CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html lang="tt" dir="ltr" class="no-js"> <head> <link href="/Content/responsive/RFE/tt-BA/RFE-tt-BA.css?&av=0.0.0.0&cb=355" rel="stylesheet"/> <script src="https://tags.azatliq.org/rferl-pangea/prod/utag.sync.js"></script> <script type='text/javascript' src='https://www.youtube.com/iframe_api' async></script> <link rel="manifest" href="/manifest.json"> <script type="text/javascript"> //a general 'js' detection, must be on top level in <head>, due to CSS performance document.documentElement.className = "js"; var cacheBuster = "355"; var appBaseUrl = "/"; var imgEnhancerBreakpoints = [0, 144, 256, 408, 650, 1023, 1597]; var isLoggingEnabled = false; var isPreviewPage = false; var isLivePreviewPage = false; if (!isPreviewPage) { window.RFE = window.RFE || {}; window.RFE.cacheEnabledByParam = window.location.href.indexOf('nocache=1') === -1; const url = new URL(window.location.href); const params = new URLSearchParams(url.search); // Remove the 'nocache' parameter params.delete('nocache'); // Update the URL without the 'nocache' parameter url.search = params.toString(); window.history.replaceState(null, '', url.toString()); } else { window.addEventListener('load', function() { const links = window.document.links; for (let i = 0; i < links.length; i++) { links[i].href = '#'; links[i].target = '_self'; } }) } var pwaEnabled = true; var swCacheDisabled; </script> <meta charset="utf-8" /> <title>Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел</title> <meta name="description" content="Нәкъ 100 ел элек, узган гасырның 20нче еллары башында большевиклар мәкере белән тудырылган башкорт-татар каршылыгы бүген дә үзен белдереп тора. Быел читтәге татар һәм башкорт активистларының ике төркеме моңа чик кую максатында белдерү игълан иткән иде, тик бу да каршылыклар уятты. " /> <meta name="keywords" content="комментар" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge" /> <meta name="robots" content="max-image-preview:large"><meta property="fb:pages" content="139505469404757" /> <meta name="yandex-verification" content="8b6e6cd55829f8fe" /> <meta name="yandex-verification" content="464393d111286980" /> <link href="https://www.azatliq.org/a/32470450.html" rel="canonical" /> <meta name="apple-mobile-web-app-title" content="Азатлык радиосы" /> <meta name="apple-mobile-web-app-status-bar-style" content="black" /> <meta name="apple-itunes-app" content="app-id=475986784, app-argument=//32470450.ltr" /> <meta content="Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел" property="og:title" /> <meta content="Нәкъ 100 ел элек, узган гасырның 20нче еллары башында большевиклар мәкере белән тудырылган башкорт-татар каршылыгы бүген дә үзен белдереп тора. Быел читтәге татар һәм башкорт активистларының ике төркеме моңа чик кую максатында белдерү игълан иткән иде, тик бу да каршылыклар уятты. " property="og:description" /> <meta content="article" property="og:type" /> <meta content="https://www.azatliq.org/a/32470450.html" property="og:url" /> <meta content="Азатлык Радиосы" property="og:site_name" /> <meta content="https://www.facebook.com/azatliq" property="article:publisher" /> <meta content="https://gdb.rferl.org/d8e0f9dd-52c8-4555-8d0a-3bc73bde6e7e_cx11_cy4_cw89_w1200_r1.jpg" property="og:image" /> <meta content="1200" property="og:image:width" /> <meta content="675" property="og:image:height" /> <meta content="568280086670706" property="fb:app_id" /> <meta content="summary_large_image" name="twitter:card" /> <meta content="@Azatliq" name="twitter:site" /> <meta content="https://gdb.rferl.org/d8e0f9dd-52c8-4555-8d0a-3bc73bde6e7e_cx11_cy4_cw89_w1200_r1.jpg" name="twitter:image" /> <meta content="Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел" name="twitter:title" /> <meta content="Нәкъ 100 ел элек, узган гасырның 20нче еллары башында большевиклар мәкере белән тудырылган башкорт-татар каршылыгы бүген дә үзен белдереп тора. Быел читтәге татар һәм башкорт активистларының ике төркеме моңа чик кую максатында белдерү игълан иткән иде, тик бу да каршылыклар уятты. " name="twitter:description" /> <link rel="amphtml" href="https://www.azatliq.org/amp/32470450.html" /> <script type="application/ld+json">{"articleSection":"комментар","headline":"Уфа татарлары \u0022төбәк теле\u0022 статусына гына риза түгел","inLanguage":"tt-BA","keywords":"комментар","author":{"@type":"Person","name":"RFE/RL"},"datePublished":"2023-07-22 21:00:00Z","dateModified":"2023-07-22 21:29:26Z","publisher":{"logo":{"width":512,"height":220,"@type":"ImageObject","url":"https://www.azatliq.org/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo.png"},"@type":"NewsMediaOrganization","url":"https://www.azatliq.org","sameAs":["https://www.facebook.com/azatliq","https://vk.com/azatliq_radiosi","https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi","https://www.instagram.com/azatliq/","https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ"],"name":"Азатлык Радиосы","alternateName":"Азатлык Радиосы"},"@context":"https://schema.org","@type":"NewsArticle","mainEntityOfPage":"https://www.azatliq.org/a/32470450.html","url":"https://www.azatliq.org/a/32470450.html","description":"Нәкъ 100 ел элек, узган гасырның 20нче еллары башында большевиклар мәкере белән тудырылган башкорт-татар каршылыгы бүген дә үзен белдереп тора. Быел читтәге татар һәм башкорт активистларының ике төркеме моңа чик кую максатында белдерү игълан иткән иде, тик бу да каршылыклар уятты. ","image":{"width":1080,"height":608,"@type":"ImageObject","url":"https://gdb.rferl.org/d8e0f9dd-52c8-4555-8d0a-3bc73bde6e7e_cx11_cy4_cw89_w1080_h608.jpg"},"name":"Уфа татарлары \u0022төбәк теле\u0022 статусына гына риза түгел"}</script> <script src="/Scripts/responsive/infographics.b?v=dVbZ-Cza7s4UoO3BqYSZdbxQZVF4BOLP5EfYDs4kqEo1&av=0.0.0.0&cb=355"></script> <script src="/Scripts/responsive/loader.b?v=Bzk1lJollSaSdMG8faEYmBcRW3nwgjp4PP07hXX7UMk1&av=0.0.0.0&cb=355"></script> <link rel="icon" type="image/svg+xml" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon.svg" /> <link rel="alternate icon" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon.ico" /> <link rel="mask-icon" color="#ea6903" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon_safari.svg" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="152x152" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-152x152.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="144x144" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-144x144.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="114x114" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-114x114.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="72x72" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-72x72.png" /> <link rel="apple-touch-icon-precomposed" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-57x57.png" /> <link rel="icon" sizes="192x192" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-192x192.png" /> <link rel="icon" sizes="128x128" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-128x128.png" /> <meta name="msapplication-TileColor" content="#ffffff" /> <meta name="msapplication-TileImage" content="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-144x144.png" /> <link rel="preload" href="/Content/responsive/fonts/Skolar-Lt_LatnCyrl_v2.4.woff" type="font/woff" as="font" crossorigin="anonymous" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="RFE/RL - Top Stories [RSS]" href="/api/" /> <link rel="sitemap" type="application/rss+xml" href="/sitemap.xml" /> </head> <body class=" nav-no-loaded cc_theme pg-article print-lay-article js-category-to-nav nojs-images "> <noscript><iframe src="https://www.googletagmanager.com/ns.html?id=GTM-WXZBPZ" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript> <script type="text/javascript" data-cookiecategory="analytics"> if (top.location === self.location) { //if not inside of an IFrame var renderGtm = "true"; if (renderGtm === "true") { (function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start':new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0],j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src='//www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f);})(window,document,'script','dataLayer','GTM-WXZBPZ'); } } </script>  <script type="text/javascript" data-cookiecategory="analytics"> var utag_data={entity:"RFE",cms_release:"8.38.0.0.355",language:"Tatar-Bashkir",language_service:"RFERL Tatar-Bashkir",short_language_service:"TB",property_id:"424",platform:"web",platform_short:"W",runs_js:"Yes",page_title:"Уфа татарлары \"төбәк теле\" статусына гына риза түгел",page_type:"article",page_name:"Уфа татарлары \"төбәк теле\" статусына гына риза түгел",content_type:"article",subcontent_type:"article",enviro_type:"prod",url:"https://www.azatliq.org/a/32470450.html",domain:"www.azatliq.org",pub_year:"2023",pub_month:"07",pub_day:"22",pub_hour:"21",pub_weekday:"Saturday",byline:"",categories:"comment",slug:"",section:"комментар",english_section:"comment",article_uid:"32470450"}; if(typeof(TealiumTagFrom)==='function' && typeof(TealiumTagSearchKeyword)==='function') { var utag_from=TealiumTagFrom();var utag_searchKeyword=TealiumTagSearchKeyword(); if(utag_searchKeyword!=null && utag_searchKeyword!=='' && utag_data["search_keyword"]==null) utag_data["search_keyword"]=utag_searchKeyword;if(utag_from!=null && utag_from!=='') utag_data["from"]=TealiumTagFrom();} if(window.top!== window.self&&utag_data.page_type==="snippet"){utag_data.page_type = 'iframe';} try{if(window.top!==window.self&&window.self.location.hostname===window.top.location.hostname){utag_data.platform = 'self-embed';utag_data.platform_short = 'se';}}catch(e){if(window.top!==window.self&&window.self.location.search.includes("platformType=self-embed")){utag_data.platform = 'cross-promo';utag_data.platform_short = 'cp';}} (function(a,b,c,d){ a="https://tags.azatliq.org/rferl-pangea/prod/utag.js"; b=document;c="script";d=b.createElement(c);d.src=a;d.type="text/java"+c;d.async=true; a=b.getElementsByTagName(c)[0];a.parentNode.insertBefore(d,a); })(); </script>   <noscript> <img style="position: absolute; border: none;" src="https://ssc.azatliq.org/b/ss/bbgprod,bbgentityrferl/1/G.4--NS/815459330?pageName=rfe%3atb%3aw%3aarticle%3a%d0%a3%d1%84%d0%b0%20%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%8b%20%22%d1%82%d3%a9%d0%b1%d3%99%d0%ba%20%d1%82%d0%b5%d0%bb%d0%b5%22%20%d1%81%d1%82%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%81%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d0%b3%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d1%80%d0%b8%d0%b7%d0%b0%20%d1%82%d2%af%d0%b3%d0%b5%d0%bb&c6=%d0%a3%d1%84%d0%b0%20%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%8b%20%22%d1%82%d3%a9%d0%b1%d3%99%d0%ba%20%d1%82%d0%b5%d0%bb%d0%b5%22%20%d1%81%d1%82%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%81%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d0%b3%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d1%80%d0%b8%d0%b7%d0%b0%20%d1%82%d2%af%d0%b3%d0%b5%d0%bb&v36=8.38.0.0.355&v6=D=c6&g=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html&c1=D=g&v1=D=g&events=event1,event52&c16=rferl%20tatar-bashkir&v16=D=c16&c5=comment&v5=D=c5&ch=%d0%ba%d0%be%d0%bc%d0%bc%d0%b5%d0%bd%d1%82%d0%b0%d1%80&c15=tatar-bashkir&v15=D=c15&c4=article&v4=D=c4&c14=32470450&v14=D=c14&v20=no&c17=web&v17=D=c17&mcorgid=518abc7455e462b97f000101%40adobeorg&server=www.azatliq.org&pageType=D=c4&ns=bbg&v29=D=server&v25=rfe&v30=424&v105=D=User-Agent " alt="analytics" width="1" height="1" /></noscript>   <section> <div class="sr-only"> <h2>Accessibility links</h2> <ul> <li><a href="#content" data-disable-smooth-scroll="1">төп эчтәлек</a></li> <li><a href="#navigation" data-disable-smooth-scroll="1">төп меню</a></li> <li><a href="#txtHeaderSearch" data-disable-smooth-scroll="1">эзләү</a></li> </ul> </div> </section> <div dir="ltr"> <div id="page"> <aside> <div class="c-lightbox overlay-modal"> <div class="c-lightbox__intro"> <h2 class="c-lightbox__intro-title"></h2> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__intro-next" title="алга"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-forward"></span> <span class="sr-only">алга</span> </button> </div> <div class="c-lightbox__nav"> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--close" title="тәрәзне яп"> <span class="ico ico--rounded ico-close"></span> <span class="sr-only">тәрәзне яп</span> </button> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--prev" title="артка"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-backward"></span> <span class="sr-only">артка</span> </button> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--next" title="алга"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-forward"></span> <span class="sr-only">алга</span> </button> </div> <div class="c-lightbox__content-wrap"> <figure class="c-lightbox__content"> <span class="c-spinner c-spinner--lightbox"> <img src="/Content/responsive/img/player-spinner.png" alt="please wait" title="please wait" /> </span> <div class="c-lightbox__img"> <div class="thumb"> <img src="" alt="" /> </div> </div> <figcaption> <div class="c-lightbox__info c-lightbox__info--foot"> <span class="c-lightbox__counter"></span> <span class="caption c-lightbox__caption"></span> </div> </figcaption> </figure> </div> <div class="hidden"> <div class="content-advisory__box content-advisory__box--lightbox"> <span class="content-advisory__box-text">Бу сурәттә кайбер кулланучылар тетрәндергеч йә рәнҗетерлек дип санарлык эчтәлек бар</span> <button class="btn btn--transparent content-advisory__box-btn m-t-md" value="text" type="button"> <span class="btn__text"> Карар өчен басыгыз </span> </button> </div> </div> </div> <div class="print-dialogue"> <div class="container"> <h3 class="print-dialogue__title section-head">Нәрсәләрне бастырырга:</h3> <div class="print-dialogue__opts"> <ul class="print-dialogue__opt-group"> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxImages" name="checkboxImages" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxImages" class="form__label m-t-md">Сурәтләр</label> </li> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxMultimedia" name="checkboxMultimedia" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxMultimedia" class="form__label m-t-md">Мультимедиа</label> </li> </ul> <ul class="print-dialogue__opt-group"> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxEmbedded" name="checkboxEmbedded" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxEmbedded" class="form__label m-t-md">Кыстырмалар</label> </li> <li class="hidden"> <input class="form__check " id="checkboxComments" name="checkboxComments" type="checkbox" /> <label for="checkboxComments" class="form__label m-t-md">Фикерләр</label> </li> </ul> </div> <div class="print-dialogue__buttons"> <button class="btn btn--secondary close-button" type="button" title="баш тарт"> <span class="btn__text ">баш тарт</span> </button> <button class="btn btn-cust-print m-l-sm" type="button" title="бастыр"> <span class="btn__text ">бастыр</span> </button> </div> </div> </div> <div class="ctc-message pos-fix"> <div class="ctc-message__inner">сылтама хәтергә алынды</div> </div> </aside> <div class="hdr-20 hdr-20--big"> <div class="hdr-20__inner"> <div class="hdr-20__max pos-rel"> <div class="hdr-20__side hdr-20__side--primary d-flex"> <label data-for="main-menu-ctrl" data-switcher-trigger="true" data-switch-target="main-menu-ctrl" class="burger hdr-trigger pos-rel trans-trigger" data-trans-evt="click" data-trans-id="menu"> <span class="ico ico-close hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--close burger__ico burger__ico--close"></span> <span class="ico ico-menu hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--open burger__ico burger__ico--open"></span> </label> <div class="menu-pnl pos-fix trans-target" data-switch-target="main-menu-ctrl" data-trans-id="menu"> <div class="menu-pnl__inner"> <nav class="main-nav menu-pnl__item menu-pnl__item--first"> <ul class="main-nav__list accordeon" data-analytics-tales="false" data-promo-name="link" data-location-name="nav,secnav"> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/570" title="яңалыклар" data-item-name="news" >яңалыклар</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/572" title="башкортстан" data-item-name="bashkortostan" >башкортстан</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/571" title="татарстан" data-item-name="tatarstan" >татарстан</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/805" title="кырым" data-item-name="crimea" >кырым</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/573" title="татар-башкорт дөньясы" data-item-name="region" >татар-башкорт дөньясы</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/22623" title="сугыш" data-item-name="war_in_ukraine" >сугыш</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/p/8512.html" title="Безне томаладылар" data-item-name="blocked" >Безне томаладылар</a> </li> <li class="main-nav__item accordeon__item" data-switch-target="menu-item-644"> <label class="main-nav__item-name main-nav__item-name--label accordeon__control-label" data-switcher-trigger="true" data-for="menu-item-644"> шәлкемнәр <span class="ico ico-chevron-down main-nav__chev"></span> </label> <div class="main-nav__sub-list"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/583" title="әңгәмә" data-item-name="interview" >әңгәмә</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/2191" title="комментар" data-item-name="comment" >комментар</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/888" title="дини тормыш" data-item-name="program_religion" >дини тормыш</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/703" title="пәрәвез" data-item-name="program_internet" >пәрәвез</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/581" title="фән-фәсмәтән" data-item-name="program_science" >фән-фәсмәтән</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/17503" title="киноханә" data-item-name="cinema" >киноханә</a> </div> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/23529" title="Дөнья хәлләре" data-item-name="rferl-world" >Дөнья хәлләре</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/22501" title="татарча подкаст" data-item-name="tatar_podcast2" >татарча подкаст</a> </li> </ul> </nav> <div class="menu-pnl__item"> <a href="https://www.azatliq.org/eyde" class="menu-pnl__item-link" alt="ӘЙДӘ ONLINE">ӘЙДӘ ONLINE</a> <a href="https://www.idelreal.org" class="menu-pnl__item-link" alt="IDEL.РЕАЛИИ">IDEL.РЕАЛИИ</a> </div> <div class="menu-pnl__item menu-pnl__item--social"> <h5 class="menu-pnl__sub-head">Безгә кушылыгыз!</h5> <a href="https://www.facebook.com/azatliq" title="Без Facebook-та" data-analytics-text="follow_on_facebook" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-facebook" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-facebook-alt ico--rounded"></span> </a> <a href="https://vk.com/azatliq_radiosi" title="Без Вконтактеда" data-analytics-text="follow_on_vkontakte" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-vkontakte" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-vkontakte-alt ico--rounded"></span> </a> <a href="https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi" title="Безнең Youtube каналы" data-analytics-text="follow_on_youtube" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-youtube" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-youtube ico--rounded"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/azatliq/" title="Без Instagram-да" data-analytics-text="follow_on_instagram" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-instagram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-instagram ico--rounded"></span> </a> <a href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" title="Без Telegram-да" data-analytics-text="follow_on_telegram" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-telegram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-telegram ico--rounded"></span> </a> </div> <div class="menu-pnl__item"> <a href="/navigation/allsites" class="menu-pnl__item-link"> <span class="ico ico-languages "></span> БАШКА ТЕЛЛӘРДӘ </a> </div> </div> </div> <label data-for="top-search-ctrl" data-switcher-trigger="true" data-switch-target="top-search-ctrl" class="top-srch-trigger hdr-trigger"> <span class="ico ico-close hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--close top-srch-trigger__ico top-srch-trigger__ico--close"></span> <span class="ico ico-search hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--open top-srch-trigger__ico top-srch-trigger__ico--open"></span> </label> <div class="srch-top srch-top--in-header" data-switch-target="top-search-ctrl"> <div class="container"> <form action="/s" class="srch-top__form srch-top__form--in-header" id="form-topSearchHeader" method="get" role="search"><label for="txtHeaderSearch" class="sr-only">эзләү</label> <input type="text" id="txtHeaderSearch" name="k" placeholder="эзләгән табар.." accesskey="s" value="" class="srch-top__input analyticstag-event" onkeydown="if (event.keyCode === 13) { FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('#txtHeaderSearch')[0].value) }" /> <button title="эзләү" type="submit" class="btn btn--top-srch analyticstag-event" onclick="FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('#txtHeaderSearch')[0].value) "> <span class="ico ico-search"></span> </button></form> </div> </div> <a href="/" class="main-logo-link"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-compact.svg" class="main-logo main-logo--comp" alt="site logo"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo.svg" class="main-logo main-logo--big" alt="site logo"> </a> </div> <div class="hdr-20__side hdr-20__side--secondary d-flex"> <a href="/z/22501" title="Татарча подкаст" class="hdr-20__secondary-item" data-item-name="podcast"> <span class="ico ico-podcast hdr-20__secondary-icon"></span> </a> <a href="/z/2710" title="Мультимедиа" class="hdr-20__secondary-item" data-item-name="video"> <span class="ico ico-video hdr-20__secondary-icon"></span> </a> <a href="https://www.idelreal.org" title="Idel.Реалии" class="hdr-20__secondary-item hdr-20__secondary-item--lang" data-item-name="satellite"> Idel.Реалии </a> <a href="/s" class="hdr-20__secondary-item hdr-20__secondary-item--search" data-item-name="search"> <span class="ico ico-search hdr-20__secondary-icon hdr-20__secondary-icon--search"></span> </a> <div class="srch-bottom"> <form action="/s" class="srch-bottom__form d-flex" id="form-bottomSearch" method="get" role="search"><label for="txtSearch" class="sr-only">эзләү</label> <input type="search" id="txtSearch" name="k" placeholder="эзләгән табар.." accesskey="s" value="" class="srch-bottom__input analyticstag-event" onkeydown="if (event.keyCode === 13) { FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('#txtSearch')[0].value) }" /> <button title="эзләү" type="submit" class="btn btn--bottom-srch analyticstag-event" onclick="FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('#txtSearch')[0].value) "> <span class="ico ico-search"></span> </button></form> </div> </div> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-print.gif" class="logo-print" alt="site logo"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-print_color.png" class="logo-print logo-print--color" alt="site logo"> </div> </div> </div> <script> var nav2In = document.querySelector('.hdr-20__inner'); var nav2Sec = document.querySelector('.hdr-20__side--secondary') var secStyle = window.getComputedStyle(nav2Sec); if (nav2In && window.pageYOffset < 150 && secStyle['position'] !== 'fixed' && document.body.className.indexOf('pg-section') > -1) { nav2In.classList.add('hdr-20__inner--big') } </script> <div class="c-hlights c-hlights--breaking c-hlights--no-item" data-hlight-display="mobile,desktop"> <div class="c-hlights__wrap container p-0"> <div class="c-hlights__nav"> <a role="button" href="#" title="артка"> <span class="ico ico-chevron-backward m-0"></span> <span class="sr-only">артка</span> </a> <a role="button" href="#" title="алга"> <span class="ico ico-chevron-forward m-0"></span> <span class="sr-only">алга</span> </a> </div> <span class="c-hlights__label"> <span class="">Кайнар хәбәр</span> <span class="switcher-trigger"> <label data-for="more-less-1" data-switcher-trigger="true" class="switcher-trigger__label switcher-trigger__label--more p-b-0" title="күбрәк күрсәт"> <span class="ico ico-chevron-down"></span> </label> <label data-for="more-less-1" data-switcher-trigger="true" class="switcher-trigger__label switcher-trigger__label--less p-b-0" title="азрак күрсәт"> <span class="ico ico-chevron-up"></span> </label> </span> </span> <ul class="c-hlights__items switcher-target" data-switch-target="more-less-1"> </ul> </div> </div> <div id="content"> <div class="container"> <div class="hdr-container"> <div class="row"> <div class="col-category col-xs-12 col-md-2 pull-left"> <div class="category js-category"> <a class="" href="/z/2191">комментар</a> </div> </div><div class="col-title col-xs-12 col-md-10 pull-right"> <h1 class="title pg-title"> Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел </h1> </div><div class="col-publishing-details col-xs-12 col-sm-12 col-md-2 pull-left"> <div class="publishing-details "> <div class="published"> <span class="date" > <time pubdate="pubdate" datetime="2023-07-23T00:00:00+03:00"> 23 июль 2023 </time> </span> </div> </div> </div><div class="col-lg-12 separator"> <div class="separator"> <hr class="title-line" /> </div> </div><div class="col-multimedia col-xs-12 col-md-10 pull-right"> <div class="cover-media"> <figure class="media-image js-media-expand"> <div class="img-wrap"> <div class="thumb thumb16_9"> <img src="https://gdb.rferl.org/d8e0f9dd-52c8-4555-8d0a-3bc73bde6e7e_cx11_cy4_cw89_w250_r1_s.jpg" alt="Башкортстандагы татар активистлары татар телен яклау чарасында. 1990нчы еллар, архив фотосы" /> </div> </div> <figcaption> <span class="caption">Башкортстандагы татар активистлары татар телен яклау чарасында. 1990нчы еллар, архив фотосы</span> </figcaption> </figure> </div> </div><div class="col-xs-12 col-md-2 pull-left article-share pos-rel"> <div class="share--box"> <aside class="share flex-column js-share--apply-sticky js-share--expandable js-share--horizontal"> <span class="label label--share">уртаклаш</span> <ul class="share__list"> <li class="share__item"> <a href="https://telegram.me/share/url?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_telegram" title="Telegram-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-telegram js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-telegram ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="mailto:?body=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html&subject=Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел" title="дустыңа җибәр" class="btn btn--rounded btn-email "> <span class="ico ico--rounded ico-email ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <span class="visible-xs-inline-block visible-sm-inline-block"> <a href="whatsapp://send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--l"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item"> <span class="visible-md-inline-block visible-lg-inline-block"> <a href="https://web.whatsapp.com/send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp_desktop" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--l"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item"> <a href="https://facebook.com/sharer.php?u=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_facebook" title="Facebook-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-facebook js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-facebook ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://vkontakte.ru/share.php?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_vkontakte" title="Вконтактеда уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-vkontakte js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-vkontakte ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://twitter.com/share?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html&text=%d0%a3%d1%84%d0%b0+%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%8b+%22%d1%82%d3%a9%d0%b1%d3%99%d0%ba+%d1%82%d0%b5%d0%bb%d0%b5%22+%d1%81%d1%82%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%81%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d0%b3%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d1%80%d0%b8%d0%b7%d0%b0+%d1%82%d2%af%d0%b3%d0%b5%d0%bb" data-analytics-text="share_on_twitter" title="Twitter-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-twitter js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-twitter ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://connect.ok.ru/offer?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_odnoklassniki" title="Одноклассникида уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-odnoklassniki js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-odnoklassniki ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <div class="ctc"> <input type="text" class="ctc__input" readonly="readonly"> <button class="btn btn--rounded btn--ctc ctc__button" value="text" role="сылтама" js-href="https://www.azatliq.org/a/32470450.html" title="сылтама"> <span class="ico ico-content-copy ico--rounded ico--l"></span> </button> </div> </li> <li class="share__item share__item--sharing-more"> <a title="башка челтәрләр" data-title-additional="Fewer options" class="btn btn--rounded btn--show-more hidden"> <span class="ico ico--rounded ico-ellipsis ico--l"></span> </a> </li> </ul> </aside> <div class="sticky-share-container" style="display:none"> <div class="container"> <a href="https://www.azatliq.org" id="logo-sticky-share"> </a> <div class="pg-title pg-title--sticky-share"> Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел </div> <div class="sticked-nav-actions"> <aside class="share share--sticky js-share--expandable"> <span class="label label--share">уртаклаш</span> <ul class="share__list"> <li class="share__item share__item--horizontal"> <a href="https://telegram.me/share/url?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_telegram" title="Telegram-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-telegram js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-telegram ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--horizontal"> <a href="mailto:?body=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html&subject=Уфа татарлары "төбәк теле" статусына гына риза түгел" title="дустыңа җибәр" class="btn btn--rounded btn-email "> <span class="ico ico--rounded ico-email ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--horizontal"> <span class="visible-xs-inline-block visible-sm-inline-block"> <a href="whatsapp://send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--s"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <span class="visible-md-inline-block visible-lg-inline-block"> <a href="https://web.whatsapp.com/send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp_desktop" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--s"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://facebook.com/sharer.php?u=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_facebook" title="Facebook-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-facebook js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-facebook ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://vkontakte.ru/share.php?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_vkontakte" title="Вконтактеда уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-vkontakte js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-vkontakte ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://twitter.com/share?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html&text=%d0%a3%d1%84%d0%b0+%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%8b+%22%d1%82%d3%a9%d0%b1%d3%99%d0%ba+%d1%82%d0%b5%d0%bb%d0%b5%22+%d1%81%d1%82%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%81%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d0%b3%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d1%80%d0%b8%d0%b7%d0%b0+%d1%82%d2%af%d0%b3%d0%b5%d0%bb" data-analytics-text="share_on_twitter" title="Twitter-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-twitter js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-twitter ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://connect.ok.ru/offer?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f32470450.html" data-analytics-text="share_on_odnoklassniki" title="Одноклассникида уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-odnoklassniki js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-odnoklassniki ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <div class="ctc"> <input type="text" class="ctc__input" readonly="readonly"> <button class="btn btn--rounded btn--ctc ctc__button" value="text" role="сылтама" js-href="https://www.azatliq.org/a/32470450.html" title="сылтама"> <span class="ico ico-content-copy ico--rounded ico--s"></span> </button> </div> </li> <li class="share__item share__item--sharing-more"> <a title="башка челтәрләр" data-title-additional="Fewer options" class="btn btn--rounded btn--show-more hidden"> <span class="ico ico--rounded ico-ellipsis ico--s"></span> </a> </li> </ul> </aside> </div> </div> </div> <div class="links"> <p class="buttons link-comments p-0"> <a href="#comments" class="btn btn--link p-t-0"> <span class="ico ico-comment"></span><span class="btn__text"> фикерләр <span class="disqus-comment-count" data-disqus-identifier="32470450"></span> </span> </a> </p> <p class="link-print visible-md visible-lg buttons p-0"> <button class="btn btn--link btn-print p-t-0" onclick="if (typeof FireAnalyticsTagEvent === 'function') {FireAnalyticsTagEvent({ on_page_event: 'print_story' });}return false" title="(CTRL+P)"> <span class="ico ico-print"></span> <span class="btn__text">бастыр</span> </button> </p> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="body-container"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-10 col-lg-10 pull-right"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-8 col-lg-8 pull-left bottom-offset content-offset"> <div class="intro intro--bold"> <p >Нәкъ 100 ел элек, узган гасырның 20нче еллары башында большевиклар мәкере белән тудырылган башкорт-татар каршылыгы бүген дә үзен белдереп тора. Быел читтәге татар һәм башкорт активистларының ике төркеме моңа чик кую максатында белдерү игълан иткән иде, тик бу да каршылыклар уятты. </p> </div> <div id="article-content" class="content-floated-wrap fb-quotable"> <div class="wsw"> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content"> Бүгенге татарлар Рәфис Кашаповның ("Сөргендәге татар хөкүмәте" төркеме җитәкчесе) канунсыз гамәлләре белән беркайчан да килешмәячәк</div> </div> </blockquote> </div> <p>2023 елның 14 апрелендә үзен "Сөргендәге Татарстан хөкүмәте" дип атаучы бер төркем татар активисты һәм "Башкорт милли хәрәкәте комитеты" дигән икенче бер башкорт оешмасы арасында Үзара хезмәттәшлек декларациясе имзаланды. Килешү текстында алар бер-берсен үзара танып, киләчәккә караган уртак гамәлләр хакында килешүен белдерде. Шулар арасында ике республиканың да хәзерге административ чикләрен тану һәм "төбәк телен гарантияләү" турында пунктлар да бар. Анда "төбәк телендә урта белем алу хокукы тәэмин ителергә тиеш", диелә, берүк вакытта "бу дәүләт телен мәҗбүри белү таләбен гамәлдән чыгармый" дип тә искәртелә.</p> <div style="background:#eeeeee; border:1px solid #cccccc; padding:5px 10px">"Сөргендәге Татарстан хөкүмәте" дип аталучы төркем һәм Башкорт милли хәрәкәте комитеты оешмасы арасында Үзара хезмәттәшлек декларациясе 2023 елның апрелендә <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/32364025.html" target="_blank">имзаланды</a>. Ул алты бүлектән тора. Аерым алганда, анда ике оешманың бер-берсен тануы, бәйсезлек юлында бер-берсенә ярдәм итүе, башкортларны — башкорт, татарларны — татар дип тану хокукларын хөрмәт итүе турында язылган. Башкортстанда татар теле мәсьәләсе аерым күрсәтелмәгән. 4нче бүлектә "төбәк телендә урта белемнең тулы циклын алу хокукы (бу дәүләт телен мотлак белүне юкка чыгармый)" дигән җөмлә генә бар. Шулай ук "төбәк телен җирле үзидарәдә куллану хокукы" барлыгы әйтелә. "Төбәк теленең" нинди статуста булуына аңлатма бирелми. Документның 5нче бүлегендә "Без республикаларыбыз арасында булган чикләрнең кагылгысыз булуын таныйбыз" дип язылган.</div> <p> </p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Алдан ук татар теленең Башкортстанда дәүләт теле статусына ия булмаячагы әйтеп куела</div> </div> </blockquote> </div> <p>Документның үзендә дә, аны имзалаган кешеләрнең соңрак уртаклашкан комментарларында да "төбәк теле" дигәннең нәрсә икәне аңлатылмый. Андый төшенчә Русия имзалаган, әмма әле дә ратификацияләмәгән Европаның Төбәк телләре һәм милли азчылыклары <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/28306260.html" target="_blank">хартиясендә </a>генә бар. Декларациядәге әлеге пункт беренче чиратта Башкортстандагы татар теле киләчәген күз алдында тота дигән хис кала. Димәк, алдан ук татар теленең Башкортстанда дәүләт теле статусына ия булмаячагы әйтеп куела. Ягъни бу Декларацияне татарлар ягыннан имзалаган кешеләр киләчәктә Башкортстанда татар теленең дәүләт,яки рәсми тел статусына дәгъва итә алуыннан ачыктан-ачык баш тарта булып чыга.</p> <p>Тарихка карасак, 1937 елда Башкортстан Конституциясендә өч тел — башкорт, урыс һәм татар телләре тигез хокуклы рәсми статус ала. Бу 1978 елга кадәр дәвам итә, аннары татар теле мондый статусын югалта. Һәм шуннан соң татар теле дәрәҗәсе төшә башлый, татарларны башкортлаштыру кампаниясе көчәя.</p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">1937 елда Башкортстан Конституциясендә өч тел — башкорт, урыс һәм татар телләре тигез хокуклы рәсми статус ала</div> </div> </blockquote> </div> <p>1989 елда Башкортстан татар иҗтимагый үзәге (БТИҮ) <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/30380742.html" target="_blank">оеша</a>. Үзәк шул вакыттан бирле татар теленә дәүләт статусын кайтару мөһимлеген күтәреп килә. Шулай ук бу тема республика хакимиятләре тарафыннан легитим дип танылган Башкортстан татарлары корылтайларында да (1997 һәм 2002 елларда), Башкортстан татарлары конгрессы һәм Башкортстан татарларының милли-мәдәни мохтариятенең програм документларында күтәрелеп килде.</p> <p>Әлеге мәсьәлә 2003 елда узган республика президентын сайлауда үзәк урынны алып торды: намзәтләр татар халкының тавышларын үзләренә җәлеп итәргә тырышты, татар теленең статусы турындагы мәсьәләне хәл итәргә вәгъдә бирде.</p><div data-owner-ct="Article" data-inline="False"> <div class="media-block also-read"> <a class="img-wrap img-wrap--size-3 also-read__img" href="/a/30127112.html" title="Башкортстан башлыгын сайлау: татар теленә дәүләт статусы кирәкме?"> <span class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/43a0c9f0-ec01-49d9-9eef-a7543b0c7303_cx0_cy12_cw0_w100_r1.jpg" alt="Уфада татар теленә дәүләт статусы таләп итү пикеты (архив фотосы)"> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/43a0c9f0-ec01-49d9-9eef-a7543b0c7303_cx0_cy12_cw0_w100_r1.jpg" alt="Уфада татар теленә дәүләт статусы таләп итү пикеты (архив фотосы)" /> </span> </a> <div class="media-block__content also-read__body also-read__body--h"> <a href="/a/30127112.html" title="Башкортстан башлыгын сайлау: татар теленә дәүләт статусы кирәкме?"> <span class="also-read__text--label"> БУ ТЕМАГА: </span> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-3 also-read__text p-0"> Башкортстан башлыгын сайлау: татар теленә дәүләт статусы кирәкме? </h4> </a> </div> </div> </div> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Аннары татар теле мондый статусын югалта</div> </div> </blockquote> </div> <p>Татар оешмалары гына түгел, җирле үзидарә оешмалары арасында да мондый таләп белән чыгучылар булды. Тарихчылар <a class="wsw__a" href="https://www.idelreal.org/a/tatarskiy-yazik-v-bashkortostane/28462012.html" target="_blank">язуынча</a>, 1992 елның 13 мартында Балтач районының Түбән Карыш авылы шурасы (бу авылда Батырша Галиев туган) депутатлары татар теленә дәүләт теле статусы бирү таләбе белән чыга. Моңа охшаш документларны татарлар күпләп яшәгән Яңавыл, Дүртөйле, Кушнарен, Чакмагыш районы шуралары да кабул итә.</p> <p>Декларациядә "төбәк телендә урта белемнең тулы циклын алу хокукы" барлыгы язылган. Ләкин телнең рәсми яки дәүләт статусы мәгариф системына гына кагылышлы мәсьәлә түгел. Мәгариф системы мондый статуссыз да яши ала. Дәүләт статусы бу телнең әлеге дәүләтнең барлык өлкәләрендә дә кулланылуына, кабул итүеленә гарантия булып тора. Өстәвенә дәүләт бу телгә ярдәм итүне дә гарантияли.</p> <p>Димәк, әлеге Декларациядә мондый пунктның булмавы — моңа кадәр татар милли хәрәкәте алга сөргән төп принциплардан һәм таләпләрдән баш тарту.</p><div data-owner-ct="Article" data-inline="False"> <div class="media-block also-read"> <a class="img-wrap img-wrap--size-3 also-read__img" href="/a/29768358.html" title=""Башкортстанда татар теленә дәүләт статусы бирү татарның оешуыннан тора""> <span class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/aa2ff6e6-e336-4f76-8015-79a9ffed45da_cx1_cy1_cw99_w100_r1.jpg" alt="Архив фотосы"> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/aa2ff6e6-e336-4f76-8015-79a9ffed45da_cx1_cy1_cw99_w100_r1.jpg" alt="Архив фотосы" /> </span> </a> <div class="media-block__content also-read__body also-read__body--h"> <a href="/a/29768358.html" title=""Башкортстанда татар теленә дәүләт статусы бирү татарның оешуыннан тора""> <span class="also-read__text--label"> БУ ТЕМАГА: </span> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-3 also-read__text p-0"> "Башкортстанда татар теленә дәүләт статусы бирү татарның оешуыннан тора" </h4> </a> </div> </div> </div> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Бу — Башкортстанның татар районнарын референдум юлы белән Татарстанга кушу мөмкинлеге калмый дигән сүз</div> </div> </blockquote> </div> <p>Декларациянең 5нче бүлегенә карата да фикер белдерәсе килә. Анда "безнең республикалар арасында булган чикләрнең кагылгысызлыгын таныйбыз" дип язылган. Бу — Башкортстанның татар районнарын референдум юлы белән Татарстанга кушу мөмкинлеге калмый дигән сүз.</p> <p>Дөресен әйтергә кирәк, татар теле дәүләт теле дип танылса, татарларның Башкортстанда җанисәп вакытларында хокуклары кысылмаса, референдум турында сөйләүче булмас иде. Бу тема 1991, 2017 елларда Башкортстан татарлары иҗтимагый үзәге корылтайларында күтәрелеп алды. БТИҮ тәкъдиме 1920 елда РСФСРның Үзәк башкарма комитеты һәм Халык комиссарлар шурасы Уфа губернасының татар халкы яшәгән өлешләрен Татарстанга кушу турында 425нче декретына нигезләнә. Бу декрет нигезендә, ТАССР (ягъни Татарстан) оешканнан соң, Уфа губернасының татар халкы яшәгән Бөре һәм Бәләбәй өязләрен кушу мәсьәләсе референдумда гражданнарның ирекле ихтыярын белдерү юлы белән хәл ителергә тиеш булган. Ул чакта Мәскәүдәге большевиклар Уфа губернасы татарларының кайда яшәячәген алар үзләре хәл итәр дип ышандырган. Әмма референдум үткәрелмәгән, бу җирләрне 1922 елда шыпырт кына Башкортстанга кушып куйганнар.</p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Бу җирләрне 1922 елда шыпырт кына Башкортстанга кушып куйганнар</div> </div> </blockquote> </div> <p>Яңа тарихта исә ирекле референдум идеясе, Көнбатыш Башкортстанның татар районнарын Татарстанга кушу мәсьәләсе Уфа татарлары арасында аларның милли мәнфәгатьләрен кысуга җавап буларак кына барлыкка килә. Республиканың көнбатыш татар телле өлешен аеруга омтылу беркайчан да үзмаксат түгел, ә җавап реакциясе генә булды.</p> <div style="background:#eeeeee; border:1px solid #cccccc; padding:5px 10px">"Сөргендәге татар хөкүмәте" интернетта Уфа татарларыннан таралган ризасызлыкларга җавап итеп бу уңайдан белдерү чыгарды. Анда җир мәсьәләләрен бары тик тыныч юл белән чишәчәкбез <a class="wsw__a" href="https://tatar-toz.blogspot.com/2023/05/blog-post_26.html?m=1" target="_blank">диелгән</a>. "Бу җир проблемын Мәскәү оккупация режимы безнең халыкларны буйсындырып, дошманлашып яшәтү өчен махсус уйлап чыгарды. Әгәр җир мәсьәләсе сугышка китерә икән, мондый дәгъвалардан баш тартырга кирәк, чөнки кеше гомерен саклап калу мөһимрәк. Бүген анда татарлар һәм башкортлар түгел, ә Мәскәү оккупация хакимияте һәм аның иярченнәре идарә итә. Татарстан белән Башкортстан арасында чикләрне саклап калу һәм тану — бу ике яктан да ихтыяри һәм тынычлык саклау ниятләрен күрсәтүче адым. Әлеге Декларация оккупантка каршы бергә көрәшү, проблемнарны тыныч юл, туганнарча килешү һәм бер-беребезгә юл кую юлы белән чишү турында", диелгән белдерүдә.</div> <p> </p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Республиканың көнбатыш татар телле өлешен аеруга омтылу беркайчан да үзмаксат түгел, ә җавап реакциясе генә булды</div> </div> </blockquote> </div> <p>Уфа татарлары арасында читтәге бу ике төркемнең Декларациясен хуплаучы булмады. Башкортстан татар иҗтимагый үзәге андагы пунктларны тәнкыйтьләп мөрәҗәгать тә чыгарды. "Бүгенге татарлар <strong>Рәфис Кашаповның</strong> ("Сөргендәге татар хөкүмәте" төркеме җитәкчесе) канунсыз гамәлләре белән беркайчан да килешмәячәк... Әмма үзен "сөргендәге хөкүмәт" дигән төркем Уфа татарларына ярдәм итмәсә, без киләчәк язмышыбызны билгеләүнең башка юлларын эзләргә мәҗбүр булачакбыз", диелә анда.</p> <p><strong>Кадерле Имаметдинов</strong><br /> Башкортстан татар иҗтимагый үзәге рәисе</p><div class="backgrounder clear "> <div class="wsw"> <h3 class="wsw__h3">Башкортстан Татар иҗтимагый үзәге</h3> <ul> <li>1988 елда Башкортстан татарлары милли хәрәкәте башында торучы Йосыф Гәрәй, Айдар Хәлим, Фәрит Габдрәхим, Марат Фәтхлисламов, Нил Бәдретдинов һәм башкалар тарафыннан Уфада "Галимҗан Ибраһимов исемендәге Татар мәдәниятен сөючеләр клубы" оештырыла.</li> <li>Башкортстан Татар иҗтимагый үзәген оештыру корылтае 1989 елның 14 гыйнварында Уфаның Резин техник эшләнмәләр мәдәният сараенда уза. Башкортстан Министрлар советында аның низамнамәсе теркәлә. Кыска гына вакыт эчендә аның ике дистәгә якын бүлекчәсе ачыла.</li> <li>Кәрим Яушев җитәкләген елларда идарәгә академик Хәмит Гыйззәтуллин, фән докторы Радик Сибәгатов, фән кандидаты Риф Мөхәммәтҗанов, шагыйрь Фәрит Габдрәхим һәм башка күренекле кешеләр керә.</li> <li>Оешма уздырган тәүге иң зур чара – 1990 елның 15 октябрендә үткән Уфаның Нефтьчеләр мәдәният сараенда Башкортстан татарлары проблемнарына һәм Явыз Иван гаскәрләренең Казан ханлыгын басып алу көненә багышланган митинг. Анда җыелган меңнәрчә кеше Казанны саклаганда шәһит киткән татарларның рухын аягүрә басып искә алды.</li> <li>Соңрак төрле елларда ТИҮ белән Марат Рамазанов, Айрат Гыйниятуллин, Заһир Хәкимов һәм башкалар җитәкчелек итә. Бүгенге көндә аның рәисе Кадерле Имаметдинов.</li> </ul> </div> </div> <p><em>"Комментар" бүлегендәге язмалар авторның шәхси карашларын чагылдыра.</em></p> <p>🛑 <strong>Русиядә Азатлык сайты томаланды, нишләргә?</strong> <strong>Безнең <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank">кулланма</a>.<br /> 🌐 Безнең <a class="wsw__a" href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" target="_blank">Telegram</a> каналына да кушылырга онытмагыз!</strong></p> </div> <div id="comments" class="comments-parent"> <div class="row"> <div class="col-xs-12"> <div class="comments comments--ext"> <h3 class="section-head">Форум</h3> <div class="comments__disclaimer"> Русия хакимиятләре Азатлык радиосын "теләнмәгән оешма" дип тамгалады. Фикер язар алдыннан Русиянең "теләнмәгән оешмалар" турындагы кануны таләпләре белән танышырга киңәш итәбез. </div> <div class="comments-form comments-external"> <script id="dsq-count-scr" src="//rfe-tt-ba-12.disqus.com/count.js" async></script> <div class="ext-comments" data-href="https://www.azatliq.org/a/32470450.html" data-lang="en" data-mobile="true" data-disqus-identifier="32470450"> <div id="disqus_thread"></div> <script> var disqus_config = function () { this.page.url = 'https://www.azatliq.org/a/32470450.html'; this.page.identifier = '32470450'; }; (function() { var d = document, s = d.createElement('script'); s.src = 'https://rfe-tt-ba-12.disqus.com/embed.js'; s.setAttribute('data-timestamp', +new Date()); (d.head || d.body).appendChild(s); })(); </script> <noscript> Please enable JavaScript to view the <a href="https://disqus.com/?ref_noscript" rel="nofollow"> comments powered by Disqus. </a> </noscript> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-4 col-lg-4 pull-left design-top-offset"> <div class="region"> <div class="media-block-wrap" id="wrowblock-2280_21" data-area-id=R1_1> <h2 class="section-head"> соңгы язмалар </h2> <div class="row"> <ul> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33362010.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Төркиядәге кризис бөтен дөньяга ничек тәэсир итә ала?"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/89ecc77c-dcc1-4510-85de-126ad0d2255b_w100_r1.jpg" alt="Истанбулда Әкрам Имамоглуны кулга алуга каршы протест чарасы, 29 март" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/89ecc77c-dcc1-4510-85de-126ad0d2255b_w33_r1.jpg" src="" alt="Истанбулда Әкрам Имамоглуны кулга алуга каршы протест чарасы, 29 март" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33362010.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Төркиядәге кризис бөтен дөньяга ничек тәэсир итә ала?"> Төркиядәге кризис бөтен дөньяга ничек тәэсир итә ала? </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33358618.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Язучылар берлеге корылтае: рәис нинди булырга тиеш?"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/C1D60C93-C17D-40A7-AFF7-09A0923EE258_w100_r1.jpg" alt="Татарстан Язучылар берлеге бинасы" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/C1D60C93-C17D-40A7-AFF7-09A0923EE258_w33_r1.jpg" src="" alt="Татарстан Язучылар берлеге бинасы" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33358618.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Язучылар берлеге корылтае: рәис нинди булырга тиеш?"> Язучылар берлеге корылтае: рәис нинди булырга тиеш? </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33356665.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title=""Татарлар өчен тиңе булмаган институт". Азатлык Радиосы язмышы турында белдерүләр"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/b8cce70a-d8ab-4071-b5a5-08dd4a80fec4_w100_r1.jpg" alt="" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/b8cce70a-d8ab-4071-b5a5-08dd4a80fec4_w33_r1.jpg" src="" alt="" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33356665.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title=""Татарлар өчен тиңе булмаган институт". Азатлык Радиосы язмышы турында белдерүләр"> "Татарлар өчен тиңе булмаган институт". Азатлык Радиосы язмышы турында белдерүләр </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33348109.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Ифтармы, авыз ачумы? Түләүлеме, бушкамы?"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/01000000-0aff-0242-f56a-08db3aa81002_cx25_cy20_cw45_w100_r1.jpg" alt="2023 елгы Fashion Iftarда дресс-код ак кием иде" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/01000000-0aff-0242-f56a-08db3aa81002_cx25_cy20_cw45_w33_r1.jpg" src="" alt="2023 елгы Fashion Iftarда дресс-код ак кием иде" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33348109.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Ифтармы, авыз ачумы? Түләүлеме, бушкамы?"> Ифтармы, авыз ачумы? Түләүлеме, бушкамы? </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33349496.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Швециядә узган күргәзмәдә татар-башкорт сәяси тоткыннары турында да сөйләшкәннәр"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/c385d9ea-817e-48a0-896e-08dd5c876703_w100_r1.jpg" alt="Чарада катнашучылар" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/c385d9ea-817e-48a0-896e-08dd5c876703_w33_r1.jpg" src="" alt="Чарада катнашучылар" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33349496.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Швециядә узган күргәзмәдә татар-башкорт сәяси тоткыннары турында да сөйләшкәннәр"> Швециядә узган күргәзмәдә татар-башкорт сәяси тоткыннары турында да сөйләшкәннәр </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33340239.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Рефат Чубаров: "Без оккупациягә каршы чыктык, шуңа күрә безне системлы рәвештә юк итү сәясәте алып барыла""> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/928fd15a-04da-4af1-9851-9389bec9c67a_w100_r1.jpg" alt="Рефат Чубаров" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/928fd15a-04da-4af1-9851-9389bec9c67a_w33_r1.jpg" src="" alt="Рефат Чубаров" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33340239.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Рефат Чубаров: "Без оккупациягә каршы чыктык, шуңа күрә безне системлы рәвештә юк итү сәясәте алып барыла""> Рефат Чубаров: "Без оккупациягә каршы чыктык, шуңа күрә безне системлы рәвештә юк итү сәясәте алып барыла" </h4> </a> </div> </div> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="container"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-12 col-lg-12"> <div class="slide-in-wg suspended" data-cookie-id="wgt-90569-3099568"> <div class="wg-hiding-area"> <span class="ico ico-arrow-right"></span> <div class="media-block-wrap"> <h2 class="section-head">тәкъдим итәбез</h2> <div class="row"> <ul> <li class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank" rel="noopener" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Азатлыкны томаладылар. Нишләргә?"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/ce57d4d0-d010-4ffd-a5c2-80948e3ecf69_w100_r1.png" alt="Belarus - RFERL torch // main logo" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/ce57d4d0-d010-4ffd-a5c2-80948e3ecf69_w33_r1.png" src="" alt="Belarus - RFERL torch // main logo" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank" rel="noopener"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Азатлыкны томаладылар. Нишләргә?"> Азатлыкны томаладылар. Нишләргә? </h4> </a> </div> </div> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <a class="btn pos-abs p-0 lazy-scroll-load" data-ajax="true" data-ajax-mode="replace" data-ajax-update="#ymla-section" data-ajax-url="/part/section/5/7112" href="/p/7112.html" loadonce="true" title="Монда да күз салыгыз!..)"></a> <div id="ymla-section" class="clear ymla-section"></div> </div> <footer role="contentinfo"> <div id="foot" class="foot"> <div class="container"> <div class="foot-nav collapsed" id="foot-nav"> <div class="menu"> <ul class="items"> <li class="socials block-socials"> <span class="handler" id="socials-handler"> Безгә кушылыгыз! </span> <div class="inner"> <ul class="subitems follow"> <li> <a href="https://www.facebook.com/azatliq" title="Без Facebook-та" data-analytics-text="follow_on_facebook" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-facebook" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-facebook-alt ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://vk.com/azatliq_radiosi" title="Без Вконтактеда" data-analytics-text="follow_on_vkontakte" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-vkontakte" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-vkontakte-alt ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi" title="Безнең Youtube каналы" data-analytics-text="follow_on_youtube" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-youtube" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-youtube ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://www.instagram.com/azatliq/" title="Без Instagram-да" data-analytics-text="follow_on_instagram" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-instagram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-instagram ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" title="Без Telegram-да" data-analytics-text="follow_on_telegram" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-telegram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-telegram ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="/rssfeeds" title="RSS агымнары" data-analytics-text="follow_on_rss" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-rss" > <span class="ico ico-rss ico--rounded"></span> </a> </li> </ul> </div> </li> <li class="block-primary collapsed collapsible item"> <span class="handler"> мәгълүмат <span title="close tab" class="ico ico-chevron-up"></span> <span title="open tab" class="ico ico-chevron-down"></span> <span title="add" class="ico ico-plus"></span> <span title="remove" class="ico ico-minus"></span> </span> <div class="inner"> <ul class="subitems"> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/8512.html" title="Азатлык Радиосы томаланды" >Азатлык Радиосы томаланды</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/4496.html" title="Азатлык Радиосы турында | Контакт" >Азатлык Радиосы турында | Контакт</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/5099.html" title="Азатлык Радиосы материалларын куллану" >Азатлык Радиосы материалларын куллану</a> </li> </ul> </div> </li> <li class="block-primary collapsed collapsible item"> <span class="handler"> язылу <span title="close tab" class="ico ico-chevron-up"></span> <span title="open tab" class="ico ico-chevron-down"></span> <span title="add" class="ico ico-plus"></span> <span title="remove" class="ico ico-minus"></span> </span> <div class="inner"> <ul class="subitems"> <li class="subitem"> <a class="handler" href="http://www.azatliq.mobi/subscribe.html" title="Азатлык Радиосы хәбәрләре" >Азатлык Радиосы хәбәрләре</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/a/28395945.html" title="Азатлык Радиосы әсбабы" >Азатлык Радиосы әсбабы</a> </li> </ul> </div> </li> </ul> </div> </div> <div class="foot__item foot__item--copyrights"> <p class="copyright">Азатлык Радиосы © 2025 RFE/RL, Inc. | Бар хокуклар сакланган</p> </div> </div> </div> </footer> </div> </div> <script src="https://cdn.onesignal.com/sdks/web/v16/OneSignalSDK.page.js" defer></script> <script> if (!isPreviewPage) { window.OneSignalDeferred = window.OneSignalDeferred || []; OneSignalDeferred.push(function(OneSignal) { OneSignal.init({ appId: "3cbb47b5-31e0-4f4e-98f1-b2e2aa041cbf", }); }); } </script> <script defer src="/Scripts/responsive/serviceWorkerInstall.js?cb=355"></script> <script type="text/javascript"> // opera mini - disable ico font if (navigator.userAgent.match(/Opera Mini/i)) { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " can-not-ff"; } // mobile browsers test if (typeof RFE !== 'undefined' && RFE.isMobile) { if (RFE.isMobile.any()) { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " is-mobile"; } else { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " is-not-mobile"; } } </script> <script src="/conf.js?x=355" type="text/javascript"></script> <div class="responsive-indicator"> <div class="visible-xs-block">XS</div> <div class="visible-sm-block">SM</div> <div class="visible-md-block">MD</div> <div class="visible-lg-block">LG</div> </div> <script type="text/javascript"> var bar_data = { "apiId": "32470450", "apiType": "1", "isEmbedded": "0", "culture": "tt-BA", "cookieName": "cmsLoggedIn", "cookieDomain": "www.azatliq.org" }; </script> <div id="scriptLoaderTarget" style="display:none;contain:strict;"></div> </body> </html>