ROZDZIA艁 PIERWSZY. S膮downictwo kr贸lewskie za obu ostatnich Jagiellon贸w. I. W poj臋ciu wiek贸w 艣rednich kr贸l jest przedstawicielem i or臋downikiem prawa, 藕r贸d艂em wszelkiej sprawiedliwo艣ci, najwy偶szym zwierzchnikiem s膮downictwa krajowego. Przys艂uguj膮 mu z tego tytu艂u si臋gaj膮ce daleko prawa, przeprowadzone w najrozmaitszych odcieniach w organizacyi s膮dowej poszczeg贸lnych pa艅stw europejskich, 偶e tu wspomnimy tylko o prawie ewokacyi, inhibicyi, abolicyi, amnestyi i t. p. Jeszcze do dzisiaj niekt贸re z tych uprawnie艅 pozosta艂y w r臋ku monarchy. Ale to, czego w dzisiejszem urz膮dzeniu s膮downictwa nie ma, a co stanowi艂o jedn臋 z najcharakterystyczniejszych oznak jego w wiekach 艣rednich, by艂a zasada, 偶e kr贸l jest zarazem najwy偶szym s臋dzi膮. Zasada ta w rozmaitych pa艅stwach europejskich utrzymywa艂a si臋 d艂u偶ej lub kr贸ciej; w Polsce przetrwa艂a wieki 艣rednie i przesz艂a nawet w czasy nowsze, si臋gaj膮c g艂臋boko w stulecie szesnaste. Rex iudex supremus 1). Trudno o kr贸tsz膮 a dobitniejsz膮 charakterystyk臋 zasadniczej my艣li, kt贸ra przenika艂a ca艂膮 organizacy膮 s膮 1) Z wyra偶eniem tem spotykamy si臋 wsp贸艂cze艣nie w wyrokach s膮dowych (Bobrzy艅ski, Decreta Sigismundi I nr. 456), w aktach publicznych (Pawi艅ski, 殴r贸d艂a dziejowie XI, nr. 63), w projektach ustaw (Korrektura Ta-szyckiego, Starod. prawa pol. pomn. III, 搂 344), w opisach organizacyi pa艅stwa polskiego (Noailles, Henri de Valois III, 33) i t. d. i t. d.