CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Okupacja Nadrenii – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"4724408e-9bdf-42cd-9443-922dce08529d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Okupacja_Nadrenii","wgTitle":"Okupacja Nadrenii","wgCurRevisionId":74675926,"wgRevisionId":74675926,"wgArticleId":4647759,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Dwudziestolecie międzywojenne","Republika Weimarska","Nadrenia","Okupacja amerykańska","Okupacja belgijska","Okupacja brytyjska","Okupacja francuska"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Okupacja_Nadrenii","wgRelevantArticleId":4647759, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74675926,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q828519","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges": "ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/1200px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1017"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/800px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="678"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/640px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="542"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Okupacja Nadrenii – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Okupacja_Nadrenii"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Okupacja_Nadrenii"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Okupacja_Nadrenii rootpage-Okupacja_Nadrenii skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Okupacja+Nadrenii" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Okupacja+Nadrenii" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Okupacja+Nadrenii" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Okupacja+Nadrenii" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Najważniejsze_wydarzenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Najważniejsze_wydarzenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Najważniejsze wydarzenia</span> </div> </a> <ul id="toc-Najważniejsze_wydarzenia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Siły_okupacyjne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Siły_okupacyjne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Siły okupacyjne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Siły_okupacyjne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Siły okupacyjne</span> </button> <ul id="toc-Siły_okupacyjne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wojska_amerykańskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wojska_amerykańskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Wojska amerykańskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Wojska_amerykańskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Siły_belgijskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Siły_belgijskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Siły belgijskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Siły_belgijskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Brytyjska_Armia_Renu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Brytyjska_Armia_Renu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Brytyjska Armia Renu</span> </div> </a> <ul id="toc-Brytyjska_Armia_Renu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Francuska_Armia_Renu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Francuska_Armia_Renu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Francuska Armia Renu</span> </div> </a> <ul id="toc-Francuska_Armia_Renu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Syjamskie_Siły_Ekspedycyjne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Syjamskie_Siły_Ekspedycyjne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Syjamskie Siły Ekspedycyjne</span> </div> </a> <ul id="toc-Syjamskie_Siły_Ekspedycyjne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Okupacja Nadrenii</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 18 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-18" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">18 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="احتلال راينلاند – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="احتلال راينلاند" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Reynland%C4%B1n_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1" title="Reynlandın işğalı – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Reynlandın işğalı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%83%D0%BF%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D0%B9%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96" title="Акупацыя Рэйнскай вобласці – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Акупацыя Рэйнскай вобласці" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Okupace_Por%C3%BDn%C3%AD" title="Okupace Porýní – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Okupace Porýní" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Alliierte_Rheinlandbesetzung" title="Alliierte Rheinlandbesetzung – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Alliierte Rheinlandbesetzung" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Occupation_of_the_Rhineland" title="Occupation of the Rhineland – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Occupation of the Rhineland" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Renaniaren_okupazioa" title="Renaniaren okupazioa – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Renaniaren okupazioa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Occupation_de_la_Rh%C3%A9nanie_apr%C3%A8s_la_Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Occupation de la Rhénanie après la Première Guerre mondiale – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Occupation de la Rhénanie après la Première Guerre mondiale" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pendudukan_Rheinland_oleh_Sekutu" title="Pendudukan Rheinland oleh Sekutu – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Pendudukan Rheinland oleh Sekutu" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Occupazione_della_Renania" title="Occupazione della Renania – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Occupazione della Renania" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%99%D7%91%D7%95%D7%A9_%D7%97%D7%91%D7%9C_%D7%94%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%9F" title="כיבוש חבל הריין – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="כיבוש חבל הריין" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Geallieerde_bezetting_van_het_Rijnland_(1919-1930)" title="Geallieerde bezetting van het Rijnland (1919-1930) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Geallieerde bezetting van het Rijnland (1919-1930)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ocupa%C3%A7%C3%A3o_Aliada_da_Ren%C3%A2nia" title="Ocupação Aliada da Renânia – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ocupação Aliada da Renânia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BA%D0%BA%D1%83%D0%BF%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Оккупация Рейнской области – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Оккупация Рейнской области" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Reininmaan_miehitys" title="Reininmaan miehitys – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Reininmaan miehitys" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Renanya%27n%C4%B1n_i%C5%9Fgali" title="Renanya'nın işgali – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Renanya'nın işgali" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%83%D0%BF%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D1%97_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%96" title="Окупація Рейнської області – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Окупація Рейнської області" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A0%E9%A2%86%E8%8E%B1%E8%8C%B5%E5%85%B0" title="占领莱茵兰 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="占领莱茵兰" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q828519#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Okupacja_Nadrenii" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Okupacja_Nadrenii" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Okupacja_Nadrenii"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Okupacja_Nadrenii"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Okupacja_Nadrenii" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Okupacja_Nadrenii" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&oldid=74675926" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Okupacja_Nadrenii&id=74675926&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOkupacja_Nadrenii"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOkupacja_Nadrenii"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Okupacja+Nadrenii"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Okupacja_Nadrenii&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Occupation_of_the_Rhineland" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q828519" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek" style="background-color:LightSteelBlue; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Okupacja Nadrenii</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_(CWM_19710261-0601).jpeg" class="mw-file-description" title="Straż na Renie (ang. The Watch on the Rhine), obraz pędzla Williama Rothensteina"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/240px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg" decoding="async" width="240" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/360px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg/480px-William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg 2x" data-file-width="5028" data-file-height="4260" /></a></span><br /><i>Straż na Renie</i> (ang. <i>The Watch on the Rhine</i>), obraz pędzla Williama Rothensteina </td></tr> <tr> <th>Czas konfliktu </th> <td> <p>1 grudnia 1918 – 30 czerwca 1930 </p> </td></tr> <tr> <th>Miejsce konfliktu </th> <td> <p><a href="/wiki/Nadrenia" title="Nadrenia">Nadrenia</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Terytorium </th> <td> <p><a href="/wiki/Republika_Weimarska" title="Republika Weimarska">Republika Weimarska</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:LightSteelBlue; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;">Przyczyny operacji </td></tr> <tr> <td colspan="2">* klęska Niemiec w I wojnie światowej<br />* niepłacenie reparacji wojennych nałożonych przez traktaty pokojowe<br />* zwiększenie bezpieczeństwa w Europie </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:LightSteelBlue; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;">Rezultaty operacji </td></tr> <tr style="border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2"><a href="/wiki/Remilitaryzacja_Nadrenii" title="Remilitaryzacja Nadrenii">Remilitaryzacja Nadrenii</a> przez <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">nazistów</a> (7 marca 1936 r.) </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Occupation_of_the_Rhineland" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Occupation_of_the_Rhineland" class="extiw" title="commons:Category:Occupation of the Rhineland">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Western_Germany_1923_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Western_Germany_1923_en.png/290px-Western_Germany_1923_en.png" decoding="async" width="290" height="469" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Western_Germany_1923_en.png/435px-Western_Germany_1923_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Western_Germany_1923_en.png/580px-Western_Germany_1923_en.png 2x" data-file-width="1406" data-file-height="2276" /></a><figcaption>Okupacja regionów <a href="/wiki/Nadrenia" title="Nadrenia">Nadrenii</a> i <a href="/wiki/Saara" title="Saara">Saary</a>:<br /> – niebieski: strefa <a href="/wiki/Francja" title="Francja">francuska</a>, w tym była amerykańska strefa wokół Koblencji,<br /> – żółty: strefa <a href="/wiki/Belgia" title="Belgia">belgijska</a>,<br /> – brązowy: <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">strefa brytyjska</a>,<br /> – pasy: <a href="/wiki/Zag%C5%82%C4%99bie_Ruhry" title="Zagłębie Ruhry">Zagłębie Ruhry</a> okupowane przez Francję i Belgię,<br /> – zielony: Saara, okupowana przez Francję pod patronatem <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Ligi Narodów</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. Siły francuskie okupowały terytorium Niemiec w Nadrenii do końca 1930 r., ale mniejsze <a href="/wiki/Terytorium_Saary" title="Terytorium Saary">Terytorium Saary</a> Francja kontrolowała do 1935 r.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup></figcaption></figure> <p><b>Okupacja Nadrenii</b> – zbrojna <a href="/wiki/Okupacja_pokojowa" title="Okupacja pokojowa">okupacja</a> obszaru niemieckiej <a href="/wiki/Nadrenia" title="Nadrenia">Nadrenii</a> trwająca od 1 grudnia 1918 r. do 30 czerwca 1930 r., która była konsekwencją klęski <a href="/wiki/Cesarstwo_Niemieckie" title="Cesarstwo Niemieckie">Cesarstwa Niemieckiego</a> w <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojnie światowej</a>. </p><p>Mimo że Niemcy odniosły zwycięstwo nad <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">carską Rosją</a> na <a href="/wiki/Front_wschodni_(I_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Front wschodni (I wojna światowa)">froncie wschodnim</a> dzięki wycofaniu się z wojny przez rząd bolszewicki po <a href="/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa" title="Rewolucja październikowa">rewolucji październikowej</a>, naczelne dowództwo wojskowe nie zdołało zapobiec upadkowi <a href="/wiki/Morale" title="Morale">morale</a>, zarówno wśród ludności cywilnej, jak i w <a href="/wiki/Armia_Cesarstwa_Niemieckiego" title="Armia Cesarstwa Niemieckiego">armii</a>. Pomimo przeniesienia jednostek z Rosji do walki na <a href="/wiki/Front_zachodni_(I_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Front zachodni (I wojna światowa)">froncie zachodnim</a>, <a href="/wiki/Kaiserschlacht" title="Kaiserschlacht">ofensywa wiosenna</a> zakończyła się niepowodzeniem, a po wybuchu <a href="/wiki/Rewolucja_listopadowa" title="Rewolucja listopadowa">rewolucji niemieckiej</a> tymczasowy rząd Niemiec był zobowiązany zgodzić się na warunki <a href="/wiki/Rozejm_w_Compi%C3%A8gne_(1918)" title="Rozejm w Compiègne (1918)">zawieszenia broni</a> w 1918 roku. Obejmowały one m.in. zaakceptowanie faktu, że wojska <a href="/wiki/Ententa" title="Ententa">zwycięskich mocarstw</a> zajmowały lewy brzeg <a href="/wiki/Ren" title="Ren">Renu</a> i cztery przyczółki na prawym brzegu o promieniu 30 km wokół <a href="/wiki/Kolonia_(Niemcy)" title="Kolonia (Niemcy)">Kolonii</a>, <a href="/wiki/Koblencja" title="Koblencja">Koblencji</a>, <a href="/wiki/Moguncja" title="Moguncja">Moguncji</a> oraz 10 km wokół <a href="/wiki/Kehl" title="Kehl">Kehl</a>. Ponadto lewy brzeg Renu i pas o szerokości 50 km na wschód od Renu uznano za <a href="/wiki/Strefa_zdemilitaryzowana" title="Strefa zdemilitaryzowana">strefę zdemilitaryzowaną</a>. <a href="/wiki/Traktat_wersalski" title="Traktat wersalski">Traktat wersalski</a> powtórzył te postanowienia, ale ograniczył obecność obcych wojsk do piętnastu lat po podpisaniu traktatu (czyli do 1934 r.). Celem okupacji było z jednej strony zapewnienie <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a> bezpieczeństwa przed ponownym atakiem niemieckim, a z drugiej strony miała służyć jako gwarancja zobowiązań <a href="/wiki/Reparacje_wojenne" title="Reparacje wojenne">reparacyjnych</a>. Po tym jak wypłacenie reparacji wojennych osiągnięto przed terminem dzięki tzw. <a href="/wiki/Plan_Younga" title="Plan Younga">planowi Younga</a>, okupacja Nadrenii została przedwcześnie zakończona 30 czerwca 1930 r. Przez ten czas administracja okupowanej Nadrenii podlegała jurysdykcji Międzysojuszniczej Wysokiej Komisji Nadreńskiej z siedzibą w dawnym Wyższym Prezydium Rady Prowincji Renu w Koblencji. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Najważniejsze_wydarzenia"><span id="Najwa.C5.BCniejsze_wydarzenia"></span>Najważniejsze wydarzenia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Najważniejsze wydarzenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Najważniejsze wydarzenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><ul><li>zawieszenie broni w Compiégne (11 listopada 1918 r. – 13 grudnia 1918 r.)</li> <li>pierwsze przedłużenie zawieszenia broni (13 grudnia 1918 r. – 16 stycznia 1919 r.)</li> <li>drugie przedłużenie zawieszenia broni (16 stycznia 1919 r. – 16 lutego 1919 r.)</li> <li>trzecie przedłużenie zawieszenia broni (16 lutego 1919 r. – 10 stycznia 1920 r.)</li> <li>podpisanie traktatu wersalskiego i Porozumień Nadreńskich (28 czerwca 1919 r.)</li> <li>wejście w życie traktatu wersalskiego i nadreńskiego; utworzenie Międzysojuszniczej Wysokiej Komisji Nadreńskiej (10 stycznia 1920 r.)</li> <li>wycofanie wojsk ze strefy północnej wokół Kolonii (1926 r.)</li> <li>wycofanie wojsk ze strefy centralnej wokół Koblencji (1929 r.)</li> <li>wycofanie się ze strefy południowej wokół Moguncji, co skutkuje końcem okupacji (1930 r.)</li> <li><a href="/wiki/Remilitaryzacja_Nadrenii" title="Remilitaryzacja Nadrenii">remilitaryzacja Nadrenii</a> przez <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">wojska niemieckie</a> pod wodzą <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolfa Hitlera</a> (7 marca 1936 r.)</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Siły_okupacyjne"><span id="Si.C5.82y_okupacyjne"></span>Siły okupacyjne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Siły okupacyjne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Siły okupacyjne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wojska_amerykańskie"><span id="Wojska_ameryka.C5.84skie"></span>Wojska amerykańskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Wojska amerykańskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wojska amerykańskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Miner,_Cpl._George,_a_Winnebago_from_Tomah,_Wisconsin,_standing,_with_rifle,_on_guard_duty,_Niederahren,_Germany,_01-02-_-_NARA_-_530786.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif/lossy-page1-170px-Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif/lossy-page1-255px-Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif/lossy-page1-340px-Miner%2C_Cpl._George%2C_a_Winnebago_from_Tomah%2C_Wisconsin%2C_standing%2C_with_rifle%2C_on_guard_duty%2C_Niederahren%2C_Germany%2C_01-02-_-_NARA_-_530786.tif.jpg 2x" data-file-width="2247" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Amerykański żołnierz na straży w <a href="/wiki/Niederahr" title="Niederahr">Niederahren</a>, Niemcy</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/United_States_Army" title="United States Army">Armia amerykańska</a> zajęła środkową część Nadrenii wzdłuż rzeki <a href="/wiki/Mozela" title="Mozela">Mozeli</a> oraz przyczółek w Koblencji. Generał <a href="/wiki/John_Pershing" title="John Pershing">John Pershing</a>, dowódca <a href="/wiki/Ameryka%C5%84ski_Korpus_Ekspedycyjny" title="Amerykański Korpus Ekspedycyjny">Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego</a>, stworzył w tym celu <a href="/wiki/3_Armia_(USA)" title="3 Armia (USA)">3 Armię</a>, przekazując dowództwo gen. Josephowi Dickmanowi. Na początku 1919 r. 3 Armia liczyła około 250 tys. ludzi<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Amerykanie założyli swoją kwaterę główną w dawnym pruskim budynku rządowym nad Renem w Koblencji. Nad <a href="/wiki/Twierdza_Ehrenbreitstein" title="Twierdza Ehrenbreitstein">Twierdzą Ehrenbreitstein</a> powiewała <a href="/wiki/Flaga_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Flaga Stanów Zjednoczonych">flaga Stanów Zjednoczonych</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. W lipcu 1919 r. 3 Armia została rozwiązana i zastąpiona przez Siły Amerykańskie w Niemczech (ang. <i>American Forces in Germany</i>, AFG) pod dowództwem gen. <a href="/w/index.php?title=Henry_Tureman_Allen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Tureman Allen (strona nie istnieje)">Henry’ego Turemana Allena</a>. Po wycofywaniu stałych wojsk AFG liczyło już tylko około 20 tys. ludzi na zmniejszonym terytorium okupowanym pod koniec 1919 r.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup> W porównaniu z francuską strefą okupacyjną, Amerykanie znacznie lepiej dogadywali się z ludnością niemiecką, dochodziło nawet do licznych romansów. Gen. Allen osobiście brał udział w ratowaniu Twierdzy Ehrenbreitstein przed zniszczeniem przez siły alianckie w 1922 r.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup> Po ponad czterech latach okupacji administracja Hardinga postanowiła jednak sprowadzić żołnierzy do domu. Ostatni Amerykanie opuścili swoją kwaterę główną w Koblencji w styczniu 1923 roku. Amerykańska strefa okupacyjna została w konsekwencji przekazana Francuzom, którzy od tego momentu kontrolowali większą część okupowanej Nadrenii<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Siły_belgijskie"><span id="Si.C5.82y_belgijskie"></span>Siły belgijskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Siły belgijskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Siły belgijskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:The_Spartacist_Uprising,_January_1919_Q7425.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg/220px-The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg" decoding="async" width="220" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg/330px-The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg/440px-The_Spartacist_Uprising%2C_January_1919_Q7425.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="647" /></a><figcaption>Niemieccy cywile czekają na rewizję osobistą przed posterunkiem żołnierzy belgijskich na moście w dzielnicy <a href="/wiki/Oberkassel_(D%C3%BCsseldorf)" title="Oberkassel (Düsseldorf)">Oberkassel</a> w <a href="/wiki/D%C3%BCsseldorf" title="Düsseldorf">Düsseldorfie</a></figcaption></figure> <p>Belgijskie wojska okupacyjne w Nadrenii składały się z 20 tys. żołnierzy (pięć dywizji)<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup> z kwaterą główną w <a href="/wiki/Akwizgran" title="Akwizgran">Akwizgranie</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup> i oddziałami stacjonującymi w <a href="/wiki/Krefeld" title="Krefeld">Krefeld</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. Dowodził nimi gen. Armand Huyghé. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Brytyjska_Armia_Renu">Brytyjska Armia Renu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Brytyjska Armia Renu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Brytyjska Armia Renu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/British_Army" title="British Army">Armia brytyjska</a> wkroczyła na terytorium Niemiec 3 grudnia 1918 r.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup> <a href="/wiki/Brytyjska_Armia_Renu" title="Brytyjska Armia Renu">Brytyjska Armia Renu</a> została utworzona jako siła okupacyjna w marcu 1919 r. z kwaterą główną w Kolonii. Jako jedyna armia okupacyjna, Brytyjczycy w Nadrenii wydawali własną gazetę, <i>The Cologne Post</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Francuska_Armia_Renu">Francuska Armia Renu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Francuska Armia Renu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Francuska Armia Renu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_102-08810,_Koblenz,_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_102-08810%2C_Koblenz%2C_Franz%C3%B6sische_Soldaten_am_Deutsche_Eck.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="550" /></a><figcaption>Oddziały francuskie w <a href="/wiki/Twierdza_Ehrenbreitstein" title="Twierdza Ehrenbreitstein">Ehrenbreitstein</a></figcaption></figure> <p>Francuska 8 i 10 Armia pierwotnie stanowiły główne siły francuskie zaangażowane w okupację. 8 Armią dowodził gen. Augustin Gérard, którego żołnierze okupowali region <a href="/wiki/Palatynat" title="Palatynat">Palatynatu</a>. 10 Armia dowodzona przez gen. <a href="/wiki/Charles_Mangin" title="Charles Mangin">Charlesa Mangina</a> była odpowiedzialna za resztę strefy francuskiej ze swojej kwatery głównej w Moguncji. 21 października 1919 r. obie armia połączono, tworząc Francuską Armię Renu. </p><p>W 1919 r. w Nadrenii stacjonowało od 25 tys. do 40 tys. <a href="/wiki/Goumiers" title="Goumiers">francuskich żołnierzy kolonialnych</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. Niektóre niemieckie kobiety poślubiły afrykańskich żołnierzy z sił okupacyjnych, podczas gdy inne miały z nimi nieślubne dzieci (stąd wzięła się lekceważąca etykieta „Bachory z Nadrenii”)<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>, co zostało uznane przez niemieckich <a href="/wiki/Narodowosocjalistyczna_Niemiecka_Partia_Robotnik%C3%B3w" title="Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników">nazistów</a> za zhańbienie rasy<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. Gen. Henry Tureman Allen poinformował Sekretarza Stanu USA, że od początku okupacji do czerwca 1920 r. otrzymano 66 formalnych oskarżeń o <a href="/wiki/Gwa%C5%82t" title="Gwałt">gwałt</a> przeciwko żołnierzom wojsk kolonialnych, z których 28 zakończyło się wyrokiem skazującym i przyznawał, że było wiele innych niezgłoszonych spraw<sup id="cite_ref-:0_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-15">[15]</a></sup>. Uważał mimo to, że relacje o „masowych okrucieństwa francuskich żołnierzy kolonialnych, rozpowszechniane w niemieckiej prasie, takie jak rzekome porwania, a następnie gwałty, okaleczenia, morderstwa i ukrywanie ciał ofiar są fałszywe i mają na celu propagandę polityczną”<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg/220px-France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg/330px-France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg/440px-France_Invades_Ruhr_Chicago_Daily_Tribune_6_March_1923.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Wydanie „<a href="/wiki/Chicago_Tribune" title="Chicago Tribune">Chicago Tribune</a>” z 6 marca 1923 r., z artykułem o zabijaniu niemieckich cywilów przez francuskich żołnierzy podczas okupacji Zagłębia Ruhry</figcaption></figure> <p>Francuska okupacja <a href="/wiki/Frankfurt_nad_Menem" title="Frankfurt nad Menem">Frankfurtu</a> trwała od 6 kwietnia do 17 maja 1920 r. Drugiego dnia okupacji dziewięciu cywilów zostało zastrzelonych przez wojska <a href="/wiki/Maroko_Francuskie" title="Maroko Francuskie">marokańskie</a> w <i>Incydencie na Hauptwache</i>. Incydent ten został wykorzystany do rozpoczęcia <a href="/wiki/Rasizm" title="Rasizm">rasistowskiej</a> kampanii przeciwko francuskim żołnierzom wojsk kolonialnych, łącząc incydent z zarzutami o szeroko rozpowszechnione ataki seksualne czarnoskórych żołnierzy na miejscowe kobiety<sup id="cite_ref-:0_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-15">[15]</a></sup>, w tym oskarżenia o gwałty zbiorowe i inne okrucieństwa wymierzone w niemiecką ludność cywilną, przypisywane głównie <a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">senegalskim</a> <i>Tirailleurs</i><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup>. Wydarzenia te zaowocowały szeroką kampanią niemieckiej prawicowej prasy, która nazwała te akty <i>Czarną hańbą</i> (niem. <i>Die schwarze Schande</i> lub <i>Die schwarze Schmach</i>) i przedstawiała je jako formę francuskiego upokorzenia narodu niemieckiego<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. </p><p>W 1923 r., w odpowiedzi na brak wypłaty reparacji wojennych przez Niemcy, na mocy traktatu wersalskiego Francja i Belgia zajęły przemysłowy obszar Zagłębia Ruhry w Niemczech, którego większość leżała na wschodnim brzegu Renu. Wielu Niemców zostało zabitych podczas protestów, wyrażając swe <a href="/wiki/Obywatelskie_niepos%C5%82usze%C5%84stwo" title="Obywatelskie nieposłuszeństwo">obywatelskie nieposłuszeństwo</a>, np. wobec zwolnienia z pracy niemieckich urzędników<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Syjamskie_Siły_Ekspedycyjne"><span id="Syjamskie_Si.C5.82y_Ekspedycyjne"></span>Syjamskie Siły Ekspedycyjne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Syjamskie Siły Ekspedycyjne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Syjamskie Siły Ekspedycyjne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W okupacji Nadrenii uczestniczyła także tak egzotyczna formacja, jak <a href="/w/index.php?title=Syjamskie_Si%C5%82y_Ekspedycyjne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Syjamskie Siły Ekspedycyjne (strona nie istnieje)">Syjamskie Siły Ekspedycyjne</a> z <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Tajlandii</a>, obecne w Niemczech do 1919 r. Ich wojska stacjonowały w <a href="/wiki/Neustadt_an_der_Weinstra%C3%9Fe" title="Neustadt an der Weinstraße">Neustadt an der Weinstraße</a>, położonym na terenie francuskiej strefy okupacyjnej<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">J.E. Edmonds: <i>The Occupation of the Rhineland 1918–29</i>. HMSO, 1987, s. 1.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Occupation+of+the+Rhineland+1918%E2%80%9329&rft.aulast=Edmonds&rft.aufirst=J.E.&rft.pub=HMSO&rft.pages=1"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Emmanuel Pénicaut: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rha.revues.org/index6363.html">L’armée française en Sarre, 1918-1930</a>. Service historique de la défense. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Marc Holzheimer: <i>The American Occupation of the Rhineland, 1918-1923</i>. 2019, s. 12–15.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+American+Occupation+of+the+Rhineland%2C+1918-1923&rft.aulast=Holzheimer&rft.aufirst=Marc&rft.date=2019&rft.pages=12%E2%80%9315"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Holzheimer, op. cit., s. 62–65.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Holzheimer, op. cit., s. 51–54.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Holzheimer, op. cit., s. 75–76.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Holzheimer, op. cit., s. 181–184.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Margaret Pawley: <i>The Watch on the Rhine: The Military Occupation of the Rhineland, 1918–1930</i>. I.B.Tauris, 2008, s. 39.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Watch+on+the+Rhine%3A+The+Military+Occupation+of+the+Rhineland%2C+1918%E2%80%931930&rft.aulast=Pawley&rft.aufirst=Margaret&rft.pub=I.B.Tauris&rft.pages=39"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Godfroid Anne: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/occupation_after_the_war_belgium_and_france">Occupation after the War (Belgium and France)</a>. International Encyclopedia of the First World War. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Pawley, op. cit., s. 41.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.firstworldwar.com/source/rhineoccupation_gibbs.htm">Philip Gibbs on the Allied Occupation of the Rhineland, December 1918</a>. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Iris Wigger. <em>‘Black Shame’ – the campaign against ‘racial degeneration’ and female degradation in interwar Europe</em>. „Race and Class”. 51 (3), s. 35, 2010. Institute of Race Relations. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E2%80%98Black+Shame%E2%80%99+%E2%80%93+the+campaign+against+%E2%80%98racial+degeneration%E2%80%99+and+female+degradation+in+interwar+Europe&rft.jtitle=Race+and+Class&rft.date=2010&rft.volume=51&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Wigger&rft.aufirst=Iris&rft.pages=35"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tina</span><span class="cite-name-initials" title="Tina" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Campt</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tina</span><span class="cite-name-initials" title="Tina">T.</span></span>, <i>Other Germans: Black Germans and the Politics of Race, Gender, and Memory in the Third Reich</i>, University of Michigan Press, 2004, s. 55<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tina&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Other+Germans%3A+Black+Germans+and+the+Politics+of+Race%2C+Gender%2C+and+Memory+in+the+Third+Reich&rft.pub=University+of+Michigan+Press&rft.date=2004&rft.aulast=Campt" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Julia Roos. <em>Women’s Rights, Nationalist Anxiety, and the ‘Moral’ Agenda in the Early Weimar Republic: Revisiting the ‘Black Horror’ Campaign against France’s African Occupation Troops</em>. „Central European History”. 42, s. 473–508, September 2009. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Women%E2%80%99s+Rights%2C+Nationalist+Anxiety%2C+and+the+%E2%80%98Moral%E2%80%99+Agenda+in+the+Early+Weimar+Republic%3A+Revisiting+the+%E2%80%98Black+Horror%E2%80%99+Campaign+against+France%E2%80%99s+African+Occupation+Troops&rft.jtitle=Central+European+History&rft.date=September+2009&rft.volume=42&rft.aulast=Roos&rft.aufirst=Julia&rft.pages=473%E2%80%93508"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_15-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_15-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201111190312/https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1921/02/20/112671939.pdf">Finds Negro troops orderly on Rhine</a>. <a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>, 20 February 1921. [dostęp 2019-10-28].</cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1921/02/20/112671939.pdf">FINDS NEGRO TROOPS ORDERLY ON RHINE; General Allen Reports Charges Are German Propaganda</a>. The New York Times, 20 February 1921. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Hans-Jürgen Lüsebrink: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200412044533/http://ethiopiques.refer.sn/article.php3?id_article=1014">LES TIRAILLEURS SENEGALAIS ET L’ANTHROPOLOGIE COLONIALE UN LITIGE FRANCO-ALLEMAND AUX LENDEMAINS DE LA PREMIERE GUERRE MONDIALE</a>. [dostęp 2019-10-28]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ethiopiques.refer.sn/article.php3?id_article=1014">tego adresu</a> (2020-04-12)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ipr.univ-paris1.fr/spip.php?article109">La « Honte Noire ». Racisme et propagande allemande après la Première Guerre mondiale</a>. Estelle Fohr-Prigent. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://newspaperarchive.com/us/montana/anaconda/anaconda-standard/1923/02-10/page-6?tag=germans+killed+in+ruhr&rtserp=tags/?pep=germans-killed-in-ruhr">Anaconda Standard</a>. 1923-02-10. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://newspaperarchive.com/us/pennsylvania/hanover/hanover-evening-sun/1923/03-15?tag=germans+killed+in+ruhr&rtserp=tags/?pep=germans-killed-in-ruhr/">Hanover Evening Sun</a>. 1923-03-15. [dostęp 2019-10-28]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Khwanchai Phusrisom, Stephen Martin: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hekint.org/2017/01/22/the-siamese-expeditionary-force-of-world-war-i-and-the-spanish-flu/">The Siamese Expeditionary Force of World War I and the Spanish Flu</a>. Hektoen International Journal. [dostęp 2022-05-29]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book">J.E. Edmonds: <i>The Occupation of the Rhineland 1918–29</i>. HMSO, 1987.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Occupation+of+the+Rhineland+1918%E2%80%9329&rft.aulast=Edmonds&rft.aufirst=J.E.&rft.pub=HMSO"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book">Marc Holzheimer: <i>The American Occupation of the Rhineland, 1918-1923</i>. 2019.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+American+Occupation+of+the+Rhineland%2C+1918-1923&rft.aulast=Holzheimer&rft.aufirst=Marc&rft.date=2019"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book">Margaret Pawley: <i>The Watch on the Rhine: The Military Occupation of the Rhineland, 1918–1930</i>. I.B.Tauris, 2008.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Watch+on+the+Rhine%3A+The+Military+Occupation+of+the+Rhineland%2C+1918%E2%80%931930&rft.aulast=Pawley&rft.aufirst=Margaret&rft.pub=I.B.Tauris"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation journal">Iris Wigger. <em>‘Black Shame’ – the campaign against ‘racial degeneration’ and female degradation in interwar Europe</em>. „Race and Class”. 51 (3), 2010. Institute of Race Relations. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E2%80%98Black+Shame%E2%80%99+%E2%80%93+the+campaign+against+%E2%80%98racial+degeneration%E2%80%99+and+female+degradation+in+interwar+Europe&rft.jtitle=Race+and+Class&rft.date=2010&rft.volume=51&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Wigger&rft.aufirst=Iris"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Okupacja_wojenna" title="Okupacja wojenna">okupacja wojenna</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/7505113-8">7505113-8</a></span></li></ul></div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&oldid=74675926">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&oldid=74675926</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Dwudziestolecie_mi%C4%99dzywojenne" title="Kategoria:Dwudziestolecie międzywojenne">Dwudziestolecie międzywojenne</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Republika_Weimarska" title="Kategoria:Republika Weimarska">Republika Weimarska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Nadrenia" title="Kategoria:Nadrenia">Nadrenia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Okupacja_ameryka%C5%84ska" title="Kategoria:Okupacja amerykańska">Okupacja amerykańska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Okupacja_belgijska" title="Kategoria:Okupacja belgijska">Okupacja belgijska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Okupacja_brytyjska" title="Kategoria:Okupacja brytyjska">Okupacja brytyjska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Okupacja_francuska" title="Kategoria:Okupacja francuska">Okupacja francuska</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 3 wrz 2024, 11:24.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Okupacja_Nadrenii&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d465dfd78-tdt4k","wgBackendResponseTime":236,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.419","walltime":"0.921","ppvisitednodes":{"value":8519,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":50543,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":16028,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":16071,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 550.411 1 -total"," 39.00% 214.641 1 Szablon:Przypisy"," 33.89% 186.552 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 18.08% 99.533 10 Szablon:Cytuj_stronę"," 17.39% 95.729 1 Szablon:Operacja_militarna_inna_niż_wojna_infobox"," 14.31% 78.768 6 Szablon:Cytuj_książkę"," 8.07% 44.431 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 6.66% 36.681 27 Szablon:Lang"," 5.25% 28.880 3 Szablon:Cytuj_pismo"," 5.18% 28.512 1 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.163","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3858738,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-59856bd7d8-jzl47","timestamp":"20241119202659","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Okupacja Nadrenii","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Okupacja_Nadrenii","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q828519","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q828519","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2019-10-28T21:28:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d8\/William_Rothenstein-The_Watch_on_the_Rhine_%28CWM_19710261-0601%29.jpeg"}</script> </body> </html>