_sao" title="Gió sao">gió sao</a> từ nó sẽ rất mạnh, đem đi khoảng 33% khối lượng của nó ra không gian.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-2" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sun_future_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998322_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998322-101"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong thời gian này, có thể là vệ tinh Titan của Sao Thổ đạt được nhiệt độ bề mặt cần thiết để đảm bảo cho sự sống tồn tại.<sup id="cite_ref-Titan_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-Titan-102"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Khi Mặt Trời giãn nở, nó sẽ nuốt các hành tinh ở gần gồm Sao Thủy và Sao Kim.<sup id="cite_ref-Rybicki2001_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rybicki2001-104"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Số phận của Trái Đất thì khó lường hơn; mặc dù Mặt Trời sẽ nở ra trùm cả quỹ đạo ngày nay của Trái Đất, sự mất mát khối lượng của ngôi sao làm suy yếu hấp dẫn của nó sẽ khiến quỹ đạo các hành tinh di chuyển ra xa hơn.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-3" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nếu chỉ tính đến điều này thì Sao Kim và Trái Đất có lẽ sẽ thoát khỏi sự thôn tính,<sup id="cite_ref-sun_future_100-1" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nhưng một nghiên cứu gần đây hơn (2008) gợi ý rằng Trái Đất sẽ bị tiêu diệt do <a href="/w/index.php?title=T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tương tác thủy triều (trang không tồn tại)">tương tác thủy triều</a> với lớp vỏ ngoài gắn kết lỏng lẻo của Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-4" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dần dần, hydro đốt cháy trong vỏ bao quanh Mặt Trời sẽ làm tăng khối lượng của nó cho tới khi nó đạt khoảng 45% khối lượng hiện tại của Mặt Trời. Vào thời điểm đó mật độ và nhiệt độ sẽ đạt rất cao tới nỗi sự tổng hợp heli thành <a href="/wiki/Cacbon" class="mw-redirect" title="Cacbon">cacbon</a> sẽ bắt đầu, dẫn đến cái gọi là <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%9Bp_heli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chớp heli (trang không tồn tại)">chớp heli</a>; Mặt Trời sẽ co lại từ 250 lần kích thước hiện tại (dãy chính) xuống còn 11 lần. Độ sáng theo đó cũng giảm từ 3000 lần mức hiện tại xuống còn 54 lần, và nhiệt độ bề mặt sẽ tăng lên tới khoảng 4770 K. Mặt Trời sẽ trở thành một ngôi sao ở <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A1nh_ch%C3%A2n_tr%E1%BB%9Di&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhánh chân trời (trang không tồn tại)">nhánh chân trời</a>, đốt cháy heli trong nhân một cách ổn định giống như nó đang đốt hydro hiện nay. <a href="/w/index.php?title=Pha_nhi%E1%BB%87t_h%E1%BA%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pha nhiệt hạch (trang không tồn tại)">Pha nhiệt hạch</a> heli này chỉ tồn tại chừng 100 triệu năm. Cuối cùng, nó một lần nữa lại quay về nguồn dự trữ hydro và heli ở các lớp bên ngoài và sẽ nở ra một lần nữa, trở thành một ngôi sao <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A1nh_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_ti%E1%BB%87m_c%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhánh khổng lồ tiệm cận (trang không tồn tại)">nhánh khổng lồ tiệm cận</a>. Vào lúc đó độ sáng Mặt Trời sẽ lại tăng lần nữa, đạt 2090 lần mức hiện tại, và nó sẽ nguội lại xuống còn 3500 K.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-5" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pha này tồn tại kéo dài chừng 30 triệu năm, sau đó, trong một quá trình tốn khoảng 100 nghìn năm, các lớp ngoài còn lại của Mặt Trời sẽ tách ra, tuôn những dòng vật chất khổng lồ vào không gian và tạo nên một vầng <a href="/wiki/H%C3%A0o_quang_(hi%E1%BB%87n_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_quang_h%E1%BB%8Dc)" title="Hào quang (hiện tượng quang học)">hào quang</a> bị gọi (hiểu lầm) là một <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân hành tinh">tinh vân hành tinh</a>. Vật chất phóng ra sẽ chứa heli và <a href="/wiki/Carbon" title="Carbon">carbon</a> tạo từ <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Phản ứng hạt nhân">phản ứng hạt nhân</a> của Mặt Trời, tiếp tục cung cấp các <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên tố hóa học">nguyên tố</a> nặng vào <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian_ngo%C3%A0i_thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Không gian ngoài thiên thể">không gian liên sao</a> cho các thế hệ sao tương lai.<sup id="cite_ref-nebula_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-nebula-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:M57_The_Ring_Nebula.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/M57_The_Ring_Nebula.JPG/220px-M57_The_Ring_Nebula.JPG" decoding="async" width="220" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/M57_The_Ring_Nebula.JPG/330px-M57_The_Ring_Nebula.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/M57_The_Ring_Nebula.JPG/440px-M57_The_Ring_Nebula.JPG 2x" data-file-width="1215" data-file-height="1241" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_Chi%E1%BA%BFc_Nh%E1%BA%ABn" title="Tinh vân Chiếc Nhẫn">Tinh vân Chiếc Nhẫn</a>, một tinh vân hành tinh tương tự như tinh vân mà Mặt Trời sẽ tạo ra.</figcaption></figure> <p>Đây là một sự kiện tương đối yên bình, không hề giống với một vụ nổ <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a> mà Mặt Trời vì quá bé nên không thể tạo ra. Bất kỳ người quan sát nào có mặt để chứng kiến sự kiện này sẽ thấy sự tăng cường gió Mặt Trời quy mô lớn, nhưng nó sẽ không đủ để hủy diệt hoàn toàn một hành tinh. Tuy nhiên, sự mất mát khối lượng ngôi sao có thể khiến quỹ đạo các hành tinh sống sót rơi vào hỗn độn, khiến một số va đập vào nhau, một số văng ra khỏi Hệ Mặt Trời, và số khác bị xé vụn bởi tương tác thủy triều.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau đó, tất cả những gì còn lại của Mặt Trời là một <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">sao lùn trắng</a>, một thiên thể cực kì đặc, với 54% khối lượng ban đầu nén vào một kích thước chỉ bằng Trái Đất. Ban đầu, sao lùn trắng này có thể sáng gấp 100 lần Mặt Trời hiện tại. Nó sẽ chứa <a href="/wiki/Oxy" title="Oxy">oxy</a> và carbon <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t_suy_bi%E1%BA%BFn" title="Vật chất suy biến">suy biến</a>, nhưng không bao giờ đủ nóng để phản ứng nhiệt hạch với các nguyên tố này. Do đó sao lùn trắng Mặt Trời sẽ nguội dần, trở nên ngày càng mờ đi.<sup id="cite_ref-future-sun_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-future-sun-107"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Khi Mặt Trời chết dần, sức hút hấp dẫn lên các thiên thể quay quanh nó, như các hành tinh, sao chổi và tiểu hành tinh sẽ yếu đi do sự mất mát khối lượng. Tất cả các hành tinh còn lại sẽ giãn quỹ đạo quay; nếu Sao Kim, Trái Đất và Sao Hỏa vẫn còn sống sót, quỹ đạo của chúng một cách xấp xỉ sẽ tương ứng nằm trong khoảng 1,4 <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">AU</a> (210.000.000 <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t" title="Kilômét">km</a>), 1,9 <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">AU</a> (280.000.000 <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t" title="Kilômét">km</a>), và 2,8 <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">AU</a> (420.000.000 <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t" title="Kilômét">km</a>). Chúng và các hành tinh còn lại khác sẽ trở thành các khối vật thể lạnh lẽo, tối tăm, hoàn toàn tiêu diệt bất kỳ dạng sự sống nào.<sup id="cite_ref-sun_future_100-2" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chúng sẽ tiếp tục quay quanh ngôi sao, vận tốc giảm dần do khoảng cách tới Mặt Trời tăng và hấp dẫn Mặt Trời giảm. Hai tỉ năm sau đó, khi Mặt Trời nguội xuống khoảng 6000–8000 K, carbon & oxy trong lõi Mặt Trời sẽ đóng băng, với 90% khối lượng còn lại của nó mang một cấu trúc <a href="/wiki/Tinh_th%E1%BB%83" title="Tinh thể">tinh thể</a>.<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cuối cùng, sau thêm hàng tỉ năm nữa, Mặt Trời sẽ hoàn toàn ngừng phát sáng, trở thành <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91en" title="Sao lùn đen">một sao lùn đen</a>.<sup id="cite_ref-Fontaine2001_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fontaine2001-109"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tương_tác_thiên_hà"><span id="T.C6.B0.C6.A1ng_t.C3.A1c_thi.C3.AAn_h.C3.A0"></span>Tương tác thiên hà</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Tương tác thiên hà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tương tác thiên hà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Tương tác thiên hà">Tương tác thiên hà</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg/220px-Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg.png" decoding="async" width="220" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg/330px-Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg/440px-Milky_Way_Spiral_Arm-vi.svg.png 2x" data-file-width="518" data-file-height="451" /></a><figcaption>Vị trí của Hệ Mặt Trời trong Ngân Hà.</figcaption></figure> <p>Hệ Mặt Trời di chuyển cô độc trong <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a> trong một quỹ đạo tròn cách xấp xỉ 30000 <a href="/wiki/N%C4%83m_%C3%A1nh_s%C3%A1ng" title="Năm ánh sáng">năm ánh sáng</a> từ <a href="/w/index.php?title=T%C3%A2m_thi%C3%AAn_h%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tâm thiên hà (trang không tồn tại)">tâm thiên hà</a> với vận tốc cỡ 220 km/s. Chu kỳ quay quanh <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Trung tâm Ngân Hà">tâm thiên hà</a>, gọi là <a href="/wiki/N%C4%83m_thi%C3%AAn_h%C3%A0" class="mw-redirect" title="Năm thiên hà">năm thiên hà</a>, vào khoảng 220-250 triệu năm. Từ khi hình thành tới giờ Hệ Mặt Trời đã hoàn thành ít nhất 20 vòng như vậy.<sup id="cite_ref-biblio_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-biblio-110"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các nhà khoa học khác nhau đã phỏng đoán rằng đường đi của Hệ Mặt Trời trong thiên hà là một yếu tố gây nên tính chu kỳ của các đợt <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_h%C3%A0ng_lo%E1%BA%A1t" class="mw-redirect" title="Tuyệt chủng hàng loạt">tuyệt chủng hàng loạt</a> mà các <a href="/wiki/H%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch" title="Hóa thạch">hóa thạch</a> Trái Đất ghi dấu lại. Một giả thuyết đề xuất rằng các <a href="/wiki/Dao_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Dao động">dao động</a> dọc do Mặt Trời gây ra khi nó quay quanh tâm thiên hà khiến nó đều đặn vượt qua <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_ph%E1%BA%B3ng_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Mặt phẳng thiên hà">mặt phẳng thiên hà</a>. Khi quỹ đạo Mặt Trời đi ra ngoài <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C4%A9a_thi%C3%AAn_h%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đĩa thiên hà (trang không tồn tại)">đĩa thiên hà</a>, ảnh hưởng của <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thủy triều thiên hà">thủy triều thiên hà</a> yếu đi, khi nó quay trở lại đĩa thiên hà, theo những khoảng thời gian 20-25 triệu năm, nó chịu những <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u" title="Thủy triều">thủy triều</a> đĩa mạnh hơn nhiều mà, theo những <a href="/wiki/M%C3%B4_h%C3%ACnh_to%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc" title="Mô hình toán học">mô hình toán học</a>, sẽ tăng dòng sao chổi từ đám mây Oort lên 4 lần, dẫn tới sự tăng đột biến khả năng một vụ va chạm tàn khốc.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tuy nhiên, những người khác lập luận rằng Mặt Trời hiện nay đang gần mặt phẳng thiên hà, và dù thế sự kiện <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Tuyệt chủng">tuyệt chủng</a> lớn cuối cùng đã xảy ra 15 triệu năm trước. Do đó chỉ vị trí chiều dọc của Mặt Trời thôi không đủ để giải thích sự tuyệt chủng theo chu kỳ như vậy, và thay vào đó những lần tuyệt chủng xảy ra khi Mặt Trời vượt qua các <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_xo%E1%BA%AFn_%E1%BB%91c#nhánh_xoắn_ốc" title="Thiên hà xoắn ốc">nhánh xoắn ốc</a> của thiên hà. Các cánh tay xoắn ốc không chỉ là nơi cư trú của rất nhiều đám mây phân tử, mà hấp dẫn của chúng có thể làm <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%85u_lo%E1%BA%A1n_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Nhiễu loạn (thiên văn học)">nhiễu loạn</a> đám mây Oort, mà cả một mật độ cao hơn những <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_xanh" title="Sao khổng lồ xanh">sao khổng lồ xanh</a> sáng sống trong những khoảng thời gian ngắn và rồi bùng nổ mãnh liệt thành các siêu tân tinh.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Va_chạm_thiên_hà_và_đổ_vỡ_hành_tinh"><span id="Va_ch.E1.BA.A1m_thi.C3.AAn_h.C3.A0_v.C3.A0_.C4.91.E1.BB.95_v.E1.BB.A1_h.C3.A0nh_tinh"></span>Va chạm thiên hà và đổ vỡ hành tinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Va chạm thiên hà và đổ vỡ hành tinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Va chạm thiên hà và đổ vỡ hành tinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mặc dù đại đa số các <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a> trong vũ trụ dịch chuyển ra xa khỏi Ngân Hà, <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_Andromeda" class="mw-redirect" title="Thiên hà Andromeda">Thiên hà Andromeda</a>, thành viên lớn nhất của <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_%C4%90%E1%BB%8Ba_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Nhóm Địa phương">Nhóm Địa phương</a>, đang hướng tới đây với vận tốc khoảng 120 km/s.<sup id="cite_ref-cain_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-cain-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong 4 tỉ năm tới, Andromeda và Ngân Hà sẽ đụng độ, khiến cả hai biến dạng khi các lực thủy triều xé các nhánh ngoài của chúng thành những <a href="/w/index.php?title=%C4%90u%C3%B4i_th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đuôi thủy triều (trang không tồn tại)">đuôi thủy triều</a> khổng lồ. Nếu sự đổ vỡ ban đầu này diễn ra, các nhà thiên văn tính toán rằng có xác suất 12% là Hệ Mặt Trời sẽ bị kéo ra phía ngoài vào đuôi thủy triều của Ngân Hà và 3% nó sẽ bị gắn bởi lực hấp dẫn của Andromeda và trở thành một phần của thiên hà này.<sup id="cite_ref-cain_113-1" class="reference"><a href="#cite_note-cain-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Khi một chuỗi các cú đánh trượt qua ở các nhánh tiếp tục diễn ra, khả năng văng ra của Hệ Mặt Trời tăng lên 30%,<sup id="cite_ref-cox_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-cox-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và các <a href="/wiki/H%E1%BB%91_%C4%91en_si%C3%AAu_n%E1%BA%B7ng" class="mw-redirect" title="Hố đen siêu nặng">hố đen siêu nặng</a> ở tâm hai thiên hà sẽ hợp nhất. Cuối cùng, trong khoảng 6 tỉ năm tới, Ngân Hà và Andromeda sẽ hợp nhất hoàn toàn thành một nhiên hà xoắn ốc khổng lồ. Trong quá trình <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_nh%E1%BA%A5t_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Hợp nhất thiên hà">hợp nhất</a>, nếu có đủ khí, hấp dẫn gia tăng sẽ buộc khí đi vào tâm của <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_xo%E1%BA%AFn_%E1%BB%91c" title="Thiên hà xoắn ốc">thiên hà xoắn ốc</a> mới. Điều này có thể dẫn tới một thời kỳ hình thành sao mạnh mẽ trong thời gian ngắn, gọi là sự <a href="/w/index.php?title=B%C3%B9ng_n%E1%BB%95_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bùng nổ sao (trang không tồn tại)">bùng nổ sao</a>.<sup id="cite_ref-cain_113-2" class="reference"><a href="#cite_note-cain-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngoài ra, các khí đi vào trong sẽ nuôi dưỡng <a href="/wiki/L%E1%BB%97_%C4%91en" title="Lỗ đen">hố đen</a> mới hình thành chuyển hóa nó thành một <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_thi%C3%AAn_h%C3%A0_ho%E1%BA%A1t_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Nhân thiên hà hoạt động">nhân thiên hà hoạt động</a>. Lực hình thành do những tương tác này có thể sẽ đẩy Hệ Mặt Trời vào vùng hào quang của thiên hà mới, khiến nó tương đối ít bị tổn hại từ <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1" title="Bức xạ">bức xạ</a> của những va chạm này.<sup id="cite_ref-cain_113-3" class="reference"><a href="#cite_note-cain-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-cox_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-cox-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng sự va chạm này sẽ làm đổ vỡ quỹ đạo của các hành tinh trong Hệ Mặt Trời. Trong khi đúng là hấp dẫn của các sao bay ngang qua có thể tách các hành tinh vào không gian liên sao, khoảng cách giữa các sao là quá lớn khiến cho khả năng cuộc va chạm Ngân Hà-Andromeda gây ra một sự đổ vỡ như thế đối với bất cứ hệ thống sao riêng lẻ nào là rất nhỏ, có thể bỏ qua. Trong khi Hệ Mặt Trời xét như một toàn thể có thể chịu ảnh hưởng bởi các sự kiện này, Mặt Trời và các hành tinh nói chung sẽ không bị nhiễu loạn đáng kể .<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tuy nhiên, theo thời gian, <a href="/wiki/H%C3%A0m_ph%C3%A2n_ph%E1%BB%91i_t%C3%ADch_l%C5%A9y" title="Hàm phân phối tích lũy">xác suất tích lũy</a> của một cú va chạm với một ngôi sao tăng lên, và sự đổ vỡ của các hành tinh sẽ trở thành không thể tránh khỏi trong một bậc thời gian ngoài sức tưởng tượng. Giả sử rằng các kịch bản cáo chung của vũ trụ <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_Co_L%E1%BB%9Bn" title="Vụ Co Lớn">Vụ Co Lớn</a> hoặc <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_X%C3%A9_L%E1%BB%9Bn" class="mw-redirect" title="Vụ Xé Lớn">Vụ Xé Lớn</a> không xảy ra, các <a href="/wiki/T%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Tính toán">tính toán</a> gợi ý rằng hấp dẫn của các sao băng qua sẽ hoàn toàn tước đi các hành tinh còn lại của Mặt Trời đã chết trong vòng 1 triệu tỉ năm (10<sup>15</sup> năm). Thời điểm đó đánh dấu sự chấm dứt của Hệ Mặt Trời: trong khi Mặt Trời và các hành tinh vẫn còn hiện hữu, Hệ Mặt Trời, theo nghĩa một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%C3%A0nh_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống hành tinh (trang không tồn tại)">hệ thống hành tinh</a>, không còn tồn tại.<sup id="cite_ref-dyson_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-dyson-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Niên_đại"><span id="Ni.C3.AAn_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Niên đại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Niên đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Niên đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="thumb tnone" style="margin-left:auto;margin-right:auto;overflow:hidden;width:auto;max-width:608px"><div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Solar-Life-Cycle-vi.svg" class="mw-file-description"><img alt="Projected timeline of the Sun's life." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Solar-Life-Cycle-vi.svg/600px-Solar-Life-Cycle-vi.svg.png" decoding="async" width="600" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Solar-Life-Cycle-vi.svg/900px-Solar-Life-Cycle-vi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Solar-Life-Cycle-vi.svg/1200px-Solar-Life-Cycle-vi.svg.png 2x" data-file-width="728" data-file-height="180" /></a></span></div></div></div> <p><a href="/wiki/Khung_th%E1%BB%9Di_gian" title="Khung thời gian">Khung thời gian</a> của sự hình thành Hệ Mặt Trời được xác định bằng phương pháp <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_tu%E1%BB%95i_b%E1%BA%B1ng_%C4%91%E1%BB%93ng_v%E1%BB%8B_ph%C3%B3ng_x%E1%BA%A1" title="Định tuổi bằng đồng vị phóng xạ">định tuổi bằng đồng vị phóng xạ</a>. Các nhà khoa học ước tính rằng Hệ Mặt Trời đã 4,6 tỉ năm tuổi. Các hạt <a href="/wiki/Kho%C3%A1ng_v%E1%BA%ADt" title="Khoáng vật">khoáng chất</a> cổ nhất trên Trái Đất có khoảng 4,4 tỉ năm tuổi.<sup id="cite_ref-Wilde_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wilde-116"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các mảnh đá già như vậy rất hiếm, bởi vì bề mặt Trái Đất không ngừng thay đổi hình dạng do <a href="/wiki/X%C3%B3i_m%C3%B2n" title="Xói mòn">xói mòn</a>, phun trào <a href="/wiki/N%C3%BAi_l%E1%BB%ADa" title="Núi lửa">núi lửa</a>, và <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_m%E1%BA%A3ng" title="Kiến tạo mảng">kiến tạo mảng</a>. Để đánh giá tuổi của Hệ Mặt Trời, các nhà khoa học sử dụng các <a href="/wiki/V%E1%BA%ABn_th%E1%BA%A1ch" title="Vẫn thạch">vẫn thạch</a> được hình thành từ giai đoạn <a href="/wiki/Ng%C6%B0ng_t%E1%BB%A5" title="Ngưng tụ">ngưng tụ</a> tinh vân Mặt Trời. Hầu hết tất cả các vẫn thạch đều có tuổi 4,6 tỉ năm, cho thấy Hệ Mặt Trời ít nhất phải già cỡ đó.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các nghiên cứu về các đĩa xung quanh các ngôi sao khác cũng giúp phần vào việc lập nên một khung thời gian hình thành Hệ Mặt Trời. Các ngôi sao khoảng từ 1 tới 3 triệu năm tuổi có những đĩa chứa nhiều khí, trong khi những đĩa xung quanh các sao hơn 10 triệu năm tuổi chứa rất ít hoặc không có khí, cho thấy rằng các hành tinh khí khổng lồ trong chúng đã ngừng hình thành.<sup id="cite_ref-sciam_29-7" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>Niên biểu của Hệ Mặt Trời</dt></dl> <p>Chú ý: Tất cả thời gian năm tháng trong niên biểu này là có tính xấp xỉ. </p> <div style="clear:both;"></div> <table class="wikitable"> <caption>Niên biểu hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời </caption> <tbody><tr> <th>Giai đoạn</th> <th>Thời gian kể từ hình thành Mặt Trời</th> <th>Thời gian tính từ hiện tại (xấp xỉ)</th> <th>Sự kiện </th></tr> <tr bgcolor="#ffffff"> <th rowspan="2">Tiền Hệ Mặt Trời </th> <td>Hàng tỉ năm trước khi hình thành Hệ Mặt Trời </td> <td>Hơn 4,6  tỉ năm trước </td> <td>Các thế hệ sao cũ sinh ra và chết đi, phóng ra những nguyên tố nặng vào <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao" title="Môi trường liên sao">môi trường liên sao</a> từ đó Hệ Mặt Trời hình thành.<sup id="cite_ref-Lineweaver2001_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lineweaver2001-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffff"> <td>~ 50 triệu năm trước khi hình thành Hệ Mặt Trời </td> <td>4,6 tỉ năm trước </td> <td>Nếu Mặt Trời đã hình thành trong một khu vực giống như <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_L%E1%BA%A1p_H%E1%BB%99" title="Tinh vân Lạp Hộ">Tinh vân Lạp Hộ</a>, hầu hết các <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao khổng lồ">sao khổng lồ</a> đã chết và bùng nổ thành các siêu tân tinh. Một siêu tân tinh được gọi là <i>siêu tân tinh nguyên thủy</i> đã khởi động sự hình thành Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-cradle_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-cradle-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-iron_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-iron-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ccffff"> <th rowspan="4">Mặt Trời hình thành </th> <td>0–100,000 năm </td> <td>4.6  tỉ năm trước </td> <td><a href="/w/index.php?title=Tinh_v%C3%A2n_ti%E1%BB%81n_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tinh vân tiền Mặt Trời (trang không tồn tại)">Tinh vân tiền Mặt Trời</a> hình thành và bắt đầu suy sụp, tạo nên Mặt Trời.<sup id="cite_ref-sciam_29-8" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ccffff"> <td>100,000 – 50 triệu năm </td> <td>4,6  tỉ năm trước </td> <td>Mặt Trời là một <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_sao" title="Tiền sao">tiền sao</a> <a href="/wiki/Sao_T_Tauri" title="Sao T Tauri">T Tauri</a>.<sup id="cite_ref-Montmerle2006_8-4" class="reference"><a href="#cite_note-Montmerle2006-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ccffff"> <td>100,000 – 10 triệu năm </td> <td>4,6 tỉ năm trước </td> <td>Các hành tinh phía ngoài hình thành. Trong khoảng 10 triệu năm, khí trong đĩa tiền hành tinh bị thổi đi, và quá trình hình thành các hành tinh phía ngoài hoàn tất.<sup id="cite_ref-sciam_29-9" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ccffff"> <td>10 triệu – 100 triệu năm </td> <td>4,5–4,6 tỉ năm trước </td> <td>Các hành tinh đất đá hình thành. Các vụ va chạm lớn xảy ra. Nước được đưa tới Trái Đất.<sup id="cite_ref-Gomes_50-5" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <th rowspan="7">Dãy chính </th> <td>50 triệu năm </td> <td>4,5 tỉ năm trước </td> <td>Mặt Trời trở thành một sao <a href="/wiki/D%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Dãy chính">dãy chính</a>.<sup id="cite_ref-Yi2001_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-Yi2001-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <td>200 triệu năm </td> <td>4,4 tỉ năm trước </td> <td>Các loại đá cổ nhất Trái Đất hình thành.<sup id="cite_ref-Wilde_116-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wilde-116"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-NS-20080702_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-NS-20080702-118"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <td>500 triệu – 600 triệu năm </td> <td>4,0–4,1 tỉ năm trước </td> <td>Cộng hưởng quỹ đạo Sao Mộc-Sao Thổ đẩy Sao Hải Vương ra ngoài vành đai Kuiper. Các vụ bắn phá mạnh cuối xảy ra trong miền trong Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-Gomes_50-6" class="reference"><a href="#cite_note-Gomes-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <td>800 triệu năm </td> <td>3,8 triệu năm trước </td> <td><a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Nguồn gốc sự sống">Sự sống cổ nhất biết đến</a> trên Trái Đất.<sup id="cite_ref-life_61-1" class="reference"><a href="#cite_note-life-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-NS-20080702_118-1" class="reference"><a href="#cite_note-NS-20080702-118"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đám mây Oort đạt khối lượng cực đại.<sup id="cite_ref-Morbidelli2006_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-Morbidelli2006-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ccffcc"> <td>4,6 tỉ năm </td> <td><b>Ngày nay</b> </td> <td>Mặt Trời vẫn tiếp tục là một ngôi sao dãy chính ấm lên và sáng lên với tốc độ ~10% mỗi 1 tỉ năm.<sup id="cite_ref-scientist_94-2" class="reference"><a href="#cite_note-scientist-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <td>6 tỉ năm </td> <td>1,4 tỉ năm tới </td> <td>Khu vực có thể sống được của Mặt Trời di chuyển ra phía ngoài <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Quỹ đạo Trái Đất">quỹ đạo Trái Đất</a>, có thể dịch tới quỹ đạo Sao Hỏa.<sup id="cite_ref-mars_97-1" class="reference"><a href="#cite_note-mars-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffffcc"> <td>7 tỉ năm </td> <td>2,4 tỉ năm tới </td> <td>Ngân Hà và Thiên hà Andromeda bắt đầu <a href="/wiki/Va_ch%E1%BA%A1m_gi%E1%BB%AFa_thi%C3%AAn_h%C3%A0_Ti%C3%AAn_N%E1%BB%AF_v%C3%A0_Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Va chạm giữa thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà">va chạm</a>. Có xác suất nhỏ là Hệ Mặt Trời sẽ bị Andromeda bắt lấy trước khi hai thiên hà hoàn toàn hợp nhất.<sup id="cite_ref-cain_113-4" class="reference"><a href="#cite_note-cain-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffcccc"> <th rowspan="2">Sau dãy chính </th> <td>10 tỉ – 12 tỉ năm </td> <td>5–7 tỉ năm tới </td> <td>Mặt Trời bắt đầu đốt hydro ở lớp vỏ ngoài, lớn lên, phát sáng hơn và nguội đi: nó trở thành sao khổng lồ đỏ. Sao Thủy và có thể cả Sao Kim và Trái Đất bị nó nuốt mất.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-6" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sun_future_100-3" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Titan_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Titan (vệ tinh)">Vệ tinh Titan</a> của Sao Thổ có thể trở nên khả dĩ để cư trú.<sup id="cite_ref-Titan_102-1" class="reference"><a href="#cite_note-Titan-102"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr bgcolor="#ffcccc"> <td>~ 12 tỉ năm </td> <td>~ 7 tỉ năm tới </td> <td>Mặt Trời vượt qua các giai đoạn nở ra và co lại ngắn, mất đi khoảng 30% khối lượng trong tất cả các giai đoạn này. Pha gần cuối (nhánh tiệm cận khổng lồ) kết thúc với việc phát ra một <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân hành tinh">tinh vân hành tinh</a>, để lại lớp lõi trở thành một sao lùn trắng.<sup id="cite_ref-Schroder2008_95-7" class="reference"><a href="#cite_note-Schroder2008-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-nebula_105-1" class="reference"><a href="#cite_note-nebula-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th>Tàn tích Mặt Trời </th> <td>~ 1 triệu tỉ năm (10<sup>15</sup> năm) </td> <td>~ 1 triệu tỉ năm tới </td> <td>Mặt Trời nguội xuống còn 5 K.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hấp dẫn của các ngôi sao băng qua tách các hành tinh khỏi quỹ đạo. Hệ Mặt Trời chấm dứt tồn tại.<sup id="cite_ref-dyson_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-dyson-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">Giả thuyết tinh vân</a></li> <li><a href="/wiki/WDJ0914%2B1914" title="WDJ0914+1914">WDJ0914+1914</a>, một sao lùn trắng hiện có một hành tinh khí khổng lồ quay quanh</li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Sự hình thành và tiến hóa thiên hà">Sự hình thành và tiến hóa thiên hà</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist references-column-width" style="-moz-column-width: 25em; -webkit-column-width: 25em; column-width: 25em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Bouvier-1">^ <a href="#cite_ref-Bouvier_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Bouvier_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAudrey_Bouvier,_Meenakshi_Wadhwa2010" class="citation journal cs1">Audrey Bouvier, Meenakshi Wadhwa (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.haroldconnolly.com/EES%20716%20Fall%2009%20Reading/ngeo941.pdf">“The age of the solar system redefined by the oldest Pb-Pb age of a meteoritic inclusion”</a> <span class="cs1-format">(<a href="/wiki/Pdf" class="mw-redirect" title="Pdf">Pdf</a>)</span>. <i>Nature Geoscience</i>. <b>3</b>: 637–641. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010NatGe...3..637B">2010NatGe...3..637B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2FNGEO941">10.1038/NGEO941</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Geoscience&rft.atitle=The+age+of+the+solar+system+redefined+by+the+oldest+Pb-Pb+age+of+a+meteoritic+inclusion&rft.volume=3&rft.pages=637-641&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2FNGEO941&rft_id=info%3Abibcode%2F2010NatGe...3..637B&rft.au=Audrey+Bouvier%2C+Meenakshi+Wadhwa&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.haroldconnolly.com%2FEES%2520716%2520Fall%252009%2520Reading%2Fngeo941.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-dyson-2">^ <a href="#cite_ref-dyson_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dyson_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dyson_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFreeman_Dyson1979" class="citation journal cs1">Freeman Dyson (tháng 7 năm 1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080516154840/http://www.think-aboutit.com/Misc/time_without_end.htm">“Time Without End: Physics and Biology in an open universe”</a>. <i>Reviews of Modern Physics</i>. Institute for Advanced Study, Princeton New Jersey. <b>51</b> (3): 447. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1979RvMP...51..447D">1979RvMP...51..447D</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FRevModPhys.51.447">10.1103/RevModPhys.51.447</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.think-aboutit.com/Misc/time_without_end.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 5 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reviews+of+Modern+Physics&rft.atitle=Time+Without+End%3A+Physics+and+Biology+in+an+open+universe&rft.volume=51&rft.issue=3&rft.pages=447&rft.date=1979-07&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FRevModPhys.51.447&rft_id=info%3Abibcode%2F1979RvMP...51..447D&rft.au=Freeman+Dyson&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.think-aboutit.com%2FMisc%2Ftime_without_end.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/solar%20system">“Solar system”</a>. <i>Merriam Webster Online Dictionary</i>. 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Merriam+Webster+Online+Dictionary&rft.atitle=Solar+system&rft.date=2008&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2Fsolar%2520system&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFM._M._Woolfson1984" class="citation journal cs1">M. M. Woolfson (1984). “Rotation in the Solar System”. <i>Philosophical Transactions of the Royal Society</i>. <b>313</b> (1524): 5. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1984RSPTA.313....5W">1984RSPTA.313....5W</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frsta.1984.0078">10.1098/rsta.1984.0078</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society&rft.atitle=Rotation+in+the+Solar+System&rft.volume=313&rft.issue=1524&rft.pages=5&rft.date=1984&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsta.1984.0078&rft_id=info%3Abibcode%2F1984RSPTA.313....5W&rft.au=M.+M.+Woolfson&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNigel_Henbest1991" class="citation web cs1">Nigel Henbest (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6HwQkabDt?url=http://www.newscientist.com/article/mg13117837.100">“Birth of the planets: The Earth and its fellow planets may be survivors from a time when planets ricocheted around the Sun like ball bearings on a pinball table”</a>. New Scientist. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://space.newscientist.com/channel/solar-system/comets-asteroids/mg13117837.100">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 7 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Birth+of+the+planets%3A+The+Earth+and+its+fellow+planets+may+be+survivors+from+a+time+when+planets+ricocheted+around+the+Sun+like+ball+bearings+on+a+pinball+table&rft.pub=New+Scientist&rft.date=1991&rft.au=Nigel+Henbest&rft_id=http%3A%2F%2Fspace.newscientist.com%2Fchannel%2Fsolar-system%2Fcomets-asteroids%2Fmg13117837.100&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavid_Whitehouse2005" class="citation book cs1">David Whitehouse (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sunbiography0000whit"><i>The Sun: A Biography</i></a>. John Wiley and Sons. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-470-09297-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-470-09297-2"><bdi>978-0-470-09297-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Sun%3A+A+Biography&rft.pub=John+Wiley+and+Sons&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-470-09297-2&rft.au=David+Whitehouse&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsunbiography0000whit&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hoyle2005-7">^ <a href="#cite_ref-Hoyle2005_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Hoyle2005_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSimon_Mitton2005" class="citation book cs1">Simon Mitton (2005). “Origin of the Chemical Elements”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt"><i>Fred Hoyle: A Life in Science</i></a>. Aurum. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt/page/n197">197</a>–222. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-85410-961-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-85410-961-3"><bdi>978-1-85410-961-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Origin+of+the+Chemical+Elements&rft.btitle=Fred+Hoyle%3A+A+Life+in+Science&rft.pages=197-222&rft.pub=Aurum&rft.date=2005&rft.isbn=978-1-85410-961-3&rft.au=Simon+Mitton&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffredhoylelifeins0000mitt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Montmerle2006-8">^ <a href="#cite_ref-Montmerle2006_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Montmerle2006_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Montmerle2006_8-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Montmerle2006_8-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Montmerle2006_8-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThierry_Montmerle,_Jean-Charles_Augereau,_Marc_Chaussidon2006" class="citation journal cs1">Thierry Montmerle, Jean-Charles Augereau, Marc Chaussidon (2006). “Solar System Formation and Early Evolution: the First 100 Million Years”. <i>Earth, Moon, and Planets</i>. Spinger. <b>98</b> (1–4): 39–95. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006EM&P...98...39M">2006EM&P...98...39M</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs11038-006-9087-5">10.1007/s11038-006-9087-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth%2C+Moon%2C+and+Planets&rft.atitle=Solar+System+Formation+and+Early+Evolution%3A+the+First+100+Million+Years&rft.volume=98&rft.issue=1%E2%80%934&rft.pages=39-95&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs11038-006-9087-5&rft_id=info%3Abibcode%2F2006EM%26P...98...39M&rft.au=Thierry+Montmerle%2C+Jean-Charles+Augereau%2C+Marc+Chaussidon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Arizona-9">^ <a href="#cite_ref-Arizona_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Arizona_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Arizona_9-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Arizona_9-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Arizona_9-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAnn_Zabludoff_(University_of_Arizona)2003" class="citation web cs1">Ann Zabludoff (University of Arizona) (Spring 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/617GeDn2a?url=http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html">“Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Lecture+13%3A+The+Nebular+Theory+of+the+origin+of+the+Solar+System&rft.date=2003&rft.au=Ann+Zabludoff+%28University+of+Arizona%29&rft_id=http%3A%2F%2Fatropos.as.arizona.edu%2Faiz%2Fteaching%2Fnats102%2Fmario%2Fsolar_system.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJ._J._Rawal1986" class="citation journal cs1">J. J. Rawal (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.springerlink.com/content/r5825j48k66n8284/fulltext.pdf">“Further Considerations on Contracting Solar Nebula”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Earth, Moon, and Planets</i>. Nehru Planetarium, Bombay India: Springer Netherlands. <b>34</b> (1): 93–100. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1986EM&P...34...93R">1986EM&P...34...93R</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00054038">10.1007/BF00054038</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth%2C+Moon%2C+and+Planets&rft.atitle=Further+Considerations+on+Contracting+Solar+Nebula&rft.volume=34&rft.issue=1&rft.pages=93-100&rft.date=1986&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00054038&rft_id=info%3Abibcode%2F1986EM%26P...34...93R&rft.au=J.+J.+Rawal&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.springerlink.com%2Fcontent%2Fr5825j48k66n8284%2Ffulltext.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 29 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-composition-11"><b><a href="#cite_ref-composition_11-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFW._M._Irvine" class="citation conference cs1">W. M. Irvine (99999999999999+). “The chemical composition of the pre-solar nebula”. Trong T. I. Gombosi (biên tập). <i>Cometary Exploration</i>. <b>1</b>. tr. 3–12. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1983coex....1....3I">1983coex....1....3I</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=The+chemical+composition+of+the+pre-solar+nebula&rft.btitle=Cometary+Exploration&rft.pages=3-12&rft_id=info%3Abibcode%2F1983coex....1....3I&rft.au=W.+M.+Irvine&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: <code class="cs1-code">|year=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#bad_date" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998207-12"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998207_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZeilikGregory1998">Zeilik & Gregory 1998</a>, tr. 207.</span> </li> <li id="cite_note-Lineweaver2001-13">^ <a href="#cite_ref-Lineweaver2001_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lineweaver2001_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCharles_H._Lineweaver2001" class="citation journal cs1">Charles H. Lineweaver (2001). “An Estimate of the Age Distribution of Terrestrial Planets in the Universe: Quantifying Metallicity as a Selection Effect”. <i>Icarus</i>. <b>151</b> (2): 307. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0012399">astro-ph/0012399</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Icar..151..307L">2001Icar..151..307L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2001.6607">10.1006/icar.2001.6607</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=An+Estimate+of+the+Age+Distribution+of+Terrestrial+Planets+in+the+Universe%3A+Quantifying+Metallicity+as+a+Selection+Effect&rft.volume=151&rft.issue=2&rft.pages=307&rft.date=2001&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0012399&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2001.6607&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Icar..151..307L&rft.au=Charles+H.+Lineweaver&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F00107511003764725">10.1080/00107511003764725 </a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_DOI/10.1080/00107511003764725&preload=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/preload&editintro=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/editintro&action=edit">Hoàn thành chú thích này</a></span></span> </li> <li id="cite_note-cradle-15">^ <a href="#cite_ref-cradle_15-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cradle_15-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJ._Jeff_Hester,_Steven_J._Desch,_Kevin_R._Healy,_Laurie_A._Leshin2004" class="citation journal cs1">J. Jeff Hester, Steven J. Desch, Kevin R. Healy, Laurie A. Leshin (ngày 21 tháng 5 năm 2004). “The Cradle of the Solar System”. <i>Science</i>. <b>304</b> (5674): 1116–1117. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004Sci...304.1116H">2004Sci...304.1116H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1096808">10.1126/science.1096808</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15155936">15155936</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+Cradle+of+the+Solar+System&rft.volume=304&rft.issue=5674&rft.pages=1116-1117&rft.date=2004-05-21&rft_id=info%3Apmid%2F15155936&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1096808&rft_id=info%3Abibcode%2F2004Sci...304.1116H&rft.au=J.+Jeff+Hester%2C+Steven+J.+Desch%2C+Kevin+R.+Healy%2C+Laurie+A.+Leshin&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-iron-16">^ <a href="#cite_ref-iron_16-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-iron_16-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMartin_Bizzarro,_David_Ulfbeck,_Anne_Trinquier,_Kristine_Thrane,_James_N._Connelly,_Bradley_S._Meyer2007" class="citation journal cs1">Martin Bizzarro, David Ulfbeck, Anne Trinquier, Kristine Thrane, James N. Connelly, Bradley S. Meyer (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/316/5828/1178">“Evidence for a Late Supernova Injection of <sup>60</sup>Fe into the Protoplanetary Disk”</a>. <i>Science</i>. <b>316</b> (5828): 1178–1181. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007Sci...316.1178B">2007Sci...316.1178B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1141040">10.1126/science.1141040</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17525336">17525336</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Evidence+for+a+Late+Supernova+Injection+of+%3Csup%3E60%3C%2Fsup%3EFe+into+the+Protoplanetary+Disk&rft.volume=316&rft.issue=5828&rft.pages=1178-1181&rft.date=2007&rft_id=info%3Apmid%2F17525336&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1141040&rft_id=info%3Abibcode%2F2007Sci...316.1178B&rft.au=Martin+Bizzarro%2C+David+Ulfbeck%2C+Anne+Trinquier%2C+Kristine+Thrane%2C+James+N.+Connelly%2C+Bradley+S.+Meyer&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F316%2F5828%2F1178&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMorgan_Kelly" class="citation web cs1">Morgan Kelly. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.princeton.edu/main/news/archive/S34/82/42M30/">“Slow-Moving Rocks Better Odds That Life Crashed to Earth from Space”</a>. News at Princeton<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Slow-Moving+Rocks+Better+Odds+That+Life+Crashed+to+Earth+from+Space&rft.pub=News+at+Princeton&rft.au=Morgan+Kelly&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.princeton.edu%2Fmain%2Fnews%2Farchive%2FS34%2F82%2F42M30%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSimon_F._Portegies_Zwart2009" class="citation journal cs1">Simon F. Portegies Zwart (2009). “The Lost Siblings of the Sun”. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>696</b> (L13–L16): L13. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0903.0237">0903.0237</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009ApJ...696L..13P">2009ApJ...696L..13P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F0004-637X%2F696%2F1%2FL13">10.1088/0004-637X/696/1/L13</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Lost+Siblings+of+the+Sun&rft.volume=696&rft.issue=L13%E2%80%93L16&rft.pages=L13&rft.date=2009&rft_id=info%3Aarxiv%2F0903.0237&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F0004-637X%2F696%2F1%2FL13&rft_id=info%3Abibcode%2F2009ApJ...696L..13P&rft.au=Simon+F.+Portegies+Zwart&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNathan_A._Kaib_and_Thomas_Quinn2008" class="citation journal cs1">Nathan A. Kaib and Thomas Quinn (2008). “The formation of the Oort cloud in open cluster environments”. <i>Icarus</i>. <b>197</b> (1): 221–238. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0707.4515">0707.4515</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Icar..197..221K">2008Icar..197..221K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2008.03.020">10.1016/j.icarus.2008.03.020</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=The+formation+of+the+Oort+cloud+in+open+cluster+environments&rft.volume=197&rft.issue=1&rft.pages=221-238&rft.date=2008&rft_id=info%3Aarxiv%2F0707.4515&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.icarus.2008.03.020&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Icar..197..221K&rft.au=Nathan+A.+Kaib+and+Thomas+Quinn&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJane_S._Greaves2005" class="citation journal cs1">Jane S. Greaves (2005). “Disks Around Stars and the Growth of Planetary Systems”. <i>Science</i>. <b>307</b> (5706): 68–71. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005Sci...307...68G">2005Sci...307...68G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1101979">10.1126/science.1101979</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15637266">15637266</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Disks+Around+Stars+and+the+Growth+of+Planetary+Systems&rft.volume=307&rft.issue=5706&rft.pages=68-71&rft.date=2005&rft_id=info%3Apmid%2F15637266&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1101979&rft_id=info%3Abibcode%2F2005Sci...307...68G&rft.au=Jane+S.+Greaves&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-apj2_313-21"><b><a href="#cite_ref-apj2_313_21-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCaffe,_M._W.;_Hohenberg,_C._M.;_Swindle,_T._D.;_Goswami,_J._N.1987" class="citation journal cs1">Caffe, M. W.; Hohenberg, C. M.; Swindle, T. D.; Goswami, J. N. (ngày 1 tháng 2 năm 1987). “Evidence in meteorites for an active early sun”. <i>Astrophysical Journal, Part 2 - Letters to the Editor</i>. <b>313</b>: L31–L35. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987ApJ...313L..31C">1987ApJ...313L..31C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F184826">10.1086/184826</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal%2C+Part+2+-+Letters+to+the+Editor&rft.atitle=Evidence+in+meteorites+for+an+active+early+sun&rft.volume=313&rft.pages=L31-L35&rft.date=1987-02-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F184826&rft_id=info%3Abibcode%2F1987ApJ...313L..31C&rft.au=Caffe%2C+M.+W.%3B+Hohenberg%2C+C.+M.%3B+Swindle%2C+T.+D.%3B+Goswami%2C+J.+N.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Kitamara-22"><b><a href="#cite_ref-Kitamara_22-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFM._Momose,_Y._Kitamura,_S._Yokogawa,_R._Kawabe,_M._Tamura,_S._Ida2003" class="citation conference cs1">M. Momose, Y. Kitamura, S. Yokogawa, R. Kawabe, M. Tamura, S. Ida (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?2003ASPC..289...85M&data_type=PDF_HIGH&whole_paper=YES&type=PRINTER&filetype=.pdf">“Investigation of the Physical Properties of Protoplanetary Disks around T Tauri Stars by a High-resolution Imaging Survey at lambda = 2 mm”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Trong Ikeuchi, S., Hearnshaw, J. and Hanawa, T. (biên tập). <i>The Proceedings of the IAU 8th Asian-Pacific Regional Meeting, Volume I</i>. <b>289</b>. Astronomical Society of the Pacific Conference Series. tr. 85.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Investigation+of+the+Physical+Properties+of+Protoplanetary+Disks+around+T+Tauri+Stars+by+a+High-resolution+Imaging+Survey+at+lambda+%3D+2+mm&rft.btitle=The+Proceedings+of+the+IAU+8th+Asian-Pacific+Regional+Meeting%2C+Volume+I&rft.pages=85&rft.pub=Astronomical+Society+of+the+Pacific+Conference+Series&rft.date=2003&rft.au=M.+Momose%2C+Y.+Kitamura%2C+S.+Yokogawa%2C+R.+Kawabe%2C+M.+Tamura%2C+S.+Ida&rft_id=http%3A%2F%2Farticles.adsabs.harvard.edu%2Fcgi-bin%2Fnph-iarticle_query%3F2003ASPC..289...85M%26amp%3Bdata_type%3DPDF_HIGH%26amp%3Bwhole_paper%3DYES%26amp%3Btype%3DPRINTER%26amp%3Bfiletype%3D.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDeborah_L._Padgett,_Wolfgang_Brandner,_Karl_R._Stapelfeldt1999" class="citation journal cs1">Deborah L. Padgett, Wolfgang Brandner, Karl R. Stapelfeldt (tháng 3 năm 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_1999-03_117_3/page/1490">“Hubble Space Telescope/NICMOS Imaging of Disks and Envelopes around Very Young Stars”</a>. <i>The Astronomical Journal</i>. <b>117</b> (3): 1490–1504. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9902101">astro-ph/9902101</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999AJ....117.1490P">1999AJ....117.1490P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F300781">10.1086/300781</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.atitle=Hubble+Space+Telescope%2FNICMOS+Imaging+of+Disks+and+Envelopes+around+Very+Young+Stars&rft.volume=117&rft.issue=3&rft.pages=1490-1504&rft.date=1999-03&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9902101&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F300781&rft_id=info%3Abibcode%2F1999AJ....117.1490P&rft.au=Deborah+L.+Padgett%2C+Wolfgang+Brandner%2C+Karl+R.+Stapelfeldt&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomical-journal_1999-03_117_3%2Fpage%2F1490&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFM._Küker,_T._Henning,_G._Rüdiger2003" class="citation journal cs1">M. Küker, T. Henning, G. Rüdiger (2003). “Magnetic Star-Disk Coupling in Classical T Tauri Systems”. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>589</b> (1): 397. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJ...589..397K">2003ApJ...589..397K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F374408">10.1086/374408</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Magnetic+Star-Disk+Coupling+in+Classical+T+Tauri+Systems&rft.volume=589&rft.issue=1&rft.pages=397&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F374408&rft_id=info%3Abibcode%2F2003ApJ...589..397K&rft.au=M.+K%C3%BCker%2C+T.+Henning%2C+G.+R%C3%BCdiger&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Yi2001-25">^ <a href="#cite_ref-Yi2001_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Yi2001_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSukyoung_Yi,_Pierre_Demarque,_Yong-Cheol_Kim,_Young-Wook_Lee,_Chang_H._Ree,_Thibault_Lejeune,_Sydney_Barnes2001" class="citation journal cs1">Sukyoung Yi, Pierre Demarque, Yong-Cheol Kim, Young-Wook Lee, Chang H. Ree, Thibault Lejeune, Sydney Barnes (2001). “Toward Better Age Estimates for Stellar Populations: The <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Y^{2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>Y</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Y^{2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/936bc0f9fd0da645558802727fa1e1c5f725afee" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:2.954ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Y^{2}}"></span> Isochrones for Solar Mixture”. <i>Astrophysical Journal Supplement</i>. <b>136</b>: 417. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0104292">astro-ph/0104292</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001ApJS..136..417Y">2001ApJS..136..417Y</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F321795">10.1086/321795</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Supplement&rft.atitle=Toward+Better+Age+Estimates+for+Stellar+Populations%3A+The+MATH+RENDER+ERROR+Isochrones+for+Solar+Mixture&rft.volume=136&rft.pages=417&rft.date=2001&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0104292&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F321795&rft_id=info%3Abibcode%2F2001ApJS..136..417Y&rft.au=Sukyoung+Yi%2C+Pierre+Demarque%2C+Yong-Cheol+Kim%2C+Young-Wook+Lee%2C+Chang+H.+Ree%2C+Thibault+Lejeune%2C+Sydney+Barnes&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-sequence-26"><b><a href="#cite_ref-sequence_26-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZeilikGregory1998">Zeilik & Gregory 1998</a>, p. 320</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFA._P._Boss,_R._H._Durisen2005" class="citation journal cs1">A. P. Boss, R. H. Durisen (2005). “Chondrule-forming Shock Fronts in the Solar Nebula: A Possible Unified Scenario for Planet and Chondrite Formation”. <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>621</b> (2): L137–L140. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0501592">astro-ph/0501592</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005ApJ...621L.137B">2005ApJ...621L.137B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F429160">10.1086/429160</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Chondrule-forming+Shock+Fronts+in+the+Solar+Nebula%3A+A+Possible+Unified+Scenario+for+Planet+and+Chondrite+Formation&rft.volume=621&rft.issue=2&rft.pages=L137-L140&rft.date=2005&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0501592&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F429160&rft_id=info%3Abibcode%2F2005ApJ...621L.137B&rft.au=A.+P.+Boss%2C+R.+H.+Durisen&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Goldreich1973-28">^ <a href="#cite_ref-Goldreich1973_28-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Goldreich1973_28-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFP._Goldreich,_W._R._Ward1973" class="citation journal cs1">P. Goldreich, W. R. Ward (1973). “The Formation of Planetesimals”. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>183</b>: 1051. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1973ApJ...183.1051G">1973ApJ...183.1051G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F152291">10.1086/152291</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Formation+of+Planetesimals&rft.volume=183&rft.pages=1051&rft.date=1973&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F152291&rft_id=info%3Abibcode%2F1973ApJ...183.1051G&rft.au=P.+Goldreich%2C+W.+R.+Ward&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sciam-29">^ <a href="#cite_ref-sciam_29-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sciam_29-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDouglas_N._C._Lin2008" class="citation journal cs1">Douglas N. C. Lin (tháng 5 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciam.com/article.cfm?id=the-genesis-of-planets">“The Genesis of Planets”</a> <span class="cs1-format">(fee required)</span>. <i>Scientific American</i>. <b>298</b> (5): 50–59. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0508-50">10.1038/scientificamerican0508-50</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18444325">18444325</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=The+Genesis+of+Planets&rft.volume=298&rft.issue=5&rft.pages=50-59&rft.date=2008-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican0508-50&rft_id=info%3Apmid%2F18444325&rft.au=Douglas+N.+C.+Lin&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciam.com%2Farticle.cfm%3Fid%3Dthe-genesis-of-planets&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStaff" class="citation web cs1">Staff. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrobio.net/pressrelease/3370/how-earth-survived-birth">“How Earth Survived Birth”</a>. <i>Astrobiology Magazine</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Astrobiology+Magazine&rft.atitle=How+Earth+Survived+Birth&rft.au=Staff&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrobio.net%2Fpressrelease%2F3370%2Fhow-earth-survived-birth&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-thommes-31">^ <a href="#cite_ref-thommes_31-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-thommes_31-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-thommes_31-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFE._W._Thommes,_M._J._Duncan,_H._F._Levison2002" class="citation journal cs1">E. W. Thommes, M. J. Duncan, H. F. Levison (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2002-05_123_5/page/2862">“The Formation of Uranus and Neptune among Jupiter and Saturn”</a>. <i>Astronomical Journal</i>. <b>123</b> (5): 2862. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0111290">astro-ph/0111290</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002AJ....123.2862T">2002AJ....123.2862T</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F339975">10.1086/339975</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomical+Journal&rft.atitle=The+Formation+of+Uranus+and+Neptune+among+Jupiter+and+Saturn&rft.volume=123&rft.issue=5&rft.pages=2862&rft.date=2002&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0111290&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F339975&rft_id=info%3Abibcode%2F2002AJ....123.2862T&rft.au=E.+W.+Thommes%2C+M.+J.+Duncan%2C+H.+F.+Levison&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomical-journal_2002-05_123_5%2Fpage%2F2862&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Levison2007-32">^ <a href="#cite_ref-Levison2007_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Levison2007_32-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHarold_F._Levison,_Alessandro_Morbidelli,_Crista_Van_Laerhoven2007" class="citation journal cs1">Harold F. Levison, Alessandro Morbidelli, Crista Van Laerhoven; và đồng nghiệp (2007). “Origin of the Structure of the Kuiper Belt during a Dynamical Instability in the Orbits of Uranus and Neptune”. <i>Icarus</i>. <b>196</b> (1): 258–273. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0712.0553">0712.0553</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Icar..196..258L">2008Icar..196..258L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2007.11.035">10.1016/j.icarus.2007.11.035</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Origin+of+the+Structure+of+the+Kuiper+Belt+during+a+Dynamical+Instability+in+the+Orbits+of+Uranus+and+Neptune&rft.volume=196&rft.issue=1&rft.pages=258-273&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2F0712.0553&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.icarus.2007.11.035&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Icar..196..258L&rft.au=Harold+F.+Levison%2C+Alessandro+Morbidelli%2C+Crista+Van+Laerhoven&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEmily_Lakdawalla2006" class="citation web cs1">Emily Lakdawalla (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.planetary.org/blog/article/00000735/">“Stardust Results in a Nutshell: The Solar Nebula was Like a Blender”</a>. <i>The Planetary Society</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070714111144/http://www.planetary.org/blog/article/00000735/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Planetary+Society&rft.atitle=Stardust+Results+in+a+Nutshell%3A+The+Solar+Nebula+was+Like+a+Blender&rft.date=2006&rft.au=Emily+Lakdawalla&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.planetary.org%2Fblog%2Farticle%2F00000735%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFB._G._Elmegreen1979" class="citation journal cs1">B. G. Elmegreen (1979). “On the disruption of a protoplanetary disc nebula by a T Tauri like solar wind”. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. <b>80</b>: 77. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1979A&A....80...77E">1979A&A....80...77E</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=On+the+disruption+of+a+protoplanetary+disc+nebula+by+a+T+Tauri+like+solar+wind&rft.volume=80&rft.pages=77&rft.date=1979&rft_id=info%3Abibcode%2F1979A%26A....80...77E&rft.au=B.+G.+Elmegreen&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHeng_Hao2004" class="citation web cs1">Heng Hao (ngày 24 tháng 11 năm 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cfa-www.harvard.edu/~kstanek/astro200/disk-protoplanet.pdf">“Disc-Protoplanet interactions”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Harvard University</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Harvard+University&rft.atitle=Disc-Protoplanet+interactions&rft.date=2004-11-24&rft.au=Heng+Hao&rft_id=http%3A%2F%2Fcfa-www.harvard.edu%2F~kstanek%2Fastro200%2Fdisk-protoplanet.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMike_Brown_(California_Institute_of_Technology)" class="citation web cs1"><a href="/wiki/Michael_E._Brown" title="Michael E. Brown">Mike Brown</a> (California Institute of Technology). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/moon/index.html">“Dysnomia, the moon of Eris”</a>. <i>Personal web site</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Personal+web+site&rft.atitle=Dysnomia%2C+the+moon+of+Eris&rft.au=Mike+Brown+%28California+Institute+of+Technology%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gps.caltech.edu%2F~mbrown%2Fplanetlila%2Fmoon%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Petit2001-37">^ <a href="#cite_ref-Petit2001_37-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Petit2001_37-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Petit2001_37-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJean-Marc_Petit,_Alessandro_Morbidelli2001" class="citation journal cs1">Jean-Marc Petit, Alessandro Morbidelli (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070221085835/http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf">“The Primordial Excitation and Clearing of the Asteroid Belt”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Icarus</i>. <b>153</b> (2): 338–347. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Icar..153..338P">2001Icar..153..338P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2001.6702">10.1006/icar.2001.6702</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=The+Primordial+Excitation+and+Clearing+of+the+Asteroid+Belt&rft.volume=153&rft.issue=2&rft.pages=338-347&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2001.6702&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Icar..153..338P&rft.au=Jean-Marc+Petit%2C+Alessandro+Morbidelli&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gps.caltech.edu%2Fclasses%2Fge133%2Freading%2Fasteroids.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Kominami-38">^ <a href="#cite_ref-Kominami_38-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kominami_38-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJunko_Kominami,_Shigeru_Ida2001" class="citation journal cs1">Junko Kominami, Shigeru Ida (2001). “The Effect of Tidal Interaction with a Gas Disk on Formation of Terrestrial Planets”. <i>Icarus</i>. Department of Earth and Planetary Sciences, Tokyo Institute of Technology, Ookayama, Meguro-ku, Tokyo, Department of Earth and Planetary Sciences, Tokyo Institute of Technology, Ookayama, Meguro-ku, Tokyo. <b>157</b> (1): 43–56. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002Icar..157...43K">2002Icar..157...43K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2001.6811">10.1006/icar.2001.6811</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=The+Effect+of+Tidal+Interaction+with+a+Gas+Disk+on+Formation+of+Terrestrial+Planets&rft.volume=157&rft.issue=1&rft.pages=43-56&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2001.6811&rft_id=info%3Abibcode%2F2002Icar..157...43K&rft.au=Junko+Kominami%2C+Shigeru+Ida&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Solomon2003-39"><b><a href="#cite_ref-Solomon2003_39-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSean_C._Solomon2003" class="citation journal cs1">Sean C. Solomon (2003). “Mercury: the enigmatic innermost planet”. <i>Earth and Planetary Science Letters</i>. <b>216</b> (4): 441–455. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003E&PSL.216..441S">2003E&PSL.216..441S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0012-821X%2803%2900546-6">10.1016/S0012-821X(03)00546-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth+and+Planetary+Science+Letters&rft.atitle=Mercury%3A+the+enigmatic+innermost+planet&rft.volume=216&rft.issue=4&rft.pages=441-455&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0012-821X%2803%2900546-6&rft_id=info%3Abibcode%2F2003E%26PSL.216..441S&rft.au=Sean+C.+Solomon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPeter_Goldreich,_Yoram_Lithwick,_Re'em_Sari2004" class="citation journal cs1">Peter Goldreich, Yoram Lithwick, Re'em Sari (ngày 10 tháng 10 năm 2004). “Final Stages of Planet Formation”. <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>614</b> (1): 497. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0404240">astro-ph/0404240</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...614..497G">2004ApJ...614..497G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F423612">10.1086/423612</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Final+Stages+of+Planet+Formation&rft.volume=614&rft.issue=1&rft.pages=497&rft.date=2004-10-10&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0404240&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F423612&rft_id=info%3Abibcode%2F2004ApJ...614..497G&rft.au=Peter+Goldreich%2C+Yoram+Lithwick%2C+Re%27em+Sari&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Bottke2005-41">^ <a href="#cite_ref-Bottke2005_41-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Bottke2005_41-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Bottke2005_41-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilliam_F._Bottke,_Daniel_D._Durda,_David_Nesvorny2005" class="citation journal cs1">William F. Bottke, Daniel D. Durda, David Nesvorny (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Bottke_Icarus_2005_179_63-94_Linking_Collision_Dynamics_MB.pdf">“Linking the collisional history of the main asteroid belt to its dynamical excitation and depletion”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Icarus</i>. <b>179</b> (1): 63–94. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005Icar..179...63B">2005Icar..179...63B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2005.05.017">10.1016/j.icarus.2005.05.017</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Linking+the+collisional+history+of+the+main+asteroid+belt+to+its+dynamical+excitation+and+depletion&rft.volume=179&rft.issue=1&rft.pages=63-94&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.icarus.2005.05.017&rft_id=info%3Abibcode%2F2005Icar..179...63B&rft.au=William+F.+Bottke%2C+Daniel+D.+Durda%2C+David+Nesvorny&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.boulder.swri.edu%2F~bottke%2FReprints%2FBottke_Icarus_2005_179_63-94_Linking_Collision_Dynamics_MB.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFR._Edgar,_P._Artymowicz2004" class="citation journal cs1">R. Edgar, P. Artymowicz (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.utsc.utoronto.ca/~pawel/edgar+artymowicz.pdf">“Pumping of a Planetesimal Disc by a Rapidly Migrating Planet”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/wiki/Monthly_Notices_of_the_Royal_Astronomical_Society" title="Monthly Notices of the Royal Astronomical Society">Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</a></i>. <b>354</b> (3): 769–772. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0409017">astro-ph/0409017</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004MNRAS.354..769E">2004MNRAS.354..769E</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2004.08238.x">10.1111/j.1365-2966.2004.08238.x</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=Pumping+of+a+Planetesimal+Disc+by+a+Rapidly+Migrating+Planet&rft.volume=354&rft.issue=3&rft.pages=769-772&rft.date=2004&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0409017&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2966.2004.08238.x&rft_id=info%3Abibcode%2F2004MNRAS.354..769E&rft.au=R.+Edgar%2C+P.+Artymowicz&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.utsc.utoronto.ca%2F~pawel%2Fedgar%2Bartymowicz.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFE._R._D._Scott2006" class="citation conference cs1">E. R. D. Scott (2006). “Constraints on Jupiter's Age and Formation Mechanism and the Nebula Lifetime from Chondrites and Asteroids”. <i>Proceedings 37th Annual Lunar and Planetary Science Conference</i>. League City, Texas: Lunar and Planetary Society. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006LPI....37.2367S">2006LPI....37.2367S</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Constraints+on+Jupiter%27s+Age+and+Formation+Mechanism+and+the+Nebula+Lifetime+from+Chondrites+and+Asteroids&rft.btitle=Proceedings+37th+Annual+Lunar+and+Planetary+Science+Conference&rft.place=League+City%2C+Texas&rft.pub=Lunar+and+Planetary+Society&rft.date=2006&rft_id=info%3Abibcode%2F2006LPI....37.2367S&rft.au=E.+R.+D.+Scott&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-OBrien2007-44">^ <a href="#cite_ref-OBrien2007_44-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-OBrien2007_44-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-OBrien2007_44-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavid_O'Brien,_Alessandro_Morbidelli,_William_F._Bottke2007" class="citation journal cs1">David O'Brien, Alessandro Morbidelli, William F. Bottke (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/OBrien_2007_Icarus_191_434_Primordial_Excitation_Clearing_Asteroid_Belt.pdf">“The primordial excitation and clearing of the asteroid belt—Revisited”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Icarus</i>. <b>191</b> (2): 434–452. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007Icar..191..434O">2007Icar..191..434O</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2007.05.005">10.1016/j.icarus.2007.05.005</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=The+primordial+excitation+and+clearing+of+the+asteroid+belt%E2%80%94Revisited&rft.volume=191&rft.issue=2&rft.pages=434-452&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.icarus.2007.05.005&rft_id=info%3Abibcode%2F2007Icar..191..434O&rft.au=David+O%27Brien%2C+Alessandro+Morbidelli%2C+William+F.+Bottke&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.boulder.swri.edu%2F~bottke%2FReprints%2FOBrien_2007_Icarus_191_434_Primordial_Excitation_Clearing_Asteroid_Belt.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Raymond2007-45">^ <a href="#cite_ref-Raymond2007_45-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Raymond2007_45-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSean_N._Raymond,_Thomas_Quinn,_Jonathan_I._Lunine2007" class="citation journal cs1">Sean N. Raymond, Thomas Quinn, Jonathan I. Lunine (2007). “High-resolution simulations of the final assembly of Earth-like planets 2: water delivery and planetary habitability”. <i>Astrobiology</i>. <b>7</b> (1): 66–84. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0510285">astro-ph/0510285</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007AsBio...7...66R">2007AsBio...7...66R</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1089%2Fast.2006.06-0126">10.1089/ast.2006.06-0126</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17407404">17407404</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrobiology&rft.atitle=High-resolution+simulations+of+the+final+assembly+of+Earth-like+planets+2%3A+water+delivery+and+planetary+habitability&rft.volume=7&rft.issue=1&rft.pages=66-84&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0510285&rft_id=info%3Apmid%2F17407404&rft_id=info%3Adoi%2F10.1089%2Fast.2006.06-0126&rft_id=info%3Abibcode%2F2007AsBio...7...66R&rft.au=Sean+N.+Raymond%2C+Thomas+Quinn%2C+Jonathan+I.+Lunine&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSusan_Watanabe2001" class="citation web cs1">Susan Watanabe (ngày 20 tháng 7 năm 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120117093701/http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=520">“Mysteries of the Solar Nebula”</a>. NASA. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=520">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 17 tháng 1 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mysteries+of+the+Solar+Nebula&rft.pub=NASA&rft.date=2001-07-20&rft.au=Susan+Watanabe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jpl.nasa.gov%2Fnews%2Ffeatures.cfm%3Ffeature%3D520&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Krasinsky2002-47"><b><a href="#cite_ref-Krasinsky2002_47-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGeorgij_A._Krasinsky,_Elena_V._Pitjeva,_M._V._Vasilyev,_E._I._Yagudina2002" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Georgij_A._Krasinsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgij A. Krasinsky (trang không tồn tại)">Georgij A. Krasinsky</a>, <a href="/w/index.php?title=Elena_V._Pitjeva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elena V. Pitjeva (trang không tồn tại)">Elena V. Pitjeva</a>, M. V. Vasilyev, E. I. Yagudina (tháng 7 năm 2002). “Hidden Mass in the Asteroid Belt”. <i>Icarus</i>. <b>158</b> (1): 98–105. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002Icar..158...98K">2002Icar..158...98K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2002.6837">10.1006/icar.2002.6837</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Hidden+Mass+in+the+Asteroid+Belt&rft.volume=158&rft.issue=1&rft.pages=98-105&rft.date=2002-07&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2002.6837&rft_id=info%3Abibcode%2F2002Icar..158...98K&rft.au=Georgij+A.+Krasinsky%2C+Elena+V.+Pitjeva%2C+M.+V.+Vasilyev%2C+E.+I.+Yagudina&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Hsieh2006-48">^ <a href="#cite_ref-Hsieh2006_48-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Hsieh2006_48-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHenry_H._Hsieh,_David_Jewitt2006" class="citation journal cs1">Henry H. Hsieh, <a href="/w/index.php?title=David_Jewitt&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Jewitt (trang không tồn tại)">David Jewitt</a> (ngày 23 tháng 3 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/312/5773/561">“A Population of Comets in the Main Asteroid Belt”</a>. <i>Science</i>. <b>312</b> (5773): 561–563. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Sci...312..561H">2006Sci...312..561H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1125150">10.1126/science.1125150</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16556801">16556801</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+Population+of+Comets+in+the+Main+Asteroid+Belt&rft.volume=312&rft.issue=5773&rft.pages=561-563&rft.date=2006-03-23&rft_id=info%3Apmid%2F16556801&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1125150&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Sci...312..561H&rft.au=Henry+H.+Hsieh%2C+David+Jewitt&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F312%2F5773%2F561&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFrancis_Reddy2006" class="citation web cs1">Francis Reddy (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=4100">“New comet class in Earth's backyard”</a>. <i>astronomy.com</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=astronomy.com&rft.atitle=New+comet+class+in+Earth%27s+backyard&rft.date=2006&rft.au=Francis+Reddy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomy.com%2Fasy%2Fdefault.aspx%3Fc%3Da%26id%3D4100&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gomes-50">^ <a href="#cite_ref-Gomes_50-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gomes_50-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFR._Gomes,_H._F._Levison,_K._Tsiganis,_A._Morbidelli2005" class="citation journal cs1">R. Gomes, H. F. Levison, K. Tsiganis, A. Morbidelli (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v435/n7041/pdf/nature03676.pdf">“Origin of the cataclysmic Late Heavy Bombardment period of the terrestrial planets”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Nature</i>. <b>435</b> (7041): 466–9. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005Natur.435..466G">2005Natur.435..466G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature03676">10.1038/nature03676</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15917802">15917802</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Origin+of+the+cataclysmic+Late+Heavy+Bombardment+period+of+the+terrestrial+planets&rft.volume=435&rft.issue=7041&rft.pages=466-9&rft.date=2005&rft_id=info%3Apmid%2F15917802&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature03676&rft_id=info%3Abibcode%2F2005Natur.435..466G&rft.au=R.+Gomes%2C+H.+F.+Levison%2C+K.+Tsiganis%2C+A.+Morbidelli&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv435%2Fn7041%2Fpdf%2Fnature03676.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFA._Morbidelli,_J._Chambers,_J._I._Lunine,_J._M._Petit,_F._Robert,_G._B._Valsecchi,_K._E._Cyr2000" class="citation journal cs1">A. Morbidelli, J. Chambers, J. I. Lunine, J. M. Petit, F. Robert, G. B. Valsecchi, K. E. Cyr (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_meteoritics-planetary-science_2000-11_35_6/page/1309">“Source regions and timescales for the delivery of water to the Earth”</a>. <i>Meteoritics & Planetary Science</i>. <b>35</b> (6): 1309. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000M&PS...35.1309M">2000M&PS...35.1309M</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1945-5100.2000.tb01518.x">10.1111/j.1945-5100.2000.tb01518.x</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1086–9379">1086–9379</a> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Kiểm tra giá trị <code class="cs1-code">|issn=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#bad_issn" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Meteoritics+%26+Planetary+Science&rft.atitle=Source+regions+and+timescales+for+the+delivery+of+water+to+the+Earth&rft.volume=35&rft.issue=6&rft.pages=1309&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1945-5100.2000.tb01518.x&rft_id=info%3Abibcode%2F2000M%26PS...35.1309M&rft.au=A.+Morbidelli%2C+J.+Chambers%2C+J.+I.+Lunine%2C+J.+M.+Petit%2C+F.+Robert%2C+G.+B.+Valsecchi%2C+K.+E.+Cyr&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_meteoritics-planetary-science_2000-11_35_6%2Fpage%2F1309&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-52"><b><a href="#cite_ref-52">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFlorence_Raulin-Cerceau,_Marie-Christine_Maurel,_Jean_Schneider1998" class="citation journal cs1">Florence Raulin-Cerceau, Marie-Christine Maurel, Jean Schneider (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.springerlink.com/content/m1t14rtr7372tp22/">“From Panspermia to Bioastronomy, the Evolution of the Hypothesis of Universal Life”</a>. <i>Origins of Life and Evolution of Biospheres</i>. Springer Netherlands. <b>28</b> (4/6): 597–612. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1006566518046">10.1023/A:1006566518046</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 12 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Origins+of+Life+and+Evolution+of+Biospheres&rft.atitle=From+Panspermia+to+Bioastronomy%2C+the+Evolution+of+the+Hypothesis+of+Universal+Life&rft.volume=28&rft.issue=4%2F6&rft.pages=597-612&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1006566518046&rft.au=Florence+Raulin-Cerceau%2C+Marie-Christine+Maurel%2C+Jean+Schneider&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.springerlink.com%2Fcontent%2Fm1t14rtr7372tp22%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 29 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-Taylor2001-53">^ <a href="#cite_ref-Taylor2001_53-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Taylor2001_53-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFG._Jeffrey_Taylor2001" class="citation web cs1">G. Jeffrey Taylor (ngày 21 tháng 8 năm 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psrd.hawaii.edu/Aug01/bombardment.html">“Uranus, Neptune, and the Mountains of the Moon”</a>. <i>Planetary Science Research Discoveries</i>. Hawaii Institute of Geophysics & Planetology<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Planetary+Science+Research+Discoveries&rft.atitle=Uranus%2C+Neptune%2C+and+the+Mountains+of+the+Moon&rft.date=2001-08-21&rft.au=G.+Jeffrey+Taylor&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.psrd.hawaii.edu%2FAug01%2Fbombardment.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="">Alessandro Morbidelli (ngày 3 tháng 2 năm 2008). "Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs".  <i><a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arΧiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arxiv.org/abs/astro-ph/0512256">astro-ph/0512256</a></i> [astro-ph].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Origin+and+dynamical+evolution+of+comets+and+their+reservoirs&rft.atitle=&rft.aulast=Alessandro+Morbidelli&rft.au=Alessandro+Morbidelli&rft.date=ng%C3%A0y+3+th%C3%A1ng+2+n%C4%83m+2008&rfr_id=info:sid/vi.wikipedia.org:S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Malhorta1995-55"><b><a href="#cite_ref-Malhorta1995_55-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFR._Malhotra1995" class="citation journal cs1">R. Malhotra (1995). “The Origin of Pluto's Orbit: Implications for the Solar System Beyond Neptune”. <i>Astronomical Journal</i>. <b>110</b>: 420. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9504036">astro-ph/9504036</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995AJ....110..420M">1995AJ....110..420M</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F117532">10.1086/117532</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomical+Journal&rft.atitle=The+Origin+of+Pluto%27s+Orbit%3A+Implications+for+the+Solar+System+Beyond+Neptune&rft.volume=110&rft.pages=420&rft.date=1995&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9504036&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F117532&rft_id=info%3Abibcode%2F1995AJ....110..420M&rft.au=R.+Malhotra&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-fogg_nelson-56"><b><a href="#cite_ref-fogg_nelson_56-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFM._J._Fogg,_R._P._Nelson2007" class="citation journal cs1">M. J. Fogg, R. P. Nelson (2007). “On the formation of terrestrial planets in hot-Jupiter systems”. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. <b>461</b> (3): 1195. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0610314">astro-ph/0610314</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007A&A...461.1195F">2007A&A...461.1195F</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20066171">10.1051/0004-6361:20066171</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=On+the+formation+of+terrestrial+planets+in+hot-Jupiter+systems&rft.volume=461&rft.issue=3&rft.pages=1195&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0610314&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%3A20066171&rft_id=info%3Abibcode%2F2007A%26A...461.1195F&rft.au=M.+J.+Fogg%2C+R.+P.+Nelson&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.com/News-Observing/News/2011/06/Jupiter%20may%20have%20robbed%20Mars%20of%20mass%20new%20report%20indicates.aspx">“Jupiter may have robbed Mars of mass, new report indicates”</a>. <i>Southwest Research Institute, San Antonio, Texas</i> (Thông cáo báo chí). ngày 6 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Jupiter+may+have+robbed+Mars+of+mass%2C+new+report+indicates&rft.date=2011-06-06&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomy.com%2FNews-Observing%2FNews%2F2011%2F06%2FJupiter%2520may%2520have%2520robbed%2520Mars%2520of%2520mass%2520new%2520report%2520indicates.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><b><a href="#cite_ref-58">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFK._J._Walsh,_A._Morbidelli,_S._N._Raymond,_D._P._O'Brien,_A._M._Mandell2011" class="citation journal cs1">K. J. Walsh, A. Morbidelli, S. N. Raymond, D. P. O'Brien, A. M. Mandell (2011). “A low mass for Mars from Jupiter's early gas-driven migration”. <i>Nature</i>. <b>475</b> (7355): 206–209. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1201.5177">1201.5177</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Natur.475..206W">2011Natur.475..206W</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature10201">10.1038/nature10201</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21642961">21642961</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=A+low+mass+for+Mars+from+Jupiter%27s+early+gas-driven+migration&rft.volume=475&rft.issue=7355&rft.pages=206-209&rft.date=2011&rft_id=info%3Aarxiv%2F1201.5177&rft_id=info%3Apmid%2F21642961&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature10201&rft_id=info%3Abibcode%2F2011Natur.475..206W&rft.au=K.+J.+Walsh%2C+A.+Morbidelli%2C+S.+N.+Raymond%2C+D.+P.+O%27Brien%2C+A.+M.+Mandell&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-shuffle-59"><b><a href="#cite_ref-shuffle_59-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKathryn_Hansen2005" class="citation web cs1">Kathryn Hansen (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.agiweb.org/geotimes/june05/WebExtra060705.html">“Orbital shuffle for early solar system”</a>. <i>Geotimes</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Geotimes&rft.atitle=Orbital+shuffle+for+early+solar+system&rft.date=2005&rft.au=Kathryn+Hansen&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.agiweb.org%2Fgeotimes%2Fjune05%2FWebExtra060705.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://history.nasa.gov/SP-467/ch3.htm">“Chronology of Planetary surfaces”</a>. <i>NASA History Division</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA+History+Division&rft.atitle=Chronology+of+Planetary+surfaces&rft_id=http%3A%2F%2Fhistory.nasa.gov%2FSP-467%2Fch3.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-life-61">^ <a href="#cite_ref-life_61-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-life_61-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-07/uoc--uss072006.php">“UCLA scientists strengthen case for life more than 3.8 billion years ago”</a> (Thông cáo báo chí). University of California-Los Angeles. ngày 21 tháng 7 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=UCLA+scientists+strengthen+case+for+life+more+than+3.8+billion+years+ago&rft.pub=University+of+California-Los+Angeles&rft.date=2006-07-21&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eurekalert.org%2Fpub_releases%2F2006-07%2Fuoc--uss072006.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFClark_R._Chapman1996" class="citation journal cs1">Clark R. Chapman (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080910084647/http://www.geologie.ac.at/filestore/download/AB0053_051_A.pdf">“The Risk to Civilization From Extraterrestrial Objects and Implications of the Shoemaker-Levy 9 Comet Crash”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Abhandlungen der Geologischen Bundeanstalt, Wien</i>. <b>53</b>: 51–54. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0016-7800">0016-7800</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geologie.ac.at/filestore/download/AB0053_051_A.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 10 tháng 9 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Abhandlungen+der+Geologischen+Bundeanstalt%2C+Wien&rft.atitle=The+Risk+to+Civilization+From+Extraterrestrial+Objects+and+Implications+of+the+Shoemaker-Levy+9+Comet+Crash&rft.volume=53&rft.pages=51-54&rft.date=1996&rft.issn=0016-7800&rft.au=Clark+R.+Chapman&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.geologie.ac.at%2Ffilestore%2Fdownload%2FAB0053_051_A.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Agnor2006-63">^ <a href="#cite_ref-Agnor2006_63-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Agnor2006_63-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCraig_B._Agnor,_Hamilton_P._Douglas2006" class="citation journal cs1">Craig B. Agnor, Hamilton P. Douglas (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070621182809/http://www.es.ucsc.edu/~cagnor/papers_pdf/2006AgnorHamilton.pdf">“Neptune's capture of its moon Triton in a binary-planet gravitational encounter”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Nature</i>. <b>441</b> (7090): 192–194. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Natur.441..192A">2006Natur.441..192A</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature04792">10.1038/nature04792</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16688170">16688170</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.es.ucsc.edu/~cagnor/papers_pdf/2006AgnorHamilton.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Neptune%27s+capture+of+its+moon+Triton+in+a+binary-planet+gravitational+encounter&rft.volume=441&rft.issue=7090&rft.pages=192-194&rft.date=2006&rft_id=info%3Apmid%2F16688170&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature04792&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Natur.441..192A&rft.au=Craig+B.+Agnor%2C+Hamilton+P.+Douglas&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.es.ucsc.edu%2F~cagnor%2Fpapers_pdf%2F2006AgnorHamilton.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Morbidelli2006-64">^ <a href="#cite_ref-Morbidelli2006_64-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Morbidelli2006_64-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="">Alessandro Morbidelli (ngày 3 tháng 2 năm 2008). "Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs".  <i><a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arΧiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arxiv.org/abs/astro-ph/0512256">astro-ph/0512256</a></i> [astro-ph].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Origin+and+dynamical+evolution+of+comets+and+their+reservoirs&rft.atitle=&rft.aulast=Alessandro+Morbidelli&rft.au=Alessandro+Morbidelli&rft.date=ng%C3%A0y+3+th%C3%A1ng+2+n%C4%83m+2008&rfr_id=info:sid/vi.wikipedia.org:S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><b><a href="#cite_ref-65">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBeth_E._Clark,_Robert_E._Johnson1996" class="citation journal cs1">Beth E. Clark, Robert E. Johnson (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.agu.org/sci_soc/EISclark.html">“Interplanetary Weathering: Surface Erosion in Outer Space”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Eos_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eos (journal) (trang không tồn tại)">Eos, Transactions, American Geophysical Union</a></i>. <b>77</b> (15): 141. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1996EOSTr..77Q.141C">1996EOSTr..77Q.141C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029%2F96EO00094">10.1029/96EO00094</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080306012954/http://www.agu.org/sci_soc/EISclark.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 6 tháng 3 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Eos%2C+Transactions%2C+American+Geophysical+Union&rft.atitle=Interplanetary+Weathering%3A+Surface+Erosion+in+Outer+Space&rft.volume=77&rft.issue=15&rft.pages=141&rft.date=1996&rft_id=info%3Adoi%2F10.1029%2F96EO00094&rft_id=info%3Abibcode%2F1996EOSTr..77Q.141C&rft.au=Beth+E.+Clark%2C+Robert+E.+Johnson&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.agu.org%2Fsci_soc%2FEISclark.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Bottke2005b-66">^ <a href="#cite_ref-Bottke2005b_66-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Bottke2005b_66-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilliam_F._Bottke,_D._Durba,_D._Nesvorny2005" class="citation conference cs1">William F. Bottke, D. Durba, D. Nesvorny (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Bottke_IAU197_Belgrade_Origin_Stony_Met.pdf">“The origin and evolution of stony meteorites”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Proceedings of the International Astronomical Union</i>. Dynamics of Populations of Planetary Systems. <b>197</b>. tr. 357–374. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS1743921304008865">10.1017/S1743921304008865</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=The+origin+and+evolution+of+stony+meteorites&rft.btitle=Proceedings+of+the+International+Astronomical+Union&rft.pages=357-374&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS1743921304008865&rft.au=William+F.+Bottke%2C+D.+Durba%2C+D.+Nesvorny&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.boulder.swri.edu%2F~bottke%2FReprints%2FBottke_IAU197_Belgrade_Origin_Stony_Met.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFH._Alfvén,_G._Arrhenius1976" class="citation web cs1">H. Alfvén, G. Arrhenius (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://history.nasa.gov/SP-345/ch4.htm">“The Small Bodies”</a>. <i>SP–345 Evolution of the Solar System</i>. NASA<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 12 tháng 4 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=SP%E2%80%93345+Evolution+of+the+Solar+System&rft.atitle=The+Small+Bodies&rft.date=1976&rft.au=H.+Alfv%C3%A9n%2C+G.+Arrhenius&rft_id=http%3A%2F%2Fhistory.nasa.gov%2FSP-345%2Fch4.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFN._Takato,_S._J._Bus2004" class="citation journal cs1">N. Takato, S. J. Bus (2004). “Detection of a Deep 3-<span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>μ</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9fd47b2a39f7a7856952afec1f1db72c67af6161" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:1.402ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu }"></span>m Absorption Feature in the Spectrum of Amalthea (JV)”. <i>Science</i>. <b>306</b> (5705): 2224–7. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004Sci...306.2224T">2004Sci...306.2224T</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1105427">10.1126/science.1105427</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15618511">15618511</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Detection+of+a+Deep+3-MATH+RENDER+ERRORm+Absorption+Feature+in+the+Spectrum+of+Amalthea+%28JV%29&rft.volume=306&rft.issue=5705&rft.pages=2224-7&rft.date=2004&rft_id=info%3Apmid%2F15618511&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1105427&rft_id=info%3Abibcode%2F2004Sci...306.2224T&rft.au=N.+Takato%2C+S.+J.+Bus&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><br /> See also <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFraser_Cain2004" class="citation news cs1">Fraser Cain (ngày 24 tháng 12 năm 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.universetoday.com/2004/12/24/jovian-moon-was-probably-captured/">“Jovian Moon Was Probably Captured”</a>. <i>Universe Today</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080130030816/http://www.universetoday.com/2004/12/24/jovian-moon-was-probably-captured/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 1 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Universe+Today&rft.atitle=Jovian+Moon+Was+Probably+Captured&rft.date=2004-12-24&rft.au=Fraser+Cain&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.universetoday.com%2F2004%2F12%2F24%2Fjovian-moon-was-probably-captured%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFD._C._Jewitt,_S._Sheppard,_C._Porco2004" class="citation conference cs1">D. C. Jewitt, S. Sheppard, C. Porco (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/papers/JUPITER/JSP.2003.pdf">“Jupiter's outer satellites and Trojans”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Trong <a href="/w/index.php?title=Frances_Bagenal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frances Bagenal (trang không tồn tại)">Fran Bagenal</a>, Timothy E. Dowling, William B. McKinnon (biên tập). <i>Jupiter. The Planet, Satellites and Magnetosphere</i>. Cambridge University Press. tr. 263–280. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-81808-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-81808-7"><bdi>0-521-81808-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Jupiter%27s+outer+satellites+and+Trojans&rft.btitle=Jupiter.+The+Planet%2C+Satellites+and+Magnetosphere&rft.pages=263-280&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-521-81808-7&rft.au=D.+C.+Jewitt%2C+S.+Sheppard%2C+C.+Porco&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ifa.hawaii.edu%2F~jewitt%2Fpapers%2FJUPITER%2FJSP.2003.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-70"><b><a href="#cite_ref-70">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFScott_S._Sheppard_(Carnegie_Institution_of_Washington)" class="citation web cs1">Scott S. Sheppard (Carnegie Institution of Washington). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/">“The Giant Planet Satellite and Moon Page”</a>. <i>Personal web page</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Personal+web+page&rft.atitle=The+Giant+Planet+Satellite+and+Moon+Page&rft.au=Scott+S.+Sheppard+%28Carnegie+Institution+of+Washington%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dtm.ciw.edu%2Fsheppard%2Fsatellites%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998118–120-71"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998118–120_71-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZeilikGregory1998">Zeilik & Gregory 1998</a>, tr. 118–120.</span> </li> <li id="cite_note-Canup2005-72">^ <a href="#cite_ref-Canup2005_72-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Canup2005_72-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFR._M._Canup,_E._Asphaug2001" class="citation journal cs1">R. M. Canup, E. Asphaug (2001). “Origin of the Moon in a giant impact near the end of the Earth's formation”. <i>Nature</i>. <b>412</b> (6848): 708–12. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Natur.412..708C">2001Natur.412..708C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35089010">10.1038/35089010</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11507633">11507633</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Origin+of+the+Moon+in+a+giant+impact+near+the+end+of+the+Earth%27s+formation&rft.volume=412&rft.issue=6848&rft.pages=708-12&rft.date=2001&rft_id=info%3Apmid%2F11507633&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35089010&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Natur.412..708C&rft.au=R.+M.+Canup%2C+E.+Asphaug&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFD._J._Stevenson1987" class="citation journal cs1">D. J. Stevenson (1987). “Origin of the moon – The collision hypothesis”. <i>Annual Review of Earth and Planetary Sciences</i>. <b>15</b> (1): 271. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987AREPS..15..271S">1987AREPS..15..271S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ea.15.050187.001415">10.1146/annurev.ea.15.050187.001415</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Earth+and+Planetary+Sciences&rft.atitle=Origin+of+the+moon+%E2%80%93+The+collision+hypothesis&rft.volume=15&rft.issue=1&rft.pages=271&rft.date=1987&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ea.15.050187.001415&rft_id=info%3Abibcode%2F1987AREPS..15..271S&rft.au=D.+J.+Stevenson&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFG._Jeffrey_Taylor1998" class="citation web cs1">G. Jeffrey Taylor (ngày 31 tháng 12 năm 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html">“Origin of the Earth and Moon”</a>. <i>Planetary Science Research Discoveries</i>. Hawaii Institute of Geophysics & Planetology<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 7 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Planetary+Science+Research+Discoveries&rft.atitle=Origin+of+the+Earth+and+Moon&rft.date=1998-12-31&rft.au=G.+Jeffrey+Taylor&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.psrd.hawaii.edu%2FDec98%2FOriginEarthMoon.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-impact_Pluto-75"><b><a href="#cite_ref-impact_Pluto_75-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRobin_M._Canup2005" class="citation journal cs1">Robin M. Canup (ngày 28 tháng 1 năm 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/307/5709/546">“A Giant Impact Origin of Pluto-Charon”</a>. <i>Science</i>. <b>307</b> (5709): 546–550. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005Sci...307..546C">2005Sci...307..546C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1106818">10.1126/science.1106818</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15681378">15681378</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 5 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+Giant+Impact+Origin+of+Pluto-Charon&rft.volume=307&rft.issue=5709&rft.pages=546-550&rft.date=2005-01-28&rft_id=info%3Apmid%2F15681378&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1106818&rft_id=info%3Abibcode%2F2005Sci...307..546C&rft.au=Robin+M.+Canup&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F307%2F5709%2F546&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-76"><b><a href="#cite_ref-76">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1088%2F0004-6256%2F139%2F6%2F2700">10.1088/0004-6256/139/6/2700</a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_DOI/10.1088/0004-6256/139/6/2700&preload=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/preload&editintro=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/editintro&action=edit">Hoàn thành chú thích này</a></span></span> </li> <li id="cite_note-laskar94-77">^ <a href="#cite_ref-laskar94_77-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-laskar94_77-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJ._Laskar1994" class="citation journal cs1">J. Laskar (1994). “Large-scale chaos in the solar system”. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. <b>287</b>: L9–L12. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1994A&A...287L...9L">1994A&A...287L...9L</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Large-scale+chaos+in+the+solar+system&rft.volume=287&rft.pages=L9-L12&rft.date=1994&rft_id=info%3Abibcode%2F1994A%26A...287L...9L&rft.au=J.+Laskar&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><b><a href="#cite_ref-78">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGerald_Jay_Sussman,_Jack_Wisdom1988" class="citation journal cs1">Gerald Jay Sussman, Jack Wisdom (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://groups.csail.mit.edu/mac/users/wisdom/pluto-chaos.pdf">“Numerical evidence that the motion of Pluto is chaotic”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Science</i>. <b>241</b> (4864): 433–437. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1988Sci...241..433S">1988Sci...241..433S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.241.4864.433">10.1126/science.241.4864.433</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17792606">17792606</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Numerical+evidence+that+the+motion+of+Pluto+is+chaotic&rft.volume=241&rft.issue=4864&rft.pages=433-437&rft.date=1988&rft_id=info%3Apmid%2F17792606&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.241.4864.433&rft_id=info%3Abibcode%2F1988Sci...241..433S&rft.au=Gerald+Jay+Sussman%2C+Jack+Wisdom&rft_id=http%3A%2F%2Fgroups.csail.mit.edu%2Fmac%2Fusers%2Fwisdom%2Fpluto-chaos.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><b><a href="#cite_ref-79">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFO._Neron_de_Surgy,_J._LaskarLaskar1997" class="citation journal cs1">O. Neron de Surgy, J. Laskar; Laskar (tháng 2 năm 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomy-and-astrophysics_1997-02_318_3/page/975">“On the long term evolution of the spin of the Earth”</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. <b>318</b>: 975–989. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997A&A...318..975N">1997A&A...318..975N</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=On+the+long+term+evolution+of+the+spin+of+the+Earth&rft.volume=318&rft.pages=975-989&rft.date=1997-02&rft_id=info%3Abibcode%2F1997A%26A...318..975N&rft.au=O.+Neron+de+Surgy%2C+J.+Laskar&rft.au=Laskar&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomy-and-astrophysics_1997-02_318_3%2Fpage%2F975&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hayes07-80">^ <a href="#cite_ref-hayes07_80-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hayes07_80-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWayne_B._Hayes2007" class="citation journal cs1">Wayne B. Hayes (2007). “Is the outer Solar System chaotic?”. <i>Nature Physics</i>. <b>3</b> (10): 689–691. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0702179">astro-ph/0702179</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007NatPh...3..689H">2007NatPh...3..689H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnphys728">10.1038/nphys728</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Physics&rft.atitle=Is+the+outer+Solar+System+chaotic%3F&rft.volume=3&rft.issue=10&rft.pages=689-691&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0702179&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnphys728&rft_id=info%3Abibcode%2F2007NatPh...3..689H&rft.au=Wayne+B.+Hayes&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Stewart1997-81"><b><a href="#cite_ref-Stewart1997_81-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStewart1997" class="citation book cs1">Stewart, Ian (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/doesgodplaydicen0000stew"><i>Does God Play Dice?</i></a> (ấn bản thứ 2). Penguin Books. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/doesgodplaydicen0000stew/page/246">246</a>–249. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-14-025602-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-14-025602-4"><bdi>0-14-025602-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Does+God+Play+Dice%3F&rft.pages=246-249&rft.edition=2&rft.pub=Penguin+Books&rft.date=1997&rft.isbn=0-14-025602-4&rft.aulast=Stewart&rft.aufirst=Ian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdoesgodplaydicen0000stew&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><b><a href="#cite_ref-82">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavid_Shiga2008" class="citation news cs1">David Shiga (ngày 23 tháng 4 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://space.newscientist.com/article/dn13757-solar-system-could-go-haywire-before-the-sun-dies.html?feedId=online-news_rss20">“The solar system could go haywire before the sun dies”</a>. <i>NewScientist.com News Service</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=NewScientist.com+News+Service&rft.atitle=The+solar+system+could+go+haywire+before+the+sun+dies&rft.date=2008-04-23&rft.au=David+Shiga&rft_id=http%3A%2F%2Fspace.newscientist.com%2Farticle%2Fdn13757-solar-system-could-go-haywire-before-the-sun-dies.html%3FfeedId%3Donline-news_rss20&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 29 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-Batygin-83"><b><a href="#cite_ref-Batygin_83-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F589232"> 10.1086/589232</a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_DOI/10.1086/589232&preload=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/preload&editintro=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/editintro&action=edit">Hoàn thành chú thích này</a></span></span> </li> <li id="cite_note-84"><b><a href="#cite_ref-84">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFC.D._Murray_&_S.F._Dermott1999" class="citation book cs1">C.D. Murray & S.F. Dermott (1999). <i>Solar System Dynamics</i>. Cambridge University Press. tr. 184. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-57295-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-57295-9"><bdi>0-521-57295-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Solar+System+Dynamics&rft.pages=184&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1999&rft.isbn=0-521-57295-9&rft.au=C.D.+Murray+%26+S.F.+Dermott&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-85"><b><a href="#cite_ref-85">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDickinson1993" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Terence_Dickinson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terence Dickinson (trang không tồn tại)">Dickinson, Terence</a> (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/frombigbangtopla00unse"><i>From the Big Bang to Planet X</i></a>. Camden East, Ontario: <a href="/w/index.php?title=Camden_House&action=edit&redlink=1" class="new" title="Camden House (trang không tồn tại)">Camden House</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/frombigbangtopla00unse/page/79">79</a>–81. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-921820-71-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-921820-71-2"><bdi>0-921820-71-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=From+the+Big+Bang+to+Planet+X&rft.place=Camden+East%2C+Ontario&rft.pages=79-81&rft.pub=Camden+House&rft.date=1993&rft.isbn=0-921820-71-2&rft.aulast=Dickinson&rft.aufirst=Terence&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffrombigbangtopla00unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-86"><b><a href="#cite_ref-86">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFA._Gailithis1980" class="citation journal cs1">A. Gailithis (1980). “Tidal Heating of Io and orbital evolution of the Jovian satellites”. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. <b>201</b>: 415. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1982MNRAS.201..415G">1982MNRAS.201..415G</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=Tidal+Heating+of+Io+and+orbital+evolution+of+the+Jovian+satellites&rft.volume=201&rft.pages=415&rft.date=1980&rft_id=info%3Abibcode%2F1982MNRAS.201..415G&rft.au=A.+Gailithis&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><b><a href="#cite_ref-87">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFR._Bevilacqua,_O._Menchi,_A._Milani1980" class="citation journal cs1">R. Bevilacqua, O. Menchi, A. Milani (tháng 4 năm 1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.springerlink.com/content/g627852062714784/">“Resonances and close approaches. I. The Titan-Hyperion case”</a>. <i>Earth, Moon, and Planets</i>. <b>22</b> (2): 141–152. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1980M&P....22..141B">1980M&P....22..141B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00898423">10.1007/BF00898423</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 27 tháng 8 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth%2C+Moon%2C+and+Planets&rft.atitle=Resonances+and+close+approaches.+I.+The+Titan-Hyperion+case&rft.volume=22&rft.issue=2&rft.pages=141-152&rft.date=1980-04&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00898423&rft_id=info%3Abibcode%2F1980M%26P....22..141B&rft.au=R.+Bevilacqua%2C+O.+Menchi%2C+A.+Milani&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.springerlink.com%2Fcontent%2Fg627852062714784%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 29 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-Bills2006-88"><b><a href="#cite_ref-Bills2006_88-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBruce_G._Bills,_Gregory_A._Neumann,_David_E._Smith,_and_Maria_T._Zuber2006" class="citation journal cs1">Bruce G. Bills, Gregory A. Neumann, David E. Smith, and Maria T. Zuber (2006). “Improved estimate of tidal dissipation within Mars from MOLA observations of the shadow of Phobos”. <i>Journal of Geophysical Research</i>. <b>110</b> (E7): E07004. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005JGRE..11007004B">2005JGRE..11007004B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029%2F2004JE002376">10.1029/2004JE002376</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Geophysical+Research&rft.atitle=Improved+estimate+of+tidal+dissipation+within+Mars+from+MOLA+observations+of+the+shadow+of+Phobos&rft.volume=110&rft.issue=E7&rft.pages=E07004&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1029%2F2004JE002376&rft_id=info%3Abibcode%2F2005JGRE..11007004B&rft.au=Bruce+G.+Bills%2C+Gregory+A.+Neumann%2C+David+E.+Smith%2C+and+Maria+T.+Zuber&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-89"><b><a href="#cite_ref-89">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFC._F._Chyba,_D._G._Jankowski,_P._D._NicholsonJankowskiNicholson1989" class="citation journal cs1">C. F. Chyba, D. G. Jankowski, P. D. Nicholson; Jankowski; Nicholson (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomy-and-astrophysics_1989-07_219_1-2/page/23">“Tidal evolution in the Neptune-Triton system”</a>. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. <b>219</b>: 23. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1989A&A...219L..23C">1989A&A...219L..23C</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=Tidal+evolution+in+the+Neptune-Triton+system&rft.volume=219&rft.pages=23&rft.date=1989&rft_id=info%3Abibcode%2F1989A%26A...219L..23C&rft.au=C.+F.+Chyba%2C+D.+G.+Jankowski%2C+P.+D.+Nicholson&rft.au=Jankowski&rft.au=Nicholson&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomy-and-astrophysics_1989-07_219_1-2%2Fpage%2F23&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Burns2004-90"><b><a href="#cite_ref-Burns2004_90-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJ._A._Burns,_D._P._Simonelli,_M._R._Showalter,_D._P._Hamilton,_C._C._Porco,_L._W._Esposito,_H._Throop2004" class="citation conference cs1">J. A. Burns, D. P. Simonelli, M. R. Showalter, D. P. Hamilton, C. C. Porco, L. W. Esposito, H. Throop (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.umd.edu/~hamilton/research/preprints/BurSimSho03.pdf">“Jupiter's Ring-Moon System”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Trong <a href="/w/index.php?title=Frances_Bagenal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frances Bagenal (trang không tồn tại)">Fran Bagenal</a>, Timothy E. Dowling, William B. McKinnon (biên tập). <i>Jupiter: The planet, Satellites and Magnetosphere</i>. Cambridge University Press. tr. 241. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-81808-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-81808-7"><bdi>0-521-81808-7</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Jupiter%27s+Ring-Moon+System&rft.btitle=Jupiter%3A+The+planet%2C+Satellites+and+Magnetosphere&rft.pages=241&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-521-81808-7&rft.au=J.+A.+Burns%2C+D.+P.+Simonelli%2C+M.+R.+Showalter%2C+D.+P.+Hamilton%2C+C.+C.+Porco%2C+L.+W.+Esposito%2C+H.+Throop&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.umd.edu%2F~hamilton%2Fresearch%2Fpreprints%2FBurSimSho03.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDuncanLissauer1997-91"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDuncanLissauer1997_91-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDuncanLissauer1997">Duncan & Lissauer 1997</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFDuncanLissauer1997 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-92"><b><a href="#cite_ref-92">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMarc_Buie,_William_Grundy,_Eliot_Young,_Leslie_Young,_Alan_Stern2006" class="citation journal cs1">Marc Buie, William Grundy, Eliot Young, Leslie Young, Alan Stern (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2006-07_132_1/page/290">“Orbits and Photometry of Pluto's Satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005”</a>. <i>The Astronomical Journal</i>. <b>132</b> (1): 290. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0512491">astro-ph/0512491</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006AJ....132..290B">2006AJ....132..290B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F504422">10.1086/504422</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.atitle=Orbits+and+Photometry+of+Pluto%27s+Satellites%3A+Charon%2C+S%2F2005+P1%2C+and+S%2F2005&rft.volume=132&rft.issue=1&rft.pages=290&rft.date=2006&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0512491&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F504422&rft_id=info%3Abibcode%2F2006AJ....132..290B&rft.au=Marc+Buie%2C+William+Grundy%2C+Eliot+Young%2C+Leslie+Young%2C+Alan+Stern&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomical-journal_2006-07_132_1%2Fpage%2F290&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-93"><b><a href="#cite_ref-93">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation journal cs1">“Saturn's recycled rings”. <i>Astronomy Now</i>: 9. tháng 2 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+Now&rft.atitle=Saturn%27s+recycled+rings&rft.pages=9&rft.date=2008-02&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-scientist-94">^ <a href="#cite_ref-scientist_94-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-scientist_94-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-scientist_94-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJeff_Hecht1994" class="citation news cs1">Jeff Hecht (ngày 2 tháng 4 năm 1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html">“Science: Fiery future for planet Earth”</a>. <i>New Scientist</i> (1919). tr. 14<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Science%3A+Fiery+future+for+planet+Earth&rft.issue=1919&rft.pages=14&rft.date=1994-04-02&rft.au=Jeff+Hecht&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg14219191.900.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Schroder2008-95">^ <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schroder2008_95-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFK._P._Schroder,_Robert_Connon_Smith2008" class="citation journal cs1">K. P. Schroder, Robert Connon Smith (2008). “Distant future of the Sun and Earth revisited”. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. <b>386</b> (1): 155–163. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0801.4031">0801.4031</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008MNRAS.386..155S">2008MNRAS.386..155S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13022.x">10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=Distant+future+of+the+Sun+and+Earth+revisited&rft.volume=386&rft.issue=1&rft.pages=155-163&rft.date=2008&rft_id=info%3Aarxiv%2F0801.4031&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13022.x&rft_id=info%3Abibcode%2F2008MNRAS.386..155S&rft.au=K.+P.+Schroder%2C+Robert+Connon+Smith&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><b><a href="#cite_ref-96">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKnut_Jørgen,_Røed_Ødegaard2004" class="citation web cs1">Knut Jørgen, Røed Ødegaard (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081009015241/http://www.cicero.uio.no/fulltext/index_e.aspx?id=2737">“Our changing solar system”</a>. <i>Centre for International Climate and Environmental Research</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cicero.uio.no/fulltext/index_e.aspx?id=2737">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 10 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Centre+for+International+Climate+and+Environmental+Research&rft.atitle=Our+changing+solar+system&rft.date=2004&rft.au=Knut+J%C3%B8rgen%2C+R%C3%B8ed+%C3%98degaard&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cicero.uio.no%2Ffulltext%2Findex_e.aspx%3Fid%3D2737&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-mars-97">^ <a href="#cite_ref-mars_97-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-mars_97-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJeffrey_Stuart_Kargel2004" class="citation book cs1">Jeffrey Stuart Kargel (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=0QY0U6qJKFUC&pg=PA509&lpg=PA509&dq=mars+future+%22billion+years%22+sun"><i>Mars: A Warmer, Wetter Planet</i></a>. Springer. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-85233-568-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-85233-568-8"><bdi>1-85233-568-8</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mars%3A+A+Warmer%2C+Wetter+Planet&rft.pub=Springer&rft.date=2004&rft.isbn=1-85233-568-8&rft.au=Jeffrey+Stuart+Kargel&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3D0QY0U6qJKFUC%26pg%3DPA509%26lpg%3DPA509%26dq%3Dmars%2Bfuture%2B%2522billion%2Byears%2522%2Bsun&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998320–321-98"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998320–321_98-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZeilikGregory1998">Zeilik & Gregory 1998</a>, tr. 320–321.</span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/cvs/cvstext.html">“Introduction to Cataclysmic Variables (CVs)”</a>. <i>NASA Goddard Space Center</i>. 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA+Goddard+Space+Center&rft.atitle=Introduction+to+Cataclysmic+Variables+%28CVs%29&rft.date=2006&rft_id=http%3A%2F%2Fheasarc.gsfc.nasa.gov%2Fdocs%2Fobjects%2Fcvs%2Fcvstext.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sun_future-100">^ <a href="#cite_ref-sun_future_100-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sun_future_100-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sun_future_100-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sun_future_100-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFI._J._Sackmann,_A._I._Boothroyd,_K._E._Kraemer1993" class="citation journal cs1">I. J. Sackmann, A. I. Boothroyd, K. E. Kraemer (1993). “Our Sun. III. Present and Future”. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>418</b>: 457. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993ApJ...418..457S">1993ApJ...418..457S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F173407">10.1086/173407</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Our+Sun.+III.+Present+and+Future&rft.volume=418&rft.pages=457&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F173407&rft_id=info%3Abibcode%2F1993ApJ...418..457S&rft.au=I.+J.+Sackmann%2C+A.+I.+Boothroyd%2C+K.+E.+Kraemer&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilikGregory1998322-101"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilikGregory1998322_101-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZeilikGregory1998">Zeilik & Gregory 1998</a>, tr. 322.</span> </li> <li id="cite_note-Titan-102">^ <a href="#cite_ref-Titan_102-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Titan_102-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRalph_D._Lorenz,_Jonathan_I._Lunine,_Christopher_P._McKay1997" class="citation journal cs1">Ralph D. Lorenz, Jonathan I. Lunine, Christopher P. McKay (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110724173621/http://www.lpl.arizona.edu/~rlorenz/redgiant.pdf">“Titan under a red giant sun: A new kind of "habitable" moon”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Geophysical Research Letters</i>. <b>24</b> (22): 2905–8. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997GeoRL..24.2905L">1997GeoRL..24.2905L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029%2F97GL52843">10.1029/97GL52843</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11542268">11542268</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lpl.arizona.edu/~rlorenz/redgiant.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Geophysical+Research+Letters&rft.atitle=Titan+under+a+red+giant+sun%3A+A+new+kind+of+%22habitable%22+moon&rft.volume=24&rft.issue=22&rft.pages=2905-8&rft.date=1997&rft_id=info%3Apmid%2F11542268&rft_id=info%3Adoi%2F10.1029%2F97GL52843&rft_id=info%3Abibcode%2F1997GeoRL..24.2905L&rft.au=Ralph+D.+Lorenz%2C+Jonathan+I.+Lunine%2C+Christopher+P.+McKay&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lpl.arizona.edu%2F~rlorenz%2Fredgiant.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-103"><b><a href="#cite_ref-103">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMarc_Delehanty" class="citation web cs1">Marc Delehanty. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomytoday.com/astronomy/sun.html">“Sun, the solar system's only star”</a>. <i>Astronomy Today</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Astronomy+Today&rft.atitle=Sun%2C+the+solar+system%27s+only+star&rft.au=Marc+Delehanty&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomytoday.com%2Fastronomy%2Fsun.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Rybicki2001-104"><b><a href="#cite_ref-Rybicki2001_104-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFK._R._Rybicki,_C._Denis2001" class="citation journal cs1">K. R. Rybicki, C. Denis (2001). “On the Final Destiny of the Earth and the Solar System”. <i>Icarus</i>. <b>151</b> (1): 130–137. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Icar..151..130R">2001Icar..151..130R</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2001.6591">10.1006/icar.2001.6591</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=On+the+Final+Destiny+of+the+Earth+and+the+Solar+System&rft.volume=151&rft.issue=1&rft.pages=130-137&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2001.6591&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Icar..151..130R&rft.au=K.+R.+Rybicki%2C+C.+Denis&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-nebula-105">^ <a href="#cite_ref-nebula_105-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-nebula_105-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBruce_Balick_(Department_of_Astronomy,_University_of_Washington)" class="citation web cs1">Bruce Balick (Department of Astronomy, University of Washington). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081219010229/http://www.astro.washington.edu/balick/WFPC2/">“Planetary nebulae and the future of the Solar System”</a>. <i>Personal web site</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.washington.edu/balick/WFPC2/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 12 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Personal+web+site&rft.atitle=Planetary+nebulae+and+the+future+of+the+Solar+System&rft.au=Bruce+Balick+%28Department+of+Astronomy%2C+University+of+Washington%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.washington.edu%2Fbalick%2FWFPC2%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-106"><b><a href="#cite_ref-106">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFB._T._Gänsicke,_T._R._Marsh,_J._Southworth,_A._Rebassa-Mansergas2006" class="citation journal cs1">B. T. Gänsicke, T. R. Marsh, J. Southworth, A. Rebassa-Mansergas (2006). “A Gaseous Metal Disk Around a White Dwarf”. <i>Science</i>. <b>314</b> (5807): 1908–1910. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0612697">astro-ph/0612697</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Sci...314.1908G">2006Sci...314.1908G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1135033">10.1126/science.1135033</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17185598">17185598</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+Gaseous+Metal+Disk+Around+a+White+Dwarf&rft.volume=314&rft.issue=5807&rft.pages=1908-1910&rft.date=2006&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0612697&rft_id=info%3Apmid%2F17185598&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1135033&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Sci...314.1908G&rft.au=B.+T.+G%C3%A4nsicke%2C+T.+R.+Marsh%2C+J.+Southworth%2C+A.+Rebassa-Mansergas&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-future-sun-107"><b><a href="#cite_ref-future-sun_107-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRichard_W._Pogge1997" class="citation web cs1">Richard W. Pogge (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Lectures/vistas97.html">“The Once & Future Sun”</a> <span class="cs1-format">(lecture notes)</span>. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.ohio-state.edu/Vistas/">New Vistas in Astronomy</a></i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2005</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%5Bhttp%3A%2F%2Fwww.astronomy.ohio-state.edu%2FVistas%2F+New+Vistas+in+Astronomy%5D&rft.atitle=The+Once+%26+Future+Sun&rft.date=1997&rft.au=Richard+W.+Pogge&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomy.ohio-state.edu%2F~pogge%2FLectures%2Fvistas97.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Liên kết ngoài trong <code class="cs1-code">|work=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#param_has_ext_link" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-108"><b><a href="#cite_ref-108">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFT._S._Metcalfe,_M._H._Montgomery,_A._Kanaan2004" class="citation journal cs1">T. S. Metcalfe, M. H. Montgomery, A. Kanaan (2004). “Testing White Dwarf Crystallization Theory with Asteroseismology of the Massive Pulsating DA Star BPM 37093”. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>605</b> (2): L133. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0402046">astro-ph/0402046</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...605L.133M">2004ApJ...605L.133M</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F420884">10.1086/420884</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Testing+White+Dwarf+Crystallization+Theory+with+Asteroseismology+of+the+Massive+Pulsating+DA+Star+BPM+37093&rft.volume=605&rft.issue=2&rft.pages=L133&rft.date=2004&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0402046&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F420884&rft_id=info%3Abibcode%2F2004ApJ...605L.133M&rft.au=T.+S.+Metcalfe%2C+M.+H.+Montgomery%2C+A.+Kanaan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Fontaine2001-109"><b><a href="#cite_ref-Fontaine2001_109-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFG._Fontaine,_P._Brassard,_P._Bergeron2001" class="citation journal cs1">G. Fontaine, P. Brassard, P. Bergeron (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/319535">“The Potential of White Dwarf Cosmochronology”</a>. <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. <b>113</b> (782): 409–435. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001PASP..113..409F">2001PASP..113..409F</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F319535">10.1086/319535</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=The+Potential+of+White+Dwarf+Cosmochronology&rft.volume=113&rft.issue=782&rft.pages=409-435&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F319535&rft_id=info%3Abibcode%2F2001PASP..113..409F&rft.au=G.+Fontaine%2C+P.+Brassard%2C+P.+Bergeron&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.journals.uchicago.edu%2Fdoi%2Ffull%2F10.1086%2F319535&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-biblio-110"><b><a href="#cite_ref-biblio_110-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStacy_Leong2002" class="citation web cs1">Stacy Leong (2002). Glenn Elert (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml">“Period of the Sun's Orbit around the Galaxy (Cosmic Year)”</a>. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hypertextbook.com/facts/">The Physics Factbook</a> (self-published)</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%5Bhttp%3A%2F%2Fhypertextbook.com%2Ffacts%2F+The+Physics+Factbook%5D+%28self-published%29&rft.atitle=Period+of+the+Sun%27s+Orbit+around+the+Galaxy+%28Cosmic+Year%29&rft.date=2002&rft.au=Stacy+Leong&rft_id=http%3A%2F%2Fhypertextbook.com%2Ffacts%2F2002%2FStacyLeong.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Liên kết ngoài trong <code class="cs1-code">|work=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#param_has_ext_link" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-111"><b><a href="#cite_ref-111">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSzpir" class="citation web cs1">Szpir, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170221193001/http://www.americanscientist.org/issues/pub/perturbing-the-oort-cloud">“Perturbing the Oort Cloud”</a>. <i>American Scientist</i>. The Scientific Research Society. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.americanscientist.org/issues/pub/perturbing-the-oort-cloud">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=American+Scientist&rft.atitle=Perturbing+the+Oort+Cloud&rft.aulast=Szpir&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.americanscientist.org%2Fissues%2Fpub%2Fperturbing-the-oort-cloud&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-112"><b><a href="#cite_ref-112">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFErik_M._Leitch,_Gautam_Vasisht1998" class="citation journal cs1">Erik M. Leitch, Gautam Vasisht (1998). “Mass Extinctions and The Sun's Encounters with Spiral Arms”. <i>New Astronomy</i>. <b>3</b> (1): 51–56. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9802174">astro-ph/9802174</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998NewA....3...51L">1998NewA....3...51L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS1384-1076%2897%2900044-4">10.1016/S1384-1076(97)00044-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Astronomy&rft.atitle=Mass+Extinctions+and+The+Sun%27s+Encounters+with+Spiral+Arms&rft.volume=3&rft.issue=1&rft.pages=51-56&rft.date=1998&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9802174&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1384-1076%2897%2900044-4&rft_id=info%3Abibcode%2F1998NewA....3...51L&rft.au=Erik+M.+Leitch%2C+Gautam+Vasisht&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-cain-113">^ <a href="#cite_ref-cain_113-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cain_113-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cain_113-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cain_113-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cain_113-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFraser_Cain2007" class="citation web cs1">Fraser Cain (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.universetoday.com/2007/05/10/when-our-galaxy-smashes-into-andromeda-what-happens-to-the-sun/">“When Our Galaxy Smashes Into Andromeda, What Happens to the Sun?”</a>. <i>Universe Today</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Universe+Today&rft.atitle=When+Our+Galaxy+Smashes+Into+Andromeda%2C+What+Happens+to+the+Sun%3F&rft.date=2007&rft.au=Fraser+Cain&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.universetoday.com%2F2007%2F05%2F10%2Fwhen-our-galaxy-smashes-into-andromeda-what-happens-to-the-sun%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-cox-114">^ <a href="#cite_ref-cox_114-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cox_114-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJ._T._Cox,_Abraham_Loeb2007" class="citation journal cs1">J. T. Cox, Abraham Loeb (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zotero.org/justafew/items/itemKey/FSKMJDF6">“The Collision Between The Milky Way And Andromeda”</a>. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. <b>386</b> (1): 461. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0705.1170">0705.1170</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008MNRAS.386..461C">2008MNRAS.386..461C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13048.x">10.1111/j.1365-2966.2008.13048.x</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=The+Collision+Between+The+Milky+Way+And+Andromeda&rft.volume=386&rft.issue=1&rft.pages=461&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2F0705.1170&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13048.x&rft_id=info%3Abibcode%2F2008MNRAS.386..461C&rft.au=J.+T.+Cox%2C+Abraham+Loeb&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.zotero.org%2Fjustafew%2Fitems%2FitemKey%2FFSKMJDF6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-115"><b><a href="#cite_ref-115">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNASA2012" class="citation web cs1">NASA (ngày 31 tháng 5 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/milky-way-collide.html">“NASA's Hubble Shows Milky Way is Destined for Head-On Collision”</a>. <i>NASA</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 10 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA&rft.atitle=NASA%27s+Hubble+Shows+Milky+Way+is+Destined+for+Head-On+Collision&rft.date=2012-05-31&rft.au=NASA&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fmission_pages%2Fhubble%2Fscience%2Fmilky-way-collide.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Wilde-116">^ <a href="#cite_ref-Wilde_116-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilde_116-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSimon_A._Wilde,_John_W._Valley,_William_H._Peck,_Colin_M._Graham2001" class="citation journal cs1">Simon A. Wilde, John W. Valley, William H. Peck, Colin M. Graham (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geology.wisc.edu/%7Evalley/zircons/Wilde2001Nature.pdf">“Evidence from detrital zircons for the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Nature</i>. <b>409</b> (6817): 175–8. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35051550">10.1038/35051550</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11196637">11196637</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Evidence+from+detrital+zircons+for+the+existence+of+continental+crust+and+oceans+on+the+Earth+4.4+Gyr+ago&rft.volume=409&rft.issue=6817&rft.pages=175-8&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35051550&rft_id=info%3Apmid%2F11196637&rft.au=Simon+A.+Wilde%2C+John+W.+Valley%2C+William+H.+Peck%2C+Colin+M.+Graham&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.geology.wisc.edu%2F%257Evalley%2Fzircons%2FWilde2001Nature.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-117"><b><a href="#cite_ref-117">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGary_Ernst_Wallace2000" class="citation book cs1">Gary Ernst Wallace (2000). “Earth's Place in the Solar System”. <i>Earth Systems: Processes and Issues</i>. Cambridge University Press. tr. 45–58. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-47895-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-47895-2"><bdi>0-521-47895-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Earth%27s+Place+in+the+Solar+System&rft.btitle=Earth+Systems%3A+Processes+and+Issues&rft.pages=45-58&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2000&rft.isbn=0-521-47895-2&rft.au=Gary+Ernst+Wallace&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-NS-20080702-118">^ <a href="#cite_ref-NS-20080702_118-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-NS-20080702_118-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCourtland2008" class="citation web cs1">Courtland, Rachel (ngày 2 tháng 7 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newscientist.com/article/dn14245-did-newborn-earth-harbour-life.html">“Did newborn Earth harbour life?”</a>. <i><a href="/wiki/New_Scientist" title="New Scientist">New Scientist</a></i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Did+newborn+Earth+harbour+life%3F&rft.date=2008-07-02&rft.aulast=Courtland&rft.aufirst=Rachel&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fdn14245-did-newborn-earth-harbour-life.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-119"><b><a href="#cite_ref-119">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBarrowTipler1986" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_D._Barrow&action=edit&redlink=1" class="new" title="John D. Barrow (trang không tồn tại)">Barrow, John D.</a>; <a href="/w/index.php?title=Frank_J._Tipler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frank J. Tipler (trang không tồn tại)">Tipler, Frank J.</a> (1986). <i><a href="/w/index.php?title=The_Anthropic_Cosmological_Principle&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Anthropic Cosmological Principle (trang không tồn tại)">The Anthropic Cosmological Principle</a></i> (ấn bản thứ 1). <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-282147-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-282147-8"><bdi>978-0-19-282147-8</bdi></a>. <a href="/wiki/S%E1%BB%91_ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_c%E1%BB%A7a_Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_M%E1%BB%B9" class="mw-redirect" title="Số kiểm soát của Thư viện Quốc hội Mỹ">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//lccn.loc.gov/87028148">87028148</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Anthropic+Cosmological+Principle&rft.edition=1st&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1986&rft_id=info%3Alccn%2F87028148&rft.isbn=978-0-19-282147-8&rft.aulast=Barrow&rft.aufirst=John+D.&rft.au=Tipler%2C+Frank+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1006%2Ficar.1996.5568"> 10.1006/icar.1996.5568 </a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_DOI/10.1006/icar.1996.5568&preload=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/preload&editintro=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/editintro&action=edit">Hoàn thành chú thích này</a></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFZeilikGregory1998" class="citation book cs1">Zeilik, Michael A.; Gregory, Stephen A. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil"><i>Introductory Astronomy & Astrophysics</i></a> (ấn bản thứ 4). Saunders College Publishing. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-03-006228-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-03-006228-4"><bdi>0-03-006228-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introductory+Astronomy+%26+Astrophysics&rft.edition=4&rft.pub=Saunders+College+Publishing&rft.date=1998&rft.isbn=0-03-006228-4&rft.aulast=Zeilik&rft.aufirst=Michael+A.&rft.au=Gregory%2C+Stephen+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductoryastr0000zeil&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AS%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+H%E1%BB%87+M%E1%BA%B7t+Tr%E1%BB%9Di" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71922045">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:175px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="Cổng thông tin" class="noprint portalbox portalborder portalright"> <li class="portalbox-entry"><span class="portalbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/22px-Solar_system.jpg" decoding="async" width="22" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/34px-Solar_system.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/45px-Solar_system.jpg 2x" data-file-width="4500" data-file-height="5600" /></span></span></span><span class="portalbox-link"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Cổng thông tin:Hệ Mặt Trời">Cổng thông tin Hệ Mặt Trời</a></span></li></ul> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=Uhy1fucSRQI"><span class="plainlinks">Stephen Hawking - Formation of the Solar System</span></a> trên <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a> tải lên vào 10-10-2011</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://media.skyandtelescope.com/video/Solar_System_Sim.mov">Hình ảnh động 7M</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arquivo.pt/wayback/20160520023943/http://media.skyandtelescope.com/video/Solar_System_Sim.mov">Lưu trữ</a> 2016-05-20 tại Portuguese Web Archive từ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.skyandtelescope.com">skyandtelescope.com</a> minh họa tiến hóa ban đầu của miền ngoài Hệ Mặt Trời.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cfa.harvard.edu/seuforum/animations/animations/galaxycollision.mpg">Hình ảnh động QuickTime về va chạm tương lai giữa Ngân Hà và Andromeda</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.space.com/common/media/video/player.php?videoRef=mm32_SunDeath">Mặt Trời Sẽ Chết Ra Sao: Và Điều Gì Xảy Ra cho Trái Đất</a> (Video trên Space.com)</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Hệ_Mặt_Trời" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;;background:#FFF500;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bản mẫu:Hệ Mặt Trời"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thảo luận Bản mẫu:Hệ Mặt Trời"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Hệ_Mặt_Trời" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="text-align:center;"><div><figure class="mw-default-size noresize" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/Solar_System_Template_2.png" decoding="async" width="666" height="36" class="mw-file-element" data-file-width="666" data-file-height="36" usemap="#ImageMap_40f7a6d368918c94" /></span><map name="ImageMap_40f7a6d368918c94"><area href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" shape="rect" coords="0,0,90,35" alt="Mặt Trời" title="Mặt Trời" /><area href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" shape="circle" coords="112,18,6" alt="Sao Thủy" title="Sao Thủy" /><area href="/wiki/Sao_Kim" shape="circle" coords="153,18,8" alt="Sao Kim" title="Sao Kim" /><area href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" shape="circle" coords="204,10,4" alt="Mặt Trăng" title="Mặt Trăng" /><area href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" shape="circle" coords="195,18,8" alt="Trái Đất" title="Trái Đất" /><area href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" shape="circle" coords="233,18,8" alt="Sao Hỏa" title="Sao Hỏa" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BB%8Fa" shape="circle" coords="241,13,3" alt="Phobos và Deimos" title="Phobos và Deimos" /><area href="/wiki/Ceres_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" shape="circle" coords="271,18,5" alt="Ceres" title="Ceres" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" shape="rect" coords="256,0,288,35" alt="Vành đai tiểu hành tinh" title="Vành đai tiểu hành tinh" /><area href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" shape="circle" coords="316,19,15" alt="Sao Mộc" title="Sao Mộc" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_M%E1%BB%99c" shape="circle" coords="329,6,6" alt="Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_M%E1%BB%99c" shape="rect" coords="298,18,335,20" alt="Vành đai Sao Mộc" title="Vành đai Sao Mộc" /><area href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%95" shape="circle" coords="372,18,12" alt="Sao Thổ" title="Sao Thổ" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Th%E1%BB%95" shape="circle" coords="381,7,6" alt="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_Th%E1%BB%95" shape="rect" coords="353,5,389,31" alt="Vành đai Sao Thổ" title="Vành đai Sao Thổ" /><area href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="418,18,12" alt="Sao Thiên Vương" title="Sao Thiên Vương" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="427,10,6" alt="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thiên Vương" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thiên Vương" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="rect" coords="408,4,429,34" alt="Vành đai Sao Thiên Vương" title="Vành đai Sao Thiên Vương" /><area href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="462,18,12" alt="Sao Hải Vương" title="Sao Hải Vương" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="471,10,3" alt="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hải Vương" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hải Vương" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="rect" coords="441,9,485,28" alt="Vành đai Sao Hải Vương" title="Vành đai Sao Hải Vương" /><area href="/wiki/Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="504,18,8" alt="Sao Diêm Vương" title="Sao Diêm Vương" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" shape="circle" coords="510,13,3" alt="Vệ tinh tự nhiên của Sao Diêm Vương" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Diêm Vương" /><area href="/wiki/Haumea_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" shape="circle" coords="534,18,8" alt="Haumea" title="Haumea" /><area href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Haumea" shape="circle" coords="540,13,3" alt="Vệ tinh tự nhiên của Haumea" title="Vệ tinh tự nhiên của Haumea" /><area href="/wiki/Makemake" shape="circle" coords="567,18,8" alt="Makemake" title="Makemake" /><area href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Kuiper" shape="rect" coords="490,0,580,35" alt="Vành đai Kuiper" title="Vành đai Kuiper" /><area href="/wiki/Eris_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" shape="circle" coords="596,18,8" alt="Eris" title="Eris" /><area href="/wiki/Dysnomia_(v%E1%BB%87_tinh)" shape="circle" coords="602,13,3" alt="Dysnomia" title="Dysnomia" /><area href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" shape="rect" coords="581,0,610,35" alt="Đĩa phân tán" title="Đĩa phân tán" /><area href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Hills" shape="rect" coords="623,0,640,35" alt="Đám mây Hills" title="Đám mây Hills" /><area href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Oort" shape="rect" coords="641,0,666,35" alt="Đám mây Oort" title="Đám mây Oort" /></map><figcaption></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Sao Thủy">Sao Thủy</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hỏa</a></li> <li><i><a href="/wiki/Ceres_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Ceres (hành tinh lùn)">Ceres</a></i></li> <li><a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%95" title="Sao Thổ">Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a></li></ul> <ul><li><i><a href="/wiki/90482_Orcus" title="90482 Orcus">Orcus</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Diêm Vương">Sao Diêm Vương</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Haumea" title="Haumea">Haumea</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/50000_Quaoar" title="50000 Quaoar">Quaoar</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Makemake" title="Makemake">Makemake</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/(225088)_2007_OR10" class="mw-redirect" title="(225088) 2007 OR10">Gonggong</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Eris_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Eris (hành tinh lùn)">Eris</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/90377_Sedna" title="90377 Sedna">Sedna</a></i></li></ul></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:100%;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="padding:0px;;;;width:50%;"><div> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">Hành tinh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_%C4%91%E1%BA%A5t_%C4%91%C3%A1" title="Hành tinh đất đá">Đất đá</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Sao Thủy">Sao Thủy</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hỏa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh khổng lồ">Khổng lồ</a> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_kh%C3%AD_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh khí khổng lồ">Khí khổng lồ</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%95" title="Sao Thổ">Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_b%C4%83ng_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh băng khổng lồ">Băng khổng lồ</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Thiên Vương">Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Hải Vương">Hải Vương</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n" title="Hành tinh lùn">Lùn</a> <ul><li><a href="/wiki/Ceres_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Ceres (hành tinh lùn)">Ceres</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Diêm Vương">Sao Diêm Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Haumea" title="Haumea">Haumea</a></li> <li><a href="/wiki/Makemake" title="Makemake">Makemake</a></li> <li><a href="/wiki/Eris_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Eris (hành tinh lùn)">Eris</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_h%C3%A0nh_tinh" class="mw-redirect" title="Vành đai hành tinh">Vành đai</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_M%E1%BB%99c" title="Vành đai Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_Th%E1%BB%95" title="Vành đai Sao Thổ">Sao Thổ</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Rhea" title="Vành đai Rhea">Rhea</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/10199_Chariklo#Vành_đai_tiểu_hành_tinh" title="10199 Chariklo">Chariklo</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Chiron" title="Vành đai Chiron">Chiron</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Vành đai Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Vành đai Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Haumea#Vành_đai" title="Haumea">Haumea</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Vệ tinh tự nhiên">Vệ tinh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>Trái Đất <ul><li><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" title="Mặt Trăng">Mặt Trăng</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hỏa">Sao Hỏa</a> <ul><li><a href="/wiki/Phobos_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Phobos (vệ tinh)">Phobos</a></li> <li><a href="/wiki/Deimos_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Deimos (vệ tinh)">Deimos</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_M%E1%BB%99c" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc">Sao Mộc</a> <ul><li><a href="/wiki/Ganymede_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Ganymede (vệ tinh)">Ganymede</a></li> <li><a href="/wiki/Callisto_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Callisto (vệ tinh)">Callisto</a></li> <li><a href="/wiki/Io_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Io (vệ tinh)">Io</a></li> <li><a href="/wiki/Europa_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Europa (vệ tinh)">Europa</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_M%E1%BB%99c#Bảng_số_liệu" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc">tất cả 79</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Th%E1%BB%95" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ">Sao Thổ</a> <ul><li><a href="/wiki/Titan_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Titan (vệ tinh)">Titan</a></li> <li><a href="/wiki/Rhea_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Rhea (vệ tinh)">Rhea</a></li> <li><a href="/wiki/Iapetus_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Iapetus (vệ tinh)">Iapetus</a></li> <li><a href="/wiki/Dione_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Dione (vệ tinh)">Dione</a></li> <li><a href="/wiki/Tethys_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Tethys (vệ tinh)">Tethys</a></li> <li><a href="/wiki/Enceladus" class="mw-redirect" title="Enceladus">Enceladus</a></li> <li><a href="/wiki/Mimas_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Mimas (vệ tinh)">Mimas</a></li> <li><a href="/wiki/Hyperion_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Hyperion (vệ tinh)">Hyperion</a></li> <li><a href="/wiki/Phoebe_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Phoebe (vệ tinh)">Phoebe</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Th%E1%BB%95#Bảng_thống_kê" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ">tất cả 82</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a> <ul><li><a href="/wiki/Titania_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Titania (vệ tinh)">Titania</a></li> <li><a href="/wiki/Oberon_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Oberon (vệ tinh)">Oberon</a></li> <li><a href="/wiki/Umbriel_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Umbriel (vệ tinh)">Umbriel</a></li> <li><a href="/wiki/Ariel_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Ariel (vệ tinh)">Ariel</a></li> <li><a href="/wiki/Miranda_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Miranda (vệ tinh)">Miranda</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng#Bảng_thống_kê" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Thiên Vương">tất cả 27</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a> <ul><li><a href="/wiki/Triton_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Triton (vệ tinh)">Triton</a></li> <li><a href="/wiki/Proteus_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Proteus (vệ tinh)">Proteus</a></li> <li><a href="/wiki/Nereid_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Nereid (vệ tinh)">Nereid</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng#Bảng_số_liệu" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Hải Vương">tất cả 14</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Vệ tinh tự nhiên của Sao Diêm Vương">Sao Diêm Vương</a> <ul><li><a href="/wiki/Charon_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Charon (vệ tinh)">Charon</a></li> <li><a href="/wiki/Nix_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Nix (vệ tinh)">Nix</a></li> <li><a href="/wiki/Hydra_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Hydra (vệ tinh)">Hydra</a></li> <li><a href="/wiki/Kerberos_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Kerberos (vệ tinh)">Kerberos</a></li> <li><a href="/wiki/Styx_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Styx (vệ tinh)">Styx</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Eris_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Eris (hành tinh lùn)">Eris</a> <ul><li><a href="/wiki/Dysnomia_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Dysnomia (vệ tinh)">Dysnomia</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_c%E1%BB%A7a_Haumea" title="Vệ tinh tự nhiên của Haumea">Haumea</a> <ul><li><a href="/wiki/Hi%CA%BBiaka_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Hiʻiaka (vệ tinh)">Hiʻiaka</a></li> <li><a href="/wiki/Namaka_(v%E1%BB%87_tinh)" title="Namaka (vệ tinh)">Namaka</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Makemake" title="Makemake">Makemake</a> <ul><li><a href="/wiki/S/2015_(136472)_1" title="S/2015 (136472) 1">S/2015 (136472) 1</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/Th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_kh%C3%B4ng_gian" title="Thám hiểm không gian">Thám hiểm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>Khám phá <ul><li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thiên văn học">thiên văn học</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_gian_bi%E1%BB%83u_ph%C3%A1t_hi%E1%BB%87n_c%C3%A1c_h%C3%A0nh_tinh_v%C3%A0_v%E1%BB%87_tinh_trong_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thời gian biểu phát hiện các hành tinh và vệ tinh trong Hệ Mặt Trời">thời gian biểu</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_kh%C3%B4ng_gian" title="Thăm dò không gian">Thăm dò không gian</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_bay_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_c%C3%B3_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Chuyến bay vũ trụ có con người">Chuyến bay vũ trụ có con người</a> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_kh%C3%B4ng_gian" class="mw-redirect" title="Trạm không gian">trạm không gian</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Thăm dò Sao Thủy">Sao Thủy</a></li> <li><a href="/wiki/Quan_s%C3%A1t_v%C3%A0_th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_sao_Kim" title="Quan sát và thám hiểm sao Kim">Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" title="Thăm dò Mặt Trăng">Mặt Trăng</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Thăm dò Sao Hỏa">Sao Hỏa</a></li> <li><a href="/wiki/Ceres_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)#Thám_hiểm" title="Ceres (hành tinh lùn)">Ceres</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh#Thám_hiểm" title="Tiểu hành tinh">Tiểu hành tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_s%E1%BB%A9_m%E1%BB%87nh_%C4%91%E1%BA%BFn_sao_ch%E1%BB%95i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách sứ mệnh đến sao chổi (trang không tồn tại)">Sao chổi</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_M%E1%BB%99c" title="Thăm dò Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_Th%E1%BB%95" title="Thăm dò Sao Thổ">Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thăm dò Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thăm dò Sao Hải Vương (trang không tồn tại)">Sao Hải Vương</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C4%83m_d%C3%B2_Sao_Di%C3%AAm_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thăm dò Sao Diêm Vương">Sao Diêm Vương</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_c%C6%B0_ngo%C3%A0i_kh%C3%B4ng_gian" class="mw-redirect" title="Định cư ngoài không gian">Định cư</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách vật thể Hệ Mặt Trời giả thuyết (trang không tồn tại)">Vật thể <br />giả thuyết</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nemesis_(sao_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt)" title="Nemesis (sao giả thuyết)">Nemesis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phaeton_(h%C3%A0nh_tinh_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phaeton (hành tinh giả thuyết) (trang không tồn tại)">Phaeton</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_th%E1%BB%A9_ch%C3%ADn" title="Hành tinh thứ chín">Hành tinh thứ chín</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_V" title="Hành tinh V">Hành tinh V</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_ngo%C3%A0i_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Hành tinh ngoài Sao Hải Vương">Hành tinh X</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_c%E1%BB%A7a_v%E1%BB%87_tinh" title="Vệ tinh của vệ tinh">Vệ tinh của vệ tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Theia_(h%C3%A0nh_tinh)" title="Theia (hành tinh)">Theia</a></li> <li><a href="/wiki/Tyche_(h%C3%A0nh_tinh_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt)" title="Tyche (hành tinh giả thuyết)">Tyche</a></li> <li><a href="/wiki/Vulcan_(h%C3%A0nh_tinh_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt)" title="Vulcan (hành tinh giả thuyết)">Vulcan</a></li> <li><a href="/wiki/Vulcanoid" title="Vulcanoid">Vulcanoid</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;">Danh sách</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_sao_ch%E1%BB%95i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách sao chổi (trang không tồn tại)">Sao chổi</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_h%C3%A0nh_tinh_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Danh sách hành tinh Hệ Mặt Trời">Vật thể hình cầu hấp dẫn</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" class="mw-redirect" title="Danh sách tiểu hành tinh">Tiểu hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_v%E1%BB%87_tinh_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_trong_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Danh sách vệ tinh tự nhiên trong Hệ Mặt Trời">Vệ tinh tự nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_h%C3%ACnh_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mô hình Hệ Mặt Trời (trang không tồn tại)">Mô hình Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_trong_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Danh sách vật thể trong Hệ Mặt Trời">Vật thể trong Hệ Mặt Trời</a> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_trong_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di_theo_k%C3%ADch_c%E1%BB%A1" title="Danh sách vật thể trong Hệ Mặt Trời theo kích cỡ">theo kích cỡ</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_gian_bi%E1%BB%83u_ph%C3%A1t_hi%E1%BB%87n_c%C3%A1c_h%C3%A0nh_tinh_v%C3%A0_v%E1%BB%87_tinh_trong_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thời gian biểu phát hiện các hành tinh và vệ tinh trong Hệ Mặt Trời">theo thời gian phát hiện</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD_trong_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao" title="Danh sách phân tử trong môi trường liên sao">Phân tử trong môi trường liên sao</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:50%;"><div> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_nh%E1%BB%8F_trong_h%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Thiên thể nhỏ trong hệ Mặt Trời">Thiên thể <br />nhỏ trong <br />hệ Mặt Trời</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i" title="Sao chổi">Sao chổi</a></li> <li><a href="/wiki/Damocloid" title="Damocloid">Damocloid</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BA%A1ch" title="Thiên thạch">Thiên thạch</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_vi_h%C3%ACnh" title="Hành tinh vi hình">Hành tinh vi hình</a> <ul><li><a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_h%C3%A0nh_tinh_vi_h%C3%ACnh" title="Vệ tinh hành tinh vi hình">vệ tinh</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Vi_th%E1%BB%83_h%C3%A0nh_tinh" title="Vi thể hành tinh">Vi thể hành tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_Th%E1%BB%A7y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Thủy (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Thủy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_Kim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Kim (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Kim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=2013_ND15&action=edit&redlink=1" class="new" title="2013 ND15 (trang không tồn tại)">Thiên thể Troia của Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_g%E1%BA%A7n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Vật thể gần Trái Đất">Vật thể gần Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Trái Đất (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Troia_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiên thể Troia của Trái Đất (trang không tồn tại)">Thiên thể Troia của Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BB%8Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Hỏa (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Hỏa</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Troia_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Thiên thể Troia của Sao Hỏa">Thiên thể Troia của Sao Hỏa</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" title="Vành đai tiểu hành tinh">Vành đai tiểu hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh" title="Tiểu hành tinh">Tiểu hành tinh</a> <ul><li><a href="/wiki/Ceres_(h%C3%A0nh_tinh_l%C3%B9n)" title="Ceres (hành tinh lùn)">Ceres</a></li> <li><a href="/wiki/2_Pallas" title="2 Pallas">Pallas</a></li> <li><a href="/wiki/3_Juno" title="3 Juno">Juno</a></li> <li><a href="/wiki/4_Vesta" title="4 Vesta">Vesta</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i_v%C3%A0nh_%C4%91ai_ch%C3%ADnh" title="Sao chổi vành đai chính">hoạt động</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh:_1%E2%80%931000" class="mw-redirect" title="Danh sách tiểu hành tinh: 1–1000">1000 đầu tiên</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_M%E1%BB%99c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Mộc (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Troia_c%E1%BB%A7a_Sao_M%E1%BB%99c" title="Thiên thể Troia của Sao Mộc">Thiên thể Troia của Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/Centaur_(h%C3%A0nh_tinh_vi_h%C3%ACnh)" title="Centaur (hành tinh vi hình)">Centaur</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_Th%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Thổ (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Thiên Vương">Cắt ngang quỹ đạo Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/2011_QF99" title="2011 QF99">Thiên thể Troia của Sao Thiên Vương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_c%E1%BA%AFt_ngang_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tiểu hành tinh cắt ngang quỹ đạo của Sao Hải Vương (trang không tồn tại)">Cắt ngang quỹ đạo Sao Hải Vương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_b%C3%AAn_trong_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiên thể bên trong Sao Hải Vương (trang không tồn tại)">Thiên thể bên trong Sao Hải Vương</a> <ul><li><a href="/wiki/Centaur_(h%C3%A0nh_tinh_vi_h%C3%ACnh)" title="Centaur (hành tinh vi hình)">Centaur</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Troia_c%E1%BB%A7a_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thiên thể Troia của Sao Hải Vương">Thiên thể Troia của Sao Hải Vương</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_b%C3%AAn_ngo%C3%A0i_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương">Thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương</a> <ul><li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Kuiper" title="Vành đai Kuiper">Vành đai Kuiper</a> <ul><li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n_ngo%C3%A0i_Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Thiên thể cổ điển ngoài Sao Hải Vương">Cubewanos</a></li> <li><a href="/wiki/Plutino" title="Plutino">Plutino</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sednoid" title="Sednoid">Sednoid</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" title="Đĩa phân tán">Đĩa phân tán</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Oort" title="Đám mây Oort">Đám mây Oort</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Hills" title="Đám mây Hills">Đám mây Hills</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a class="mw-selflink selflink">Hình thành <br />và <br />tiến hóa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Bồi tụ (thiên văn học)">Bồi tụ</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_b%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5" title="Đĩa bồi tụ">Đĩa bồi tụ</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_b%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5#Đĩa_bài_tiết" title="Đĩa bồi tụ">Đĩa bài tiết</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_v%C3%B2ng_quanh_sao" title="Đĩa vòng quanh sao">Đĩa vòng quanh sao</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A5i_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Bụi vũ trụ">Bụi vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_sao" title="Đĩa sao">Đĩa sao</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_b%E1%BB%8B_ph%C3%A1_v%E1%BB%A1" title="Hành tinh bị phá vỡ">Hành tinh bị phá vỡ</a> <ul><li><a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87m_v%E1%BB%A5_mang_v%E1%BB%81_m%E1%BA%ABu_v%E1%BA%ADt" title="Nhiệm vụ mang về mẫu vật">Nhiệm vụ mang về mẫu vật</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_v%E1%BB%A5_va_ch%E1%BA%A1m_l%E1%BB%9Bn" title="Giả thuyết vụ va chạm lớn">Giả thuyết vụ va chạm lớn</a></li> <li><a href="/wiki/Suy_s%E1%BB%A5p_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Suy sụp hấp dẫn">Suy sụp hấp dẫn</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Hills" title="Đám mây Hills">Đám mây Hills</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_li%C3%AAn_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đám mây liên sao (trang không tồn tại)">Đám mây liên sao</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A5i_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Bụi vũ trụ">Bụi liên sao</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao" title="Môi trường liên sao">Môi trường liên sao</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian_ngo%C3%A0i_thi%C3%AAn_th%E1%BB%83#Không_gian_liên_sao" title="Không gian ngoài thiên thể">Không gian liên sao</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Kuiper" title="Vành đai Kuiper">Vành đai Kuiper</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Đám mây phân tử">Đám mây phân tử</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">Giả thuyết tinh vân</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_Oort" title="Đám mây Oort">Đám mây Oort</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian_ngo%C3%A0i_thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Không gian ngoài thiên thể">Không gian ngoài thiên thể</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%A0nh_tinh" title="Hệ hành tinh">Hệ hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_th%E1%BB%83_h%C3%A0nh_tinh" title="Vi thể hành tinh">Vi thể hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n#Sự_hình_thành_các_hành_tinh" title="Giả thuyết tinh vân">Sự hình thành hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh" title="Đĩa tiền hành tinh">Đĩa tiền hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_h%C3%A0nh_tinh" class="mw-redirect" title="Vành đai hành tinh">Vành đai hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" title="Đĩa phân tán">Đĩa phân tán</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_sao" title="Sự hình thành sao">Sự hình thành sao</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="text-align:center;;padding:0.4em;line-height:1.25em;"><div> <ul><li><span class="nowrap"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/22px-Solar_system.jpg" decoding="async" width="22" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/34px-Solar_system.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Solar_system.jpg/45px-Solar_system.jpg 2x" data-file-width="4500" data-file-height="5600" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Cổng thông tin:Hệ Mặt Trời">Cổng thông tin Hệ Mặt Trời</a></li> <li><span class="nowrap"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/28px-Crab_Nebula.jpg" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/42px-Crab_Nebula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/56px-Crab_Nebula.jpg 2x" data-file-width="3864" data-file-height="3864" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Thiên văn học">Cổng thông tin Thiên văn học</a></li> <li><span class="nowrap"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/48px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/64px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cổng thông tin:Trái Đất">Cổng thông tin Trái Đất</a></li></ul> <p><a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_li%C3%AAn_sao_%C4%91%E1%BB%8Ba_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Đám mây liên sao địa phương">Đám mây Liên sao Địa phương</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_li%C3%AAn_sao_%C4%91%E1%BB%8Ba_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Đám mây liên sao địa phương">Bong bóng Địa phương</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/V%C3%A0nh_%C4%91ai_Gould" title="Vành đai Gould">Vành đai Gould</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Nh%C3%A1nh_Orion" title="Nhánh Orion">Nhánh Orion</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_v%E1%BB%87_tinh_c%E1%BB%A7a_Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Thiên hà vệ tinh của Ngân Hà">Nhóm con Ngân hà</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_%C4%90%E1%BB%8Ba_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Nhóm Địa phương">Nhóm Địa phương</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/w/index.php?title=Local_Sheet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Local Sheet (trang không tồn tại)">Local Sheet</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Si%C3%AAu_%C4%91%C3%A1m_X%E1%BB%AD_N%E1%BB%AF" title="Siêu đám Xử Nữ">Siêu đám Xử Nữ</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/Si%C3%AAu_%C4%91%C3%A1m_Laniakea" title="Siêu đám Laniakea">Siêu đám Laniakea</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_quan_s%C3%A1t_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Vũ trụ quan sát được">Vũ trụ quan sát được</a> <span style="font-size: 120%;">→</span> <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Vũ trụ">Vũ trụ</a><br /><span style="font-size:90%;">Mỗi mũi tên (<span style="font-size: 120%;">→</span>) có thể được hiểu là "nằm bên trong" hoặc "là một phần của".</span> </p> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Trái_Đất" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#5aff57;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Bản mẫu:Trái Đất"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Trái Đất (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Trái_Đất" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Lục địa">Lục địa</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Phi" title="Châu Phi">Châu Phi</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Nam_C%E1%BB%B1c" title="Châu Nam Cực">Châu Nam Cực</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á">Châu Á</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C3%9Ac" title="Lục địa Úc">Lục địa Úc</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">Châu Âu</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9" title="Bắc Mỹ">Bắc Mỹ</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_M%E1%BB%B9" title="Nam Mỹ">Nam Mỹ</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="11" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Earth_Eastern_Hemisphere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/280px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg" decoding="async" width="280" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/420px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/560px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="2048" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sun_poster-vi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/280px-Sun_poster-vi.svg.png" decoding="async" width="280" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/420px-Sun_poster-vi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/560px-Sun_poster-vi.svg.png 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2000" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">Đại dương</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_B%C4%83ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bắc Băng Dương">Bắc Băng Dương</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại Tây Dương">Đại Tây Dương</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Ấn Độ Dương">Ấn Độ Dương</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_%C4%90%E1%BA%A1i_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Nam Đại Dương">Nam Đại Dương</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">Địa chất</a>,<br /><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD" title="Địa lý">địa lý</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tuổi của Trái Đất">Tuổi Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">Địa chất học</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khoa học Trái Đất">Khoa học Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/X%C3%B3i_m%C3%B2n" title="Xói mòn">Xói mòn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extremes_on_Earth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extremes on Earth (trang không tồn tại)">Extremes on Earth</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tương lai của Trái Đất">Tương lai Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử địa chất Trái Đất">Lịch sử địa chất Trái Đất</a> (<a href="/wiki/Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t" title="Niên đại địa chất">thang đo thời gian</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Geologic_record&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geologic record (trang không tồn tại)">Geologic record</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Dng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trọng trường Trái Đất">Trọng trường Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử Trái Đất">Lịch sử Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Từ trường Trái Đất">Từ trường</a></li> <li><a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_m%E1%BA%A3ng" title="Kiến tạo mảng">Kiến tạo mảng</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cấu trúc Trái Đất">Cấu trúc Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BA%A5t" title="Động đất">Động đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_v%E1%BA%ADt_l%C3%BD" title="Địa vật lý">Địa vật lý</a></li> <li><a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bu_x%C3%ADch_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Bướu xích đạo">Bướu xích đạo</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_l%E1%BB%A5c" title="Châu lục">Châu lục</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_c%C3%A1c_h%C3%A0nh_tinh_%C4%91%C3%A1_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa lý các hành tinh đá Hệ Mặt Trời (trang không tồn tại)">Địa lý các hành tinh đá Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Bnh_l%C3%BD_Clairaut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Định lý Clairaut (trang không tồn tại)">Định lý Clairaut</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Lục địa">Lục địa</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_%C4%91i%E1%BB%83m_c%E1%BB%B1c_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Danh sách điểm cực trị của Trái Đất">Những cực trị trên Trái Đất</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">Khí hậu</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4m_l%C3%AAn_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" class="mw-redirect" title="Ấm lên toàn cầu">Ấm lên toàn cầu</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BA%BFt" title="Thời tiết">Thời tiết</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">Môi trường</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Khu_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Khu sinh học">Khu sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%BFn_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Tác động của con người đến môi trường">Ảnh hưởng do con người lên môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa sự sống">Lịch sử tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Tự nhiên">Tự nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1nh_gi%C3%A1_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_thi%C3%AAn_ni%C3%AAn_k%E1%BB%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đánh giá hệ sinh thái thiên niên kỷ (trang không tồn tại)">Đánh giá hệ sinh thái thiên niên kỷ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tri%E1%BA%BFt_l%C3%BD_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triết lý Gaia (trang không tồn tại)">Triết lý Gaia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_h%E1%BB%8Dc" title="Bản đồ học">Bản đồ</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_k%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_s%E1%BB%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản đồ kỹ thuật số (trang không tồn tại)">Bản đồ kỹ thuật số</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%ACnh_%E1%BA%A3nh_v%E1%BB%87_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hình ảnh vệ tinh (trang không tồn tại)">Hình ảnh vệ tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_c%E1%BA%A7u_%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa cầu ảo (trang không tồn tại)">Địa cầu ảo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản đồ thế giới (trang không tồn tại)">Bản đồ thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%A1m" title="Viễn thám">Viễn thám</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD" title="Lịch sử">Lịch sử</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả thuyết Gaia (trang không tồn tại)">Giả thuyết Gaia</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Lịch sử Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử Trái Đất">Lịch sử Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử địa chất Trái Đất">Lịch sử địa chất Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa sự sống">Tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Dòng thời gian lịch sử tiến hóa của sự sống">Lịch trình tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t" title="Niên đại địa chất">Niên đại địa chất</a></li> <li><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tuổi của Trái Đất">Tuổi Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tương lai của Trái Đất">Tương lai Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%8Bch_l%C3%BD_M%E1%BA%B7t_tr%E1%BB%9Di_tr%E1%BA%BB_m%E1%BB%9D_nh%E1%BA%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghịch lý Mặt trời trẻ mờ nhạt (trang không tồn tại)">Nghịch lý Mặt trời trẻ mờ nhạt</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">Văn hóa</a>,<br /><a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt" title="Nghệ thuật">nghệ thuật</a><br />và <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n" title="Danh sách quốc gia có chủ quyền">Danh sách quốc gia có chủ quyền</a> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95_ph%E1%BB%A5_thu%E1%BB%99c" title="Danh sách lãnh thổ phụ thuộc">lãnh thổ phụ thuộc</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_trong_v%C4%83n_h%C3%B3a" title="Trái Đất trong văn hóa">Trái Đất trong văn hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Ngày Trái Đất">Ngày Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Kinh tế thế giới">Kinh tế thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t#Tên_gọi" title="Trái Đất">Tên gọi</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Lịch sử thế giới">Lịch sử thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Thế giới">Thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Luật quốc tế">Luật quốc tế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_phong_c%E1%BA%A3nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghệ thuật phong cảnh (trang không tồn tại)">Nghệ thuật phong cảnh</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_ph%E1%BA%B3ng" title="Trái Đất phẳng">Trái Đất phẳng</a> và <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_r%E1%BB%97ng" title="Trái Đất rỗng">Trái Đất rỗng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_trong_vi%E1%BB%85n_t%C6%B0%E1%BB%9Fng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trái Đất trong viễn tưởng (trang không tồn tại)">Trái Đất trong viễn tưởng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/T%C3%A2m_linh" title="Tâm linh">Tâm linh</a>,<br /><a href="/wiki/M%E1%BB%A5c_%C4%91%C3%ADch_lu%E1%BA%ADn" title="Mục đích luận">mục đích luận</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%C3%AD_%E1%BA%A9n_s%C3%A1ng_t%E1%BA%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bí ẩn sáng tạo (trang không tồn tại)">Bí ẩn sáng tạo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Gaia_New_Age&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Gaia New Age (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Gaia New Age</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_s%C3%A1ng_th%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa sáng thế (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa sáng thế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_c%E1%BA%A5p_b%E1%BA%ADc_th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống cấp bậc thần thánh (trang không tồn tại)">Thần ngôn hành tinh (thuyết thần trí)</a></li> <li><a href="/wiki/Gaia_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Gaia (thần thoại)">Gaia (Hy Lạp cổ đại)</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%B9_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Mẹ Trái Đất">Mẹ Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tellus_Mater&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tellus Mater (trang không tồn tại)">Tellus Mater (La Mã cổ đại)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_h%C3%A0nh_tinh" title="Khoa học hành tinh">Khoa học hành tinh</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_quanh_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời">Quỹ đạo Trái Đất</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sự tiến hóa của Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geology_of_solar_terrestrial_planets&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geology of solar terrestrial planets (trang không tồn tại)">Geology of solar terrestrial planets</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%8B_tr%C3%AD_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Vị trí của Trái Đất">Vị trí trong Vũ Trụ</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" title="Mặt Trăng">Mặt Trăng</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center>Khác</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Hoàng đạo">Hoàng đạo</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_%C4%91%C3%B4i" title="Hành tinh đôi">Hành tinh đôi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A2y_Kordylewski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mây Kordylewski (trang không tồn tại)">Mây Kordylewski</a></li> <li><i><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/Terra" class="extiw" title="wikt:Terra">Terra</a></i></li> <li><a href="/wiki/Theia_(h%C3%A0nh_tinh)" title="Theia (hành tinh)">Theia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background-color:#c7f7c7;"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Thể loại:Trái Đất">Thể loại</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/16px-Symbol_question.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/23px-Symbol_question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/31px-Symbol_question.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/w/index.php?title=Outline_of_Earth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of Earth (trang không tồn tại)">Outline of Earth</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Cổng thông tin"><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> <b><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cổng thông tin:Trái Đất">Cổng thông tin Trái Đất</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Cổng thông tin"><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> <b><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Cổng thông tin:Hệ Mặt Trời">Cổng thông tin Hệ Mặt Trời</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Trang Commons"><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Earth" class="extiw" title="commons:Category:Earth">Hình ảnh</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_ch%E1%BB%A7_%C4%91%E1%BB%81_li%C3%AAn_quan_%C4%91%E1%BA%BFn_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bản mẫu:Các chủ đề liên quan đến Mặt Trời">Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Bản mẫu:Sao Thủy">Sao Thủy</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Kim" title="Bản mẫu:Sao Kim">Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Bản mẫu:Trái Đất">Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Bản mẫu:Sao Hỏa">Sao Hỏa</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_M%E1%BB%99c" title="Bản mẫu:Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Th%E1%BB%95" title="Bản mẫu:Sao Thổ">Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Bản mẫu:Sao Thiên Vương">Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Bản mẫu:Sao Hải Vương">Hải Vương</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/17px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png" decoding="async" width="17" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/26px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/34px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 2x" data-file-width="530" data-file-height="600" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:V%E1%BA%ADt_l%C3%BD" title="Cổng thông tin:Vật lý">Vật lý</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:He1523a.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/16px-He1523a.jpg" decoding="async" width="16" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/25px-He1523a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/33px-He1523a.jpg 2x" data-file-width="180" data-file-height="207" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sao" title="Cổng thông tin:Sao">Sao</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nuvola_apps_kalzium.svg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/19px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/29px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/38px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Khoa học">Khoa học</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/19px-Crab_Nebula.jpg" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/29px-Crab_Nebula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/38px-Crab_Nebula.jpg 2x" data-file-width="3864" data-file-height="3864" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Thiên văn học">Thiên văn học</a></li></ul></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời&oldid=71295620">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sự_hình_thành_và_tiến_hóa_của_Hệ_Mặt_Trời&oldid=71295620</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thể loại:Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Khoa_h%E1%BB%8Dc_h%C3%A0nh_tinh" title="Thể loại:Khoa học hành tinh">Khoa học hành tinh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thể loại:Lịch sử Hệ Mặt Trời">Lịch sử Hệ Mặt Trời</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Thể loại:Lý thuyết động lực học hệ Mặt Trời">Lý thuyết động lực học hệ Mặt Trời</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Nguồn gốc vũ trụ học">Nguồn gốc vũ trụ học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_sao" title="Thể loại:Thiên văn học sao">Thiên văn học sao</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng" title="Thể loại:Lỗi CS1: ngày tháng">Lỗi CS1: ngày tháng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_tham_chi%E1%BA%BFu_DOI_ch%C6%B0a_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7" title="Thể loại:Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ">Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ISSN" title="Thể loại:Lỗi CS1: ISSN">Lỗi CS1: ISSN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_ngo%C3%A0i" title="Thể loại:Lỗi CS1: liên kết ngoài">Lỗi CS1: liên kết ngoài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_l%C6%B0u_tr%E1%BB%AF_kh%C3%A1c" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng lưu trữ khác">Bản mẫu webarchive dùng lưu trữ khác</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n_v%E1%BB%9Bi_0_y%E1%BA%BFu_t%E1%BB%91" title="Thể loại:Kiểm soát tính nhất quán với 0 yếu tố">Kiểm soát tính nhất quán với 0 yếu tố</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Bài viết chọn lọc">Bài viết chọn lọc</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_thi%C3%AAn_v%C4%83n_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Bài viết thiên văn chọn lọc">Bài viết thiên văn chọn lọc</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 14 tháng 4 năm 2024, 04:08.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-cfgc4","wgBackendResponseTime":145,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.526","walltime":"1.836","ppvisitednodes":{"value":9270,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":488204,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":29968,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":11,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":440951,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1501.778 1 -total"," 56.47% 847.995 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 27.23% 408.914 64 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 9.52% 142.967 1 Bản_mẫu:Hệ_Mặt_Trời"," 9.28% 139.302 1 Bản_mẫu:Navbox_with_columns"," 8.94% 134.202 1 Bản_mẫu:Navbox"," 8.60% 129.084 26 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 4.59% 68.865 5 Bản_mẫu:Sfn"," 3.67% 55.087 1 Bản_mẫu:Kiểm_soát_tính_nhất_quán"," 3.22% 48.293 1 Bản_mẫu:Thanh_cổng_thông_tin"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.824","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8998319,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFA._Gailithis1980\"] = 1,\n [\"CITEREFA._Morbidelli,_J._Chambers,_J._I._Lunine,_J._M._Petit,_F._Robert,_G._B._Valsecchi,_K._E._Cyr2000\"] = 1,\n [\"CITEREFA._P._Boss,_R._H._Durisen2005\"] = 1,\n [\"CITEREFAlessandro_Morbidelli2006\"] = 2,\n [\"CITEREFAnn_Zabludoff_(University_of_Arizona)2003\"] = 1,\n [\"CITEREFAudrey_Bouvier,_Meenakshi_Wadhwa2010\"] = 1,\n [\"CITEREFB._G._Elmegreen1979\"] = 1,\n [\"CITEREFB._T._Gänsicke,_T._R._Marsh,_J._Southworth,_A._Rebassa-Mansergas2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBeth_E._Clark,_Robert_E._Johnson1996\"] = 1,\n [\"CITEREFBruce_Balick_(Department_of_Astronomy,_University_of_Washington)\"] = 1,\n [\"CITEREFBruce_G._Bills,_Gregory_A._Neumann,_David_E._Smith,_and_Maria_T._Zuber2006\"] = 1,\n [\"CITEREFC.D._Murray_\u0026amp;_S.F._Dermott1999\"] = 1,\n [\"CITEREFC._F._Chyba,_D._G._Jankowski,_P._D._NicholsonJankowskiNicholson1989\"] = 1,\n [\"CITEREFCaffe,_M._W.;_Hohenberg,_C._M.;_Swindle,_T._D.;_Goswami,_J._N.1987\"] = 1,\n [\"CITEREFCharles_H._Lineweaver2001\"] = 1,\n [\"CITEREFClark_R._Chapman1996\"] = 1,\n [\"CITEREFCourtland2008\"] = 1,\n [\"CITEREFCraig_B._Agnor,_Hamilton_P._Douglas2006\"] = 1,\n [\"CITEREFD._C._Jewitt,_S._Sheppard,_C._Porco2004\"] = 1,\n [\"CITEREFD._J._Stevenson1987\"] = 1,\n [\"CITEREFDavid_O\u0026#039;Brien,_Alessandro_Morbidelli,_William_F._Bottke2007\"] = 1,\n [\"CITEREFDavid_Whitehouse2005\"] = 1,\n [\"CITEREFDeborah_L._Padgett,_Wolfgang_Brandner,_Karl_R._Stapelfeldt1999\"] = 1,\n [\"CITEREFDickinson1993\"] = 1,\n [\"CITEREFDouglas_N._C._Lin2008\"] = 1,\n [\"CITEREFE._R._D._Scott2006\"] = 1,\n [\"CITEREFE._W._Thommes,_M._J._Duncan,_H._F._Levison2002\"] = 1,\n [\"CITEREFEmily_Lakdawalla2006\"] = 1,\n [\"CITEREFErik_M._Leitch,_Gautam_Vasisht1998\"] = 1,\n [\"CITEREFFlorence_Raulin-Cerceau,_Marie-Christine_Maurel,_Jean_Schneider1998\"] = 1,\n [\"CITEREFFrancis_Reddy2006\"] = 1,\n [\"CITEREFFraser_Cain2007\"] = 1,\n [\"CITEREFFreeman_Dyson1979\"] = 1,\n [\"CITEREFG._Fontaine,_P._Brassard,_P._Bergeron2001\"] = 1,\n [\"CITEREFG._Jeffrey_Taylor1998\"] = 1,\n [\"CITEREFG._Jeffrey_Taylor2001\"] = 1,\n [\"CITEREFGary_Ernst_Wallace2000\"] = 1,\n [\"CITEREFGeorgij_A._Krasinsky,_Elena_V._Pitjeva,_M._V._Vasilyev,_E._I._Yagudina2002\"] = 1,\n [\"CITEREFGerald_Jay_Sussman,_Jack_Wisdom1988\"] = 1,\n [\"CITEREFH._Alfvén,_G._Arrhenius1976\"] = 1,\n [\"CITEREFHarold_F._Levison,_Alessandro_Morbidelli,_Crista_Van_Laerhoven2007\"] = 1,\n [\"CITEREFHeng_Hao2004\"] = 1,\n [\"CITEREFHenry_H._Hsieh,_David_Jewitt2006\"] = 1,\n [\"CITEREFI._J._Sackmann,_A._I._Boothroyd,_K._E._Kraemer1993\"] = 1,\n [\"CITEREFJ._A._Burns,_D._P._Simonelli,_M._R._Showalter,_D._P._Hamilton,_C._C._Porco,_L._W._Esposito,_H._Throop2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJ._J._Rawal1986\"] = 1,\n [\"CITEREFJ._Jeff_Hester,_Steven_J._Desch,_Kevin_R._Healy,_Laurie_A._Leshin2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJ._Laskar1994\"] = 1,\n [\"CITEREFJ._T._Cox,_Abraham_Loeb2007\"] = 1,\n [\"CITEREFJane_S._Greaves2005\"] = 1,\n [\"CITEREFJean-Marc_Petit,_Alessandro_Morbidelli2001\"] = 1,\n [\"CITEREFJeffrey_Stuart_Kargel2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJunko_Kominami,_Shigeru_Ida2001\"] = 1,\n [\"CITEREFK._J._Walsh,_A._Morbidelli,_S._N._Raymond,_D._P._O\u0026#039;Brien,_A._M._Mandell2011\"] = 1,\n [\"CITEREFK._P._Schroder,_Robert_Connon_Smith2008\"] = 1,\n [\"CITEREFK._R._Rybicki,_C._Denis2001\"] = 1,\n [\"CITEREFKathryn_Hansen2005\"] = 1,\n [\"CITEREFKnut_Jørgen,_Røed_Ødegaard2004\"] = 1,\n [\"CITEREFM._J._Fogg,_R._P._Nelson2007\"] = 1,\n [\"CITEREFM._Küker,_T._Henning,_G._Rüdiger2003\"] = 1,\n [\"CITEREFM._M._Woolfson1984\"] = 1,\n [\"CITEREFM._Momose,_Y._Kitamura,_S._Yokogawa,_R._Kawabe,_M._Tamura,_S._Ida2003\"] = 1,\n [\"CITEREFMarc_Buie,_William_Grundy,_Eliot_Young,_Leslie_Young,_Alan_Stern2006\"] = 1,\n [\"CITEREFMarc_Delehanty\"] = 1,\n [\"CITEREFMartin_Bizzarro,_David_Ulfbeck,_Anne_Trinquier,_Kristine_Thrane,_James_N._Connelly,_Bradley_S._Meyer2007\"] = 1,\n [\"CITEREFMike_Brown_(California_Institute_of_Technology)\"] = 1,\n [\"CITEREFMorgan_Kelly\"] = 1,\n [\"CITEREFN._Takato,_S._J._Bus2004\"] = 1,\n [\"CITEREFNASA2012\"] = 1,\n [\"CITEREFNathan_A._Kaib_and_Thomas_Quinn2008\"] = 1,\n [\"CITEREFNigel_Henbest1991\"] = 1,\n [\"CITEREFO._Neron_de_Surgy,_J._LaskarLaskar1997\"] = 1,\n [\"CITEREFP._Goldreich,_W._R._Ward1973\"] = 1,\n [\"CITEREFPeter_Goldreich,_Yoram_Lithwick,_Re\u0026#039;em_Sari2004\"] = 1,\n [\"CITEREFR._Bevilacqua,_O._Menchi,_A._Milani1980\"] = 1,\n [\"CITEREFR._Edgar,_P._Artymowicz2004\"] = 1,\n [\"CITEREFR._Gomes,_H._F._Levison,_K._Tsiganis,_A._Morbidelli2005\"] = 1,\n [\"CITEREFR._M._Canup,_E._Asphaug2001\"] = 1,\n [\"CITEREFR._Malhotra1995\"] = 1,\n [\"CITEREFRalph_D._Lorenz,_Jonathan_I._Lunine,_Christopher_P._McKay1997\"] = 1,\n [\"CITEREFRichard_W._Pogge1997\"] = 1,\n [\"CITEREFRobin_M._Canup2005\"] = 1,\n [\"CITEREFScott_S._Sheppard_(Carnegie_Institution_of_Washington)\"] = 1,\n [\"CITEREFSean_C._Solomon2003\"] = 1,\n [\"CITEREFSean_N._Raymond,_Thomas_Quinn,_Jonathan_I._Lunine2007\"] = 1,\n [\"CITEREFSimon_A._Wilde,_John_W._Valley,_William_H._Peck,_Colin_M._Graham2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSimon_F._Portegies_Zwart2009\"] = 1,\n [\"CITEREFSimon_Mitton2005\"] = 1,\n [\"CITEREFStacy_Leong2002\"] = 1,\n [\"CITEREFStaff\"] = 1,\n [\"CITEREFStewart1997\"] = 1,\n [\"CITEREFSukyoung_Yi,_Pierre_Demarque,_Yong-Cheol_Kim,_Young-Wook_Lee,_Chang_H._Ree,_Thibault_Lejeune,_Sydney_Barnes2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSusan_Watanabe2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSzpir\"] = 1,\n [\"CITEREFT._S._Metcalfe,_M._H._Montgomery,_A._Kanaan2004\"] = 1,\n [\"CITEREFThierry_Montmerle,_Jean-Charles_Augereau,_Marc_Chaussidon2006\"] = 1,\n [\"CITEREFW._M._Irvine9999\"] = 1,\n [\"CITEREFWayne_B._Hayes2007\"] = 1,\n [\"CITEREFWilliam_F._Bottke,_D._Durba,_D._Nesvorny2005\"] = 1,\n [\"CITEREFWilliam_F._Bottke,_Daniel_D._Durda,_David_Nesvorny2005\"] = 1,\n [\"CITEREFZeilikGregory1998\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"-\"] = 1,\n [\"BarrowTipler1986\"] = 1,\n [\"Biểu thời gian lịch sử tự nhiên\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 3,\n [\"Chú thích DOI\"] = 4,\n [\"Chú thích báo\"] = 3,\n [\"Chú thích sách\"] = 8,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 64,\n [\"Chú thích web\"] = 26,\n [\"Chủ đề\"] = 1,\n [\"Cite arXiv\"] = 2,\n [\"Cite conference\"] = 6,\n [\"Cite press release\"] = 2,\n [\"Convert\"] = 3,\n [\"DEFAULTSORT:Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời\"] = 1,\n [\"E\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 1,\n [\"Hệ Mặt Trời\"] = 1,\n [\"Kiểm soát tính nhất quán\"] = 1,\n [\"L4\"] = 1,\n [\"L5\"] = 1,\n [\"Liên kết hỏng\"] = 4,\n [\"Sao chọn lọc\"] = 1,\n [\"See also\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 5,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thanh cổng thông tin\"] = 1,\n [\"Trái Đất\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 1,\n [\"Wide image\"] = 1,\n [\"YouTube\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\ntable#1 {\n}\ntable#1 {\n}\ntable#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-tsbpw","timestamp":"20241125033424","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"S\u1ef1 h\u00ecnh th\u00e0nh v\u00e0 ti\u1ebfn h\u00f3a c\u1ee7a H\u1ec7 M\u1eb7t Tr\u1eddi","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3535","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3535","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-03-13T07:12:29Z","dateModified":"2024-04-14T04:08:49Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/71\/Protoplanetary-disk.jpg","headline":"l\u1ecbch s\u1eed ti\u1ebfn tr\u00ecnh h\u00ecnh th\u00e0nh v\u00e0 ti\u1ebfn h\u00f3a c\u1ee7a H\u1ec7 M\u1eb7t Tr\u1eddi"}</script> </body> </html>