CINXE.COM
Métallurgie — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Métallurgie — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"d3a1ba4a-694f-48b9-9f91-765ab10bebc5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Métallurgie","wgTitle":"Métallurgie","wgCurRevisionId":220286176,"wgRevisionId":220286176,"wgArticleId":7949,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article à référence nécessaire","Article avec une section vide ou incomplète","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Page utilisant P486","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la santé","Page utilisant P1417","Page utilisant P8313","Page utilisant P5395","Page utilisant P4342","Page utilisant P3365","Page utilisant P3219", "Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Portail:Métallurgie/Articles liés","Portail:Technologies/Articles liés","Portail:Industrie/Articles liés","Portail:Économie/Articles liés","Portail:Travail et métiers/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Portail:Matériaux/Articles liés","Portail:Sciences/Articles liés","Article de qualité en allemand","Métallurgie"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Métallurgie","wgRelevantArticleId":7949,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true, "tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11467","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/VysokePece1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/VysokePece1.jpg/800px-VysokePece1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/VysokePece1.jpg/640px-VysokePece1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Métallurgie — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9tallurgie"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9tallurgie"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Métallurgie rootpage-Métallurgie skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=M%C3%A9tallurgie" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=M%C3%A9tallurgie" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=M%C3%A9tallurgie" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=M%C3%A9tallurgie" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Définitions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Définitions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Définitions</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Définitions-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Définitions</span> </button> <ul id="toc-Définitions-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Une_discipline_qui_se_développe_avec_l'industrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Une_discipline_qui_se_développe_avec_l'industrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Une discipline qui se développe avec l'industrie</span> </div> </a> <ul id="toc-Une_discipline_qui_se_développe_avec_l'industrie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Acception_moderne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Acception_moderne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Acception moderne</span> </div> </a> <ul id="toc-Acception_moderne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Histoire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Histoire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Histoire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Histoire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Histoire</span> </button> <ul id="toc-Histoire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Préhistoire_et_Antiquité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Préhistoire_et_Antiquité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Préhistoire et Antiquité</span> </div> </a> <ul id="toc-Préhistoire_et_Antiquité-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Âge_du_cuivre_(chalcolithique)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Âge_du_cuivre_(chalcolithique)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Âge du cuivre (chalcolithique)</span> </div> </a> <ul id="toc-Âge_du_cuivre_(chalcolithique)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Âge_du_bronze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Âge_du_bronze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Âge du bronze</span> </div> </a> <ul id="toc-Âge_du_bronze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Âge_du_fer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Âge_du_fer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.3</span> <span>Âge du fer</span> </div> </a> <ul id="toc-Âge_du_fer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amérindiens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Amérindiens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.4</span> <span>Amérindiens</span> </div> </a> <ul id="toc-Amérindiens-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Moyen_Âge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Moyen_Âge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Moyen Âge</span> </div> </a> <ul id="toc-Moyen_Âge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Temps_modernes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Temps_modernes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Temps modernes</span> </div> </a> <ul id="toc-Temps_modernes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Époque_contemporaine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Époque_contemporaine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Époque contemporaine</span> </div> </a> <ul id="toc-Époque_contemporaine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Organisation_de_l'industrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Organisation_de_l'industrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Organisation de l'industrie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Organisation_de_l'industrie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Organisation de l'industrie</span> </button> <ul id="toc-Organisation_de_l'industrie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Activités" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Activités"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Activités</span> </div> </a> <ul id="toc-Activités-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trois_spécialités" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trois_spécialités"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Trois spécialités</span> </div> </a> <ul id="toc-Trois_spécialités-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Avenir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Avenir"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Avenir</span> </div> </a> <ul id="toc-Avenir-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Techniques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Techniques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Techniques</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Techniques-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Techniques</span> </button> <ul id="toc-Techniques-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fonderie_à_la_cire_perdue" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonderie_à_la_cire_perdue"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Fonderie à la cire perdue</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonderie_à_la_cire_perdue-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fonte_pleine_à_la_cire_perdue" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonte_pleine_à_la_cire_perdue"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Fonte pleine à la cire perdue</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonte_pleine_à_la_cire_perdue-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_fonte_en_creux_à_la_cire_perdue" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#La_fonte_en_creux_à_la_cire_perdue"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>La fonte en creux à la cire perdue</span> </div> </a> <ul id="toc-La_fonte_en_creux_à_la_cire_perdue-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fonte_moule_négatif" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonte_moule_négatif"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>Fonte moule négatif</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonte_moule_négatif-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Fonderie_sable" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonderie_sable"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Fonderie sable</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonderie_sable-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fonderie_sous_pression" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonderie_sous_pression"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Fonderie sous pression</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonderie_sous_pression-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Emboutissage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Emboutissage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Emboutissage</span> </div> </a> <ul id="toc-Emboutissage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Granulation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Granulation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Granulation</span> </div> </a> <ul id="toc-Granulation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fonte_en_moule_segmenté" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonte_en_moule_segmenté"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Fonte en moule segmenté</span> </div> </a> <ul id="toc-Fonte_en_moule_segmenté-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Impacts_négatifs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Impacts_négatifs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Impacts négatifs</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Impacts_négatifs-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Impacts négatifs</span> </button> <ul id="toc-Impacts_négatifs-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Santé_des_travailleurs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Santé_des_travailleurs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Santé des travailleurs</span> </div> </a> <ul id="toc-Santé_des_travailleurs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Environnement_et_climat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Environnement_et_climat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Environnement et climat</span> </div> </a> <ul id="toc-Environnement_et_climat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Métallurgie</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 117 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-117" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">117 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Metaalkunde" title="Metaalkunde – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Metaalkunde" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Metallurgie" title="Metallurgie – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Metallurgie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Metalurchia" title="Metalurchia – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Metalurchia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="धातुविज्ञान – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="धातुविज्ञान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%AA" title="علم الفلزات – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الفلزات" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Metalurxa" title="Metalurxa – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Metalurxa" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="धातुविज्ञान – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="धातुविज्ञान" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Metallurgiya" title="Metallurgiya – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Metallurgiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="متالوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="متالوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металлургия – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Металлургия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Metoikunde" title="Metoikunde – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Metoikunde" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Metalorg%C4%97j%C4%97" title="Metalorgėjė – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Metalorgėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Металургія – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Металургія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Мэталюргія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мэталюргія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металургия – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Металургия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" title="ধাতুবিদ্যা – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধাতুবিদ্যা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Metalouriezh" title="Metalouriezh – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Metalouriezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Metalurgija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8" title="Металлурги – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Металлурги" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Metal%C2%B7l%C3%BArgia" title="Metal·lúrgia – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Metal·lúrgia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کانزاناسی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کانزاناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Metalurgie" title="Metalurgie – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Metalurgie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Meteleg" title="Meteleg – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Meteleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Metallurgi" title="Metallurgi – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Metallurgi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Metallurgie" title="Metallurgie – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Metallurgie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Metallurciye" title="Metallurciye – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Metallurciye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Μεταλλουργία – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Μεταλλουργία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Metallurgy" title="Metallurgy – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Metallurgy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Metalurgio" title="Metalurgio – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Metalurgio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Metalurgia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Metalurgia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="متالورژی – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="متالورژی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Miotal%C3%B3ireacht" title="Miotalóireacht – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Miotalóireacht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%86%B6%E9%87%91%E5%AD%B8" title="冶金學 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="冶金學" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9talirji" title="Métalirji – créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Métalirji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Metalurxia" title="Metalurxia – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Metalurxia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kuarepotikuaa" title="Kuarepotikuaa – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kuarepotikuaa" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="ધાતુશાસ્ત્ર – goudjarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ધાતુશાસ્ત્ર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="goudjarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%98%D7%9C%D7%95%D7%A8%D7%92%D7%99%D7%94" title="מטלורגיה – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="מטלורגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="धातुकर्म – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="धातुकर्म" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Dhaatu_vigyan" title="Dhaatu vigyan – hindi fidjien" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Dhaatu vigyan" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidjien" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Metalurgija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Koh%C3%A1szat" title="Kohászat – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kohászat" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Մետալուրգիա – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մետալուրգիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Մետաղագործութիւն – arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մետաղագործութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Metalurgi" title="Metalurgi – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Metalurgi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Metalurhia" title="Metalurhia – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Metalurhia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Metalurgio" title="Metalurgio – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Metalurgio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1lmfr%C3%A6%C3%B0i" title="Málmfræði – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Málmfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%87%91%E5%B1%9E%E5%B7%A5%E5%AD%A6" title="金属工学 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="金属工学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Metaloerji" title="Metaloerji – créole jamaïcain" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Metaloerji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="créole jamaïcain" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="მეტალურგია – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მეტალურგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/N%CC%84%C9%A9%C9%A3l%C9%A9m_t%CA%8Bm%C9%A9y%C9%9B_la%C9%A3s%C9%A9_(M%C3%A9tallurgie)" title="N̄ɩɣlɩm tʋmɩyɛ laɣsɩ (Métallurgie) – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="N̄ɩɣlɩm tʋmɩyɛ laɣsɩ (Métallurgie)" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металлургия – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Металлургия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B2%E0%B3%8B%E0%B2%B9%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B8%88%EC%86%8D%EA%B3%B5%ED%95%99" title="금속공학 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="금속공학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Alkanieth" title="Alkanieth – cornique" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Alkanieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="cornique" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металлургия – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Металлургия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Metallurgie" title="Metallurgie – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Metallurgie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Makambo_mwa_bibend%C3%A9" title="Makambo mwa bibendé – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Makambo mwa bibendé" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Metalurgija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Metalur%C4%A3ija" title="Metalurģija – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Metalurģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Металургија – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Металургија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ലോഹസംസ്കരണശാസ്ത്രം – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ലോഹസംസ്കരണശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Металлург – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Металлург" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="धातुशास्त्र – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="धातुशास्त्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Metalurgi" title="Metalurgi – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Metalurgi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Metalurgie" title="Metalurgie – mirandais" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Metalurgie" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandais" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="धातुशास्त्र – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="धातुशास्त्र" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Metallurgie" title="Metallurgie – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Metallurgie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Metallurgi" title="Metallurgi – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Metallurgi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Metallurgi" title="Metallurgi – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Metallurgi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Metallurgia" title="Metallurgia – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Metallurgia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B3%D1%8A%C3%A6%D1%80%D0%BA%D1%83%D1%8B%D1%81%D1%82" title="Згъæркуыст – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="Згъæркуыст" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%A4_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%A6%E0%A8%BF%E0%A8%86" title="ਧਾਤ ਵਿੱਦਿਆ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਧਾਤ ਵਿੱਦਿਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Metalurgia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%B9%D9%84%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="میٹلرجی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="میٹلرجی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%DA%98%D9%8A" title="متالورژي – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="متالورژي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Metalurgia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Q%27illay_llamk%27ay" title="Q'illay llamk'ay – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Q'illay llamk'ay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Metalurgie" title="Metalurgie – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Metalurgie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металлургия – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Металлургия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Металурґія – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Металурґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B8_%D1%83%D2%BB%D0%B0%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8B" title="Тимири уһаарыы – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Тимири уһаарыы" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mitallurgia" title="Mitallurgia – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mitallurgia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Metalurgija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Metallurgy" title="Metallurgy – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Metallurgy" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Metalurgia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Metalurgija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Metallurgy" title="Metallurgy – samoan" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Metallurgy" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="samoan" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Mukowasimbi" title="Mukowasimbi – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Mukowasimbi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Metalurgjia" title="Metalurgjia – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Metalurgjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Металургија – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Металургија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Metallurgi" title="Metallurgi – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Metallurgi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ufuaji_metali" title="Ufuaji metali – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ufuaji metali" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%B2%E0%AF%8B%E0%AE%95%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="உலோகவியல் – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உலோகவியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%AB%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3" title="วิศวกรรมโลหการ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="วิศวกรรมโลหการ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Metalurhiya" title="Metalurhiya – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Metalurhiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Metalurji" title="Metalurji – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Metalurji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Металлургия – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Металлургия" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Металургія – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Металургія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DA%BE%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دھات کاری – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="دھات کاری" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Metallurgiya" title="Metallurgiya – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Metallurgiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Metallurgii" title="Metallurgii – vepse" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Metallurgii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="vepse" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Luy%E1%BB%87n_kim" title="Luyện kim – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Luyện kim" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Metalurdjeye" title="Metalurdjeye – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Metalurdjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Metalurhiya" title="Metalurhiya – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Metalurhiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%86%B6%E9%87%91%E5%AD%A6" title="冶金学 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="冶金学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%98%D7%90%D7%9C%D7%95%D7%A8%D7%92%D7%99%D7%A2" title="מעטאלורגיע – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מעטאלורגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%86%B6%E9%87%91%E5%AD%A6" title="冶金学 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="冶金学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/I%C3%A1-kim" title="Iá-kim – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Iá-kim" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%86%B6%E9%87%91%E5%AD%B8" title="冶金學 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="冶金學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11467#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:M%C3%A9tallurgie" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/M%C3%A9tallurgie" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/M%C3%A9tallurgie" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&oldid=220286176" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=M%C3%A9tallurgie&id=220286176&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FM%25C3%25A9tallurgie"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FM%25C3%25A9tallurgie"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=M%C3%A9tallurgie"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=M%C3%A9tallurgie&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Metallurgy" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiversity mw-list-item"><a href="https://fr.wikiversity.org/wiki/M%C3%A9tallurgie_g%C3%A9n%C3%A9rale" hreflang="fr"><span>Wikiversité</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11467" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:VysokePece1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/VysokePece1.jpg/220px-VysokePece1.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/VysokePece1.jpg/330px-VysokePece1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/VysokePece1.jpg/440px-VysokePece1.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Métallurgiste travaillant près des <a href="/wiki/Haut_fourneau" title="Haut fourneau">hauts fourneaux</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg/220px-Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg/330px-Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg/440px-Gillett_%26_Johnston_foundry.jpg 2x" data-file-width="501" data-file-height="386" /></a><figcaption>Ouvriers de la métallurgie dans les années 1920.</figcaption></figure> <p>La <b>métallurgie</b> est la <a href="/wiki/Science_des_mat%C3%A9riaux" title="Science des matériaux">science des matériaux</a> qui étudie les <a href="/wiki/M%C3%A9tal" title="Métal">métaux</a>, leurs élaborations, leurs propriétés, leurs traitements. </p><p>Par extension, on désigne ainsi l'<a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industrie</a> qui repose sur la maîtrise de cette <a href="/wiki/Science" title="Science">science</a> : de la fabrication des métaux et de leurs <a href="/wiki/Alliage" title="Alliage">alliages</a>, jusqu'à celle des biens qui en découlent. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Définitions"><span id="D.C3.A9finitions"></span>Définitions</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Définitions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Définitions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le mot <i>métallurgie</i> est formé à partir du mot grec <span class="lang-grc" lang="grc">μεταλλουργός</span> / <span class="lang-grc-latn" lang="grc-latn"><i>metallourgós</i></span>, « mineur, ouvrier dont le travail <span class="lang-grc" lang="grc">ἔργον</span> / <span class="lang-grc-latn" lang="grc-latn"><i>érgon</i></span> s'exerce dans une mine <span class="lang-grc" lang="grc">μέταλλον</span> / <span class="lang-grc-latn" lang="grc-latn"><i>métallon</i></span> ». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Une_discipline_qui_se_développe_avec_l'industrie"><span id="Une_discipline_qui_se_d.C3.A9veloppe_avec_l.27industrie"></span>Une discipline qui se développe avec l'industrie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Une discipline qui se développe avec l'industrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Une discipline qui se développe avec l'industrie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La définition de la métallurgie a largement évolué au cours du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle. À partir des <a href="/wiki/Forgeron" title="Forgeron">forgerons</a> et leur accumulation de connaissances <a href="/wiki/Empirisme" title="Empirisme">empiriques</a>, la métallurgie est devenue au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle une science et dans le contexte de la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle" title="Révolution industrielle">révolution industrielle</a> (et dans l'inconscient collectif), devenue synonyme d'<a href="/wiki/Acier" title="Acier">acier</a>, de <a href="/wiki/Haut_fourneau" title="Haut fourneau">hauts fourneaux</a>, de <a href="/wiki/Laminoir" title="Laminoir">laminoirs</a>, de <a href="/wiki/Tr%C3%A9filage" title="Tréfilage">tréfileries</a>, pour devenir ensuite une activité <a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industrielle</a> intense<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui se préoccupe aussi de solutions de pointe, d'<a href="/wiki/Alliage" title="Alliage">alliages spéciaux</a> pour l'<a href="/wiki/A%C3%A9ronautique" title="Aéronautique">aéronautique</a>, l'<a href="/wiki/%C3%89lectronique_(technique)" title="Électronique (technique)">électronique</a>, le <a href="/wiki/B%C3%A2timent_(construction)" title="Bâtiment (construction)">bâtiment</a>, l'<a href="/wiki/Automobile" title="Automobile">automobile</a>, le <a href="/wiki/Industrie_nucl%C3%A9aire" title="Industrie nucléaire">nucléaire</a> et d'innombrables autres usages. </p><p>Ainsi, la métallurgie, en 1840, se définit comme <span class="citation">« la science qui apprend à connaître la manière de traiter les <a href="/wiki/Minerai" title="Minerai">minerais</a> qui sont fournis par l'exploitation des <a href="/wiki/Mine_(gisement)" title="Mine (gisement)">mines</a>. L'exploitation et la métallurgie font partie des <i><a href="/wiki/M%C3%A9canique_(science)" title="Mécanique (science)">sciences mécaniques</a></i>, et peuvent être réunies sous le nom de <i>science des Mines</i>, qui se subdivise ensuite en <i>exploitation des mines</i> et en <i>métallurgie</i>. Le <a href="/wiki/Mineur_(m%C3%A9tier)" title="Mineur (métier)">mineur</a> extrait les minéraux par des procédés mécaniques ; le métallurgiste les traite par une suite de procédés <a href="/wiki/Proc%C3%A9d%C3%A9_chimique" title="Procédé chimique">chimiques</a> et <a href="/wiki/M%C3%A9canique_(technique)" title="Mécanique (technique)">mécaniques</a>. Retirer par des procédés chimiques, exécutés en grand, de la manière la plus économique et avec le moins de perte possible, les parties utiles que renferment les minéraux fournis par le mineur, tel est le problème de la métallurgie rationnelle […] L'affaire principale du métallurgiste est toujours la connaissance de l'art de traiter les minerais; mais s'il veut s'élever au-dessus de la simple routine, il ne doit pas rester étranger à plusieurs autres sciences accessoires, surtout quand il veut se former à devenir administrateur ou directeur d'usines. Les <a href="/wiki/Math%C3%A9matiques" title="Mathématiques">mathématiques</a>, la <a href="/wiki/Physique" title="Physique">physique</a>, la <a href="/wiki/Chimie" title="Chimie">chimie</a>, la <a href="/wiki/Min%C3%A9ralogie" title="Minéralogie">minéralogie</a>, l'<a href="/wiki/Industrie_mini%C3%A8re" title="Industrie minière">exploitation des mines</a>, l'<a href="/wiki/Architecture" title="Architecture">architecture</a>, l'<a href="/wiki/Am%C3%A9nagement_forestier" title="Aménagement forestier">aménagement des forêts</a>, le <a href="/wiki/Dessin" title="Dessin">dessin</a>, la <a href="/wiki/Jurisprudence" title="Jurisprudence">jurisprudence</a> et les <a href="/wiki/Finance" title="Finance">finances</a>, sont des sciences à étudier, les unes dans toute leur étendue, les autres dans quelques-unes de leurs parties seulement »</span><sup id="cite_ref-Lampadius_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lampadius-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Acception_moderne">Acception moderne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Acception moderne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Acception moderne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Début <a href="/wiki/XXIe_si%C3%A8cle" title="XXIe siècle"><abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a>, dans une définition qui le distingue d'un pur <a href="/wiki/Physicien" title="Physicien">physicien</a> ou d'un pur <a href="/wiki/Chimiste" title="Chimiste">chimiste</a> et qui corresponde à la réalité des <a href="/wiki/Laboratoire_de_recherche" title="Laboratoire de recherche">laboratoires</a> publics et industriels, <span class="citation">« le métallurgiste, formé à la physique, à la chimie et à la <a href="/wiki/M%C3%A9canique_(technique)" title="Mécanique (technique)">mécanique</a>, au minimum sait lire et utiliser un <a href="/wiki/Diagramme_de_phase" title="Diagramme de phase">diagramme de phases</a> (sans croire que celui-ci dit tout sur l'<a href="/wiki/Alliage" title="Alliage">alliage</a>), connaît l'existence et propriétés des <a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">défauts cristallins</a> responsable de la <a href="/wiki/Plasticit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Plasticité">plasticité</a> et du <a href="/wiki/Diffusion_de_la_mati%C3%A8re" title="Diffusion de la matière">transport de matière</a>, ainsi que les fondements théoriques et pratiques de la rupture et de la <a href="/wiki/Corrosion" title="Corrosion">corrosion</a> : qui utilise ces compétences sur la face expérimentale ou sur la face théorique de la métallurgie,ou mieux, sur les deux; et qui possède une culture suffisamment large pour, connaissant la composition d'un alliage métallique, avoir déjà l'intuition des principales de ses propriétés »</span><sup id="cite_ref-Pineau_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pineau-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En raison de son passé plusieurs fois millénaire et de l'ampleur de ses applications, la métallurgie est parfois considérée comme une activité plus proche des <span class="page_h"><a href="/wiki/Arts_et_m%C3%A9tiers" title="Arts et métiers">arts et métiers</a></span> que d'une activité scientifique rigoureuse. Empruntant à la physique, à la mécanique, à la chimie, et aux mathématiques, elle a contribué à créer la <i><a href="/wiki/Science_des_mat%C3%A9riaux" title="Science des matériaux">science des matériaux</a></i> et elle continue à la nourrir d'exemples, de concepts, et de méthodes expérimentales et théoriques. Le succès de la métallurgie tient en cinq mots : <span class="citation">« l'abondance des métaux dans la croute terrestre, leur grande <a href="/wiki/Mall%C3%A9abilit%C3%A9" title="Malléabilité">malléabilité</a>, la capacité qu'ils offrent de modifier leurs <a href="/wiki/Liste_de_propri%C3%A9t%C3%A9s_de_mat%C3%A9riaux#Propriété_mécanique" class="mw-redirect" title="Liste de propriétés de matériaux">propriétés mécaniques</a> par des <a href="/wiki/Traitement_thermom%C3%A9canique" title="Traitement thermomécanique">traitements thermomécaniques</a>, l'extraordinaire maîtrise des technologies associées ; enfin la conduction — <a href="/wiki/Conductivit%C3%A9_%C3%A9lectrique" title="Conductivité électrique">électrique</a> et <a href="/wiki/Conduction_thermique" title="Conduction thermique">thermique</a> — caractéristique des métaux et alliages et le <a href="/wiki/Magn%C3%A9tisme" title="Magnétisme">magnétisme</a> de certains d'entre eux »</span><sup id="cite_ref-Pineau_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Pineau-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Actuellement, le terme de « métallurgie » peut donc désigner : </p> <ul><li>l'industrie d'élaboration et de transformation des métaux<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> : <ul><li>métallurgie primaire, ou extractive : transformation des <a href="/wiki/Mat%C3%A9riaux_Naturels" class="mw-redirect" title="Matériaux Naturels">matériaux naturels</a> (<a href="/wiki/Minerai" title="Minerai">minerai</a>) en <a href="/wiki/M%C3%A9tal" title="Métal">métal</a>,</li> <li>métallurgie secondaire : élaboration de matériaux utilisables par l'industrie, comprenant la réalisation d'alliages, les traitements thermomécaniques (<a href="/wiki/Laminage" title="Laminage">laminage</a>, <a href="/wiki/Trempe_(m%C3%A9tallurgie)" title="Trempe (métallurgie)">trempe</a>, <a href="/wiki/Revenu_(m%C3%A9tallurgie)" title="Revenu (métallurgie)">revenu</a>), la mise en forme en semi-produits (<a href="/wiki/T%C3%B4le" title="Tôle">tôles</a>, profilés) et les réalisations et réparations de biens qui en découlent. En langue française, le terme métallurgie extractive englobe les métallurgies primaires et secondaires. Pour les anglo-saxons, la métallurgie extractive ne concerne que la métallurgie primaire<sup id="cite_ref-BlazyJdidIntro_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-BlazyJdidIntro-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ;</li></ul></li> <li>la science étudiant les métaux (leurs propriétés, leur transformation) : métallurgie physique, métallurgie mécanique.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Histoire">Histoire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : Histoire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : Histoire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'histoire de la métallurgie est liée à la mise au point des traitements techniques nécessaires pour transformer les métaux en matériau utilisable : le chauffage à une température suffisante et le forgeage. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Préhistoire_et_Antiquité"><span id="Pr.C3.A9histoire_et_Antiquit.C3.A9"></span>Préhistoire et Antiquité</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : Préhistoire et Antiquité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : Préhistoire et Antiquité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe : <a href="/wiki/Arch%C3%A9om%C3%A9tallurgie" title="Archéométallurgie">Archéométallurgie</a>.</div></div> <p>Dans toute la suite de l'<a href="/wiki/Antiquit%C3%A9" title="Antiquité">Antiquité</a> seuls quelques métaux furent utilisés et pour certains, seulement travaillés. N'étaient connus que <a href="/wiki/Sept_m%C3%A9taux" title="Sept métaux">sept métaux</a> : l'<a href="/wiki/Or" title="Or">or</a> (utilisé depuis -6000), le <a href="/wiki/Cuivre" title="Cuivre">cuivre</a> (-4200), l'<a href="/wiki/Argent" title="Argent">argent</a> (-4000), le <a href="/wiki/Plomb" title="Plomb">plomb</a> (-3500), l'<a href="/wiki/%C3%89tain" title="Étain">étain</a> (-1750), le <a href="/wiki/Fer" title="Fer">fer</a> (-1500) et le <a href="/wiki/Mercure_(chimie)" title="Mercure (chimie)">mercure</a> (-750). </p><p>La datation des différents âges des métaux dépend de la diffusion des métaux dans les différentes zones géographiques partagés entre : </p> <ul><li><a href="/wiki/%C3%82ge_du_cuivre" title="Âge du cuivre">âge du cuivre</a>,</li> <li><a href="/wiki/%C3%82ge_du_bronze" title="Âge du bronze">âge du bronze</a>,</li> <li><a href="/wiki/%C3%82ge_du_fer" title="Âge du fer">âge du fer</a>.</li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 304px"> <div class="thumb" style="width: 302px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Diffusion_cuivre.png" class="mw-file-description" title="Aire de diffusion de l'utilisation du cuivre natif au Chalcolithique"><img alt="Aire de diffusion de l'utilisation du cuivre natif au Chalcolithique" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Diffusion_cuivre.png/453px-Diffusion_cuivre.png" decoding="async" width="302" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Diffusion_cuivre.png/679px-Diffusion_cuivre.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Diffusion_cuivre.png/905px-Diffusion_cuivre.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1180" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Aire de diffusion de l'utilisation du cuivre natif au Chalcolithique</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 304px"> <div class="thumb" style="width: 302px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png" class="mw-file-description" title="Aire de diffusion de la métallurgie à l'âge de bronze."><img alt="Aire de diffusion de la métallurgie à l'âge de bronze." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png/453px-Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png" decoding="async" width="302" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png/679px-Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png/905px-Diffusion_m%C3%A9tallurgie.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1180" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Aire de diffusion de la métallurgie à l'âge de bronze.</center></div> </li> </ul><p>Comme l'indique <a href="/wiki/Bertrand_Gille_(historien)" title="Bertrand Gille (historien)">Bertrand Gille</a> dans l'<i>Histoire des Techniques</i>, si l'utilisation des métaux natifs est relativement simple à expliquer, il en est autrement pour la réduction des <a href="/wiki/Minerai" title="Minerai">minerais</a> car elle suppose la mise en œuvre de plusieurs savoirs : </p><ul><li>savoir qu'on peut tirer un métal d'un minerai,</li> <li>savoir traiter le minerai en mettant en place différentes méthodes : <ul><li><a href="/wiki/Concassage" title="Concassage">concassage</a>,</li> <li><a href="/wiki/Grillage_(m%C3%A9tallurgie)" title="Grillage (métallurgie)">grillage</a> préalable du minerai, et parfois l'additionner de fondant,</li> <li>inventer le <a href="/wiki/Charbon_de_bois" title="Charbon de bois">charbon de bois</a>,</li></ul></li> <li>savoir que la température est le vecteur essentiel pour extraire le métal du minerai, donc maîtriser la construction des fours.</li></ul> <p>L'ensemble de ces techniques nécessaires rend l'histoire des techniques à ses origines impossible. L'hypothèse qu'émet Bertrand Gille est le hasard d'une découverte dans un four de <a href="/wiki/Potier_(m%C3%A9tier)" title="Potier (métier)">potier</a> construit avec des pierres comprenant des minerais riches en métaux et de la <a href="/wiki/Chaux_(mati%C3%A8re)" title="Chaux (matière)">chaux</a> ou du <a href="/wiki/Pl%C3%A2tre" title="Plâtre">plâtre</a> intervenant comme réducteurs permettant d'obtenir une température suffisante. </p><p>La mise en place de la métallurgie suppose une <a href="/wiki/Organisation_sociale" title="Organisation sociale">organisation sociale</a> particulière. Si la <a href="/wiki/C%C3%A9ramique" title="Céramique">céramique</a> ne suppose qu'une activité familiale, la métallurgie suppose la mise en place d'une <a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industrie</a> avec de nombreuses personnes, des spécialistes et un marché ouvert. On peut aussi constater que, dans les premiers temps, les pays producteurs de minerais ne sont pas les pays consommateurs de métaux. On s'empare alors du métal par échange ou par la guerre. </p><p>L'usage du feu comme agent de transformation pour obtenir un métal des minerais fait que la métallurgie apparaît peu après la céramique. Dans la Méditerranée orientale on connaît le charbon de bois et le four permettant d'obtenir une température élevée. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Âge_du_cuivre_(chalcolithique)"><span id=".C3.82ge_du_cuivre_.28chalcolithique.29"></span>Âge du cuivre (<a href="/wiki/Chalcolithique" class="mw-redirect" title="Chalcolithique">chalcolithique</a>)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Âge du cuivre (chalcolithique)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Âge du cuivre (chalcolithique)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/%C3%82ge_du_cuivre" title="Âge du cuivre">Âge du cuivre</a>.</div></div> <p>Le métal a été dans un premier temps travaillé comme de la <a href="/wiki/Roche" title="Roche">pierre</a>. Les premiers métaux reconnus par l’homme comme différents de la pierre, le <a href="/wiki/Cuivre" title="Cuivre">cuivre</a> et l’<a href="/wiki/Or" title="Or">or</a>, ont été trouvés dans la nature à l’état de métal et non de <a href="/wiki/Minerai" title="Minerai">minerai</a>. Parmi ces métaux <a href="/wiki/%C3%89l%C3%A9ment_natif" title="Élément natif">natifs</a>, le plus anciennement utilisé et travaillé (en Anatolie notamment à <a href="/wiki/%C3%87atal_H%C3%B6y%C3%BCk" title="Çatal Höyük">Çatal Höyük</a>, au <abbr class="abbr" title="7ᵉ millénaire">VII<sup>e</sup></abbr> millénaire <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>) est le <a href="/wiki/Cuivre_natif" title="Cuivre natif">cuivre natif</a>. </p><p>À noter que le nom du cuivre dérive de terme grec adjectif <i>kyprios</i>, c'est-à-dire, relatif ou en rapport à l'île de <a href="/wiki/Chypre_(pays)" title="Chypre (pays)">Chypre</a>, célèbre dans l'<a href="/wiki/Antiquit%C3%A9_gr%C3%A9co-romaine" class="mw-redirect" title="Antiquité gréco-romaine">Antiquité gréco-romaine</a> pour ses gisements de cuivre. L'adjectif pouvait s'appliquer à tous types de productions de cuivre martelée ou de <a href="/wiki/Bronze" title="Bronze">bronze</a>, originaires de Chypre. Pour certains étymologistes, le mot « cuivre » signifierait d'abord un alliage, un « bronze de <a href="/wiki/Chypre_(%C3%AEle)" title="Chypre (île)">Chypre</a> », île des mines de cuivre dans l'<a href="/wiki/Antiquit%C3%A9" title="Antiquité">Antiquité</a>, avant de s'appliquer à la matière métallique pure. Néanmoins les Romains, qui avaient hérité de la <a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie_%C3%A9trusque" title="Métallurgie étrusque">connaissance étrusque de la métallurgie</a>, et qui connaissaient les ressources anciennes en cuivre natif de l'île ont ainsi qualifié le pur métal rouge du nom de l'île, dédié à la déesse <a href="/wiki/V%C3%A9nus_(mythologie)" title="Vénus (mythologie)">Vénus</a>/<a href="/wiki/Aphrodite" title="Aphrodite">Aphrodite</a>. </p><p>Les hommes commencèrent donc probablement par travailler le cuivre natif (c'est-à-dire, présent naturellement sous forme métallique) par martelage, et on peut supposer qu'ils s'aperçurent qu'il était plus facile de le travailler lorsqu'il était chauffé (phénomène de <a href="/wiki/Recuit" title="Recuit">recuit</a> : élimination des <a href="/wiki/Dislocation" class="mw-redirect" title="Dislocation">dislocations</a> par la <a href="/wiki/Restauration_(m%C3%A9tallurgie)" title="Restauration (métallurgie)">restauration</a> et éventuellement <a href="/wiki/Recristallisation_(m%C3%A9tallurgie)" title="Recristallisation (métallurgie)">recristallisation</a>). Puis, en chauffant de plus en plus, ils s'aperçurent qu'il fondait et que l'on pouvait donc le mouler. Ceci constitua l'<a href="/wiki/%C3%82ge_du_cuivre" title="Âge du cuivre">Âge du cuivre</a>, vers <a href="/wiki/IVe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IVe millénaire av. J.-C.">-4000</a>. </p><p>Une riche collection d’objets en or datant du <abbr class="abbr" title="5ᵉ millénaire">V<sup>e</sup></abbr> millénaire <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>a été découverte à <a href="/wiki/Varna_(Bulgarie)" title="Varna (Bulgarie)">Varna</a> (Bulgarie) et, par ailleurs, quelques rares objets du <abbr class="abbr" title="5ᵉ millénaire">V<sup>e</sup></abbr> millénaire <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr> également, en <a href="/wiki/Fer_m%C3%A9t%C3%A9orique" title="Fer météorique">fer natif probablement météoritique</a>, ont été mis au jour en Iran. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Âge_du_bronze"><span id=".C3.82ge_du_bronze"></span>Âge du bronze</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Âge du bronze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Âge du bronze"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/%C3%82ge_du_bronze" title="Âge du bronze">Âge du bronze</a>.</div></div> <p>Le premier alliage fut le <a href="/wiki/Bronze" title="Bronze">bronze</a> (alliage de cuivre et d'<a href="/wiki/%C3%89tain" title="Étain">étain</a>). L'<a href="/wiki/%C3%82ge_du_bronze" title="Âge du bronze">âge du bronze</a> s'étend d'environ <a href="/wiki/XXVIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXVIe siècle av. J.-C.">-2500</a> à <a href="/wiki/XIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XIe siècle av. J.-C.">-1000</a>. Le cuivre natif étant rare, les hommes travaillèrent alors des minerais de plus en plus pauvres en cuivre natif, et ils s'aperçurent probablement que les faire chauffer, permettait non seulement d'extraire des minerais le cuivre par fusion, mais aussi de « transformer » le minerai en métal (<a href="/wiki/R%C3%A9action_d%27oxydor%C3%A9duction" title="Réaction d'oxydoréduction">réduction</a>) ; c'est sans doute ainsi que sont nés les <a href="/wiki/Bas_fourneau" title="Bas fourneau">bas fourneaux</a>, vers <a href="/wiki/XIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XIe siècle av. J.-C.">-1200</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Âge_du_fer"><span id=".C3.82ge_du_fer"></span>Âge du fer</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Âge du fer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Âge du fer"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/%C3%82ge_du_fer" title="Âge du fer">Âge du fer</a>.</div></div> <p>Vers -1000 commença l'<a href="/wiki/%C3%82ge_du_fer" title="Âge du fer">âge du fer</a> mais c'est à partir du <a href="/wiki/La_T%C3%A8ne" title="La Tène">second Âge du fer</a> qu'une industrie sidérurgique se développe véritablement en Europe<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le fer fondant à beaucoup plus haute température que le cuivre (<span title="2 795 °F ou 1 808,2 K">1 535 </span><abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr> contre <span title="1 983,2 °F ou 1 357,2 K">1 084 </span><abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr>), on superposa couches de charbon de bois et couches de minerai de fer afin d'atteindre sa température de fusion. La réduction du minerai dans les <a href="/wiki/Bas_fourneau" title="Bas fourneau">bas fourneaux</a> était imparfaite et donnait naissance à un bloc d'aspect spongieux (le massive ou la loupe) que l'on martelait pour le débarrasser de ses impuretés. Pendant longtemps, les <a href="/wiki/Arch%C3%A9ologues" class="mw-redirect" title="Archéologues">archéologues</a> ont estimé que les premiers à utiliser le fer furent les <a href="/wiki/Hittites" title="Hittites">Hittites</a>. Puis on a estimé que la métallurgie du fer était née en <a href="/wiki/Syrie" title="Syrie">Syrie du nord</a>, sur les piémonts du <a href="/wiki/Monts_Taurus" title="Monts Taurus">Taurus</a> dans une région susceptible de fournir du minerai et des forêts (pour le charbon nécessaire à la production du fer)<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Des travaux récents mais encore discutés font remonter la toute première métallurgie du fer entre la fin du <abbr class="abbr" title="Troisième">III<sup>e</sup></abbr> et du <a href="/wiki/Ier_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="Ier millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="1ᵉʳ millénaire">I<sup>er</sup></abbr> millénaire <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> en Afrique<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Amérindiens"><span id="Am.C3.A9rindiens"></span>Amérindiens</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Amérindiens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Amérindiens"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/Am%C3%A9rique" title="Amérique">Amérique</a>, avant l'arrivée des <a href="/wiki/Europe" title="Europe">Européens</a>, les Amérindiens <a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie_dans_l%27Am%C3%A9rique_pr%C3%A9colombienne" title="Métallurgie dans l'Amérique précolombienne">ont développé</a> une métallurgie de divers métaux (<a href="/wiki/Or" title="Or">or</a>, cuivre, <a href="/wiki/Argent" title="Argent">argent</a>, <a href="/wiki/%C3%89tain" title="Étain">étain</a>, et <a href="/wiki/Platine" title="Platine">platine</a>, inconnu des Européens), mais n'ont jamais travaillé le fer<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> à de rares exceptions près (les <a href="/wiki/Inuits" title="Inuits">Inuits</a> ont ainsi, travaillé le <a href="/wiki/Fer_m%C3%A9t%C3%A9orique" title="Fer météorique">fer météorique</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Moyen_Âge"><span id="Moyen_.C3.82ge"></span>Moyen Âge</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Moyen Âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Moyen Âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Rotschmidt-1568.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Rotschmidt-1568.png/220px-Rotschmidt-1568.png" decoding="async" width="220" height="287" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Rotschmidt-1568.png/330px-Rotschmidt-1568.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Rotschmidt-1568.png/440px-Rotschmidt-1568.png 2x" data-file-width="471" data-file-height="615" /></a><figcaption>Travail du métal en 1564, Allemagne.</figcaption></figure> <p>De la découverte des premiers métaux (l'or et le cuivre), jusqu'à la fin du <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, seulement douze <a href="/wiki/M%C3%A9tal" title="Métal">métaux</a> et <a href="/wiki/M%C3%A9tallo%C3%AFde" title="Métalloïde">métalloïdes</a> furent découverts. Quatre d'entre-eux, l'<a href="/wiki/Arsenic" title="Arsenic">arsenic</a> (<abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle), l'<a href="/wiki/Antimoine" title="Antimoine">antimoine</a> (1560), le <a href="/wiki/Zinc" title="Zinc">zinc</a>, et le <a href="/wiki/Bismuth" title="Bismuth">bismuth</a> (1595), furent découverts aux <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'utilisation de <a href="/wiki/Moulins_%C3%A0_eau" class="mw-redirect" title="Moulins à eau">moulins à eau</a> pour assurer le soufflage permit d'atteindre de plus hautes températures. C'est ainsi que vers 1450, on réalisa la première coulée de <a href="/wiki/Fonte_(m%C3%A9tallurgie)" title="Fonte (métallurgie)">fonte</a> avec un <a href="/wiki/Haut-fourneau" class="mw-redirect" title="Haut-fourneau">haut-fourneau</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Temps_modernes">Temps modernes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Temps modernes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Temps modernes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Histoire_de_la_production_de_l%27acier" title="Histoire de la production de l'acier">Histoire de la production de l'acier</a>.</div></div> <p>Le prochain métal découvert sera le <a href="/wiki/Cobalt" title="Cobalt">cobalt</a> en 1735 puis le <a href="/wiki/Bismuth" title="Bismuth">bismuth</a> en 1750. </p><p> La <a href="/wiki/Sid%C3%A9rurgie" title="Sidérurgie">sidérurgie</a> connaît son plus fort développement à la fin du <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, ce qui permit la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle" title="Révolution industrielle">révolution industrielle</a>. La production en masse d'<a href="/wiki/Acier" title="Acier">acier</a> permit la réalisation de <a href="/wiki/Machine_%C3%A0_vapeur" title="Machine à vapeur">machines à vapeur</a> et donc, le pompage des eaux dans les <a href="/wiki/Mine_(gisement)" title="Mine (gisement)">mines</a>.</p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Faust_image_19thcentury.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Faust_image_19thcentury.jpg/220px-Faust_image_19thcentury.jpg" decoding="async" width="220" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Faust_image_19thcentury.jpg/330px-Faust_image_19thcentury.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Faust_image_19thcentury.jpg/440px-Faust_image_19thcentury.jpg 2x" data-file-width="581" data-file-height="749" /></a><figcaption>Le symbolisme sexuel et gynécologique de la production de métal se retrouve dans le monde entier, comme ici avec l'<a href="/wiki/Homoncule_(alchimie)" title="Homoncule (alchimie)">homoncule</a> de <a href="/wiki/Faust" title="Faust">Faust</a> (gravure du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle)<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Époque_contemporaine"><span id=".C3.89poque_contemporaine"></span>Époque contemporaine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Époque contemporaine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Époque contemporaine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span class="need_ref" title="Ce passage devrait préciser au minimum la décennie ou l'année." style="cursor:help;">Actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Quand" title="Aide:Quand">[Quand ?]</a></sup>, on dénombre environ <span class="nowrap">86 métaux</span> et <span class="nowrap">7 <a href="/wiki/M%C3%A9tallo%C3%AFde" title="Métalloïde">métalloïdes</a></span><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>De nombreuses recherches se font davantage sur les traitements appliqués aux métaux que sur la préparation de ceux-ci, notamment sans passer par des hauts-fourneaux. Par exemple, d'un point de vue <a href="/wiki/G%C3%A9nie_biom%C3%A9dical" title="Génie biomédical">biomédical</a>, le <a href="/wiki/Titane" title="Titane">titane</a> est employé en <a href="/wiki/Bioth%C3%A9rapie" title="Biothérapie">biothérapie</a>. Des traitements chimiques ou physiques comme le sablage permettent de le rendre <a href="/wiki/Histocompatibilit%C3%A9" title="Histocompatibilité">histocompatible</a> et font de lui le métal de référence pour les prothèses osseuses. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Organisation_de_l'industrie"><span id="Organisation_de_l.27industrie"></span>Organisation de l'industrie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : Organisation de l'industrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : Organisation de l'industrie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg/220px-G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg" decoding="async" width="220" height="493" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg/330px-G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg/440px-G%C3%A9r%C3%B4me_-_L%27industrie_m%C3%A9tallurgique.jpg 2x" data-file-width="1328" data-file-height="2976" /></a><figcaption>Sculpture « L'industrie métallurgique »de <a href="/wiki/Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me" title="Jean-Léon Gérôme">Jean-Léon Gérôme</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Activités"><span id="Activit.C3.A9s"></span>Activités</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=14" title="Modifier la section : Activités" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=14" title="Modifier le code source de la section : Activités"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La métallurgie recouvre un éventail d'activités industrielles : </p> <ul><li>l'extraction du <a href="/wiki/Minerai" title="Minerai">minerai</a> et sa première transformation (<a href="/wiki/Min%C3%A9ralurgie" title="Minéralurgie">minéralurgie</a>) ;</li> <li>le <a href="/wiki/Recyclage" title="Recyclage">recyclage</a> des métaux ;</li> <li>la <a href="/wiki/Fonderie" title="Fonderie">fonderie</a> (<a href="/wiki/Haut_fourneau" title="Haut fourneau">hauts-fourneaux</a> et affinage) ;</li> <li>la fabrication de produits bruts (<a href="/wiki/T%C3%B4le" title="Tôle">tôles</a>, <a href="/wiki/Poutrelle_(construction_m%C3%A9tallique)" title="Poutrelle (construction métallique)">poutrelles</a>, <abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) par les <a href="/wiki/Laminoir" title="Laminoir">laminoirs</a> ;</li> <li>la transformation des produits bruts en produits semi-finis ;</li> <li>la fabrication de matériel (biens d'équipements notamment) et de produits finis (moyens de transports, outillages, <abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) pour le <a href="/wiki/Secteur_primaire" title="Secteur primaire">secteur primaire</a>, <a href="/wiki/Secteur_secondaire" title="Secteur secondaire">secondaire</a>, <a href="/wiki/Secteur_tertiaire" title="Secteur tertiaire">tertiaire</a> ou les usages domestiques.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trois_spécialités"><span id="Trois_sp.C3.A9cialit.C3.A9s"></span>Trois spécialités</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=15" title="Modifier la section : Trois spécialités" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=15" title="Modifier le code source de la section : Trois spécialités"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG/220px-Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG/330px-Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG/440px-Bois-du-Luc_-_Fondeurs_d%27art.JPG 2x" data-file-width="1890" data-file-height="1418" /></a><figcaption>Fondeurs d'art.</figcaption></figure> <p><span class="need_ref" title="Ce passage nécessite une référence (demandé le février 2024)." style="cursor:help;">L'industrie de la métallurgie s'est organisée en trois spécialités principales</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[réf. nécessaire]</a></sup> : </p> <ul><li>la <a href="/wiki/Production_d%27acier" title="Production d'acier">production d'acier</a> et des alliages ferreux (<a href="/wiki/Sid%C3%A9rurgie" title="Sidérurgie">sidérurgie</a>) ;</li> <li>la <a href="/wiki/Production_des_m%C3%A9taux_non_ferreux" title="Production des métaux non ferreux">production des métaux non ferreux</a> et non précieux, comme l'aluminium ;</li> <li>la production des <a href="/wiki/M%C3%A9taux_pr%C3%A9cieux" class="mw-redirect" title="Métaux précieux">métaux précieux</a>, comme l'or.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Avenir">Avenir</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=16" title="Modifier la section : Avenir" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=16" title="Modifier le code source de la section : Avenir"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De nombreux centres de décision (<a href="/wiki/Recherche_fondamentale" title="Recherche fondamentale">recherche</a> et fabrication) de la métallurgie sont devenus internationaux au fil du temps. L'éloignement géographique et intellectuel entre les centres de décision, de fabrication et de recherche qui en résulte, fait que bien souvent la compétence de la métallurgie se perd en <a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a>, tant en recherche qu'en activité industrielle : un effort universitaire qui s'émiette, un enseignement qui s'affaisse, des jeunes <a href="/wiki/Chercheur" title="Chercheur">chercheurs</a> et <a href="/wiki/Ing%C3%A9nieur" title="Ingénieur">ingénieurs</a> qui font défaut<sup id="cite_ref-Pineau_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-Pineau-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Techniques">Techniques</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=17" title="Modifier la section : Techniques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=17" title="Modifier le code source de la section : Techniques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonderie_à_la_cire_perdue"><span id="Fonderie_.C3.A0_la_cire_perdue"></span>Fonderie à la cire perdue</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=18" title="Modifier la section : Fonderie à la cire perdue" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=18" title="Modifier le code source de la section : Fonderie à la cire perdue"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historiquement il y en a trois procédés qui aujourd'hui ne correspondent qu'à une seule méthode de mise en œuvre. Il s'agit d'une technique aussi bien pour la <a href="/wiki/Fonderie_d%27art" title="Fonderie d'art">fonderie d'art</a> que pour les industries comme l'aéronautique. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Fonte_pleine_à_la_cire_perdue"><span id="Fonte_pleine_.C3.A0_la_cire_perdue"></span>Fonte pleine à la cire perdue</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=19" title="Modifier la section : Fonte pleine à la cire perdue" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=19" title="Modifier le code source de la section : Fonte pleine à la cire perdue"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La fonte pleine à la <a href="/wiki/Cire_perdue" title="Cire perdue">cire perdue</a> est une technique issue du <a href="/wiki/Proche-Orient" title="Proche-Orient">Proche-Orient</a> antique. </p><p>Tout d'abord, on réalise en cire la forme exacte de ce qu'on veut obtenir par la suite. On réalise cette forme sans noyau interne, tout en prévoyant des conduits d'évents. Sur cette forme, on applique un lait d'<a href="/wiki/Argile" title="Argile">argile</a>, pour en prendre très précisément l'empreinte. Les couches successives d'argile sont de plus en plus chargées en dégraissant végétal afin de résister à de fortes températures. Une fois l'argile sèche, on pratique ensuite, un décirage en faisant chauffer doucement l'ensemble pour évacuer toute la cire. Si cette opération n'est pas bien pratiquée, les résidus de cire pouvant entrer en contact avec le métal en fusion risquent de faire exploser le moule. Une fois le moule refroidi et vide, on verse le métal en fusion par l'attaque du moule. Il suffira ensuite de casser le moule en terre cuite pour récupérer la forme. Cette pièce devra être retravaillée (enlèvement des évents, <a href="/wiki/Polissage" title="Polissage">polissage</a>, reprise à froid, <abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) pour obtenir la forme finale. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="La_fonte_en_creux_à_la_cire_perdue"><span id="La_fonte_en_creux_.C3.A0_la_cire_perdue"></span>La fonte en creux à la cire perdue</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=20" title="Modifier la section : La fonte en creux à la cire perdue" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=20" title="Modifier le code source de la section : La fonte en creux à la cire perdue"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La fonte en creux à la cire perdue est une technique issue du Proche-Orient antique. </p><p>La technique est la même que la fonte pleine à la cire perdue, mais la forme en cire est, cette fois-ci, formée autour d'un noyau. De plus, lors de la formation de la chape d'argile, il faut prévoir des clous distanciateurs pour maintenir le noyau lorsque la cire est évacuée. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Fonte_moule_négatif"><span id="Fonte_moule_n.C3.A9gatif"></span>Fonte moule négatif</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=21" title="Modifier la section : Fonte moule négatif" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=21" title="Modifier le code source de la section : Fonte moule négatif"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pour cette technique, on fabrique d'abord un modèle en argile de l’œuvre qu'on veut obtenir en métal. On forme ensuite, un moule par-dessus avant de récupérer le modèle en ouvrant ce moule. On en nappe l'intérieur de cire liquide (par application au pinceau par exemple) ou de cire appliquée aux doigts. On place alors le noyau (maintenu par des clous distanciateurs) dans le moule avant de le refermer. Le moule est chauffé pour évacuer la cire, puis, le métal y est coulé. Une fois l'ensemble refroidi, on récupère l'objet fini avant de le retravailler, si nécessaire. </p><p>On peut découper le modèle original en plusieurs morceaux qui seront ensuite, fondus à part si l’œuvre est trop grande pour être travaillée d'un seul coup. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonderie_sable">Fonderie sable</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=22" title="Modifier la section : Fonderie sable" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=22" title="Modifier le code source de la section : Fonderie sable"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/M%C3%A9tallurgie" title="Spécial:EditPage/Métallurgie">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonderie_sous_pression">Fonderie sous pression</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=23" title="Modifier la section : Fonderie sous pression" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=23" title="Modifier le code source de la section : Fonderie sous pression"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/M%C3%A9tallurgie" title="Spécial:EditPage/Métallurgie">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Emboutissage">Emboutissage</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=24" title="Modifier la section : Emboutissage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=24" title="Modifier le code source de la section : Emboutissage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'<a href="/wiki/Emboutissage" title="Emboutissage">emboutissage</a> met en forme une <a href="/wiki/T%C3%B4le" title="Tôle">tôle</a> par <a href="/wiki/D%C3%A9formation_plastique" title="Déformation plastique">déformation plastique</a> à chaud. </p><p>Cette technique se pratique, dans l'<a href="/wiki/Antiquit%C3%A9" title="Antiquité">Antiquité</a> proche-orientale, à l'aide d'un marteau couvert d'une pièce de cuir. Le lingot de métal plat est travaillé par percussion jusqu'à obtention de la forme désirée. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Granulation">Granulation</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=25" title="Modifier la section : Granulation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=25" title="Modifier le code source de la section : Granulation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Granulation_(orf%C3%A8vrerie)" title="Granulation (orfèvrerie)">granulation</a> est une technique de décoration de l'<a href="/wiki/Orf%C3%A8vrerie_%C3%A9trusque" title="Orfèvrerie étrusque">orfèvrerie étrusque</a>. On coupe d'abord un fil de métal en petits éléments, qu'on dépose sur un support très chaud. Ils vont alors se rétracter et former des petites billes. On fixe ces petites billes par un adhésif (sel cuivre, colle de farine, peau de poisson, <abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) et auto-adhésion. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonte_en_moule_segmenté"><span id="Fonte_en_moule_segment.C3.A9"></span>Fonte en moule segmenté</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=26" title="Modifier la section : Fonte en moule segmenté" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=26" title="Modifier le code source de la section : Fonte en moule segmenté"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Bronzes_chinois" title="Bronzes chinois">bronzes chinois</a>.</div></div> <p>Cette technique est une technique propre aux <a href="/wiki/Bronzier" title="Bronzier">bronziers</a> <a href="/wiki/Chine" title="Chine">chinois</a>. On la retrouve importée au <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a>. </p><p>On réalise l'exacte réplique du vase que l'on veut réaliser en <a href="/wiki/Bronze" title="Bronze">bronze</a>, mais en <a href="/wiki/Argile" title="Argile">argile</a>, forme et détails compris. On laisse sécher ou on cuit le vase d'argile, sur lequel on dépose des bandes d'argile fraîche pour prendre la forme globale et les motifs. Une fois sèches, on enlève ces bandes, obtenant ainsi, des sections indépendantes de vase, qu'on cuit ensuite. On ponce le vase-modèle en argile pour obtenir un noyau de forme plus petite et vierge de décor lisse. Sur ce noyau, on place les sections d'argile cuites avec un système d’espacement, de canaux de coulée et de canaux d'évents. Une fois le bronze coulé et refroidi, on casse les parties en argile avec un maillet. On reprend les détails à froid et on ajoute des éléments coulés séparément si nécessaire. </p><p>Avec cette technique, on peut choisir d'incruster des éléments métalliques en plaçant des feuilles de métal, de cuivre rouge par exemple, dans les rainures des segments de moule. Au contact du bronze en fusion, le métal va fondre et s'unir à lui. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Impacts_négatifs"><span id="Impacts_n.C3.A9gatifs"></span>Impacts négatifs</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=27" title="Modifier la section : Impacts négatifs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=27" title="Modifier le code source de la section : Impacts négatifs"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Santé_des_travailleurs"><span id="Sant.C3.A9_des_travailleurs"></span>Santé des travailleurs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=28" title="Modifier la section : Santé des travailleurs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=28" title="Modifier le code source de la section : Santé des travailleurs"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les métiers de la fabrication de produits métalliques présentent plus de risques que la moyenne, tant en matière d'<a href="/wiki/Accident_du_travail" title="Accident du travail">accidents du travail</a> que pour certaines <a href="/wiki/Maladie_professionnelle" title="Maladie professionnelle">maladies professionnelles</a>. En effet, en 2019, dans ce secteur en France, il est enregistré <span class="nowrap">45,4 accidents</span> du travail avec arrêt pour 1 000 salariés<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> pour une moyenne de 33,5<sup id="cite_ref-:0_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette même année, le secteur de la métallurgie est à l'origine de 32 % des cas de cancers professionnels, alors qu'il représente 9 % des salariés<sup id="cite_ref-:0_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Des maladies professionnelles spécifiques y sont connues depuis l'Antiquité gréco-romaine au moins, dont par exemple le <a href="/wiki/Saturnisme" title="Saturnisme">saturnisme</a> induit par la métallurgie du <a href="/wiki/Plomb" title="Plomb">plomb</a> et de l'<a href="/wiki/Argent" title="Argent">argent</a>, et l'<a href="/wiki/Hydrargisme" class="mw-redirect" title="Hydrargisme">hydrargisme</a> induit par la production et le travail du <a href="/wiki/Mercure_(chimie)" title="Mercure (chimie)">mercure</a>. </p><p>En France, l'<a href="/wiki/Agence_nationale_de_s%C3%A9curit%C3%A9_sanitaire_de_l%27alimentation,_de_l%27environnement_et_du_travail" title="Agence nationale de sécurité sanitaire de l'alimentation, de l'environnement et du travail">Agence nationale de sécurité sanitaire de l'alimentation, de l'environnement et du travail</a> (ANSES) a confirmé en <a href="/wiki/2018" title="2018">2018</a> que les métiers spécialisés de la métallurgie (mais derrière ceux du bâtiment et de la construction spécialisée) sont parmi les plus touchés par les <a href="/wiki/Cancer" title="Cancer">cancers</a> dits « professionnels » (plus de 11 000 cas de <a href="/wiki/Cancer_des_bronches" class="mw-redirect" title="Cancer des bronches">cancer des bronches</a>, cancer des <a href="/wiki/Voies_urinaires" class="mw-redirect" title="Voies urinaires">voies urinaires</a>, <a href="/wiki/Cancer_du_sein" title="Cancer du sein">du sein</a>, <a href="/wiki/Cancer_du_rein" title="Cancer du rein">du rein</a>, <a href="/wiki/Cancer_du_larynx" title="Cancer du larynx">du larynx</a>, <a href="/w/index.php?title=Cancer_du_sinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cancer du sinus (page inexistante)">du sinus</a>, <a href="/wiki/Cancer_du_c%C3%B4lon" class="mw-redirect" title="Cancer du côlon">du côlon</a>, <a href="/wiki/Cancer_du_rectum" title="Cancer du rectum">du rectum</a>, <a href="/wiki/Cancer_de_la_peau" title="Cancer de la peau">de la peau</a> (hors <a href="/wiki/M%C3%A9lanome" title="Mélanome">mélanome</a>), <a href="/wiki/Cancer_du_cerveau" class="mw-redirect" title="Cancer du cerveau">du système nerveux central</a>, <a href="/wiki/H%C3%A9mopathie" title="Hémopathie">hémopathies</a> lymphoïdes matures, <a href="/wiki/Leuc%C3%A9mie" title="Leucémie">leucémies</a> myéloïdes diagnostiqués de 2001 à 2016). C'est ce que montre à nouveau une étude conduite dans le cadre du <a href="/wiki/Plan_Cancer" title="Plan Cancer">Plan Cancer</a> (<a href="/wiki/2014" title="2014">2014</a>-<a href="/wiki/2019" title="2019">2019</a>) par le réseau national de vigilance et de prévention des pathologies professionnelles (Rnv3p), étude présentée au <abbr class="abbr" title="Trente-cinquième">35<sup>e</sup></abbr> congrès de médecine et santé (<time class="nowrap" datetime="2018-06-05" data-sort-value="2018-06-05">5 juin 2018</time>, à Marseille)<sup id="cite_ref-BatiActu2018_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-BatiActu2018-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En France pour ces cancers déclarés au début du <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, l'<a href="/wiki/Amiante" title="Amiante">amiante</a> est incriminé dans 42 % des cas, loin devant les <a href="/wiki/Hydrocarbure_aromatique_polycyclique" title="Hydrocarbure aromatique polycyclique">hydrocarbures aromatiques polycycliques</a> (HAP, incriminés dans 6,5 % des cas)<sup id="cite_ref-BatiActu2018_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-BatiActu2018-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/P%C3%A9nibilit%C3%A9_au_travail_en_France" title="Pénibilité au travail en France">Pénibilité au travail en France</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Environnement_et_climat">Environnement et climat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=29" title="Modifier la section : Environnement et climat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=29" title="Modifier le code source de la section : Environnement et climat"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Impact_environnemental_de_la_m%C3%A9tallurgie" title="Impact environnemental de la métallurgie">Impact environnemental de la métallurgie</a>.</div></div> <p>L'industrie métallurgique est avec les <a href="/wiki/Cimenterie" class="mw-redirect" title="Cimenterie">cimenteries</a> l'activité industrielle la plus consommatrice d'énergie<sup id="cite_ref-R1_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-R1-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et pour cette raison aussi très émettrice de certains <a href="/wiki/Gaz_%C3%A0_effet_de_serre" title="Gaz à effet de serre">gaz à effet de serre</a>. Depuis l'antiquité, c'est aussi une source importante de pollution de l'eau, de l'air et des sols par les métaux et métalloïdes, y compris sous forme de <a href="/wiki/Nanoparticule" title="Nanoparticule">nanoparticules</a>, qui une fois dans l'air peuvent avoir un rôle préoccupant de <a href="/wiki/Catalyseur" class="mw-redirect" title="Catalyseur">catalyseur</a> susceptible de perturber la <a href="/wiki/Chimie_de_l%27atmosph%C3%A8re" class="mw-redirect" title="Chimie de l'atmosphère">chimie de l'atmosphère</a><sup id="cite_ref-R1_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-R1-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=30" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=30" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">Activité industrielle intense qui en France, par exemple, représentait encore 1 800 000 emplois directs ou indirects, dont 21 % de cadres, dans 45 000 entreprises environ. Dans <i>Statistiques industrielles</i>, <a href="/w/index.php?title=SESSI&action=edit&redlink=1" class="new" title="SESSI (page inexistante)">SESSI</a>, ministère de l'Économie. Cité dans André Pineau et Yves Quéré, <i>La Métallurgie : Science et ingénierie</i>, EDP Sciences, 2011, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.be/books?id=dQs8hXaUXb8C">lire en ligne</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Lampadius-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lampadius_2-0">↑</a> </span><span class="reference-text">G. A. Lampadius et G. A. Arrault, <i>Manuel de métallurgie générale</i>, vol. 1, Carilian-Goeury, 1840, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.be/books?id=FW8UAAAAQAAJ">lire en ligne</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Pineau-3"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Pineau_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pineau_3-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Pineau_3-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text">André Pineau et Yves Quéré, <i>La Métallurgie : Science et ingénierie</i>, EDP Sciences, 2011, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.be/books?id=dQs8hXaUXb8C">lire en ligne</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2013">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.risquesprofessionnels.ameli.fr/fileadmin/user_upload/document_PDF_a_telecharger/etudes_statistiques/Nomenclatures%20sinistralit%C3%A9%202012%20CTN%20risq%20regroup%20(n-2013-160).pdf"><cite style="font-style:normal;">Nomenclatures des CTN, des codes risque et de leurs regroupements</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[PDF]</abbr>, sur <span class="italique">risquesprofessionnels.ameli.fr</span>, <time class="nowrap" datetime="2013-11" data-sort-value="2013-11">novembre 2013</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-03-31" data-sort-value="2022-03-31">31 mars 2022</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-BlazyJdidIntro-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-BlazyJdidIntro_5-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BlazyJdid1997"><span class="ouvrage" id="Pierre_BlazyEl-Aid_Jdid1997">Pierre <span class="nom_auteur">Blazy</span> et El-Aid <span class="nom_auteur">Jdid</span>, <cite style="font-style:normal">« Introduction à la métallurgie extractive »</cite>, dans <cite class="italique">Techniques de l'ingénieur</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_techniques_de_l%27ing%C3%A9nieur" title="Éditions techniques de l'ingénieur">Éditions techniques de l'ingénieur</a>, <time class="nowrap" datetime="1997-12-10" data-sort-value="1997-12-10">10 décembre 1997</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.techniques-ingenieur.fr/base-documentaire/materiaux-th11/metallurgie-extractive-et-recyclage-des-metaux-de-transition-42369210/introduction-a-la-metallurgie-extractive-m2230/">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Techniques+de+l%27ing%C3%A9nieur&rft.atitle=Introduction+%C3%A0+la+m%C3%A9tallurgie+extractive&rft.pub=%C3%89ditions+techniques+de+l%27ing%C3%A9nieur&rft.aulast=Blazy&rft.aufirst=Pierre&rft.au=Jdid%2C+El-Aid&rft.date=1997-12-10&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Barthomeuf">Denise <span class="nom_auteur">Barthomeuf</span>, « <cite style="font-style:normal">La place de l’Anatolie dans les débuts de la métallurgie du cuivre et du bronze (du <abbr class="abbr" title="Septième">VII<sup>e</sup></abbr> au <abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr> millénaire <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>)</cite> », <i>Studia Aegeo-Anatolica. Mélanges préparés sous la direction d'Olivier Pelon. Lyon : Maison de l'Orient et de la Méditerranée</i>, Jean Pouilloux (Travaux de la Maison de l'Orient), <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 1,‎ <time>2004</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">149-186</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/doc/mom_1955-4982_2004_mel_39_1_2330">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=La+place+de+l%E2%80%99Anatolie+dans+les+d%C3%A9buts+de+la+m%C3%A9tallurgie+du+cuivre+et+du+bronze+%28du+VIIe+au+IIIe%26nbsp%3Bmill%C3%A9naire%26nbsp%3Bav.+J.-C.%29&rft.jtitle=Studia+Aegeo-Anatolica.+M%C3%A9langes+pr%C3%A9par%C3%A9s+sous+la+direction+d%27Olivier+Pelon.+Lyon+%3A+Maison+de+l%27Orient+et+de+la+M%C3%A9diterran%C3%A9e&rft.aulast=Barthomeuf&rft.aufirst=Denise&rft.date=2004&rft.volume=1&rft.pages=149-186&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text">Pleiner R., <i>Les débuts du fer en Europe</i>, dans <i>Dialogues d'histoire ancienne</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 8, 1982. <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">167-192</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/doc/dha_0755-7256_1982_num_8_1_1584">lire en ligne</a>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="MargeronPfirsch2005"><span class="ouvrage" id="J.-C._MargeronL._Pfirsch2005">J.-C. Margeron et L. Pfirsch, <cite class="italique">Le Proche-Orient et l'Égypte antique</cite>, Hachette Supérieur, <time>2005</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Proche-Orient+et+l%27%C3%89gypte+antique&rft.pub=Hachette+Sup%C3%A9rieur&rft.aulast=Margeron&rft.aufirst=J.-C.&rft.au=L.+Pfirsch&rft.date=2005&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="ParisPersonQuéchonSaliège1992"><span class="ouvrage" id="François_ParisAlain_PersonGérard_QuéchonJean-François_Saliège1992">François Paris, Alain Person, Gérard Quéchon et Jean-François Saliège, « <cite style="font-style:normal">Les débuts de la métallurgie au Niger septentrional</cite> », <i>Journal des africanistes</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 62, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 2 « Mémoire de sable »,‎ <time>1992</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 57 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/doc/jafr_0399-0346_1992_num_62_2_2352">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Les+d%C3%A9buts+de+la+m%C3%A9tallurgie+au+Niger+septentrional&rft.jtitle=Journal+des+africanistes&rft.issue=2&rft.aulast=Paris&rft.aufirst=Fran%C3%A7ois&rft.au=Alain+Person&rft.au=G%C3%A9rard+Qu%C3%A9chon&rft.au=Jean-Fran%C3%A7ois+Sali%C3%A8ge&rft.date=1992&rft.volume=62&rft.pages=57&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Fjafr_0399-0346_1992_num_62_2_2352&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Pringle2009"><span class="ouvrage" id="Heather_Pringle2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Heather Pringle, « <cite style="font-style:normal" lang="en">Seeking Africa's First Iron Men</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">Science</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 323, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 5911,‎ <time class="nowrap" datetime="2009-01-09" data-sort-value="2009-01-09">9 janvier 2009</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">200-202</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a> <span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126/science.323.5911.200">10.1126/science.323.5911.200</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wps.prenhall.com/wps/media/objects/12330/12626747/myanthropologylibrary/PDF/A_SCI_38_Pring_537.pdf">lire en ligne</a> <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[PDF]</abbr>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Seeking+Africa%27s+First+Iron+Men&rft.jtitle=Science&rft.issue=5911&rft.aulast=Pringle&rft.aufirst=Heather&rft.date=2009-01-09&rft.volume=323&rft.pages=200-202&rft_id=http%3A%2F%2Fwps.prenhall.com%2Fwps%2Fmedia%2Fobjects%2F12330%2F12626747%2Fmyanthropologylibrary%2FPDF%2FA_SCI_38_Pring_537.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="HumphrisRehren2013"><span class="ouvrage" id="Jane_HumphrisThilo_Rehren2013"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Jane Humphris (éd.) et Thilo Rehren (éd.), <cite class="italique" lang="en">The world of iron</cite>, Archetype publications, <time>2013</time>, 482 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-904982-97-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-904982-97-5"><span class="nowrap">978-1-904982-97-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.flipsnack.com/9ECE8CF569B/the-world-of-iron.html">présentation en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 4<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+world+of+iron&rft.pub=Archetype+publications&rft.aulast=Humphris&rft.aufirst=Jane&rft.au=Thilo+Rehren&rft.date=2013&rft.pages=4&rft.tpages=482&rft.isbn=978-1-904982-97-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Rivet1946"><span class="ouvrage" id="Paul_Rivet1946"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Paul <span class="nom_auteur">Rivet</span>, <cite class="italique" lang="en">La métallurgie en Amérique précolombienne</cite>, Institut d'ethnologie, <time>1946</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/880772087">880772087</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+m%C3%A9tallurgie+en+Am%C3%A9rique+pr%C3%A9colombienne&rft.pub=Institut+d%27ethnologie&rft.aulast=Rivet&rft.aufirst=Paul&rft.date=1946&rft_id=info%3Aoclcnum%2F880772087&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Cramb"><span class="ouvrage" id="Alan_W._Cramb"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Alan W. Cramb, « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cdagro.com/history/metals.html"><cite style="font-style:normal;" lang="en">A Short History of Metals</cite></a> », Carnegie Mellon University <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2017-11-11" data-sort-value="2017-11-11">11 novembre 2017</time>)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text">Les rituels magico-obstétriques des métallurgistes, rapportés par <a href="/wiki/Mircea_Eliade" title="Mircea Eliade">Eliade</a>, rappellent que pendant des siècles, les gens ont considéré que minerais « croissent » dans le ventre de la Terre, comme des embryons humains dans l'utérus. D'après <span class="ouvrage" id="Eliade1977"><span class="ouvrage" id="Mircea_Eliade1977"><a href="/wiki/Mircea_Eliade" title="Mircea Eliade">Mircea Eliade</a>, <cite class="italique">Forgerons et alchimistes</cite>, <a href="/wiki/Groupe_Flammarion" title="Groupe Flammarion">Flammarion</a>, <time>1977</time>, 188 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Forgerons+et+alchimistes&rft.pub=Flammarion&rft.aulast=Eliade&rft.aufirst=Mircea&rft.date=1977&rft.tpages=188&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text">Voir <a href="/wiki/M%C3%A9tal#Éléments_chimiques_métalliques" title="Métal">Métal#Éléments chimiques métalliques</a>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2020">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.risquesprofessionnels.ameli.fr/fileadmin/user_upload/document_PDF_a_telecharger/etudes_statistiques/AT_2019/2019_at-indicateurs-selon-code-naf.pdf"><cite style="font-style:normal;">Risque accident du travail : Statistiques sur la sinistralité de l'année 2019 suivant la nomenclature d'activités française (NAF)</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[PDF]</abbr>, sur <span class="italique">risquesprofessionnels.ameli.fr</span>, <time class="nowrap" datetime="2020-09" data-sort-value="2020-09">septembre 2020</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-04-02" data-sort-value="2022-04-02">2 avril 2022</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:0-17"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_17-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:0_17-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2019"><cite class="italique">Éléments statistiques et financiers</cite>, <time>2019</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.risquesprofessionnels.ameli.fr/fileadmin/user_upload/document_PDF_a_telecharger/brochures/Rapport%20annuel%20AMRP%202019.pdf">lire en ligne</a> <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[PDF]</abbr>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C3%89l%C3%A9ments+statistiques+et+financiers&rft.date=2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.risquesprofessionnels.ameli.fr%2Ffileadmin%2Fuser_upload%2Fdocument_PDF_a_telecharger%2Fbrochures%2FRapport%2520annuel%2520AMRP%25202019.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AM%C3%A9tallurgie"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-BatiActu2018-18"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-BatiActu2018_18-0">a</a> et <a href="#cite_ref-BatiActu2018_18-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><i>BatiActu</i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.batiactu.com/edito/cancer-professionnel-metiers-specialises-batiment-sont-53201.php">Selon une étude de l'Agence nationale de sécurité sanitaire, présentée ce 6 juin 2018, les métiers du bâtiment sont les plus touchés par les cancers d'origine professionnelle</a>, AFP, 7 juin 2018.</span> </li> <li id="cite_note-R1-19"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-R1_19-0">a</a> et <a href="#cite_ref-R1_19-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Marris, H., Flament, P., Deboudt, K., Delbarre, H., Augustin, P. et Fourmentin, M., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jiqa.fr/doc/2010/Article/MARRIS.pdf"><i>Évolution physico-chimique des nanoparticules émises par l’industrie métallurgique</i></a> <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF)">[PDF]</abbr>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text">Oberg T., Bergblack B. et Filipsson M., <i>Catalytic effects by metal oxides on the formation and degradation of chlorinated aromatic compounds in fly ash</i>, <i>Chemosphere</i>, 2008, n° 71, p. 1135-1143.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=31" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=31" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Metallurgy?uselang=fr">Métallurgie</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/m%C3%A9tallurgie" class="extiw" title="wikt:métallurgie">métallurgie</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li><li class="wikiversity"><a href="https://fr.wikiversity.org/wiki/M%C3%A9tallurgie_g%C3%A9n%C3%A9rale" class="extiw" title="v:Métallurgie générale">Métallurgie</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikiversity</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=32" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=32" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="column-count:3;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Alliage" title="Alliage">Alliage</a></li> <li><a href="/wiki/Corrosion" title="Corrosion">Corrosion</a></li> <li><a href="/wiki/Cristallite" title="Cristallite">Cristallite</a></li> <li><a href="/wiki/Cristallographie" title="Cristallographie">Cristallographie</a></li> <li><a href="/wiki/Ductilit%C3%A9" title="Ductilité">Ductilité</a></li> <li><a href="/wiki/Hydrom%C3%A9tallurgie" title="Hydrométallurgie">Hydrométallurgie</a></li> <li><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/lingot" class="extiw" title="wikt:lingot">Lingot</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9canique_des_milieux_continus" title="Mécanique des milieux continus">Mécanique des milieux continus</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9tallurgie_des_poudres" title="Métallurgie des poudres">Métallurgie des poudres</a></li> <li><a href="/wiki/Min%C3%A9ralurgie" title="Minéralurgie">Minéralurgie</a></li> <li><a href="/wiki/Ouvrier" title="Ouvrier">Ouvrier</a></li> <li><a href="/wiki/Sid%C3%A9rurgie" title="Sidérurgie">Sidérurgie</a></li> <li><a href="/wiki/Soudage" title="Soudage">Soudage</a></li> <li><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/t%C3%B4le" class="extiw" title="wikt:tôle">Tôle</a></li> <li><a href="/wiki/Union_des_industries_et_m%C3%A9tiers_de_la_m%C3%A9tallurgie" title="Union des industries et métiers de la métallurgie">UIMM</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9faut_de_moulage" title="Défaut de moulage">Défaut de moulage</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&veaction=edit&section=33" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&action=edit&section=33" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint boite-grise boite-a-droite" style="text-align:left;"> <div style="float:left;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/45px-Circle-icons-frames.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/68px-Circle-icons-frames.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/90px-Circle-icons-frames.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span></div> <div style="margin-left:60px;">Une <a href="/wiki/Aide:Cat%C3%A9gorie" title="Aide:Catégorie">catégorie</a> est consacrée à ce sujet : <i><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:M%C3%A9tallurgie" title="Catégorie:Métallurgie">Métallurgie</a></i>.</div> <div style="clear:left;"></div> </div> <ul><li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l'information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11467?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11932350b">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11932350b">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85084158">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4074756-6">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00565912">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007529329705171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph115267">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F/?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000060186">Lettonie</a></span></li> </ul></div></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à la santé<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11467?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D008669"><span class="lang-en" lang="en">Medical Subject Headings</span></a></li> </ul></span></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11467?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/metallurgy"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//metallurgi/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thecanadianencyclopedia.ca/fr/article/metallurgy"><i>L'Encyclopédie canadienne</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/metallurgi"><i>Store norske leksikon</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/metallurgia"><i>Treccani</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/metallurgie/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.france-metallurgie.com/">France-Métallurgie</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://memoirepatrimoinesmn.wordpress.com/">Association Mémoire et Patrimoine SMN</a>, <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_m%C3%A9tallurgique_de_Normandie" title="Société métallurgique de Normandie">Société métallurgique de Normandie</a></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Industries" title="Modèle:Palette Industries"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Industries&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">Industries majeures</a></div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Industrie_lourde" title="Industrie lourde">Lourde</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_l%C3%A9g%C3%A8re" title="Industrie légère">Légère</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="text-align:center;" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Construction_a%C3%A9ronautique" title="Construction aéronautique">Aéronautique</a></li> <li><a href="/wiki/Agro-industrie" title="Agro-industrie">Agriculture</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_agroalimentaire" title="Industrie agroalimentaire">Agroalimentaire</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_de_l%27alcool" title="Industrie de l'alcool">Alcool</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_de_l%27armement" title="Industrie de l'armement">Armement</a></li> <li><a href="/wiki/Construction_automobile" title="Construction automobile">Automobile</a></li> <li><a href="/wiki/Biotechnologie" title="Biotechnologie">Biotechnologie</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_bois" title="Industrie du bois">Bois</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_des_cartes_de_paiement" title="Industrie des cartes de paiement">Carte de paiement</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_chimique" title="Industrie chimique">Chimique</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89conomie_du_cin%C3%A9ma" title="Économie du cinéma">Cinéma</a></li> <li><a href="/wiki/Construction" title="Construction">Construction</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_culturelle" title="Industrie culturelle">Culturelle</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_de_l%27armement" title="Industrie de l'armement">Défense</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89lectronique_grand_public" title="Électronique grand public">Électronique</a> <ul><li><a href="/wiki/Semi-conducteur" title="Semi-conducteur">Semi-conducteur</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Secteur_financier" title="Secteur financier">Finance</a></li> <li><a href="/wiki/Bien_immobilier" title="Bien immobilier">Immobilier</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Industrie_de_l%27information&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industrie de l'information (page inexistante)">Information</a></li> <li><a href="/wiki/Secteur_d%27activit%C3%A9_du_logiciel" title="Secteur d'activité du logiciel">Logicielle</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_vid%C3%A9oludique" title="Industrie vidéoludique">Jeu vidéo</a></li> <li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Industrie_m%C3%A9canique" title="Catégorie:Industrie mécanique">Mécanique</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Métallurgie</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_mini%C3%A8re" title="Industrie minière">Minière</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_musicale" title="Industrie musicale">Musique</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_papeti%C3%A8re" title="Industrie papetière">Papetière</a></li> <li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Industrie_de_la_p%C3%AAche" title="Catégorie:Industrie de la pêche">Pêche</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_p%C3%A9troli%C3%A8re" title="Industrie pétrolière">Pétrolière</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_pharmaceutique" title="Industrie pharmaceutique">Pharmaceutique</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_plastique" title="Industrie du plastique">Plastique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Industrie_de_la_sant%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industrie de la santé (page inexistante)">Santé</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Industrie_de_la_s%C3%A9curit%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industrie de la sécurité (page inexistante)">Sécurité</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_spectacle" title="Industrie du spectacle">Spectacle</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_sexe" title="Industrie du sexe">Sexe</a></li> <li><a href="/wiki/Sid%C3%A9rurgie" title="Sidérurgie">Sidérurgie</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_spatiale" title="Industrie spatiale">Spatiale</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_sport" title="Industrie du sport">Sport</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_du_tabac" title="Industrie du tabac">Tabac</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_textile" title="Industrie textile">Textile</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A9l%C3%A9communications" title="Télécommunications">Télécommunications</a></li> <li><a href="/wiki/Tourisme" title="Tourisme">Tourisme</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style="background:#86C3F4;"><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Canalisation" title="Modèle:Palette Canalisation"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Canalisation&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Pipeline" title="Pipeline">Transport par canalisation</a></div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="background:#CBE6FC" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Canalisation" title="Canalisation">Canalisation</a></li> <li><a href="/wiki/Tuyau" title="Tuyau">Tuyau</a></li> <li><a href="/wiki/Station_de_compression" title="Station de compression">Station de compression</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background:#CBE6FC"><a href="/wiki/Pipeline" title="Pipeline">Pipeline</a><br />(...-duc et autres)</th> <td class="navbox-list" style="background:#F1F9FF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Aqueduc" title="Aqueduc">Aqueduc</a></li> <li><a href="/wiki/Saumoduc" title="Saumoduc">Saumoduc</a></li> <li><a href="/wiki/Ol%C3%A9oduc" title="Oléoduc">Oléoduc</a></li> <li><a href="/wiki/Gazoduc" title="Gazoduc">Gazoduc</a></li> <li><a href="/wiki/Hydrog%C3%A9noduc" title="Hydrogénoduc">Hydrogénoduc</a></li> <li><a href="/wiki/Oxyduc" title="Oxyduc">Oxyduc</a></li> <li><a href="/wiki/Bi%C3%A9roduc" title="Biéroduc">Biéroduc</a></li> <li><a href="/wiki/Lactoduc" title="Lactoduc">Lactoduc</a></li> <li><a href="/wiki/Min%C3%A9roduc" title="Minéroduc">Minéroduc</a></li> <li><a href="/wiki/Tube_pneumatique" title="Tube pneumatique">Tube pneumatique</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background:#CBE6FC">Entretien</th> <td class="navbox-list" style="background:#F1F9FF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Piston_racleur" title="Piston racleur">Piston racleur</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background:#CBE6FC">Domaine d'expertise</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background:#F1F9FF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Plomberie" title="Plomberie">Plomberie</a></li> <li><a href="/wiki/Fontainerie" class="mw-redirect" title="Fontainerie">Fontainerie</a></li> <li><a href="/wiki/Hydraulique" title="Hydraulique">Hydraulique</a></li> <li><a href="/wiki/Hydraulique_urbaine" title="Hydraulique urbaine">Hydraulique urbaine</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89coulement_en_charge" title="Écoulement en charge">Écoulement en charge</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Métallurgie</a></li> <li><a href="/wiki/Protection_cathodique" title="Protection cathodique">Protection cathodique</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:M%C3%A9tallurgie" title="Portail de la métallurgie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Circle-icons-metallurgy-logo.svg/24px-Circle-icons-metallurgy-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Circle-icons-metallurgy-logo.svg/36px-Circle-icons-metallurgy-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Circle-icons-metallurgy-logo.svg/48px-Circle-icons-metallurgy-logo.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:M%C3%A9tallurgie" title="Portail:Métallurgie">Portail de la métallurgie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Industrie" title="Portail de la production industrielle"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Industry_Creative_Tail.svg/24px-Industry_Creative_Tail.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Industry_Creative_Tail.svg/36px-Industry_Creative_Tail.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Industry_Creative_Tail.svg/48px-Industry_Creative_Tail.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Industrie" title="Portail:Industrie">Portail de la production industrielle</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail du travail et des métiers"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/29px-M%C3%A9tier.png" decoding="async" width="29" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/44px-M%C3%A9tier.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/58px-M%C3%A9tier.png 2x" data-file-width="90" data-file-height="74" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail:Travail et métiers">Portail du travail et des métiers</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Mat%C3%A9riaux" title="Portail des sciences des matériaux"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/24px-Circle-icons-material-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/36px-Circle-icons-material-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/48px-Circle-icons-material-logo.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Mat%C3%A9riaux" title="Portail:Matériaux">Portail des sciences des matériaux</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐l84m2 Cached time: 20250216142024 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.410 seconds Real time usage: 0.578 seconds Preprocessor visited node count: 4882/1000000 Post‐expand include size: 106272/2097152 bytes Template argument size: 19046/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 26306/5000000 bytes Lua time usage: 0.139/10.000 seconds Lua memory usage: 5893747/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 472.307 1 -total 17.06% 80.586 1 Modèle:Références 16.03% 75.727 1 Modèle:Bases 9.90% 46.775 1 Modèle:Autres_projets 7.32% 34.590 3 Modèle:Grec_ancien 6.95% 32.821 1 Modèle:Portail 6.86% 32.393 6 Modèle:Langue 5.49% 25.945 9 Modèle:Méta_bandeau_de_section 4.35% 20.545 1 Modèle:Autorité 4.34% 20.496 3 Modèle:Lien_web --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:7949:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250216142024 and revision id 220286176. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Métallurgie&oldid=220286176">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Métallurgie&oldid=220286176</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:M%C3%A9tallurgie" title="Catégorie:Métallurgie">Métallurgie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_une_section_vide_ou_incompl%C3%A8te" title="Catégorie:Article avec une section vide ou incomplète">Article avec une section vide ou incomplète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P486" title="Catégorie:Page utilisant P486">Page utilisant P486</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_sant%C3%A9" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la santé">Page pointant vers des bases relatives à la santé</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5395" title="Catégorie:Page utilisant P5395">Page utilisant P5395</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3365" title="Catégorie:Page utilisant P3365">Page utilisant P3365</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:M%C3%A9tallurgie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Métallurgie/Articles liés">Portail:Métallurgie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Technologies/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Technologies/Articles liés">Portail:Technologies/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Industrie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Industrie/Articles liés">Portail:Industrie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89conomie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Économie/Articles liés">Portail:Économie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Travail et métiers/Articles liés">Portail:Travail et métiers/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mat%C3%A9riaux/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Matériaux/Articles liés">Portail:Matériaux/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences/Articles liés">Portail:Sciences/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_allemand" title="Catégorie:Article de qualité en allemand">Article de qualité en allemand</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 14 novembre 2024 à 14:26.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/M%C3%A9tallurgie" title="Spécial:Citer/Métallurgie">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=M%C3%A9tallurgie&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Métallurgie</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>117 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-854dd98cd4-67zpn","wgBackendResponseTime":169,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.410","walltime":"0.578","ppvisitednodes":{"value":4882,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":106272,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":19046,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":26306,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 472.307 1 -total"," 17.06% 80.586 1 Modèle:Références"," 16.03% 75.727 1 Modèle:Bases"," 9.90% 46.775 1 Modèle:Autres_projets"," 7.32% 34.590 3 Modèle:Grec_ancien"," 6.95% 32.821 1 Modèle:Portail"," 6.86% 32.393 6 Modèle:Langue"," 5.49% 25.945 9 Modèle:Méta_bandeau_de_section"," 4.35% 20.545 1 Modèle:Autorité"," 4.34% 20.496 3 Modèle:Lien_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.139","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5893747,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-l84m2","timestamp":"20250216142024","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"M\u00e9tallurgie","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/M%C3%A9tallurgie","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11467","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11467","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-01-20T22:20:36Z","dateModified":"2024-11-14T13:26:12Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f4\/VysokePece1.jpg","headline":"science des mat\u00e9riaux qui \u00e9tudie les m\u00e9taux, art d\u2019extraire les m\u00e9taux de la terre et de les purifier"}</script> </body> </html>