CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>Volkspartij voor Vrijheid en Democratie - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"e3874ea29816a8f26e811535","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie","wgTitle":"Volkspartij voor Vrijheid en Democratie","wgCurRevisionId":910166,"wgRevisionId":910166,"wgArticleId":18749,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Nederlandse politieke partij"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie","wgRelevantArticleId":18749,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie rootpage-Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">Volkspartij voor Vrijheid en Democratie</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><table border="0" cellspacing="0" cellpadding="4" style="float:right; margin: 0 0 .7em .7em; width: 260px; border-collapse:separate; -moz-border-radius: 1.5em; -webkit-border-radius: 1.5em; border-radius: 1.5em; border: 1px solid light; font-size: 11px; margin-left: 15px;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: khaki; color: black; border-radius: 1em 1em 0 0;">Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) </td></tr> <tr> <th align="center" colspan="2" style="background:#white"> <p><a href="/Bestand:VVD_logo_(2020%E2%80%93present).svg" class="image"><img alt="VVD logo (2020鈥損resent).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg/langnl-125px-VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="125" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg/langnl-188px-VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg/langnl-250px-VVD_logo_%282020%E2%80%93present%29.svg.png 2x" /></a> </p> </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="height: 0.001em; font-weight: bold; text-align: center; background: #0A2CCA; color: black;"> </th></tr> <tr> <td width="50%"><b>Oprichting</b> </td> <td width="50%">24 januari 1948 </td></tr> <tr style="display: none;"> <td width="50%"><b>Opheffing</b> </td> <td width="50%"> </td></tr> <tr> <td><b>Actief in</b> </td> <td><a href="/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="image" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" /></a> <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> </td></tr> <tr> <td><b>Richting</b> </td> <td><a href="/Rechts_(politiek)" title="Rechts (politiek)">Centrumrechts</a> tot <a href="/Rechts_(politiek)" title="Rechts (politiek)">rechts</a> </td></tr> <tr> <td><b>Stroming</b> </td> <td><a href="/Conservatief-liberalisme" title="Conservatief-liberalisme">Conservatief-liberalisme</a><br /><a href="/Economisch_liberalisme" title="Economisch liberalisme">Economisch liberalisme</a><br /><a href="/Europeanisme" title="Europeanisme">Europeanisme</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Presidentskandidaat</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>President</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Vicepresidentskandidaat</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Vicepresident</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Voorzitter van het <a href="/Huis_van_Afgevaardigden_(Verenigde_Staten)" title="Huis van Afgevaardigden (Verenigde Staten)">Huis van Afgevaardigden</a></b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Oprichter(s)</b> </td> <td><a href="/index.php?title=Dirk_Stikker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dirk Stikker (de pagina bestaat niet)">Dirk Stikker</a><br /><a href="/index.php?title=Pieter_Oud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Oud (de pagina bestaat niet)">Pieter Oud</a> </td></tr> <tr> <td><b>Partijleider</b> </td> <td><a href="/Dilan_Ye%C5%9Filg%C3%B6z-Zegerius" title="Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius">Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius</a> </td></tr> <tr> <td><b>Partijvoorzitter</b> </td> <td><a href="/index.php?title=Eric_Wetzels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eric Wetzels (de pagina bestaat niet)">Eric Wetzels</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Secretaris-generaal</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: khaki; color: black;">Fractievoorzitters </td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Eerste_Kamer" title="Eerste Kamer">Eerste Kamer</a></b> </td> <td><a href="/Edith_Schippers" title="Edith Schippers">Edith Schippers</a> </td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Tweede_Kamer" title="Tweede Kamer">Tweede Kamer</a></b> </td> <td><a href="/Dilan_Ye%C5%9Filg%C3%B6z-Zegerius" title="Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius">Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius</a> </td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Europees_Parlement" title="Europees Parlement">Europees Parlement</a></b> </td> <td><a href="/index.php?title=Malik_Azmani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malik Azmani (de pagina bestaat niet)">Malik Azmani</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>- <a href="/Provinciale_Staten" title="Provinciale Staten">Provinciale Staten</a></b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>- <a href="/Gemeenteraad" title="Gemeenteraad">Gemeenteraden</a></b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>- <a href="/Burgemeester" title="Burgemeester">Burgemeesters</a></b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>- <a href="/Commissaris_van_de_Koning" title="Commissaris van de Koning">Commissarissen van de Koning</a></b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: khaki; color: black;">Zetels </td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Eerste_Kamer" title="Eerste Kamer">Eerste Kamer</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">10 van de 75</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 13.333333333333%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Tweede_Kamer" title="Tweede Kamer">Tweede Kamer</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">24 van de 150</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 16%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Europees_Parlement" title="Europees Parlement">Europees Parlement</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">4 van de 31</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 12.903225806452%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Provinciale_Staten" title="Provinciale Staten">Provinciale Staten</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">63 van de 572</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 11.013986013986%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Gemeenteraad" title="Gemeenteraad">Gemeenteraden</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">1016 van de 8512</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 11.936090225564%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Burgemeester" title="Burgemeester">Burgemeesters</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">90 van de 345</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 26.086956521739%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td><b>- <a href="/Commissaris_van_de_Koning" title="Commissaris van de Koning">Commissarissen van de Koning</a></b> </td> <td><div style="width: 100px;"><span class="nowrap">4 van de 12</span><div role="img" style="box-sizing: border-box; border: 1px solid #000000; height: 1.15em; position: relative;"><div style="background-color: #0A2CCA; width: 33.333333333333%; height: 100%;"></div> </div></div></td></tr> <tr> <td colspan="2" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: khaki; color: black;">Overig </td></tr> <tr> <td><b>Wetenschappelijk bureau</b> </td> <td><a href="/index.php?title=Prof.mr._B.M._Teldersstichting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prof.mr. B.M. Teldersstichting (de pagina bestaat niet)">Teldersstichting</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Partijblad</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Partijlied</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Jongerenorganisatie</b> </td> <td><a href="/Jongerenorganisatie_Vrijheid_en_Democratie" title="Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie">Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Studentenorganisatie</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Vrouwenbeweging</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Lhbt-vleugel</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Zusterpartij(en)</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Fractie in het Benelux-parlement</b> </td> <td><a href="/Benelux-parlement#Lidmaatschap_partijen" title="Benelux-parlement">Liberale fractie</a> </td></tr> <tr> <td><b>Europese fractie</b> </td> <td><a href="/Renew_Europe" title="Renew Europe">Renew Europe</a> </td></tr> <tr> <td><b>Internationale organisatie</b> </td> <td><a href="/index.php?title=Liberale_Internationale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberale Internationale (de pagina bestaat niet)">Liberale Internationale</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Voorgaande partij(en)</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Opvolgende partij(en)</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Fusie van</b> </td> <td><a href="/index.php?title=Comit%C3%A9_ter_voorbereiding_van_een_Democratische_Volkspartij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comit茅 ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij (de pagina bestaat niet)">Comit茅-Oud</a> & <a href="/Partij_van_de_Vrijheid" title="Partij van de Vrijheid">PvdV</a> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Opgegaan in</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Afsplitsing van</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Afsplitsing(en)</b> </td> <td> </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Voortzetting van</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: khaki; color: black; border-radius: 0 0 1em 1em;">Portaal <a href="/Bestand:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-30px-Portal.svg.png" decoding="async" width="30" height="27" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-45px-Portal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-60px-Portal.svg.png 2x" /></a> <a href="/Portaal:Politiek" title="Portaal:Politiek"><font color="black">Politiek</font></a> </td></tr> </tbody></table> <p>De <b>Volkspartij voor Vrijheid en Democratie</b>, afgekort <b>VVD</b>, is een <a href="/Politieke_partij" title="Politieke partij">politieke partij</a> in <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>. De partij heeft 24 zetels in de <a href="/Tweede_Kamer" title="Tweede Kamer">Tweede Kamer</a> en is daarmee de derde partij van Nederland. Sinds 14 augustus 2023 is <a href="/Dilan_Ye%C5%9Filg%C3%B6z-Zegerius" title="Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius">Dilan Ye艧ilg枚z-Zegerius</a> de partijleider van de VVD. <a href="/Mark_Rutte" title="Mark Rutte">Mark Rutte</a> is ook lid van de VVD en was 14 jaar lang de <a href="/Minister-president_van_Nederland" title="Minister-president van Nederland">minister-president van Nederland</a>. Hij heeft aan het hoofd van vier kabinetten gestaan. </p><p>De VVD is een <a href="/Conservatief-liberalisme" title="Conservatief-liberalisme">conservatief-liberale</a> partij. Dit betekent dat ze voor <a href="/Individueel" title="Individueel">individuele</a> <a href="/Vrijheid_(begrip)" title="Vrijheid (begrip)">vrijheid</a> is, maar wel vindt dat de <a href="/Nederlands" title="Nederlands">Nederlandse</a> <a href="/Waarde" title="Waarde">waarden</a> en <a href="/Waarde#normen" title="Waarde">normen</a> het belangrijkst zijn. Ook is de partij strenger op het gebied van <a href="/Immigratie" title="Immigratie">immigratie</a>. Als een <a href="/Rechts_(politiek)" title="Rechts (politiek)">rechtse</a> en <a href="/Economisch_liberalisme" title="Economisch liberalisme">economisch liberale</a> partij vindt de VVD dat de regering zo min mogelijk moet ingrijpen in de <a href="/Economie" title="Economie">economie</a>. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="#Achtergrond"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Achtergrond</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Voorloper"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Voorloper</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-4"><a href="#Afsplitsingen"><span class="tocnumber">1.2.1</span> <span class="toctext">Afsplitsingen</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Oprichting"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Oprichting</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Doorbraak"><span class="tocnumber">1.4</span> <span class="toctext">Doorbraak</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Paarse_kabinetten"><span class="tocnumber">1.5</span> <span class="toctext">Paarse kabinetten</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Grootste_partij"><span class="tocnumber">1.6</span> <span class="toctext">Grootste partij</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Einde_tijdperk-Rutte"><span class="tocnumber">1.7</span> <span class="toctext">Einde tijdperk-Rutte</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#Standpunten"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Standpunten</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#De_partij"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">De partij</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Organisaties"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Organisaties</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#In_het_Europees_Parlement"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">In het Europees Parlement</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Cijfers_en_leden"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Cijfers en leden</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="#Externe_links"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Externe links</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Achtergrond">Achtergrond</span></h3> <p>Hoewel de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie pas in 1948 werd opgericht, waren er al veel langer <a href="/Liberalisme" title="Liberalisme">liberale</a> <a href="/Politicus" title="Politicus">politici</a> in <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>. Zo is de belangrijke <a href="/Grondwetsherziening_van_1848" title="Grondwetsherziening van 1848">Grondwetsherziening van 1848</a> geschreven door de liberale premier <a href="/Johan_Rudolph_Thorbecke" title="Johan Rudolph Thorbecke">Johan Rudolph Thorbecke</a>. Door die grondwetsherziening worden tegenwoordig nog steeds <a href="/Tweede_Kamer" title="Tweede Kamer">Tweede Kamerleden</a> door het volk gekozen. Het grote verschil is dat er vroeger nog geen echte politieke partijen waren. Kamerleden met dezelfde idee毛n werkten wel samen in zogeheten 'Kamerclubs'. In tegenstelling tot nu was het niet erg belangrijk voor politici om veel campagne te voeren, aangezien alleen maar de <a href="/Rijk_(geld)" title="Rijk (geld)">rijkste</a> mensen mochten stemmen. Deze mensen waren meestal <a href="/Hoogopgeleid" title="Hoogopgeleid">hoogopgeleid</a> en hielden uit zichzelf de politiek bij. </p><p>Tussen 1848 en 1871 waren in de Tweede Kamer afwisselend de <a href="/Conservatisme" title="Conservatisme">conservatieven</a> en <a href="/Liberalisme" title="Liberalisme">liberalen</a> de grootste. Na 1871 werd de plaats van de conservatieven vooral overgenomen door de <a href="/index.php?title=Confessioneel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confessioneel (de pagina bestaat niet)">confessionelen</a> die vaak verdeeld waren in <a href="/Katholiek" title="Katholiek">katholieke</a> en <a href="/index.php?title=Antirevolutionair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antirevolutionair (de pagina bestaat niet)">antirevolutionaire</a> Kamerclubs, waardoor de liberalen steeds groter werden. Bij de <a href="/index.php?title=Grondwetsherziening_van_1887&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grondwetsherziening van 1887 (de pagina bestaat niet)">Grondwetsherziening van 1887</a> werd het <a href="/index.php?title=Caoutchoucartikel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caoutchoucartikel (de pagina bestaat niet)">Caoutchoucartikel</a> op aandringen van de liberalen aangenomen. Deze kieswet was een <a href="/Compromis" title="Compromis">compromis</a> tussen de liberalen en conservatieven: de conservatieven wilden helemaal geen uitbreiding van het kiesrecht, terwijl de liberalen juist kiesrecht voor iedereen wilden. De conservatieven wilden dat de kieswet slechts voor een kleine uitbreiding zou zorgen, maar tussen 1890 en 1910 groeide het aantal <a href="/index.php?title=Kiesgerechtigd&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiesgerechtigd (de pagina bestaat niet)">kiesgerechtigden</a> van 14 naar 65% van de bevolking. De wet was zo vaag geschreven, waardoor het aantal kiesgerechtigden kon groeien zonder dat ze aangepast hoefde te worden. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Voorloper">Voorloper</span></h3> <p>Door de uitbreiding van het aantal kiezers werd het opeens nodig om georganiseerde politieke partijen op te richten. Alleen dan kan er goed campagne gevoerd worden. Lange tijd waren liberalen hierop tegen, omdat ze <a href="/Principe" title="Principe">principieel</a> vonden dat Kamerleden als losse <a href="/Individu" title="Individu">individuen</a> moesten functioneren. Daarnaast waren de liberalen de grootste in de Kamer. Toch begon het op een gegeven moment tot de liberalen door te dringen dat het noodzakelijk was om een politieke partij op te richten; op 4 maart 1885 werd de <a href="/Liberale_Unie" title="Liberale Unie">Liberale Unie</a> als eerste liberale politieke partij opgericht. </p><p>Hoewel de liberalen op dat moment verenigd werden, was er binnen de partij veel discussie. De Liberale Unie bestond grofweg uit twee clubs: de <a href="/Sociaalliberalisme" title="Sociaalliberalisme">links-liberale</a> <a href="/index.php?title=Kappeyniaan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kappeyniaan (de pagina bestaat niet)">Kappeynianen</a> onder leiding van <a href="/Jan_Kappeyne_van_de_Coppello" title="Jan Kappeyne van de Coppello">Jan Kappeyne van de Coppello</a> en de <a href="/Conservatief-liberalisme" title="Conservatief-liberalisme">rechts-liberale</a> <a href="/index.php?title=Gleichmaniaan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gleichmaniaan (de pagina bestaat niet)">Gleichmanianen</a> onder leiding van <a href="/index.php?title=Johan_George_Gleichman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johan George Gleichman (de pagina bestaat niet)">Johan George Gleichman</a>. De rechts-liberalen waren een beetje de VVD van die tijd. Tijdens het bestaan van de partij vormden toch vooral de links-liberalen de grootste groep. </p> <h4><span class="mw-headline" id="Afsplitsingen">Afsplitsingen</span></h4> <p>Ondanks de dominantie van de links-liberalen vonden sommige partijleden de partij niet progressief genoeg. Zij splitsten zich in 1892 af en vormen de <a href="/index.php?title=Radicale_Bond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radicale Bond (de pagina bestaat niet)">Radicale Bond</a>. </p><p>In 1894 verlieten de rechts-liberalen partij, omdat zij het niet eens waren met een voorstel tot invoering van <a href="/Algemeen_kiesrecht" title="Algemeen kiesrecht">algemeen kiesrecht</a> door minister <a href="/index.php?title=Johannes_Tak_van_Poortvliet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Tak van Poortvliet (de pagina bestaat niet)">Tak van Poortvliet</a>. Nadat het voorstel van de minister sneuvelde in de Tweede Kamer, schoof de partij meer naar rechts op. Hierdoor verliet een tweede groep links-liberalen de partij. Zij gingen in 1892 met de <a href="/index.php?title=Radicale_Bond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radicale Bond (de pagina bestaat niet)">Radicale Bond</a> samen en vormden zo de <a href="/Vrijzinnig-Democratische_Bond" title="Vrijzinnig-Democratische Bond">Vrijzinnig-Democratische Bond</a> (VDB). In 1906 besloten de eerder afgesplitste rechts-liberalen zich te verenigen in de <a href="/index.php?title=Bond_van_Vrije_Liberalen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bond van Vrije Liberalen (de pagina bestaat niet)">Bond van Vrije Liberalen</a>. Ze stelden zich nadrukkelijk rechts van de Liberale Unie op en bekritiseerden die partij op een in hun ogen te snelle invoering van het algemeen kiesrecht. In 1919 werd het algemeen kiesrecht toch ingevoerd. Veel nieuwere en armere kiezers stemden confessioneel of <a href="/Socialisme" title="Socialisme">socialistisch</a>. Hierdoor werden de rechts-liberalen steeds kleiner. In 1921 gingen de Vrije Liberalen samen met de Liberale Unie op in de <a href="/Liberale_Staatspartij" title="Liberale Staatspartij">Liberale Staatspartij</a>. </p><p>In de periode voor de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> dongen de <a href="/Liberale_Staatspartij" title="Liberale Staatspartij">Liberale Staatspartij</a> en de <a href="/Vrijzinnig-Democratische_Bond" title="Vrijzinnig-Democratische Bond">Vrijzinnig-Democratische Bond</a> mee naar de positie van grootste liberale partij. De Liberale Staatspartij verloor een aantal keren bij verkiezingen, maar bleef toch de grootste van de liberale partijen. De partij nam deel aan de <a href="/index.php?title=Kabinet-Colijn_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Colijn I (de pagina bestaat niet)">kabinetten-Colijn I</a>, <a href="/index.php?title=Kabinet-Colijn_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Colijn II (de pagina bestaat niet)">-Colijn II</a> en <a href="/index.php?title=Kabinet-Colijn_V&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Colijn V (de pagina bestaat niet)">-Colijn V</a>. Na de Tweede Wereldoorlog wilde de partij vernieuwen en werd de naam veranderd in de <a href="/Partij_van_de_Vrijheid" title="Partij van de Vrijheid">Partij van de Vrijheid</a> (PvdV). </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg/250px-Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg" decoding="async" width="250" height="338" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg/375px-Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg/500px-Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Kabinet_1933-05-26_-_SFA003001480.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/index.php?title=Pieter_Oud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Oud (de pagina bestaat niet)">Pieter Oud</a> was de eerste partijleider van de VVD</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Oprichting">Oprichting</span></h3> <p>Intussen was de links-liberale VDB opgegaan in de <a href="/Partij_van_de_Arbeid" title="Partij van de Arbeid">Partij van de Arbeid</a> (PvdA), maar een aantal VDB'ers was niet tevreden met de steeds <a href="/Sociaaldemocratie" title="Sociaaldemocratie">sociaaldemocratischer</a> wordende PvdA. Zij vormden onder leiding van <a href="/index.php?title=Pieter_Oud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Oud (de pagina bestaat niet)">Pieter Oud</a> het <a href="/index.php?title=Comit%C3%A9_ter_voorbereiding_van_een_Democratische_Volkspartij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comit茅 ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij (de pagina bestaat niet)">Comit茅 ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij</a>. Op 24 januari 1948 gingen de PvdV en het Comit茅-Oud samen en richtten zij de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie op. De VVD wilde (en wil nog steeds) meer <a href="/Economie" title="Economie">economische</a> vrijheid en minder regels. Daarom werd het woord "vrijheid" in de afkorting gezet. Zo wisten mensen dat ze voor het <a href="/Liberalisme" title="Liberalisme">liberalisme</a> was. </p><p>Datzelfde jaar deed de VVD mee aan de <a href="/Tweede_Kamerverkiezingen_1948" title="Tweede Kamerverkiezingen 1948">verkiezingen voor de Tweede Kamer</a>. De partij kreeg 8 zetels en mocht in het kabinet (<a href="/index.php?title=Kabinet-Drees-Van_Schaik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Drees-Van Schaik (de pagina bestaat niet)">Drees-Van Schaik</a>) zitten samen met drie andere partijen. <a href="/index.php?title=Pieter_Oud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Oud (de pagina bestaat niet)">Pieter Oud</a> was de partijleider en werd dankzij die VVD bekend. Tot de jaren 50 kreeg de VVD bij elke verkiezing steeds meer zetels. In 1959 had de VVD uiteindelijk 19 zetels. Tussen 1952 en 1959 zat de VVD niet in het kabinet, maar hierna weer wel. In 1963 werd <a href="/index.php?title=Edzo_Toxopeus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edzo Toxopeus (de pagina bestaat niet)">Edzo Toxopeus</a> die nieuwe partijleider van de VVD. Tussen 1965 en 1967 zat de VVD weer niet in het kabinet, maar hierna weer wel tot 1973. In 1969 werd <a href="/index.php?title=Molly_Geertsema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molly Geertsema (de pagina bestaat niet)">Molly Geertsema</a> de nieuwe partijleider van de VVD. In deze tijd had de VVD rond de 16/17 zetels. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:277px;"><a href="/Bestand:VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril,_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer,_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril%2C_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer%2C_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg/275px-VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril%2C_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer%2C_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg" decoding="async" width="275" height="417" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril%2C_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer%2C_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg/413px-VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril%2C_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer%2C_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril%2C_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer%2C_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:VVD-fractievoorzitter_Hans_Wiegel_kijkt_over_zijn_bril,_op_zijn_plaats_in_de_Tweede_Kamer,_bij_het_begin_van_de_algemene_-_SFA001021704.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/index.php?title=Hans_Wiegel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Wiegel (de pagina bestaat niet)">Hans Wiegel</a> in 1971</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Doorbraak">Doorbraak</span></h3> <p>In de jaren 70 brak de VVD door. Dit was dankzij de <a href="/Ontzuiling" title="Ontzuiling">ontzuiling</a>, het wegvallen van bepaalde vaste dingen in Nederland. Ook kreeg de VVD toen een nieuwe partijleider, <a href="/index.php?title=Hans_Wiegel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Wiegel (de pagina bestaat niet)">Hans Wiegel</a>. Tijdens de verkiezingen van de Tweede Kamer in 1972 kreeg de VVD 22 zetels. In die tijd was de VVD tegen het kabinet (<a href="/index.php?title=Kabinet-Den_Uyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Den Uyl (de pagina bestaat niet)">Den Uyl</a>). Hierdoor kreeg de VVD tijdens de verkiezingen van 1977 er nog eens 6 zetels bij. In 1981 kwam er een nieuwe minister-president en de VVD zat nu niet meer in het kabinet. De partij kreeg weer een nieuwe partijleider, <a href="/index.php?title=Ed_Nijpels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ed Nijpels (de pagina bestaat niet)">Ed Nijpels</a>. De VVD kreeg ook meer leden en in 1982 had de partij 36 zetels in de Tweede Kamer. Het kabinet zorgde voor meer <a href="/index.php?title=Bezuinigingen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bezuinigingen (de pagina bestaat niet)">bezuinigingen</a> in Nederland, want er was toen een crisis. </p><p>In 1986 verloor de VVD een heleboel zetels en hield er nog 27 over. Dit was vanwege conflicten in de VVD. <a href="/index.php?title=Joris_Voorhoeve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joris Voorhoeve (de pagina bestaat niet)">Joris Voorhoeve</a> werd de nieuwe partijvoorzitter van de VVD. Doordat Ruud Lubbers en Joris Voorhoeve het niet eens waren met elkaar, viel het kabinet (<a href="/index.php?title=Kabinet-Lubbers_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Lubbers II (de pagina bestaat niet)">Lubbers II</a>), maar Ruud Lubbers bleef minister-president en er kwam een nieuw kabinet (<a href="/index.php?title=Kabinet-Lubbers_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabinet-Lubbers III (de pagina bestaat niet)">Lubbers III</a>). De VVD verloor 5 zetels. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Paarse_kabinetten">Paarse kabinetten</span></h3> <p>Hierna werd <a href="/index.php?title=Frits_Bolkestein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frits Bolkestein (de pagina bestaat niet)">Frits Bolkestein</a> de nieuwe partijleider van de VVD. De VVD had een gunstige tijd, zo viel het <a href="/Communisme" title="Communisme">communisme</a> in het oosten van Europa. Tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 1994 en de verkiezingen voor de <a href="/Provinciale_Staten" title="Provinciale Staten">Provinciale Staten</a> in 1995 werd de VVD een grote partij. Hierdoor kreeg de VVD ook veel zetels in de <a href="/Eerste_Kamer" title="Eerste Kamer">Eerste Kamer</a>. De VVD zat toch niet in het kabinet, omdat de <a href="/Partij_van_de_Arbeid" title="Partij van de Arbeid">Partij van de Arbeid</a> niet voor de bezuinigingen was. Toch bleef de VVD een grote partij en in 1998 had ze 38 zetels. Hierna werd <a href="/index.php?title=Hans_Dijkstal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Dijkstal (de pagina bestaat niet)">Hans Dijkstal</a> de nieuwe partijleider van de VVD. Tijdens de verkiezingen in 2002 leek het erop dat de VVD veel zetels zou winnen. Maar er kwam ineens een nieuwe partij, de <a href="/Lijst_Pim_Fortuyn" title="Lijst Pim Fortuyn">Lijst Pim Fortuyn</a>. Deze partij zorgde ervoor dat de VVD 14 zetels verloor. Wel kwam de partij in <a href="/Kabinet-Balkenende_I" title="Kabinet-Balkenende I">Kabinet-Balkenende I</a>. Hierna won de VVD weer zetels. Ondertussen was <a href="/index.php?title=Gerrit_Zalm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gerrit Zalm (de pagina bestaat niet)">Gerrit Zalm</a> de nieuwe partijleider geworden. Hij werd hierna opgevolgd door <a href="/Jozias_van_Aartsen" title="Jozias van Aartsen">Jozias van Aartsen</a>. </p><p>Nadat Gerrit Zalm minister werd en Jozias van Aartsen de nieuwe partijleider werd, ging het minder met de VVD. Een oude discussie kwam naar boven. In de VVD was het toen gewoon dat de partijleider niet werd gekozen door de leden van de VVD. Jozias van Aartsen wilde dat zijn Tweede Kamerleden veel vrijheid hadden. <a href="/Geert_Wilders" title="Geert Wilders">Geert Wilders</a> en <a href="/Ayaan_Hirsi_Ali" title="Ayaan Hirsi Ali">Ayaan Hirsi Ali</a> gingen hun eigen mening vormen in de Tweede Kamer, die niet bij de VVD hoorde. Geert Wilders werd in 2004 uit de partij getrapt en heeft tegenwoordig een eigen partij, de <a href="/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">Partij voor de Vrijheid</a>. In 2006 mochten de leden een nieuwe partijleider kiezen. Dit werd <a href="/Mark_Rutte" title="Mark Rutte">Mark Rutte</a>, ook al leek <a href="/Rita_Verdonk" title="Rita Verdonk">Rita Verdonk</a> eerst de verkiezingen te gaan winnen. 51% van de stemmen ging naar Mark Rutte. De VVD had inmiddels 36 zetels in de Tweede Kamer. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Grootste_partij">Grootste partij</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Rutte-persconferentie.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Rutte-persconferentie.jpg/330px-Rutte-persconferentie.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Rutte-persconferentie.jpg/500px-Rutte-persconferentie.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Rutte-persconferentie.jpg/960px-Rutte-persconferentie.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Rutte-persconferentie.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Mark_Rutte" title="Mark Rutte">Mark Rutte</a> is sinds 2010 de minister-president van Nederland</div></div></div> <p>Voor het eerst sinds 1909 had een liberale partij de <a href="/Tweede_Kamerverkiezingen_2010" title="Tweede Kamerverkiezingen 2010">Tweede Kamerverkiezingen</a> gewonnen. Op 14 oktober 2010 werd <a href="/Mark_Rutte" title="Mark Rutte">Mark Rutte</a> de nieuwe minister-president van Nederland. Voor het eerst sinds 1918 had Nederland weer een liberale premier. </p><p>De VVD had bij de verkiezingen 31 zetels behaald in de Tweede Kamer en vormde samen met het <a href="/CDA" class="mw-redirect" title="CDA">CDA</a> het <a href="/Kabinet-Rutte_I" title="Kabinet-Rutte I">Rutte I</a>. Dit "<a href="/index.php?title=Rompkabinet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rompkabinet (de pagina bestaat niet)">rompkabinet</a>" werd volledig <span id="woordenboek3" style="display:none;cursor:help;border-bottom:1px dotted #960">gesteund<sup> <img alt="Vraagteken2.png" src="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/10px-Vraagteken2.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/15px-Vraagteken2.png 1.5x, /images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/20px-Vraagteken2.png 2x" /></sup></span><span id="woordenboekX3">gesteund <sup><img alt="Vraagteken2.png" src="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/10px-Vraagteken2.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/15px-Vraagteken2.png 1.5x, /images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/20px-Vraagteken2.png 2x" /></sup></span> door de <a href="/PVV" class="mw-redirect" title="PVV">PVV</a>. Uiteindelijk stapte de PVV in het voorjaar van 2012 uit het kabinet, na een mislukt overleg in het <a href="/Catshuis" title="Catshuis">Catshuis</a>. Hierdoor was er een <span id="woordenboek1" style="display:none;cursor:help;border-bottom:1px dotted #960"><a href="/Minderheidskabinet" title="Minderheidskabinet">minderheidskabinet</a><sup> <img alt="Vraagteken2.png" src="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/10px-Vraagteken2.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/15px-Vraagteken2.png 1.5x, /images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/20px-Vraagteken2.png 2x" /></sup></span><span id="woordenboekX1"><a href="/Minderheidskabinet" title="Minderheidskabinet">minderheidskabinet</a> <sup><img alt="Vraagteken2.png" src="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/10px-Vraagteken2.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="/images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/15px-Vraagteken2.png 1.5x, /images/thumb/b/b2/Vraagteken2.png/20px-Vraagteken2.png 2x" /></sup></span>. Het kabinet viel hierna, maar de VVD bleef een grote partij. Samen met de PvdA werd er in november 2012 een nieuw kabinet gevormd, <a href="/Kabinet-Rutte_II" title="Kabinet-Rutte II">Rutte II</a>. Mark Rutte bleef dus de minister-president van Nederland, de VVD bleef namelijk de grootste partij. De partij had toen ruim 40 zetels, wat voor een Nederlandse politieke partij er heel veel zijn. </p><p>De samenwerking tussen de PvdA en de VVD was niet bepaald soepel, maar de VVD kwam er tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 beter vanaf dan de PvdA. De VVD verloor 10 zetels, maar bleef de grootste partij. Hierdoor vormde de partij een nieuw kabinet met het CDA, <a href="/Democraten_66" title="Democraten 66">Democraten 66</a> en <a href="/ChristenUnie" title="ChristenUnie">ChristenUnie</a>. In 2019 verloor het kabinet haar meerderheid in de Eerste Kamer. De VVD werd als grootste ingehaald door <a href="/Forum_voor_Democratie" title="Forum voor Democratie">Forum voor Democratie</a>. Naar aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen laaide de strijd op tussen de twee rechtste partijen. VVD werd toen na de PvdA de grootste partij. </p><p>Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 werd de VVD opnieuw de grootste partij van Nederland met 34 zetels. De regeringspartijen behielden een meerderheid, waardoor <a href="/Kabinet-Rutte_IV" title="Kabinet-Rutte IV">kabinet-Rutte IV</a> na langere gesprekken met dezelfde partijen doorging. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Einde_tijdperk-Rutte">Einde tijdperk-Rutte</span></h3> <p>Mark Rutte was tussen 31 mei 2006 en 14 augustus 2023 de partijleider van de VVD. Met zijn zeventien jaar tellende leiderschap was hij de langstzittende leider van de VVD. </p><p>Op 7 juli 2023 viel het <a href="/Kabinet-Rutte_IV" title="Kabinet-Rutte IV">kabinet-Rutte IV</a> over de <a href="/index.php?title=Asielcrisis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asielcrisis (de pagina bestaat niet)">asielcrisis</a> op 7 juli 2023. Drie dagen later, op 10 juli, maakte Rutte bekend hij de politiek zou verlaten. Hij blijft nog wel <a href="/Demissionair_kabinet" title="Demissionair kabinet">demissionair</a> premier, maar zal niet de <a href="/Lijsttrekker" title="Lijsttrekker">lijsttrekker</a> van de VVD zijn voor de <a href="/Tweede_Kamerverkiezingen_2023" title="Tweede Kamerverkiezingen 2023">Tweede Kamerverkiezingen van 2023</a>. Op 2 augustus 2022 werd Rutte met 4311 dagen de langstzittende premier in de Nederlandse geschiedenis. Nadat hij op de avond voor de verkiezingen (21 november 2023) zijn ontslag bij de <a href="/Koning" title="Koning">koning</a> zal hebben aangeboden, is Rutte bijna dertien jaar lang de premier van Nederland geweest. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Standpunten">Standpunten</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Verkiezingsaffiche_VVD_(2023).png" class="image"><img alt="" src="/images/thumb/1/10/Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png/250px-Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png" decoding="async" width="250" height="354" class="thumbimage" srcset="/images/thumb/1/10/Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png/375px-Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png 1.5x, /images/thumb/1/10/Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png/500px-Verkiezingsaffiche_VVD_%282023%29.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Verkiezingsaffiche_VVD_(2023).png" class="internal" title="Groter"></a></div>Een verkiezingsaffiche van de VVD voor de <a href="/Tweede_Kamerverkiezingen_2023" title="Tweede Kamerverkiezingen 2023">Tweede Kamerverkiezingen van 2023</a></div></div></div> <p>In haar partijprogramma verdedigt de VVD de volgende standpunten: </p> <ul><li>De <a href="/Belasting" title="Belasting">belasting</a> op <a href="/Arbeid" title="Arbeid">arbeid</a> en <a href="/Energie" title="Energie">energie</a> moet omlaag. De <a href="/Sociale_zekerheid" title="Sociale zekerheid">sociale zekerheid</a> moet worden aangepast, zodat mensen meer gaan werken en minder <a href="/Uitkering" title="Uitkering">uitkeringen</a> krijgen.</li> <li>Als de <a href="/Overheid" title="Overheid">overheid</a> geld overhoudt (een begrotingsoverschot), dan moet dat eerst gebruikt worden om de <a href="/Staatsschuld" title="Staatsschuld">staatsschuld</a> af te lossen.</li> <li>Het <a href="/Kapitalisme" title="Kapitalisme">kapitalisme</a> en de <a href="/index.php?title=Vrije_markt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vrije markt (de pagina bestaat niet)">vrije markt</a> moeten worden behouden, maar de <a href="/Overheid" title="Overheid">overheid</a> moet voorkomen dat grote <a href="/Bedrijf" title="Bedrijf">bedrijven</a> <a href="/Misbruik" title="Misbruik">misbruik</a> maken van hun macht.</li> <li>Er moet een tweestatusstelsel komen voor <a href="/Vluchteling" title="Vluchteling">vluchtelingen</a>: oorlogsvluchtelingen mogen steeds voor 茅茅n jaar blijven. Vluchtelingen die persoonlijk worden bedreigd in het land van herkomst (bijvoorbeeld vanwege hun <a href="/Politiek" title="Politiek">politieke</a>, religieuze of <a href="/Seksualiteit" title="Seksualiteit">seksuele</a> ori毛ntatie), mogen steeds voor drie jaar in Nederland blijven. Elk jaar of elke drie jaar moet opnieuw worden bekeken of vluchtelingen wel of niet terug kunnen naar hun land van herkomst. Het aantal nareizende familieleden moet omlaag.</li> <li><a href="/Asielzoeker" title="Asielzoeker">Asielzoekers</a> die nog niet weten of ze in Nederland mogen blijven, moeten <a href="/Sober" title="Sober">sober</a> worden opgevangen. <a href="/Christendom" title="Christendom">Christelijke</a> en <a href="/Homoseksualiteit" title="Homoseksualiteit">homoseksuele</a> asielzoekers moeten extra worden beschermd tegen <a href="/Geweld" title="Geweld">geweld</a>.</li> <li><a href="/Asielzoeker" title="Asielzoeker">Asielzoekers</a> moeten eerst <a href="/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a> kunnen spreken, verstaan, lezen en schrijven voordat ze Nederlander kunnen worden (de Nederlandse <a href="/Nationaliteit" title="Nationaliteit">nationaliteit</a> kunnen krijgen). Asielzoekers die geen Nederlands willen leren, moeten geen <a href="/Bijstandsuitkering" title="Bijstandsuitkering">bijstandsuitkering</a> kunnen krijgen.</li> <li><a href="/Religie" title="Religie">Religie</a> en <a href="/Cultuur" title="Cultuur">cultuur</a> mogen niet worden gebruikt om anderen te onderdrukken. <a href="/Vrouw_(term)" title="Vrouw (term)">Vrouwen</a>, homoseksuelen en andersdenkenden moeten worden beschermd tegen hun omgeving. Daarom moet de straf voor <a href="/Eerwraak" title="Eerwraak">eerwraak</a> en <a href="/Medeplichtig" title="Medeplichtig">medeplichtigheid</a> daaraan omhoog.</li> <li>Er moet streng toezicht komen op (Turkse) weekendscholen en moskee毛n waar <a href="/Orthodox" title="Orthodox">orthodoxe</a> (streng religieuze/streng <a href="/Islam" title="Islam">islamitische</a>) idee毛n aan kinderen worden aangeleerd. Buitenlandse be茂nvloeding vanuit Turkije en landen in het <a href="/Midden-Oosten" title="Midden-Oosten">Midden-Oosten</a> moet worden tegengegaan.</li> <li>De <a href="/Joden" title="Joden">Joodse gemeenschap</a> in Nederland moet beter worden beschermd tegen <a href="/Antisemitisme" title="Antisemitisme">antisemitisme</a>.</li> <li>Er moet een verbod komen op de 'genezing' van homoseksuelen. <a href="/Lhbt" class="mw-redirect" title="Lhbt">Lhbt</a>'ers en hun organisaties moeten beter worden beveiligd tegen pesterijen en aanvallen.</li> <li>Huurwoningen die geen sociale huurwoningen zijn, moeten niet onder het puntenstelsel vallen. Het puntenstelsel bepaalt hoeveel huur een huurbaas mag vragen voor een woning, afhankelijk van de <a href="/Voorziening" title="Voorziening">voorzieningen</a> in die woning en de waarde van de woning.</li> <li>Mensen met maatschappelijke beroepen (medewerkers in de zorg, leraren en hulpverleners) moeten voorrang krijgen op een sociale huurwoning.</li> <li>Huurders moeten hun huurwoning kunnen kopen. Er moeten vooral koopwoningen worden gebouwd.</li> <li>De <a href="/Eerste_Kamer" title="Eerste Kamer">Eerste Kamer</a> moet weer gekozen worden zoals dat v贸贸r 1983 ging. De Provinciale Staten moeten weer om de drie jaar de helft van de Eerste Kamer kiezen. Eerste Kamerleden zitten dan minstens zes jaar in de Kamer. Daarnaast moet de Eerste Kamer wetsvoorstellen terug kunnen sturen naar de Eerste Kamer, zonder dat de voorstellen meteen worden verworpen.</li> <li>Om (jeugd)<a href="/Criminaliteit" title="Criminaliteit">criminaliteit</a> te bestrijden moeten er meer <a href="/Politie" title="Politie">politieagenten</a> op straat komen. Daarnaast moeten (ook jongere) daders strenger en sneller worden bestraft.</li> <li>Energiebedrijven moeten in 2035 geen CO<sub>2</sub> meer uitstoten. Daarom moeten er vier grote en meerdere kleinere <a href="/Kerncentrale" class="mw-redirect" title="Kerncentrale">kerncentrales</a> worden gebouwd.</li> <li>Er moet worden samengewerkt binnen de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> om problemen die ook buiten Nederland spelen op te lossen. Wel moet de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> zich minder bemoeien met Nederlandse regels en moet de Europese Unie minder snel uitbreiden.</li> <li>Het <a href="/index.php?title=Europees_Hof_voor_de_Rechten_van_de_Mens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Europees Hof voor de Rechten van de Mens (de pagina bestaat niet)">Europees Hof voor de Rechten van de Mens</a> (EHRM) moet niet steeds nieuwe rechten onder bestaande grondrechten laten vallen. Rechterlijke uitspraken moeten kunnen worden bekritiseerd en zo nodig moet wetgeving worden aangepast.</li> <li>Er moet meer geld naar <a href="/Defensie" title="Defensie">defensie</a>. Nederland moet <a href="/Oekra%C3%AFne" title="Oekra茂ne">Oekra茂ne</a> blijven steunen.</li> <li>Nederland moet alleen meedoen aan internationale militaire missies die in het belang van Nederland of de <a href="/Noord-Atlantische_Verdragsorganisatie" title="Noord-Atlantische Verdragsorganisatie">NAVO</a> zijn.</li> <li>Er moet minder geld naar ontwikkelingssamenwerking (geld dat wordt gebruikt voor de ontwikkeling van arme landen). Arme landen kunnen beter worden geholpen door <a href="/Vrijhandel" title="Vrijhandel">vrijhandelsovereenkomsten</a>.</li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="De_partij">De partij</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="/Bestand:BTelders.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a6/BTelders.jpg" decoding="async" width="180" height="255" class="thumbimage" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:BTelders.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/index.php?title=Teldersstichting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teldersstichting (de pagina bestaat niet)">Teldersstichting</a> is vernoemd naar <a href="/index.php?title=Ben_Telders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ben Telders (de pagina bestaat niet)">Ben Telders</a>, partijvoorzitter van de <a href="/Liberale_Staatspartij" title="Liberale Staatspartij">Liberale Staatspartij</a>.</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Organisaties">Organisaties</span></h3> <p>De VVD heeft ook een paar organisaties. Deze organisaties helpen als het ware de partij. Als eerste heeft een de partij een eigen jongerenorganisatie, de <a href="/index.php?title=Jongeren_Organisatie_Vrijheid_en_Democratie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie (de pagina bestaat niet)">Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie</a> (JOVD). De <a href="/index.php?title=Teldersstichting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teldersstichting (de pagina bestaat niet)">Teldersstichting</a> hoort ook bij de VVD. Dit is een organisatie waar onderzoek wordt gedaan voor de VVD. De Teldersstichting onderzoekt bepaalde dingen die te maken hebben met <a href="/index.php?title=Justitie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Justitie (de pagina bestaat niet)">justitie</a> (het recht), de <a href="/Economie" title="Economie">economie</a>, <a href="/index.php?title=Staatskunde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staatskunde (de pagina bestaat niet)">staatskunde</a> (politiek en bestuur) en sociale dingen. De stichting is vernoemd naar <a href="/index.php?title=Ben_Telders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ben Telders (de pagina bestaat niet)">Ben Telders</a>. Daarnaast hoort de <i>Haya van Somerenstichting</i> bij de VVD. Hier worden leden van VVD en de JOVD opgeleid en getraind. Deze stichting zorgt dus eigenlijk voor de toekomstige VVD-politici. Deze stichting is weer vernoemd naar <a href="/index.php?title=Haya_van_Someren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haya van Someren (de pagina bestaat niet)">Haya van Someren</a>. </p><p>De VVD is ook 茅茅n van de oprichters van het <a href="/index.php?title=Nederlands_Instituut_voor_Meerpartijendemocratie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie (de pagina bestaat niet)">Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie</a>. Dit is een organisatie die wil zorgen voor een democratie in 17 verschillende landen die geen democratie hebben. </p> <h3><span class="mw-headline" id="In_het_Europees_Parlement">In het Europees Parlement</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Vvd_leden.png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Vvd_leden.png/330px-Vvd_leden.png" decoding="async" width="300" height="226" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Vvd_leden.png/500px-Vvd_leden.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Vvd_leden.png/600px-Vvd_leden.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Vvd_leden.png" class="internal" title="Groter"></a></div>Het aantal leden van de VVD per jaar.</div></div></div> <p>De VVD is met vier zetels vertegenwoordigd in het <a href="/Europees_Parlement" title="Europees Parlement">Europees Parlement</a>. Hier hoort ze, net als <a href="/D66" class="mw-redirect" title="D66">D66</a>, bij de groep <a href="/Renew_Europe" title="Renew Europe">Renew Europe</a>. Hieronder vallen veel liberale partijen in de Europese Unie, zoals de Franse partij <a href="/La_R%C3%A9publique_en_marche_!" class="mw-redirect" title="La R茅publique en marche !">La R茅publique en marche !</a> en de Britse partij <a href="/Liberal_Democrats" title="Liberal Democrats">Liberal Democrats</a>. De partijen werken samen en hebben grotendeels dezelfde standpunten. Het doel van de partij is de Europese Unie meer aan te laten sluiten bij de burgers en het te hernieuwen, vooral op het gebied van stemmen. </p><p>Qua standpunten is de VVD een pro-Europese partij. De VVD stelt dat de Europese Unie goed is voor de economie en veel banen en geld oplevert. De partij wil een vrije markt waarin bedrijven zonder al te veel regels handel kunnen voeren en met elkaar kunnen concurreren. De VVD streeft naar 茅茅n Europese markt. Wel wil de partij strenger toezicht op de <a href="/Bank_(geld)" title="Bank (geld)">banken</a> om bijvoorbeeld een tweede <a href="/Eurocrisis" title="Eurocrisis">eurocrisis</a> te voorkomen. De partij is op andere punten minder positief over de EU. De partij wil dat de EU zich niet met te veel dingen moet bemoeien; sommige dingen kunnen beter door de lidstaten zelf worden geregeld. Volgens de VVD moet de Europese Unie niet zijn eigen belastingen gaan heffen en zich niet bemoeien met zaken als <a href="/Pensioen" title="Pensioen">pensioen</a> en <a href="/Sociale_zekerheid" title="Sociale zekerheid">sociale zekerheid</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Cijfers_en_leden">Cijfers en leden</span></h3> <p>De VVD had 25.035 leden aan het begin van 2021. In de <a href="/Tweede_Kamer" title="Tweede Kamer">Tweede Kamer</a> heeft de VVD 24 van de 150 zetels. In de <a href="/Eerste_Kamer" title="Eerste Kamer">Eerste Kamer</a> heeft de VVD 10 van de 75 zetels. In het <a href="/Europees_Parlement" title="Europees Parlement">Europees Parlement</a> heeft de partij 4 van de 720 zetels (Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement). In de gemeenten <a href="/Wassenaar" title="Wassenaar">Wassenaar</a> en <a href="/Rozendaal" title="Rozendaal">Rozendaal</a>, <a href="/Het_Gooi" title="Het Gooi">Het Gooi</a> en ten westen van <a href="/Haarlem" title="Haarlem">Haarlem</a> wonen de meeste VVD-stemmers. Ook in de provincie <a href="/Drenthe" title="Drenthe">Drenthe</a> is dit vaak zo. In de provincies <a href="/Friesland" title="Friesland">Friesland</a>, <a href="/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a> en <a href="/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a> wonen de minste VVD-stemmers. In gebieden waar veel ouderen, armere mensen en mensen met een uitkering leven, heeft de VVD minder aanhang. Dit is bijvoorbeeld in <a href="/index.php?title=Achterstandswijk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Achterstandswijk (de pagina bestaat niet)">achterstandswijken</a> van grote steden. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Externe_links">Externe links</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vvd.nl/">Website VVD</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.internationaal.vvd.nl/">Website VVD Internationaal</a></li></ul> <div id="wbcontent1" style="display:none; position:fixed; bottom:0; right:0; z-index:9999; border:1px solid #23819c; border-bottom: 0; border-right: 0; background: #9ee8ff; padding: 8px; width: 250px"><small>Klik om vast te zetten</small><br />Een minderheidskabinet is een kabinet dat minder dat 76 zetels heeft in de Tweede Kamer (in Nederland althans)</div> <div id="wbcontent4" style="display:none; position:fixed; bottom:0; right:0; z-index:9999; border:1px solid #23819c; border-bottom: 0; border-right: 0; background: #9ee8ff; padding: 8px; width: 250px"><small>Klik om vast te zetten</small><br />Kraken is het in gebruik nemen van huis of gebouw, zonder toestemming van de eigenaar van dat huis of gebouw.</div> <div id="wbcontent2" style="display:none; position:fixed; bottom:0; right:0; z-index:9999; border:1px solid #23819c; border-bottom: 0; border-right: 0; background: #9ee8ff; padding: 8px; width: 250px"><small>Klik om vast te zetten</small><br />Als een partij rechts is, wil dat zeggen dat de partij voor een kleine overheid is. Waarbij de mensen meer vrijheid hebben en de overheid zich minder met hun bemoeit.</div> <div id="wbcontent3" style="display:none; position:fixed; bottom:0; right:0; z-index:9999; border:1px solid #23819c; border-bottom: 0; border-right: 0; background: #9ee8ff; padding: 8px; width: 250px"><small>Klik om vast te zetten</small><br />Als een kabinet in de minderheid is vraagt zij vaak steun aan een <a href="/index.php?title=Oppositiepartij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oppositiepartij (de pagina bestaat niet)">oppositiepartij</a> in de Tweede Kamer. De PVV stapte niet in het kabinet, maar steunde op de achtergrond (bijna) alle plannen van coalitie VVD/CDA. Als de partij (nl. PVV) stopt met steunen (nl. gedogen), valt het kabinet.</div> <table class="navigatiesjabloon" style="width:100%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f8f8f8;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <th><a href="/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="image" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="60" height="40" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-90px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-120px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" /></a> </th> <th style="width:100%; font-size:12px; padding:3px 0; text-align:center; background-color:#ccccff; color:black;"><a href="/Lijst_van_politieke_partijen_in_Nederland" title="Lijst van politieke partijen in Nederland">Politieke partijen in Nederland</a> <br /> <small>(Tussen haakjes het huidige aantal zetels)</small> </th> <th><a href="/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="image" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="60" height="40" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-90px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/langnl-120px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" /></a> </th></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:12px; padding:3px 0;" colspan="3"><table class="vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: transparent; margin: 0px auto 0px auto; text-align: left;"><tbody><tr><td style="text-align: right;"><b><a href="/Tweede_Kamer_der_Staten-Generaal" class="mw-redirect" title="Tweede Kamer der Staten-Generaal">Tweede Kamer</a>:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a href="/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">Partij voor de Vrijheid</a> (37) 路 <a href="/GroenLinks-PvdA" title="GroenLinks-PvdA">GroenLinks-Partij van de Arbeid</a> (25) 路 <a class="mw-selflink selflink">Volkspartij voor Vrijheid en Democratie</a> (24) 路 <a href="/Nieuw_Sociaal_Contract" title="Nieuw Sociaal Contract">Nieuw Sociaal Contract</a> (20) 路 <a href="/Democraten_66" title="Democraten 66">Democraten 66</a> (9) 路 <a href="/BoerBurgerBeweging" title="BoerBurgerBeweging">BoerBurgerBeweging</a> (7) 路 <a href="/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch App猫l">Christen-Democratisch App猫l</a> (5) 路 <a href="/Socialistische_Partij_(Nederland)" title="Socialistische Partij (Nederland)">Socialistische Partij</a> (5) 路 <a href="/DENK" title="DENK">DENK</a> (3) 路 <a href="/Partij_voor_de_Dieren" title="Partij voor de Dieren">Partij voor de Dieren</a> (3) 路 <a href="/Forum_voor_Democratie" title="Forum voor Democratie">Forum voor Democratie</a> (3) 路 <a href="/Staatkundig_Gereformeerde_Partij" title="Staatkundig Gereformeerde Partij">Staatkundig Gereformeerde Partij</a> (3) 路 <a href="/ChristenUnie" title="ChristenUnie">ChristenUnie</a> (3) 路 <a href="/Volt_Nederland" title="Volt Nederland">Volt</a> (2) 路 <a href="/JA21" title="JA21">JA21</a> (1)</td></tr><tr><td style="text-align: right;"><b><a href="/Eerste_Kamer_der_Staten-Generaal" class="mw-redirect" title="Eerste Kamer der Staten-Generaal">Eerste Kamer</a>:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a href="/BoerBurgerBeweging" title="BoerBurgerBeweging">BoerBurgerBeweging</a> (16) 路 <a href="/GroenLinks-PvdA" title="GroenLinks-PvdA">GroenLinks-Partij van de Arbeid</a> (14) 路 <a class="mw-selflink selflink">Volkspartij voor Vrijheid en Democratie</a> (10) 路 <a href="/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch App猫l">Christen-Democratisch App猫l</a> (6) 路 <a href="/Democraten_66" title="Democraten 66">Democraten 66</a> (5) 路 <a href="/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">Partij voor de Vrijheid</a> (4) 路 <a href="/Partij_voor_de_Dieren" title="Partij voor de Dieren">Partij voor de Dieren</a> (3) 路 <a href="/Socialistische_Partij_(Nederland)" title="Socialistische Partij (Nederland)">Socialistische Partij</a> (3) 路 <a href="/JA21" title="JA21">JA21</a> (3) 路 <a href="/ChristenUnie" title="ChristenUnie">ChristenUnie</a> (3) 路 <a href="/Forum_voor_Democratie" title="Forum voor Democratie">Forum voor Democratie</a> (2) 路 <a href="/Staatkundig_Gereformeerde_Partij" title="Staatkundig Gereformeerde Partij">Staatkundig Gereformeerde Partij</a> (2) 路 <a href="/Volt_Nederland" title="Volt Nederland">Volt</a> (2) 路 <a href="/50PLUS" title="50PLUS">50PLUS</a> (1) 路 <a href="/Onafhankelijke_Politiek_Nederland" title="Onafhankelijke Politiek Nederland">Onafhankelijke Politiek Nederland</a> (1)</td></tr><tr><td style="text-align: right;"><span class="_nowrap" style="white-space:nowrap;"><b><a href="/Europees_Parlement" title="Europees Parlement">Europees Parlement</a>:</b></span></td><td style="padding-left: 4px;"><a href="/GroenLinks-PvdA" title="GroenLinks-PvdA">GroenLinks-Partij van de Arbeid</a> (8) 路 <a href="/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">Partij voor de Vrijheid</a> (6) 路 <a class="mw-selflink selflink">Volkspartij voor Vrijheid en Democratie</a> (4) 路 <a href="/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch App猫l">Christen-Democratisch App猫l</a> (3) 路 <a href="/Democraten_66" title="Democraten 66">Democraten 66</a> (3) 路 <a href="/BoerBurgerBeweging" title="BoerBurgerBeweging">BoerBurgerBeweging</a> (2) 路 <a href="/Volt_Nederland" title="Volt Nederland">Volt</a> (2) 路 <a href="/Partij_voor_de_Dieren" title="Partij voor de Dieren">Partij voor de Dieren</a> (1) 路 <a href="/Nieuw_Sociaal_Contract" title="Nieuw Sociaal Contract">Nieuw Sociaal Contract</a> (1) 路 <span class="_nowrap" style="white-space:nowrap;"><a href="/Staatkundig_Gereformeerde_Partij" title="Staatkundig Gereformeerde Partij">Staatkundig Gereformeerde Partij</a> (1)</span></td></tr></tbody></table> </td> <td valign="top"> </td></tr></tbody></table>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&oldid=910166">https://wikikids.nl/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&oldid=910166</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorie毛n">Categorie</a>: <ul><li><a href="/Categorie:Nederlandse_politieke_partij" title="Categorie:Nederlandse politieke partij">Nederlandse politieke partij</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Volkspartij+voor+Vrijheid+en+Democratie" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Volkspartij+voor+Vrijheid+en+Democratie" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk" class="new"><a href="/index.php?title=Overleg:Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&action=edit&redlink=1" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&oldid=910166" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 14 jan 2025 om 17:55.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.296","walltime":"3.990","ppvisitednodes":{"value":897,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":19806,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8071,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 20.932 1 -total"," 45.63% 9.551 1 Sjabloon:Navigatie_politieke_partijen_Nederland"," 37.06% 7.758 1 Sjabloon:Infobox_politieke_partij"," 37.00% 7.744 1 Sjabloon:Navigatie"," 29.21% 6.114 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 7.41% 1.551 2 Sjabloon:Wbwoord"," 7.31% 1.530 4 Sjabloon:Wbbetekenis"," 7.17% 1.500 2 Sjabloon:Nowrap"," 7.15% 1.496 1 Sjabloon:NL"]},"cachereport":{"timestamp":"20250321080027","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":4030});});</script></body> </html>