CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Czeczenia – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"9f0625a9-a1e0-44d2-8880-50fc8c9ec95c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Czeczenia","wgTitle":"Czeczenia","wgCurRevisionId":75021242,"wgRevisionId":75021242,"wgArticleId":46865,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-10","Artykuły z wyrażeniami zwodniczymi od 2015-05","Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-10","Czeczenia"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Czeczenia","wgRelevantArticleId":46865,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75021242,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgCoordinates":{"lat":43.4,"lon":45.716694},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5187","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript": "ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/1200px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="675"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/800px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/640px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="360"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Czeczenia – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Czeczenia"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Czeczenia"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Czeczenia rootpage-Czeczenia skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Czeczenia" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Czeczenia" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Czeczenia" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Czeczenia" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Do_XVIII_wieku" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Do_XVIII_wieku"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Do XVIII wieku</span> </div> </a> <ul id="toc-Do_XVIII_wieku-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Czasy_carskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Czasy_carskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Czasy carskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Czasy_carskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obalenie_caratu,_Republika_Górska_Północnego_Kaukazu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obalenie_caratu,_Republika_Górska_Północnego_Kaukazu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Obalenie caratu, Republika Górska Północnego Kaukazu</span> </div> </a> <ul id="toc-Obalenie_caratu,_Republika_Górska_Północnego_Kaukazu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Czasy_sowieckie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Czasy_sowieckie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Czasy sowieckie</span> </div> </a> <ul id="toc-Czasy_sowieckie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dzieje_najnowsze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dzieje_najnowsze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Dzieje najnowsze</span> </div> </a> <ul id="toc-Dzieje_najnowsze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pierwsza_niezależność_(1991–1994)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pierwsza_niezależność_(1991–1994)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Pierwsza niezależność (1991–1994)</span> </div> </a> <ul id="toc-Pierwsza_niezależność_(1991–1994)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-I_wojna_w_Czeczenii_(1994–1996)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#I_wojna_w_Czeczenii_(1994–1996)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>I wojna w Czeczenii (1994–1996)</span> </div> </a> <ul id="toc-I_wojna_w_Czeczenii_(1994–1996)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Druga_niezależność_(1996–1999)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Druga_niezależność_(1996–1999)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Druga niezależność (1996–1999)</span> </div> </a> <ul id="toc-Druga_niezależność_(1996–1999)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-II_wojna_w_Czeczenii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#II_wojna_w_Czeczenii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>II wojna w Czeczenii</span> </div> </a> <ul id="toc-II_wojna_w_Czeczenii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Prawa_człowieka_i_zbrodnie_wojenne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Prawa_człowieka_i_zbrodnie_wojenne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Prawa człowieka i zbrodnie wojenne</span> </div> </a> <ul id="toc-Prawa_człowieka_i_zbrodnie_wojenne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ludność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ludność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Ludność</span> </div> </a> <ul id="toc-Ludność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podział_administracyjny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_administracyjny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Podział administracyjny</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział_administracyjny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka_(stan_na_2003_r.)." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka_(stan_na_2003_r.)."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Gospodarka (stan na 2003 r.).</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka_(stan_na_2003_r.).-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Strefa_czasowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Strefa_czasowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Strefa czasowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Strefa_czasowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tablice_rejestracyjne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tablice_rejestracyjne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Tablice rejestracyjne</span> </div> </a> <ul id="toc-Tablice_rejestracyjne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Czeczenia</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 141 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-141" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">141 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Republik_Chechen" title="Republik Chechen – aceh" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Republik Chechen" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="aceh" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%8D%D1%88%D1%8D%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%8D" title="Шэшэн Республикэ – kabardyjski" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Шэшэн Республикэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="kabardyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjni%C3%AB" title="Tsjetsjnië – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Tsjetsjnië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B8%E1%89%BD%E1%8A%92%E1%8B%AB" title="ቸችኒያ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ቸችኒያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Чечентәыла – abchaski" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Чечентәыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abchaski" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="الشيشان – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الشيشان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D3%80" title="ЧачаналӀ – awarski" lang="av" hreflang="av" data-title="ЧачаналӀ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="awarski" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="چچنیستان – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="چچنیستان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%87%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="চেচনিয়া – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="চেচনিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chechnya" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Чечен Республикаһы – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Чечен Республикаһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чачня – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Чачня" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Чачэнія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Чачэнія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Чечения – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Чечения" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tchetchenia" title="Tchetchenia – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Tchetchenia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Чечня" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Txetx%C3%A8nia" title="Txetxènia – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Txetxènia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Чечен Республики – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чечен Республики" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Chechenskaya_Respublika" title="Chechenskaya Respublika – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Chechenskaya Respublika" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Densko" title="Čečensko – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Čečensko" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Tsietsnia" title="Tsietsnia – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Tsietsnia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Republikken_Tjetjenien" title="Republikken Tjetjenien – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Republikken Tjetjenien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1enia" title="Tšetšenia – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Tšetšenia" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tschetschenien" title="Tschetschenien – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Tschetschenien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1eeni_Vabariik" title="Tšetšeeni Vabariik – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Tšetšeeni Vabariik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B5%CF%84%CF%83%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B1" title="Τσετσενία – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Τσετσενία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Chechnya" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%8D%D0%BD%D1%8C_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Чеченэнь Республикась – erzja" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Чеченэнь Республикась" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzja" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88e%C4%89enio" title="Ĉeĉenio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ĉeĉenio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Txetxenia" title="Txetxenia – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Txetxenia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="چچن – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="چچن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kekenia" title="Kekenia – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kekenia" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tch%C3%A9tch%C3%A9nie" title="Tchétchénie – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tchétchénie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tSeisnia" title="An tSeisnia – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tSeisnia" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7eniya" title="Çeçeniya – gagauski" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Çeçeniya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="gagauski" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%85%D1%87%D0%B8%D1%87%D0%B5" title="Нохчиче – inguski" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Нохчиче" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="inguski" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%84%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B4%F0%90%8D%84%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B0" title="𐍄𐍃𐌾𐌴𐍄𐍃𐌾𐌴𐌽𐌾𐌰 – gocki" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍄𐍃𐌾𐌴𐍄𐍃𐌾𐌴𐌽𐌾𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="gocki" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chechnya_Khiung-f%C3%B2-koet" title="Chechnya Khiung-fò-koet – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chechnya Khiung-fò-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B2%B4%EC%B2%B8_%EA%B3%B5%ED%99%94%EA%B5%AD" title="체첸 공화국 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="체첸 공화국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Չեչնիա – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Չեչնիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denska" title="Čečenska – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Čečenska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Republiko_Chechenia" title="Republiko Chechenia – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Republiko Chechenia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Siasnia" title="Siasnia – inupiak" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Siasnia" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="inupiak" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%C3%A6%D1%86%C3%A6%D0%BD" title="Цæцæн – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Цæцæн" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9t%C3%A9n%C3%ADa" title="Téténía – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Téténía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%27%D7%A6%27%D7%A0%D7%99%D7%94" title="צ'צ'ניה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="צ'צ'ניה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A8chnya" title="Chèchnya – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Chèchnya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Чечен Республика – karaczajsko-bałkarski" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Чечен Республика" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karaczajsko-bałkarski" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩეჩნეთი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩეჩნეთი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Шешен Республикасы – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Шешен Республикасы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Чечня" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Чеченстан – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Чеченстан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Tsetsenia" title="Tsetsenia – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Tsetsenia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Чечня" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8D%C4%97nija" title="Čečėnija – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Čečėnija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjeni%C3%AB" title="Tsjetsjenië – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Tsjetsjenië" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Dnien_tazavaldu" title="Čečnien tazavaldu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Čečnien tazavaldu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Csecsenf%C3%B6ld" title="Csecsenföld – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Csecsenföld" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या – maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Чеченија – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Чеченија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tsetsenia" title="Tsetsenia – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tsetsenia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ചെച്‌നിയ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ചെച്‌നിയ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩეჩნეთი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჩეჩნეთი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="الشيشان – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الشيشان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="چچن – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="چچن" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Chechnya" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Чечень – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Чечень" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjeni%C3%AB" title="Tsjetsjenië – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tsjetsjenië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%81%E3%82%A7%E3%83%81%E3%82%A7%E3%83%B3%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="チェチェン共和国 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="チェチェン共和国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%B9%D1%87%D0%BE%D1%8C" title="Нохчийчоь – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Нохчийчоь" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Tschetscheenien" title="Tschetscheenien – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Tschetscheenien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjenia" title="Tsjetsjenia – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tsjetsjenia" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjenia" title="Tsjetsjenia – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tsjetsjenia" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Чечня" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Checheniston" title="Checheniston – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Checheniston" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9A%E0%A9%88%E0%A8%9A%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%86" title="ਚੈਚਨੀਆ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਚੈਚਨੀਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="چیچنیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="چیچنیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%8A%DA%86%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="چيچنيا – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چيچنيا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Chech%C3%AAnia" title="Chechênia – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Chechênia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чечня" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Чечня" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Чечня" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Cec%C3%A8nia" title="Cecènia – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Cecènia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Chechnie" title="Chechnie – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Chechnie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – sotho południowy" lang="st" hreflang="st" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="sotho południowy" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enia" title="Çeçenia – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Çeçenia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Cec%C3%A8nia" title="Cecènia – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cecènia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%8A%DA%86%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="چيچنيا – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="چيچنيا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Densko" title="Čečensko – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čečensko" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Jeejniya" title="Jeejniya – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Jeejniya" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D8%A7%D9%86" title="چیچان – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چیچان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Чеченија – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Чеченија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A9chnya" title="Chéchnya – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Chéchnya" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1enia" title="Tšetšenia – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tšetšenia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tjetjenien" title="Tjetjenien – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tjetjenien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Chechenya" title="Chechenya – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Chechenya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%86%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="செச்சினியா – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="செச்சினியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Чечня" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%99" title="สาธารณรัฐเชเชน – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="สาธารณรัฐเชเชน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Чеченистон – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Чеченистон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Чечня" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Чечня" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="چیچنیا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="چیچنیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%90%DA%86%DB%90%D9%86%D9%89%D9%8A%DB%95" title="چېچېنىيە – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="چېچېنىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denijan_Tazovaldkund" title="Čečenijan Tazovaldkund – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Čečenijan Tazovaldkund" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1eeni%C3%A4" title="Tšetšeeniä – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tšetšeeniä" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%A6%E8%87%A3" title="车臣 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="车臣" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%8A%E8%87%A3" title="車臣 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="車臣" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7en%C4%B1stan" title="Çeçenıstan – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Çeçenıstan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Dien%C4%97j%C4%97" title="Čečienėjė – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Čečienėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%A6%E8%87%A3%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="车臣共和国 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="车臣共和国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Ceceniston" title="Ceceniston – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ceceniston" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5187#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Czeczenia" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Czeczenia" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Czeczenia"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Czeczenia"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Czeczenia" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Czeczenia" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&oldid=75021242" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Czeczenia&id=75021242&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCzeczenia"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCzeczenia"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Czeczenia"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Czeczenia&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://pl.wikinews.org/wiki/Kategoria:Czeczenia" hreflang="pl"><span>Wikinews</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Czeczenia" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czeczenia" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5187" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Czeczenia&params=43.4_N_45.716694444444_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 43°24′00″N 45°43′00″E"><span class="latitude">43°24′00″N</span> <span class="longitude">45°43′00″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 43,400000 45,716694"><span class="latitude">43,400000</span> <span class="longitude">45,716694</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Zobacz też: <a href="/wiki/Czecze%C5%84ska_Republika_Iczkerii" title="Czeczeńska Republika Iczkerii">Czeczeńska Republika Iczkerii</a>.</span></div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Republika Czeczeńska</div><div class="iboxt-2"><span style="font-style: normal;" lang="ru">Чеченская Республика</span><br /><span style="font-style: normal;" lang="ce">Нохчийн Республика</span> (Noxçiyn Respublika)</div> </caption> <tbody><tr style="background:#eee; color:black; text-align:center; font-style:italic; border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2"><a href="/wiki/Republiki_w_Federacji_Rosyjskiej" class="mw-redirect" title="Republiki w Federacji Rosyjskiej">republika</a> </td></tr> <tr class="grafika iboxs grafika-z-wikidanych"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg" class="mw-file-description"><img alt="ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/240px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg" decoding="async" width="240" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/360px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg/480px-%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="1688" /></a></span> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_arms_of_Chechnya.svg" class="mw-file-description"><img alt="Godło" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/100px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png" decoding="async" width="100" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/150px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/200px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png 2x" data-file-width="716" data-file-height="812" /></a></span> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Chechen_Republic.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/100px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/150px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/200px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/God%C5%82o_Czeczenii" title="Godło Czeczenii">Godło</a> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Flaga_Czeczenii" title="Flaga Czeczenii">Flaga</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#e5e5e5; color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Hymn" title="Hymn">Hymn</a>: <i><a href="/wiki/Hymn_Czeczenii" title="Hymn Czeczenii">Шатлакхан Илли</a></i><br /><span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="200" style="width:200px;" data-durationhint="158" data-mwtitle="Гимн_Чеченской_Республики.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0c/%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg/%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg&lang=ce&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ce" label="нохчийн ‪(ce)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg&lang=fr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fr" label="français ‪(fr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg&lang=ja&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ja" label="日本語 ‪(ja)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8.ogg&lang=ru&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ru" label="русский ‪(ru)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosja</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Siedziba </th> <td> <p><a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Grozny</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Kod <a href="/wiki/ISO_3166-2" title="ISO 3166-2">ISO 3166-2</a> </th> <td> <p>RU-CE </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Prezydent" title="Prezydent">Prezydent</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Ramzan_Kadyrow" title="Ramzan Kadyrow">Ramzan Kadyrow</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Premier" title="Premier">Premier</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Odies_Bajsu%C5%82tanow" title="Odies Bajsułtanow">Odies Bajsułtanow</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> <p>16 165 km² </p> </td></tr> <tr> <th style="padding-bottom:0px;">Populacja <small>(2021)</small><br />• liczba ludności </th> <td style="padding-bottom:0px;"> <p><br />1 497 992<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th style="padding-top:0px;">• gęstość </th> <td style="padding-top:0px;"> <p>92,66 os./km² </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tablica_rejestracyjna" title="Tablica rejestracyjna">Tablice rejestracyjne</a> </th> <td> <p>95 </p> </td></tr> <tr> <th>Strefa czasowa </th> <td> <p><a href="/wiki/Czas_moskiewski" title="Czas moskiewski">czas moskiewski</a>, <a href="/wiki/Uniwersalny_czas_koordynowany" title="Uniwersalny czas koordynowany">UTC</a> +3:00 </p> </td></tr> <tr> <th>Języki urzędowe </th> <td> <p><a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">rosyjski</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_czecze%C5%84ski" title="Język czeczeński">czeczeński</a> </p> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span style="font-weight:bold;">Położenie na mapie Rosji</span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Map_of_Chechnya_in_Russia.svg" class="mw-file-description"><img alt="Położenie na mapie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/240px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png" decoding="async" width="240" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/360px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/480px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="637" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chechnya" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chechnya" class="extiw" title="commons:Category:Chechnya">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Czeczenia" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Czeczenia" class="extiw" title="wikt:Czeczenia">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czeczenia" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czeczenia" class="extiw" title="voy:Czeczenia">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; border-top: 1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1)"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://chechnya.gov.ru/">Strona internetowa</a> </td></tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Caucasus-political_pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Caucasus-political_pl.svg/300px-Caucasus-political_pl.svg.png" decoding="async" width="300" height="285" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Caucasus-political_pl.svg/450px-Caucasus-political_pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Caucasus-political_pl.svg/600px-Caucasus-political_pl.svg.png 2x" data-file-width="972" data-file-height="922" /></a><figcaption>Mapa polityczna regionu <a href="/wiki/Kaukaz_(kraina_historyczna)" class="mw-redirect" title="Kaukaz (kraina historyczna)">Kaukazu</a></figcaption></figure> <p><b>Czeczenia</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_czecze%C5%84ski" title="Język czeczeński">czecz.</a> <span style="font-style: normal;" lang="ce">Нохчийчоь</span>/<i>Noxçiyçö</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">ros.</a> <span style="font-style: normal;" lang="ru">Чечня</span>, <i>Czecznia</i>), <b>Republika Czeczeńska</b> (czecz. <span style="font-style: normal;" lang="ce">Нохчийн Республика</span> / <i>Noxçiyn Respublika</i>; ros. <span style="font-style: normal;" lang="ru">Чеченская Республика</span>, <i>Czeczenskaja Riespublika</i>) – republika autonomiczna ze stolicą w mieście <a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Grozny</a>, wchodząca w skład <a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Federacji Rosyjskiej</a>. Jest położona na <a href="/wiki/Kaukaz_P%C3%B3%C5%82nocny" title="Kaukaz Północny">Kaukazie Północnym</a>, graniczy z rosyjskimi <a href="/wiki/Dagestan" title="Dagestan">Dagestanem</a> na wschodzie, <a href="/wiki/Inguszetia" title="Inguszetia">Inguszetią</a> na zachodzie, <a href="/wiki/Kraj_Stawropolski" title="Kraj Stawropolski">Krajem Stawropolskim</a> na północy oraz <a href="/wiki/Gruzja" title="Gruzja">Gruzją</a> na południu. </p><p>W czasie <a href="/wiki/Rozpad_ZSRR" title="Rozpad ZSRR">rozpadu ZSRR</a> grupa przywódców czeczeńskich ogłosiła niepodległość republiki, która trwała od 1991 do 1994 r. pomimo braku oficjalnego uznania na arenie międzynarodowej. W 1992 r. Czeczenia (wraz z <a href="/wiki/Tatarstan" title="Tatarstan">Tatarstanem</a>) odmówiła podpisania układu stowarzyszeniowego z <a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Federacją Rosyjską</a>. Rosja nie uznała tej odmowy i w 1994 r. rozpoczęła wojnę mającą na celu opanowanie Czeczenii – konflikt w 1996 r. zakończył się zwycięstwem zwolenników niepodległości. Drugą próbę podporządkowania republiki Rosja podjęła w 1999 r., i po zajęciu całego terytorium przez wojska federalne ogłosiła w 2002 r. zakończenie wojny. </p><p>Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej wojny z Czeczenią mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi, terrorystycznymi, fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Do_XVIII_wieku">Do XVIII wieku</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Do XVIII wieku" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Do XVIII wieku"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W czasie wojen religijnych z <a href="/wiki/Imperium_Osma%C5%84skie" title="Imperium Osmańskie">Imperium Osmańskim</a> w XV wieku, jesienią 1721 maszerujące na <a href="/wiki/Persja" class="mw-redirect" title="Persja">Persję</a> wojska Piotra I, nieatakowane przez nikogo, przeszły przez Czeczenię. Do pierwszych starć rosyjsko-czeczeńskich doszło kilkanaście lat później, kiedy Czeczeni dowodzeni przez księcia Ajdemira rozgromili oddział pułkownika Kocha, który był wspierany przez czeczeńskiego księcia Kazbułata<sup id="cite_ref-planeta_kaukaz97_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz97-3">[3]</a></sup>. W 1785 wybuchło w Czeczenii pierwsze powstanie antyrosyjskie. Kierował nim duchowny muzułmański, Uszurma z Ałdów, który przyjął imię <a href="/wiki/Szejk_Mansur" title="Szejk Mansur">Szejk Mansur</a>. Powstanie wybuchło jako odpowiedź na działalność Rosjan, którzy zapuszczali się daleko na południe za graniczną rzekę Terek, pacyfikowali auły (ufortyfikowane wioski) czeczeńskie i wysyłali ekspedycje karne wymierzone przeciw Czeczenom. Powstanie zakończyło się niepowodzeniem, a jego przywódca został pojmany i zesłany na <a href="/wiki/Wyspy_So%C5%82owieckie" title="Wyspy Sołowieckie">Wyspy Sołowieckie</a><sup id="cite_ref-planeta_kaukaz98_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz98-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Czasy_carskie">Czasy carskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Czasy carskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czasy carskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Od początku XIX wieku Rosjanie przygotowywali się do podboju Kaukazu. W pierwszych trzech dekadach zdążyli opanować prawie cały <a href="/wiki/Kaukaz_Po%C5%82udniowy" title="Kaukaz Południowy">Kaukaz Południowy</a>, po czym czas przyszedł na podbój północnej części Kaukazu. Rosjanie budowali forty, palili lasy, pustoszyli auły, co wywoływało wściekłość kaukaskich górali. Ci zaś napadali na rosyjskie osady kolonizatorów i strzelali do kozackich patroli<sup id="cite_ref-planeta_kaukaz98_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz98-4">[4]</a></sup>. Z żołnierzami rosyjskimi walczyli Bejbułat Tajmijew, Gazi Mahomet (Kazi-Mułła) i Hamzat-Bek. Jednak dopiero w 1834 zdecydowany opór rosyjskiemu imperializmowi zadał <a href="/wiki/Imam_Szamil" class="mw-redirect" title="Imam Szamil">Imam Szamil</a>, który stanął na czele wielkiego powstania antyrosyjskiego rozpoczynając tym samym <a href="/wiki/Wojna_kaukaska" title="Wojna kaukaska">wojnę kaukaską</a>, trwającą 30 lat. Przewaga technologiczna oraz wielkość armii (w porywach sięgającej do pół miliona) doprowadziła do zwycięstwa Rosjan. Na wschodzie stało się to wcześniej, bo po wzięciu Imama Szamila do niewoli w 1859 opór ustał, zaś na zachodzie wojnę zakończono 21 maja 1864<sup id="cite_ref-planeta_kaukaz99_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz99-5">[5]</a></sup>. Walki tamtego okresu były opisywane w literaturze przez <a href="/wiki/Lew_To%C5%82stoj" title="Lew Tołstoj">Lwa Tołstoja</a>. Brali w nich udział zesłańcy, m.in. <a href="/wiki/Michai%C5%82_Lermontow" title="Michaił Lermontow">Michaił Lermontow</a>, a także liczni zesłańcy polscy i Polacy służący w szeregach armii carskiej. Czeczenia, tak jak pozostałe krainy Kaukazu Północnego została wcielona do Imperium Rosyjskiego – a konkretnie znalazła się w składzie <a href="/wiki/Obw%C3%B3d_terecki" title="Obwód terecki">obwodu tereckiego</a>. Kontrolę sprawowali Rosjanie, którzy przebywali w ufortyfikowanych garnizonach i pilnowali przełęczy. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obalenie_caratu,_Republika_Górska_Północnego_Kaukazu"><span id="Obalenie_caratu.2C_Republika_G.C3.B3rska_P.C3.B3.C5.82nocnego_Kaukazu"></span>Obalenie caratu, Republika Górska Północnego Kaukazu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Obalenie caratu, Republika Górska Północnego Kaukazu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obalenie caratu, Republika Górska Północnego Kaukazu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po <a href="/wiki/Rewolucja_lutowa_1917" class="mw-redirect" title="Rewolucja lutowa 1917">rewolucji lutowej</a> i obaleniu <a href="/wiki/Samodzier%C5%BCawie" title="Samodzierżawie">caratu</a>, Kaukaz Północny proklamował powstanie <a href="/wiki/Republika_G%C3%B3rska_P%C3%B3%C5%82nocnego_Kaukazu" title="Republika Górska Północnego Kaukazu">Republiki Górskiej Północnego Kaukazu</a>, zaś po <a href="/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa" title="Rewolucja październikowa">przewrocie bolszewickim</a> ogłosił jej niepodległość od Rosji. Liczne spory wewnętrzne spowodowały osłabienie republiki, po czym została podbita przez <a href="/wiki/Si%C5%82y_Zbrojne_Po%C5%82udnia_Rosji" title="Siły Zbrojne Południa Rosji">armię Antona Denikina</a>, by po ich klęsce ulec ostatecznie <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Czasy_sowieckie">Czasy sowieckie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Czasy sowieckie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czasy sowieckie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po utworzeniu <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> obszar zamieszkany przez <a href="/wiki/Czeczeni" title="Czeczeni">Czeczenów</a> wszedł w skład <a href="/wiki/G%C3%B3rska_Autonomiczna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Górska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka">Górskiej ASRR</a>, w ramach której w 1923 r. utworzono <a href="/wiki/Czecze%C5%84ski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny" title="Czeczeński Obwód Autonomiczny">Czeczeński Obwód Autonomiczny</a>, który od 1924 r. wszedł bezpośrednio w skład <a href="/wiki/Rosyjska_Federacyjna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka">Rosyjskiej FSRR</a>. W 1934 r. <a href="/wiki/Czecze%C5%84ski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny" title="Czeczeński Obwód Autonomiczny">Czeczeński OA</a> połączono z <a href="/wiki/Inguski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny" title="Inguski Obwód Autonomiczny">Inguskim OA</a> tworząc <a href="/wiki/Czecze%C5%84sko-Inguski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny" title="Czeczeńsko-Inguski Obwód Autonomiczny">Czeczeńsko-Inguski Obwód Autonomiczny</a>. W 1936 r. obwód stał się jedną z <a href="/wiki/Autonomiczna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka">autonomicznych republik</a> ZSRR (<a href="/wiki/Czecze%C5%84sko-Inguska_Autonomiczna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Czeczeńsko-Inguska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka">Czeczeńsko-Inguska ASRR</a>). Przeprowadzono tam przymusową kolektywizację i <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizację</a>. Zdarzały się <a href="/wiki/Czystka" title="Czystka">czystki</a> i mordy na inteligencji. W czasie <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> i zajęciu części Kaukazu przez wojska niemieckie pewne grupy Czeczenów i Inguszów – w nadziei na wywalczenie niepodległości, podjęły współpracę z Niemcami, m.in. formując walczące u ich boku oddziały wojskowe i nasilając partyzantkę na zapleczu frontu, co później spowodowało w ramach stosowanej odpowiedzialności zbiorowej decyzją władz radzieckich, w tym <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Stalin" title="Józef Stalin">Stalina</a> o likwidacji w 1944 <a href="/wiki/Czecze%C5%84sko-Inguska_Autonomiczna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Czeczeńsko-Inguska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka">Czeczeńsko-Inguskiej ASRR</a> i wysiedlenie Czeczenów z Inguszami głównie do <a href="/wiki/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstanu</a> i na <a href="/wiki/Syberia" title="Syberia">Syberię</a>. 23 lutego 1944 rozpoczęła się deportacja, w trakcie której zmarło ok. 1/4 populacji. Powrót do ojczyzny Czeczenów i Inguszów stał się możliwy cztery lata po śmierci Stalina w 1957. Decyzją <a href="/wiki/Nikita_Chruszczow" title="Nikita Chruszczow">Chruszczowa</a> republikę reaktywowano w 1957 r. </p><p>W oczach Moskwy Wajnachowie (Czeczeni i Ingusze) nadal pozostawali tzw. elementem niepewnym. Władze radzieckie utrudniały im dostęp do edukacji i służby zdrowia, nie powoływały na wysokie stanowiska. W Czeczeńsko-Inguskiej ASRR szalało ukryte bezrobocie<sup id="cite_ref-planeta_kaukaz101_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz101-6">[6]</a></sup>. </p><p>26 kwietnia 1991 Borys Jelcyn podpisał dekret o rozgraniczeniu pełnomocnictw między Związkiem Radzieckim a podmiotami federacji, zrównujący w prawach republiki związkowe i autonomiczne. Jednym i drugim podmiotom, w artykule 1, przyznano prawo do „swobodnego samostanowienia”<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla190_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla190-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dzieje_najnowsze">Dzieje najnowsze</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Dzieje najnowsze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dzieje najnowsze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/170px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png" decoding="async" width="170" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/255px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/340px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="700" /></a><figcaption>Flaga niepodległej Czeczenii</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/170px-Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/255px-Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/340px-Coat_of_arms_of_the_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 2x" data-file-width="610" data-file-height="610" /></a><figcaption>Godło niepodległej Czeczenii</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:CRI_flag_emblem.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRI_flag_emblem.png/170px-CRI_flag_emblem.png" decoding="async" width="170" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRI_flag_emblem.png/255px-CRI_flag_emblem.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRI_flag_emblem.png/340px-CRI_flag_emblem.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="700" /></a><figcaption>Flaga z godłem niepodległej Czeczenii</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pierwsza_niezależność_(1991–1994)"><span id="Pierwsza_niezale.C5.BCno.C5.9B.C4.87_.281991.E2.80.931994.29"></span>Pierwsza niezależność (1991–1994)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Pierwsza niezależność (1991–1994)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pierwsza niezależność (1991–1994)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gdy w nocy z 18 na 19 sierpnia 1991 w <a href="/wiki/Moskwa" title="Moskwa">Moskwie</a> wybuchł tzw. <a href="/wiki/Pucz_moskiewski" title="Pucz moskiewski">pucz Janajewa</a> władze Czeczeńsko-Inguskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej zdecydowały się poprzeć puczystów. To wydarzenie miało swoje skutki w Czeczenii, bowiem 1 września 1991 Komitet Wykonawczy Ogólnonarodowego Kongresu Narodu Czeczeńskiego rozwiązał dotychczas funkcjonującą Radę Tymczasową republiki i rozkazał swoim oddziałom zająć parlament, co stało się bez sprzeciwu ze strony Moskwy, która pamiętała postawę Rady podczas puczu Janajewa, i dlatego nie zdecydowała się wspomóc dawnych władz<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka-8">[8]</a></sup>. 6 września 1991 przywódca ruchu niepodległościowego <a href="/wiki/D%C5%BCochar_Dudajew" title="Dżochar Dudajew">Dżochar Dudajew</a> obalił Radę Tymczasową republiki i przejął władzę w Czeczenii, w której zaplanowano nowe wybory parlamentarne i prezydenckie, a które wygrał Dudajew i jego stronnicy<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci204_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci204-9">[9]</a></sup>. 27 października 1991 wybrany na prezydenta Dudajew ogłosił 1 listopada 1991 dekret o suwerenności Republiki Czeczenii. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Czecze%C5%84ska_Republika_Iczkerii" title="Czeczeńska Republika Iczkerii">Czeczeńska Republika Iczkerii</a>.</i></div> <p>2 listopada 1991 wiceprezydent Rosyjskiej FSRR <a href="/wiki/Aleksandr_Ruckoj" title="Aleksandr Ruckoj">Aleksandr Ruckoj</a> wydał dekret o wprowadzeniu stanu wyjątkowego w Czeczenii i Inguszetii (w miesiąc później Ingusze w referendum wypowiedzieli się za oddzieleniem się od Czeczenii), który miał obowiązywać od 8 listopada. Spotkało się to ze sprzeciwem zarówno mediów i parlamentu, jak i przedstawicieli resortów. Borys Jelcyn wymusił jednak realizację dekretu, a dodatkowo zdecydował się na interwencję militarną w Czeczenii, w której to na lotnisku w <a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Groznym</a> wylądował oddział komandosów<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka-8">[8]</a></sup>. Jego misja przywrócenia w Czeczenii rosyjskich porządków zakończyła się kompletnym fiaskiem, bowiem już na lotnisku został otoczony przez oddziały Dudajewa i zmuszony do odlotu<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla188_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla188-10">[10]</a></sup>. 11 listopada <a href="/wiki/Rada_Najwy%C5%BCsza_ZSRR" title="Rada Najwyższa ZSRR">Rada Najwyższa ZSRR</a> odwołała dekret o stanie wojennym w Czeczenii<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla188_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla188-10">[10]</a></sup>. 8 grudnia 1991 podpisano tzw. <a href="/wiki/Porozumienie_bia%C5%82owieskie" title="Porozumienie białowieskie">porozumienie białowieskie</a> likwidujące ZSRR a powołujące jednocześnie <a href="/wiki/Wsp%C3%B3lnota_Niepodleg%C5%82ych_Pa%C5%84stw" title="Wspólnota Niepodległych Państw">Wspólnotę Niepodległych Państw</a>. </p><p>12 marca 1992 czeczeński parlament uchwalił konstytucję niepodległej Czeczenii. Dzień później, Gruzja jako jedyne państwo, uznało deklarację niepodległości Czeczenii. Prezydentem Gruzji był wtedy <a href="/wiki/Zwiad_Gamsachurdia" title="Zwiad Gamsachurdia">Zwiad Gamsachurdia</a>, późniejsi prezydenci zachowywali się tak, jakby tej decyzji nie było (zgodnie z prawem międzynarodowym nie można cofnąć raz podjętej decyzji o uznaniu kraju). Niepodległość Czeczenii uznawał też <a href="/wiki/Afganistan" title="Afganistan">Afganistan</a> pod rządami <a href="/wiki/Talibowie" title="Talibowie">talibów</a>. 31 marca 1992, Czeczenia odmówiła podpisania układu o wstąpieniu w skład <a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Federacji Rosyjskiej</a>, pozostając formalnie poza państwem rosyjskim. Natomiast <a href="/wiki/Inguszetia" title="Inguszetia">Inguszetia</a> już jako osobna republika powstała 4 czerwca 1992 przystąpiła do Federacji Rosyjskiej. Po ogłoszeniu niepodległości skończyły się dotacje z Moskwy, zaś wycofanie się ekonomiczne zaczęło destabilizować czeczeńską gospodarkę. Władze rosyjskie zaczęły przedstawiać gospodarkę czeczeńską jako bazującą na przestępstwach i mafii, a obraz taki miał oddziaływać zarówno na mieszkańców Rosji, jak i Czeczenii, doprowadzając do jej destabilizacji. Miało to swój skutek w postaci m.in. masowej emigracji Rosjan z Czeczenii, która z kolei stała się w Rosji pożywką dla propagandowych oskarżeń o łamanie praw mniejszości w Czeczenii. Władze w Moskwie zbyt słabe na bezpośrednią interwencję, zaczęły więc wspierać finansowo i wywiadowczo opozycję w Czeczenii<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka-8">[8]</a></sup>, podejmując działania zakulisowe prowadzone przez służby specjalne, m.in. wspierając opozycję wobec prezydenta Dudajewa, w tym kilka nieudanych prób zbrojnego przewrotu. Jednym z takich działań było zwerbowanie przez <a href="/wiki/Federalna_S%C5%82u%C5%BCba_Bezpiecze%C5%84stwa_Federacji_Rosyjskiej" title="Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej">Federalną Służbę Bezpieczeństwa</a> Rusłana Łabazanowa, kryminalisty zwolnionego z celi śmierci w <a href="/wiki/Piatigorsk" title="Piatigorsk">Piatigorsku</a>, który zinfiltrował otoczenie prezydenta Dudajewa, został oficerem jego gwardii a później stał się głównym organizatorem finansowanej z budżetu Rosji opozycji antyprezydenckiej<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla191192_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla191192-11">[11]</a></sup>. </p><p>16 kwietnia 1992 <a href="/wiki/Boris_Gromow" title="Boris Gromow">Boris Gromow</a> (I zastępca ministra obrony Federacji Rosyjskiej) i prezydent Dudajew podpisali porozumienie o wyprowadzeniu z Czeczenii wojsk byłego ZSRR. Realizował je nowy minister obrony Federacji Rosyjskiej <a href="/wiki/Pawie%C5%82_Graczow" title="Pawieł Graczow">Pawieł Graczow</a>, wydając 28 maja 1992 rozkaz ewakuacji. Kontrowersje budził fakt, iż rozkaz zawierał pozostawienie na miejscu, w Czeczenii, 50 procent broni, amunicji i sprzętu wojskowego, której jednak Czeczeni w pełni nie przejęli, gdyż część uzbrojenia została później przez Rosjan przehandlowana Ormianom i Azerom walczącym w <a href="/wiki/Konflikt_o_G%C3%B3rski_Karabach" class="mw-redirect" title="Konflikt o Górski Karabach">wojnie karabaskiej</a> oraz Abchazom walczącym w <a href="/wiki/Wojna_w_Abchazji_1992%E2%80%931993" class="mw-redirect" title="Wojna w Abchazji 1992–1993">wojnie w Abchazji</a><sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla189_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla189-12">[12]</a></sup>. </p><p>Wiosną 1993 r. Dżochar Dudajew zadekretował rozwiązanie parlamentu, w następstwie czego Czeczenię sparaliżowały protesty i strajki, zaś opozycja parlamentarna pod przywództwem Jusupa Sosłambekowa zaczęła przygotowywać votum nieufności. 4 kwietnia 1993 roku oddziały Dudajewa zajęły ratusz w Groznym i zniszczyły karty do głosowania<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka-8">[8]</a></sup>. Dudajew nie widząc możliwości współpracy z parlamentem, zdecydował 17 kwietnia 1993 o wprowadzeniu rządów prezydenckich. Czeczenia 16 stycznia 1994 przyjęła nazwę <a href="/wiki/Czecze%C5%84ska_Republika_Iczkerii" title="Czeczeńska Republika Iczkerii">Czeczeńska Republika Iczkerii</a>. </p><p>Prezydent Dudajew szukał porozumienia z władzami rosyjskimi. W 1993 napisał list do premiera <a href="/wiki/Wiktor_Czernomyrdin" title="Wiktor Czernomyrdin">Wiktora Czernomyrdina</a>, a zgodnie z tym co potwierdził później szef ochrony Borysa Jelcyna, Aleksandr Korżakow, Dudajew w 1994 dzwonił osiem razy do administracji prezydenta Jelcyna, który nie był o tym powiadamiany. Decyzje dotyczące Czeczenii (w tym późniejsze o rozpoczęciu wojny) podejmowali bowiem Siergiej Fiłatow – szef administracji kremlowskiej, Pawieł Graczow – minister obrony oraz wicepremier Siergiej Szachraj<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla196197_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla196197-13">[13]</a></sup>. Ta grupa bowiem wychodziła z założenia, że z Dudajewem nie można się porozumieć, a zareagować można tylko siłą. Zanim doszło do wybuchu wojny, na terenie sąsiadujących z Czeczenią terytoriów rosyjskich (Kraj Stawropolski i Krasnodarski) pojawiały się przypadki akcji terrorystycznych dokonywanych przez Czeczenów, jak np. porwania autobusów i samolotów. Były one jednym z powodów późniejszej decyzji o interwencji zbrojnej w Czeczenii. Co więcej decyzję tę potwierdziło pojawienie się w Czeczenii wyraźnej zbrojnej opozycji wobec Dudajewa – organizowanej przez byłe elity partii komunistycznej, dawnych członków Frontu Ludowego i rozczarowanych byłych zwolenników Dudajewa. To ostatecznie przekonało wąskie grono na Kremlu, że reakcja militarna z jednej strony jest nieodzowna, z drugiej zaś daje pewność sukcesu<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci204_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci204-9">[9]</a></sup>, którego tak potrzebował Borys Jelcyn, którego notowania od 1993 sukcesywnie spadały<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla194_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla194-14">[14]</a></sup>. 9 grudnia wydał on dekret o „rozbiciu zbrojnych formacji w Czeczenii”. Mówił w nim o potrzebie zagwarantowania bezpieczeństwa państwa oraz nieprzestrzeganiu w Czeczenii praw człowieka, wolności obywatelskich oraz porządku publicznego<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-4" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="I_wojna_w_Czeczenii_(1994–1996)"><span id="I_wojna_w_Czeczenii_.281994.E2.80.931996.29"></span>I wojna w Czeczenii (1994–1996)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: I wojna w Czeczenii (1994–1996)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: I wojna w Czeczenii (1994–1996)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/I_wojna_czecze%C5%84ska" title="I wojna czeczeńska">I wojna czeczeńska</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg/220px-Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg/330px-Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg/440px-Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="457" /></a><figcaption>Zwolennicy Dudajewa modlą się przed Pałacem Prezydenckim w Groznym, grudzień 1994</figcaption></figure> <p>11 grudnia 1994 do republiki wkroczyły wojska rosyjskie. Po szybkim zajęciu Groznego, rosyjscy żołnierze nie byli go w stanie odpowiednio bronić, wpadając w pułapki zmasowanych ataków czeczeńskich partyzantów. Na tę sytuację, Borys Jelcyn zareagował wzmożeniem ataku na czeczeńską stolicę, w tym także po raz pierwszy od II wojny światowej zdecydowano się na bombardowanie z powietrza europejskiego miasta<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci205206_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci205206-15">[15]</a></sup>, co rozpoczęło się 22 grudnia, gdy na dzielnice mieszkalne i ludność cywilną zaczęły spadać bomby<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka_2-16">[16]</a></sup>. <a href="/wiki/Szturm_Groznego_(1994%E2%80%931995)" title="Szturm Groznego (1994–1995)">Walki o zdobycie Groznego</a>, w tym przede wszystkim sposób w jaki to czyniło rosyjskie wojsko (ciągłe bombardowania miasta, które było w 70% zamieszkane przez Rosjan), wzbudziły duże kontrowersje w Rosji. Dodatkowo, gdy Dudajew zaprosił do Groznego wszystkich chętnych dziennikarzy i korespondentów z różnych krajów, dzienniki i programy informacyjne pełne były materiałów z niszczonego rosyjskimi bombami Groznego<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka_2-16">[16]</a></sup>. Ocenia się, że wskutek bombardowań i ostrzału artyleryjskiego podczas ataku na Grozny, zginęło 25 tys. osób spośród ludności cywilnej, a następnie 35 tys. cywilów i żołnierzy zginęło wkrótce. Olbrzymie straty wśród żołnierzy, jak i ludności cywilnej, nieudolność przeprowadzania operacji militarnej oraz późniejsze nadrabianie strat przez użycie jeszcze większej siły wzbudzało w Rosji duże oburzenie, a sam konflikt czeczeński spolaryzował rosyjską opinię publiczną<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci206_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci206-17">[17]</a></sup>. Od lutego 1995, kiedy Rosjanie zdobyli Grozny, a szef sztabu czeczeńskich sił zbrojnych Asłan Maschadow rozkazał żołnierzom czeczeńskim wycofać się ze stolicy, w Czeczenii rozpoczęły się walki partyzanckie. </p><p>Intensywne działania wojenne spowodowały, iż do czerwca 1995 zabito w Czeczenii 30 tysięcy ludzi (ponad połowę stanowiły dzieci). Olbrzymie straty w ludności cywilnej pchnęły <a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamila Basajewa</a> (jednego z głównych komendantów polowych) do dokonania <a href="/wiki/Atak_na_Budionnowsk" title="Atak na Budionnowsk">aktu terrorystycznego w Budionowsku</a> 14 czerwca 1995<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla212_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla212-18">[18]</a></sup>. Podczas niego Basajew wraz ze swym oddziałem zajął szpital i ogłosił, że wystrzela zakładników, jeśli Rosja nie przerwie działań wojennych w Czeczenii. Doprowadziło to do pertraktacji z premierem <a href="/wiki/Wiktor_Czernomyrdin" title="Wiktor Czernomyrdin">Wiktorem Czernomyrdinem</a>, w wyniku których rosyjskie wojska czasowo wstrzymały działania wojenne w Czeczenii, a Szamil Basajew ze swym oddziałem mógł bezpiecznie wyjechać z Budionowska i wrócić do Czeczenii<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla216_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla216-19">[19]</a></sup>. Wydarzenia w Budionnowsku dały pierwszą od początku wojny szansę na pokój. Trwające od 21 czerwca do 30 lipca 1995 negocjacje przyniosły quasi ograniczone zawieszenie broni, którego jednak obie strony w pełni nie realizowały. 6 października 1995, gdy w zamachu ranny został dowódca Połączonej Grupy Wojsk, gen. Anatolij Romanow, ostatecznie zawieszenie broni przestało obowiązywać i powrócono do działań wojennych<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-2" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka_2-16">[16]</a></sup>. </p><p>Po ponownej intensyfikacji działań wojennych na przełomie stycznia i lutego 1996 roku, grupa ok. 600 bojowników pod wodzą <a href="/wiki/As%C5%82an_Maschadow" title="Asłan Maschadow">Asłana Maschadowa</a> zdołała odbić Grozny, by po trzech dniach, nie niepokojona przez nikogo, wycofać się z miasta. Po tak wizerunkowej porażce, z końcem marca 1996 Moskwa zaczęła się zastanawiać nad w miarę satysfakcjonującym wyjściem z Czeczenii<sup id="cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-3" class="reference"><a href="#cite_note-Przemysław_Mrówka_2-16">[16]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg/220px-Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg" decoding="async" width="220" height="338" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg/330px-Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg/440px-Evstafiev-chechnya-prayer3_edit.jpg 2x" data-file-width="968" data-file-height="1487" /></a><figcaption><a href="/wiki/Czeczeni" title="Czeczeni">Czeczen</a> <a href="/wiki/Salat_(modlitwa)" title="Salat (modlitwa)">modlący</a> się podczas <a href="/wiki/Szturm_Groznego_(1994%E2%80%931995)" title="Szturm Groznego (1994–1995)">rosyjskiej inwazji</a> na <a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Grozny</a>, <a href="/wiki/1995" title="1995">1995</a></figcaption></figure> <p>21 kwietnia 1996 po zabójstwie Dżochara Dudajewa, obowiązki prezydenta Czeczeńskiej Republiki Iczkerii przejął <a href="/wiki/Zelimchan_Jandarbijew" title="Zelimchan Jandarbijew">Zelimchan Jandarbijew</a>. 27 maja 1996 wraz z Asłanem Maschadowem przyleciał on do Moskwy na rozmowy pokojowe, zakończone podpisaniem rozejmu. Po spotkaniu z delegacją czeczeńską, na drugi dzień, Borys Jelcyn, prowadząc kampanię wyborczą, poleciał do Groznego, na spotkanie z rosyjskimi żołnierzami, którym pogratulował zwycięstwa w wojnie. Po powrocie z Moskwy, 29 maja 1996 Asłan Maschadow, zgodnie z podpisaną na Kremlu dwa dni wcześniej umową, wydał rozkaz oddziałom czeczeńskim wstrzymania działań bojowych. 8 lipca (dzień po ogłoszeniu wyników wyborów prezydenckich w Rosji, wygranych przez Borysa Jelcyna), dowódca rosyjskiej grupy Wojsk Kaukaskich Wiaczesław Tichomirow przedstawił Czeczenom nowe ultimatum, grożąc wznowieniem walk. Dzień później, dowództwo wojsk federalnych w Czeczenii wprowadziło godzinę policyjną oraz rozpoczęło bombardowania Czeczenii, które objęły m.in. takie miejscowości jak Szatoj, Wiedieno, Nożaj Jurt, <a href="/wiki/Aczchoj-Martan" title="Aczchoj-Martan">Aczchoj-Martan</a> czy Gechi. Zgodnie z umową, Rosjanie nie zlikwidowali ani jednego tzw. <a href="/wiki/Obozy_filtracyjne_w_Czeczenii" title="Obozy filtracyjne w Czeczenii">„punktu filtracyjnego” w Czeczenii</a>. Rankiem 6 sierpnia 1996, Czeczeni widząc brak chęci do utrzymania rozejmu przez Rosjan, rozpoczęli kontrofensywę, w wyniku której odbity został Grozny a broniące go rosyjskie wojska poniosły zupełną klęskę. 30 sierpnia 1996 w <a href="/wiki/Chasawjurt" class="mw-redirect" title="Chasawjurt">Chasawjurcie</a>, generałowie <a href="/wiki/Aleksandr_Lebied" class="mw-redirect" title="Aleksandr Lebied">Aleksandr Lebied</a> i Asłan Maschadow podpisali rozejm, kończący pierwszą wojnę czeczeńską<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla204207_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla204207-20">[20]</a></sup>. Na jego mocy wszystkie strony wyrzekały się użycia siły, potwierdzono prawo do samostanowienia a problem statusu republiki został odłożony na 5 lat. Wojska rosyjskie wycofano z Czeczenii<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci206_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci206-17">[17]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Druga_niezależność_(1996–1999)"><span id="Druga_niezale.C5.BCno.C5.9B.C4.87_.281996.E2.80.931999.29"></span>Druga niezależność (1996–1999)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Druga niezależność (1996–1999)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Druga niezależność (1996–1999)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W wyborach przeprowadzonych 27 stycznia 1997 – nadzorowanych przez międzynarodowych obserwatorów, ale kwestionowanych w Rosji ze względu na udział w nich mniej niż połowy uprawnionych do głosowania – prezydentem Czeczeńskiej Republiki Iczkerii został wybrany <a href="/wiki/As%C5%82an_Maschadow" title="Asłan Maschadow">Asłan Maschadow</a>. 12 maja 1997 podpisano w <a href="/wiki/Moskwa" title="Moskwa">Moskwie</a> rosyjsko-czeczeński traktat pokojowy. Mimo pokoju, sytuacja w Czeczenii nie uległa poprawie, a pod wieloma względami pogorszyła się. Dwuletni konflikt zbrojny zradykalizował całe pokolenie młodszych Czeczenów, pogłębił podziały w łonie czeczeńskiego przywództwa i pokazał, że przemoc może stanowić niezłe źródło utrzymania w sytuacji, gdy państwo praktycznie upadło<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci207_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci207-21">[21]</a></sup>. Konflikt na szczytach władzy, walki między klanami, duża przestępczość i ciągła penetracja przez rosyjskie służby powodowała, że Czeczenię ciągle trawiły niepokoje a kraj ten nie był w stanie normalnie się rozwijać. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg" class="mw-file-description" title="Zelimchan Jandarbijew"><img alt="Zelimchan Jandarbijew" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg/132px-Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg" decoding="async" width="132" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg/198px-Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg/264px-Zelimkhan_Yandarbiyev_in_2000.jpg 2x" data-file-width="528" data-file-height="800" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Zelimchan_Jandarbijew" title="Zelimchan Jandarbijew">Zelimchan Jandarbijew</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Aslan_Maskhadov.jpg" class="mw-file-description" title="Asłan Maschadow"><img alt="Asłan Maschadow" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Aslan_Maskhadov.jpg/155px-Aslan_Maskhadov.jpg" decoding="async" width="155" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Aslan_Maskhadov.jpg/233px-Aslan_Maskhadov.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Aslan_Maskhadov.jpg/310px-Aslan_Maskhadov.jpg 2x" data-file-width="381" data-file-height="491" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/As%C5%82an_Maschadow" title="Asłan Maschadow">Asłan Maschadow</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Shamil_Basaev2.jpg" class="mw-file-description" title="Szamil Basajew"><img alt="Szamil Basajew" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Shamil_Basaev2.jpg/146px-Shamil_Basaev2.jpg" decoding="async" width="146" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Shamil_Basaev2.jpg/219px-Shamil_Basaev2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Shamil_Basaev2.jpg/292px-Shamil_Basaev2.jpg 2x" data-file-width="316" data-file-height="433" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamil Basajew</a></div> </li> </ul> </center> <p>Jednak sytuacji wewnętrznej nie zmieniło krótkotrwałe mianowanie premierem uznanego przez Rosję za terrorystę <a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamila Basajewa</a>. W latach 1997–1999 miały miejsce liczne porwania ludzi dla okupu, którymi zajmowały się głównie czeczeńskie klany i gangi przestępcze. Porwania dotyczyły zwłaszcza cudzoziemców, łącznie z przypadkami ich zabijania w przypadku nieuzyskania wykupu – najbardziej znane jest zabójstwo w grudniu 1998 czterech Brytyjczyków i Nowozelandczyka. W maju 1998 porwano przedstawiciela prezydenta Rosji w Czeczenii Walentina Własowa<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla228_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla228-22">[22]</a></sup>, a w marcu 1999 rosyjskiego generała Konstantina Szpiguna. Zdarzenia takie dotknęły też obywateli polskich. W grudniu 1997 porwano pięciu Polaków (m.in. <a href="/w/index.php?title=Marek_Kurzyniec&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marek Kurzyniec (strona nie istnieje)">Marka Kurzyńca</a>). Natomiast 8 sierpnia 1999 na terytorium sąsiedniego <a href="/wiki/Dagestan" title="Dagestan">Dagestanu</a> uprowadzono dwie Polki: prof. <a href="/w/index.php?title=Zofia_Fiszer-Malanowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zofia Fiszer-Malanowska (strona nie istnieje)">Zofię Fiszer-Malanowską</a> i doc. Ewę Marchwińską-Wyrwał. To ostatnie porwanie przypisuje się grupie braci Achmadowów<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla229_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla229-23">[23]</a></sup>. Władze republiki wysuwały oskarżenia, że proceder ten jest inspirowany przez rosyjskie służby specjalne – o zabójstwo w 1996 sześciu lekarzy Czerwonego Krzyża obwiniono zamieszkałego w Moskwie Adama Denijewa jako agenta (lub pułkownika) <a href="/wiki/Federalna_S%C5%82u%C5%BCba_Bezpiecze%C5%84stwa_Federacji_Rosyjskiej" title="Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej">FSB</a>, a zabójstwem Brytyjczyków i Nowozelandczyka obciążono Arbi Barajewa jako kolaboranta i agenta FSB, pomimo tego, że do jego zabicia przez armię federalną w 2001 rzekomo nie był przez te władze niepokojony. </p><p>Pod protektoratem <a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamila Basajewa</a> i <a href="/wiki/Zelimchan_Jandarbijew" title="Zelimchan Jandarbijew">Zelimchana Jandarbijewa</a> – zwolenników kontynuowania walki zbrojnej aż do wyparcia Rosjan z całego <a href="/wiki/Kaukaz_(kraina_historyczna)" class="mw-redirect" title="Kaukaz (kraina historyczna)">Kaukazu</a> – w Czeczenii utworzono kilka obozów szkoleniowych kształcących wojowników <a href="/wiki/D%C5%BCihad" title="Dżihad">świętej wojny</a> z całego Kaukazu. Czeczeni, ale także Arabowie i inni, którzy walczyli razem z <a href="/wiki/Mud%C5%BCahedin" title="Mudżahedin">mudżahedinami</a> w <a href="/wiki/Afganistan" title="Afganistan">Afganistanie</a> zauważyli w Czeczenii kolejną arenę światowego dżihadu. Spowodowali oni szereg zbrojnych incydentów i akcji terrorystycznych, zwłaszcza w sąsiednim <a href="/wiki/Dagestan" title="Dagestan">Dagestanie</a>. Coraz większe wpływy w republice zdobywał radykalny islam<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci207_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci207-21">[21]</a></sup>, w tym pochodzący z Arabii Saudyjskiej <a href="/wiki/Wahhabici" class="mw-redirect" title="Wahhabici">wahhabici</a>. Czeczenia, w której dotychczas istniała wyraźna granica między polityką a religią, zaczęła ulegać wpływom islamistów, którzy starali się zaszczepić w niej obcy jej kulturowo <a href="/wiki/Wahhabizm" title="Wahhabizm">wahhabizm</a>. Zwolennikami implementacji tej ideologii w Czeczenii stali się <a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamil Basajew</a>, <a href="/wiki/Salman_Radujew" class="mw-redirect" title="Salman Radujew">Salman Radujew</a>, <a href="/wiki/Zelimchan_Jandarbijew" title="Zelimchan Jandarbijew">Zelimchan Jandarbijew</a>, <a href="/w/index.php?title=Arbi_Barajew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arbi Barajew (strona nie istnieje)">Arbi Barajew</a> i bracia Achmadowowie – najbardziej znani spośród byłych dowódców polowych, a później wahhabitów w Czeczenii. Stworzyli oni drobne partie które utworzyły Kongres Narodów Iczkerii i Dagestanu, domagający się wprowadzenia tam <a href="/wiki/Szariat" title="Szariat">szariatu</a> i odsunięcia prezydenta Maschadowa od władzy. Ten zaś publicznie skrytykował działalność tej organizacji oraz masowych porwań, w które według Maschadowa częściowo byli zamieszani ci dawni byli dowódcy polowi. Ulegając naciskom, 3 lutego 1999 prezydent Maschadow wydał dekret o wprowadzeniu szariatu w Czeczenii<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla236_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla236-24">[24]</a></sup>. Radykalne reformy wzmocniły żądania fundamentalistów którzy zadeklarowali, iż domagają się wypędzenia Rosjan z Kaukazu i utworzenie islamskiego państwa, obejmującego oprócz Czeczenii także rosyjski Dagestan<sup id="cite_ref-bowker_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-bowker-25">[25]</a></sup>. </p><p>Nie mając dostatecznej siły do wywarcia na jego oponentach presji, a jednocześnie obawiając się rozlewu bratniej krwi w Czeczenii, Maschadow szukał pomocy w Moskwie. Osobą oddelegowaną przez niego był <a href="/wiki/Turpa%C5%82-Ali_Atgierijew" title="Turpał-Ali Atgierijew">Turpał-Ali Atgierijew</a> – minister bezpieczeństwa <a href="/wiki/Czecze%C5%84ska_Republika_Iczkerii" title="Czeczeńska Republika Iczkerii">Czeczeńskiej Republiki Iczkerii</a>, który kilkakrotnie jeździł na spotkania z Rosjanami. Telefonicznie rozmawiał także z ówczesnym szefem FSB <a href="/wiki/W%C5%82adimir_Putin" title="Władimir Putin">Władimirem Putinem</a>, którego ostrzegał o możliwości przygotowywania przez wahhabitów militarnych działań prowokacyjnych w Dagestanie. Kiedy kolejny raz, wiosną 1999 pojawił się w Moskwie, został aresztowany przez FSB na <a href="/wiki/Port_lotniczy_Moskwa-Wnukowo" title="Port lotniczy Moskwa-Wnukowo">lotnisku Wnukowo</a><sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla237_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla237-26">[26]</a></sup>. </p><p>W maju 1999, zaraz po wyborze na stanowisku premiera Rosji, <a href="/wiki/Siergiej_Stiepaszyn" title="Siergiej Stiepaszyn">Siergiej Stiepaszyn</a> w swoją pierwszą podróż pojechał do Dagestanu, aby tam odwiedzić wioski Karamachi i Czabanmachi, znajdujące się w rejonie Botlicha i Chasawjurtu<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla239_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla239-27">[27]</a></sup>. Trzy miesiące później, lider dagestańskich wahhabitów <a href="/w/index.php?title=Bagaudtin_Magomiedow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bagaudtin Magomiedow (strona nie istnieje)">Bagaudtin Magomiedow</a>, dotychczas zajmujący się porwaniami dla pieniędzy dzięki pomocy wieloletniego agenta FSB Kazimagomieda Magomiedowa, wezwał na pomoc Szamila Basajewa. Ten zaś, wraz ze swoimi oddziałami oraz oddziałami jego najbliższego towarzysza, pułkownika al-Chattaba, 8 sierpnia 1999 przekroczyli granicę Dagestanu w rejonie Botlicha i Chasawjurtu i weszli do wiosek Karamachi i Czabanmachi, wpadając tam w pułapkę i opór ze strony ludności miejscowej oraz czekających na nich oddziałów rosyjskich. Dzień później Siergiej Stiepaszyn został zdymisjonowany z funkcji premiera Rosji, a jego następcą został Władimir Putin – szef FSB i zarazem sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji. Basajew i al-Chattab zdążyli wycofać się ze swoimi oddziałami do Czeczenii niezatrzymywani przez rosyjskie patrole i krążące nad nimi rosyjskie śmigłowce<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla239_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla239-27">[27]</a></sup>. </p><p>Kilka miesięcy później w wywiadzie udzielonym „<a href="/wiki/Niezawisimaja_Gazieta" class="mw-redirect" title="Niezawisimaja Gazieta">Niezawisimoj Gazietie</a>”, Siergiej Stiepaszyn stwierdził, że rosyjskie plany inwazji na Czeczenię (opracowane ze wiedzą szefa FSB) sporządzono już w marcu 1999, z przewidywanym planem ataku na sierpień lub wrzesień<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla240_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla240-28">[28]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="II_wojna_w_Czeczenii">II wojna w Czeczenii</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: II wojna w Czeczenii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: II wojna w Czeczenii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>We wrześniu 1999 Rosją wstrząsają <a href="/wiki/Zamachy_bombowe_na_budynki_mieszkalne_w_Rosji_(1999)" class="mw-redirect" title="Zamachy bombowe na budynki mieszkalne w Rosji (1999)">zamachy bombowe na budynki mieszkalne</a>, o które władze rosyjskie obwiniły czeczeńskich separatystów. Wydarzenia te strona rosyjska podała jako uzasadnienie do kolejnej interwencji militarnej. Z kolei pod adresem rosyjskich służb specjalnych wysuwane są zarzuty prowokacji. Maschadow potępił zarówno zamachy, jak i wejście Basajewa do Dagestanu. Po tygodniu bombardowań z powietrza, 1 października 1999 premier <a href="/wiki/W%C5%82adimir_Putin" title="Władimir Putin">Władimir Putin</a> rozpoczął nową ofensywę lądową w Czeczenii<sup id="cite_ref-widmo_wolnosci204_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-widmo_wolnosci204-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/II_wojna_czecze%C5%84ska" title="II wojna czeczeńska">II wojna czeczeńska</a>.</i></div> <p>W 2000 r. Rosjanie zajęli większą część kraju, zaś zwolennicy niepodległości Czeczenii przeszli do walki partyzanckiej. </p><p>W 2002 roku, pomimo trwania walk partyzanckich, Rosja oficjalnie ogłosiła zakończenie działań wojennych i zaczęła stopniowo wprowadzać w Czeczenii za pomocą działań politycznych tzw. <i>plan normalizacji</i>. </p><p>23 marca 2003 w Czeczenii przeprowadzono <a href="/wiki/Referendum_konstytucyjne" title="Referendum konstytucyjne">referendum konstytucyjne</a>. Jednym z najważniejszych postanowień nowej konstytucji republiki było pozostanie w Federacji Rosyjskiej. Według strony rosyjskiej w wyborach udział wzięło niemal 90% uprawnionych do głosowania i prawie 96% opowiedziało się za zaproponowaną przez władze rosyjskie konstytucją<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Według wielu komentatorów dane te są nieprawdziwe<sup id="cite_ref-Littell_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Littell-29">[29]</a></sup>. <span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-10">Również warunki, w jakich było przeprowadzone głosowanie, budziły zastrzeżenia. Według wielu obserwatorów <a href="/wiki/Rada_Europy" title="Rada Europy">Rady Europy</a> referendum powinno być przełożone na czas uspokojenia się sytuacji w regionie. Zastrzeżenia budziło również głosowanie samych żołnierzy, którzy na stałe stacjonowali (zdaniem zwolenników niepodległości jako okupanci) w republice i stanowili około 10% wyborców</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Zdaniem władz rosyjskich zastrzeżenia te nie wpłynęły jednak na sam wynik referendum, twierdziły one, że sama ludność czeczeńska jest zmęczona przeciągającymi się działaniami wojskowymi i w zdecydowanej większości poparła uchwalenie konstytucji. Zwolennicy niepodległości nawoływali do bojkotu referendum, a jego wyniki uważają za sfałszowane (przynajmniej w kwestii podanej wysokiej frekwencji). Strona rosyjska zaprzecza tym oskarżeniom. Niektórzy politycy krajów Unii Europejskiej<sup class="noprint" title="Ta informacja wymaga doprecyzowania od 2015-05">[<a href="/wiki/Wikipedia:Unikaj_wyra%C5%BCe%C5%84_zwodniczych" title="Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych">kto?</a>]</sup> uznali referendum za „krok w dobrym kierunku”. Natomiast zdecydowanie krytycznie o referendum wypowiadały się organizacje praw człowieka, podzielając wymienione wyżej zastrzeżenia<sup id="cite_ref-Littell_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Littell-29">[29]</a></sup>. </p><p>Czeczenia 2 kwietnia 2003 stała się częścią Federacji Rosyjskiej, czego nie uznały władze Czeczeńskiej Republiki Iczkerii. Projekt konstytucji przedłożył <a href="/wiki/Achmat_Kadyrow" title="Achmat Kadyrow">Achmat Kadyrow</a> – poprzednio Wielki Mufti Czeczenii i jeden z dowódców polowych, po przejściu na stronę sił federalnych w 1999 roku, a od 2000 roku szef prorosyjskiej administracji republiki. 5 października 2003 w wyniku wyborów prezydenckich (których uczciwość i ważność była kwestionowana przez obecnych na miejscu międzynarodowych obserwatorów, m.in. OBWE), Achmat Kadyrow został pierwszym prezydentem Republiki Czeczenii, wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej. 9 maja 2004 zginął on w zamachu na stadionie w Groznym w trakcie obchodów <a href="/wiki/Dzie%C5%84_Zwyci%C4%99stwa" title="Dzień Zwycięstwa">Dnia Zwycięstwa</a>, w wyniku eksplozji ładunku wybuchowego, wmurowanego pod trybunę honorową. Tydzień później do organizacji zamachu przyznał się czeczeński komendant polowy <a href="/wiki/Szamil_Basajew" title="Szamil Basajew">Szamil Basajew</a>, tłumacząc, że działał w imię „świętego prawa islamskiego”, a celem ataku byli „zdrajcy narodu czeczeńskiego”. Asłan Maschadow początkowo poparł zamach, jednakże później go potępił z uwagi na fakt, iż jego ofiarami – obok polityków prorosyjskich i członków sił bezpieczeństwa (ciężko ranny został m.in. ówczesny dowódca sił armii rosyjskiej w Czeczenii, gen. Baranow) – były również osoby postronne. Po śmierci Achmata, drugim prezydentem Republiki Czeczenii wybranym w wyborach (w sierpniu 2004) został ekonomista <a href="/wiki/A%C5%82u_A%C5%82chanow" title="Ału Ałchanow">Ału Ałchanow</a>, jednakże prawdziwe rządy w Czeczenii przejął syn Achmata – <a href="/wiki/Ramzan_Kadyrow" title="Ramzan Kadyrow">Ramzan Kadyrow</a>. Formalnie stanął na czele republiki jako jej prezydent w 2007, gdy Ału Ałchanow podał się do dymisji. </p><p>Kadyrowowie, na początku skrajnie niepopularni, z czasem wywalczyli sobie bardzo silną pozycję. Dzięki serii amnestii tysiące bojowników w Czeczenii zdecydowało się złożyć broń, a duża część z nich później podejmowała służbę w formacjach zbrojnych kontrolowanych przez Kadyrowów. Zaczęli wracać także emigranci polityczni. Choć dla pozostających w partyzantce bojowników czeczeńskich Ramzan Kadyrow jest uważany za polityka prorosyjskiego, to w rządzonej przez siebie republice ograniczył rosyjskie wpływy, między innymi doprowadzając do radykalnego zmniejszenia liczebności stacjonujących tu wojsk rosyjskich. To, oraz szereg innych działań prezydenta Kadyrowa to elementy tzw. „czeczenizacji” Czeczenii, czyli przejmowania władzy i wpływów przez wiernych Kremlowi Czeczenów. Ramzan Kadyrow, za poparciem Kremla, w pełni przejął kontrolę nad Czeczenią. Pozbył się opozycji, zastraszając oponentów lub zmuszając ich do wyjazdu. Jednocześnie zaczął wprowadzać stabilizację i odbudowywać Czeczenię ze zniszczeń. W 2009 <a href="/wiki/Port_lotniczy_Grozny" title="Port lotniczy Grozny">port lotniczy w Groznym</a> otrzymał status lotniska międzynarodowego, co dało Czeczenom możliwość większego otwarcia na świat<sup id="cite_ref-planeta_kaukaz117_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz117-30">[30]</a></sup>. </p><p>8 marca 2005 wskutek operacji wojsk rosyjskich, został zabity Asłan Maschadow, ciągle stojący na czele Czeczeńskiej Republiki Iczkerii. Jego następcą został <a href="/wiki/Chalim_Sadu%C5%82ajew" title="Chalim Sadułajew">Chalim Sadułajew</a>, który rok później został zabity w wyniku operacji bojowej prorosyjskiej milicji czeczeńskiej i FSB. Wśród zwolenników niepodległości doszło później do wewnętrznego skłócenia na skutek radykalizacji poglądów części polityków. Głównym celem stała się już nie sama niepodległość Czeczenii, ile stworzenie na Kaukazie islamskiego emiratu. 31 października 2007 lider islamistów z Iczkerii <a href="/wiki/Doku_Umarow" title="Doku Umarow">Doku Umarow</a> ogłosił likwidację Czeczeńskiej Republiki Iczkerii i utworzenie <a href="/wiki/Emirat_Kaukaski" title="Emirat Kaukaski">Emiratu Kaukaskiego</a> – islamskiego państwa obejmującego cały Kaukaz Północny. Decyzja ta spowodowała nowy konflikt wśród zwolenników niepodległości kraju. Część czeczeńskiej emigracji niepodległościowej także nie uznała owego emiratu – liderem tego skrzydła niepodległościowego pozostaje <a href="/wiki/Ahmed_Zakajew" class="mw-redirect" title="Ahmed Zakajew">Ahmed Zakajew</a><sup id="cite_ref-planeta_kaukaz115_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-planeta_kaukaz115-31">[31]</a></sup>. </p><p>Strona rosyjska wielokrotnie ogłaszała koniec drugiej wojny czeczeńskiej, po raz ostatni 16 kwietnia 2009, jednak w rzeczywistości operacje wojskowe prowadzono także po tej dacie. W latach 2009–2017 wciąż toczył się nieregularny <a href="/wiki/Konflikt_na_Kaukazie_P%C3%B3%C5%82nocnym_(2009%E2%80%932017)" title="Konflikt na Kaukazie Północnym (2009–2017)">konflikt</a> pomiędzy oddziałami rosyjskimi a <a href="/wiki/Terroryzm" title="Terroryzm">terrorystami</a> powiązanymi z <a href="/wiki/ISIS" class="mw-disambig" title="ISIS">ISIS</a><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Prawa_człowieka_i_zbrodnie_wojenne"><span id="Prawa_cz.C5.82owieka_i_zbrodnie_wojenne"></span>Prawa człowieka i zbrodnie wojenne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Prawa człowieka i zbrodnie wojenne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Prawa człowieka i zbrodnie wojenne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zdaniem obserwatorów, łamanie praw człowieka i zbrodnie wojenne popełniane przez obie strony konfliktu były na porządku dziennym, stając się integralną częścią konfliktu. Są one dokumentowane przez organizacje pozarządowe: <a href="/w/index.php?title=Moskiewskie_Centrum_Praw_Cz%C5%82owieka_%E2%80%9EKarta%E2%80%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moskiewskie Centrum Praw Człowieka „Karta” (strona nie istnieje)">Moskiewskie Centrum Praw Człowieka „Karta”</a> czy <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Helsi%C5%84ska_Federacja_na_rzecz_Praw_Cz%C5%82owieka" title="Międzynarodowa Helsińska Federacja na rzecz Praw Człowieka">Międzynarodową Helsińską Fundację Praw Człowieka</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Według oficjalnych danych po stronie rosyjskiej w konflikcie zginęło ok. 5 tys. żołnierzy armii federalnej i wojsk MSW. Według sieci zrzeszającej matki zabitych żołnierzy, prawdziwa liczba sięga 11 do 12 tys. osób<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Dane o ofiarach po stronie czeczeńskiej, niewątpliwie znaczne, są trudne do ustalenia – znany polski publicysta, znawca z pobytów na miejscu problemów republik postradzieckich, <a href="/wiki/Wojciech_Jagielski_(ur._1960)" title="Wojciech Jagielski (ur. 1960)">Wojciech Jagielski</a>, podał we wrześniu 2004, że mogą one sięgać liczby od 100 do 200 tysięcy osób. Również cytowany przez prasę jako wyraziciel opinii separatystów elektroniczny KavkazCenter (rezydujący na różnych serwerach) podaje sprzeczne i różne dane jak np. że straty ludności cywilnej (bez uściślenia, ale prawdopodobnie od początku II wojny) wahają się od 40 do 55 tysięcy (na październik 2003<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>). </p><p>Istniejące w czasie konfliktu rosyjskie tzw. <i><a href="/wiki/Obozy_filtracyjne_w_Czeczenii" title="Obozy filtracyjne w Czeczenii">obozy filtracyjne</a></i>, porównywane były w różnych opiniach do <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_koncentracyjny" title="Obóz koncentracyjny">obozów koncentracyjnych</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Z różnych źródeł, również rosyjskich, pochodziły informacje o zbrodniach armii rosyjskiej przeciwko ludności cywilnej – wymieniano gwałty, mordy, uprowadzenia, handel organami ludzkimi, handel zwłokami, tortury, okaleczanie ludzi oraz tzw. <i><a href="/wiki/Zaczystka" title="Zaczystka">zaczystki</a></i> – czyli łapanki, podczas których terroryzowana była cała wieś<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla204_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla204-33">[33]</a></sup>. Również stronę czeczeńską obwiniano o dokonywanie rozmiarami podobnych do rosyjskich masowych zbrodni, jak np. mordowanie jeńców czy ludności rosyjskiej zamieszkującej tereny republiki<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Raport międzynarodowej organizacji Human Rights Watch donosi, że do połowy 2006 w wyniku tortur zmarło 100 osób<sup id="cite_ref-Głową_o_mur_Kremla202_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Głową_o_mur_Kremla202-34">[34]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ludność"><span id="Ludno.C5.9B.C4.87"></span>Ludność</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Ludność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ludność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG/220px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG/330px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG/440px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B5_%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BA.JPG 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Czecze%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Czeczeńska (strona nie istnieje)">Czeczeńska</a> dziewczynka łapiąca ryby nad brzegiem <a href="/wiki/Aksaj_(dop%C5%82yw_Aktasza)" title="Aksaj (dopływ Aktasza)">Aksaju</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:The_Heart_of_Chechnya_Mosque_(18_May_2013).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg/220px-The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg/330px-The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg/440px-The_Heart_of_Chechnya_Mosque_%2818_May_2013%29.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1365" /></a><figcaption><a href="/wiki/Meczet_Achmata_Kadyrowa" title="Meczet Achmata Kadyrowa">Meczet Achmada Kadyrowa</a></figcaption></figure> <p>Według spisu ludności z 2010 Republikę zamieszkiwało 1,53 mln mieszkańców, w tym 95,2% <a href="/wiki/Czeczeni" title="Czeczeni">Czeczenów</a>, 1,9% <a href="/wiki/Rosjanie" title="Rosjanie">Rosjan</a> oraz 2,8% innych grup etnicznych<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup>. Straty wojenne i masowe przemieszczania się ludności sprawiły, że trudno było oszacować liczbę ludności zamieszkującej republikę w danym momencie, jak też inne ważne parametry demograficzne – podawano np. dane, że republika ma jedną z najmłodszych populacji w Federacji Rosyjskiej, o średnim wieku 22,5 lat, w tym mężczyźni zaledwie 21,5 lat. Były m.in. podawane opinie, że liczba ludności znacznie się zmniejszyła, przy czym miała się wahać od 800 tys. do 1,5 mln ludzi (ok. 40% w miastach). Z drugiej strony według danych spisu ludności<sup id="cite_ref-nazwa_1_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-nazwa_1-36">[36]</a></sup> Federacji Rosyjskiej z 2002 Czeczenię zamieszkiwało 1,1 mln ludzi, ze wskaźnikiem mężczyźni/kobiety 48,3% do 51,7%. Do Czeczenii powróciła większość uchodźców z sąsiednich republik Federacji Rosyjskiej – <a href="/wiki/Inguszetia" title="Inguszetia">Inguszetii</a> i <a href="/wiki/Dagestan" title="Dagestan">Dagestanu</a>. Czeczeni mają bardzo wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego. </p><p>Znaczna większość Czeczenów to wyznawcy <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamu</a> <a href="/wiki/Sunnizm" title="Sunnizm">sunnickiego</a>. Jest ich około 96%. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_administracyjny"><span id="Podzia.C5.82_administracyjny"></span>Podział administracyjny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Podział administracyjny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział administracyjny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W skład Republiki Czeczenii wchodzą 3 miasta o znaczeniu republikańskim i 15 rejonów<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:ChechenRepublic(RussianFederation)DivisionMap.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png/300px-ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png/450px-ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png/600px-ChechenRepublic%28RussianFederation%29DivisionMap.png 2x" data-file-width="3500" data-file-height="3500" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Rejony (w nawiasie podano ośrodek administracyjny): </p> <ol><li><a href="/wiki/Rejon_naurski" title="Rejon naurski">rejon naurski</a> (<a href="/w/index.php?title=Naurskaja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naurskaja (strona nie istnieje)">Naurskaja</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_sze%C5%82kowski" title="Rejon szełkowski">rejon szełkowski</a> (<a href="/w/index.php?title=Sze%C5%82kowskaja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szełkowskaja (strona nie istnieje)">Szełkowskaja</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_nadtierieczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon nadtierieczny (strona nie istnieje)">rejon nadtierieczny</a> (<a href="/wiki/Nadtieriecznoje" title="Nadtieriecznoje">Nadtieriecznoje</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_grozne%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon grozneński (strona nie istnieje)">rejon grozneński</a> (<a href="/w/index.php?title=Staraja_Sun%C5%BCa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staraja Sunża (strona nie istnieje)">Staraja Sunża</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_gudermeski" title="Rejon gudermeski">rejon gudermeski</a> (<a href="/wiki/Gudermes" title="Gudermes">Gudermes</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_sun%C5%BCe%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon sunżeński (strona nie istnieje)">rejon sunżeński</a> (<a href="/w/index.php?title=Siernowodskaja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siernowodskaja (strona nie istnieje)">Siernowodskaja</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_aczchoj-martanowski" title="Rejon aczchoj-martanowski">rejon aczchoj-martanowski</a> (<a href="/wiki/Aczchoj-Martan" title="Aczchoj-Martan">Aczchoj-Martan</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_urus-martanowski" title="Rejon urus-martanowski">rejon urus-martanowski</a> (<a href="/wiki/Urus-Martan" title="Urus-Martan">Urus-Martan</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_szali%C5%84ski_(Czeczenia)" title="Rejon szaliński (Czeczenia)">rejon szaliński</a> (<a href="/wiki/Szali" title="Szali">Szali</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_kurcza%C5%82ojewski" title="Rejon kurczałojewski">rejon kurczałojewski</a> (<a href="/wiki/Kurcza%C5%82oj" title="Kurczałoj">Kurczałoj</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_itum-kali%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon itum-kaliński (strona nie istnieje)">rejon itum-kaliński</a> (<a href="/w/index.php?title=Itum-Kali&action=edit&redlink=1" class="new" title="Itum-Kali (strona nie istnieje)">Itum-Kali</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_szatojski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon szatojski (strona nie istnieje)">rejon szatojski</a> (<a href="/w/index.php?title=Szatoj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szatoj (strona nie istnieje)">Szatoj</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_wiedie%C5%84ski" title="Rejon wiedieński">rejon wiedieński</a> (<a href="/wiki/Wiedieno" title="Wiedieno">Wiedieno</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rejon_no%C5%BCaj-jurtowski" title="Rejon nożaj-jurtowski">rejon nożaj-jurtowski</a> (<a href="/wiki/No%C5%BCaj-Jurt" title="Nożaj-Jurt">Nożaj-Jurt</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rejon_szarojski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rejon szarojski (strona nie istnieje)">rejon szarojski</a> (<a href="/w/index.php?title=Szaroj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szaroj (strona nie istnieje)">Szaroj</a>)</li></ol> <p>Miasta o znaczeniu republikańskim: </p> <ul><li><a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Grozny</a></li> <li><a href="/wiki/Argun_(miasto)" title="Argun (miasto)">Argun</a></li> <li><a href="/wiki/Gudermes" title="Gudermes">Gudermes</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka_(stan_na_2003_r.)."><span id="Gospodarka_.28stan_na_2003_r..29."></span>Gospodarka (stan na 2003 r.).</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Gospodarka (stan na 2003 r.)." class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka (stan na 2003 r.)."><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg/220px-Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg/330px-Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg/440px-Muslim_pride_mosque_Shali_Chechnya_01.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Wielki <a href="/wiki/Meczet" title="Meczet">Meczet</a> w <a href="/wiki/Szali" title="Szali">Szali</a></figcaption></figure> <p>Po 1991 r., a zwłaszcza w czasie wojny gospodarka Czeczenii upadła, zaś jej produkt narodowy stanowił niewielką część wartości sprzed rozpadu Związku Radzieckiego, co jest wynikiem zniszczenia ok. 80% potencjału ekonomicznego republiki. Odbudowano całkowicie jedynie przemysł naftowy, mający znaczenie dla metropolii. Funkcjonują też prymitywne rolnictwo i chów zwierząt, zaspokajające własne potrzeby chłopów i dające skromne nadwyżki na wymianę. Trwa powolna odbudowa przemysłu i usług. </p><p>Poziom bezrobocia sięga 73% (według zestawienia danych oficjalnych Goskomstatu<sup id="cite_ref-nazwa_2_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-nazwa_2-38">[38]</a></sup> z danymi spisu 2002 o liczebności grup wiekowych od 15 do 64 lat poziom ten wynosi 48%), co jest jednym z najwyższych wskaźników w świecie i świadczy o zupełnym rozkładzie kraju i przejściu do gospodarki na poły „pierwotnej”. Ludność zajmuje się w dużej mierze przemytem, handlem wymiennym, a także żyje ze skąpych środków pomocowych. Według oficjalnych danych rządu rosyjskiego, od 2000 r. na odbudowę Czeczenii przeznaczono ok. 3 mld <a href="/wiki/Dolar_ameryka%C5%84ski" title="Dolar amerykański">USD</a>, ale faktycznie wydano 1/6 tej sumy – jej część została prawdopodobnie zdefraudowana przez urzędników rozmaitych szczebli. W najcięższej sytuacji są osoby żyjące ze środków budżetowych, w tym emeryci. Na stopę życiową ma też wpływ zły stan infrastruktury gospodarczej i społecznej, m.in. braki w zaopatrzeniu w wodę i energię. </p><p>Notuje się też liczne przestępstwa finansowe, jak fałszowanie pieniędzy, głównie dolarów – w Czeczenii jest najwyższy w Federacji Rosyjskiej stosunek operacji dolarowych do rublowych. Separatyści rozpoczęli też drukowanie nowej waluty, <a href="/wiki/Nahar_(waluta)" title="Nahar (waluta)">nahar</a>, ale armia federalna zapobiegła jej upowszechnieniu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Strefa_czasowa">Strefa czasowa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Strefa czasowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Strefa czasowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Od 2014 r. Czeczenia należy do <a href="/wiki/Czas_moskiewski" title="Czas moskiewski">moskiewskiej strefy czasowej</a> (MSK). <a href="/wiki/Uniwersalny_czas_koordynowany" title="Uniwersalny czas koordynowany">UTC</a> +4:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, na terenie republiki obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+3:00, i czas letni – UTC+4:00. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tablice_rejestracyjne">Tablice rejestracyjne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Tablice rejestracyjne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tablice rejestracyjne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tablice pojazdów zarejestrowanych w Czeczenii mają oznaczenie 95 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS. Poprzednio używano liczby 20. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Czeczenia" class="extiw" title="q:Czeczenia"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>na temat Czeczenii</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/Iczkeria" class="mw-redirect" title="Iczkeria">Iczkeria</a></li> <li><a href="/wiki/Czecze%C5%84ska_legenda_o_wilczycy" title="Czeczeńska legenda o wilczycy">Czeczeńska legenda o wilczycy</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210319185917/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/wJkrbrPg/Popul2021_Site.xls"><i>Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год</i></a> [online], rosstat.gov.ru<span class="accessdate"> [dostęp 2021-12-09]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/wJkrbrPg/Popul2021_Site.xls">adresu</a> 2021-03-19]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%9E%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2021+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%B8+%D0%B2+%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BC+%D0%B7%D0%B0+2020+%D0%B3%D0%BE%D0%B4&rft_id=https%3A%2F%2Frosstat.gov.ru%2Fstorage%2Fmediabank%2FwJkrbrPg%2FPopul2021_Site.xls" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newsru.com/russia/16apr2009/over.html"><i>Власти отменили режим контртеррористической операции в Чечне</i></a> [online], newsru.com<span class="accessdate"> [dostęp 2021-12-09]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%92%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BE%D1%82%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%BC+%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%B2+%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B5&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newsru.com%2Frussia%2F16apr2009%2Fover.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz97-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz97_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Zikr. W: <a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 97, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.atitle=Zikr&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=97&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz98-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz98_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz98_4-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Zikr. W: <a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 98, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.atitle=Zikr&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=98&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz99-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz99_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Zikr. W: <a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 99, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.atitle=Zikr&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=99&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz101-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz101_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Zikr. W: <a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 101, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.atitle=Zikr&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=101&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla190-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla190_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 190. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=190&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Przemysław_Mrówka-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_8-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Przemysław Mrówka: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://histmag.org/Dlaczego-doszlo-do-wojny-w-Czeczenii-10414">Dlaczego doszło do wojny w Czeczenii?</a>. histmag.org, 2014-12-11. [dostęp 2015-02-27].</cite></span> </li> <li id="cite_note-widmo_wolnosci204-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci204_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci204_9-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci204_9-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ciężkie czasy. W: Charles King: <i>Widmo wolności: Historia Kaukazu</i>. Wyd. 1. Kraków: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, 2010, s. 204, seria: Historiai. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323329534" title="Specjalna:Książki/9788323329534">ISBN <span class="isbn">978-83-233-2953-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Widmo+wolno%C5%9Bci%3A+Historia+Kaukazu&rft.atitle=Ci%C4%99%C5%BCkie+czasy&rft.aulast=King&rft.aufirst=Charles&rft.edition=1&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Jagiello%C5%84skiego%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=204&rft.series=Historiai&rft.isbn=978-83-233-2953-4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla188-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla188_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla188_10-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 188. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=188&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla191192-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla191192_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 191–192. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=191%E2%80%93192&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla189-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla189_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 189. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=189&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla196197-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla196197_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 196–197. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=196%E2%80%93197&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla194-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla194_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 194. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=194&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-widmo_wolnosci205206-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci205206_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ciężkie czasy. W: Charles King: <i>Widmo wolności: Historia Kaukazu</i>. Wyd. 1. Kraków: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, 2010, s. 205–206, seria: Historiai. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323329534" title="Specjalna:Książki/9788323329534">ISBN <span class="isbn">978-83-233-2953-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Widmo+wolno%C5%9Bci%3A+Historia+Kaukazu&rft.atitle=Ci%C4%99%C5%BCkie+czasy&rft.aulast=King&rft.aufirst=Charles&rft.edition=1&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Jagiello%C5%84skiego%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=205%E2%80%93206&rft.series=Historiai&rft.isbn=978-83-233-2953-4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Przemysław_Mrówka_2-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Przemysław_Mrówka_2_16-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Przemysław Mrówka: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://histmag.org/Kaukaz-w-ogniu-pierwsza-wojna-w-Czeczenii-10418">Kaukaz w ogniu – pierwsza wojna w Czeczenii</a>. histmag.org, 2014-12-12. [dostęp 2015-03-03].</cite></span> </li> <li id="cite_note-widmo_wolnosci206-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci206_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci206_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ciężkie czasy. W: Charles King: <i>Widmo wolności: Historia Kaukazu</i>. Wyd. 1. Kraków: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, 2010, s. 206, seria: Historiai. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323329534" title="Specjalna:Książki/9788323329534">ISBN <span class="isbn">978-83-233-2953-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Widmo+wolno%C5%9Bci%3A+Historia+Kaukazu&rft.atitle=Ci%C4%99%C5%BCkie+czasy&rft.aulast=King&rft.aufirst=Charles&rft.edition=1&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Jagiello%C5%84skiego%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=206&rft.series=Historiai&rft.isbn=978-83-233-2953-4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla212-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla212_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 212. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=212&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla216-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla216_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 216. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=216&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla204207-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla204207_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 204–207. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=204%E2%80%93207&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-widmo_wolnosci207-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci207_21-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-widmo_wolnosci207_21-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ciężkie czasy. W: Charles King: <i>Widmo wolności: Historia Kaukazu</i>. Wyd. 1. Kraków: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, 2010, s. 207, seria: Historiai. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323329534" title="Specjalna:Książki/9788323329534">ISBN <span class="isbn">978-83-233-2953-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Widmo+wolno%C5%9Bci%3A+Historia+Kaukazu&rft.atitle=Ci%C4%99%C5%BCkie+czasy&rft.aulast=King&rft.aufirst=Charles&rft.edition=1&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Jagiello%C5%84skiego%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=207&rft.series=Historiai&rft.isbn=978-83-233-2953-4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla228-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla228_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 228. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=228&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla229-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla229_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 229. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=229&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla236-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla236_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 236. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=236&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-bowker-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-bowker_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Richard Sakwa: <i>Chechnya: From Past to Future</i>. 223–318, 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781843311645" title="Specjalna:Książki/9781843311645">ISBN <span class="isbn">978-1-84331-164-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chechnya%3A+From+Past+to+Future&rft.au=Richard+Sakwa&rft.pub=223%E2%80%93318&rft.isbn=978-1-84331-164-5"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla237-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla237_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 237. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=237&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla239-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla239_27-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla239_27-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 239. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=239&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla240-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla240_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 240. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=240&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Littell-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Littell_29-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Littell_29-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Jonathan Littell: <i>Czczenia. Rok III</i>. Wydawnictwo Literackie, 2011. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788308045473" title="Specjalna:Książki/9788308045473">ISBN <span class="isbn">978-83-08-04547-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Czczenia.+Rok+III&rft.au=Jonathan+Littell&rft.pub=Wydawnictwo+Literackie&rft.isbn=978-83-08-04547-3"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz117-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz117_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 117, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=117&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-planeta_kaukaz115-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planeta_kaukaz115_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Wojciech_G%C3%B3recki" title="Wojciech Górecki">Wojciech Górecki</a>: <i>Planeta Kaukaz</i>. Wyd. II. Wołowiec: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Czarne" title="Wydawnictwo Czarne">Wydawnictwo Czarne</a>, 2010-09-06, s. 115, seria: Reportaż. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375362121" title="Specjalna:Książki/9788375362121">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-7536-212-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planeta+Kaukaz&rft.aulast=G%C3%B3recki&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=2010-09-06&rft.edition=II&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Czarne%5D%5D&rft.place=Wo%C5%82owiec&rft.pages=115&rft.series=Reporta%C5%BC&rft.isbn=9788375362121"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vz.ru/news/2017/12/19/900385.html"><i>Глава ФСБ объявил о ликвидации бандподполья на Северном Кавказе</i></a> [online], ВЗГЛЯД.РУ<span class="accessdate"> [dostęp 2024-02-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0+%D0%A4%D0%A1%D0%91+%D0%BE%D0%B1%D1%8A%D1%8F%D0%B2%D0%B8%D0%BB+%D0%BE+%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F+%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC+%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B5&rft_id=https%3A%2F%2Fvz.ru%2Fnews%2F2017%2F12%2F19%2F900385.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla204-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla204_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 204. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=204&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Głową_o_mur_Kremla202-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Głową_o_mur_Kremla202_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludobójstwo i oklaski. W: <a href="/wiki/Krystyna_Kurczab-Redlich" title="Krystyna Kurczab-Redlich">Krystyna Kurczab-Redlich</a>: <i>Głową o mur Kremla</i>. Wyd. I. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_W.A.B." title="Wydawnictwo W.A.B.">Wydawnictwo W.A.B.</a>, 2007, s. 202. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374143233" title="Specjalna:Książki/9788374143233">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-323-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G%C5%82ow%C4%85+o+mur+Kremla&rft.atitle=Ludob%C3%B3jstwo+i+oklaski&rft.aulast=Kurczab-Redlich&rft.aufirst=Krystyna&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+W.A.B.%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=202&rft.isbn=978-83-7414-323-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://council.gov.ru/en/structure/regions/CE/"><i>Russia's federal constituent entities</i></a> [online], Federation Council of the Federal Assembly of the Russian Federation<span class="accessdate"> [dostęp 2024-02-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Russia%27s+federal+constituent+entities&rft_id=http%3A%2F%2Fcouncil.gov.ru%2Fen%2Fstructure%2Fregions%2FCE%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-nazwa_1-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-nazwa_1_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls">Dane spisu ludności FR w 2003 roku</a>.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150224223840/http://chechnya.gov.ru/page.php?r=63">Konstitucyja Czeczenskoj Riespubliki</a></i>, statja 59.</span> </li> <li id="cite_note-nazwa_2-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-nazwa_2_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070703131004/http://www.gks.ru/gis/tables%5CTRUD1.htm">Dane o liczebności bezrobotnych w Rosji wg FSSP</a>. gks.ru. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gks.ru/gis/tables%5CTRUD1.htm">tego adresu</a> (2007-07-03)].</cite>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czeczenia&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechnya.gov.ru">Strona republiki</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Federacja_Rosyjska" title="Szablon:Federacja Rosyjska"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Federacja_Rosyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Federacja Rosyjska (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Federacja_Rosyjska&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Rosji" title="Podział administracyjny Rosji">Podział administracyjny Rosji</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Podmioty_Federacji_Rosyjskiej" title="Kategoria:Podmioty Federacji Rosyjskiej">Podmioty Federacji Rosyjskiej</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Republiki_Federacji_Rosyjskiej" title="Republiki Federacji Rosyjskiej">Republiki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Adygeja" title="Adygeja">Adygeja</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_A%C5%82taju" title="Republika Ałtaju">Ałtaj</a></li> <li><a href="/wiki/Baszkortostan" title="Baszkortostan">Baszkortostan</a></li> <li><a href="/wiki/Buriacja" title="Buriacja">Buriacja</a></li> <li><a href="/wiki/Chakasja" title="Chakasja">Chakasja</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Czeczenia</a></li> <li><a href="/wiki/Czuwaszja" title="Czuwaszja">Czuwaszja</a></li> <li><a href="/wiki/Dagestan" title="Dagestan">Dagestan</a></li> <li><a href="/wiki/Inguszetia" title="Inguszetia">Inguszetia</a></li> <li><a href="/wiki/Jakucja" title="Jakucja">Jakucja</a></li> <li><a href="/wiki/Kabardo-Ba%C5%82karia" title="Kabardo-Bałkaria">Kabardo-Bałkaria</a></li> <li><a href="/wiki/Ka%C5%82mucja" title="Kałmucja">Kałmucja</a></li> <li><a href="/wiki/Karaczajo-Czerkiesja" title="Karaczajo-Czerkiesja">Karaczajo-Czerkiesja</a></li> <li><a href="/wiki/Karelia" title="Karelia">Karelia</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_Komi" title="Republika Komi">Komi</a></li> <li><i><a href="/wiki/Republika_Krymu_(jednostka_administracyjna_Rosji)" title="Republika Krymu (jednostka administracyjna Rosji)">Krym</a></i><sup id="cite_ref-:1_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-39">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Mari_El" title="Mari El">Mari El</a></li> <li><a href="/wiki/Mordowia" title="Mordowia">Mordowia</a></li> <li><a href="/wiki/Osetia_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Osetia Północna">Osetia Północna</a></li> <li><a href="/wiki/Tatarstan" title="Tatarstan">Tatarstan</a></li> <li><a href="/wiki/Tuwa" title="Tuwa">Tuwa</a></li> <li><a href="/wiki/Udmurcja" title="Udmurcja">Udmurcja</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kraje_Federacji_Rosyjskiej" title="Kraje Federacji Rosyjskiej">Kraje</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kraj_A%C5%82tajski" title="Kraj Ałtajski">Ałtajski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Chabarowski" title="Kraj Chabarowski">Chabarowski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Kamczacki" title="Kraj Kamczacki">Kamczacki</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Krasnodarski" title="Kraj Krasnodarski">Krasnodarski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Krasnojarski" title="Kraj Krasnojarski">Krasnojarski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Nadmorski" title="Kraj Nadmorski">Nadmorski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Permski" title="Kraj Permski">Permski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Stawropolski" title="Kraj Stawropolski">Stawropolski</a></li> <li><a href="/wiki/Kraj_Zabajkalski" title="Kraj Zabajkalski">Zabajkalski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Obwody_Federacji_Rosyjskiej" title="Obwody Federacji Rosyjskiej">Obwody</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_amurski" title="Obwód amurski">amurski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_archangielski" title="Obwód archangielski">archangielski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_astracha%C5%84ski" title="Obwód astrachański">astrachański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_bie%C5%82gorodzki" title="Obwód biełgorodzki">biełgorodzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_bria%C5%84ski" title="Obwód briański">briański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_czelabi%C5%84ski" title="Obwód czelabiński">czelabiński</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_irkucki" title="Obwód irkucki">irkucki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_iwanowski" title="Obwód iwanowski">iwanowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_jaros%C5%82awski" title="Obwód jarosławski">jarosławski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_ka%C5%82uski" title="Obwód kałuski">kałuski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kemerowski" title="Obwód kemerowski">kemerowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kirowski" title="Obwód kirowski">kirowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kostromski" title="Obwód kostromski">kostromski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kr%C3%B3lewiecki" title="Obwód królewiecki">królewiecki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kurga%C5%84ski" title="Obwód kurgański">kurgański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_kurski" title="Obwód kurski">kurski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_leningradzki" title="Obwód leningradzki">leningradzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_lipiecki" title="Obwód lipiecki">lipiecki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_magada%C5%84ski" title="Obwód magadański">magadański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_moskiewski" title="Obwód moskiewski">moskiewski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_murma%C5%84ski" title="Obwód murmański">murmański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_ni%C5%BCnonowogrodzki" title="Obwód niżnonowogrodzki">niżnonowogrodzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_nowogrodzki" title="Obwód nowogrodzki">nowogrodzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_nowosybirski" title="Obwód nowosybirski">nowosybirski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_omski" title="Obwód omski">omski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_orenburski" title="Obwód orenburski">orenburski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_or%C5%82owski" title="Obwód orłowski">orłowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_penze%C5%84ski" title="Obwód penzeński">penzeński</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_pskowski" title="Obwód pskowski">pskowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_riaza%C5%84ski" title="Obwód riazański">riazański</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_rostowski" title="Obwód rostowski">rostowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_sachali%C5%84ski" title="Obwód sachaliński">sachaliński</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_samarski" title="Obwód samarski">samarski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_saratowski" title="Obwód saratowski">saratowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_smole%C5%84ski" title="Obwód smoleński">smoleński</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_swierd%C5%82owski" title="Obwód swierdłowski">swierdłowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_tambowski" title="Obwód tambowski">tambowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_tiume%C5%84ski" title="Obwód tiumeński">tiumeński</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_tomski" title="Obwód tomski">tomski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_tulski" title="Obwód tulski">tulski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_twerski" title="Obwód twerski">twerski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_uljanowski" title="Obwód uljanowski">uljanowski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_w%C5%82odzimierski" title="Obwód włodzimierski">włodzimierski</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_wo%C5%82gogradzki" title="Obwód wołgogradzki">wołgogradzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_wo%C5%82ogodzki" title="Obwód wołogodzki">wołogodzki</a></li> <li><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_woroneski" title="Obwód woroneski">woroneski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Miasta_wydzielone_Federacji_Rosyjskiej" title="Miasta wydzielone Federacji Rosyjskiej">Miasta wydzielone</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Moskwa" title="Moskwa">Moskwa</a></li> <li><a href="/wiki/Petersburg" title="Petersburg">Petersburg</a></li> <li><i><a href="/wiki/Sewastopol" title="Sewastopol">Sewastopol</a></i><sup id="cite_ref-:1_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-39">[A]</a></sup></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Obwody_autonomiczne_Federacji_Rosyjskiej" title="Obwody autonomiczne Federacji Rosyjskiej">Obwody autonomiczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BBydowski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny" title="Żydowski Obwód Autonomiczny">Żydowski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Okr%C4%99gi_autonomiczne_Federacji_Rosyjskiej" title="Okręgi autonomiczne Federacji Rosyjskiej">Okręgi autonomiczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Chanty-Mansyjski_Okr%C4%99g_Autonomiczny_%E2%80%93_Jugra" title="Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra">Chanty-Mansyjski</a></li> <li><a href="/wiki/Czukocki_Okr%C4%99g_Autonomiczny" title="Czukocki Okręg Autonomiczny">Czukocki</a></li> <li><a href="/wiki/Jamalsko-Nieniecki_Okr%C4%99g_Autonomiczny" title="Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny">Jamalsko-Nieniecki</a></li> <li><a href="/wiki/Nieniecki_Okr%C4%99g_Autonomiczny" title="Nieniecki Okręg Autonomiczny">Nieniecki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Okr%C4%99gi_federalne_Federacji_Rosyjskiej" title="Okręgi federalne Federacji Rosyjskiej">Okręgi federalne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Centralny_Okr%C4%99g_Federalny" title="Centralny Okręg Federalny">Centralny</a></li> <li><a href="/wiki/Dalekowschodni_Okr%C4%99g_Federalny" title="Dalekowschodni Okręg Federalny">Dalekowschodni</a></li> <li><a href="/wiki/Nadwo%C5%82%C5%BCa%C5%84ski_Okr%C4%99g_Federalny" title="Nadwołżański Okręg Federalny">Nadwołżański</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82udniowy_Okr%C4%99g_Federalny" title="Południowy Okręg Federalny">Południowy</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82nocnokaukaski_Okr%C4%99g_Federalny" title="Północnokaukaski Okręg Federalny">Północnokaukaski</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82nocno-Zachodni_Okr%C4%99g_Federalny" title="Północno-Zachodni Okręg Federalny">Północno-Zachodni</a></li> <li><a href="/wiki/Syberyjski_Okr%C4%99g_Federalny" title="Syberyjski Okręg Federalny">Syberyjski</a></li> <li><a href="/wiki/Uralski_Okr%C4%99g_Federalny" title="Uralski Okręg Federalny">Uralski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg" class="mw-file-description" title="Godło Federacji Rosyjskiej"><img alt="Godło Federacji Rosyjskiej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/70px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png" decoding="async" width="70" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/105px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/140px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png 2x" data-file-width="437" data-file-height="517" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-:1-39"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_39-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_39-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">Obszar jednostronnie inkorporowany do Rosji, na arenie międzynarodowej uznawany za część <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukrainy</a>.</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Republiki_Federacji_Rosyjskiej" title="Republiki Federacji Rosyjskiej">republika Federacji Rosyjskiej</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/244269170">244269170</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/126821908">126821908</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n94044353">n94044353</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4408215-0">4408215-0</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00617105">00617105</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12474710s">12474710s</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/033940835">033940835</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge131725">ge131725</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX456482">XX456482</a></span></li><li><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/CiNii" class="extiw" title="jp:CiNii">CiNii</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA12360648">DA12360648</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007537848705171">987007537848705171</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000094893">000094893</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3AnmP%3B%3DB7">LNB:nmP;=B7</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3889393.html">3889393</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Chechnya">place/Chechnya</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/cecenia">cecenia</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/republique-de-tchetchenie/">republique-de-tchetchenie</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/5453415">5453415</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/tjetjenien">tjetjenien</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Tsjetsjenia">Tsjetsjenia</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0240380.xml">0240380</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czeczenia&oldid=75021242">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czeczenia&oldid=75021242</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Czeczenia" title="Kategoria:Czeczenia">Czeczenia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-10" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-10">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-10</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_wyra%C5%BCeniami_zwodniczymi_od_2015-05" title="Kategoria:Artykuły z wyrażeniami zwodniczymi od 2015-05">Artykuły z wyrażeniami zwodniczymi od 2015-05</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2014-10" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-10">Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-10</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 21 paź 2024, 22:17.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Czeczenia&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-74cc59cb9d-dsppp","wgBackendResponseTime":176,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.868","walltime":"1.214","ppvisitednodes":{"value":22686,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":125971,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":29701,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":58417,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1074.279 1 -total"," 32.36% 347.688 1 Szablon:Przypisy"," 27.78% 298.473 1 Szablon:Jednostka_administracyjna_infobox"," 24.49% 263.112 29 Szablon:Cytuj_książkę"," 19.08% 205.003 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 11.44% 122.852 1 Szablon:Federacja_Rosyjska"," 11.18% 120.136 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 6.05% 64.988 4 Szablon:Infobox_grafika"," 4.58% 49.254 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 4.20% 45.122 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.437","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8159677,"limit":52428800},"limitreport-logs":"secondary = nil\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nbigImage = table#1 {\n \"[[Plik:Мечеть \\\"Сердце Чечни\\\".jpg|240x240px|alt=ilustracja]]\",\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\ninfobox może wyszukać współrzędne w wikidanych\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Jednostka administracyjna infobox\",\n [\"precision\"] = \"min\",\n}\nbrak punktów na mapę i współrzędnych, nadszedł czas na Wikidane\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\nrequired = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5bcbddc6db-p5tw6","timestamp":"20241127110240","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Czeczenia","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Czeczenia","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5187","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5187","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-03-13T19:57:02Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f4\/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%22%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%22.jpg","headline":"republika autonomiczna w Rosji"}</script> </body> </html>