CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Fermentación - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"c657485b-d9b0-404a-82de-ce085dbf3353","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Fermentación","wgTitle":"Fermentación","wgCurRevisionId":6893867,"wgRevisionId":6893867,"wgArticleId":185137,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN","Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Física e Química","Metabolismo","Fermentacións"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Fermentación","wgRelevantArticleId":185137,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q41760","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={ "ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth", "ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Fermentacion1_miguelferig.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1992"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Fermentacion1_miguelferig.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1328"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1062"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Fermentación - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Fermentaci%C3%B3n"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Fermentaci%C3%B3n"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Fermentación rootpage-Fermentación skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas"><span>Portal da comunidade</span></a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna"><span>A Taberna</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade"><span>Actualidade</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recentes</span></a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade"><span>Artigos de calidade</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x"><span>Páxina ao chou</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse"><span>Axuda</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl" class=""><span>Doazóns</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Fermentaci%C3%B3n" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class=""><span>Crear unha conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Fermentaci%C3%B3n" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder ao sistema</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas persoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl"><span>Doazóns</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Fermentaci%C3%B3n" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear unha conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Fermentaci%C3%B3n" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder ao sistema</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición"><span>máis información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucións</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Tipos_de_fermentacións" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tipos_de_fermentacións"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tipos de fermentacións</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tipos_de_fermentacións-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Tipos de fermentacións"</span> </button> <ul id="toc-Tipos_de_fermentacións-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fermentación_homoláctica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_homoláctica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Fermentación homoláctica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_homoláctica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_heteroláctica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_heteroláctica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Fermentación heteroláctica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_heteroláctica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_alcohólica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_alcohólica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Fermentación alcohólica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_alcohólica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_ácida-mixta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_ácida-mixta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Fermentación ácida-mixta</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_ácida-mixta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_butanodiólica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_butanodiólica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Fermentación butanodiólica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_butanodiólica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_butírica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_butírica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Fermentación butírica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_butírica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fermentación_propiónica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fermentación_propiónica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Fermentación propiónica</span> </div> </a> <ul id="toc-Fermentación_propiónica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-As_fermentacións_na_industria_alimentaria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#As_fermentacións_na_industria_alimentaria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>As fermentacións na industria alimentaria</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-As_fermentacións_na_industria_alimentaria-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "As fermentacións na industria alimentaria"</span> </button> <ul id="toc-As_fermentacións_na_industria_alimentaria-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Pan</span> </div> </a> <ul id="toc-Pan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Viño" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Viño"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Viño</span> </div> </a> <ul id="toc-Viño-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cervexa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cervexa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Cervexa</span> </div> </a> <ul id="toc-Cervexa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Queixo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Queixo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Queixo</span> </div> </a> <ul id="toc-Queixo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Iogur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Iogur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Iogur</span> </div> </a> <ul id="toc-Iogur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Véxase tamén</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén"</span> </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Outros artigos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligazóns_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligazóns_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Ligazóns externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligazóns_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Fermentación</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 90 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">90 linguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Fermentering" title="Fermentering – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Fermentering" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – alemán suízo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Fermentation" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suízo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AE%D9%85%D8%B1_(%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9)" title="تخمر (كيمياء حيوية) – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تخمر (كيمياء حيوية)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Formentaci%C3%B3n" title="Formentación – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Formentación" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Fermentasiya" title="Fermentasiya – acerbaixano" lang="az" hreflang="az" data-title="Fermentasiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="acerbaixano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Permentasyon" title="Permentasyon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Permentasyon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Закісанне – belaruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Закісанне" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belaruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Ферментация – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ферментация" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%81%E0%A6%9C%E0%A6%A8" title="গাঁজন – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="গাঁজন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Fermentacija" title="Fermentacija – bosníaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Fermentacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosníaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Fermentaci%C3%B3" title="Fermentació – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Fermentació" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Hu%C3%A1k-g%C3%A1u" title="Huák-gáu – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Huák-gáu" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%95%D9%86%DB%8C%D9%86" title="گەنین – kurdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گەنین" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kva%C5%A1en%C3%AD" title="Kvašení – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kvašení" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Eplesu" title="Eplesu – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Eplesu" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fermentering" title="Fermentering – dinamarqués" lang="da" hreflang="da" data-title="Fermentering" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarqués" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Fermentation" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%8D%CE%BC%CF%89%CF%83%CE%B7" title="Ζύμωση – grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Ζύμωση" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Fermentation" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Fermentado" title="Fermentado – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Fermentado" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Fermentaci%C3%B3n" title="Fermentación – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Fermentación" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4%C3%A4rimine" title="Käärimine – estoniano" lang="et" hreflang="et" data-title="Käärimine" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniano" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hartzidura" title="Hartzidura – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hartzidura" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AE%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="تخمیر – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تخمیر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4yminen" title="Käyminen – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Käyminen" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Fermentation" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Fermentazion" title="Fermentazion – friulano" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Fermentazion" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulano" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Coipeadh" title="Coipeadh – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Coipeadh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Brachadh" title="Brachadh – gaélico escocés" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Brachadh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélico escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A1%D7%99%D7%A1%D7%94" title="תסיסה – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="תסיסה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A8" title="किण्वन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="किण्वन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Vrenje" title="Vrenje – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Vrenje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Erjed%C3%A9s" title="Erjedés – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Erjedés" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B4%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Խմորում – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խմորում" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Fermentasi" title="Fermentasi – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Fermentasi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Fermentaco_(biokemio)" title="Fermentaco (biokemio) – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Fermentaco (biokemio)" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gerjun" title="Gerjun – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Gerjun" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Fermentazione" title="Fermentazione – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Fermentazione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BA%E9%85%B5" title="発酵 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="発酵" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ferm%C3%A8ntasi" title="Fermèntasi – xavanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Fermèntasi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="xavanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%88%D1%8B%D1%82%D1%83" title="Ашыту – kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ашыту" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BF%E0%B2%A3%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A8" title="ಕಿಣ್ವನ – kannará" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಿಣ್ವನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannará" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%9C%ED%9A%A8" title="발효 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="발효" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Gen%C3%AEn" title="Genîn – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Genîn" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%87%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%83" title="Ачытуу – kirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Ачытуу" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguiz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Burveda" title="Burveda – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Burveda" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Fermentacija" title="Fermentacija – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Fermentacija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/R%C5%ABg%C5%A1ana" title="Rūgšana – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rūgšana" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ферментација – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Ферментација" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="കിണ്വനം – malabar" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കിണ്വനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabar" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Penapaian_(biokimia)" title="Penapaian (biokimia) – malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Penapaian (biokimia)" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%85%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%96%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ကစော်ဖောက်ခြင်း – birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ကစော်ဖောက်ခြင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Fermentatie" title="Fermentatie – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Fermentatie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fermentering" title="Fermentering – noruegués nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fermentering" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegués nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fermentering" title="Fermentering – noruegués bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fermentering" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegués bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8" title="ਫਰਮੈਂਟੇਸ਼ਨ – panxabí" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਫਰਮੈਂਟੇਸ਼ਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panxabí" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Fermentacja" title="Fermentacja – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Fermentacja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9_beuje" title="Fé beuje – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Fé beuje" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%87_%DA%A9%DB%90%D8%AF%D9%86%D9%87_(%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%87_%DA%A9%DB%90%D8%AF%D9%84)" title="خميره کېدنه (موره کېدل) – paxto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="خميره کېدنه (موره کېدل)" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Fermenta%C3%A7%C3%A3o" title="Fermentação – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Fermentação" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/P%27uchquy" title="P'uchquy – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="P'uchquy" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Fermenta%C8%9Bie" title="Fermentație – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Fermentație" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Брожение – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Брожение" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D3%A9%D0%BD%D0%BD%D1%8C%D2%AF%D2%AF" title="Көөнньүү – iacuto" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Көөнньүү" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iacuto" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Firmintazzioni" title="Firmintazzioni – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Firmintazzioni" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Fermentacija" title="Fermentacija – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Fermentacija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Fermentation" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kvasenie" title="Kvasenie – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kvasenie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Fermentacija" title="Fermentacija – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Fermentacija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Khamiir" title="Khamiir – somalí" lang="so" hreflang="so" data-title="Khamiir" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalí" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Fermentimi" title="Fermentimi – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Fermentimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_(%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Ферментација (биохемија) – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Ферментација (биохемија)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9rm%C3%A9ntasi" title="Férméntasi – sundanés" lang="su" hreflang="su" data-title="Férméntasi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanés" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/J%C3%A4sning" title="Jäsning – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Jäsning" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Fermentation" title="Fermentation – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Fermentation" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Gerowanie" title="Gerowanie – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Gerowanie" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AF%8A%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="நொதிப்பு – támil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நொதிப்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="támil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%81_(%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B5)" title="การหมัก (ชีวเคมี) – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="การหมัก (ชีวเคมี)" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagbuburo" title="Pagbuburo – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pagbuburo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Fermantasyon" title="Fermantasyon – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Fermantasyon" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Ферментація – ucraíno" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ферментація" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraíno" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%AA%D8%AE%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="عمل تخمیر – urdú" lang="ur" hreflang="ur" data-title="عمل تخمیر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdú" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Bijg%CA%BBish" title="Bijgʻish – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Bijgʻish" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Fermentasion" title="Fermentasion – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Fermentasion" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAn_men" title="Lên men – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lên men" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Fermentasyon" title="Fermentasyon – waray-waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Fermentasyon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray-waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%91%E9%85%B5" title="发酵 – chinés wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="发酵" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinés wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%91%E9%85%B5" title="发酵 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="发酵" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hoat-k%C3%A0%E2%81%BF" title="Hoat-kàⁿ – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hoat-kàⁿ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BC%E9%85%B5" title="發酵 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="發酵" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q41760#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Fermentaci%C3%B3n" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">galego</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=history"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Fermentaci%C3%B3n" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j"><span>Páxinas que ligan con esta</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Fermentaci%C3%B3n" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios relacionados</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais" title="Lista de todas as páxinas especiais [q]" accesskey="q"><span>Páxinas especiais</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&oldid=6893867" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina"><span>Ligazón permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=info" title="Máis información sobre esta páxina"><span>Información da páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Fermentaci%C3%B3n&id=6893867&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFermentaci%25C3%25B3n"><span>Xerar URL acurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFermentaci%25C3%25B3n"><span>Descargar o código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Fermentaci%C3%B3n"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Fermentaci%C3%B3n&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Fermentation" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q41760" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-04-1000_artigos_icona_título" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="//gl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikiproxecto_1000_artigos_de_calidade_para_alumnado_de_12_a_16_anos" title="1000 12/16"><img alt="1000 12/16" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <div role="note" class="dablink navigation-not-searchable">Non confundir con <a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_anaerobia" title="Respiración anaerobia">Respiración anaerobia</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Fermentacion1_miguelferig.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Fermentacion1_miguelferig.jpg/220px-Fermentacion1_miguelferig.jpg" decoding="async" width="220" height="365" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Fermentacion1_miguelferig.jpg/330px-Fermentacion1_miguelferig.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Fermentacion1_miguelferig.jpg/440px-Fermentacion1_miguelferig.jpg 2x" data-file-width="538" data-file-height="893" /></a><figcaption>Reciclaxe dos coencimas nas fermentacións (<a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_homol%C3%A1ctica" class="mw-redirect" title="Fermentación homoláctica">fermentación homoláctica</a>).</figcaption></figure> <p>A <b>fermentación</b> é un proceso metabólico anaeróbico (non usa o <a href="/wiki/Os%C3%ADxeno" title="Osíxeno">osíxeno</a>) de <a href="/wiki/Oxidaci%C3%B3n-reduci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Oxidación-redución">oxidación-redución</a> de substancias orgánicas do que se extrae enerxía por medio de <a href="/wiki/Fosforilaci%C3%B3n_a_nivel_de_substrato" title="Fosforilación a nivel de substrato">fosforilacións a nivel de substrato</a>, usando como <a href="/wiki/Aceptor_final_de_electr%C3%B3ns" class="mw-redirect" title="Aceptor final de electróns">aceptores finais de electróns</a> moléculas internas da célula, xeralmente compostos orgánicos. A diferenza da <a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_celular" title="Respiración celular">respiración</a>, na fermentación non se usan aceptores externos como o osíxeno, nin funciona unha <a href="/wiki/Cadea_de_transporte_electr%C3%B3nico" title="Cadea de transporte electrónico">cadea de transporte electrónico</a> ou a <a href="/wiki/Fosforilaci%C3%B3n_oxidativa" title="Fosforilación oxidativa">fosforilación oxidativa</a>. Os <a href="/wiki/Coencima" class="mw-redirect" title="Coencima">coencimas</a> necesarios para a fermentación reoxídanse nas reaccións finais da vía e non na cadea de transporte electrónico como na respiración.<sup id="cite_ref-Prescott_Microbiology_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Prescott_Microbiology-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> A fermentación ten lugar enteiramente no <a href="/wiki/Citosol" title="Citosol">citosol</a>. </p><p>Os <a href="/wiki/Substrato_encim%C3%A1tico" title="Substrato encimático">substratos</a> que se oxidan nas fermentacións, é dicir, que funcionan como <a href="/wiki/Doante_de_electr%C3%B3ns" title="Doante de electróns">doantes de electróns</a>, son xeralmente <a href="/wiki/Carbohidrato" title="Carbohidrato">carbohidratos</a>, pero máis raramente tamén poden selo <a href="/wiki/Amino%C3%A1cido" title="Aminoácido">aminoácidos</a>, <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_org%C3%A1nico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ácido orgánico (a páxina aínda non existe)">ácidos orgánicos</a>, <a href="/wiki/Alcohol" title="Alcohol">alcohois</a> ou <a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">bases nitroxenadas</a>. </p><p>Os produtos finais das fermentacións son xeralmente substancias orgánicas relativamente pouco oxidadas como ácidos orgánicos ou alcohois (<a href="/wiki/Lactato" class="mw-redirect" title="Lactato">lactato</a>, <a href="/wiki/Etanol" title="Etanol">etanol</a>...), aínda que tamén se poden desprender gases como o CO<sub>2</sub> ou H<sub>2</sub><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup>. Non se produce, por tanto, unha oxidación completa coma na respiración. Como os produtos finais da fermentación están pouco oxidados, conteñen aínda bastante enerxía química, pero considéranse residuos metabólicos, xa que non poden ser metabolizados en maior medida sen utilizar o osíxeno (ou outro aceptor externo moi oxidado), como lle pasa ao <a href="/wiki/Piruvato" class="mw-redirect" title="Piruvato">piruvato</a> na <a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_aerobia" class="mw-redirect" title="Respiración aerobia">respiración aerobia</a>, que é completamente oxidado a CO<sub>2</sub> e auga. Esa é a razón de que a produción de ATP nas fermentacións sexa moito menos eficiente ca na fosforilación oxidativa.<sup id="cite_ref-Life_2004._pp._139-140_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Life_2004._pp._139-140-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> Nas fermentacións orixínase unha mestura de produtos finais, uns máis reducidos có substrato inicial e outros máis oxidados, pero como media manteñen un equilibrio <a href="/wiki/Redox" class="mw-redirect" title="Redox">redox</a> co substrato. </p><p>A misión fundamental da fermentación é a obtención de <a href="/wiki/Adenos%C3%ADn_trifosfato" title="Adenosín trifosfato">ATP</a> en condicións anaeróbicas por medio de <a href="/wiki/Fosforilaci%C3%B3n_a_nivel_de_substrato" title="Fosforilación a nivel de substrato">fosforilacións a nivel de substrato</a>. Só se obteñen pequenas cantidades de ATP, moitas veces só os 2 ATP producidos na glicólise. Non se utiliza a fosforilación oxidativa como na respiración. </p><p>Moitos organismos poden vivir en presenza ou en ausencia de osíxeno, cambiando de metabolismo. En presenza de osíxeno respiran (un proceso máis rendible enerxeticamente) e en ausencia, fermentan. Así, a glicosa convértese en piruvato por medio da glicólise e despois o piruvato en condicións aeróbicas entra nas <a href="/wiki/Mitocondria" title="Mitocondria">mitocondrias</a> e segue a <a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_aerobia" class="mw-redirect" title="Respiración aerobia">respiración aerobia</a>; pero en ausencia de osíxeno queda no <a href="/wiki/Citosol" title="Citosol">citosol</a> e fermenta. As células musculares humanas poden fermentar <sup id="cite_ref-Voet_and_Voet,_Biochemistry_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Voet_and_Voet,_Biochemistry-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> se debido a un exercicio moi intenso e rápido quedan sen suficiente osíxeno. Non obstante, hai casos de microorganismos que continúan facendo a fermentación en presenza de osíxeno (pero sen utilizalo), como fan os <a href="/wiki/L%C3%A9vedo" title="Lévedo">lévedos</a> <i><a href="/wiki/Saccharomyces" title="Saccharomyces">Saccharomyces</a></i> cando dispoñen de moito azucre<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup>. Igual fan as bacterias do ácido láctico. </p><p>As fermentación utilizan a <a href="/wiki/Glic%C3%B3lise" title="Glicólise">glicólise</a> (vía de Embden-Meyerhof) para formar <a href="/wiki/Piruvato" class="mw-redirect" title="Piruvato">piruvato</a>. Despois o piruvato será transformado nos produtos finais da fermentación, diferentes en cada tipo de fermentación. Por exemplo na <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_homol%C3%A1ctica" class="mw-redirect" title="Fermentación homoláctica">fermentación homoláctica</a> que fai o noso músculo en <a href="/wiki/Anaerobiose" class="mw-redirect" title="Anaerobiose">anaerobiose</a> o produto final é o lactato. </p><p>A fermentación ten grande importancia na industria alimentaria para a produción de <a href="/wiki/Vi%C3%B1o" title="Viño">viño</a>, <a href="/wiki/Cervexa" title="Cervexa">cervexa</a>, <a href="/wiki/Pan" title="Pan">pan</a> e <a href="/wiki/L%C3%A1cteos" class="mw-redirect" title="Lácteos">lácteos</a>, ou para a produción de <a href="/wiki/Etanol" title="Etanol">alcohol</a>. </p><p>Aínda que a fermentación é un proceso anaerobio e moitas veces se di que é unha "glicólise anaerobia", non se debe confundir coa <a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_anaerobia" title="Respiración anaerobia">respiración anaerobia</a> que fan algunhas bacterias. A respiración anaerobia é similar á respiración aerobia, pero coa diferenza de que non usa o osíxeno como aceptor final de electróns da cadea de transporte electrónico, senón outra substancia distinta do osíxeno (un nitrato, por exemplo), e non ten absolutamente nada que ver cunha fermentación. A fermentación non é unha "respiración". </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tipos_de_fermentacións"><span id="Tipos_de_fermentaci.C3.B3ns"></span>Tipos de fermentacións</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Tipos de fermentacións»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Tipos de fermentacións"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ethanol_fermentation_de.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ethanol_fermentation_de.svg/150px-Ethanol_fermentation_de.svg.png" decoding="async" width="150" height="326" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ethanol_fermentation_de.svg/225px-Ethanol_fermentation_de.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ethanol_fermentation_de.svg/300px-Ethanol_fermentation_de.svg.png 2x" data-file-width="520" data-file-height="1129" /></a><figcaption>Fermentación alcohólica.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Via_da_fosfocetolase_(phosphoketolase_pathway).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg/150px-Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg/225px-Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg/300px-Via_da_fosfocetolase_%28phosphoketolase_pathway%29.svg.png 2x" data-file-width="497" data-file-height="1094" /></a><figcaption>Esquema simplificado da <a href="/w/index.php?title=V%C3%ADa_da_fosfocetolase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vía da fosfocetolase (a páxina aínda non existe)">vía da fosfocetolase</a> da fermentación heteroláctica</figcaption></figure> <p>As fermentacións que comezan coa <a href="/wiki/Glicosa" title="Glicosa">glicosa</a> adoitan ter en común a vía da <a href="/wiki/Glic%C3%B3lise" title="Glicólise">glicólise</a> (pola <a href="/wiki/Ruta_de_Embden-Meyerhof" class="mw-redirect" title="Ruta de Embden-Meyerhof">ruta de Embden-Meyerhof</a>), que dá lugar a <a href="/wiki/Piruvato" class="mw-redirect" title="Piruvato">piruvato</a>. Os produtos finais orixinados polas transformacións posteriores do piruvato utilízanse para clasificar as fermentacións. Os principais tipos de fermentacións son: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_homoláctica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_homol.C3.A1ctica"></span>Fermentación homoláctica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Fermentación homoláctica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación homoláctica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>É o tipo máis simple de fermentación. O piruvato orixina como produto final o <a href="/wiki/Lactato" class="mw-redirect" title="Lactato">lactato</a> nunha soa reacción catalizada pola <a href="/wiki/Lactato_deshidroxenase" title="Lactato deshidroxenase">lactato deshidroxenase</a>. Durante esta reacción o encima reoxida o NADH a NAD<sup>+</sup>, que deste modo pode volver a intervir na glicólise (se non se recicla, a glicólise para). O encima engade H ao piruvato, que se transforma en lactato. Por tanto, o lactato está máis reducido có piruvato <sup id="cite_ref-Volume_3._Thorpe_1922._p.159_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Volume_3._Thorpe_1922._p.159-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup>. A <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_homol%C3%A1ctica" class="mw-redirect" title="Fermentación homoláctica">fermentación homoláctica</a> é peculiar dentro das fermentacións porque non produce ningún gas como produto final. </p><p>Esta fermentación é típica dalgunhas bacterias, como as do <a href="/wiki/%C3%81cido_l%C3%A1ctico" title="Ácido láctico">ácido láctico</a>, certos fungos e protozoos, e dáse nos tecidos animais que auedan en anaerobiose, como o músculo sometido a un exercicio intenso súpeto ou tamén nos eritrocitos, que non tñen mitocondrias. </p><p>Na fermentación homoláctica as dúas moléculas de piruvato formadas a partir da glicosa orixinan lactato. A reacción global é:<sup id="cite_ref-AP_Biology._Anestis_2006._P._61_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-AP_Biology._Anestis_2006._P._61-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> </p> <dl><dd><dl><dd>C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> (glicosa) → 2 CH<sub>3</sub>CHOHCOOH (ácido láctico).</dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_heteroláctica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_heterol.C3.A1ctica"></span>Fermentación heteroláctica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Fermentación heteroláctica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación heteroláctica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_heterol%C3%A1ctica" class="mw-redirect" title="Fermentación heteroláctica">fermentación heteroláctica</a>, a partir da glicosa só se forma unha molécula de piruvato, que dá lugar ao lactato, mentres que por outra vía o resto do esqueleto carbonado da glicosa dá lugar a <a href="/wiki/Etanol" title="Etanol">etanol</a> e <a href="/wiki/Di%C3%B3xido_de_carbono" title="Dióxido de carbono">dióxido de carbono</a>. Poden facela as bacterias do ácido láctico heterofermentativas pola <a href="/w/index.php?title=V%C3%ADa_da_fosfocetolase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vía da fosfocetolase (a páxina aínda non existe)">vía da fosfocetolase</a>. </p><p>A reacción global é:<sup id="cite_ref-AP_Biology._Anestis_2006._P._61_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-AP_Biology._Anestis_2006._P._61-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> </p> <dl><dd><dl><dd>C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> (glicosa) → CH<sub>3</sub>CHOHCOOH (ácido láctico) + C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH (etanol) + CO<sub>2</sub></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_alcohólica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_alcoh.C3.B3lica"></span>Fermentación alcohólica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Fermentación alcohólica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación alcohólica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_alcoh%C3%B3lica" title="Fermentación alcohólica">fermentación alcohólica</a> os produtos finais son etanol e dióxido de carbono. Primeiro, o piruvato dá lugar a <a href="/wiki/Acetaldehido" title="Acetaldehido">acetaldehido</a> perdendo o seu grupo carboxilo en forma de CO<sub>2</sub>, en reacción catalizada pola <a href="/wiki/Piruvato_descarboxilase" title="Piruvato descarboxilase">piruvato descarboxilase</a>. Despois, a <a href="/wiki/Alcohol_deshidroxenase" title="Alcohol deshidroxenase">alcohol deshidroxenase</a> transforma o piruvato en etanol con oxidación do NADH. Esta fermentación realízana os lévedos, algúns fungos e algúns tecidos vexetais e algunhas bacterias. É a fermentación usada para elaborar pan, viño, cervexa ou alcohol industrial. </p><p>A ecuación global é:<sup id="cite_ref-Life_2004._pp._139-140_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Life_2004._pp._139-140-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> </p> <dl><dd><dl><dd>C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> (glicosa) → 2 C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH (etanol) + 2 CO<sub>2</sub></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_ácida-mixta"><span id="Fermentaci.C3.B3n_.C3.A1cida-mixta"></span>Fermentación ácida-mixta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Fermentación ácida-mixta»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación ácida-mixta"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Producen unha mestura de ácidos e outras substancias como produtos finais. Hai varias variantes. É típica de bacterias como <i><a href="/wiki/Escherichia" title="Escherichia">Escherichia</a></i>, <i><a href="/wiki/Salmonella" class="mw-redirect" title="Salmonella">Salmonella</a></i>, <i><a href="/wiki/Shigella" title="Shigella">Shigella</a></i>, <i><a href="/wiki/Proteus" title="Proteus">Proteus</a></i>, <i><a href="/wiki/Yersinia" title="Yersinia">Yersinia</a></i> e <i><a href="/wiki/Vibrio" title="Vibrio">Vibrio</a></i>. No caso de <i><a href="/wiki/Escherichia_coli" title="Escherichia coli">Escherichia coli</a></i> a reacción global é: </p><p>2 glicosa + H<sub>2</sub>O → 2 lactato + acetato + etanol + 2 CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub> </p><p>Outras orixinan <a href="/wiki/%C3%81cido_f%C3%B3rmico" title="Ácido fórmico">ácido fórmico</a> en vez dos gases. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_butanodiólica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_butanodi.C3.B3lica"></span>Fermentación butanodiólica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Fermentación butanodiólica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación butanodiólica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Orixina os produtos da fermentación ácida-mixta e ademais un produto adicional característico, o 2,3-butanodiol. Dáse nas bacterias <i><a href="/wiki/Aerobacter" class="mw-redirect" title="Aerobacter">Aerobacter</a></i>, <i><a href="/wiki/Serratia" title="Serratia">Serratia</a></i>, <i><a href="/wiki/Erwinia" title="Erwinia">Erwinia</a></i> e certas especies de <i><a href="/wiki/Bacillus" title="Bacillus">Bacillus</a></i> e <i><a href="/wiki/Aeromonas" title="Aeromonas">Aeromonas</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_butírica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_but.C3.ADrica"></span>Fermentación butírica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Fermentación butírica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación butírica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os produtos finais son os ácidos acético e butírico, CO<sub>2</sub> e H<sub>2</sub>. Dáse en moitos <i><a href="/wiki/Clostridium" title="Clostridium">Clostridium</a></i>, que presentan moitas variantes nesta fermentación; algúns poden orixinar acetona ou alcohois. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fermentación_propiónica"><span id="Fermentaci.C3.B3n_propi.C3.B3nica"></span>Fermentación propiónica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Fermentación propiónica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Fermentación propiónica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os produtos finais son principalmente ácido propiónico, ácido acético e CO<sub>2</sub>. É tipica das bacterias do xénero <i><a href="/wiki/Propionibacterium" title="Propionibacterium">Propionibacterium</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="As_fermentacións_na_industria_alimentaria"><span id="As_fermentaci.C3.B3ns_na_industria_alimentaria"></span>As fermentacións na industria alimentaria</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «As fermentacións na industria alimentaria»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: As fermentacións na industria alimentaria"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg/220px-2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg/330px-2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg/440px-2009-02-20_Fermenters_at_LoneRider_Brewery.jpg 2x" data-file-width="2463" data-file-height="3695" /></a><figcaption>Tanques de fermentación de cervexa.</figcaption></figure> <p>En moitas culturas as fermentacións proporcionaron importantes instrumentos para a transformación dos alimentos e mellorar a súa conservación. As fermentacións están na base da preparación de numerosos alimentos de orixe animal e vexetal. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pan">Pan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Pan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Pan"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na <a href="/wiki/Pan" title="Pan">panificación</a> o fermento ou lévedo do xénero <i><a href="/wiki/Saccharomyces_cerevisiae" title="Saccharomyces cerevisiae">Saccharomyces</a></i> fermenta os <a href="/wiki/Oligosac%C3%A1rido" title="Oligosacárido">oligosacáridos</a> que se separan do <a href="/wiki/Amid%C3%B3n" title="Amidón">amidón</a> da fariña (pola acción de certos encimas da masa) durante a fase de amasado e repouso da masa. Os produtos da fermentación alcohólica que ten lugar (etanol e díóxido de carbono) convértense en gas durante a fase de levedado e a cocción, formando os característicos oquiños da masa de pan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Viño"><span id="Vi.C3.B1o"></span>Viño</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Viño»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Viño"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O <a href="/wiki/Vi%C3%B1o" title="Viño">viño</a> prodúcese a partir de solucións de azucres obtidas do zume de uva, que se deixan fermentar con <a href="/wiki/L%C3%A9vedo" title="Lévedo">lévedos</a> <i><a href="/wiki/Saccharomyces_cerevisiae" title="Saccharomyces cerevisiae">Saccharomyces cerevisiae</a></i>, que están presentes na pel da uva ou procedentes de cultivos seleccionados. </p><p>Segundo as condicións de fermentación, diferéncianse as cualidades organolépticas (cor, sabor, aroma...) do viño, características que se enriquecen posteriormente durante as fases sucesivas de eleaboración. </p><p>O lévedo en condicións anaerobias trasforma 100 gramos de <a href="/wiki/Azucre" title="Azucre">azucre</a> en 51,1 gramos de <a href="/wiki/Etanol" title="Etanol">etanol</a> cun rendemento en volume do 65.5%. Isto é un rendemento teórico, porque en realidade unha parte do azucre dispoñible vai ser utilizada polo lévedo para multiplicarse; ademais durante a fermentación os lévedos do mosto producen substancias secundarias como <a href="/wiki/Glicerina" class="mw-redirect" title="Glicerina">glicerina</a>, <a href="/wiki/%C3%81cido_ac%C3%A9tico" title="Ácido acético">ácido acético</a> ou <a href="/wiki/%C3%81cido_succ%C3%ADnico" title="Ácido succínico">ácido succínico</a>, que contribúen a caracterizar o aroma do produto final. O rendemento real é de aproximadamente o 60% en volume. </p><p>Se o viño se contamina con bacterias ou lévedos aerobios, estas producirán ácidos que picarán o viño. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cervexa">Cervexa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Cervexa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Cervexa"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As cervexas elabóranse a partrir de grans de cereal (<a href="/wiki/Cebada" title="Cebada">cebada</a>). Estes grans non conteñen azucre, senón amidón, polo que non se poden fermentar directamente como o viño. Primeiramente hai que converter ese amidón en azucres, para o cal se deixa que a cabada xermine (malteado), para que os encimas do cereal realicen a conversión do amidón en azucre á vez que transforman algunhas proteínas. </p><p>Despois férvese a mestura de <a href="/wiki/Malte" title="Malte">malte</a> con auga e obtense o mosto de cervexa, ao que se lle engade <a href="/wiki/L%C3%BApulo" title="Lúpulo">lúpulo</a> e o lévedo <i>Saccharomyces cerevisiae</i> (hai varias variedades), que realizará unha fermentación alcohólica. Hai que controlar tamén a produción de escuma. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Queixo">Queixo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «Queixo»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: Queixo"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na fabricación de produtos lácteos non interveñen lévedos senón bacterias lácticas, que realizan a <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n_l%C3%A1ctica" title="Fermentación láctica">fermentación láctica</a> dos azucres do leite, que orixina ácido láctico. Na fabricación do queixo o leite coagula polo ácido láctico ou pola adición de encimas (<a href="/wiki/Quimosina" title="Quimosina">quimosina</a> ou rennina do estómago das tenreiras). Fórmase a callada e despois hai que eliminarlle o soro e hai unha fase de maduración onde interveñen outra vez as bacterias lácticas, que lle dan ao quiexo o seu cheiro característico. </p><p>Na maduración dalgúns queixos interveñen bacterias do <a href="/wiki/%C3%81cido_propi%C3%B3nico" title="Ácido propiónico">ácido propiónico</a>, que, ao orixinaren na súa fermentación propiónica dióxido de carbono, dan lugar aos ollos característicos de certos queixos suízos (Emmental). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Iogur">Iogur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Iogur»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Iogur"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na elaboración do iogur interveñen as bacterias <i>Lactobacillus bulgaricus</i> e <i>Streptococcus thermophilus</i>, que fan a fermentación láctica dos azucres do leite (<a href="/wiki/Glicosa" title="Glicosa">glicosa</a>, <a href="/wiki/Lactosa" title="Lactosa">lactosa</a>) producindo ácido láctico. O ácido lactico acidifica o leite e coagula as proteínas (<a href="/wiki/Case%C3%ADna" title="Caseína">caseína</a>), producindo un xel semisólido que é o iogur. Tamén se orixina algo de acetaldehido e outros produtos, que lle dan ao iogur o seu aroma. No iogur que comemos están incluídas ditas bacterias. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Historia"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Fermenting.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Fermenting.jpg/220px-Fermenting.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Fermenting.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="211" /></a><figcaption>Fermentación en progreso.</figcaption></figure> <p>O coñecemento de que os lévedos eran organismos vivos data de 1837-1838, ano en que apareceron tres publicacións asinadas por C. Cagniard de la Tour, T. Swann, e F. Kuetzing, cada un dos cales independentemente conluíu que os lévedos eran organismos vivos e que se reproducían por xemación. Quizais polo feito de que en Europa o viño, cervexa e pan eran alimentos básicos, a maioría dos estudos iniciais sobre a fermentación fixéronse con lévedos, que eran esenciais na súa elaboración. Pouco despois descubríronse as <a href="/wiki/Bacteria" class="mw-redirect" title="Bacteria">bacterias</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louis Pasteur</a> (1822–1895), durante as décadas de 1850 e 1860, demostrou que a fermentación era un proceso iniciado polos organismos vivos e non unhas reaccións químicas independentes deles.<sup id="cite_ref-Volume_3._Thorpe_1922._p.159_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Volume_3._Thorpe_1922._p.159-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> En 1857, Pasteur demostrou que a fermentación do ácido láctico era causada por organismos vivos.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> En 1860, demostrou que as bacterias causaban a acidificación do leite, un proceso que se supoñía antes que era puramente químico en vez de bioquímico, e os seus traballos de identificación de microorganismos como causantes da deterioración dos alimentos levarono a idear o proceso de pasteurización para a súa conservación.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> En 1877, en traballos para mellorar a industria francesa da destilación, Pasteur publicou o seu famoso traballo sobre a fermentación <i>Etudes sur la Biere</i>.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> Definiu a fermentación (algo incorrectamente) como "la vie sans l'air" (a vida sen aire)<sup id="cite_ref-Modern_History_Sourcebook_1895_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Modern_History_Sourcebook_1895-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup>, pero indicou correctamente que tipos específicos de microorganismos causan tipos específicos de fermentacións e produtos finais específicos. </p><p>Quedaba sen explicar aínda a natureza básica do proceso fermentativo, ou probar sen lugar a dúbidas que está causada polos microorganismos, que sempre parecían estar presentes. Moitos científicos, incluído Pasteur, intentaran sen éxito extraer dos lévedos os encimas da fermentación.<sup id="cite_ref-Modern_History_Sourcebook_1895_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Modern_History_Sourcebook_1895-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> Pero finalmente en 1897 o alemán <a href="/wiki/Eduard_Buchner" title="Eduard Buchner">Eduard Buchner</a>, conseguiu extraer un zume dun cultivo de lévedos, e comprobou que este líquido sen organismos vivos podía fermentar unha solución de azucre, formándose dióxido de carbono e alcohol igual que o que facían os lévedos.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> Os "fermentos desorganizados", como se lles chamaba, comportábanse igual cós propios organismos completos. Desde entón, o termo encima empezou a aplicarse a todos os fermentos. Comprendíase por fin que a fermentación estaba causada por encimas que eran producidos polos microorganismos.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> En 1907, Buchner gañou o <a href="/wiki/Premio_Nobel" class="mw-redirect" title="Premio Nobel">premio Nobel</a> por estes traballos.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> </p><p>Os avances na microbioloxía e na tecnoloxía da fermentación foron continuos ata os nosos días. Por exemplo, a finais da década de 1970, descubriuse que se podía facer mutar aos microrganismos con métodos físicos e químicos para facer que as súas fermentacións tivesen maior rendemento, crecesen máis rápido, fosen menos tolerantes ao osíxeno, ou puidesen utilizar un medio máis concentrado.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> Desenvolveuse tamén a selección de estirpes e a hibridación, o que se utilizou nas máis modernas técnicas de fermentación na industria alimentaria. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: Notas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Prescott_Microbiology-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Prescott_Microbiology_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <cite class="citation book">Klein, Donald W.; Lansing M.; Harley, John (2004). <a href="/w/index.php?title=McGraw-Hill&action=edit&redlink=1" class="new" title="McGraw-Hill (a páxina aínda non existe)">McGraw-Hill</a> - New York, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072556781/information_center_view0/"><i>Microbiology</i></a> (6th ed.). <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0072556780" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0072556780">978-0072556780</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AFermentaci%C3%B3n&rft.au=Klein%2C+Donald+W.%3B+Lansing+M.%3B+Harley%2C+John&rft.btitle=Microbiology&rft.date=2004&rft.edition=6th&rft.genre=book&rft.isbn=978-0072556780&rft_id=http%3A%2F%2Fhighered.mcgraw-hill.com%2Fsites%2F0072556781%2Finformation_center_view0%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072556781/information_center_view0/">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Madigan, Michael T.; Martinko, John M.; Parker, Jack (1996). <a href="/w/index.php?title=Prentice_Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prentice Hall (a páxina aínda non existe)">Prentice Hall</a>, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100824030034/http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/brock/"><i>Brock Biology of Microorganisms</i></a> (8th ed.). <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0135208755" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0135208755">978-0135208755</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/brock/">o orixinal</a> o 24 de agosto de 2010<span class="reference-accessdate">. Consultado o 12 de agosto de 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AFermentaci%C3%B3n&rft.au=Madigan%2C+Michael+T.%3B+Martinko%2C+John+M.%3B+Parker%2C+Jack&rft.btitle=Brock+Biology+of+Microorganisms&rft.date=1996&rft.edition=8th&rft.genre=book&rft.isbn=978-0135208755&rft_id=http%3A%2F%2Fcwx.prenhall.com%2Fbookbind%2Fpubbooks%2Fbrock%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/brock/">[2]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100824030034/http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/brock/">Arquivado</a> 24 de agosto de 2010 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Life_2004._pp._139-140-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Life_2004._pp._139-140_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Life_2004._pp._139-140_3-1">3,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Life, the science of biology. Purves, William Kirkwood. Sadava, David. Orians, Gordon H. 7th Edition. Macmillan Publishers. 2004. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780716798569" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-7167-9856-9</a>. pp. 139–140</span> </li> <li id="cite_note-Voet_and_Voet,_Biochemistry-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Voet_and_Voet,_Biochemistry_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <cite class="citation book">Voet, Donald & Voet, Judith G. (1995). <a href="/w/index.php?title=John_Wiley_%26_Sons&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Wiley & Sons (a páxina aínda non existe)">John Wiley & Sons</a> - New York, NY, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/biochemistry00voet_0"><i>Biochemistry</i></a> (2nd ed.). <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0471586517" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0471586517">978-0471586517</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AFermentaci%C3%B3n&rft.au=Voet%2C+Donald+%26+Voet%2C+Judith+G.&rft.btitle=Biochemistry&rft.date=1995&rft.edition=2nd&rft.genre=book&rft.isbn=978-0471586517&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbiochemistry00voet_0&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"> <cite class="citation book">Dickinson, J. R. (editor J. R. Dickinson and M. Schweizer) (1999). "Carbon metabolism". En <a href="/w/index.php?title=Taylor_%26_Francis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taylor & Francis (a páxina aínda non existe)">Taylor & Francis</a> - Philadelphia, PA. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/metabolismmolecu0000unse"><i>The Metabolism and Molecular Physiology of Saccharomyces cerevisiae</i></a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0748407316" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0748407316">978-0748407316</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AFermentaci%C3%B3n&rft.atitle=Carbon+metabolism&rft.au=Dickinson%2C+J.+R.+%28editor+J.+R.+Dickinson+and+M.+Schweizer%29&rft.btitle=The+Metabolism+and+Molecular+Physiology+of+Saccharomyces+cerevisiae&rft.date=1999&rft.genre=bookitem&rft.isbn=978-0748407316&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmetabolismmolecu0000unse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Volume_3._Thorpe_1922._p.159-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Volume_3._Thorpe_1922._p.159_6-0">6,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Volume_3._Thorpe_1922._p.159_6-1">6,1</a></sup></span> <span class="reference-text">A dictionary of applied chemistry, Volume 3. Thorpe, Sir Thomas Edward. Longmans, Green and Co., 1922. p.159</span> </li> <li id="cite_note-AP_Biology._Anestis_2006._P._61-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-AP_Biology._Anestis_2006._P._61_7-0">7,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-AP_Biology._Anestis_2006._P._61_7-1">7,1</a></sup></span> <span class="reference-text">AP Biology. Anestis, Mark. 2nd Edition. McGraw-Hill Professional. 2006. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780071476300" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-07-147630-0</a>. p. 61</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.soyinfocenter.com/HSS/fermentation.php">A Brief History of Fermentation, East and West</a>. Soyinfocenter.com. Retrieved on 2011-01-04.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fjcollazo.com/fjc_publishings/documents/LPasteurRpt.htm">Accomplishments Of Louis Pasteur</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101130000148/http://www.fjcollazo.com/fjc_publishings/documents/LPasteurRpt.htm">Arquivado</a> 30 de novembro de 2010 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.. Fjcollazo.com (2005-12-30). Retrieved on 2011-01-04.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.howstuffworks.com/dictionary/famous-scientists/chemists/louis-pasteur-info.htm">HowStuffWorks "Louis Pasteur"</a>. Science.howstuffworks.com (2009-07-01). Retrieved on 2011-01-04.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Studies on Fermentation: The diseases of beer, their causes, and the means of preventing them. Louis Pasteur. Macmillan Publishers. 1879.</span> </li> <li id="cite_note-Modern_History_Sourcebook_1895-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Modern_History_Sourcebook_1895_12-0">12,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Modern_History_Sourcebook_1895_12-1">12,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Modern History Sourcebook: Louis Pasteur (1822–1895): Physiological Theory of Fermentation, 1879. Translated by F. Faulkner, D.C. Robb.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=HFrBP8S7my4C&pg=PA25">New beer in an old bottle</a>: Eduard Buchner and the Growth of Biochemical Knowledge. Cornish-Bowden, Athel. Universitat de Valencia. 1997. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9788437033280" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-370-3328-0</a>. p. 25.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=cP1IrqiBPCwC&pg=PA7">The enigma of ferment: from the philospher’s stone to the first biochemical Nobel prize</a>. Lagerkvist, Ulf. World Scientific Publishers. 2005. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9789812564214" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-981-256-421-4</a>. p. 7.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">A Treasury of World Science, Volume 1962, Part 1. Runes, Dagobert David. Philosophical Library Publishers. 1962. p. 109.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Wang, H. L.; Swain, E. W.; Hesseltine, C. W. (1980). "PHYTASE OF MOLDS USED IN ORIENTAL FOOD FERMENTATION". <i>Journal of Food Science</i> <b>45</b>: 1262. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1365-2621.1980.tb06534.x">10.1111/j.1365-2621.1980.tb06534.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AFermentaci%C3%B3n&rft.atitle=PHYTASE+OF+MOLDS+USED+IN+ORIENTAL+FOOD+FERMENTATION&rft.au=Hesseltine%2C+C.+W.&rft.au=Swain%2C+E.+W.&rft.aufirst=H.+L.&rft.aulast=Wang&rft.date=1980&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Food+Science&rft.pages=1262&rft.volume=45&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2621.1980.tb06534.x&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén"><span id="V.C3.A9xase_tam.C3.A9n"></span>Véxase tamén</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_aerobia" class="mw-redirect" title="Respiración aerobia">Respiración aerobia</a></li> <li><a href="/wiki/Respiraci%C3%B3n_anaerobia" title="Respiración anaerobia">Respiración anaerobia</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%C3%B1o" title="Viño">Viño</a></li> <li><a href="/wiki/Cervexa" title="Cervexa">Cervexa</a></li> <li><a href="/wiki/Pan" title="Pan">Pan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Efecto_Pasteur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Efecto Pasteur (a páxina aínda non existe)">Efecto Pasteur</a></li> <li><a href="/wiki/Lactobacillus" title="Lactobacillus">Lactobacillus</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligazóns_externas"><span id="Ligaz.C3.B3ns_externas"></span>Ligazóns externas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «Ligazóns externas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: Ligazóns externas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100624074721/http://www.pasteurbrewing.com/articles/works-of-louis-pasteur.html">Works of Louis Pasteur</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080917123419/http://www2.ufp.pt/~pedros/bq/respi.htm">The chemical logic behind fermentation and respiration</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41760" class="extiw" title="wikidata:Q41760">Q41760</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Florencia" title="Biblioteca Nacional Central de Florencia">BNCF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=31200">31200</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX525559">XX525559</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119679279">119679279</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/fermentation">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4129537-7">4129537-7</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/fermentation">fermentation</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85047829">sh85047829</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">MAG: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://academic.microsoft.com/v2/detail/100544194">100544194</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Dieta" title="Biblioteca Nacional da Dieta">NDL</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562847">00562847</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional da República Checa">NKC</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph135618">ph135618</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_t%C3%A9cnica_nacional_de_Praga" title="Biblioteca técnica nacional de Praga">PSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH5547">5547</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/fermentazione">fermentazione</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D005285">D005285</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/G02.111.158.249">G02.111.158.249</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Unified_Medical_Language_System" title="Unified Medical Language System">UMLS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&code=C0015852">C0015852</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fermentación&oldid=6893867">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fermentación&oldid=6893867</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Metabolismo" title="Categoría:Metabolismo">Metabolismo</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Fermentaci%C3%B3ns" title="Categoría:Fermentacións">Fermentacións</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_usan_ligaz%C3%B3ns_m%C3%A1xicas_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN">Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikiproxecto_1000_artigos_de_calidade_para_alumnado_de_12_a_16_anos/F%C3%ADsica_e_Qu%C3%ADmica" title="Categoría:Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Física e Química">Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Física e Química</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 22 de novembro de 2024 ás 18:11.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información.<br />Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Fermentaci%C3%B3n&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-cv7xm","wgBackendResponseTime":187,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.329","walltime":"0.438","ppvisitednodes":{"value":802,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":18561,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":475,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":15,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":14803,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":16,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 366.183 1 -total"," 66.05% 241.873 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 19.51% 71.451 1 Modelo:Listaref"," 11.67% 42.740 4 Modelo:Cita_libro"," 8.23% 30.138 1 Modelo:Nonconfundir"," 2.90% 10.623 1 Modelo:1000_artigos_icona_título"," 2.09% 7.650 1 Modelo:Icona_en_título"," 2.06% 7.558 1 Modelo:Cita_publicación_periódica"," 1.91% 6.990 2 Modelo:Webarchive"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.219","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6868181,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-trxbb","timestamp":"20241123045717","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Fermentaci\u00f3n","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Fermentaci%C3%B3n","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q41760","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q41760","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-08-12T16:28:31Z","dateModified":"2024-11-22T18:11:30Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ac\/Fermentacion1_miguelferig.jpg","headline":"proceso metab\u00f3lico anaer\u00f3bico de oxidaci\u00f3n-reduci\u00f3n de substancias org\u00e1nicas"}</script> </body> </html>