CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ml" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ഇന്ത്യ - വിക്കിപീഡിയ</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","ജനുവരി","ഫെബ്രുവരി","മാർച്ച്","ഏപ്രിൽ","മേയ്","ജൂൺ","ജൂലൈ","ഓഗസ്റ്റ്","സെപ്റ്റംബർ","ഒക്ടോബർ","നവംബർ","ഡിസംബർ"],"wgRequestId":"c848320c-46ba-42ad-806c-46f2395bd9c9","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ഇന്ത്യ","wgTitle":"ഇന്ത്യ","wgCurRevisionId":4121335,"wgRevisionId":4121335,"wgArticleId":72,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ","CS1 errors: unsupported parameter","CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)","Harv and Sfn no-target errors","CS1 ഹിന്ദി-language sources (hi)","Webarchive template wayback links","CS1 errors: empty unknown parameters", "CS1 errors: dates","CS1 maint: multiple names: authors list","CS1 errors: external links","Articles with invalid date parameter in template","All Wikipedia articles in need of updating","Articles containing Bengali-language text","Pages using infobox country with unknown parameters","Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters","അവലംബം ചേർക്കേണ്ട വാചകങ്ങളുള്ള ലേഖനങ്ങൾ","Articles with FAST identifiers","Articles with ISNI identifiers","Articles with VIAF identifiers","Articles with WorldCat Entities identifiers","Articles with BIBSYS identifiers","Pages with authority control identifiers needing attention","Articles with BNF identifiers","Articles with BNFdata identifiers","Articles with GND identifiers","Articles with J9U identifiers","Articles with LCCN identifiers","Articles with Libris identifiers","Articles with NDL identifiers", "Articles with NKC identifiers","Articles with NLA identifiers","Articles with VcBA identifiers","Articles with CINII identifiers","Articles with Trove identifiers","Articles with HDS identifiers","Articles with SUDOC identifiers","Pages using the JsonConfig extension","CS1 errors: redundant parameter","CS1 errors: unrecognized parameter","Wikipedia articles in need of updating from 2021 ഓഗസ്റ്റ്","Pages using gadget WikiMiniAtlas","Pages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle","Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters","Articles using infobox templates with no data rows","Articles with BNC identifiers","Articles with BNE identifiers","Articles with PortugalA identifiers","Articles with MusicBrainz area identifiers","Articles with KULTURNAV identifiers","Articles with UKPARL identifiers","Articles with EMU identifiers","Articles with NARA identifiers", "Articles with TDVİA identifiers","ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ","ഇന്ത്യ","ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് സ്വാതന്ത്ര്യദിനം ആഘോഷിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ","ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഔദ്യോഗികഭാഷയായിട്ടുള്ള രാജ്യങ്ങൾ","ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ അംഗത്വമുള്ള രാജ്യങ്ങൾ","കോമൺവെൽത്ത് റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ","ജി-15 രാജ്യങ്ങൾ","ഫെഡറൽ റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ"],"wgPageViewLanguage":"ml","wgPageContentLanguage":"ml","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ഇന്ത്യ","wgRelevantArticleId":72,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ml","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ml"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q668","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.2"};RLSTATE={ "ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ml&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ml&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ml&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/1200px-Flag_of_India.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/800px-Flag_of_India.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/640px-Flag_of_India.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ഇന്ത്യ - വിക്കിപീഡിയ"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ml.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="തിരുത്തുക" href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="വിക്കിപീഡിയ (ml)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ml.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ml"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="വിക്കിപീഡിയ ആറ്റം ഫീഡ്" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ഇന്ത്യ rootpage-ഇന്ത്യ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="സൈറ്റ്"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="പ്രധാന മെനു" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">പ്രധാന മെനു</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">പ്രധാന മെനു</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ഉള്ളടക്കം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പ്രധാനതാൾ സന്ദർശിക്കുക [z]" accesskey="z"><span>പ്രധാന താൾ</span></a></li><li id="n-content-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%89%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%82" title="വിക്കിപീഡിയയുടെ ഉള്ളടക്ക പര്യവേക്ഷണം"><span>ഉള്ളടക്കം</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%82" title="സമകാലീനസംഭവങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലം അന്വേഷിക്കുക"><span>സമകാലികം</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AF_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വിക്കിപീഡിയയിൽ പുതുതായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട താളുകൾ"><span>പുതിയ താളുകൾ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ഏതെങ്കിലും ഒരു താൾ തുറക്കൂ [x]" accesskey="x"><span>ഏതെങ്കിലും താൾ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> പങ്കാളിത്തം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-startarticle" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="പുതിയ ഒരു ലേഖനം തുടങ്ങുവാൻ"><span>ലേഖനം തുടങ്ങുക</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വിക്കിയിലെ സമീപകാലമാറ്റങ്ങൾ [r]" accesskey="r"><span>സമീപകാല മാറ്റങ്ങൾ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%82%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പദ്ധതി താളിനെക്കുറിച്ച്, താങ്കൾക്കെന്തൊക്കെ ചെയ്യാം, കാര്യങ്ങൾ എവിടെനിന്ന് കണ്ടെത്താം"><span>സാമൂഹികകവാടം</span></a></li><li id="n-portal-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82"><span>കവാടം</span></a></li><li id="n-panchayat-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="ആറു ഗ്രാമസഭകളുള്ള വിക്കിപീഡിയ ചർച്ചാവേദി"><span>പഞ്ചായത്ത്</span></a></li><li id="n-Embassy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:Embassy"><span>Embassy</span></a></li><li id="n-അപ്‌ലോഡ്‌" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B5%8D"><span>അപ്‌ലോഡ്‌</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation-sb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation-sb" > <div class="vector-menu-heading"> വഴികാട്ടി </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:%E0%B4%89%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%82" title="സഹായം ലഭ്യമായ ഇടം"><span>സഹായം</span></a></li><li id="n-sandbox-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%8E%E0%B4%B4%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%B0%E0%B4%BF"><span>എഴുത്തുകളരി</span></a></li><li id="n-styleguide-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B6%E0%B5%88%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%82"><span>ശൈലീപുസ്തകം</span></a></li><li id="n-policies-and-gl-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%A8%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82"><span>നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-communication-sb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-communication-sb" > <div class="vector-menu-heading"> ആശയവിനിമയം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-livechat-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:%E0%B4%90.%E0%B4%86%E0%B5%BC.%E0%B4%B8%E0%B4%BF."><span>തത്സമയ സംവാദം</span></a></li><li id="n-maillist-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D"><span>മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ്</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="വിക്കിപീഡിയ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ml.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="<small>വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം</small>" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ml.svg" width="119" height="12" style="width: 7.4375em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B4%A3%E0%B4%82" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>തിരയൂ</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക" aria-label="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക" autocapitalize="sentences" title="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="പ്രത്യേകം:അന്വേഷണം"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">തിരയൂ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ദൃശ്യരൂപം"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ദൃശ്യരൂപം" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ദൃശ്യരൂപം</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ml.wikipedia.org&uselang=ml" class=""><span>ധനസമാഹരണം</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BD&returnto=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="നിർബന്ധമില്ലെങ്കിലും, താങ്കൾ ഒരു അംഗത്വമെടുക്കണമെന്നും പ്രവേശിക്കണമെന്നും താത്പര്യപ്പെടുന്നു" class=""><span>അംഗത്വമെടുക്കുക</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%A8%E0%B4%82&returnto=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ലോഗിൻ ചെയ്യുവാൻ താല്പര്യപ്പെടുന്നു; പക്ഷേ നിർബന്ധമല്ല [o]" accesskey="o" class=""><span>പ്രവേശിക്കുക</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="കൂടുതൽ ഐച്ഛികങ്ങൾ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ml.wikipedia.org&uselang=ml"><span>ധനസമാഹരണം</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BD&returnto=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="നിർബന്ധമില്ലെങ്കിലും, താങ്കൾ ഒരു അംഗത്വമെടുക്കണമെന്നും പ്രവേശിക്കണമെന്നും താത്പര്യപ്പെടുന്നു"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>അംഗത്വമെടുക്കുക</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%A8%E0%B4%82&returnto=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ലോഗിൻ ചെയ്യുവാൻ താല്പര്യപ്പെടുന്നു; പക്ഷേ നിർബന്ധമല്ല [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>പ്രവേശിക്കുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>കൂടുതൽ അറിയുക</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%8E%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82" title="ഈ ഐ.പി. വിലാസത്തിൽനിന്നുള്ള തിരുത്തലുകളെക്കുറിച്ചുള്ള സം‌വാദം [n]" accesskey="n"><span>സംവാദം</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eഒഴിവാക്കുക\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ml\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable width=\"100%;\" align=\"center\" style=\"background:#EAF6FD;text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Csmall\u003E\u003Cb\u003EReading Problems?\u003C/b\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:To_Read_in_Malayalam\" title=\"സഹായം:To Read in Malayalam\"\u003E\u003Cb\u003EClick here\u003C/b\u003E\u003C/a\u003E\u003C/small\u003E\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003Cdiv style=\"width:98%; margin:5px auto; border: 1px solid #fff640; border-style: outset; box-shadow:2px 2px 4px #aaa; padding:13px 15px; background:linear-gradient(to right, #f0cdd6 1%,#ffffff 29%,#ffffff 68%,#d0f1f9 99%); font-size:1.1em;\"\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Notepad_icon.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/Notepad_icon.png\" decoding=\"async\" width=\"80\" height=\"66\" class=\"mw-file-element\" data-file-width=\"71\" data-file-height=\"59\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \n\u003Cfigure class=\"mw-halign-right\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:WAM_logo_without_text.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/80px-WAM_logo_without_text.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"80\" height=\"86\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/120px-WAM_logo_without_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/160px-WAM_logo_without_text.svg.png 2x\" data-file-width=\"800\" data-file-height=\"859\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp style=\"text-align:center;\"\u003E \n\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:WAM2024\" class=\"mw-redirect\" title=\"വിക്കിപീഡിയ:WAM2024\"\u003Eവിക്കിപീഡിയ എഷ്യൻമാസം 2024\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E \u003Cbr /\u003E2015ൽ ആരംഭിച്ച ഏഷ്യയിലുള്ള വിവിധ ഭാഷാസമൂഹങ്ങൾ പങ്കെടുക്കുന്ന ലേഖന രചനായജ്ഞമാണ് വിക്കിപീഡിയ ഏഷ്യൻ മാസം.\u003Cbr /\u003E 1 നവംബർ മുതൽ 30 നവംബർ വരെ \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:WAM2024\" class=\"mw-redirect\" title=\"വിക്കിപീഡിയ:WAM2024\"\u003Eപങ്കുചേരൂ\u003C/a\u003E..\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E \n\u003Cstyle data-mw-deduplicate=\"TemplateStyles:r4107485\"\u003E.mw-parser-output .ombox{margin:4px 0;border-collapse:collapse;border:1px solid #a2a9b1;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .ombox.mbox-small{font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ombox-speedy{border:2px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ombox-delete{border:2px solid #b32424}.mw-parser-output .ombox-content{border:1px solid #f28500}.mw-parser-output .ombox-style{border:1px solid #fc3}.mw-parser-output .ombox-move{border:1px solid #9932cc}.mw-parser-output .ombox-protection{border:2px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ombox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.9em;width:100%}.mw-parser-output .ombox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .ombox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ombox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ombox .mbox-invalid-type{text-align:center}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ombox{margin:4px 10%}.mw-parser-output .ombox.mbox-small{clear:right;float:right;margin:4px 0 4px 1em;width:238px}}body.skin--responsive .mw-parser-output table.ombox img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .ombox-speedy{background-color:#310402}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .ombox-speedy{background-color:#310402}}\u003C/style\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks ombox ombox-notice\" role=\"presentation\" style=\"\u0026quot;width:90%; margin:0 auto; border: 1px solid #666; padding:10px 15px; background; background:linear-gradient(to bottom, #f7fbfc 0%,#d9edf2 40%,#EAF6FD 100%); font-size:1.1em;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Wikisource_laurier.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/50px-Wikisource_laurier.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"50\" height=\"46\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/75px-Wikisource_laurier.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/100px-Wikisource_laurier.svg.png 2x\" data-file-width=\"127\" data-file-height=\"116\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\" style=\"text-align: center;\"\u003Eപള്ളിക്കൂടത്തിലേക്ക് വീണ്ടും \u003Cbr /\u003E പഴയ മലയാളം പാഠപുസ്തകങ്ങൾ ഡിജിറ്റൈസ് ചെയ്യാനുള്ള വിക്കിഗ്രന്ഥശാല പദ്ധതി നടക്കുന്നു. പങ്കെടുക്കുക.\u003Cbr /\u003E\n\u003Cb\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://w.wiki/BpRA\"\u003Eകൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="സൈറ്റ്"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ഉള്ളടക്കം" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ഉള്ളടക്കം</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">തുടക്കം</div> </a> </li> <li id="toc-നിരുക്തം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#നിരുക്തം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>നിരുക്തം</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-നിരുക്തം-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle നിരുക്തം subsection</span> </button> <ul id="toc-നിരുക്തം-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ഭാരതം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഭാരതം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>ഭാരതം</span> </div> </a> <ul id="toc-ഭാരതം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ഇന്ത്യ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഇന്ത്യ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>ഇന്ത്യ</span> </div> </a> <ul id="toc-ഇന്ത്യ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ചരിത്രം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ചരിത്രം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>ചരിത്രം</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ചരിത്രം-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ചരിത്രം subsection</span> </button> <ul id="toc-ചരിത്രം-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-നാഴികക്കല്ലുകൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#നാഴികക്കല്ലുകൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>നാഴികക്കല്ലുകൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-നാഴികക്കല്ലുകൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ഭൂമിശാസ്ത്രം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ഭൂമിശാസ്ത്രം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>ഭൂമിശാസ്ത്രം</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ഭൂമിശാസ്ത്രം-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ഭൂമിശാസ്ത്രം subsection</span> </button> <ul id="toc-ഭൂമിശാസ്ത്രം-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-അതിർത്തികൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#അതിർത്തികൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>അതിർത്തികൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-അതിർത്തികൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദ്വീപുകൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദ്വീപുകൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>ദ്വീപുകൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ദ്വീപുകൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പർ‌വ്വതങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#പർ‌വ്വതങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>പർ‌വ്വതങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-പർ‌വ്വതങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ഹിമാലയം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ഹിമാലയം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>ഹിമാലയം</span> </div> </a> <ul id="toc-ഹിമാലയം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ആരവല്ലി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ആരവല്ലി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.2</span> <span>ആരവല്ലി</span> </div> </a> <ul id="toc-ആരവല്ലി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-സത്പുര_പർവത_നിര" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#സത്പുര_പർവത_നിര"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.3</span> <span>സത്പുര പർവത നിര</span> </div> </a> <ul id="toc-സത്പുര_പർവത_നിര-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-വിന്ധ്യൻ_മലനിരകൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#വിന്ധ്യൻ_മലനിരകൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.4</span> <span>വിന്ധ്യൻ മലനിരകൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-വിന്ധ്യൻ_മലനിരകൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പശ്ചിമഘട്ടം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#പശ്ചിമഘട്ടം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.5</span> <span>പശ്ചിമഘട്ടം</span> </div> </a> <ul id="toc-പശ്ചിമഘട്ടം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പൂർ‌വഘട്ടം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#പൂർ‌വഘട്ടം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.6</span> <span>പൂർ‌വഘട്ടം</span> </div> </a> <ul id="toc-പൂർ‌വഘട്ടം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ചുരങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ചുരങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>ചുരങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ചുരങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-സമതലങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#സമതലങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.1</span> <span>സമതലങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-സമതലങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-നദികൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#നദികൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.2</span> <span>നദികൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-നദികൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ദേശീയ_പ്രതീകങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയ_പ്രതീകങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ദേശീയ പ്രതീകങ്ങൾ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ദേശീയ_പ്രതീകങ്ങൾ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ദേശീയ പ്രതീകങ്ങൾ subsection</span> </button> <ul id="toc-ദേശീയ_പ്രതീകങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ദേശീയ_പതാക" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയ_പതാക"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>ദേശീയ പതാക</span> </div> </a> <ul id="toc-ദേശീയ_പതാക-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദേശീയചിഹ്നം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയചിഹ്നം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>ദേശീയചിഹ്നം</span> </div> </a> <ul id="toc-ദേശീയചിഹ്നം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദേശീയഗാനം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയഗാനം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>ദേശീയഗാനം</span> </div> </a> <ul id="toc-ദേശീയഗാനം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദേശീയ_പഞ്ചാംഗം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദേശീയ_പഞ്ചാംഗം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>ദേശീയ പഞ്ചാംഗം</span> </div> </a> <ul id="toc-ദേശീയ_പഞ്ചാംഗം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ഭരണ_സംവിധാനം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ഭരണ_സംവിധാനം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ഭരണ സംവിധാനം</span> </div> </a> <ul id="toc-ഭരണ_സംവിധാനം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-സംസ്ഥാനങ്ങൾ,_കേന്ദ്ര_ഭരണ_പ്രദേശങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#സംസ്ഥാനങ്ങൾ,_കേന്ദ്ര_ഭരണ_പ്രദേശങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>സംസ്ഥാനങ്ങൾ, കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-സംസ്ഥാനങ്ങൾ,_കേന്ദ്ര_ഭരണ_പ്രദേശങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-രാഷ്ട്രീയം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#രാഷ്ട്രീയം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>രാഷ്ട്രീയം</span> </div> </a> <ul id="toc-രാഷ്ട്രീയം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ജനങ്ങൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ജനങ്ങൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>ജനങ്ങൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ജനങ്ങൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-കൃഷി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#കൃഷി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>കൃഷി</span> </div> </a> <ul id="toc-കൃഷി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-വാണിജ്യം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#വാണിജ്യം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>വാണിജ്യം</span> </div> </a> <ul id="toc-വാണിജ്യം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-സാമ്പത്തികരംഗം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#സാമ്പത്തികരംഗം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>സാമ്പത്തികരംഗം</span> </div> </a> <ul id="toc-സാമ്പത്തികരംഗം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-കായികം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#കായികം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>കായികം</span> </div> </a> <ul id="toc-കായികം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ഇതു_കൂടി_കാണുക" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ഇതു_കൂടി_കാണുക"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>ഇതു കൂടി കാണുക</span> </div> </a> <ul id="toc-ഇതു_കൂടി_കാണുക-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-അവലംബം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#അവലംബം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>അവലംബം</span> </div> </a> <ul id="toc-അവലംബം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പുറത്തേക്കുള്ള_കണ്ണികൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#പുറത്തേക്കുള്ള_കണ്ണികൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-പുറത്തേക്കുള്ള_കണ്ണികൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-കുറിപ്പുകൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#കുറിപ്പുകൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>കുറിപ്പുകൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-കുറിപ്പുകൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ഉള്ളടക്കം" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ഇന്ത്യ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 301 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-301" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">301 ഭാഷകൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0" title="Индиа – അബ്‌ഖാസിയൻ" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Индиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="അബ്‌ഖാസിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/India" title="India – അചിനീസ്" lang="ace" hreflang="ace" data-title="India" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="അചിനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B5" title="Индие – അഡൈഗേ" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Индие" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="അഡൈഗേ" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Indi%C3%AB" title="Indië – ആഫ്രിക്കാൻസ്" lang="af" hreflang="af" data-title="Indië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ആഫ്രിക്കാൻസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – സ്വിസ് ജർമ്മൻ" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Indien" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="സ്വിസ് ജർമ്മൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%85%E1%8A%95%E1%8B%B5" title="ህንድ – അംഹാരിക്" lang="am" hreflang="am" data-title="ህንድ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="അംഹാരിക്" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="India" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/India" title="India – അരഗോണീസ്" lang="an" hreflang="an" data-title="India" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="അരഗോണീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Indea" title="Indea – പഴയ ഇംഗ്ലീഷ്" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Indea" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="പഴയ ഇംഗ്ലീഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഒബോളോ" lang="ann" hreflang="ann" data-title="India" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="ഒബോളോ" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – ആൻഗിക" lang="anp" hreflang="anp" data-title="भारत" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ആൻഗിക" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF" title="الهند – അറബിക്" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الهند" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="അറബിക്" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%97%DC%A2%DC%95%DC%98" title="ܗܢܕܘ – അരമായ" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܗܢܕܘ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="അരമായ" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF" title="لهند – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لهند" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF" title="الهند – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الهند" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A6%A4" title="ভাৰত – ആസ്സാമീസ്" lang="as" hreflang="as" data-title="ভাৰত" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ആസ്സാമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/India" title="India – അസ്ട്ടൂരിയൻ" lang="ast" hreflang="ast" data-title="India" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="അസ്ട്ടൂരിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Inda" title="Inda – അറ്റികമെക്‌വ്" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Inda" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="അറ്റികമെക്‌വ്" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – അവാരിക്" lang="av" hreflang="av" data-title="Индия" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="അവാരിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Barata" title="Barata – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Barata" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – അവാധി" lang="awa" hreflang="awa" data-title="भारत" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="അവാധി" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Indya" title="Indya – അയ്മാറ" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Indya" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="അയ്മാറ" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hindistan" title="Hindistan – അസർബൈജാനി" lang="az" hreflang="az" data-title="Hindistan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="അസർബൈജാനി" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="هیندیستان – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هیندیستان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндостан – ബഷ്ഖിർ" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Һиндостан" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ബഷ്ഖിർ" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ബാലിനീസ്" lang="ban" hreflang="ban" data-title="India" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="ബാലിനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Indien" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ind%C4%97j%C4%97" title="Indėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Indėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="India" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Indya" title="Indya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Indya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя – ബെലാറുഷ്യൻ" lang="be" hreflang="be" data-title="Індыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ബെലാറുഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Індыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Hindi" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – ബൾഗേറിയൻ" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Индия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ബൾഗേറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="भारत" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ബിസ്‌ലാമ" lang="bi" hreflang="bi" data-title="India" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="ബിസ്‌ലാമ" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hindia" title="Hindia – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hindia" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%81%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%AE" title="အေင်ဒိယခမ်းထီ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="အေင်ဒိယခမ်းထီ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A4" title="ভারত – ബംഗ്ലാ" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ভারত" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ബംഗ്ലാ" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="རྒྱ་གར། – ടിബറ്റൻ" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རྒྱ་གར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ടിബറ്റൻ" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A4" title="ভারত – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="ভারত" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ബ്രെട്ടൺ" lang="br" hreflang="br" data-title="India" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ബ്രെട്ടൺ" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – ബോസ്നിയൻ" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Indija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ബോസ്നിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="India" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/%E1%A8%95%E1%A8%97%E1%A8%8A%E1%A8%89%E1%A8%97%E1%A8%95" title="ᨕᨗᨊᨉᨗᨕ – ബുഗിനീസ്" lang="bug" hreflang="bug" data-title="ᨕᨗᨊᨉᨗᨕ" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="ബുഗിനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%8D%D0%B4%D1%85%D1%8D%D0%B3" title="Энэдхэг – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Энэдхэг" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – കറ്റാലാൻ" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Índia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="കറ്റാലാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="India" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C3%89ng-d%C3%B4" title="Éng-dô – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Éng-dô" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="ХӀинди – ചെചൻ" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ХӀинди" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ചെചൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Indya" title="Indya – സെബുവാനോ" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Indya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="സെബുവാനോ" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ചമോറോ" lang="ch" hreflang="ch" data-title="India" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="ചമോറോ" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A2%E1%8F%82%E1%8F%97%E1%8E%A2%E1%8E%A0" title="ᎢᏂᏗᎢᎠ – ഷെരോക്കി" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎢᏂᏗᎢᎠ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="ഷെരോക്കി" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഷായാൻ" lang="chy" hreflang="chy" data-title="India" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="ഷായാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ھیندستان – സെൻട്രൽ കുർദിഷ്" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھیندستان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="സെൻട്രൽ കുർദിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/India" title="India – കോർസിക്കൻ" lang="co" hreflang="co" data-title="India" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="കോർസിക്കൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ndistan" title="İndistan – ക്രിമിയൻ ടർക്കിഷ്" lang="crh" hreflang="crh" data-title="İndistan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ക്രിമിയൻ ടർക്കിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – ചെക്ക്" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Indie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ചെക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – കാഷുബിയാൻ" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Indie" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="കാഷുബിയാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%87%D0%BD%D0%B4%D1%97%EA%99%97" title="Їндїꙗ – ചർച്ച് സ്ലാവിക്" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Їндїꙗ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="ചർച്ച് സ്ലാവിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Инди – ചുവാഷ്" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Инди" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ചുവാഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/India" title="India – വെൽഷ്" lang="cy" hreflang="cy" data-title="India" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="വെൽഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – ഡാനിഷ്" lang="da" hreflang="da" data-title="Indien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ഡാനിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="India" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – ജർമ്മൻ" lang="de" hreflang="de" data-title="Indien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ജർമ്മൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Indi%C9%9Bn" title="Indiɛn – ദിൻക" lang="din" hreflang="din" data-title="Indiɛn" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="ദിൻക" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Hind%C4%B1stan" title="Hindıstan – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hindıstan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Indiska" title="Indiska – ലോവർ സോർബിയൻ" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Indiska" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ലോവർ സോർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="India" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="भारत" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A8%DE%82%DE%B0%DE%91%DE%A8%DE%94%DE%A7" title="އިންޑިޔާ – ദിവെഹി" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އިންޑިޔާ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="ദിവെഹി" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A2" title="རྒྱ་གར – ദ്‌സോങ്ക" lang="dz" hreflang="dz" data-title="རྒྱ་གར" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="ദ്‌സോങ്ക" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/India" title="India – യൂ" lang="ee" hreflang="ee" data-title="India" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="യൂ" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1" title="Ινδία – ഗ്രീക്ക്" lang="el" hreflang="el" data-title="Ινδία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ഗ്രീക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇംഗ്ലീഷ്" lang="en" hreflang="en" data-title="India" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ഇംഗ്ലീഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Barato" title="Barato – എസ്‌പരാന്റോ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Barato" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="എസ്‌പരാന്റോ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/India" title="India – സ്‌പാനിഷ്" lang="es" hreflang="es" data-title="India" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="സ്‌പാനിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/India" title="India – എസ്റ്റോണിയൻ" lang="et" hreflang="et" data-title="India" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="എസ്റ്റോണിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ബാസ്‌ക്" lang="eu" hreflang="eu" data-title="India" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ബാസ്‌ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/La_%C3%8Dndia" title="La Índia – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="La Índia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند – പേർഷ്യൻ" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هند" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="പേർഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Hinndi" title="Hinndi – ഫുല" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Hinndi" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="ഫുല" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Intia" title="Intia – ഫിന്നിഷ്" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Intia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ഫിന്നിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="India" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Idia" title="Idia – ഫിജിയൻ" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Idia" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="ഫിജിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഫാറോസ്" lang="fo" hreflang="fo" data-title="India" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ഫാറോസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Inde" title="Inde – ഫ്രഞ്ച്" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Inde" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ഫ്രഞ്ച്" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Enda" title="Enda – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Enda" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – നോർത്തേൻ ഫ്രിഷ്യൻ" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Indien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="നോർത്തേൻ ഫ്രിഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – ഫ്രിയുലിയാൻ" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Indie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ഫ്രിയുലിയാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Yndia" title="Yndia – പശ്ചിമ ഫ്രിഷിയൻ" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Yndia" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="പശ്ചിമ ഫ്രിഷിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_India" title="An India – ഐറിഷ്" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An India" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ഐറിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ndiya" title="İndiya – ഗാഗൂസ്" lang="gag" hreflang="gag" data-title="İndiya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="ഗാഗൂസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6" title="印度 – ഗാൻ ചൈനീസ്" lang="gan" hreflang="gan" data-title="印度" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="ഗാൻ ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/End" title="End – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="End" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Na_h-Innseachan" title="Na h-Innseachan – സ്കോട്ടിഷ് ഗൈലിക്" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Na h-Innseachan" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="സ്കോട്ടിഷ് ഗൈലിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഗലീഷ്യൻ" lang="gl" hreflang="gl" data-title="India" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ഗലീഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="هند" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – ഗ്വരനി" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Índia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="ഗ്വരനി" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="भारत" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B3%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%B0" title="𐌹𐌽𐌳𐌹𐌰 – ഗോഥിക്ക്" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌹𐌽𐌳𐌹𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="ഗോഥിക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4" title="ભારત – ഗുജറാത്തി" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ભારત" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="ഗുജറാത്തി" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Injey" title="Yn Injey – മാൻസ്" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Injey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="മാൻസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Indiya" title="Indiya – ഹൗസ" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Indiya" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ഹൗസ" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Yin-thu" title="Yin-thu – ഹാക്ക ചൈനീസ്" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Yin-thu" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="ഹാക്ക ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/%CA%BB%C4%AAnia" title="ʻĪnia – ഹവായിയൻ" lang="haw" hreflang="haw" data-title="ʻĪnia" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="ഹവായിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%95%D7%93%D7%95" title="הודו – ഹീബ്രു" lang="he" hreflang="he" data-title="הודו" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ഹീബ്രു" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – ഹിന്ദി" lang="hi" hreflang="hi" data-title="भारत" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ഹിന്ദി" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="India" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – ക്രൊയേഷ്യൻ" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Indija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ക്രൊയേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Indiska" title="Indiska – അപ്പർ സോർബിയൻ" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Indiska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="അപ്പർ സോർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/End" title="End – ഹെയ്‌തിയൻ ക്രിയോൾ" lang="ht" hreflang="ht" data-title="End" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ഹെയ്‌തിയൻ ക്രിയോൾ" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഹംഗേറിയൻ" lang="hu" hreflang="hu" data-title="India" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ഹംഗേറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան – അർമേനിയൻ" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հնդկաստան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="അർമേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հնդկաստան" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇന്റർലിംഗ്വ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="India" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ഇന്റർലിംഗ്വ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇബാൻ" lang="iba" hreflang="iba" data-title="India" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ഇബാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇന്തോനേഷ്യൻ" lang="id" hreflang="id" data-title="India" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ഇന്തോനേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇന്റർലിംഗ്വേ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="India" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ഇന്റർലിംഗ്വേ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Ndia" title="Ndia – ഇഗ്ബോ" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ndia" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ഇഗ്ബോ" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Initiaq" title="Initiaq – ഇനുപിയാക്" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Initiaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="ഇനുപിയാക്" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇലോകോ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="India" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ഇലോകോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5" title="ХӀиндиче – ഇങ്കുഷ്" lang="inh" hreflang="inh" data-title="ХӀиндиче" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ഇങ്കുഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇഡോ" lang="io" hreflang="io" data-title="India" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ഇഡോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Indland" title="Indland – ഐസ്‌ലാൻഡിക്" lang="is" hreflang="is" data-title="Indland" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ഐസ്‌ലാൻഡിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇറ്റാലിയൻ" lang="it" hreflang="it" data-title="India" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ഇറ്റാലിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%83%E1%93%90%E1%91%8E%E1%90%8A" title="ᐃᓐᑎᐊ – ഇനുക്റ്റിറ്റുട്ട്" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐃᓐᑎᐊ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ഇനുക്റ്റിറ്റുട്ട്" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89" title="インド – ജാപ്പനീസ്" lang="ja" hreflang="ja" data-title="インド" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ജാപ്പനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="India" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/xingu%27e" title="xingu'e – ലോജ്ബാൻ" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="xingu'e" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ലോജ്ബാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Indhi" title="Indhi – ജാവനീസ്" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Indhi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ജാവനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ინდოეთი – ജോർജിയൻ" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ინდოეთი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ജോർജിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Hindstan" title="Hindstan – കര-കാൽപ്പക്" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Hindstan" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="കര-കാൽപ്പക്" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Lhend" title="Lhend – കബൈൽ" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Lhend" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="കബൈൽ" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8D" title="Индиэ – കബർഡിയാൻ" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Индиэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="കബർഡിയാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%90nd%C9%A9" title="Ɛndɩ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɛndɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Ndiya" title="Ndiya – ട്യാപ്" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Ndiya" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="ട്യാപ്" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/India" title="India – കോംഗോ" lang="kg" hreflang="kg" data-title="India" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="കോംഗോ" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="India" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/India" title="India – കികൂയു" lang="ki" hreflang="ki" data-title="India" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="കികൂയു" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Үндістан – കസാഖ്" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Үндістан" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="കസാഖ്" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A5%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C%E1%9E%B6" title="ឥណ្ឌា – ഖമെർ" lang="km" hreflang="km" data-title="ឥណ្ឌា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ഖമെർ" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B2%A4" title="ಭಾರತ – കന്നഡ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಭಾರತ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="കന്നഡ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B8%EB%8F%84" title="인도 – കൊറിയൻ" lang="ko" hreflang="ko" data-title="인도" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="കൊറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – കരാചൈ-ബാൽകാർ" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Индия" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="കരാചൈ-ബാൽകാർ" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%90%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ہِندوستان – കശ്‌മീരി" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ہِندوستان" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="കശ്‌മീരി" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Hindistan" title="Hindistan – കുർദ്ദിഷ്" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Hindistan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="കുർദ്ദിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – കോമി" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Индия" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="കോമി" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Eynda" title="Eynda – കോർണിഷ്" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Eynda" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="കോർണിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – കിർഗിസ്" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Индия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="കിർഗിസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലാറ്റിൻ" lang="la" hreflang="la" data-title="India" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ലാറ്റിൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലഡീനോ" lang="lad" hreflang="lad" data-title="India" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ലഡീനോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – ലക്‌സംബർഗിഷ്" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Indien" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ലക്‌സംബർഗിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Гьиндусттан – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Гьиндусттан" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – ലസ്ഗിയൻ" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Индия" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="ലസ്ഗിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Barat" title="Barat – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Barat" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലിംബർഗിഷ്" lang="li" hreflang="li" data-title="India" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ലിംബർഗിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="India" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="India" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലൊംബാർഡ്" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="India" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ലൊംബാർഡ്" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലിംഗാല" lang="ln" hreflang="ln" data-title="India" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="ലിംഗാല" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%94%E0%BA%AD%E0%BA%B4%E0%BA%99%E0%BB%80%E0%BA%94%E0%BA%8D" title="ປະເທດອິນເດຍ – ലാവോ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະເທດອິນເດຍ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ലാവോ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – ലിത്വാനിയൻ" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Indija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ലിത്വാനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/I%C5%86deja" title="Iņdeja – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Iņdeja" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – ലാറ്റ്വിയൻ" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Indija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ലാറ്റ്വിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/In%E1%B8%8Dia" title="Inḍia – മദുരേസേ" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Inḍia" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="മദുരേസേ" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – മൈഥിലി" lang="mai" hreflang="mai" data-title="भारत" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="മൈഥിലി" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="India" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – മോക്ഷ" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Индия" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="മോക്ഷ" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/India" title="India – മലഗാസി" lang="mg" hreflang="mg" data-title="India" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="മലഗാസി" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9" title="Индий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Индий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/%C4%AAnia" title="Īnia – മവോറി" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Īnia" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="മവോറി" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/India" title="India – മിനാങ്കബൗ" lang="min" hreflang="min" data-title="India" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="മിനാങ്കബൗ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Индија – മാസിഡോണിയൻ" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Индија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="മാസിഡോണിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%8D%D1%82%D1%85%D1%8D%D0%B3" title="Энэтхэг – മംഗോളിയൻ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Энэтхэг" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="മംഗോളിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8F%EA%AF%9F%EA%AF%97%EA%AF%A4%EA%AF%8C%EA%AF%A5" title="ꯏꯟꯗꯤꯌꯥ – മണിപ്പൂരി" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯏꯟꯗꯤꯌꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="മണിപ്പൂരി" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – മറാത്തി" lang="mr" hreflang="mr" data-title="भारत" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="മറാത്തി" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/India" title="India – മലെയ്" lang="ms" hreflang="ms" data-title="India" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="മലെയ്" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Indja" title="Indja – മാൾട്ടീസ്" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Indja" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="മാൾട്ടീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – മിരാൻറസേ" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Índia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="മിരാൻറസേ" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%92%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="အိန္ဒိယနိုင်ငံ – ബർമീസ്" lang="my" hreflang="my" data-title="အိန္ဒိယနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ബർമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Индия Мастор – ഏഴ്സ്യ" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Индия Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ഏഴ്സ്യ" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند – മസന്ററാനി" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="هند" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="മസന്ററാനി" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Innia" title="Innia – നെപ്പോളിറ്റാൻ" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Innia" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="നെപ്പോളിറ്റാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – ലോ ജർമൻ" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Indien" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ലോ ജർമൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ലോ സാക്സൺ" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="India" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ലോ സാക്സൺ" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – നേപ്പാളി" lang="ne" hreflang="ne" data-title="भारत" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="നേപ്പാളി" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – നേവാരി" lang="new" hreflang="new" data-title="भारत" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="നേവാരി" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഡച്ച്" lang="nl" hreflang="nl" data-title="India" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ഡച്ച്" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/India" title="India – നോർവീജിയൻ നൈനോർക്‌സ്" lang="nn" hreflang="nn" data-title="India" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="നോർവീജിയൻ നൈനോർക്‌സ്" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/India" title="India – നോർവീജിയൻ ബുക്‌മൽ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="India" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="നോർവീജിയൻ ബുക്‌മൽ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="India" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Ende" title="Înde – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Înde" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/India" title="India – നോർത്തേൻ സോതോ" lang="nso" hreflang="nso" data-title="India" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="നോർത്തേൻ സോതോ" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/T%C3%B3_W%C3%B3naan%C3%ADd%C4%99%CC%81%C4%99%CC%81%CA%BC_Bits%C4%AF%CA%BC_Yisht%C5%82izhii_Bik%C3%A9yah" title="Tó Wónaanídę́ę́ʼ Bitsįʼ Yishtłizhii Bikéyah – നവാജോ" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tó Wónaanídę́ę́ʼ Bitsįʼ Yishtłizhii Bikéyah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="നവാജോ" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ന്യൻജ" lang="ny" hreflang="ny" data-title="India" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="ന്യൻജ" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – ഓക്‌സിറ്റൻ" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Índia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ഓക്‌സിറ്റൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Indii" title="Indii – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Indii" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Indiyaa" title="Indiyaa – ഒറോമോ" lang="om" hreflang="om" data-title="Indiyaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ഒറോമോ" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AD%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%A4" title="ଭାରତ – ഒഡിയ" lang="or" hreflang="or" data-title="ଭାରତ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ഒഡിയ" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Инди – ഒസ്സെറ്റിക്" lang="os" hreflang="os" data-title="Инди" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ഒസ്സെറ്റിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A4" title="ਭਾਰਤ – പഞ്ചാബി" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਭਾਰਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="പഞ്ചാബി" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/India" title="India – പാംപൻഗ" lang="pam" hreflang="pam" data-title="India" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="പാംപൻഗ" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/India" title="India – പാപിയാമെന്റൊ" lang="pap" hreflang="pap" data-title="India" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="പാപിയാമെന്റൊ" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Inde" title="Inde – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Inde" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="India" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत – പാലി" lang="pi" hreflang="pi" data-title="भारत" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="പാലി" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – പോളിഷ്" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Indie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="പോളിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="India" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="بھارت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند – പഷ്‌തോ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هند" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="പഷ്‌തോ" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – പോർച്ചുഗീസ്" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Índia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="പോർച്ചുഗീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Inriya" title="Inriya – ക്വെച്ചുവ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Inriya" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ക്വെച്ചുവ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/India" title="India – റൊമാഞ്ച്" lang="rm" hreflang="rm" data-title="India" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="റൊമാഞ്ച്" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Bharat" title="Bharat – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Bharat" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Ubuhindi" title="Ubuhindi – റുണ്ടി" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Ubuhindi" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="റുണ്ടി" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/India" title="India – റൊമാനിയൻ" lang="ro" hreflang="ro" data-title="India" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="റൊമാനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ആരോമാനിയൻ" lang="rup" hreflang="rup" data-title="India" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="ആരോമാനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Indie" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – റഷ്യൻ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Индия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="റഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%8F" title="Індія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Індія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Ubuhinde" title="Ubuhinde – കിന്യാർവാണ്ട" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Ubuhinde" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="കിന്യാർവാണ്ട" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="भारतम् – സംസ്‌കൃതം" lang="sa" hreflang="sa" data-title="भारतम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="സംസ്‌കൃതം" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%8D" title="Ииндийэ – സാഖ" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ииндийэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="സാഖ" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%A7%E1%B1%9A%E1%B1%9B" title="ᱥᱤᱧᱚᱛ – സന്താലി" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱤᱧᱚᱛ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="സന്താലി" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cndia" title="Ìndia – സർഡിനിയാൻ" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Ìndia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="സർഡിനിയാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Innia" title="Innia – സിസിലിയൻ" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Innia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="സിസിലിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Indie" title="Indie – സ്കോട്സ്" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Indie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="സ്കോട്സ്" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%80%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ڀارت – സിന്ധി" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڀارت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="സിന്ധി" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/India" title="India – വടക്കൻ സമി" lang="se" hreflang="se" data-title="India" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="വടക്കൻ സമി" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Ind%C3%AFi" title="Indïi – സാംഗോ" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Indïi" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="സാംഗോ" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – സെർബോ-ക്രൊയേഷ്യൻ" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Indija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="സെർബോ-ക്രൊയേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A2%E1%80%AD%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%82%83%E1%80%B8" title="မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး – ഷാൻ" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="ഷാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%89%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ඉන්දියාව – സിംഹള" lang="si" hreflang="si" data-title="ඉන්දියාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="സിംഹള" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="India" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/India" title="India – സ്ലോവാക്" lang="sk" hreflang="sk" data-title="India" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="സ്ലോവാക്" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="بھارت" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Indija" title="Indija – സ്ലോവേനിയൻ" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Indija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="സ്ലോവേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Igitia" title="Igitia – സമോവൻ" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Igitia" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="സമോവൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഇനാരി സമി" lang="smn" hreflang="smn" data-title="India" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ഇനാരി സമി" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ഷോണ" lang="sn" hreflang="sn" data-title="India" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="ഷോണ" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Hindiya" title="Hindiya – സോമാലി" lang="so" hreflang="so" data-title="Hindiya" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="സോമാലി" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/India" title="India – അൽബേനിയൻ" lang="sq" hreflang="sq" data-title="India" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="അൽബേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Индија – സെർബിയൻ" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Индија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="സെർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Indiakondre" title="Indiakondre – ശ്രാനൻ ഡോങ്കോ" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Indiakondre" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="ശ്രാനൻ ഡോങ്കോ" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/INdiya" title="INdiya – സ്വാറ്റി" lang="ss" hreflang="ss" data-title="INdiya" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="സ്വാറ്റി" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/India" title="India – തെക്കൻ സോതോ" lang="st" hreflang="st" data-title="India" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="തെക്കൻ സോതോ" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Indien" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/India" title="India – സുണ്ടാനീസ്" lang="su" hreflang="su" data-title="India" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="സുണ്ടാനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Indien" title="Indien – സ്വീഡിഷ്" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Indien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="സ്വീഡിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uhindi" title="Uhindi – സ്വാഹിലി" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uhindi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="സ്വാഹിലി" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Indyje" title="Indyje – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Indyje" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="India" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="இந்தியா – തമിഴ്" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இந்தியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="തമിഴ്" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="India" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B2%A4" title="ಭಾರತ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಭಾರತ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%9B%E1%A5%AB%E1%A5%92%E1%A5%B0_%E1%A5%9F%E1%A5%A4%E1%A5%A2%E1%A5%B0_%E1%A5%96%E1%A5%A4%E1%A5%B0_%E1%A5%95%E1%A5%A3%E1%A5%B0" title="ᥛᥫᥒᥰ ᥟᥤᥢᥰ ᥖᥤᥰ ᥕᥣᥰ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥛᥫᥒᥰ ᥟᥤᥢᥰ ᥖᥤᥰ ᥕᥣᥰ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం – തെലുങ്ക്" lang="te" hreflang="te" data-title="భారతదేశం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="തെലുങ്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia – ടെറ്റും" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Índia" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="ടെറ്റും" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Ҳиндустон – താജിക്" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳиндустон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="താജിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="ประเทศอินเดีย – തായ്" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศอินเดีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="തായ്" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%88%85%E1%8A%95%E1%8B%B2" title="ህንዲ – ടൈഗ്രിന്യ" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ህንዲ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="ടൈഗ്രിന്യ" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Hindistan" title="Hindistan – തുർക്‌മെൻ" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Hindistan" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="തുർക്‌മെൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Indiya" title="Indiya – തഗാലോഗ്" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Indiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="തഗാലോഗ്" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Hindyston" title="Hindyston – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Hindyston" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BBInitia" title="ʻInitia – ടോംഗൻ" lang="to" hreflang="to" data-title="ʻInitia" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="ടോംഗൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ടോക് പിസിൻ" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="India" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ടോക് പിസിൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hindistan" title="Hindistan – ടർക്കിഷ്" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hindistan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ടർക്കിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/India" title="India – തരോക്കോ" lang="trv" hreflang="trv" data-title="India" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="തരോക്കോ" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Indiya" title="Indiya – സോംഗ" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Indiya" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="സോംഗ" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндстан – ടാട്ടർ" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Һиндстан" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="ടാട്ടർ" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ടുംബുക" lang="tum" hreflang="tum" data-title="India" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="ടുംബുക" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/India" title="India – ട്വി" lang="tw" hreflang="tw" data-title="India" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="ട്വി" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99In%C4%ABtia" title="’Inītia – താഹിതിയൻ" lang="ty" hreflang="ty" data-title="’Inītia" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="താഹിതിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – ഉഡ്മുർട്ട്" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Индия" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="ഉഡ്മുർട്ട്" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%D9%89%D9%86%D8%AF%D9%89%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ھىندىستان – ഉയ്ഘുർ" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ھىندىستان" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ഉയ്ഘുർ" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%8F" title="Індія – ഉക്രേനിയൻ" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Індія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ഉക്രേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت – ഉറുദു" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بھارت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ഉറുദു" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hindiston" title="Hindiston – ഉസ്‌ബെക്ക്" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hindiston" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ഉസ്‌ബെക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cndia" title="Ìndia – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Ìndia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Indii" title="Indii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Indii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ – വിയറ്റ്നാമീസ്" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Ấn Độ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="വിയറ്റ്നാമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Indi%C3%AB" title="Indië – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Indië" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Lind%C3%A4n" title="Lindän – വോളാപുക്" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Lindän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="വോളാപുക്" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Inde" title="Inde – വല്ലൂൺ" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Inde" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="വല്ലൂൺ" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/India" title="India – വാരേയ്" lang="war" hreflang="war" data-title="India" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="വാരേയ്" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/End" title="End – വൊളോഫ്" lang="wo" hreflang="wo" data-title="End" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="വൊളോഫ്" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6" title="印度 – വു ചൈനീസ്" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="印度" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="വു ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия – കാൽമിക്" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Индия" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="കാൽമിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/IIndia" title="IIndia – ഖോസ" lang="xh" hreflang="xh" data-title="IIndia" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="ഖോസ" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ინდოეთი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ინდოეთი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A0%D7%93%D7%99%D7%A2" title="אינדיע – യിദ്ദിഷ്" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אינדיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="യിദ്ദിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="തിരഞ്ഞെടുത്ത ലേഖനം"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dnd%C3%AD%C3%A0" title="Índíà – യൊറൂബാ" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Índíà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="യൊറൂബാ" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Yindu" title="Yindu – സ്വാംഗ്" lang="za" hreflang="za" data-title="Yindu" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="സ്വാംഗ്" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/India" title="India – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="India" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%80%E2%B5%89%E2%B5%8F%E2%B4%B7%E2%B5%93%E2%B5%99%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⵀⵉⵏⴷⵓⵙⵜⴰⵏ – സ്റ്റാൻഡേർഡ് മൊറോക്കൻ റ്റാമസിയറ്റ്" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵀⵉⵏⴷⵓⵙⵜⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="സ്റ്റാൻഡേർഡ് മൊറോക്കൻ റ്റാമസിയറ്റ്" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6" title="印度 – ചൈനീസ്" lang="zh" hreflang="zh" data-title="印度" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6" title="印度 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="印度" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cn-t%C5%8D%CD%98" title="Ìn-tō͘ – മിൻ നാൻ ചൈനീസ്" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Ìn-tō͘" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="മിൻ നാൻ ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6" title="印度 – കാന്റണീസ്" lang="yue" hreflang="yue" data-title="印度" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="കാന്റണീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/India" title="India – സുലു" lang="zu" hreflang="zu" data-title="India" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="സുലു" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q668#sitelinks-wikipedia" title="അന്തർഭാഷാ കണ്ണികൾ തിരുത്തുക" class="wbc-editpage">കണ്ണികൾ തിരുത്തുക</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="നാമമേഖലകൾ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="വിവരദായക താൾ കാണുക [c]" accesskey="c"><span>ലേഖനം</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" rel="discussion" class="mw-redirect" title="വിവരദായക താളിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ച [t]" accesskey="t"><span>സംവാദം</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ഭാഷയുടെ ചരം മാറ്റുക" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">മലയാളം</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="ദർശനീയത"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF"><span>വായിക്കുക</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit" title="ഈ താളിന്റെ മൂലരൂപം തിരുത്തുക [e]" accesskey="e"><span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=history" title="ഈ താളിന്റെ പഴയ പതിപ്പുകൾ [h]" accesskey="h"><span>നാൾവഴി കാണുക</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ഉപകരണങ്ങൾ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ഉപകരണങ്ങൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ഉപകരണങ്ങൾ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF"><span>വായിക്കുക</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit" title="ഈ താളിന്റെ മൂലരൂപം തിരുത്തുക [e]" accesskey="e"><span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=history"><span>നാൾവഴി കാണുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> സാർവത്രികം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഈ താളിലേക്കു കണ്ണിയാൽ ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന എല്ലാ വിക്കി താളുകളുടേയും പട്ടിക. [j]" accesskey="j"><span>ഈ താളിലേക്കുള്ള കണ്ണികൾ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AC%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" rel="nofollow" title="താളുകളിലെ പുതിയ മാറ്റങ്ങൾ [k]" accesskey="k"><span>അനുബന്ധ മാറ്റങ്ങൾ</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/വിക്കിപീഡിയ:അപ്‌ലോഡ്" title="പ്രമാണങ്ങൾ അപ്‌ലോഡ് ചെയ്യുവാൻ [u]" accesskey="u"><span>അപ്‌ലോഡ്‌</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="പ്രത്യേകതാളുകളുടെ പട്ടിക [q]" accesskey="q"><span>പ്രത്യേക താളുകൾ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&oldid=4121335" title="താളിന്റെ ഈ പതിപ്പിന്റെ സ്ഥിരം കണ്ണി"><span>സ്ഥിരംകണ്ണി</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=info" title="ഈ താളിനെക്കുറിച്ചുള്ള കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ"><span>താളിന്റെ വിവരങ്ങൾ</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%82&page=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&id=4121335&wpFormIdentifier=titleform" title="ഈ താളിനെ എങ്ങനെ അവലംബിതമാക്കാം എന്ന വിവരങ്ങൾ"><span>ഈ താൾ ഉദ്ധരിക്കുക</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fml.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B4%2587%25E0%25B4%25A8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25AF"><span>ചെറുതാക്കിയ യൂ.ആർ.എൽ. ലഭ്യമാക്കുക</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:QrCode&url=https%3A%2F%2Fml.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B4%2587%25E0%25B4%25A8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25AF"><span>ക്യൂആർ കോഡ് ഡൗൺലോഡ് ചെയ്യുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> അച്ചടിയ്ക്കുക/കയറ്റുമതി ചെയ്യുക </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%82&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF"><span>പുസ്തകം സൃഷ്ടിക്കുക</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:DownloadAsPdf&page=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=show-download-screen"><span>PDF ആയി ഡൗൺലോഡ് ചെയ്യുക</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&printable=yes" title="ഈ താളിന്റെ അച്ചടി രൂപം [p]" accesskey="p"><span>അച്ചടിരൂപം</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ഇതരപദ്ധതികളിൽ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/India" hreflang="en"><span>വിക്കിമീഡിയ കോമൺസ്</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://ml.wikiquote.org/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" hreflang="ml"><span>വിക്കിചൊല്ലുകൾ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q668" title="ബന്ധപ്പെട്ട ഡേറ്റാ ശേഖര ഇനത്തിലേയ്ക്കുള്ള കണ്ണി [g]" accesskey="g"><span>വിക്കിഡേറ്റ ഇനം</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ദൃശ്യരൂപം"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ദൃശ്യരൂപം</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ml" dir="ltr"><div id="disambig" class="noprint"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123599">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ഈ ലേഖനം റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയെ (ഇന്ത്യയെ) പറ്റിയുള്ളതാണ്.  ഈ വാക്കാൽ വിവക്ഷിക്കുന്ന മറ്റു കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചറിയാൻ, <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF_(%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE)" class="mw-disambig" title="ഇന്ത്യ (വിവക്ഷകൾ)">ഇന്ത്യ (വിവക്ഷകൾ)</a> കാണുക.</div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3767046">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-Update plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Update" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Ambox_current_red.svg/42px-Ambox_current_red.svg.png" decoding="async" width="42" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Ambox_current_red.svg/63px-Ambox_current_red.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Ambox_current_red.svg/84px-Ambox_current_red.svg.png 2x" data-file-width="360" data-file-height="290" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">ഈ ലേഖനം <b>അപ്ഡേറ്റ്</b> ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്.<span class="hide-when-compact"> സമീപകാല ഇവന്റുകൾ അല്ലെങ്കിൽ പുതുതായി ലഭ്യമായ വിവരങ്ങൾ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതിന് ദയവായി ഈ ലേഖനം അപ്ഡേറ്റ് ചെയ്യുക.</span> <span class="date-container"><i>(<span class="date">2021 ഓഗസ്റ്റ്</span>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <div class="nomobile"> <div id="purl" class="NavFrame collapsed" style="float: right; font-size: 85%; position: absolute; top: -4em; right: 0; width: auto; background: #eae9e9;"> <div class="NavHead" style="padding: 1px 8px;"><b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/India">ഇംഗ്ലീഷ് വിലാസം</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Prettyurl#ഉപയോഗക്രമം" title="സഹായം"><img alt="സഹായം" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/12px-Gtk-dialog-question.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/18px-Gtk-dialog-question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/24px-Gtk-dialog-question.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a></span></b> </div> <div class="NavContent" style="background:#eae9e9; width:auto"><span class="plainlinks" style="white-space:nowrap; overflow: hidden"><a class="external free" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/India">https://ml.wikipedia.org/wiki/India</a></span> </div> </div> </div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ദക്ഷിണേഷ്യ">ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ</a> ഒരു <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%95" title="രാജ്യങ്ങളുടെ പട്ടിക">രാജ്യമാണ്</a> ഇന്ത്യ . <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A1%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ന്യൂഡൽഹി">ന്യൂഡൽഹിയാണ്‌</a> തലസ്ഥാനം . ലോകത്തിലെ ഏഴാമത്തെ വലിയ രാജ്യമായ ഇന്ത്യയുടെ വിസ്തീർണം 3.28 ദശലക്ഷം കിലോമീറ്ററാണ് . ലോകത്തിന്റെ ആകെ വിസ്തൃതിയുടെ 2.4 ശതമാനമാണ് ഇന്ത്യയ്ക്കുള്ളത് . ജനസംഖ്യയിൽ ഒന്നാംസ്ഥാനവും ഇന്ത്യയ്ക്കാണ് . കൂടാതെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യ രാഷ്ട്രം കൂടിയാണ് ഇന്ത്യ . <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രം">ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രം</a> ഇന്ത്യയുടെ തെക്കൻ അതിരായി നിലകൊള്ളുന്നു. ഇതിന്റെ രണ്ടു ശാഖകളാണ് പടിഞ്ഞാറുള്ള <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="അറബിക്കടൽ">അറബിക്കടലും</a> കിഴക്കുള്ള <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE_%E0%B4%89%E0%B5%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="ബംഗാൾ ഉൾക്കടൽ">ബംഗാൾ ഉൾക്കടലും</a> . ഇന്ത്യയുടെ തീരദൈർഘ്യം 7,517 കിലോമീറ്ററുകൾ (4,671 മൈ.)<sup id="cite_ref-sanilkumar_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-sanilkumar-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ആണ് .ഇന്ത്യ <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="പാകിസ്താൻ">പാകിസ്താൻ</a>,<a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ">അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B3%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E2%80%8C" class="mw-redirect" title="ബംഗ്ളാദേശ്‌">ബംഗ്ളാദേശ്‌</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="മ്യാന്മർ">മ്യാന്മർ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8" title="ചൈന">ചൈന</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="നേപ്പാൾ">നേപ്പാൾ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഭൂട്ടാൻ">ഭൂട്ടാൻ</a> എന്നീ ഏഴു രാജ്യങ്ങളുമായി കരാതിർത്തി പങ്കിടുന്നു . ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ നിലകൊള്ളുന്ന ഇന്ത്യയുടെ അയൽരാജ്യങ്ങളായ ദ്വീപുകളാണ് <a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%B2%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="ശ്രീലങ്ക">ശ്രീലങ്ക</a> , <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മാലദ്വീപ്">മാലദ്വീപ്</a> എന്നിവ . </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4128903">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}</style><table class="infobox geography vcard" style="font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above adr" style="padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="display:inline" class="fn org country-name">ഭാരതീയ മഹാരാജ്യം</div><br /><div style="padding-top:0.25em; font-weight:normal;">Republic of India (<a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഇംഗ്ലീഷ്">ആംഗലഭാഷയിൽ</a>)<br /><span style="font-size:85%;">(<a href="/wiki/%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഔദ്യോഗിക പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലെ ഇന്ത്യയുടെ പേരുകൾ">മറ്റ് പ്രാദേശിക ഭാഷകളിൽ</a> കാണുക)</span> <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; width:58%; vertical-align:middle; padding-left:5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Flag_of_India.svg" class="mw-file-description" title="Flag of ഇന്ത്യ"><img alt="Horizontal tricolor flag bearing, from top to bottom, deep saffron, white, and green horizontal bands. In the centre of the white band is a navy-blue wheel with 24 spokes." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/125px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/188px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/250px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയപതാക">ദേശീയ പതാക</a></div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding: 0px 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Emblem_of_India.svg" class="mw-file-description" title="ദേശീയ ചിഹ്നം of ഇന്ത്യ"><img alt="Three lions facing left, right, and toward viewer, atop a frieze containing a galloping horse, a 24-spoke wheel, and an elephant. Underneath is a motto: "सत्यमेव जयते"." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/60px-Emblem_of_India.svg.png" decoding="async" width="60" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/90px-Emblem_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/120px-Emblem_of_India.svg.png 2x" data-file-width="585" data-file-height="933" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം">ദേശീയ ചിഹ്നം</a></div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div style="line-height:1.2em;"><b>ദേശീയ മുദ്രാവാക്യം: </b>"<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%B5_%E0%B4%9C%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%87" title="സത്യമേവ ജയതേ">സത്യമേവ ജയതേ</a>"(<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്കൃതം</a>)<br /><div style="display:inline">"സത്യം മാത്രം ജയിക്കുന്നു"<span style="position: relative; top: 0.2em;"><sup id="cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data anthem"><div style="line-height:1.2em;"><b>ദേശീയ ഗാനം: </b><span title="Bengali-language text"><span lang="bn" style="font-style: normal;">"<a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8_%E0%B4%97%E0%B4%A3_%E0%B4%AE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="ജന ഗണ മന">ജന ഗണ മന</a>"(<a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഹിന്ദി">ഹിന്ദി</a>)</span></span><sup id="cite_ref-india.gov.in_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-india.gov.in-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-tatsama_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-tatsama-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span style="font-size:85%;">"സർവ്വ ജനങ്ങളുടെയും മനസ്സിന്റെ അധിപനും , നായകനുമായവനെ , ഭാരതത്തിന്റെ ഭാഗ്യം വിധാനം ചെയ്യുന്നവനെ , അവിടുന്ന് ജയിച്ചാലും"</span><span style="position: relative; top: 0.2em;"><sup id="cite_ref-FOOTNOTEWolpert20031_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEWolpert20031-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-india.gov.in_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-india.gov.in-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span><br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="64" data-mwtitle="Jana_Gana_Mana_instrumental.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Jana_Gana_Mana_instrumental.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/9/94/Jana_Gana_Mana_instrumental.ogg/Jana_Gana_Mana_instrumental.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=as&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="as" label="অসমীয়া ‪(as)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=bn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="bn" label="বাংলা ‪(bn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=cs&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="cs" label="čeština ‪(cs)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=de&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="de" label="Deutsch ‪(de)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=el&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="el" label="Ελληνικά ‪(el)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=fr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fr" label="français ‪(fr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=gu&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="gu" label="ગુજરાતી ‪(gu)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=he&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="he" label="עברית ‪(he)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=hi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="hi" label="हिन्दी ‪(hi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia ‪(id)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=kn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="kn" label="ಕನ್ನಡ ‪(kn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 ‪(ko)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=ml&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ml" label="മലയാളം ‪(ml)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=mr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="mr" label="मराठी ‪(mr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=ms&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ms" label="Bahasa Melayu ‪(ms)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=sat&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="sat" label="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ‪(sat)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=ta&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ta" label="தமிழ் ‪(ta)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=te&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="te" label="తెలుగు ‪(te)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=tl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tl" label="Tagalog ‪(tl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=tr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tr" label="Türkçe ‪(tr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=ur&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ur" label="اردو ‪(ur)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=zh-tw&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant-TW" label="中文（臺灣） ‪(zh-tw)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJana_Gana_Mana_instrumental.ogg&lang=zh&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh" label="中文 ‪(zh)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span></div></div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div style="line-height:1.2em;"><b>ദേശീയ ഗീതം</b><br />"<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%87_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="വന്ദേ മാതരം">വന്ദേ മാതരം</a>(<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്കൃതം</a>)" <i><br /><span style="font-size:85%;">"അമ്മേ ഞാൻ വണങ്ങുന്നു"</span><span style="position: relative; top: 0.2em;"><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-india.gov.in_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-india.gov.in-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span><br /></i> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_1" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="146" data-mwtitle="Vande_Mataram_on_Mohan_Veena.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/ba/Vande_Mataram_on_Mohan_Veena.ogg/Vande_Mataram_on_Mohan_Veena.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Vande_Mataram_on_Mohan_Veena.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AVande_Mataram_on_Mohan_Veena.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span></div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:India_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description" title="Area controlled by India shown in dark green; regions claimed but not controlled shown in light green"><img alt="Image of a globe centred on India, with India highlighted." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/India_%28orthographic_projection%29.svg/250px-India_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/India_%28orthographic_projection%29.svg/375px-India_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/India_%28orthographic_projection%29.svg/500px-India_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">Area controlled by India shown in dark green;<br />regions claimed but not controlled shown in light green</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">തലസ്ഥാനം</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82_%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" title="ന്യൂ ഡെൽഹി">ന്യൂ ഡെൽഹി</a><br /><span class="geo-inline"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3946094">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&params=28_36_50_N_77_12_30_E_type:city_region:IN"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">28°36′50″N</span> <span class="longitude">77°12′30″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">28.61389°N 77.20833°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">28.61389; 77.20833</span></span></span></a></span></span></td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label">വലിയ നഗരം</th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3859926">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%88" title="മുംബൈ">മുംബൈ</a></li><li><span class="geo-inline"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3946094"><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&params=18_58_30_N_72_49_33_E_"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">18°58′30″N</span> <span class="longitude">72°49′33″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">18.97500°N 72.82583°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">18.97500; 72.82583</span></span></span></a></span></span></li></ul></div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ</th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3859918">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഹിന്ദി">ഹിന്ദി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ ഇംഗ്ലീഷ്">ഇംഗ്ലീഷ്</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>b<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></div></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><span class="ib-country-lang">അംഗീകരിച്ച പ്രാദേശിക ഭാഷകൾ</span></th><td class="infobox-data"><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: center; font-size: 95%;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold; font-size: 100%; text-align: left; background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;font-size:100%;"><div><a href="/wiki/Languages_with_official_status_in_India#State_level" class="mw-redirect" title="Languages with official status in India">State level</a> and<br /><a href="/wiki/Languages_with_official_status_in_India#Eighth_Schedule_to_the_Constitution" class="mw-redirect" title="Languages with official status in India">Eighth Schedule</a><sup id="cite_ref-langoff_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-langoff-13"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="font-size: 105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; text-align: left; list-style: none none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ആസ്സാമീസ്">ആസ്സാമീസ്</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%81" title="ഉർദു">ഉർദു</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ഒഡിയ">ഒഡിയ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%A1" title="കന്നഡ">കന്നഡ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="കശ്മീരി ഭാഷ">കശ്മീരി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AC%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" class="mw-redirect" title="കൊക്‌ബൊറോക് ഭാഷ">കൊക്‌ബൊറോക്</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="കൊങ്കണി ഭാഷ">കൊങ്കണി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%9C%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഗുജറാത്തി ഭാഷ">ഗുജറാത്തി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D" title="തമിഴ്">തമിഴ്</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B5%81_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="തെലുഗു ഭാഷ">തെലുഗു</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദോഗ്രി">ദോഗ്രി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="നേപ്പാളി ഭാഷ">നേപ്പാളി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പഞ്ചാബി ഭാഷ">പഞ്ചാബി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ബംഗാളി ഭാഷ">ബംഗാളി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B5%8B" title="ബോഡോ">ബോഡോ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%B0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മണിപ്പൂരി ഭാഷ">മണിപ്പൂരി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="മലയാളം">മലയാളം</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മറാഠി ഭാഷ">മറാഠി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8B_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മിസോ ഭാഷ">മിസോ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%88%E0%B4%A5%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മൈഥിലി ഭാഷ">മൈഥിലി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="സന്താലി ഭാഷ">സന്താലി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്കൃതം</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="സിന്ധി ഭാഷ">സിന്ധി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഹിന്ദി">ഹിന്ദി</a></li></ul></div> </li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ദേശീയഭാഷ</th><td class="infobox-data">ഇന്ത്യയ്ക്ക് ദേശീയഭാഷ ഇല്ല.<sup id="cite_ref-Times_News_Network_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Times_News_Network-14"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-NoneNtl_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-NoneNtl-15"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Press_Trust_of_India_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Press_Trust_of_India-16"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">മതം <div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td class="infobox-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859926"><div class="plainlist"><ul><li>79.8% <a href="/wiki/Hinduism_in_India" class="mw-redirect" title="Hinduism in India">ഹിന്ദുമതം</a></li><li>14.2% <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഇസ്ലാം">ഇസ്ലാം</a></li><li>2.3% <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ക്രിസ്തുമതം">ക്രിസ്തുമതം</a></li><li>1.7% <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%96%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സിഖ് മതം">സിഖ് മതം</a></li><li>0.7% <a href="/wiki/History_of_Buddhism_in_India" class="mw-redirect" title="History of Buddhism in India">ബുദ്ധമതം</a></li><li>0.4% <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%88%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ജൈനമതം">ജൈനമതം</a></li><li>0.9% മറ്റുള്ളവ<sup id="cite_ref-remaining_religions_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-remaining_religions-17"><span class="cite-bracket">[</span>c<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Census2011religion_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Census2011religion-18"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></div> <i>കാണുക <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="ഇന്ത്യയിലെ മതങ്ങൾ">ഇന്ത്യയിലെ മതങ്ങൾ</a></i></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/w/index.php?title=Demonym&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demonym (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">നിവാസികളുടെ പേര്</a></th><td class="infobox-data">ഇന്ത്യക്കാരൻ , ഭാരതീയൻ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">അംഗമായ സംഘടനകൾ</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ">ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95_%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B0_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="ലോക വ്യാപാര സംഘടന">ലോക വ്യാപാര സംഘടന</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ബ്രിക്‌സ്‌">ബ്രിക്‌സ്‌</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="പ്രാദേശിക സഹകരണത്തിനുള്ള ദക്ഷിണേഷ്യൻ സംഘടന">SAARC</a>, <a href="/w/index.php?title=Shanghai_Cooperation_Organisation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shanghai Cooperation Organisation (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">SCO</a>, <a href="/wiki/G8%2B5" class="mw-redirect" title="G8+5">G8+5</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%BF_-_20" title="ജി - 20">ജി - 20</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B5%BA%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%92%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%BB%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="കോമൺവെൽത്ത് ഒഫ് നേഷൻസ്">കോമൺവെൽത്ത്</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ഭരണസമ്പ്രദായം</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%AB%E0%B5%86%E0%B4%A1%E0%B4%B1%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യയിലെ ഫെഡറലിസം">ഫെഡറൽ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%B1%E0%B4%BF_%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A7%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യം">പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യ ഭരണം</a></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4128903"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="രാഷ്ട്രപതി">രാഷ്ട്രപതി</a> </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%97%E0%B4%AA%E0%B4%A6%E0%B4%BF_%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%81" title="ദ്രൗപദി മുർമു">ദ്രൗപദി മുർമു</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF_(%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF)" title="ഉപരാഷ്ട്രപതി (ഇന്ത്യ)">ഉപരാഷ്ട്രപതി</a> </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D_%E0%B4%A7%E0%B5%BB%E0%B4%95%E0%B5%BC" title="ജഗ്ദീപ് ധൻകർ">ജഗ്ദീപ് ധൻകർ</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%80%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%9C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ">ചീഫ് ജസ്റ്റിസ്</a> </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B4%BF.%E0%B4%B5%E0%B5%88._%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%9A%E0%B5%82%E0%B4%A2%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഢ്">ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഢ്</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B8%E0%B4%AD_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BC" title="ലോക്‌സഭ സ്പീക്കർ">ലോക്‌സഭ സ്പീക്കർ</a> </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%93%E0%B4%82_%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%B3" title="ഓം ബിർള">ഓം ബിർള</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="നിയമനിർമ്മാണസഭ">നിയമനിർമ്മാണസഭ</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്">പാർലമെന്റ്</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഉപരിസഭ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഉപരിസഭ</a></div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="രാജ്യസഭ">രാജ്യസഭ</a></td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%85%E0%B4%A7%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B4%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="അധോസഭ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">അധോസഭ</a></div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="ലോക്‌സഭ">ലോക്‌സഭ</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Indian_independence_movement" class="mw-redirect" title="Indian independence movement">സ്വാതന്ത്ര്യം</a> <div style="font-weight:normal;display:inline;">ലഭിച്ചത് <a href="/wiki/%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%A1%E0%B5%8D_%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%82" title="യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം">യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡത്തിൽ</a> നിന്ന്</div></th></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4128903"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Dominion_of_India" class="mw-redirect" title="Dominion of India">ഡോമീനിയൻ പദവി</a> </div></th><td class="infobox-data">15 ഓഗസ്റ്റ് 1947</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="റിപ്പബ്ലിക്">റിപ്പബ്ലിക്</a> </div></th><td class="infobox-data">26 ജനുവരി 1950</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left;"><center>വിസ്തീർണ്ണം</center></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ആകെ വിസ്തീർണ്ണം</div></th><td class="infobox-data">3,287,263<sup id="cite_ref-india.gov.in2_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-india.gov.in2-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> കി.m<sup>2</sup> (1,269,219 ച മൈ)<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>d<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_and_dependencies_by_area&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries and dependencies by area (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">7-ാം സ്ഥാനം</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•  ജലം (%)</div></th><td class="infobox-data">9.6</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left;"><center>ജനസംഖ്യ</center></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 2016 estimate</div></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span>1,324,171,354<sup id="cite_ref-UN_WPP_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-UN_WPP-20"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_and_dependencies_by_population&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries and dependencies by population (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">2-ാം സ്ഥാനം</a>)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 2011 census</div></th><td class="infobox-data">1,210,854,977<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_and_dependencies_by_population&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries and dependencies by population (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">2-ാം സ്ഥാനം</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•  ജനസാന്ദ്രത</div></th><td class="infobox-data">427.3/കിമീ<sup>2</sup> (1,106.7/ച മൈ) (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_and_dependencies_by_population_density&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries and dependencies by population density (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">31-ാം സ്ഥാനം</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Gross_domestic_product" class="mw-redirect" title="Gross domestic product">ജി.ഡി.പി.</a> <span style="font-weight:normal;">(<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BD_%E0%B4%B6%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B4%BF_%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="വാങ്ങൽ ശേഷി തുല്യത (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">PPP</a>)</span></th><td class="infobox-data">2019 estimate</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ആകെ</div></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> $11.468 trillion<sup id="cite_ref-imf2_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-imf2-23"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_by_GDP_(PPP)&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries by GDP (PPP) (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">3-ാം സ്ഥാനം</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• പ്രതിശീർഷം</div></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> $8,484<sup id="cite_ref-imf2_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-imf2-23"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_by_GDP_(PPP)_per_capita&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries by GDP (PPP) per capita (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">119th</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Gross_domestic_product" class="mw-redirect" title="Gross domestic product">ജി.ഡി.പി.</a> <span style="font-weight:normal;">(നോമിനൽ)</span></th><td class="infobox-data">2019 estimate</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ആകെ</div></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> $2.972 trillion<sup id="cite_ref-imf2_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-imf2-23"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominal)" class="mw-redirect" title="List of countries by GDP (nominal)">5th</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Per capita</div></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> $2,199<sup id="cite_ref-imf2_23-3" class="reference"><a href="#cite_note-imf2-23"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/w/index.php?title=List_of_countries_by_GDP_(nominal)_per_capita&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries by GDP (nominal) per capita (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">142nd</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ജിനി സൂചിക (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ജിനി</a> <span style="font-weight:normal;">(2013)</span></th><td class="infobox-data">33.9<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span style="white-space:nowrap;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4106292">@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div:not(.notheme)>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output p>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table:not(.notheme) .tmp-color{color:inherit!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div:not(.notheme)>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output p>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table:not(.notheme) .tmp-color{color:inherit!important}}</style><span class="tmp-color" style="color:orange">medium</span></span> · <a href="/w/index.php?title=List_of_countries_by_income_equality&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries by income equality (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">79th</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Human_Development_Index" class="mw-redirect" title="Human Development Index">എച്ച്.ഡി.ഐ.</a> <span style="font-weight:normal;">(2017)</span></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="Increase"><img alt="Increase" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> 0.640<sup id="cite_ref-UN_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-UN-25"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span style="white-space:nowrap;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4106292"><span class="tmp-color" style="color:orange">medium</span></span> · <a href="/w/index.php?title=List_of_countries_by_Human_Development_Index&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of countries by Human Development Index (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">130-ആം</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">നാണയവ്യവസ്ഥ</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B0%E0%B5%82%E0%B4%AA" title="ഇന്ത്യൻ രൂപ">ഇന്ത്യൻ രൂപ</a> (<a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B0%E0%B5%82%E0%B4%AA_%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യൻ രൂപ ചിഹ്നം">₹</a>) (<a href="/w/index.php?title=ISO_4217&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 4217 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">INR</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">സമയമേഖല</th><td class="infobox-data"><span class="nowrap"><a href="/wiki/Coordinated_Universal_Time" class="mw-redirect" title="Coordinated Universal Time">UTC</a>+05:30</span> (<a href="/wiki/Indian_Standard_Time" class="mw-redirect" title="Indian Standard Time">IST</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"></th><td class="infobox-data"><i><a href="/wiki/Daylight_saving_time" class="mw-redirect" title="Daylight saving time">DST</a> is not observed</i></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">തീയതി ഘടന</th><td class="infobox-data"><span class="nowrap">dd-mm-yyyy</span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Left-_and_right-hand_traffic" class="mw-redirect" title="Left- and right-hand traffic">ഡ്രൈവിങ് രീതി</a></th><td class="infobox-data">right hand drive</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">കോളിംഗ് കോഡ്</th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=Telephone_numbers_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telephone numbers in India (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">+91</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ഇൻ്റർനെറ്റ് ഡൊമൈൻ</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/.in" title=".in">.in</a> (<a href="/wiki/.in#Internationalized_domain_names_and_country_codes" title=".in">others</a>)</td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B5%80%E0%B4%A4%E0%B4%9F%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="സിന്ധു നദീതടസംസ്കാരം">സിന്ധു നദീതടസംസ്കാരഭൂമിയായ</a> ഇവിടം പല വിശാല സാമ്രാജ്യങ്ങൾക്കും സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിരുന്നു. ചരിത്രപരമായി പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്ന പല വാണിജ്യപാതകളും ഇതുവഴിയുണ്ടായിരുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡം">ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡം</a> അതിന്റെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം അതിന്റെ വാണിജ്യ സാംസ്കാരിക സമ്പത്തിനു പ്രശസ്തമാണ്‌.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ലോകത്തെ പ്രധാനപ്പെട്ട നാലു മതങ്ങൾ – <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ഹിന്ദുമതം">ഹിന്ദുമതം ( സനാതന ധർമ്മം)</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ബുദ്ധമതം">ബുദ്ധമതം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%88%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ജൈനമതം">ജൈനമതം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%96%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സിഖ് മതം">സിഖ്മതം</a> എന്നിവ – ഇവിടെയാണ്‌ ജന്മമെടുത്തത്. കൂടാതെ ഒന്നാം സഹസ്രാബ്ദത്തിൽ ഇവിടെയെത്തിയ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="ഇസ്‌ലാം">ഇസ്‌ലാം മതം,</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AF%E0%B4%B9%E0%B5%82%E0%B4%A6%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="യഹൂദമതം">ജൂതമതം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ക്രിസ്തുമതം">ക്രിസ്തുമതം</a> എന്നീ മതങ്ങൾ രാജ്യത്തിന്റെ സാംസ്കാരികവൈവിധ്യത്തിന്‌ ആഴമേകി. പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കം മുതൽ ക്രമേണ <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%88%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE_%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ബ്രിട്ടീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി">ബ്രിട്ടീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി</a> ഇന്ത്യയെ ഒരു ബ്രിട്ടീഷ് കോളനിയായി കയ്യടക്കി. തുടർന്ന് സ്വാതന്ത്ര്യ സമരങ്ങളുടെ ഫലമായി <a href="/wiki/1947" title="1947">1947</a> <a href="/wiki/%E0%B4%93%E0%B4%97%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_15" title="ഓഗസ്റ്റ് 15">ഓഗസ്റ്റ് 15നു</a> ബ്രിട്ടീഷ്‌ കൊളോണിയൽ ഭരണത്തിൽ നിന്ന്‌ ഇന്ത്യ സ്വാതന്ത്ര്യം നേടി. </p><p>ഇന്ത്യയിൽ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="നാട്ടുഭാഷ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">നാട്ടുഭാഷകൾ</a> ഒന്നും തന്നെ ഇല്ല. 22 ഭാഷകളെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷയായി അംഗീകരിച്ചിട്ടുള്ള ഇന്ത്യയിലെ കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ ഔദ്യോഗികഭാഷ <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഹിന്ദി">ഹിന്ദിയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഇംഗ്ലീഷ്">ഇംഗ്ലീഷുമാണ്</a><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/2001-%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BF_(%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82)" title="2001-ലെ കാനേഷുമാരി (കേരളം)">2011-ലെ സ്ഥിതി വിവരക്കണക്കുകൾ</a> പ്രകാരം, 138 കോടിയിലധികമാണ്‌ ജനസംഖ്യ. 42 ശതമാനം ജനങ്ങളും <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%B7%E0%B4%BF" title="കൃഷി">കൃഷിയെ</a> ആശ്രയിച്ചാണ്‌ ഉപജീവനം നടത്തുന്നത്‌<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.2024 ൽ ലോകത്തെ അഞ്ചാമത്തെ സാമ്പത്തിക ശക്തിയാണ് ഇന്ത്യ. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="നിരുക്തം"><span id=".E0.B4.A8.E0.B4.BF.E0.B4.B0.E0.B5.81.E0.B4.95.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B4.82"></span>നിരുക്തം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=1" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: നിരുക്തം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഭാരതം"><span id=".E0.B4.AD.E0.B4.BE.E0.B4.B0.E0.B4.A4.E0.B4.82"></span>ഭാരതം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=2" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഭാരതം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>അതിപുരാതന കാലത്ത് ഈ ഉപഭൂഖണ്ഡം മുഴുവൻ <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="ചക്രവർത്തി ഭരതൻ">ഭരതൻ</a> എന്നു പേരുള്ള ഒരു <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="ചക്രവർത്തി">ചക്രവർത്തി</a> ഭരിച്ചിരുന്നു എന്ന് പുരാണങ്ങൾ പറയുന്നു. യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇദ്ദേഹം ഋഗ്വേദത്തിൽ പരാമർശിക്കുന്ന ദിവോദാസൻ എന്ന രാജാവിന്റെ പൂർവികൻ ആയ ഒരു ഗോത്ര തലവൻ ആയിരുന്നു. ഇദ്ദേഹം ജീവിച്ചിരുന്നത് ഏകദേശം 1500 ബിസിയിൽ ഗാന്ധാര ദേശത്ത് ആയിരുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="മഹാഭാരതം">മഹാഭാരതത്തിന്റെ</a> ആദ്യപർവത്തിൽ ഭരതചക്രവർത്തിയെക്കുറിച്ചുള്ള പരാമർശമുണ്ട്. ഭരതരാജാവിന്റെ പേരിൽ നിന്നാണ് ഭാരതം എന്ന പേര് ഉടലെടുത്തത്.<sup id="cite_ref-ReferenceA_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-30"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B3" title="ശകുന്തള">ശകുന്തളയുടെയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB" title="ദുഷ്യന്തൻ">ദുഷ്യന്തന്റെയും</a> പുത്രനായിരുന്നു ഈ ഭരതൻ എന്നും പുരാണങ്ങൾ പറയുന്നു.<sup id="cite_ref-bharatheeyatha_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-bharatheeyatha-31"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="വിഷ്ണുപുരാണം">വിഷ്ണുപുരാണം</a> ഭാരതവർഷത്തെ ഇപ്രകാരം വർണ്ണിക്കുന്നു: </p> <table class="wikitable" style="text-align:center; border;1px"> <tbody><tr> <th>സംസ്കൃതം മൂലം<br /> <p>(ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ) </p> </th> <th>സംസ്കൃതം മൂലം<br /> <p>(മലയാളം ലിപിയിൽ) </p> </th> <th>മലയാള പരിഭാഷ </th></tr> <tr> <td>उत्तरं यत्समुद्रस्य<br /> हिमाद्रेश्चैव दक्षिणम् ।<br />वर्षं तद् भारतं नाम <br /> भारती यत्र संततिः ॥ </td> <td>ഉത്തരം യത് സമുദ്രസ്യ<br /> ഹിമാദ്രൈശ്ചൈവ ദക്ഷിണം<br />വർഷം തദ് ഭാരതം നാമ <br /> ഭാരതീ യത്ര സംതതിഃ॥ </td> <td>സമുദ്രത്തിന്റെ ഉത്തരഭാഗത്തായും<br />ഹിമാലയ പർവതത്തിന്റെ ദക്ഷിണഭാഗത്തായുമുള്ള<br />ഈ ഭൂവിഭാഗത്തിന്റെ നാമം ഭാരതം <br />ഭരതന്റെ പിൻഗാമികൾ ഇവിടെ നിവസിക്കുന്നു. </td></tr> </tbody></table> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%BF_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="സരസ്വതി ദേവി">സരസ്വതി ദേവിയുടെ</a> മറ്റൊരു നാമമായ 'ഭാരതി' യിൽ നിന്നാണ് "ഭാരതം" എന്ന പേരു വന്നതെന്നും ചില പണ്ഡിതർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു<sup title="ഇതിന്റെ സമീപത്തുള്ള വാചകത്തിന് തെളിവുകൾ നൽകേണ്ടതുണ്ട്" class="noprint">[<i><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%A7%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4" title="വിക്കിപീഡിയ:പരിശോധനായോഗ്യത">അവലംബം ആവശ്യമാണ്</a></i>]</sup>. </p><p><b>ഭാസ്സിൽ രതം</b> ആണ്‌ ഭാരതം അതായത് പ്രകാശത്തെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന രാജ്യമാണ്‌ ഭാരതം എന്നും പറയപ്പെടുന്നുണ്ട്. </p><p>ലോകത്തെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന സാഹിത്യമായ <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%A6%E0%B4%82" title="വേദം">വേദങ്ങളിൽത്തന്നെ</a> ഭാരതം എന്ന് പരാമർശമുണ്ട്. ഇവിടുത്തെ ജനങ്ങളെ <b>ഭാരത ജനം</b> എന്നാണ്‌ വേദങ്ങളിൽ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്<sup id="cite_ref-bharatheeyatha_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-bharatheeyatha-31"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഇന്ത്യ"><span id=".E0.B4.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.AF"></span>ഇന്ത്യ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=3" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഇന്ത്യ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Map_of_India_(Political_Map).png" class="mw-file-description" title="ഇന്ത്യയുടെ ഭൂപടം"><img alt="ഇന്ത്യയുടെ ഭൂപടം" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Map_of_India_%28Political_Map%29.png/220px-Map_of_India_%28Political_Map%29.png" decoding="async" width="220" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Map_of_India_%28Political_Map%29.png/330px-Map_of_India_%28Political_Map%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Map_of_India_%28Political_Map%29.png/440px-Map_of_India_%28Political_Map%29.png 2x" data-file-width="2480" data-file-height="3508" /></a><figcaption>ഇന്ത്യയുടെ ഭൂപടം</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="സിന്ധു നദി">സിന്ധു നദിയുടെ</a> പേരിൽ നിന്നാണ് ഹിന്ദുസ്ഥാൻ, ഇന്ത്യ എന്നീ പേരുകൾ രാജ്യത്തിനുണ്ടായത്. <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="സിന്ധു നദി">സിന്ധു നദിയെ</a> പേർഷ്യക്കാർ ഹിന്ദുവെന്നും ദേശത്തെ ഹിന്ദുസ്ഥാൻ എന്നും വിളിയ്ക്കുന്നത് കേട്ട് ഗ്രീക്കുകാർ <i>ഇൻഡസ്</i> (<i>indus</i>) എന്നും ഇന്ത്യ എന്നും വിളിച്ചുവന്നു. </p><p>ഭാരതത്തിൽ നിലവിൽ 28 സംസ്ഥാനങ്ങളുണ്ട്. അവസാനമായി രൂപീകരിച്ച സംസ്ഥാനമാണ് <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="തെലുങ്കാന">തെലുങ്കാന </a>. ജമ്മുകാശ്മീരിനെ 2019-ൽ ജമ്മു&കശ്മീർ, ലഡാക്ക് എന്നിങ്ങനെ രണ്ട് കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ ആക്കി മാറ്റി. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ചരിത്രം"><span id=".E0.B4.9A.E0.B4.B0.E0.B4.BF.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.82"></span>ചരിത്രം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=4" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ചരിത്രം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Himalaya-formation.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Himalaya-formation.gif/220px-Himalaya-formation.gif" decoding="async" width="220" height="399" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2f/Himalaya-formation.gif 1.5x" data-file-width="234" data-file-height="424" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%9A%E0%B4%B2%E0%B4%A8%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ഫലകചലനസിദ്ധാന്തം">ഫലകചലനസിദ്ധാന്തപ്രകാരം</a> ഇന്ത്യ ഉണ്ടായത്</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രം">ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രം</a></div> <p>ചരിത്രാതീത യൂറോപ്പിന്റേതുപോലെ തന്നെ ഉത്തരേന്ത്യയിലും <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B4%82" title="ഹിമയുഗം">ഹിമയുഗം</a> ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. ഹിമയുഗത്തിലെ രണ്ടാം പാദത്തിലെ 4,00,000 നും 2,00,000 നുമിടക്കുള്ള വർഷങ്ങളിലാണു മനുഷ്യന്റെ പാദസ്പർശം ഈ ഭൂമിയിൽ ഉണ്ടായത്. ഇതിന്റെ തെളിവ് പഞ്ചാബിലെ സോഹൻ നദിയുടെ തീരത്തുയർന്ന നാഗരികതയുടെ അവശിഷ്ടങ്ങളിൽ നിന്നാണു ലഭിച്ചത്. വെള്ളാരം കല്ലുകൾ കൊണ്ടുള്ള ആയുധങ്ങൾ ഈ നദിയുടെ തീരങ്ങളിൽ നിന്ന് ലഭിക്കുകയുണ്ടായി. ഇവയ്ക്കൊപ്പം ശരീരാവശിഷ്ടങ്ങൾ കണ്ടെടുക്കാനായിട്ടില്ല.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ലോകത്തിലെ അതിപുരാതന സംസ്കാരങ്ങളിലൊന്നാണ്‌ ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലേത്‌. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മധ്യപ്രദേശ്">മധ്യപ്രദേശിലെ</a> ഭീംബേഡ്കയിൽ കണ്ടെത്തിയ ശിലായുഗ ഗുഹകളാണ്‌ ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രാതീത കാലം അവശേഷിപ്പിച്ച ഏറ്റവും പുരാതനമായ രേഖ.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 9000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ്‌ ഇന്ത്യയിലേക്ക്‌ ആദ്യത്തെകുടിയേറ്റമുണ്ടായി എന്നാണ്‌ കരുതപ്പെടുന്നത്‌. ഇത്‌ പിന്നീട്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B5%80%E0%B4%A4%E0%B4%9F_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരം">സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരമായി</a>. ബി.സി. 2600നും 1900നും ഇടയിലായിരുന്നു സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരത്തിന്റെ പ്രതാപകാലം. <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA" title="ഹരപ്പ">ഹരപ്പ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B5%BB%E0%B4%9C%E0%B5%8A-%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8B" class="mw-redirect" title="മോഹൻജൊ-ദാരോ">മോഹൻജൊ-ദാരോ</a> എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന്‌ മഹത്തായ ആ സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ചുള്ള തെളിവുകൾ കിട്ടിയിട്ടുണ്ട്. </p><p>ബി.സി.1500 മുതൽ ബി.സി.500 വരെ ഉള്ള <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="വേദകാലഘട്ടം">വേദകാലഘട്ടത്തിൽ</a> വേദങ്ങളും ഉപനിഷത്തുകളും ഇതിഹാസങ്ങളും രചിതമായി. </p><p>ബി.സി. 550 മുതൽ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലാകെ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങൾ രൂപംകൊണ്ടു. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%AA%E0%B4%A6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="മഹാജനപദങ്ങൾ">മഹാജനപദങ്ങൾ</a> എന്നാണ്‌ ഇവ അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%97%E0%B4%A7" title="മഗധ">മഗധയും</a>‌ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="മൗര്യ സാമ്രാജ്യം">മൗര്യ രാജവംശവുമായിരുന്നു</a> ഇവയിൽ പ്രബലം. മഹാനായ അശോകൻ മൗര്യരാജവംശീയനായിരുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്കാരത്തിന്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="മൗര്യ സാമ്രാജ്യം">മൗര്യന്മാർ</a> നൽകിയ സംഭാവനകൾ വലുതാണ്‌. </p><p>ബൈബിളിൽ ആനകളെ കുറിച്ച് പറയുന്ന സ്ഥലത്തു ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും കൊണ്ട് വന്ന ആന എന്ന് വ്യകതമായി പറയുന്നുണ്ട്. ബൈബിളിൽ പലയിടങ്ങളിൽ ആയി വിവിധ പുസ്തകത്തിൽ വർഷം ബി.സി. 483-482 തുടങ്ങി കാലഘട്ടത്തിൽ നടന്ന കാര്യങ്ങൾ ഇന്ത്യയെയും പരാമർശ്ശിക്കുന്നുണ്ട്. (1 <i>Esdras</i> 3:2 , 1 <i>Maccabees</i> 8:8, 1 <i>Maccabees</i> 6:37, <i>Esther</i> 8:12, <i>Esther</i> 8:9, <i>Esther</i> 3:13, <i>Esther</i> 1:1). കേരളവും <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A7%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B4%E0%B4%BF" title="മദ്ധ്യധരണ്യാഴി">മദ്ധ്യധരണ്യാഴി</a> മേഖലയിലെ ജനങ്ങളുമായുള്ള വ്യാപാരബന്ധത്തിന് പുരാതനമായ ചരിത്രമുണ്ട്. ബി. സി. ഇ. 1000-ൽ <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%AE%E0%B5%BB" title="സോളമൻ">സോളമന്റെ</a> കപ്പലുകളിൽ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AB%E0%B5%8A%E0%B4%A3%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഫൊണീഷ്യന്മാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഫൊണീഷ്യന്മാർ</a> കേരളതീരത്തുള്ള <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഓഫിർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഓഫിർ</a> എന്ന തുറമുഖം സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു എന്ന് ചിലർ കരുതുന്നു. ഇന്നത്തെ <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="പൂവാർ">പൂവാർ</a> എന്ന ഗ്രാമത്തിലാണ് ഈ ഓഫീർ തുറമുഖം നിലനിന്നിരുന്നത് എന്നും കരുതപ്പെടുന്നു. വേറൊരു പ്രബല അഭിപ്രായം ഇത് ഗുജറാത്തിലെ ആഭിര തുറമുഖം ആണെന്ന് ആണ്. </p><p>ബി. സി. 180 മുതൽ മധ്യേഷ്യയിൽ നിന്നുള്ള അധിനിവേശമായിരുന്നു. ഇന്തോ-ഗ്രീക്ക്‌, ഇന്തോ-പർത്തിയൻ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ ആധിപത്യം സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു. ക്രിസ്തുവിനുശേഷം മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ശക്തി പ്രാപിച്ച <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യം">ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ</a> ഭരണം പ്രാചീന ഇന്ത്യയുടെ സുവർണ്ണ കാലഘട്ടം എന്നറിയപ്പെടുന്നു. അക്കാലത്ത് ഭാരതം എന്നാൽ ആര്യൻ (<a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഇറാൻ">ഇറാൻ</a>) മുതൽ സിംഹപുരം(<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="സിംഗപ്പൂർ">സിംഗപ്പൂർ</a>) വരെ ആയിരുന്നു എന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. </p><p>തെക്കേ ഇന്ത്യയിലാകട്ടെ വിവിധ കാലഘട്ടങ്ങളിലായി <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B0_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ചേര സാമ്രാജ്യം">ചേര</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ചോളസാമ്രാജ്യം">ചോള</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82%E0%B4%AC_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B5%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="കാദംബ രാജവംശം">കഡംബ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%B5%E0%B5%BC" title="പല്ലവർ">പല്ലവ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="പാണ്ഡ്യ സാമ്രാജ്യം">പാണ്ഡ്യ</a> തുടങ്ങിയ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ നിലനിന്നിരുന്നു. ശാസ്ത്രം, കല, സാഹിത്യം, ഗണിതം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, തത്ത്വശാസ്ത്രം എന്നീ മേഖലകളിൽ ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ വൻ പുരോഗതിയുണ്ടായി. </p><p>പത്താം നൂറ്റാണ്ടോടെ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ വടക്ക്‌, മധ്യദേശങ്ങൾ ഇസ്ലാമിക അധിനിവേശത്തിന്റെ ഭാഗമായുദിച്ച <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B5%BD%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ദില്ലി സുൽത്താനത്ത്">ഡൽഹി സുൽത്താന്റെ</a> കീഴിലായി. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B5%BE_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="മുഗൾ സാമ്രാജ്യം">മുഗൾ സാമ്രാജ്യമാണ്‌</a> പിന്നീടു ശക്തിപ്രാപിച്ചത്‌. ഇന്ത്യയിൽ ഏറ്റവും അധികം കാലം ഭരിച്ച മുസ്ലീം രാജാക്കന്മാരുടെ സാമ്രാജ്യമാണ് മുഗൾ. </p> <pre>ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B4%B0_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="വിജയനഗര സാമ്രാജ്യം">വിജയനഗര സാമ്രാജ്യമായിരുന്നു</a> ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ പ്രബലം. </pre> <p>പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടുമുതൽ പോർച്ചുഗീസ്‌, ഡച്ച്‌, ഫ്രഞ്ച്‌, ബ്രിട്ടീഷ്‌ അധിനിവേശമുണ്ടായി. ഇന്ത്യയുമായി വാണിജ്യ ബന്ധമായിരുന്നു യൂറോപ്യന്മാരുടെ ലക്ഷ്യമെങ്കിലും പരസ്പരം പോരടിച്ചു നിന്നിരുന്ന സാമ്രാജ്യങ്ങളെ മുതലെടുത്ത്‌ അവർ ഇന്ത്യയൊട്ടാകെ കോളനികൾ സ്ഥാപിച്ചു. 1857-ൽ ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഈസ്റ്റിന്ത്യാ കമ്പനിക്കു നേരെയുണ്ടായ കലാപമാണ്‌ യൂറോപ്യൻ അധിനിവേശത്തിനു നേരെ ഇന്ത്യക്കാർ നടത്തിയ പ്രധാന ചെറുത്തുനിൽപ്പ്‌ ശ്രമം. <a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%82_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഒന്നാം ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം">ഒന്നാം ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം</a> എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ കലാപം പക്ഷേ ബ്രിട്ടീഷ്‌ സൈന്യം അടിച്ചൊതുക്കി. ഇന്ത്യയുടെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളും ബ്രിട്ടീഷ്‌ സാമ്രാജ്യത്തിനു കീഴിലുമായി. </p><p>ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF" title="മഹാത്മാ ഗാന്ധി">മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ</a> നേതൃത്വത്തിൽ അഹിംസയിൽ അധിഷ്ഠിതമായ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരം">ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര പ്രസ്ഥാനം</a> ശക്തിപ്രാപിച്ചു. വർഷങ്ങൾ നീണ്ട സഹന സമരങ്ങൾക്കൊടുവിൽ 1947 ഓഗസ്റ്റ്‌ 15ന്‌ ഇന്ത്യ ബ്രിട്ടീഷ്‌ ആധിപത്യത്തിൽനിന്ന് സ്വതന്ത്രമായി. എന്നാൽ ഇന്ത്യയുടെ ഒരു ഭാഗം പാകിസ്താൻ എന്ന പേരിൽ വിഭജിച്ച്‌ മറ്റൊരു രാജ്യമാകുന്നത്‌ കണ്ടാണ്‌ സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രം തുടങ്ങുന്നത്‌. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="നാഴികക്കല്ലുകൾ"><span id=".E0.B4.A8.E0.B4.BE.E0.B4.B4.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B4.95.E0.B5.8D.E0.B4.95.E0.B4.B2.E0.B5.8D.E0.B4.B2.E0.B5.81.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>നാഴികക്കല്ലുകൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=5" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: നാഴികക്കല്ലുകൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Indiagate_(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Indiagate_%281%29.jpg/200px-Indiagate_%281%29.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Indiagate_%281%29.jpg/300px-Indiagate_%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Indiagate_%281%29.jpg/400px-Indiagate_%281%29.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82_%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" title="ന്യൂ ഡെൽഹി">ന്യൂ ഡെൽഹിയിലെ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE_%E0%B4%97%E0%B5%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഇന്ത്യാ ഗേറ്റ്">ഇന്ത്യാ ഗേറ്റ്</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Wheel_of_Konark,_Orissa,_India.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG/200px-Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG/300px-Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG/400px-Wheel_of_Konark%2C_Orissa%2C_India.JPG 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>കൊണാർക്ക്‌ സൂര്യ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശിലാചക്രം. പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പണിതീർത്തത്</figcaption></figure> <ul><li>ക്രി.മു. 3000–1500 സിന്ധു നദിതട സംസ്കാരം, ഇന്നത്തെ പാകിസ്താൻ. <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA" title="ഹരപ്പ">ഹരപ്പ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B5%BB%E0%B4%9C%E0%B5%8A_%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8B" title="മോഹൻജൊ ദാരോ">മോഹൻജൊ ദാരോഎന്നിവിടങ്ങളിൽ</a> ചെറിയ പട്ടണങ്ങൾ.</li> <li>ക്രി. മു. 3000 യോഗാഭ്യാസം ഇന്ത്യയിൽ വികസിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 1450–1000 ഋഗ് വേദം എഴുതപ്പെടുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 800s വൈദിക കാലം ഉപനിഷത്തുക്കൾ, ബ്രാഹമണങ്ങൾ എന്നിവ എഴുതപ്പെടുന്നു. ഹിന്ദു ധർമ്മത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനമായി ഇവ വർത്തിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 700s മഹാജനപദങ്ങൾ എന്ന പേരിൽ 16 വലിയതും സുരക്ഷിതവുമായ നഗരങ്ങൾ വടക്കേ ഇന്ത്യയിൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെടുന്നു. ഇവയിൽ ചിലത് രാജാക്കന്മാരുടെ കീഴിലായിരുന്നെങ്കിൽ ചിലവ രാജപ്രതിനിധികളുടെ ഭരണത്തിൻ കീഴിലായിരുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 500 <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%BB" title="ബിംബിസാരൻ">ബിംബിസാരൻ</a> (540–493), <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%9C%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%B6%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%81" title="അജാതശത്രു">അജാതശത്രു</a> (493–461) എന്നിവരുടെ കീഴിൽ മഗധ പ്രശസ്തമാകുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 563?-483? ശ്രീ ബുദ്ധൻ ബുദ്ധമതം സ്ഥപിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 515 <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B5%BB" class="mw-redirect mw-disambig" title="മഹാവീരൻ">മഹാവീരൻ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%88%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ജൈനമതം">ജൈനമതം</a> സ്ഥാപിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 327 അലക്സാണ്ഡർ ഇന്ത്യ ആക്രമിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 321–184 <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="മൗര്യ സാമ്രാജ്യം">മൗര്യ സാമ്രാജ്യം</a>. ചന്ദ്രഗുപത മൗര്യൻ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="മൗര്യ സാമ്രാജ്യം">മൗര്യ സാമ്രാജ്യം</a> സ്ഥാപിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 304 <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%BB" title="ബിന്ദുസാരൻ">ബിന്ദുസാരൻ</a> നാടു വാഴുന്നു. സെലുസിയസ് 500 ആനകൾക്ക് പകരമായി ഇന്ത്യയുടെ മേലുള്ള അവകാശാം അവസാനിപ്പിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 273–232 ബിന്ദുസാരന്റ പൗത്രൻ <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%95_%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="അശോക ചക്രവർത്തി">അശോകൻ</a> ഇന്ത്യ മുഴുവൻ (ദക്ഷിണെന്ത്യ ഒഴികെ) കീഴടക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 261 കലിംഗ യുദ്ധത്തിനു ശേഷം <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%95_%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="അശോക ചക്രവർത്തി">അശോകൻ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ബുദ്ധമതം">ബുദ്ധമതം</a> സ്വീകരിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>ക്രി. മു. 184 <a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%97_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ശുംഗ സാമ്രാജ്യം">ശുംഗ സാമ്രാജ്യം</a> മൗര്യ രാജാവായ <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%83%E0%B4%B9%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A5%E0%B5%BB" title="ബൃഹദ്രഥൻ">ബൃഹദ്രഥൻ</a> പുഷ്പമിത്ര ശുംഗൻ എന്ന പ്രമാണിയാൽ വധിക്കപ്പെടുന്നതോടെ മൗര്യ സാമ്രാജ്യം അവസാനിക്കുന്നു. ഇതേ സമയം തെന്നെ ഇൻഡോ-ഗ്രീക്ക് രജവംശം എത്തുന്നു. <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="മിളിന്ദൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">മിളിന്ദൻ</a>.</li> <li>ക്രി. മു. 100 <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="കണ്വന്മാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">കണ്വന്മാർ</a> ശുംഗന്മാറ്രെ പുറത്താക്കുന്നു. ഇൻഡോ-ഗ്രീക്ക് രാജാക്കന്മാർ അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B6%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ശകന്മാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ശകന്മാരുടെ</a> ആഗമനം <sup id="cite_ref-ReferenceA_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-30"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B9%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="സാതവാഹന്മാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">സാതവാഹന്മാർ</a> ഡക്കാൻ പീഠഭൂമിയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗങ്ങളിൽ അധികരം ഉറപ്പിക്കുന്നു.</li> <li>ക്രി. മു. 185 – ക്രി. വ. 250 <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ആന്ധ്ര സാമ്രാജ്യം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ആന്ധ്ര സാമ്രാജ്യം</a> <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%98%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%82" title="സംഘകാലം">സംഘകാലം</a> ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ.</li> <li>ക്രി. മു. 319–20 <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യം">ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യം</a>.</li> <li>ക്രി. വ. 335–380 <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="സമുദ്ര ഗുപ്തൻ">സമുദ്ര ഗുപ്തൻ</a>.</li> <li>ക്രി. വ. 415–454 <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B0_%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="കുമാര ഗുപ്തൻ">കുമാര ഗുപ്തൻ</a>.</li> <li>ക്രി. വ. 455–467 <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="സ്കന്ദഗുപ്തൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">സ്കന്ദഗുപ്തൻ</a>.</li> <li>ക്രി. വ. 600 <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B5%81%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഹുയാങ് സാങ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഹുയാങ് സാങ്</a> ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്നു <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B5%BC%E0%B4%B7_%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഹർഷ ഗുപ്തൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഹർഷ ഗുപ്തൻ</a> ഭരിക്കുന്നു, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%AD%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%BB" title="ബാണഭട്ടൻ">ബാണഭട്ടൻ</a> സദസ്സിലെ അംഗം. <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%82%E0%B4%A3%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="ഹൂണന്മാർ">ഹൂണന്മാർ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%96%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="മൗഖാരികൾ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">മൗഖാരികൾ</a> എനിവരുടെയും കാലം.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ഭൂമിശാസ്ത്രം"><span id=".E0.B4.AD.E0.B5.82.E0.B4.AE.E0.B4.BF.E0.B4.B6.E0.B4.BE.E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.82"></span>ഭൂമിശാസ്ത്രം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=6" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഭൂമിശാസ്ത്രം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഏഷ്യാഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ ദക്ഷിണഭാഗത്തായി കിടക്കുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="അറേബ്യൻ ഉപദ്വീപ്">അറേബ്യ</a> , <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B5%8D_%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="മലയ് ഉപദ്വീപ്">മലയ്</a> എന്നീ രണ്ട് ഉപദ്വീപുകൾക്കിടയിലാണ് ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥാനം . പൂർണ്ണമായും ഭൂമിയുടെ <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="ഉത്തരാർദ്ധഗോളം">ഉത്തരാർദ്ധ ഗോളത്തിൽ</a> സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഇന്ത്യ ഉത്തര <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="അക്ഷാംശം">അക്ഷാംശം</a> 8 ഡിഗ്രി 7 മിനുറ്റിനും 37 ഡിഗ്രി 6 മിനുറ്റിനും മദ്ധ്യേയും പൂർവ <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="രേഖാംശം">രേഖാംശം</a> 68 ഡിഗ്രി മിനുറ്റിനും 97 ഡിഗ്രി 25 മിനുറ്റിനും മദ്ധ്യേയുമാണ്‌ . ഭൂമദ്ധ്യരേഖയ്ക്ക് വടക്കുമാണ് ഇന്ത്യ . ഇന്ത്യയിലൂടെ <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A8_%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%96" class="mw-redirect" title="ഉത്തരായന രേഖ">ഉത്തരായന രേഖ</a> (Tropic of Cancer) കടന്നു പോകുന്നുണ്ട് . ലോകത്തിലെ ഭൂവിസ്തൃതിയുടെ 2.42 ശതമാനവും ലോക ജനസംഖ്യയുടെ 16 ശതമാനവും ഇന്ത്യയിലാണ് . വലിപ്പത്തിൽ ലോകരാഷ്ട്രങ്ങൾക്കിടയിൽ 7 ആം സ്ഥാനവും ജനസംഖ്യയിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനവും ഇന്ത്യയ്ക്കുണ്ട്. </p><p>32,87,263 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററാണ്‌ ഇന്ത്യയുടെ വിസ്തൃതി.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> വടക്കേയറ്റം മുതൽ തെക്കേയറ്റം വരെ 3,214 കിലോമീറ്ററും കിഴക്കേയറ്റം മുതൽ പടിഞ്ഞാറേയറ്റം വരെ 2,933 കിലോമീറ്ററുമാണ്‌ ഇന്ത്യയുടെ ദൈർഘ്യം. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="അതിർത്തികൾ"><span id=".E0.B4.85.E0.B4.A4.E0.B4.BF.E0.B5.BC.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>അതിർത്തികൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=7" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: അതിർത്തികൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഇന്ത്യയുടെ കര അതിർത്തിയുടെ നീളം ഏതാണ്ട് 15,200 കിലോമീറ്ററാണ്‌. ദ്വീപുകളടക്കം കടൽത്തീരമാകട്ടെ 7,516.6 കിലോമീറ്ററും. അതായത് ആകെ അതിർത്തി 22716.6 കി.മി. ആണ്. 7 രാജ്യങ്ങളുമായി ഇന്ത്യ അതിർത്തി പങ്കുവക്കുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="പാകിസ്താൻ">പാകിസ്താൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" title="ബംഗ്ലാദേശ്">ബംഗ്ലാദേശ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ">അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="നേപ്പാൾ">നേപ്പാൾ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഭൂട്ടാൻ">ഭൂട്ടാൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8" title="ചൈന">ചൈന</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="മ്യാന്മർ">മ്യാന്മർ</a> എന്നിവയാണവ. ഏറ്റവും കൂടുതൽ അതിർത്തി പങ്കുവക്കുന്നത് ബംഗ്ലാദേശുമായാണ്‌. 4096 ഓളം കിലോമീറ്ററാണിത്. ചൈന രണ്ടാമതും (3488) പാകിസ്താൻ (3323) മൂന്നാം സ്ഥാനത്തുമാണ്‌. <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81-%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC" title="ജമ്മു-കശ്മീർ">ജമ്മു - ലഡാക്ക് എന്നീ</a> കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ രാജ്യങ്ങളുമായി അതിർത്തി പങ്കിട്ടുന്നവയാണ്. ഏറ്റവും കൂടുതൽ സംസ്ഥാനങ്ങളുമായി അതിർത്തി പങ്കിടുന്ന സംസ്ഥാനം <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BC%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഉത്തർപ്രദേശ്">ഉത്തർപ്രദേശാണ്‌</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദ്വീപുകൾ"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.8D.E0.B4.B5.E0.B5.80.E0.B4.AA.E0.B5.81.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>ദ്വീപുകൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=8" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദ്വീപുകൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായിട്ടുള്ള ദ്വീപുകളിൽ 204 എണ്ണം <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE_%E0%B4%89%E0%B5%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="ബംഗാൾ ഉൾക്കടൽ">ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലും</a> അവശേഷിക്കുന്നവ അറബിക്കടലിലുമാണ്‌. <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ">ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ</a> ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലാണ്‌. ഇവ രണ്ട് ദ്വീപസമൂഹങ്ങളാണ്‌. ഇവയെ ടെൻത്ത് ഡിഗ്രി ചാനൽ തമ്മിൽ വേർതിരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഏക സജീവ അഗ്നിപർ‌വ്വതമായ ബാരൺ ഈ ദ്വീപ സമൂഹങ്ങളിലാണ്‌. </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="അറബിക്കടൽ">അറബിക്കടലിലെ</a> ദ്വീപസമൂഹങ്ങളാണ്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ലക്ഷദ്വീപ്">ലക്ഷദ്വീപുകൾ</a>. 36 ചെറിയ ദ്വീപുകളാണ്‌ ഇതിലുള്ളത്. <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="ആന്ത്രോത്ത്">അന്ത്രോത്താണ്‌</a> ഇതിലെ ഏറ്റവും വലിയ ദ്വീപ്. മുംബൈക്കടുത്ത് അറബിക്കടലിൽ തന്നെയുള്ള എലഫന്റാ ദ്വീപുകളും മറ്റുള്ള ദ്വീപുകളിൽ പെടുന്നു. മുംബൈ മഹാനഗരം തന്നെ 7 ദ്വീപുകളിലായാണ്‌ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കൊളാബോ, മസഗോൺ, ഓൾഡ് വിമൻസ് ഐലൻഡ്, മാഹിം, പാരെൽ, വൊർ ളി, ഐസിൽ ഓഫ് ബോംബെ എന്നിവയാണവ. പിൽക്കാലത്ത് ഇവയെ യോജിപ്പിച്ചാണ്‌ ഇന്നത്തെ മുംബൈ മഹാനഗരം ഉണ്ടാക്കിയത്. </p><p>മറ്റൊരു പ്രത്യേകതയുള്ള ഭൂവിഭാഗം <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A1%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ആഡംസ് ബ്രിഡ്ജ്">ആഡംസ് ബ്രിഡ്ജാണ്‌</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="പർ‌വ്വതങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.BC.E2.80.8C.E0.B4.B5.E0.B5.8D.E0.B4.B5.E0.B4.A4.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>പർ‌വ്വതങ്ങൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=9" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പർ‌വ്വതങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ഹിമാലയം">ഹിമാലയം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ആരവല്ലി">ആരവല്ലി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0" class="mw-redirect" title="സത്പുര">സത്പുര</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%AA%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വിന്ധ്യ പർ‌വതനിരകൾ">വിന്ധ്യൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പശ്ചിമഘട്ടം">പശ്ചിമഘട്ടം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="പൂർ‌വ്വഘട്ടം">പൂർ‌വ്വഘട്ടം</a> എന്നിവയാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന പർ‌വ്വതനിരകൾ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ഹിമാലയം"><span id=".E0.B4.B9.E0.B4.BF.E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.B2.E0.B4.AF.E0.B4.82"></span>ഹിമാലയം</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=10" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഹിമാലയം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Indiahills.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Indiahills.png/220px-Indiahills.png" decoding="async" width="220" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Indiahills.png/330px-Indiahills.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Indiahills.png/440px-Indiahills.png 2x" data-file-width="609" data-file-height="700" /></a><figcaption>ഇന്ത്യയിലെ പർ‌വതങ്ങൾ</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ഹിമാലയം">ഹിമാലയം</a></div> <p>ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ പർ‌വതങ്ങൾ ഹിമാലയത്തിലാണ്‌ ഉള്ളത്. ഇന്ത്യയിൽ മാത്രമല്ല നേപ്പാൾ, ചൈന, ഭൂട്ടാൻ, പാകിസ്താൻ, അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ എന്നീ രാജ്യങ്ങളിലായാണ്‌ ഹിമാലയം പരന്നു കിടക്കുന്നത്. 2500 കിലോമീറ്ററോളം നീളമുണ്ട് ഈ പർ‌വതനിരകൾക്ക്. ഗ്രേറ്റ് ഹിമാലയം(ഹിമാദ്രി, ലെസ്സർ ഹിമാലയം (ഹിമാചൽ) ഗ്രേറ്റർ ഹിമാലയം (സിവാലിക്)എന്നീ മൂന്ന് നിരകൾ ചേർന്നതാണ്‌ ഹിമാലയം.ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ കൊടുമുടിയായ എവറസ്റ്റ് ഹിമാലയത്തിലാണ്‌. എന്നാൽ ഇത് നേപ്പാളിലാണ്‌ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഹിമാലയത്തിൽ തന്നെയുള്ള <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B5%BB_%E0%B4%86%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഗോഡ്വിൻ ആസ്റ്റിൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഗ്ഗോഡ്വിൻ ആസ്റ്റിൻ</a> (8,611 മീ.) അഥവാ മൗണ്ട് <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%862" title="കെ2">കെ-2</a> ആണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ കൊടുമുടി. എന്നാൽ ഇന്ന് ഇത് പാക്കിസ്താന്റെ അനധികൃത കൈവശത്തിലുള്ള കശ്മീർ മേഖലയിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ആരവല്ലി"><span id=".E0.B4.86.E0.B4.B0.E0.B4.B5.E0.B4.B2.E0.B5.8D.E0.B4.B2.E0.B4.BF"></span>ആരവല്ലി</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=11" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ആരവല്ലി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><div class="noprint"><i>പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="അരാവലി മലനിരകൾ">അരാവലി മലനിരകൾ</a></i></div></dd></dl> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Himalayas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Himalayas.jpg/220px-Himalayas.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Himalayas.jpg/330px-Himalayas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Himalayas.jpg/440px-Himalayas.jpg 2x" data-file-width="3032" data-file-height="1998" /></a><figcaption>ഇന്റർനാഷണൽ സ്പേസ് സ്റ്റേഷനിൽ നിന്നുള്ള ഹിമാലയത്തിന്റെ ദൃശ്യം</figcaption></figure> <p>ലോകത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന പർ‌വതങ്ങളിൽപ്പെടുന്ന പർ‌വതനിരയാണ്‌ ആരവല്ലി. പ്രധാനമായും രാജസ്ഥാനിലാണ്‌ ആരവല്ലി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. 1722 മീറ്റർ ഉയരമുള്ള ഗുരുശിഖരമാണ്‌ ഇതിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ള കൊടുമുടി. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="സത്പുര_പർവത_നിര"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.AA.E0.B5.81.E0.B4.B0_.E0.B4.AA.E0.B5.BC.E0.B4.B5.E0.B4.A4_.E0.B4.A8.E0.B4.BF.E0.B4.B0"></span>സത്പുര പർവത നിര</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=12" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സത്പുര പർവത നിര"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><div class="noprint"><i>പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0_%E0%B4%AA%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0" title="സത്പുര പർവതനിര">സത്പുര പർവതനിര</a></i></div></dd></dl> <p>ഇന്ത്യയുടെ മദ്ധ്യത്തിലുള്ള പർ‌വതങ്ങളാണിവ. ഗുജറാത്ത്, ഛത്തീസ്‌ഗഢ്, മദ്ധ്യപ്രദേശ്, മഹാരാഷ്ട്ര എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നവയാണിവ. ഇതിനു സമാന്തരമായാണ്‌ വിന്ധ്യൻ പർ‌വതനിരകൾ. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="വിന്ധ്യൻ_മലനിരകൾ"><span id=".E0.B4.B5.E0.B4.BF.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A7.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B5.BB_.E0.B4.AE.E0.B4.B2.E0.B4.A8.E0.B4.BF.E0.B4.B0.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>വിന്ധ്യൻ മലനിരകൾ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=13" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: വിന്ധ്യൻ മലനിരകൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><div class="noprint"><i>പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%AA%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വിന്ധ്യ പർ‌വതനിരകൾ">വിന്ധ്യ പർ‌വതനിരകൾ</a></i></div></dd></dl> <p>വിന്ധ്യ പർ‌വതനിരകൾ ഇന്ത്യയെ വടക്കേ ഇന്ത്യയായും തെക്കേ ഇന്ത്യയായും വേർതിരിക്കുന്നു. ഗുജറാത്ത്, രാജസ്ഥാൻ, മദ്ധ്യപ്രദേശ് എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="പശ്ചിമഘട്ടം"><span id=".E0.B4.AA.E0.B4.B6.E0.B5.8D.E0.B4.9A.E0.B4.BF.E0.B4.AE.E0.B4.98.E0.B4.9F.E0.B5.8D.E0.B4.9F.E0.B4.82"></span>പശ്ചിമഘട്ടം</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=14" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പശ്ചിമഘട്ടം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Western-Ghats-Matheran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Western-Ghats-Matheran.jpg/220px-Western-Ghats-Matheran.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Western-Ghats-Matheran.jpg/330px-Western-Ghats-Matheran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Western-Ghats-Matheran.jpg/440px-Western-Ghats-Matheran.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പശ്ചിമഘട്ടം">പശ്ചിമഘട്ടം</a>- <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%88" title="മുംബൈ">മുംബൈയിലെ</a> മാത്തേറാനിൽ നിന്നുള്ള ദൃശ്യം</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പശ്ചിമഘട്ടം">പശ്ചിമഘട്ടം</a></div> <p>ഡക്കാൺ പീഠഭൂമിയിൽ നിന്നാരംഭിച്ച് <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="അറബിക്കടൽ">അറബിക്കടലിനു</a> സമാന്തരമായി കന്യാകുമാരിവരെ നീണ്ടുകിടക്കുന്ന മലനിരകളാണ്‌ പശ്ചിമഘട്ടം അഥവാ സഹ്യാദ്രി. 1600 കിലോമീറ്റർ നീണ്ടു കിടക്കുന്നുണ്ടിത്. പശ്ചിമഘട്ടത്തിലെ പ്രധാന മലമ്പാതയാണ്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="പാലക്കാട് ചുരം">പാലക്കാട് ചുരം</a>. പശ്ചിമഘട്ടത്തിലെ ലോകപ്രശസ്തമായ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളാണ് മൂന്നാർ, തേക്കടി, ഊട്ടി, കൊടൈക്കനാൽ എന്നിവ. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കൊടുമുടിയായ <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B4%BF" title="ആനമുടി">ആനമുടി</a> സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് പശ്ചിമഘട്ടത്തിലാണ്. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="പൂർ‌വഘട്ടം"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.82.E0.B5.BC.E2.80.8C.E0.B4.B5.E0.B4.98.E0.B4.9F.E0.B5.8D.E0.B4.9F.E0.B4.82"></span>പൂർ‌വഘട്ടം</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=15" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പൂർ‌വഘട്ടം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പൂർവ്വഘട്ടം">പൂർവ്വഘട്ടം</a></div> <p>ഇന്ത്യയുടെ കിഴക്കൻ തീരത്ത്, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE_%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പശ്ചിമ ബംഗാൾ">പശ്ചിമ ബംഗാൾ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%B1%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8" class="mw-redirect" title="ഒറീസ്സ">ഒറീസ്സ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ആന്ധ്രാപ്രദേശ്‌">ആന്ധ്രാപ്രദേശ്‌</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="തമിഴ്‌നാട്">തമിഴ്‌നാട്</a> സംസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ ഇടമുറിഞ്ഞും പംക്തികളായും പരന്നു കിടക്കുന്ന മലനിരകളാണിവ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ചുരങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.9A.E0.B5.81.E0.B4.B0.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>ചുരങ്ങൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=16" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ചുരങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>പ്രധാന ചുരങ്ങൾ താഴെപ്പറയുന്നവയാണ്: </p> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A5%E0%B5%81%E0%B4%B2%E0%B4%BE_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="നാഥുലാ ചുരം">നാഥുലാ ചുരം</a>- ഇന്ത്യയിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%82" title="സിക്കിം">സിക്കിമിനേയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AC%E0%B5%86%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="തിബെത്ത്">ടിബറ്റിനേയുംബന്ധിപ്പിക്കുന്ന</a> ചുരം. 1962- ൽ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE-%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8_%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇന്ത്യാ-ചൈന യുദ്ധം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇന്ത്യാ-ചൈന യുദ്ധത്തെ</a> തുടർന്ന് അടച്ച് ഈ ചുരം 2006 ജൂലൈ ഒന്നിന് വീണ്ടും തുറന്നു,</li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ഷിപ്കിലാ ചുരം">ഷിപ്കിലാ ചുരം</a> – <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ഹിമാചൽ പ്രദേശ്‌">ഹിമാചൽ പ്രദേശിനെയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AC%E0%B5%86%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="തിബെത്ത്">ടിബറ്റിനേയും</a> ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ചുരം,</li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="സോജിലാ ചുരം">സോജിലാ ചുരം</a> – ശ്രീനഗറിനെ ലഡാക്കുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. ഇതുവഴിയുള്ള പാത ദേശീയപാതയാണ്‌ (ദേ. പാ. 1 ഡി),</li> <li>ലീപുലേഖ് - ഉത്തരാഖണ്ഡിനെ ടിബറ്റുമായി ബണ്ഡിപ്പിക്കുന്നു</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AC%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B5%BD_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ബനിഹൽ ചുരം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ബനിഹൽ ചുരം</a> – <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81-%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC" title="ജമ്മു-കശ്മീർ">ജമ്മു കാശ്മീരിനെ</a> സിവാലിക്കുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഇത് പീർ പാജ്ഞാൽ പർ‌വത നിരകളിലാണ്‌,</li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AB%E0%B5%81_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ദിഫു ചുരം">ദിഫു ചുരം</a> – ഇന്ത്യ – ചൈന- മ്യാന്മർ എന്നിവയൂടെ അതിർത്തിയിലാണിത്,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B1%E0%B5%8A%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%8D_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="റൊഹ്താങ്ങ് ചുരം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">റൊഹ്താങ്ങ് ചുരം</a> – കുളു താഴ്‌വരയെയും (ഹിമാചൽ) ലാഹുൽ-സ്പിതി താഴ്‌വരയേയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%86%E0%B5%BB%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="പെൻസിലാ ചുരം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">പെൻസിലാ ചുരം</a> – ജമ്മുവിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%A1%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ലഡാക്">ലഡാക്കിനേയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="കാർഗിൽ">കാർഗിൽ ജില്ലയേയും</a> ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF_%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="പേരിയ ചുരം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">പേരിയ ചുരം</a> – കേരളത്തിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="കണ്ണൂർ">കണ്ണൂർ</a> ജില്ലയെയും <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="വയനാട്">വയനാട്</a> ജില്ലയെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ചുരം</li> <li>താമരശ്ശേരി ചുരം കോഴിക്കോട് ജില്ലയേയും വയനാട് ജില്ലയേയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="സമതലങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.AE.E0.B4.A4.E0.B4.B2.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>സമതലങ്ങൾ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=17" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സമതലങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഉത്തരേന്ത്യൻ മഹാസമതലം, തീരസമതലങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ രണ്ട് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങൾ ഉണ്ട്. <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="സിന്ധു">സിന്ധു</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%82%E0%B4%97" class="mw-redirect" title="ഗംഗ">ഗംഗ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0" class="mw-redirect" title="ബ്രഹ്മപുത്ര">ബ്രഹ്മപുത്ര</a> എന്നീ നദികളുടേയും അവയൂടെ പോഷക നദികളൂടേയും സംഭാവനയാണ്‌ ഉത്തരേന്ത്യൻ മഹാ സമതലങ്ങൾ. ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട കാർഷികമേഖലയാണിത്. നദികൾ വഹിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന എക്കൽ മണ്ണാണു ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതക്ക് കാരണം. രണ്ടാമത്തെ വിഭാഗം ഇന്ത്യയുടെ തീരത്തുള്ളതാണ്. രണ്ടു തീര സമതലങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലുണ്ട്. കിഴക്കുള്ളതും പടിഞ്ഞാറുള്ളതും. കടലിൽ ചേരുന്ന നദികളാണ് ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ വളക്കൂറിനുള്ള കാരണം. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="നദികൾ"><span id=".E0.B4.A8.E0.B4.A6.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>നദികൾ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=18" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: നദികൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഹിമാലയൻ നിരകളും പശ്ചിമഘട്ടവുമാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ നദികളൂടെ പ്രധാന ഉറവിടങ്ങൾ. </p><p>ഹിമാലയൻ നദികളിൽ പ്രധാനം <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="സിന്ധു">സിന്ധു</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%82%E0%B4%97" class="mw-redirect" title="ഗംഗ">ഗംഗ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0" class="mw-redirect" title="ബ്രഹ്മപുത്ര">ബ്രഹ്മപുത്ര</a> എന്നിവയും അവയുടെ പോഷക നദികളുമാണ്‌. പശ്ചിമഘട്ടത്തിൽ നിന്നൊഴുകുന്നവയിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B4%A6" title="നർമദ">നർമദ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="തപ്തി">തപ്തി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="മഹാനദി">മഹാനദി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B5%80_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ഗോദാവരീ നദി">ഗോദാവരി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%A3_%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="കൃഷ്ണ നദി">കൃഷ്ണ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="കാവേരി">കാവേരി</a>, എന്നിവയാണ്‌ പ്രധാന്യമർഹിക്കുന്നത്. നിരവധി വൈദ്യുത, ജലസേചന പദ്ധതികളും വന്യമൃഗ സംരക്ഷണ കേന്ദ്രങ്ങളും ഈ നദികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ദേശീയ_പ്രതീകങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF_.E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.A4.E0.B5.80.E0.B4.95.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>ദേശീയ പ്രതീകങ്ങൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=19" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയ പ്രതീകങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox borderless"> <caption>ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ പ്രതീകങ്ങൾ (Official) </caption> <tbody><tr> <th><b> ദേശീയ പൈതൃക മൃഗം : <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8" title="ആന">ആന</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Elephas_maximus_(Bandipur).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg/50px-Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg/75px-Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg/100px-Elephas_maximus_%28Bandipur%29.jpg 2x" data-file-width="2598" data-file-height="1732" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ പക്ഷി : <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="മയിൽ">മയിൽ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Pavo_muticus_(Tierpark_Berlin)_-_1017-899-(118).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg/50px-Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg" decoding="async" width="50" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg/75px-Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg/100px-Pavo_muticus_%28Tierpark_Berlin%29_-_1017-899-%28118%29.jpg 2x" data-file-width="3464" data-file-height="2598" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ മരം : <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="പേരാൽ">പേരാൽ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg/50px-Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg" decoding="async" width="50" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg/75px-Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg/100px-Banyan_tree_on_the_banks_of_Khadakwasla_Dam.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ പുഷ്പം : <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%B0" title="താമര">താമര</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg/50px-Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg" decoding="async" width="50" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg/75px-Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg/100px-Sacred_lotus_Nelumbo_nucifera.jpg 2x" data-file-width="2312" data-file-height="2119" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ മൃഗം : <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%B5" title="കടുവ">കടുവ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Panthera_tigris.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Panthera_tigris.jpg/50px-Panthera_tigris.jpg" decoding="async" width="50" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Panthera_tigris.jpg/75px-Panthera_tigris.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Panthera_tigris.jpg/100px-Panthera_tigris.jpg 2x" data-file-width="533" data-file-height="800" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ ജലജീവി : <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE_%E0%B4%A1%E0%B5%8B%E0%B5%BE%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B5%BB" title="ഗംഗാ ഡോൾഫിൻ">ഗംഗാ ഡോൾഫിൻ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:PlatanistaHardwicke.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/PlatanistaHardwicke.jpg/50px-PlatanistaHardwicke.jpg" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/PlatanistaHardwicke.jpg/75px-PlatanistaHardwicke.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/PlatanistaHardwicke.jpg/100px-PlatanistaHardwicke.jpg 2x" data-file-width="2817" data-file-height="1843" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ ഉരഗം : <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2" title="രാജവെമ്പാല">രാജവെമ്പാല</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:King-Cobra.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/King-Cobra.jpg/50px-King-Cobra.jpg" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/King-Cobra.jpg/75px-King-Cobra.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/King-Cobra.jpg/100px-King-Cobra.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="681" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ ഫലം : <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99" title="മാങ്ങ">മാങ്ങ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_(India).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG/50px-An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG" decoding="async" width="50" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG/75px-An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG/100px-An_Unripe_Mango_Of_Ratnagiri_%28India%29.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><b>ദേശീയ നദി : <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%82%E0%B4%97" class="mw-redirect" title="ഗംഗ">ഗംഗ</a></b> </th> <td> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:River_Ganges.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/River_Ganges.JPG/50px-River_Ganges.JPG" decoding="async" width="50" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/River_Ganges.JPG/75px-River_Ganges.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/River_Ganges.JPG/100px-River_Ganges.JPG 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a></span> </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദേശീയ_പതാക"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF_.E0.B4.AA.E0.B4.A4.E0.B4.BE.E0.B4.95"></span>ദേശീയ പതാക</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=20" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയ പതാക"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയപതാക">ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയപതാക</a></div> <p>കുങ്കുമം, വെള്ള, പച്ച എന്നീ നിറങ്ങളുള്ളതും 3:2 എന്ന അനുപാതത്തിൽ നിർമ്മിച്ചതും കൃത്യം മദ്ധ്യഭാഗത്ത് 24 ആരക്കാലുകളുള്ള അശോക ചക്രം പതിപ്പിച്ചതുമായ പതാകയാണ് <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയപതാക">ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയപതാക</a>. ആന്ധ്രാപ്രദേശുകാരനായ <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="mw-redirect" title="പിംഗലി വെങ്കയ്യ">പിംഗലി വെങ്കയ്യ</a> രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഈ പതാക, 1947 <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%82%E0%B4%B2%E0%B5%88_22" title="ജൂലൈ 22">ജൂലൈ 22</a>-നു <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8%E0%B4%BE_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3_%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനാ നിർമ്മാണ സമിതി (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനാ നിർമ്മാണ സമിതി</a> അംഗീകരിച്ചു. ദേശീയപതാകയിലെ കുങ്കുമനിറം ധൈര്യത്തിനേയും ത്യാഗത്തിനേയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു. വെള്ളനിറം സത്യം, സമാധാനം എന്നിവയുടെ പ്രതീകമാണ്. പച്ചനിറം അഭിവൃദ്ധിയും വിശ്വാസവും ഫലസമൃദ്ധിയും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF" title="സാഞ്ചി">സാഞ്ചിയിലെ</a> സ്തൂപത്തിൽ നിന്നും കടംകൊണ്ട ചക്രം കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്. കുങ്കുമനിറം മുകളിലും വെള്ളനിറം മധ്യ ഭാഗത്തും പച്ചനിറം താഴെയുമായാണ് ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Taj_Mahal_(south_view,_2006).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg/300px-Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg" decoding="async" width="300" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg/450px-Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg/600px-Taj_Mahal_%28south_view%2C_2006%29.jpg 2x" data-file-width="1128" data-file-height="968" /></a><figcaption> ഇന്ത്യയിലെ ഒരു ലോകാത്ഭുത നിർമ്മിതി- താജ് മഹൽ</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദേശീയചിഹ്നം"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF.E0.B4.9A.E0.B4.BF.E0.B4.B9.E0.B5.8D.E0.B4.A8.E0.B4.82"></span>ദേശീയചിഹ്നം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=21" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയചിഹ്നം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Sanchi2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Sanchi2.jpg/200px-Sanchi2.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Sanchi2.jpg/300px-Sanchi2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Sanchi2.jpg/400px-Sanchi2.jpg 2x" data-file-width="866" data-file-height="578" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF" title="സാഞ്ചി">സാഞ്ചിയിലെ സ്തൂപം</a>. ബി.സി. മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="അശോകചക്രവർത്തി">അശോകചക്രവർത്തി</a> പണികഴിപ്പിച്ചതാണിത്‌.</figcaption></figure> <p>സിംഹമുദ്രയാണ് ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയമുദ്ര. 1950 ജനുവരിയിലാണ് ഭരണഘടനാ സമിതി ഇതംഗീകരിച്ചത്. നാലുവശത്തേക്കും സിംഹങ്ങൾ തിരിഞ്ഞു നിൽക്കുന്നു. സിംഹത്തിന്റെ തലയും രണ്ടുകാലുകളുമാണ് ഒരു ദിശയിലുള്ളത്. <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="അശോകചക്രവർത്തി">അശോകചക്രവർത്തിയുടെ</a> കാലത്ത് സൃഷ്ടിച്ച സ്തംഭത്തിൽ നിന്നും കടംകൊണ്ട മുദ്രയായതിനാൽ അശോകമുദ്രയെന്നും, അശോകസ്തംഭം എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. </p><p>അശോകസ്തംഭത്തിലുണ്ടായിരുന്നതിലുപരിയായി സിംഹത്തിനു താഴെയായി കാളയേയും കുതിരയേയും സിംഹമുദ്രയിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. കൂടാതെ ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B4%A4%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മുണ്ഡകോപനിഷത്">മുണ്ഡകോപനിഷതിലെ</a> സത്യമേവ ജയതെ (സത്യം എപ്പോഴും ജയിക്കട്ടെ) എന്നവാക്യവും ആലേഖനം ചെയ്തിരിക്കുന്നു. കാള കഠിനാധ്വാനത്തേയും കുതിര മുന്നോട്ടുള്ള കുതിപ്പിനേയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദേശീയഗാനം"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF.E0.B4.97.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B4.82"></span>ദേശീയഗാനം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=22" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയഗാനം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A5_%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോർ">രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോർ</a> രചിച്ച <i><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B4%A3%E0%B4%AE%E0%B4%A8" title="ജനഗണമന">ജനഗണമനയാണ്</a></i> ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയഗാനം. 1950 <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%BF_24" title="ജനുവരി 24">ജനുവരി 24</a>-നു ജനഗണമന ദേശീയഗാനമായി അംഗീകരിച്ചു. സംസ്കൃതത്തിൽ രചിക്കപ്പെട്ട<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="വന്ദേമാതരം">വന്ദേമാതരം</a> എന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%82_%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B4%BF" title="ബങ്കിം ചന്ദ്ര ചാറ്റർജി">ബങ്കിം ചന്ദ്ര ചാറ്റർജിയുടെ</a> കൃതിയാണ് ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ഗീതം. ദേശീയഗാനത്തിന്റെ കൂടെ തന്നെ ദേശീയഗീതത്തേയും അംഗീകരിച്ചിരുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%B9%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B5%8D_%E0%B4%87%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B5%BD" class="mw-redirect" title="മുഹമ്മദ് ഇക്‌ബാൽ">മുഹമ്മദ് ഇക്‌ബാൽ</a> രചിച്ച <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%86_%E0%B4%9C%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B5%86_%E0%B4%85%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9B%E0%B4%BE" title="സാരെ ജഹാൻ സെ അച്ഛാ">സാരെ ജഹാൻ സെ അച്ഛാ</a> എന്ന ഗാനത്തിനും ദേശീയഗാനത്തിന്റേയും ദേശീയഗീതത്തിന്റേയും തുല്യപരിഗണനയാണ് നൽകി വരുന്നത്. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF.E0.B4.9C.E0.B5.80.E0.B4.B5.E0.B4.9C.E0.B4.BE.E0.B4.B2.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=23" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയജീവജാലങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ മൃഗം <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%B5" title="കടുവ">കടുവയാണ്</a>. 1972-ൽ ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയമൃഗത്തെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="മയിൽ">മയിലിനെ</a> ദേശീയ പക്ഷിയായി 1964-ൽ തന്നെ തിരഞ്ഞെടുത്തിരുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ പുഷ്പം <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%B0" title="താമര">താമരയും</a>, ദേശീയ വൃക്ഷം <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="പേരാൽ">പേരാലുമാണ്</a>. ദേശീയ ഫലം <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99" title="മാങ്ങ">മാങ്ങയാണ്‌</a>, ദേശീയ ജലജീവിയായി 2009-ൽ <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="സുസു">സുസു</a> എന്ന ശുദ്ധജല ഡോൾഫിനേയും തിരഞ്ഞെടുത്തുദേശീയ പൈതൃക മൃഗമായി 2010 ഇൽ ആന യെ തിരഞ്ഞെടുത്തു<sup id="cite_ref-hindu_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-hindu-36"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദേശീയ_പഞ്ചാംഗം"><span id=".E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B5.80.E0.B4.AF_.E0.B4.AA.E0.B4.9E.E0.B5.8D.E0.B4.9A.E0.B4.BE.E0.B4.82.E0.B4.97.E0.B4.82"></span>ദേശീയ പഞ്ചാംഗം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=24" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദേശീയ പഞ്ചാംഗം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ശകവർഷമാണ്‌ ഭാരതത്തിന്റെ ദേശീയ പഞ്ചാംഗം. 1957 മാർച്ച് 22 നാണ്‌ ശകവർഷത്തെ ദേശീയ പഞ്ചാംഗമാക്കിയത്. കുഷാന (കുശാന) രാജാവായിരുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BB" title="കനിഷ്കൻ">കനിഷ്കനാണ്‌</a> ക്രി.വ. 78-ൽ ഈ പഞ്ചാംഗം (കലണ്ടർ) തുടങ്ങിയതെന്ന് കരുതുന്നു. ശകവർഷം തുടങ്ങി 1879 വർഷം കഴിഞ്ഞാണ്‌ ഇന്ത്യ അത് ദേശീയ പഞ്ചാംഗമാക്കുന്നത്. താഴെപ്പറയുന്ന ഔദ്യോഗിക ആവശ്യങ്ങൾക്ക് ശകവർഷം ഔദ്യോഗിക കലണ്ടറായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. </p> <ul><li>ഗസറ്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ</li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%BF" title="ആകാശവാണി">ആകാശവാണിയുടെ</a> വാർത്താപ്രക്ഷേപം</li> <li>ഇന്ത്യാ ഗവണ്മെന്റ് പുറത്തിറക്കുന്ന കലണ്ടറുകൾ</li> <li>പൊതുജനങ്ങൾക്കായുള്ള സർക്കാർ കുറിപ്പുകൾ</li></ul> <p>ശകവർഷത്തിലെ ആദ്യമാസം ചൈത്രമാണ്. ചൈത്രമാസം ഒന്നാം തീയതി സാധാരണ വർഷങ്ങളിൽ മാർച്ച് 22-നാണ് വരിക. അധിവർഷങ്ങളിൽ മാർച്ച് 21 നും.<sup id="cite_ref-test1_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-test1-37"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ഭരണ_സംവിധാനം"><span id=".E0.B4.AD.E0.B4.B0.E0.B4.A3_.E0.B4.B8.E0.B4.82.E0.B4.B5.E0.B4.BF.E0.B4.A7.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B4.82"></span>ഭരണ സംവിധാനം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=25" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഭരണ സംവിധാനം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യൻ ഭരണസംവിധാനം">ഇന്ത്യൻ ഭരണസംവിധാനം</a></div> <p>ഒരു <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A7%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ജനാധിപത്യം">ജനാധിപത്യ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B5%87%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%82" title="മതേതരത്വം">മതേതര</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%82" title="സോഷ്യലിസം">സോഷ്യലിസ്റ്റ്‌</a> രാജ്യമായാണ്‌ ഭരണഘടന ഇന്ത്യയെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നത്‌.<sup id="cite_ref-Dutt1998_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dutt1998-38"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1950 ജനുവരി 26-നാണ്‌ ഇതു നിലവിൽ വന്നത്.<sup id="cite_ref-Pylee2004_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pylee2004-39"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="നിയമനിർമ്മാണസഭ">നിയമനിർമ്മാണം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%B5%E0%B5%BA%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഗവൺമെന്റ്">ഭരണനിർവഹണം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AF_%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B5%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5" title="നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ">നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ</a> എന്നിങ്ങനെ മൂന്നു തട്ടുകളാണ്‌ ഭരണസംവിധാനം.<sup id="cite_ref-Wheare1964_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wheare1964-40"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-dencentralisation_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-dencentralisation-41"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> രാജ്യത്തിന്റെ തലവൻ <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="രാഷ്ട്രപതി">രാഷ്ട്രപതി</a>(പ്രസിഡന്റ്‌)യാണ്‌.<sup id="cite_ref-Sharma1950_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sharma1950-42"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> നേരിട്ടല്ലാതെയുള്ള ഒരു തിരഞ്ഞെടുപ്പ് സമിതിയാണ്‌ രാഷ്ട്രപതിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.<sup id="cite_ref-Election_of_President_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Election_of_President-43"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> നൈയാമിക അധികാരങ്ങൾ മാത്രമേ രാഷ്ട്രപതിക്കുളളു. <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%87%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="കരസേന">കര</a>-<a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%87%E0%B4%A8" title="നാവികസേന">നാവിക</a>-<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B4%B8%E0%B5%87%E0%B4%A8" title="വ്യോമസേന">വ്യോമ</a> സേനകളുടെ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫും രാഷ്ടപതിയാണ്‌. പാർലമെന്റിലെയും സംസ്ഥാന <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="നിയമസഭ">നിയമസഭകളിലെയും</a> അംഗങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്ന ഇലക്ട്‌റൽ കോളജാണ്‌ രാഷ്ട്രപതിയേയും <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ഉപരാഷ്ട്രപതി">ഉപരാഷ്ട്രപതിയേയും</a> തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌. അഞ്ചു വർഷമാണ്‌ ഇവരുടെ കാലാവധി.<sup id="cite_ref-Election_of_President_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-Election_of_President-43"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> സർക്കാരിന്റെ തലവനായ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി">പ്രധാനമന്ത്രിയിലാണ്‌</a> ഒട്ടുമിക്ക അധികാരങ്ങളും കേന്ദ്രീകൃതമായിരിക്കുന്നത്‌.<sup id="cite_ref-Sharma1950_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-Sharma1950-42"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഭൂരിപക്ഷം നേടുന്ന രാഷ്ട്രീയ കക്ഷിയുടെ അല്ലെങ്കിൽ മുന്നണിയുടെ നേതാവാണ്‌ പ്രധാനമന്ത്രിയാവുന്നത്‌.<sup id="cite_ref-Sharma1950_42-2" class="reference"><a href="#cite_note-Sharma1950-42"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> രാഷ്ട്രപതി, ഉപരാഷ്ട്രപതി, പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുളള <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ">കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ</a> എന്നിവരടങ്ങുന്നതാണ്‌ ഭരണനിർവഹണ സംവിധാനം(എക്സിക്യുട്ടീവ്‌). </p> <table class="infobox" style="margin-left: 3em; font-size: 85%;" cellspacing="0" align="right"> <tbody><tr> <th style="background:#EEEEEE" colspan="2"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഇന്ത്യ"><img alt="ഇന്ത്യ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> ഭാരതത്തിന്റെ ദേശീയപ്രതീകങ്ങൾ </th></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>പതാക</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%95" class="mw-redirect" title="ഭാരതത്തിന്റെ പതാക">ത്രിവർണം</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ചിഹ്നം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B6%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%82%E0%B4%AD%E0%B4%82" title="അശോകസ്തംഭം">സാരനാഥിലെ അശോകസ്തംഭം</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ഗാനം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8_%E0%B4%97%E0%B4%A3_%E0%B4%AE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="ജന ഗണ മന">ജന ഗണ മന</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ഗീതം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%87_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="വന്ദേ മാതരം">വന്ദേ മാതരം</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>മൃഗം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE_%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%B5" title="ബംഗാൾ കടുവ">രാജകീയ ബംഗാൾ കടുവ</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>പക്ഷി</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="ഇന്ത്യൻ മയിൽ">മയിൽ</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>പുഷ്പം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%B0" title="താമര">താമര</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ജലജീവി</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="സുസു">സുസു</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>വൃക്ഷം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="പേരാൽ">പേരാൽ</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ഫലം</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99" title="മാങ്ങ">മാങ്ങ</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>കളി</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF" title="ഹോക്കി">ഹോക്കി</a> </td></tr> <tr> <td style="padding-left: 1em; padding-right: 2em;"><b>ദിനദർശിക</b> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%A6%E0%B5%BC%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%95" class="mw-redirect" title="ഭാരതീയ ദേശീയ ദിനദർശിക">ശകവർഷം</a> </td></tr></tbody></table> <p>രണ്ടു മണ്ഡലങ്ങളുളള പാർലമെന്ററി സംവിധാനമാണ്‌ ഇന്ത്യയിൽ. നിയമനിർമ്മാണസഭയായ പാർലമെന്റിന്റെ ഉപരി മണ്ഡലത്തെ <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="രാജ്യസഭ">രാജ്യസഭയെന്നും</a> അധോമണ്ഡലത്തെ <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B4%AD" class="mw-redirect" title="ലോകസഭ">ലോക്‌സഭയെന്നും</a> വിളിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> രാജ്യ സഭയിലെ 250 അംഗങ്ങളെ ജനങ്ങൾ നേരിട്ടല്ല തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌. സംസ്ഥാന <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%B8%E0%B4%AD" title="നിയമസഭ">നിയമസഭകളിലെ</a> അംഗങ്ങൾ രൂപവത്കരിക്കുന്ന ഇലക്‌ ടറൽ കോളജാണ്‌ ഇവരെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌.<sup id="cite_ref-Parliament_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Parliament-49"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Parliament_49-1" class="reference"><a href="#cite_note-Parliament-49"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> അതേ സമയം 552 അംഗ ലോക്‌സഭയെ ജനങ്ങൾ നേരിട്ടു തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-Parliament_49-2" class="reference"><a href="#cite_note-Parliament-49"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> സർക്കാർ രൂപവത്കരണത്തിലും രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങൾക്കും വേദിയാകുന്നത്‌ ലോക്‌സഭയാണ്‌. 18 വയസ് പൂർത്തിയാക്കിയ പൗരന്മാർക്കെല്ലാം വോട്ടവകാശമുണ്ട്‌. </p><p>സ്വതന്ത്ര നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയാണ്‌ ഇന്ത്യയിലേത്‌. ഇന്ത്യൻ ചീഫ്‌ ജസ്റ്റിസിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുളള <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%82_%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B4%A4%E0%B4%BF_(%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF)" title="സുപ്രീം കോടതി (ഇന്ത്യ)">സുപ്രീം കോടതിയാണ്‌</a> നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയുടെ കേന്ദ്രം. സുപ്രീം കോടതി, 24 <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%88%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="ഹൈക്കോടതി">ഹൈക്കോടതികൾ</a>, നിരവധി മറ്റു കോടതികൾ എന്നിവയാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന നീതിന്യായവ്യവസ്ഥാ സ്ഥാപനങ്ങൾ.<sup id="cite_ref-Neuborne2003_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neuborne2003-50"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> പൗരന്റെ മൗലികാവകാശങ്ങളും മറ്റും നിർ‌വ്വചിക്കുന്നതും, സംസ്ഥാനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള പ്രശ്നങ്ങളും ഹൈക്കോടതിയിൽ നിന്നു അപ്പീൽ പോയ കേസുകളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത് സുപ്രീം കോടതിയാണ്‌.<sup id="cite_ref-SCjurisdiction_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-SCjurisdiction-51"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> നീതിനായവ്യവ്സ്ഥയിൽ പ്രശ്നങ്ങളുണ്ടെങ്കിൽ സർക്കാരിനും, ജനങ്ങൾക്കും കോടതിയെ സമീപിക്കാം.<sup id="cite_ref-Neuborne2003_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-Neuborne2003-50"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Sripati1998_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sripati1998-52"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഭരണസം‌വിധാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന പരിധി എന്ന നിലയിൽ സുപ്രീംകോടതിക്ക് നീതിനിർ‌വ്വാഹ വ്യവസ്ഥയിൽ പ്രധാന പങ്കുണ്ട്.<sup id="cite_ref-Pylee2004-2_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pylee2004-2-53"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="സംസ്ഥാനങ്ങൾ,_കേന്ദ്ര_ഭരണ_പ്രദേശങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.82.E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.A5.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE.2C_.E0.B4.95.E0.B5.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A6.E0.B5.8D.E0.B4.B0_.E0.B4.AD.E0.B4.B0.E0.B4.A3_.E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>സംസ്ഥാനങ്ങൾ, കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=26" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സംസ്ഥാനങ്ങൾ, കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4128903"><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above">ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളും</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><div role="img" class="noresize" style="width: 400px; line-height: 1; text-align: center; background-color: #ffffff; position: relative;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:India-locator-map-blank.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/India-locator-map-blank.svg/400px-India-locator-map-blank.svg.png" decoding="async" width="400" height="467" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/India-locator-map-blank.svg/600px-India-locator-map-blank.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/India-locator-map-blank.svg/800px-India-locator-map-blank.svg.png 2x" data-file-width="1486" data-file-height="1734" /></a></span> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:138px; top:340px"><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ആന്ധ്രാപ്രദേശ്">ആന്ധ്രാപ്രദേശ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:334px; top:128px"><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" title="അരുണാചൽ പ്രദേശ്">അരുണാചൽ<br />പ്രദേശ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:323.2px; top:167.6px"><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="ആസാം">ആസാം</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:237px; top:184px"><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="ബിഹാർ">ബിഹാർ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:182px; top:240px"><a href="/wiki/%E0%B4%9B%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%97%E0%B4%A2%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഛത്തീസ്‌ഗഢ്">ഛത്തീസ്‌ഗഢ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:134px; top:140px"><b><a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" title="ഡെൽഹി">ഡെൽഹി</a></b></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:62px; top:335.4px"><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B5" title="ഗോവ">ഗോവ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:45px; top:229px"><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%9C%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="ഗുജറാത്ത്">ഗുജറാത്ത്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:102px; top:127px"><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="ഹരിയാന">ഹരിയാന</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:116.8px; top:83.44px"><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഹിമാചൽ പ്രദേശ്">ഹിമാചൽ<br />പ്രദേശ്</a></div> <div style="position:absolute; left:90px; top:60px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81_%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ജമ്മു കാശ്മീർ">ജമ്മു കാശ്മീർ</a></i></div> <div style="position:absolute; left:134px; top:56.8px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%A1%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="ലഡാക്ക്">ലഡാക്ക്</a></i></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:222px; top:211.6px"><a href="/wiki/%E0%B4%9D%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഝാർഖണ്ഡ്">ഝാർഖണ്ഡ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:90px; top:354px"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%95" class="mw-redirect" title="കർണ്ണാടക">കർണ്ണാടക</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:110px; top:420px"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="കേരളം">കേരളം</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:134px; top:217px"><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മധ്യപ്രദേശ്">മധ്യപ്രദേശ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:75px; top:289px"><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0" title="മഹാരാഷ്ട്ര">മഹാരാഷ്ട്ര</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:348px; top:191px"><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="മണിപ്പൂർ">മണിപ്പൂർ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:302px; top:182px"><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%98%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AF" title="മേഘാലയ">മേഘാലയ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:340.24px; top:223px"><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B1%E0%B4%82" title="മിസോറം">മിസോറം</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:350px; top:172px"><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="നാഗാലാൻഡ്">നാഗാലാൻഡ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:234px; top:261px"><a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%B7" title="ഒഡീഷ">ഒഡീഷ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:94px; top:112px"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B5%8D" title="പഞ്ചാബ്">പഞ്ചാബ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:70px; top:164px"><a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="രാജസ്ഥാൻ">രാജസ്ഥാൻ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:276px; top:154px"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%82" title="സിക്കിം">സിക്കിം</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:131px; top:398px"><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="തമിഴ്‌നാട്">തമിഴ്‌നാട്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:144px; top:302px"><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="തെലങ്കാന">തെലങ്കാന</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:310.6px; top:208px"><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0" title="ത്രിപുര">ത്രിപുര</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:142px; top:117px"><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ഉത്തരാഖണ്ഡ്">ഉത്തരാഖണ്ഡ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:164px; top:164px"><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BC%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഉത്തർപ്രദേശ്">ഉത്തർപ്രദേശ്</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:266px; top:222px"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE_%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പശ്ചിമ ബംഗാൾ">പശ്ചിമ<br />ബംഗാൾ</a></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:361px; top:380px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ">ആന്തമാൻ<br />നിക്കോബാർ<br />ദ്വീപുകൾ</a></i></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:127px; top:107px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ചണ്ഡിഗഡ്">ചണ്ഡിഗഡ്</a></i></div> <div style="position:absolute; left:16.8px; top:268px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC_%E0%B4%B9%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B2%E0%B4%BF,_%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB_%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%81" title="ദാദ്ര നഗർ ഹവേലി, ദാമൻ ദിയു">ദാദ്ര നഗർ ഹവേലി, ദാമൻ ദിയു</a></i></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:42px; top:409px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ലക്ഷദ്വീപ്">ലക്ഷദ്വീപ്</a></i></div> <div style="position:absolute; font-size:85%; left:166px; top:386.2px"><i><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="പുതുച്ചേരി">പുതുച്ചേരി</a></i></div> </div></td></tr></tbody></table> <p><b>സംസ്ഥാനങ്ങൾ:</b> </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>സംസ്ഥാനം </th> <th>തലസ്ഥാനം </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ആന്ധ്രാപ്രദേശ്">ആന്ധ്രാപ്രദേശ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="അമരാവതി">അമരാവതി</a> </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" title="അരുണാചൽ പ്രദേശ്">അരുണാചൽ പ്രദേശ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC" title="ഇറ്റാനഗർ">ഇറ്റാനഗർ</a> </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B8%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="അസം">അസം</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ദിസ്പൂർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ദിസ്പൂർ</a> </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%80%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ബീഹാർ">ബീഹാർ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%A8" title="പട്ന">പട്ന</a> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9B%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഛത്തീസ്ഗഡ്">ഛത്തീസ്ഗഡ്</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="റായ്പൂർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">റായ്പൂർ</a> </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B5" title="ഗോവ">ഗോവ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="പനാജി">പനാജി</a> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%9C%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="ഗുജറാത്ത്">ഗുജറാത്ത്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC" title="ഗാന്ധിനഗർ">ഗാന്ധിനഗർ</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="ഹരിയാന">ഹരിയാന</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ചണ്ഡീഗഡ്">ചണ്ഡീഗഡ്</a> </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഹിമാചൽ പ്രദേശ്">ഹിമാചൽ പ്രദേശ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B2" title="ഷിംല">ഷിംല</a> (വേനൽക്കാലം) , <p><a href="/wiki/%E0%B4%A7%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B2" class="mw-disambig" title="ധർമ്മശാല">ധർമ്മശാല</a> (ശീതകാലം) </p> </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ജാർഖണ്ഡ്">ജാർഖണ്ഡ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF" title="റാഞ്ചി">റാഞ്ചി</a> </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%95" title="കർണാടക">കർണാടക</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%82%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ബാംഗ്ലൂർ">ബാംഗ്ലൂർ</a> </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="കേരളം">കേരളം</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="തിരുവനന്തപുരം">തിരുവനന്തപുരം</a> </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മധ്യപ്രദേശ്">മധ്യപ്രദേശ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%8B%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="ഭോപ്പാൽ">ഭോപ്പാൽ</a> </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0" title="മഹാരാഷ്ട്ര">മഹാരാഷ്ട്ര</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%88" title="മുംബൈ">മുംബൈ</a> (വേനൽക്കാലം) , <p><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="നാഗ്പൂർ">നാഗ്പൂർ</a> (ശീതകാലം) </p> </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="മണിപ്പൂർ">മണിപ്പൂർ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%AB%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="ഇംഫാൽ">ഇംഫാൽ</a> </td></tr> <tr> <td>16 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%98%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AF" title="മേഘാലയ">മേഘാലയ</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%99%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഷില്ലോങ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഷില്ലോങ്</a> </td></tr> <tr> <td>17 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="മിസോറാം">മിസോറാം</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%90%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഐസ്വാൾ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഐസ്വാൾ</a> </td></tr> <tr> <td>18 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="നാഗാലാൻഡ്">നാഗാലാൻഡ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE" title="കൊഹിമ">കൊഹിമ</a> , <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="ദിമാപൂർ">ദിമാപൂർ</a> </td></tr> <tr> <td>19 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%B7" title="ഒഡീഷ">ഒഡീഷ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%BC" title="ഭുവനേശ്വർ">ഭുവനേശ്വർ</a> </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B5%8D" title="പഞ്ചാബ്">പഞ്ചാബ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ചണ്ഡീഗഡ്">ചണ്ഡീഗഡ്</a> , <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%A7%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8" title="ലുധിയാന">ലുധിയാന</a> </td></tr> <tr> <td>21 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="രാജസ്ഥാൻ">രാജസ്ഥാൻ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ജയ്പൂർ">ജയ്പൂർ</a> </td></tr> <tr> <td>22 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%82" title="സിക്കിം">സിക്കിം</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഗാങ്ടോക്ക്">ഗാങ്ടോക്ക്</a> </td></tr> <tr> <td>23 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="തമിഴ്നാട്">തമിഴ്നാട്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B5%88" title="ചെന്നൈ">ചെന്നൈ</a> </td></tr> <tr> <td>24 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="തെലങ്കാന">തെലങ്കാന</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%88%E0%B4%A6%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D" title="ഹൈദരാബാദ്">ഹൈദരാബാദ്</a> </td></tr> <tr> <td>25 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0" title="ത്രിപുര">ത്രിപുര</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%97%E0%B5%BC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B2" title="അഗർത്തല">അഗർത്തല</a> </td></tr> <tr> <td>26 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BC%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഉത്തർപ്രദേശ്">ഉത്തർപ്രദേശ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%96%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B5%97" title="ലഖ്‌നൗ">ലഖ്‌നൗ</a> </td></tr> <tr> <td>27 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ഉത്തരാഖണ്ഡ്">ഉത്തരാഖണ്ഡ്</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%88%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഭരാരിസൈൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഭരാരിസൈൻ</a> (വേനൽക്കാലം) , <p><a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A1%E0%B5%82%E0%B5%BA" title="ഡെറാഡൂൺ">ഡെറാഡൂൺ</a> (ശീതകാലം) </p> </td></tr> <tr> <td>28 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE_%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പശ്ചിമ ബംഗാൾ">പശ്ചിമ ബംഗാൾ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B5%BD%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4" title="കൊൽക്കത്ത">കൊൽക്കത്ത</a> </td></tr></tbody></table> <p><b>കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങൾ:</b> </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശം </th> <th>തലസ്ഥാനം </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ">ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D_%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B5%BC" title="പോർട്ട് ബ്ലെയർ">പോർട്ട് ബ്ലെയർ</a> </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ചണ്ഡീഗഡ്">ചണ്ഡീഗഡ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ചണ്ഡീഗഡ്">ചണ്ഡീഗഡ്</a> </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC_%E0%B4%B9%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B2%E0%B4%BF,_%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB_%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%81" title="ദാദ്ര നഗർ ഹവേലി, ദാമൻ ദിയു">ദാദ്ര നഗർ ഹവേലി, ദാമൻ ദിയു</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="ദാമൻ">ദാമൻ</a> </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ഡൽഹി">ഡൽഹി</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82_%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" title="ന്യൂ ഡെൽഹി">ന്യൂ ഡെൽഹി</a> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81_%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ജമ്മു കാശ്മീർ">ജമ്മു കാശ്മീർ</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ശ്രീനഗർ">ശ്രീനഗർ</a> (വേനൽക്കാലം) , <p><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="ജമ്മു">ജമ്മു</a> (ശീതകാലം) </p> </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%A1%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="ലഡാക്ക്">ലഡാക്ക്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%87" title="ലേ">ലേ</a> (വേനൽക്കാലം) , <p><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="കാർഗിൽ">കാർഗിൽ</a> (ശീതകാലം) </p> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ലക്ഷദ്വീപ്">ലക്ഷദ്വീപ്</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="കവരത്തി">കവരത്തി</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="പുതുച്ചേരി">പുതുച്ചേരി</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="പുതുച്ചേരി">പുതുച്ചേരി</a> </td></tr></tbody></table> <ol type="A"> <li class="mw-empty-elt"> </li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="രാഷ്ട്രീയം"><span id=".E0.B4.B0.E0.B4.BE.E0.B4.B7.E0.B5.8D.E0.B4.9F.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B5.80.E0.B4.AF.E0.B4.82"></span>രാഷ്ട്രീയം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=27" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: രാഷ്ട്രീയം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:NorthBlock.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Large building on grassy grounds. A walkway with pedestrians and central reflecting pools leads to the arched entrance. The ground floor is red; the rest of the building is beige. A main cupola is atop the center of the building." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NorthBlock.jpg/220px-NorthBlock.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NorthBlock.jpg/330px-NorthBlock.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NorthBlock.jpg/440px-NorthBlock.jpg 2x" data-file-width="627" data-file-height="413" /></a><figcaption>നോർത്ത് ബ്ലോക്ക്,സെക്രട്ടറിയേറ്റ് ബിൽഡിംഗ്,ന്യൂ ഡൽഹി</figcaption></figure> <p>ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ജനാധിപത്യ വ്യവസ്ഥിതി നിലനിൽക്കുന്നത് ഇന്ത്യയിലാണ്‌.<sup id="cite_ref-largestdem1_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-largestdem1-54"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-largestdem2_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-largestdem2-55"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> സ്വാതന്ത്ര്യം കിട്ടിയതിനു ശേഷം മിക്കവാറും വർഷങ്ങൾ ഇന്ത്യ ഭരിച്ചത് <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%A3%E0%B5%BD_%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B5%BA%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്">ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്</a> നയിച്ച ഗവൺ‌മെന്റ് ആയിരുന്നു<sup id="cite_ref-LOC_PROFILE_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ദേശീയ പാർട്ടികളിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%A3%E0%B5%BD_%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B5%BA%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്">ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B4%BE_%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF" title="ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി">ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി</a><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF_%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF_(%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D)" title="കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)">)</a> എന്നീ ദേശീയ പാർട്ടികളും മറ്റനേകം പ്രാദേശിക പാർട്ടികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. 1950-നും 1990-നും ഇടയിൽ രണ്ടു തവണയൊഴികെ ബാക്കി എല്ലാ തവണയും ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ് അധികാരത്തിലെത്തി. 1977-നും 1980-നും ഇടയിൽ കോൺഗ്രസിന്‌ അധികാരം നഷ്ടപ്പെട്ടു. <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ഇന്ദിരാഗാന്ധി">ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ</a> നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഗവൺ‌മെന്റ് അടിയന്തരാവസ്ഥ പ്രഖ്യാപിച്ചതിനു ശേഷം നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ജനതാപാർട്ടി">ജനതാപാർട്ടിയുടെ</a> നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഗവൺ‌മെന്റാണ്‌ അധികാരത്തിലെത്തിയത്. 1989-ൽ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ജനതാദൾ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ജനതാദൾ</a> നയിച്ച <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B4%96%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ദേശീയസഖ്യം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ദേശീയസഖ്യത്തിന്റെ</a> നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഗവൺ‌മെന്റ് <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%9F%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B4%96%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇടതുസഖ്യം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇടതു സഖ്യത്തിന്റെ</a> പിന്തുണയോടെ അധികാരത്തിലെത്തിയെങ്കിലും രണ്ടു വർഷം മാത്രമേ ഭരിക്കാനായുള്ളൂ.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1991-ൽ നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഒരു പാർട്ടിക്കും ഭൂരിപക്ഷം ലഭിക്കാഞ്ഞതിനെത്തുടർന്ന് ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഒരു തൂക്കുമന്ത്രിസഭ രൂപവത്കരിച്ചു.<a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BF.%E0%B4%B5%E0%B4%BF._%E0%B4%A8%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B9%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="പി.വി. നരസിംഹറാവു">പി.വി. നരസിംഹറാവുവിന്റെ</a> നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഈ ഗവ‌ണ്മെന്റ് 5 വർഷം പൂർത്തിയാക്കി.<sup id="cite_ref-PV_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-PV-58"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>1996–1998 കാലഘട്ടത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ ഫെഡറൽ ഗവൺ‌മെന്റ് രംഗത്ത് ചെറു കാലയളവ് മാത്രം ഭരിച്ചിരുന്ന ഗവൺ‌മെന്റുകൾ കാരണം നിരവധി പ്രക്ഷുബ്ധാവസ്ഥകൾ ഉണ്ടായി. ബി.ജെ.പി നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഒരു ഗവൺ‌മെന്റ് 1996-ൽ നിലവിൽ വന്നു. തുടർന്ന് കോൺ‌ഗ്രസും, ബിജെപിയും ഒഴിച്ചുള്ള കക്ഷികൾ കൂടിച്ചേർന്ന് ദേശീയ ഐക്യ സഖ്യം എന്ന പേരിൽ ഒരു മുന്നണിയുണ്ടാക്കുകയും അവർ ഭരണം കയ്യാളുകയും ചെയ്തു. 1998-ൽ ബിജെപിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A7%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%96%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം">ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം</a> എന്ന പേരിൽ ഒരു മുന്നണി രൂപവത്കരിക്കുകയും അവർ ഭരണത്തിലേറുകയും ചെയ്തു. ആദ്യമായി 5 വർഷം ഭരണം കയ്യാളിയ കോൺഗ്രസ്സിതര ഗവൺ‌മെന്റാണിത്.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 2004-ൽ നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വം നൽകുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%AE%E0%B4%A8_%E0%B4%B8%E0%B4%96%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ഐക്യ പുരോഗമന സഖ്യം">ഐക്യ പുരോഗമന സഖ്യം</a> കൂടുതൽ സീറ്റുകളിൽ വിജയിക്കുകയും ഭരണത്തിലേറുകയും ചെയ്തു. ഇടതു പക്ഷത്തിന്റെ പിന്തുണയോടെയാണ്‌ ഈ സഖ്യം അധികാരത്തിലേറിയത്. ബിജെപിയായിരുന്നു പ്രധാന പ്രതിപക്ഷം. 2009-ൽ നടന്ന <a href="/wiki/2009-%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B5%8A%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B0%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="2009-ലെ ഇന്ത്യയിലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ്">പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%AE%E0%B4%A8_%E0%B4%B8%E0%B4%96%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ഐക്യ പുരോഗമന സഖ്യം">ഐക്യ പുരോഗമന സഖ്യം</a> വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തി. ഈ ലോകസഭയിലെ ഇടതു അംഗങ്ങളുടെ എണ്ണം മുൻപുള്ളതിനേക്കാൾ ചുരുങ്ങി.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%B5%E0%B4%B9%E0%B5%BC%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%81" class="mw-redirect" title="ജവഹർലാൽ നെഹ്റു">ജവഹർലാൽ നെഹ്റുവിനു</a> ശേഷം അഞ്ചു വർഷം പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം വീണ്ടും <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി">പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്ന</a> വ്യക്തിയായി <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%BB%E2%80%8C%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മൻ‌മോഹൻ സിംഗ്">മൻ‌മോഹൻ സിംഗ്</a> മാറി.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 2014-ലെ പതിനാറാം ലോക്സഭ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബി.ജെ.പി നയിച്ച എൻ.ഡി.എ സഖ്യം മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭൂരിപക്ഷം നേടി പത്ത് വർഷത്തിന് ശേഷം വീണ്ടും അധികാരത്തിൽ തിരിച്ചെത്തി. പതിനാറാം ലോക്സഭയിൽ ബി.ജെ.പിയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി നരേന്ദ്ര മോദി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 282 സീറ്റുകൾ നേടി ബി.ജെ.പി ഏറ്റവും വലിയ ഒറ്റകക്ഷിയായപ്പോൾ ഭരണകക്ഷിയായിരുന്ന കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി 44 സീറ്റുകളിലേക്ക് ഒതുക്കപ്പെട്ടു.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 2019-ലെ പതിനേഴാം ലോക്സഭ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലും ബി.ജെ.പി നയിച്ച എൻ.ഡി.എ സഖ്യത്തിന് ഭൂരിപക്ഷം കിട്ടിയതിനെ തുടർന്ന് നിലവിലെ ലോക്സഭയിൽ നരേന്ദ്ര മോദി പ്രധാനമന്ത്രിയായി തുടരുന്നു.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ജനങ്ങൾ"><span id=".E0.B4.9C.E0.B4.A8.E0.B4.99.E0.B5.8D.E0.B4.99.E0.B5.BE"></span>ജനങ്ങൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=28" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ജനങ്ങൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123599"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">പ്രധാന ലേഖനം: <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%B5%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="ഇന്ത്യയിലെ ജനവംശങ്ങൾ">ഇന്ത്യയിലെ ജനവംശങ്ങൾ</a></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="കൃഷി"><span id=".E0.B4.95.E0.B5.83.E0.B4.B7.E0.B4.BF"></span>കൃഷി</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=29" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: കൃഷി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഇന്ത്യയിലെ കാർഷികവിളകൾ പ്രദേശങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വ്യത്യസ്തമാണ്‌. <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="mw-redirect" title="ഉത്തരേന്ത്യ">ഉത്തരേന്ത്യയിൽ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ഗോതമ്പ്">ഗോതമ്പ്</a> കൃഷി ചെയ്യുമ്പോൾ ദക്ഷിണേന്ത്യയിലും തീരദേശങ്ങളിലും <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="അരി">അരിയാണ്‌</a> പ്രധാനകൃഷി. </p><p>ഭക്ഷ്യവിളയായി <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AE" title="ചാമ">ചാമയും</a> നാണ്യവിളയായി <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="പരുത്തി">പരുത്തിയും</a> എണ്ണക്കുരുവായി <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B4%B2" title="നിലക്കടല">നിലക്കടലയുമാണ്‌</a> മദ്ധ്യേന്ത്യയിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നത്. <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B4%B5%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ജോവർ">ജോവർ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AC%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ബജ്ര (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ബജ്ര</a> എന്നിങ്ങനെ ചാമയുടെ രണ്ടു വകഭേദങ്ങളാണ്‌ പ്രധാനമായും ഇവിടെ കൃഷി ചെയ്യുന്നത്. <a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="ഡെക്കാൻ">ഡെക്കാൻ</a> മേഖലയിലാണ്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B4%B5%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="ജോവർ">ജോവർ</a> കൂടുതലായും കൃഷി ചെയ്യുന്നത്. ഇത് വിളയുന്നതിന്‌ നാലുമാസം മാത്രമേ എടുക്കുകയുള്ളൂ. അതുകൊണ്ട് ഇടവിളയായി പരുത്തികൃഷി ചെയ്യുന്നു. ജോവറിനേക്കാൾ കൂടുതൽ കടുത്ത ചാമയുടെ വകഭേദമാണ്‌ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AC%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ബജ്ര (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ബജ്ര</a> അഥവാ പേൾ മില്ലറ്റ് (ഇംഗ്ലീഷ്: Pearl Millet). വരണ്ട പ്രദേശങ്ങൾക്ക് അനുയോജ്യമായ വിളയാണിത്. <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="രാജസ്ഥാൻ">രാജസ്ഥാനിൽ</a> പ്രത്യേകിച്ച് <a href="/wiki/%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF" title="ഥാർ മരുഭൂമി">ഥാർ മരുഭൂമി</a> പ്രദേശങ്ങളിൽ ഇത് കൃഷി ചെയ്യുന്നു. വർഷത്തിൽ 90 സെന്റീമീറ്ററിലധികം മഴ ലഭിക്കുന്നയിടങ്ങളിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നതിന്‌ ഇത് യോഗ്യമല്ല. ദക്ഷിണമൈസൂരിലെ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%B1%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ലാറ്ററൈറ്റ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ലാറ്ററൈറ്റ്</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഗ്രാനൈറ്റ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഗ്രാനൈറ്റ്</a> മണ്ണിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്ന മറ്റൊരിനം ചാമയാണ്‌ <a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="റാഗി">റാഗി</a>. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%BA%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B5%BA" class="mw-redirect" title="മൺസൂൺ">മൺസൂണിനെ</a> ആശ്രയിച്ചോ ജലസേചനം നൽകിയോ ആണ്‌ ഇത് കൃഷി ചെയ്യുന്നത്<sup id="cite_ref-rockliff2_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-rockliff2-64"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>‌. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="വാണിജ്യം"><span id=".E0.B4.B5.E0.B4.BE.E0.B4.A3.E0.B4.BF.E0.B4.9C.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B4.82"></span>വാണിജ്യം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=30" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: വാണിജ്യം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>അതിപുരാതന കാലം മുതൽക്കേ ഇന്ത്യ വാണിജ്യത്തിനു പേരുകേട്ടതായിരുന്നു. <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="മസ്ലിൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">മസ്ലിനും</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%97%E0%B5%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇൻഡിഗോ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇൻഡിഗോയും</a> ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് പുരാതന <a href="/wiki/%E0%B4%88%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഈജിപ്ത്">ഈജിപ്തുകാർ</a> ഇറക്കുമതി ചെയ്തിരുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B1%E0%B4%B5%E0%B5%8B" title="ഫറവോ">ഫറവോ</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="റാംസസ് രണ്ടാമൻ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">റാംസസ് രണ്ടാമൻ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%82%E0%B4%97" class="mw-redirect" title="ഗംഗ">ഗംഗ</a> വരെ എത്തിയതായും പറയപ്പെടുന്നു. ഈജിപ്തിൽ <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BF" title="മമ്മി">മമ്മിവൽക്കരണത്തിനായി</a> ഇന്ത്യയിൽനിന്നുള്ള <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="സുഗന്ധദ്രവ്യം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">സുഗന്ധദ്രവ്യങ്ങളാണ്</a> ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതെന്നും കരുതപ്പെടുന്നു<sup id="cite_ref-rockliff_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-rockliff-65"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>‌. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="സാമ്പത്തികരംഗം"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.BE.E0.B4.AE.E0.B5.8D.E0.B4.AA.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B4.B0.E0.B4.82.E0.B4.97.E0.B4.82"></span>സാമ്പത്തികരംഗം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=31" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സാമ്പത്തികരംഗം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Bombay_Stock_Exchange.jpg" class="mw-file-description"><img alt="View from ground of a modern 30-story building." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Bombay_Stock_Exchange.jpg/220px-Bombay_Stock_Exchange.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Bombay_Stock_Exchange.jpg/330px-Bombay_Stock_Exchange.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Bombay_Stock_Exchange.jpg/440px-Bombay_Stock_Exchange.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2560" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%8E%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8D" title="ബോംബെ സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ച്">ബോംബെ സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ച്</a> <a href="/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഏഷ്യ">ഏഷ്യയിലെ</a> ഏറ്റവും പഴയതും ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയതുമായ ഓഹരി വ്യാപാര കേന്ദ്രമാണ്.</figcaption></figure> <p>1950 മുതൽ 1980 വരെ ഇന്ത്യ സോഷ്യലിസ്റ്റ് നയങ്ങൾ പിന്തുടരുകയായിരുന്നു. ഇതു കാരണം ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക രംഗം കൂടുതലായുള്ള നിയന്ത്രണങ്ങൾ, അഴിമതി, പതുക്കെയുള്ള വികസനം തുടങ്ങിയ രീതികളിലേക്ക് തളക്കപ്പെട്ടു<sup id="cite_ref-makar_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-makar-66"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-oecd_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-astaire_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-astaire-68"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-potential_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-potential-69"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> . 1991 മുതൽ ഇന്ത്യയിൽ വിപണി അധിഷ്ഠിതമായ ഒരു സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ രൂപപ്പെട്ടു തുടങ്ങി<sup id="cite_ref-oecd_67-1" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-astaire_68-1" class="reference"><a href="#cite_note-astaire-68"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. 1991-ൽ നിലവിൽ വന്ന ഉദാരീകരണത്തിന്റെ ഫലമായി ഇന്ത്യയുടെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ മുഖ്യ വരുമാനങ്ങളിലൊന്നായി വിദേശ വ്യാപാരത്തിലൂടെയുള്ള വരുമാനവും, വിദേശ നിക്ഷേപവും മാറി.<sup id="cite_ref-India's_Open-Economy_Policy_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-India's_Open-Economy_Policy-70"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> കഴിഞ്ഞ രണ്ടു ദശകങ്ങളായുള്ള 5.8% എന്ന ശരാശരി ജി.ഡി.പി-യോടെ ലോകത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവുമധികം വളരുന്ന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളിലൊന്നായി ഇന്ത്യ മാറി<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>ലോകത്തിലെ തന്നെ തൊഴിലാളികളുടെ എണ്ണത്തിൽ രണ്ടാം സ്ഥാനം ഇന്ത്യക്കാണ്‌. ഏതാണ്ട് 516.3 മില്യൺ വരുമിത്. ജി. ഡി. പിയുടെ 28% കാർഷികരംഗത്തു നിന്നുമാണ്‌ ലഭിക്കുന്നത്. സർ‌വ്വീസ്, വ്യവസായ രംഗങ്ങൾ യഥാക്രമം 54%, 18% ജി. ഡി. പി. നേടിത്തരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാർഷിക ഇനങ്ങൾ അരി, ഗോതമ്പ്, എണ്ണധാന്യങ്ങൾ, പരുത്തി, ചായ, കരിമ്പ്, ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, പശു വളർത്തൽ, ആടു വളർത്തൽ, കോഴി വളർത്തൽ, മത്സ്യക്കൃഷി എന്നിവയുൾപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-LOC_PROFILE_56-1" class="reference"><a href="#cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> പ്രധാന വ്യവസായങ്ങളിൽ വസ്ത്രനിർമ്മാണം, രാസപദാർത്ഥനിർമ്മാണം, ഭക്ഷണ സംസ്കരണം, സ്റ്റീൽ, യാത്രാസാമഗ്രികളുടെ നിർമ്മാണം, സിമന്റ്, ഖനനം, പെട്രോളിയം, സോഫ്റ്റ്‌വെയർ എന്നിവയുൾപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-LOC_PROFILE_56-2" class="reference"><a href="#cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയുടെ ഓഹരിവ്യാപാരം താരതമ്യേന ഭേദപ്പെട്ട നിലയിലുള്ള, 1985-ലെ 6% എന്ന നിലയിൽ നിന്ന്, ജി.ഡി.പി.യുടെ 24% എന്ന നിലയിലേക്ക് 2006-ൽ എത്തിച്ചേർന്നു.<sup id="cite_ref-oecd_67-2" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 2008-ൽ ഇന്ത്യയുടെ ഓഹരി വ്യാപാരം ലോക ഓഹരി വ്യാപാരത്തിന്റെ 1.68 % ആയിത്തീർന്നു.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയിൽ കയറ്റുമതി ചെയ്യപ്പെടുന്ന പ്രധാന വസ്തുക്കളിൽ പെട്രോളിയം ഉല്പ്പന്നങ്ങൾ, വസ്ത്രനിർമ്മാണ ഉല്പ്പന്നങ്ങൾ, ജ്വല്ലറി വസ്തുക്കൾ, സോഫ്റ്റ്‌വെയർ, എഞ്ചിനീയറിങ്ങ് ഉപകരണങ്ങൾ, കെമിക്കൽസ്, തുകൽ അസംസ്കൃതവസ്തുക്കൾ എന്നിവയുൾപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-LOC_PROFILE_56-3" class="reference"><a href="#cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ക്രൂഡ് ഓയിൽ, യന്ത്രങ്ങൾ, ജെംസ്, വളങ്ങൾ, കെമിക്കൽസ് എന്നിവ പ്രധാനമായും ഇറക്കുമതി ചെയ്യപ്പെടുന്ന ഉല്പ്പന്നങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-LOC_PROFILE_56-4" class="reference"><a href="#cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Nano.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Nano.jpg/220px-Nano.jpg" decoding="async" width="220" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Nano.jpg/330px-Nano.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Nano.jpg/440px-Nano.jpg 2x" data-file-width="832" data-file-height="702" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1_%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8B" class="mw-redirect" title="ടാറ്റ നാനോ">ടാറ്റ നാനോ</a>, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വില കുറഞ്ഞ കാർ <sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയുടെ കാർ കയറ്റുമതി കഴിഞ്ഞ 5 വർഷം കൊണ്ട് അഞ്ചു മടങ്ങ് വർദ്ധിച്ചു.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure><p> 1950 മുതൽ 1980 വരെ ഇന്ത്യ സോഷ്യലിസ്റ്റ് സ്വാധീനമുള്ള സാമ്പത്തിക നയമായിരുന്നു സ്വീകരിച്ചിരുന്നത്.. ലൈസൻസ് രാജ്, പൊതു അവകാശങ്ങൾ, അഴിമതി, വികസനത്തിലെ ത്വരിതയില്ലായ്മ എന്നീ കാരണങ്ങളാൽ ഇന്ത്യയുടെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ ശിഥിലമാകാൻ തുടങ്ങി.<sup id="cite_ref-makar_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-makar-66"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-oecd_67-3" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-astaire_68-2" class="reference"><a href="#cite_note-astaire-68"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-potential_69-1" class="reference"><a href="#cite_note-potential-69"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1991-ൽ രാജ്യത്ത് പ്രഖ്യാപിച്ച ഉദാരവൽക്കരണത്തിന്റെ ഭാഗമായി രാജ്യം കമ്പോളാടിസ്ഥിതിയിലുള്ള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്ക് നീങ്ങാൻ തുടങ്ങി.<sup id="cite_ref-oecd_67-4" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-astaire_68-3" class="reference"><a href="#cite_note-astaire-68"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> രാജ്യത്തെ സർക്കാർ ജീവനക്കാർക്ക് ശമ്പളം നൽകുന്നതിനു പോലും പണമില്ലാത്ത അവസ്ഥയിൽ 1991-ൽ തുടങ്ങിയ ഉദാരവൽക്കരണം വിദേശവ്യാപാരം, വിദേശ നിക്ഷേപം എന്നിവ ഇന്ത്യൻ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ നിലനിർത്തിപ്പോരുന്നതിനുള്ള പ്രധാന ഉപാധികളായി സ്വീകരിച്ചു.<sup id="cite_ref-India's_Open-Economy_Policy_70-1" class="reference"><a href="#cite_note-India's_Open-Economy_Policy-70"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>2000-മാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ ഇന്ത്യയുടെ വളർച്ചാനിരക്ക് 7.5 ശതമാനമായി.<sup id="cite_ref-oecd_67-5" class="reference"><a href="#cite_note-oecd-67"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. ഇക്കാലയളവിൽ ഒരു ശരാശരി ഇന്ത്യക്കാരൻ ഒരു മണിക്കൂറിൽ സമ്പാദിക്കുന്ന പണം ഇരട്ടിയായി<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. ഇന്ത്യയുടെവളർച്ച കഴിഞ്ഞ ഒരു ദശകമായി വളർച്ചയുടെ പാതയിലാണെങ്കിലും ദാരിദ്ര്യം പാടെ നിയന്ത്രിക്കാൻ ഭരണകൂടങ്ങൾക്കായിട്ടില്ല. പോഷകാഹാരക്കുറവുള്ള (3 വയസ്സിൽ താഴെയുള്ള) കുട്ടികൾ (2007-ൽ 46%) മറ്റേതൊരു രാജ്യത്തിലേക്കാളുമധികം ഇന്ത്യയിലാണ്‌.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ലോകബാങ്കിന്റെ അന്തർദേശീയാടിസ്ഥാനത്തിൽ നിർ‌വ്വചിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ദാരിദ്ര്യരേഖക്കു കീഴിലുള്ള തുകയായ (ഒരു ദിവസത്തേക്ക് 1.25 ഡോളർ) എന്ന തോതിൽ വേതനം പറ്റുന്നവരുടെ ശതമാനം 1981-ലെ 60% എന്ന നിലയിൽ നിന്നു 2005-ൽ 42 % ആയിട്ടുണ്ട്.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യ ഈയടുത്ത ദശകങ്ങളിൽ പോഷണക്കുറവുകാരണമുള്ള വിളർച്ച ഒഴിവാക്കിയെങ്കിലും, പകുതിയിലേറെ കുട്ടികളും ശരാശരി തൂക്കത്തിനു താഴെയാണ്‌. ലോകത്തെ കണക്കുകൾ പരിശോധിച്ചാൽ ഇത് അധികമാണ്‌. സഹാറൻ ആഫ്രിക്കയിലേതിന്റെ ഇരട്ടിയിലധികമാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ തൂക്കക്കുറവുള്ള കുട്ടികളുടെ എണ്ണം.<sup id="cite_ref-underweight_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-underweight-79"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>2007-ൽ <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B5%BE%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഗോൾഡ്‌മാൻ സാക്സ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഗോൾഡ്‌മാൻ സാക്സ്</a> <i>2007 മുതൽ 2020 വരെ</i> എന്ന പേരിൽനടത്തിയ ഒരു പഠനപ്രകാരം ഇന്ത്യയുടെ ജി.ഡി.പി മൂന്നുമടങ്ങിലധികമാകുമെന്ന് പ്രവചിക്കുന്നു. അതുപോലെ 2050 ആകുമ്പോഴേക്കും ഇന്ത്യയുടെ ജി. ഡി. പി അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലേക്കൾ അധികമാകുമെന്നും പ്രവചിക്കുന്നു. പക്ഷെ ഇന്ത്യ താഴ്ന്ന വരുമാനം ലഭിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങളിലൊന്നായി ഏതാനും ദശകങ്ങൾ കൂടെ തുടരുമെന്നും ഈ പഠനം പ്രവചിക്കുന്നുണ്ട്".<sup id="cite_ref-potential_69-2" class="reference"><a href="#cite_note-potential-69"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തികരംഗം ഏതാനും ദശകങ്ങളായി വളരെ വലിയ മാറ്റം കാണിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും വ്യത്യസ്ത സാമൂഹ്യ വിഭാഗങ്ങളിലായുള്ള വളർച്ച മറ്റുള്ള രാജ്യങ്ങളിലേതിനാക്കാൾ തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായി തുടരുന്നു.<sup id="cite_ref-World_bank_2006_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-World_bank_2006-80"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ലോകബാങ്ക് ഇന്ത്യക്കായി പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ മാറ്റം, തൊഴിൽ നിയമങ്ങളുടെ സമൂലമാറ്റം, എച്ച്. ഐ. വി/എയ്ഡ്സ് തുടങ്ങിയ രോഗങ്ങളുടെ ഫലപ്രദമായ തടയിടൽ തുടങ്ങിയ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ മുന്നോട്ടു വെക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-wboverview_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-wboverview-81"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="കായികം"><span id=".E0.B4.95.E0.B4.BE.E0.B4.AF.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B4.82"></span>കായികം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=32" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: കായികം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg/220px-Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg" decoding="async" width="220" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg/330px-Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg/440px-Indian-Hockey-Team-Berlin-1936.jpg 2x" data-file-width="637" data-file-height="440" /></a><figcaption> 1936 ബെർലിൻ ഒളിമ്പിക്സിൽ സ്വർണ്ണ മെഡൽ നേടിയ ഇന്ത്യൻ <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF" title="ഹോക്കി">ഹോക്കി</a> ടീം - ക്യാപ്റ്റൻ ധ്യാൻചന്ദ് (നിൽക്കുന്നവരിൽ ഇടത്ത് നിന്നും രണ്ടാമത്) </figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG" class="mw-file-description"><img alt="Cricketers in a game in front of nearly-full stands." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG/220px-IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG/330px-IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG/440px-IPL_T20_Chennai_vs_Kolkata.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption>2008ൽ നടന്ന ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ് :ചെന്നൈ സൂപ്പർകിംഗ്സും കൊൽക്കത്ത നൈറ്റ് റൈഡേഴ്സും തമ്മിലുള്ള റ്റ്വന്റി20 ക്രിക്കറ്റ് മത്സരം</figcaption></figure> <p>ഇന്ത്യയുടെ ഔദ്യോഗിക കായിക ഇനം <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF" title="ഹോക്കി">ഹോക്കിയാണ്‌</a>. ഇന്ത്യൻ ഹോക്കി ഫെഡറേഷനാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ ഹോക്കി നിയന്ത്രിക്കുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ഹോക്കി ടീം 1975-ലെ പുരുഷന്മാരുടെ ഹോക്കി ലോകകപ്പു ജേതാക്കളായിട്ടുണ്ട്. അതു പോലെ <a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഒളിമ്പിക്സ്">ഒളിമ്പിക്സിൽ</a> 8 സ്വർണ്ണമെഡലുകളും ഒരു വെള്ളിയും 2 വെങ്കലമെഡലുകളും ഹോക്കിയിലൂടെ ഇന്ത്യ കരസ്ഥമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ ജനപ്രിയ കായിക ഇനം <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="ക്രിക്കറ്റ്">ക്രിക്കറ്റാണ്‌</a>. <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%82" title="ഇന്ത്യൻ ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് ടീം">ഇന്ത്യൻ ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് ടീം</a> 1983-ലെയും 2011-ലെയും ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പും, 2007-ലെ ഐ.സി.സി. വേൾഡ് ട്വന്റി 20-യും നേടിയിട്ടുണ്ട്. അതു പോലെ 2002-ലെ ഐ.സി.സി. ചാമ്പ്യൻസ് ട്രോഫി ശ്രീലങ്കയുമായി പങ്കു വെക്കുകയും 2013ൽ ഇംഗ്ളണ്ടിൽ വച്ചു നടന്ന ചാംമ്പ്യൻസ് ട്രോഫി മൽസരത്തിൽ ജേതാക്കളുമായി. <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF.%E0%B4%B8%E0%B4%BF.%E0%B4%B8%E0%B4%BF.%E0%B4%90." class="mw-redirect" title="ബി.സി.സി.ഐ.">ബിസിസിഐ</a> ആണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ ക്രിക്കറ്റ് കാര്യങ്ങൾ നോക്കി നടത്തുന്നത്. ബി.സി.സി.ഐ. <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%BF_%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%AB%E0%B4%BF" title="രഞ്ജി ട്രോഫി">രഞ്ജി ട്രോഫി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D_%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%AB%E0%B4%BF" title="ദുലീപ് ട്രോഫി">ദുലീപ് ട്രോഫി</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%A6%E0%B5%BC_%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%AB%E0%B4%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ദിയോദർ ട്രോഫി (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ദിയോദർ ട്രോഫി</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%AB%E0%B4%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇറാനി ട്രോഫി (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇറാനി ട്രോഫി</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%BC_%E0%B4%B8%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ചാലഞ്ചർ സീരീസ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ചാലഞ്ചർ സീരീസ്</a> തുടങ്ങിയ ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് കായിക മത്സരങ്ങളും സംഘടിപ്പിക്കാറുണ്ട്. ഇതു കൂടാതെ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BC_%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്">ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%97%E0%B5%8D" title="ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റ് ലീഗ്">ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റ് ലീഗ്</a> എന്നീ <a href="/wiki/%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BF_20" class="mw-redirect" title="ട്വന്റി 20">ട്വന്റി 20</a> ക്രിക്കറ്റ് മത്സരങ്ങളും സംഘടിപ്പിക്കപ്പെടാറുണ്ട്. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%A1%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B8_%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D_%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഇന്ത്യൻ ഡേവിസ കപ്പ് ടീം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഇന്ത്യൻ ഡേവിസ കപ്പ് ടീം</a> നേടിയ വിജയങ്ങൾക്കു ശേഷം ഇന്ത്യയിൽ ടെന്നീസിനും പ്രചാരം ലഭിച്ചു തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. <a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="ഫുട്‌ബോൾ">ഫുട്ബോൾ</a> ഇന്ത്യയിലെ തെക്കു കിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE_%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പശ്ചിമ ബംഗാൾ">പശ്ചിമ ബംഗാൾ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B5" title="ഗോവ">ഗോവ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="കേരളം">കേരളം</a> എന്നിവിടങ്ങളിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ഒരു കായിക ഇനമാണ്‌.<sup id="cite_ref-Soccer_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-Soccer-82"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ഫുട്‌ബോൾ ടീം സൗത്ത് ഏഷ്യൻ ഫുട്ബോൾ ഫെഡറേഷൻ കപ്പ് നിരവധി തവണ നേടിയിട്ടുണ്ട്. <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ചെസ്സ്">ചെസ്സ്</a> എന്ന കായിക വിനോദം പിറവിയെടുത്തത് ഇന്ത്യയിലാണ്‌. നിരവധി ഗ്രാൻഡ് മാസ്റ്റർമാർ ഇന്ത്യയിൽ നിന്നു ഉണ്ടായതിനെത്തുടർന്ന് ഇന്ത്യയിൽ ചെസ്സും പ്രചാരത്തിലായിത്തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്.<sup id="cite_ref-Anand_crowned_World_champion_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-Anand_crowned_World_champion-83"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയുടെ തനതായ കായിക ഇനങ്ങളായ <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%AC%E0%B4%A1%E0%B4%BF" title="കബഡി">കബഡി</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%96%E0%B5%8A_%E0%B4%96%E0%B5%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഖൊ ഖൊ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഖൊ ഖൊ</a> തുടങ്ങിയ ഇനങ്ങൾ രാജ്യത്തെങ്ങും കളിക്കാറുണ്ട്.പ്രാചീന കായിക ഇനങ്ങളായ <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="കളരിപ്പയറ്റ്">കളരിപ്പയറ്റ്</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE_%E0%B4%95%E0%B4%B2%E0%B5%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർമ്മ കലൈ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">വർമ്മ കലൈ</a> തുടങ്ങിയ ഇനങ്ങളും ഇവിടെ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B5%81%E0%B4%A8_%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="അർജുന അവാർഡ്">അർജുന അവാർഡ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%80%E0%B4%B5%E0%B5%8D_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%96%E0%B5%87%E0%B5%BD%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A8_%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="രാജീവ് ഗാന്ധി ഖേൽരത്ന പുരസ്കാരം">രാജീവ് ഗാന്ധി ഖേൽരത്ന പുരസ്കാരം</a> എന്നിവയാണ്‌ ഇന്ത്യയിലെ കായികരംഗത്തു നൽകുന്ന പ്രധാന ബഹുമതികൾ. കായികരംഗത്തു പരിശീലനം നൽകുന്നവർക്കു നൽകുന്ന പ്രധാന ബഹുമതി <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ദ്രോണാചാര്യ പുരസ്കാരം">ദ്രോണാചാര്യ പുരസ്കാരവുമാണ്‌</a>. <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%97%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D_1951&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഏഷ്യൻ ഗെയിംസ് 1951 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">1951</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%97%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D_1982" title="ഏഷ്യൻ ഗെയിംസ് 1982">1982</a> എന്നീ വർഷങ്ങളിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A1%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഏഷ്യാഡ്">ഏഷ്യാഡുകൾക്കും</a>, <a href="/w/index.php?title=1987-%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="1987-ലെ ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">1987</a>, <a href="/w/index.php?title=1996-%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="1996-ലെ ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">1996</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D_2011" title="ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പ് 2011">2011-ലെ ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പ്</a> എന്നീ വർഷങ്ങളിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പ്">ക്രിക്കറ്റ് ലോകകപ്പുകൾക്കും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B5%BA%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%97%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D_2010" title="കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ് 2010">2010-ലെ കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസിനും</a> ഇന്ത്യ ആതിഥേയത്വം വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ഇതു_കൂടി_കാണുക"><span id=".E0.B4.87.E0.B4.A4.E0.B5.81_.E0.B4.95.E0.B5.82.E0.B4.9F.E0.B4.BF_.E0.B4.95.E0.B4.BE.E0.B4.A3.E0.B5.81.E0.B4.95"></span>ഇതു കൂടി കാണുക</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=33" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഇതു കൂടി കാണുക"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="കവാടം:ഇന്ത്യ">കവാടം:ഇന്ത്യ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%A4%E0%B4%B2%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളുടെയും തലസ്ഥാനങ്ങളുടെ പട്ടിക">ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളുടെയും തലസ്ഥാനങ്ങളുടെ പട്ടിക</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="അവലംബം"><span id=".E0.B4.85.E0.B4.B5.E0.B4.B2.E0.B4.82.E0.B4.AC.E0.B4.82"></span>അവലംബം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=34" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: അവലംബം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123595">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-sanilkumar-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-sanilkumar_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123591">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFKumar2006" class="citation journal cs1">Kumar, V. Sanil (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://drs.nio.org/drs/bitstream/2264/350/1/Curr_Sci_91_530.pdf">"Coastal processes along the Indian coastline"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Current Science</i>. <b>91</b> (4): 530–536.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Current+Science&rft.atitle=Coastal+processes+along+the+Indian+coastline&rft.volume=91&rft.issue=4&rft.pages=530-536&rft.date=2006&rft.aulast=Kumar&rft.aufirst=V.+Sanil&rft_id=http%3A%2F%2Fdrs.nio.org%2Fdrs%2Fbitstream%2F2264%2F350%2F1%2FCurr_Sci_91_530.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_journal" title="ഫലകം:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFDaily" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Daily, Keralakaumudi. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=1143621">"ഇന്ത്യയെന്ന പേര് നൽകിയത് ബ്രിട്ടീഷുകാരല്ല; രാജ്യത്തിന്റെ പേരിനെ ചൊല്ലിയുള്ള വിവാദത്തിൽ അറിയേണ്ട ചില സുപ്രധാന കാര്യങ്ങൾ"</a> (in ഇംഗ്ലീഷ്)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2023-09-07</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8+%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B5%8D+%E0%B4%A8%E0%B5%BD%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D+%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%3B+%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86+%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%86+%E0%B4%9A%E0%B5%8A%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3+%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B5%BD+%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F+%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%B2+%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8+%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE&rft.aulast=Daily&rft.aufirst=Keralakaumudi&rft_id=https%3A%2F%2Fkeralakaumudi.com%2Fnews%2Fnews.php%3Fid%3D1143621&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-0">3.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-1">3.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-2">3.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNational_Informatics_Centre2005">National Informatics Centre 2005</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> sfn error: no target: CITEREFNational_Informatics_Centre2005 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-india.gov.in-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-india.gov.in_4-0">4.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-india.gov.in_4-1">4.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-india.gov.in_4-2">4.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://india.gov.in/india-glance/national-symbols">"National Symbols | National Portal of India"</a>. India.gov.in. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170204121208/https://india.gov.in/india-glance/national-symbols">Archived</a> from the original on 4 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 March</span> 2017</span>. <q>The National Anthem of India Jana Gana Mana, composed originally in Bengali by Rabindranath Tagore, was adopted in its Hindi version by the Constituent Assembly as the National Anthem of India on 24 January 1950.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=National+Symbols+%26%23124%3B+National+Portal+of+India&rft.pub=India.gov.in&rft_id=https%3A%2F%2Findia.gov.in%2Findia-glance%2Fnational-symbols&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-tatsama-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-tatsama_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190417194530/https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html">"National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'<span class="cs1-kern-right"></span>"</a>. News18. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html">the original</a> on 17 April 2019<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 June</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=National+anthem+of+India%3A+a+brief+on+%27Jana+Gana+Mana%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.news18.com%2Fnews%2Findia%2Fnational-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEWolpert20031-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEWolpert20031_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFWolpert2003">Wolpert 2003</a>, പുറം. 1.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> sfn error: no target: CITEREFWolpert2003 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEConstituent_Assembly_of_India1950-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEConstituent_Assembly_of_India1950_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFConstituent_Assembly_of_India1950">Constituent Assembly of India 1950</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> sfn error: no target: CITEREFConstituent_Assembly_of_India1950 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMinistry_of_Home_Affairs_1960-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMinistry_of_Home_Affairs_1960_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMinistry_of_Home_Affairs_1960">Ministry of Home Affairs 1960</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> sfn error: no target: CITEREFMinistry_of_Home_Affairs_1960 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-india.gov.in2-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-india.gov.in2_10-0">9.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-india.gov.in2_10-1">9.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://india.gov.in/india-glance/profile">"Profile | National Portal of India"</a>. India.gov.in. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130830064815/http://india.gov.in/india-glance/profile">Archived</a> from the original on 30 August 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 August</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Profile+%26%23124%3B+National+Portal+of+India&rft.pub=India.gov.in&rft_id=https%3A%2F%2Findia.gov.in%2Findia-glance%2Fprofile&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161108170457/http://www.rajbhasha.nic.in/UI/pagecontent.aspx?pc=MzU=">"Constitutional Provisions – Official Language Related Part-17 of the Constitution of India"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=National_Informatics_Centre&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Informatics Centre (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">National Informatics Centre</a></i> (in ഹിന്ദി). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rajbhasha.nic.in/UI/pagecontent.aspx?pc=MzU%3d">the original</a> on 8 November 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 December</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Informatics+Centre&rft.atitle=Constitutional+Provisions+%E2%80%93+Official+Language+Related+Part-17+of+the+Constitution+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Frajbhasha.nic.in%2FUI%2Fpagecontent.aspx%3Fpc%3DMzU%253d&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-langoff-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-langoff_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf">"Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 8 July 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 December</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Report+of+the+Commissioner+for+linguistic+minorities%3A+50th+report+%28July+2012+to+June+2013%29&rft.pub=Commissioner+for+Linguistic+Minorities%2C+Ministry+of+Minority+Affairs%2C+Government+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Fnclm.nic.in%2Fshared%2Flinkimages%2FNCLM50thReport.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Times_News_Network-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Times_News_Network_14-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>Times News Network</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-NoneNtl-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-NoneNtl_15-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>NoneNtl</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-Press_Trust_of_India-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Press_Trust_of_India_16-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>Press Trust of India</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-Census2011religion-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Census2011religion_18-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>Census2011religion</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-UN_WPP-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UN_WPP_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/">"World Population Prospects: The 2017 Revision"</a>. <i>ESA.UN.org</i> (custom data acquired via website). <a href="/w/index.php?title=United_Nations_Department_of_Economic_and_Social_Affairs&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Nations Department of Economic and Social Affairs (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">United Nations Department of Economic and Social Affairs</a>, Population Division<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 September</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ESA.UN.org&rft.atitle=World+Population+Prospects%3A+The+2017+Revision&rft_id=https%3A%2F%2Fesa.un.org%2Funpd%2Fwpp%2FDataQuery%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html">"Population Enumeration Data (Final Population)"</a>. <i>2011 Census Data</i>. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160522213913/http://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html">Archived</a> from the original on 22 May 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 June</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=2011+Census+Data&rft.atitle=Population+Enumeration+Data+%28Final+Population%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censusindia.gov.in%2F2011census%2Fpopulation_enumeration.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A-2_Data_Tables/00%20A%202-India.pdf">"A – 2 Decadal Variation in Population Since 1901"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>2011 Census Data</i>. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160430213141/http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A-2_Data_Tables/00%20A%202-India.pdf">Archived</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 30 April 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 June</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=2011+Census+Data&rft.atitle=A+%E2%80%93+2+Decadal+Variation+in+Population+Since+1901&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censusindia.gov.in%2F2011census%2FPCA%2FA-2_Data_Tables%2F00%2520A%25202-India.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-imf2-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-imf2_23-0">19.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-imf2_23-1">19.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-imf2_23-2">19.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-imf2_23-3">19.3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=39&pr.y=17&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=">"World Economic Outlook Database, April 2019"</a>. <i>IMF.org</i>. <a href="/wiki/International_Monetary_Fund" class="mw-redirect" title="International Monetary Fund">International Monetary Fund</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 April</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IMF.org&rft.atitle=World+Economic+Outlook+Database%2C+April+2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fexternal%2Fpubs%2Fft%2Fweo%2F2019%2F01%2Fweodata%2Fweorept.aspx%3Fpr.x%3D39%26pr.y%3D17%26sy%3D2017%26ey%3D2021%26scsm%3D1%26ssd%3D1%26sort%3Dcountry%26ds%3D.%26br%3D1%26c%3D534%26s%3DNGDPD%252CPPPGDP%252CNGDPDPC%252CPPPPC%26grp%3D0%26a%3D&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient">"Income Gini coefficient"</a>. <i>United Nations Development Program</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100610232357/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html">Archived</a> from the original on 10 June 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 January</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=United+Nations+Development+Program&rft.atitle=Income+Gini+coefficient&rft_id=http%3A%2F%2Fhdr.undp.org%2Fen%2Fcontent%2Fincome-gini-coefficient&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-UN-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UN_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf">"Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. United Nations Development Programme. 15 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 September</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Human+Development+Indices+and+Indicators%3A+2018+Statistical+update&rft.pub=United+Nations+Development+Programme&rft.date=2018-09-15&rft_id=http%3A%2F%2Fhdr.undp.org%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2F2018_human_development_statistical_update.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Oldenburg, Phillip. 2007. "India: History," <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/">Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090411143533/http://encarta.msn.com/">Archived</a> 2009-04-11 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.© 1997–2007 Microsoft Corporation.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://india.gov.in/knowindia/official_language.php">http://india.gov.in/knowindia/official_language.php</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.thehindubusinessline.com/2006/04/25/stories/2006042500101100.htm">http://www.thehindubusinessline.com/2006/04/25/stories/2006042500101100.htm</a></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081003064255/http://india.gov.in/sectors/agriculture/index.php">"ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://india.gov.in/sectors/agriculture/index.php">the original</a> on 2008-10-03<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-10-12</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%B4%86%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%88%E0%B4%B5%E0%B5%8D+%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B5%BC%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D&rft_id=http%3A%2F%2Findia.gov.in%2Fsectors%2Fagriculture%2Findex.php&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_30-0">26.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_30-1">26.1</a></sup></span> <span class="reference-text">എം.ആർ. രാഘവവാരിയർ; ചരിത്രത്തിലെ ഇന്ത്യ. മാതൃഭൂമി പ്രിന്റിംഗ് ആൻറ് പബ്ലിഷിംഗ് കമ്പനി ലിമിറ്റഡ്, കോഴിക്കോട്. 1997.</span> </li> <li id="cite_note-bharatheeyatha-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bharatheeyatha_31-0">27.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bharatheeyatha_31-1">27.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFAzhikode1993" class="citation book cs1"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%85%E0%B4%B4%E0%B5%80%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="സുകുമാർ അഴീക്കോട്">Azhikode, Sukumar</a> (1993). "1-ഭാരതം യുഗാന്തരങ്ങളിലൂടെ". <i>ഭാരതീയത</i>. <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="കോട്ടയം">കോട്ടയം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="കേരളം">കേരളം</a>, ഇന്ത്യ: <a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B4%BF.%E0%B4%B8%E0%B4%BF._%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഡി.സി. ബുക്സ്">ഡി.സി. ബുക്സ്</a>. pp. 15–16. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/81-7130-993-3" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/81-7130-993-3"><bdi>81-7130-993-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1-%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%82+%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%86&rft.btitle=%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%A4&rft.place=%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%AF%E0%B4%82%2C+%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%B3%E0%B4%82%2C+%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&rft.pages=15-16&rft.pub=%E0%B4%A1%E0%B4%BF.%E0%B4%B8%E0%B4%BF.+%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D&rft.date=1993&rft.isbn=81-7130-993-3&rft.aulast=Azhikode&rft.aufirst=Sukumar&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite has empty unknown parameter: <code class="cs1-code">|coauthors=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#param_unknown_empty" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"> ഡി.എച്ച്. ഗോർഡൺ; ഏർളി യൂസ് ഓഫ് മെറ്റൽ ഇൻ ഇന്ത്യ ആൻഡ് പാകിസ്താൻ. ജേർണൽ ഓഫ് റോയൽ ആന്ത്രോപോളജി ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്. എൻ.എൽ. ബഷാമിൽ ഉദ്ധരിക്കപ്പെട്ടത്</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">പ്രാചീന ഇന്ത്യ. എസ്.ആർ. ശർമ്മ. ഡി.സി. ബുക്സ്. കോട്ടയം</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060509072153/http://www.flotte2.com/Ancient.htm">"ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.flotte2.com/Ancient.htm">the original</a> on 2006-05-09<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-01-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%B4%86%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%88%E0%B4%B5%E0%B5%8D+%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B5%BC%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.flotte2.com%2FAncient.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFപബ്ലിക്കേഷൻസ്2013" class="citation book cs1">പബ്ലിക്കേഷൻസ്, മാതൃഭൂമി (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130216103136/http://buy.mathrubhumi.com/books/mathrubhumi/reference/bookdetails/1339/mathrubhumi-yearbook-plus-english-2013"><i>മാതൃഭൂമി ഇയർബുക്ക്</i></a>. മാതൃഭൂമി. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9788182652590" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9788182652590"><bdi>9788182652590</bdi></a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://buy.mathrubhumi.com/books/mathrubhumi/reference/bookdetails/1339/mathrubhumi-yearbook-plus-english-2013">the original</a> on 2013-02-16<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-06-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%83%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF+%E0%B4%87%E0%B4%AF%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D&rft.pub=%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%83%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF&rft.date=2013&rft.isbn=9788182652590&rft.aulast=%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%BB%E0%B4%B8%E0%B5%8D&rft.aufirst=%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%83%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF&rft_id=http%3A%2F%2Fbuy.mathrubhumi.com%2Fbooks%2Fmathrubhumi%2Freference%2Fbookdetails%2F1339%2Fmathrubhumi-yearbook-plus-english-2013&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hindu-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-hindu_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFAarti_Dhar2009" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Aarti Dhar (5 ഒക്ടോബർ 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100901082810/http://beta.thehindu.com/news/national/article29391.ece">"River dolphin is India's national aquatic animal"</a> (in ഇംഗ്ലീഷ്). The Hindu. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://beta.thehindu.com/news/national/article29391.ece">the original</a> on 2010-09-01<span class="reference-accessdate">. Retrieved 11-10-2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=River+dolphin+is+India%E2%80%99s+national+aquatic+animal&rft.date=2009-10-05&rft.au=Aarti+Dhar&rft_id=http%3A%2F%2Fbeta.thehindu.com%2Fnews%2Fnational%2Farticle29391.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|accessdate=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-test1-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-test1_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation book cs1"><i>മാതൃഭൂമി ഇയർബുക്ക്</i>. മാതൃഭൂമി. 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%83%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF+%E0%B4%87%E0%B4%AF%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D&rft.pub=%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%83%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF&rft.date=2012&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|Reg.No=</code> ignored (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#parameter_ignored" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Dutt1998-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dutt1998_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFDutt1998" class="citation journal cs1">Dutt, Sagarika (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_third-world-quarterly_1998_19_3/page/411">"Identities and the Indian state: An overview"</a>. <i>Third World Quarterly</i>. <b>19</b> (3): 411–434. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F01436599814325">10.1080/01436599814325</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0143-6597">0143-6597</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Third+World+Quarterly&rft.atitle=Identities+and+the+Indian+state%3A+An+overview&rft.volume=19&rft.issue=3&rft.pages=411-434&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F01436599814325&rft.issn=0143-6597&rft.aulast=Dutt&rft.aufirst=Sagarika&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_third-world-quarterly_1998_19_3%2Fpage%2F411&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> at p. 421.</span> </li> <li id="cite_note-Pylee2004-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Pylee2004_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPylee2004" class="citation book cs1">Pylee, Moolamattom Varkey (2004). "The Longest Constitutional Document". <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=veDUJCjr5U4C&pg=PA4&dq=India+longest+constitution&as_brr=0&sig=ZpqDCkfUoglOQx0XQ8HBpRWkRAk#PPA4,M1"><i>Constitutional Government in India</i></a> (2nd ed.). <a href="/w/index.php?title=S._Chand&action=edit&redlink=1" class="new" title="S. Chand (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">S. Chand</a>. p. 4. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/8121922038" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/8121922038"><bdi>8121922038</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-10-31</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Longest+Constitutional+Document&rft.btitle=Constitutional+Government+in+India&rft.pages=4&rft.edition=2nd&rft.pub=S.+Chand&rft.date=2004&rft.isbn=8121922038&rft.aulast=Pylee&rft.aufirst=Moolamattom+Varkey&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DveDUJCjr5U4C%26pg%3DPA4%26dq%3DIndia%2Blongest%2Bconstitution%26as_brr%3D0%26sig%3DZpqDCkfUoglOQx0XQ8HBpRWkRAk%23PPA4%2CM1&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Wheare1964-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wheare1964_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFWheare1964" class="citation book cs1">Wheare, K.C. (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/federalgovernmen0000whea_h2k7"><i>Federal Government</i></a> (4th ed.). <a href="/w/index.php?title=Oxford_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford University Press (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Oxford University Press</a>. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/federalgovernmen0000whea_h2k7/page/28">28</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Federal+Government&rft.pages=28&rft.edition=4th&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1964&rft.aulast=Wheare&rft.aufirst=K.C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffederalgovernmen0000whea_h2k7&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-dencentralisation-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-dencentralisation_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFEcheverri-Gent2002" class="citation book cs1">Echeverri-Gent, John (2002). "Politics in India's Decentred Polity". In Ayres, Alyssa; Oldenburg, Philip (eds.). <i>Quickening the Pace of Change</i>. India Briefing. London: M.E. Sharpe. pp. 19–53. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/076560812X" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/076560812X"><bdi>076560812X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Politics+in+India%27s+Decentred+Polity&rft.btitle=Quickening+the+Pace+of+Change&rft.place=London&rft.series=India+Briefing&rft.pages=19-53.&rft.pub=M.E.+Sharpe&rft.date=2002&rft.isbn=076560812X&rft.aulast=Echeverri-Gent&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> at pp. 19–20; <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSinha2004" class="citation journal cs1">Sinha, Aseema (2004). "The Changing Political Economy of Federalism in India". <i>India Review</i>. <b>3</b> (1): 25. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F14736480490443085">10.1080/14736480490443085</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=India+Review&rft.atitle=The+Changing+Political+Economy+of+Federalism+in+India&rft.volume=3&rft.issue=1&rft.pages=25&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F14736480490443085&rft.aulast=Sinha&rft.aufirst=Aseema&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_journal" title="ഫലകം:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">More than one of <code class="cs1-code">|pp=</code> and <code class="cs1-code">|page=</code> specified (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#redundant_parameters" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span> at pp. 25–33.</span> </li> <li id="cite_note-Sharma1950-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Sharma1950_42-0">38.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sharma1950_42-1">38.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sharma1950_42-2">38.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSharma1950" class="citation journal cs1">Sharma, Ram (1950). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_parliamentary-affairs_winter-1950_4_1/page/116">"Cabinet Government in India"</a>. <i>Parliamentary Affairs</i>. <b>4</b> (1): 116–126.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Parliamentary+Affairs&rft.atitle=Cabinet+Government+in+India&rft.volume=4&rft.issue=1&rft.pages=116-126&rft.date=1950&rft.aulast=Sharma&rft.aufirst=Ram&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_parliamentary-affairs_winter-1950_4_1%2Fpage%2F116&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Election_of_President-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Election_of_President_43-0">39.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Election_of_President_43-1">39.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.constitution.org/cons/india/p05054.html">"Election of President"</a>. <i>The Constitution Of India</i>. Constitution Society<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-09-02</span></span>. <q>The President shall be elected by the members of an electoral college.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Constitution+Of+India&rft.atitle=Election+of+President&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.constitution.org%2Fcons%2Findia%2Fp05054.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFGledhill1964" class="citation book cs1">Gledhill, Alan (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/republicofindiad0000gled"><i>The Republic of India: The Development of Its Laws and Constitution</i></a> (2nd ed.). Stevens and Sons. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/republicofindiad0000gled/page/112">112</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Republic+of+India%3A+The+Development+of+Its+Laws+and+Constitution&rft.pages=112&rft.edition=2nd&rft.pub=Stevens+and+Sons&rft.date=1964&rft.aulast=Gledhill&rft.aufirst=Alan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frepublicofindiad0000gled&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6174Vx3Hi?url=http://www.constitution.org/cons/india/p05056.html">"Tenure of President's office"</a>. <i>The Constitution Of India</i>. Constitution Society. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.constitution.org/cons/india/p05056.html">the original</a> on 2011-08-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-09-02</span></span>. <q>The President shall hold office for a term of five years from the date on which he enters upon his office.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Constitution+Of+India&rft.atitle=Tenure+of+President%27s+office&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.constitution.org%2Fcons%2Findia%2Fp05056.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6174WN6a5?url=http://www.constitution.org/cons/india/p05075.html">"Appointment of Prime Minister and Council of Ministers"</a>. <i>The Constitution Of India</i>. Constitution Society. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.constitution.org/cons/india/p05075.html">the original</a> on 2011-08-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-09-02</span></span>. <q>The Prime Minister shall be appointed by the President and the other Ministers shall be appointed by the President on the advice of the Prime Minister.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Constitution+Of+India&rft.atitle=Appointment+of+Prime+Minister+and+Council+of+Ministers&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.constitution.org%2Fcons%2Findia%2Fp05075.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://knowindia.gov.in/knowindia/national_symbols.php?id=5">http://knowindia.gov.in/knowindia/national_symbols.php?id=5</a></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFGledhill1964" class="citation book cs1">Gledhill, Alan (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/republicofindiad0000gled"><i>The Republic of India: The Development of Its Laws and Constitution</i></a> (2nd ed.). Stevens and Sons. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/republicofindiad0000gled/page/127">127</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Republic+of+India%3A+The+Development+of+Its+Laws+and+Constitution&rft.pages=127&rft.edition=2nd&rft.pub=Stevens+and+Sons&rft.date=1964&rft.aulast=Gledhill&rft.aufirst=Alan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frepublicofindiad0000gled&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Parliament-49"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Parliament_49-0">45.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Parliament_49-1">45.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Parliament_49-2">45.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.india.gov.in/outerwin.htm?id=http://parliamentofindia.gov.in/">"<i>Our Parliament</i> A brief description of the Indian Parliament"</a>. www.parliamentofindia.gov.in<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-06-16</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Our+Parliament+A+brief+description+of+the+Indian+Parliament&rft.pub=www.parliamentofindia.gov.in&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.india.gov.in%2Fouterwin.htm%3Fid%3Dhttp%3A%2F%2Fparliamentofindia.gov.in%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Neuborne2003-50"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Neuborne2003_50-0">46.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Neuborne2003_50-1">46.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFNeuborne2003" class="citation journal cs1">Neuborne, Burt (2003). "The Supreme Court of India". <i>International Journal of Constitutional Law</i>. <b>1</b> (1): 476–510. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficon%2F1.3.476">10.1093/icon/1.3.476</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Journal+of+Constitutional+Law&rft.atitle=The+Supreme+Court+of+India&rft.volume=1&rft.issue=1&rft.pages=476-510&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Ficon%2F1.3.476&rft.aulast=Neuborne&rft.aufirst=Burt&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> at p. 478.</span> </li> <li id="cite_note-SCjurisdiction-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-SCjurisdiction_51-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSupreme_Court_of_India" class="citation web cs1">Supreme Court of India. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.supremecourtofindia.nic.in/new_s/juris.htm">"Jurisdiction of the Supreme Court"</a>. National Informatics Centre<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-10-21</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Jurisdiction+of+the+Supreme+Court&rft.pub=National+Informatics+Centre&rft.au=Supreme+Court+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.supremecourtofindia.nic.in%2Fnew_s%2Fjuris.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Sripati1998-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sripati1998_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSripati1998" class="citation journal cs1">Sripati, Vuayashri (1998). "Toward Fifty Years of Constitutionalism and Fundamental Rights in India: Looking Back to See Ahead (1950–2000)". <i>American University International Law Review</i>. <b>14</b> (2): 413–496.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=American+University+International+Law+Review&rft.atitle=Toward+Fifty+Years+of+Constitutionalism+and+Fundamental+Rights+in+India%3A+Looking+Back+to+See+Ahead+%281950%E2%80%932000%29&rft.volume=14&rft.issue=2&rft.pages=413-496&rft.date=1998&rft.aulast=Sripati&rft.aufirst=Vuayashri&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> at pp. 423–424.</span> </li> <li id="cite_note-Pylee2004-2-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Pylee2004-2_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPylee2004" class="citation book cs1">Pylee, Moolamattom Varkey (2004). "The Union Judiciary: The Supreme Court". <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=veDUJCjr5U4C&pg=PA314&lpg=PA314&dq=indian+supreme+court+is+interpreter+of+constitution&source=web&ots=EC_OWxDg86&sig=gjLfEY1UInjql72jBtO-VOgoeK4&output=html"><i>Constitutional Government in India</i></a> (2nd ed.). <a href="/w/index.php?title=S._Chand&action=edit&redlink=1" class="new" title="S. Chand (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">S. Chand</a>. p. 314. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/8121922038" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/8121922038"><bdi>8121922038</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-11-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Union+Judiciary%3A+The+Supreme+Court&rft.btitle=Constitutional+Government+in+India&rft.pages=314&rft.edition=2nd&rft.pub=S.+Chand&rft.date=2004&rft.isbn=8121922038&rft.aulast=Pylee&rft.aufirst=Moolamattom+Varkey&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DveDUJCjr5U4C%26pg%3DPA314%26lpg%3DPA314%26dq%3Dindian%2Bsupreme%2Bcourt%2Bis%2Binterpreter%2Bof%2Bconstitution%26source%3Dweb%26ots%3DEC_OWxDg86%26sig%3DgjLfEY1UInjql72jBtO-VOgoeK4%26output%3Dhtml&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-largestdem1-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-largestdem1_54-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/country_profiles/1154019.stm">"Country profile: India"</a>. BBC. 9 January 2007<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-03-21</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Country+profile%3A+India&rft.date=2007-01-09&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2Fsouth_asia%2Fcountry_profiles%2F1154019.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-largestdem2-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-largestdem2_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/esa/population/pubsarchive/india/ind1bil.htm">"World's Largest Democracy to Reach One Billion Persons on Independence Day"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=United_Nations_Department_of_Economic_and_Social_Affairs&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Nations Department of Economic and Social Affairs (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">United Nations Department of Economic and Social Affairs</a></i>. United Nations: <a href="/w/index.php?title=Commission_on_Population_and_Development&action=edit&redlink=1" class="new" title="Commission on Population and Development (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Population Division</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-12-06</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=United+Nations+Department+of+Economic+and+Social+Affairs&rft.atitle=World%27s+Largest+Democracy+to+Reach+One+Billion+Persons+on+Independence+Day&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.un.org%2Fesa%2Fpopulation%2Fpubsarchive%2Findia%2Find1bil.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-LOC_PROFILE-56"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-LOC_PROFILE_56-0">52.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-LOC_PROFILE_56-1">52.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-LOC_PROFILE_56-2">52.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-LOC_PROFILE_56-3">52.3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-LOC_PROFILE_56-4">52.4</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/India.pdf">"Country Profile: India"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/wiki/Library_of_Congress" class="mw-redirect" title="Library of Congress">Library of Congress</a> – <a href="/w/index.php?title=Federal_Research_Division&action=edit&redlink=1" class="new" title="Federal Research Division (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Federal Research Division</a>. 2004<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-06-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Country+Profile%3A+India&rft.pub=Library+of+Congress+%E2%80%93+Federal+Research+Division&rft.date=2004&rft_id=http%3A%2F%2Flcweb2.loc.gov%2Ffrd%2Fcs%2Fprofiles%2FIndia.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|month=</code> ignored (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#parameter_ignored" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFBhambhri1992" class="citation book cs1">Bhambhri, Chandra Prakash (1992). <i>Politics in India 1991–92</i>. Shipra Publications. pp. 118, 143. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-8185402178" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-8185402178"><bdi>978-8185402178</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Politics+in+India+1991%E2%80%9392&rft.pages=118%2C+143&rft.pub=Shipra+Publications&rft.date=1992&rft.isbn=978-8185402178&rft.aulast=Bhambhri&rft.aufirst=Chandra+Prakash&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-PV-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PV_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20041230182813/http://www.hindu.com/2004/12/24/stories/2004122408870100.htm">"Narasimha Rao passes away"</a>. <a href="/wiki/The_Hindu" class="mw-redirect" title="The Hindu">The Hindu</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hindu.com/2004/12/24/stories/2004122408870100.htm">the original</a> on 2004-12-30<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Narasimha+Rao+passes+away&rft.pub=The+Hindu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hindu.com%2F2004%2F12%2F24%2Fstories%2F2004122408870100.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPatrick_Dunleavy,_Rekha_Diwakar,_Christopher_Dunleavy" class="citation web cs1">Patrick Dunleavy, Rekha Diwakar, Christopher Dunleavy. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6174YIWlu?url=http://www2.lse.ac.uk/government/research/resgroups/PSPE/pdf/PSPE_WP5_07.pdf">"The effective space of party competition"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/w/index.php?title=London_School_of_Economics&action=edit&redlink=1" class="new" title="London School of Economics (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">London School of Economics and Political Science</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lse.ac.uk/collections/government/PSPE/pdf/PSPE_WP5_07.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2011-08-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-10-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+effective+space+of+party+competition&rft.pub=London+School+of+Economics+and+Political+Science&rft.au=Patrick+Dunleavy%2C+Rekha+Diwakar%2C+Christopher+Dunleavy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lse.ac.uk%2Fcollections%2Fgovernment%2FPSPE%2Fpdf%2FPSPE_WP5_07.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: multiple names: authors list (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_multiple_names:_authors_list" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: multiple names: authors list">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFHermann2004" class="citation book cs1">Hermann, Kulke (2004). <i>A History of India</i>. Routledge. p. 384. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-0415329194" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-0415329194"><bdi>978-0415329194</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+India&rft.pages=384&rft.pub=Routledge&rft.date=2004&rft.isbn=978-0415329194&rft.aulast=Hermann&rft.aufirst=Kulke&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.business-standard.com/india/news/second-upa-wincrowning-glory-for-sonia%5Cs-ascendancy/61892/on">"Second UPA win, a crowning glory for Sonia's ascendancy"</a>. <a href="/w/index.php?title=Business_Standard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Business Standard (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Business Standard</a>. 2009 May 16<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-06-13</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Second+UPA+win%2C+a+crowning+glory+for+Sonia%27s+ascendancy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.business-standard.com%2Findia%2Fnews%2Fsecond-upa-wincrowning-glory-for-sonia%255Cs-ascendancy%2F61892%2Fon&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/bjp-narendra-modi-lok-sabha-elections-1526140-2019-05-16">https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/bjp-narendra-modi-lok-sabha-elections-1526140-2019-05-16</a></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.hindustantimes.com/lok-sabha-elections/lok-sabha-results-2019-bjp-s-win-margins-rose-in-2019/story-0jSvnmNzoA13xuTilmXqWP.html">https://www.hindustantimes.com/lok-sabha-elections/lok-sabha-results-2019-bjp-s-win-margins-rose-in-2019/story-0jSvnmNzoA13xuTilmXqWP.html</a></span> </li> <li id="cite_note-rockliff2-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rockliff2_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFHILL1963" class="citation book cs1">HILL, JOHN (1963). "2-CENTRAL INDIA". <i>THE ROCKLIFF NEW PROJECT - ILLUSTRATED GEOGRAPHY - THE INDIAN SUB-CONTINENT</i>. LONDON: BARRIE & ROCKLIFF. p. 67.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=2-CENTRAL+INDIA&rft.btitle=THE+ROCKLIFF+NEW+PROJECT+-+ILLUSTRATED+GEOGRAPHY+-+THE+INDIAN+SUB-CONTINENT&rft.place=LONDON&rft.pages=67&rft.pub=BARRIE+%26+ROCKLIFF&rft.date=1963&rft.aulast=HILL&rft.aufirst=JOHN&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite has empty unknown parameter: <code class="cs1-code">|coauthors=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#param_unknown_empty" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-rockliff-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rockliff_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFHILL1963" class="citation book cs1">HILL, JOHN (1963). "1-INTRODUCTION". <i>THE ROCKLIFF NEW PROJECT - ILLUSTRATED GEOGRAPHY - THE INDIAN SUB-CONTINENT</i>. LONDON: BARRIE & ROCKLIFF. p. 4.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1-INTRODUCTION&rft.btitle=THE+ROCKLIFF+NEW+PROJECT+-+ILLUSTRATED+GEOGRAPHY+-+THE+INDIAN+SUB-CONTINENT&rft.place=LONDON&rft.pages=4&rft.pub=BARRIE+%26+ROCKLIFF&rft.date=1963&rft.aulast=HILL&rft.aufirst=JOHN&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite has empty unknown parameter: <code class="cs1-code">|coauthors=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#param_unknown_empty" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-makar-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-makar_66-0">62.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-makar_66-1">62.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFEugene_M._Makar2007" class="citation book cs1">Eugene M. Makar (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/americansguideto0000maka"><i>An American's Guide to Doing Business in India</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+American%27s+Guide+to+Doing+Business+in+India&rft.date=2007&rft.au=Eugene+M.+Makar&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Famericansguideto0000maka&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-oecd-67"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-0">63.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-1">63.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-2">63.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-3">63.3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-4">63.4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oecd_67-5">63.5</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181225053357/http://www.oecd.org/economy/surveys/39452196.pdf">"Economic survey of India 2007: Policy Brief"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/w/index.php?title=OECD&action=edit&redlink=1" class="new" title="OECD (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">OECD</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oecd.org/dataoecd/17/52/39452196.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2018-12-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-08-18</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Economic+survey+of+India+2007%3A+Policy+Brief&rft.pub=OECD&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fdataoecd%2F17%2F52%2F39452196.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-astaire-68"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-astaire_68-0">64.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-astaire_68-1">64.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-astaire_68-2">64.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-astaire_68-3">64.3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090114195859/http://www.ukibc.com/ukindia2/files/India60.pdf">"The India Report"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Astaire Research. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ukibc.com/ukindia2/files/India60.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2009-01-14<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-08-18</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+India+Report&rft.pub=Astaire+Research&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ukibc.com%2Fukindia2%2Ffiles%2FIndia60.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-potential-69"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-potential_69-0">65.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-potential_69-1">65.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-potential_69-2">65.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110724120152/http://www.usindiafriendship.net/viewpoints1/Indias_Rising_Growth_Potential.pdf">"India's Rising Growth Potential"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Goldman Sachs. 2007. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.usindiafriendship.net/viewpoints1/Indias_Rising_Growth_Potential.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2011-07-24<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-08-18</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=India%E2%80%99s+Rising+Growth+Potential&rft.pub=Goldman+Sachs&rft.date=2007&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.usindiafriendship.net%2Fviewpoints1%2FIndias_Rising_Growth_Potential.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-India's_Open-Economy_Policy-70"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-India's_Open-Economy_Policy_70-0">66.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-India's_Open-Economy_Policy_70-1">66.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFJalal_Alamgir" class="citation book cs1">Jalal Alamgir. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=A_5ekf5jpgUC"><i>India's Open-Economy Policy: Globalism, Rivalry, Continuity</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Routledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Routledge (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Routledge</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=India%27s+Open-Economy+Policy%3A+Globalism%2C+Rivalry%2C+Continuity&rft.pub=Routledge&rft.au=Jalal+Alamgir&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DA_5ekf5jpgUC&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tni.org/detail_page.phtml?page=archives_vanaik_growth">"The Puzzle of India's Growth"</a>. 2006-06-26<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-09-15</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Puzzle+of+India%27s+Growth&rft.date=2006-06-26&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tni.org%2Fdetail_page.phtml%3Fpage%3Darchives_vanaik_growth&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Text "work<a href="/w/index.php?title=The_Telegraph&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Telegraph (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">The Telegraph</a>" ignored (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#text_ignored" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://timesofindia.indiatimes.com/NEWS/Business/India-Business/Exporters-get-wider-market-reach/articleshow/4942892.cms">Exporters get wider market reach</a></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.reuters.com/article/technologyNews/idUSTRE52M2PA20090323">"The Nano, world's cheapest car, to hit Indian roads"</a>. Reuters. 2009 March 23<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-08-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Nano%2C+world%27s+cheapest+car%2C+to+hit+Indian+roads&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.reuters.com%2Farticle%2FtechnologyNews%2FidUSTRE52M2PA20090323&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://online.wsj.com/article/SB122324655565405999.html">"http://online.wsj.com/article/SB122324655565405999.html"</a>. Wall Street Journal. 2008 October 6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-08-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2FSB122324655565405999.html&rft_id=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2FSB122324655565405999.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">External link in <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|title=</code></code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#param_has_ext_link" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.csmonitor.com/Money/The-Daily-Reckoning/2010/0320/Make-way-world.-India-is-on-the-move">Make way, world. India is on the move.</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Christian_Science_Monitor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Science Monitor (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Christian Science Monitor</a></i>]</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://siteresources.worldbank.org/SOUTHASIAEXT/Resources/DPR_FullReport.pdf">"Inclusive Growth and Service delivery: Building on India's Success"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>World Bank</i>. 2006 May 29<span class="reference-accessdate">. Retrieved 2009 May 7</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Bank&rft.atitle=Inclusive+Growth+and+Service+delivery%3A+Building+on+India%E2%80%99s+Success&rft_id=http%3A%2F%2Fsiteresources.worldbank.org%2FSOUTHASIAEXT%2FResources%2FDPR_FullReport.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|accessdate=</code> and <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPage" class="citation news cs1">Page, Jeremy (2007 February 22). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100525084959/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article1421393.ece">"Indian children suffer more malnutrition than in Ethiopia"</a>. <i>The Times</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article1421393.ece">the original</a> on 2010-05-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved 2009 May 8</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Times&rft.atitle=Indian+children+suffer+more+malnutrition+than+in+Ethiopia&rft.aulast=Page&rft.aufirst=Jeremy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.timesonline.co.uk%2Ftol%2Fnews%2Fworld%2Fasia%2Farticle1421393.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|accessdate=</code> and <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#bad_date" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120506043711/http://www.worldbank.org.in/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/INDIAEXTN/0,,contentMDK:21880725~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:295584,00.html">"New Global Poverty Estimates — What it means for India"</a>. World Bank. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldbank.org.in/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/INDIAEXTN/0,,contentMDK:21880725~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:295584,00.html">the original</a> on 2012-05-06<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-03-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=New+Global+Poverty+Estimates+%E2%80%94+What+it+means+for+India&rft.pub=World+Bank&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.worldbank.org.in%2FWBSITE%2FEXTERNAL%2FCOUNTRIES%2FSOUTHASIAEXT%2FINDIAEXTN%2F0%2C%2CcontentMDK%3A21880725~pagePK%3A141137~piPK%3A141127~theSitePK%3A295584%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-underweight-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-underweight_79-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180613011526/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/0,,contentMDK:20916955~pagePK:146736~piPK:146830~theSitePK:223547,00.html">"India: Undernourished Children: A Call for Reform and Action"</a>. <i>World Bank</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/0,,contentMDK:20916955~pagePK:146736~piPK:146830~theSitePK:223547,00.html">the original</a> on 2018-06-13<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-03-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Bank&rft.atitle=India%3A+Undernourished+Children%3A+A+Call+for+Reform+and+Action&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.worldbank.org%2FWBSITE%2FEXTERNAL%2FCOUNTRIES%2FSOUTHASIAEXT%2F0%2C%2CcontentMDK%3A20916955~pagePK%3A146736~piPK%3A146830~theSitePK%3A223547%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-World_bank_2006-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-World_bank_2006_80-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://siteresources.worldbank.org/SOUTHASIAEXT/Resources/DPR_FullReport.pdf">"<span class="cs1-kern-left"></span>"Inclusive Growth and Service delivery: Building on India's Success"<span class="cs1-kern-right"></span>"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/wiki/World_Bank" class="mw-redirect" title="World Bank">World Bank</a>. 2006<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-04-28</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22Inclusive+Growth+and+Service+delivery%3A+Building+on+India%E2%80%99s+Success%22&rft.pub=World+Bank&rft.date=2006&rft_id=http%3A%2F%2Fsiteresources.worldbank.org%2FSOUTHASIAEXT%2FResources%2FDPR_FullReport.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-wboverview-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wboverview_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110522115104/http://www.worldbank.org.in/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/INDIAEXTN/0%2C%2CcontentMDK%3A20195738~menuPK%3A295591~pagePK%3A141137~piPK%3A141127~theSitePK%3A295584%2C00.html">"India Country Overview 2008"</a>. World Bank. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldbank.org.in/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/INDIAEXTN/0,,contentMDK:20195738~menuPK:295591~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:295584,00.html">the original</a> on 2011-05-22<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-03-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=India+Country+Overview+2008&rft.pub=World+Bank&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.worldbank.org.in%2FWBSITE%2FEXTERNAL%2FCOUNTRIES%2FSOUTHASIAEXT%2FINDIAEXTN%2F0%2C%2CcontentMDK%3A20195738~menuPK%3A295591~pagePK%3A141137~piPK%3A141127~theSitePK%3A295584%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Soccer-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Soccer_82-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMajumdarBandyopadhyay2006">Majumdar & Bandyopadhyay 2006</a>, പുറങ്ങൾ. 1–5.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMajumdarBandyopadhyay2006 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Anand_crowned_World_champion-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Anand_crowned_World_champion_83-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rediff.com/sports/2008/oct/29anand.htm">"Anand crowned World champion"</a>. Rediff. 2008-10-29<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-10-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Anand+crowned+World+champion&rft.date=2008-10-29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rediff.com%2Fsports%2F2008%2Foct%2F29anand.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="പുറത്തേക്കുള്ള_കണ്ണികൾ"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.81.E0.B4.B1.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.87.E0.B4.95.E0.B5.8D.E0.B4.95.E0.B5.81.E0.B4.B3.E0.B5.8D.E0.B4.B3_.E0.B4.95.E0.B4.A3.E0.B5.8D.E0.B4.A3.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=35" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="infobox sisterproject"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Wikiquote-logo-en.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Wikiquote-logo-en.svg/50px-Wikiquote-logo-en.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Wikiquote-logo-en.svg/75px-Wikiquote-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Wikiquote-logo-en.svg/100px-Wikiquote-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="150" /></a><figcaption> </figcaption></figure><div style="margin-left: 60px;"><a href="https://ml.wikiquote.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE" class="extiw" title="q:പ്രധാന താൾ">വിക്കിചൊല്ലുകളിലെ</a><i><b> <a href="https://ml.wikiquote.org/wiki/Special:Search/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="extiw" title="q:Special:Search/ഇന്ത്യ">ഇന്ത്യ</a></b></i> എന്ന താളിൽ ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൊല്ലുകൾ ലഭ്യമാണ്‌:<div style="margin-left: 10px;"> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3877320">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859926"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" class="mw-redirect" title="Wikimedia Commons">വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിൽ</a> ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/India" class="extiw" title="commons:India"> കൂടുതൽ പ്രമാണങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്</a></b></i> (<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:India" class="extiw" title="commons:Category:India">വർഗ്ഗം</a>)</div></div></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4107403">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3934728">.mw-parser-output .tooltip-dotted{border-bottom:1px dotted;cursor:help}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3934728"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Authority_control_databases_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=വിക്കിഡാറ്റയിൽ_തിരുത്തുക&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q668#identifiers&#124;class=noprint&#124;വിക്കിഡാറ്റയിൽ_തിരുത്തുക" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Authority_control_databases_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=വിക്കിഡാറ്റയിൽ_തിരുത്തുക&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q668#identifiers&#124;class=noprint&#124;വിക്കിഡാറ്റയിൽ_തിരുത്തുക" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:Authority_control" class="mw-redirect" title="സഹായം:Authority control">Authority control databases</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q668#identifiers" title="വിക്കിഡാറ്റയിൽ തിരുത്തുക"><img alt="വിക്കിഡാറ്റയിൽ തിരുത്തുക" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">International</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1210276/">FAST</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000123312734">ISNI</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/135375457">VIAF</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.oclc.org/worldcat/entity/E39PBJmdx47cDXrRhBXHtbvPwC">WorldCat</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">National</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90577766">Norway</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000028091">Chile</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX451208">Spain</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11934238p">France</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15323040r">2</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11882652q">3</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11934238p">BnF data</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb15323040r">2</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11882652q">3</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4026722-2">Germany</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007559777805171">Israel</a></span></li> <li><span class="uid"><span class="rt-commentedText tooltip tooltip-dotted" title="India"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n80125948">United States</a></span></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/mkz10nf529zbmt7">Sweden</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00564071">Japan</a></span></li> <li><span class="uid"><span class="rt-commentedText tooltip tooltip-dotted" title="Indie"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge129384&CON_LNG=ENG">Czech Republic</a></span></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35219734">Australia</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.bnportugal.gov.pt/aut/catbnp/108885">Portugal</a></span></li> <li><span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8034&url_prefix=https://opac.vatlib.it/auth/detail/&id=497/5270">Vatican</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Geographic</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/d31a9a15-537f-3669-ad53-25753ddd2772">MusicBrainz area</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Academics</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA01135694?l=en">CiNii</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Artists</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kulturnav.org/4fa1552c-dedc-4722-95a7-8ae50e8d7326">KulturNav</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">People</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/870459">Trove</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.parliament.uk/DLxLaT11">UK Parliament</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Other</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=13364">Encyclopedia of Modern Ukraine</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/003407">Historical Dictionary of Switzerland</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10044481">NARA</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/080728499">IdRef</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/hindistan">İslâm Ansiklopedisi</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4107403"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=ഇന്ത്യ&#124;link=ഇന്ത്യ_ഇന്ത്യയുടെ_രാഷ്ട്രപതിമാർ15px" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123622">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഫലകം:ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിമാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)"><abbr title="ഫലകം കാണുക">ക</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിമാർ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)"><abbr title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദതാൾ">സ</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:EditPage/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="പ്രത്യേകം:EditPage/ഫലകം:ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിമാർ"><abbr title="ഫലകം തിരുത്തുക">തി</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=ഇന്ത്യ&#124;link=ഇന്ത്യ_ഇന്ത്യയുടെ_രാഷ്ട്രപതിമാർ15px" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഇന്ത്യ"><img alt="ഇന്ത്യ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിമാരുടെ പട്ടിക">ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിമാർ</a><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Emblem_of_India.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/15px-Emblem_of_India.svg.png" decoding="async" width="15" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/23px-Emblem_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/30px-Emblem_of_India.svg.png 2x" data-file-width="585" data-file-height="933" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="രാഷ്ട്രപതി">രാഷ്ട്രപതി</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%8B._%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E2%80%8C" class="mw-redirect" title="ഡോ. രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്‌">ഡോ. രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%8E%E0%B4%B8%E0%B5%8D._%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B5%BB" title="എസ്. രാധാകൃഷ്ണൻ">ഡോ. എസ്. രാധാകൃഷ്ണൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B5%BC_%E0%B4%B9%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%88%E0%B5%BB_(%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BF)" class="mw-redirect" title="സാക്കിർ ഹുസൈൻ (രാഷ്ട്രപതി)">ഡോ. സാക്കിർ ഹുസൈൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF.%E0%B4%B5%E0%B4%BF._%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="വി.വി. ഗിരി">വി.വി. ഗിരി</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%80%E0%B5%BB_%E0%B4%85%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%85%E0%B4%B9%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E2%80%8C" class="mw-redirect" title="ഫക്രുദ്ദീൻ അലി അഹമ്മദ്‌">ഫക്രുദ്ദീൻ അലി അഹമ്മദ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%B2%E0%B4%82_%E0%B4%B8%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B5%80%E0%B4%B5_%E0%B4%B1%E0%B5%86%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%BF" title="നീലം സഞ്ജീവ റെഡ്ഡി">നീലം സഞ്ജീവ റെഡ്ഡി</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%B8%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ഗ്യാനി സെയിൽ സിംഗ്‌">ഗ്യാനി സെയിൽ സിംഗ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BC._%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB" title="ആർ. വെങ്കിട്ടരാമൻ">ആർ. വെങ്കിട്ടരാമൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%B6%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE" title="ശങ്കർ ദയാൽ ശർമ്മ">ശങ്കർ ദയാൽ ശർമ്മ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%86._%E0%B4%86%E0%B5%BC._%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A3%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="കെ. ആർ. നാരായണൻ">കെ. ആർ. നാരായണൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%8E.%E0%B4%AA%E0%B4%BF.%E0%B4%9C%E0%B5%86._%E0%B4%85%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B5%BD_%E0%B4%95%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="എ.പി.ജെ. അബ്ദുൽ കലാം">ഡോ. എ.പി.ജെ. അബ്ദുൽ കലാം</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AD%E0%B4%BE_%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="പ്രതിഭാ പാട്ടിൽ">പ്രതിഭാ പാട്ടിൽ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%AC%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%96%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B4%BF" title="പ്രണബ് മുഖർജി">പ്രണബ് മുഖർജി</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%82_%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A5%E0%B5%8D_%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D" title="റാം നാഥ് കോവിന്ദ്">റാം നാഥ് കോവിന്ദ് </a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%97%E0%B4%AA%E0%B4%A6%E0%B4%BF_%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%81" title="ദ്രൗപദി മുർമു">ദ്രൗപദി മുർമു</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">താൽകാലിക രാഷ്ട്രപതി</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF.%E0%B4%B5%E0%B4%BF._%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="വി.വി. ഗിരി">വി.വി. ഗിരി</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%B9%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B5%8D_%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3" title="മുഹമ്മദ് ഹിദായത്തുള്ള">മുഹമ്മദ് ഹിദായത്തുള്ള</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA_%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA_%E0%B4%9C%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF" title="ബാസപ്പ ദാനപ്പ ജട്ടി">ബാസപ്പ ദാനപ്പ ജട്ടി</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4107403"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ഇന്ത്യയുടെ_പ്രധാനമന്ത്രിമാർ" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123622"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Prime_India" title="ഫലകം:Prime India"><abbr title="ഫലകം കാണുക">ക</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:Prime_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:Prime India (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)"><abbr title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദതാൾ">സ</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:EditPage/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Prime_India" title="പ്രത്യേകം:EditPage/ഫലകം:Prime India"><abbr title="ഫലകം തിരുത്തുക">തി</abbr></a></li></ul></div><div id="ഇന്ത്യയുടെ_പ്രധാനമന്ത്രിമാർ" style="font-size:114%;margin:0 4em">ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിമാർ</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%B5%E0%B4%B9%E0%B5%BC%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%81" title="ജവഹർലാൽ നെഹ്രു">ജവഹർലാൽ നെഹ്രു</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B5%BD%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%A8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6" title="ഗുൽസാരിലാൽ നന്ദ">ഗുൽസാരിലാൽ നന്ദ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%AC%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%82%E0%B5%BC_%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ലാൽ ബഹാദൂർ ശാസ്ത്രി">ലാൽ ബഹാദൂർ ശാസ്ത്രി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BE_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF" title="ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി">ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B4%BF_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF" title="മൊറാർജി ദേശായി">മൊറാർജി ദേശായി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B5%BA_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D" title="ചരൺ സിംഗ്">ചരൺ സിംഗ്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%80%E0%B4%B5%E0%B5%8D_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF" title="രാജീവ് ഗാന്ധി">രാജീവ് ഗാന്ധി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF.%E0%B4%AA%E0%B4%BF._%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D" title="വി.പി. സിങ്">വി.പി. സിങ്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B6%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B5%BC" title="ചന്ദ്രശേഖർ">ചന്ദ്രശേഖർ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BF.%E0%B4%B5%E0%B4%BF._%E0%B4%A8%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B9_%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B5%81" title="പി.വി. നരസിംഹ റാവു">പി.വി. നരസിംഹ റാവു</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%8E.%E0%B4%AC%E0%B4%BF._%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%AF%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="എ.ബി. വാജ്‌പേയി">എ.ബി. വാജ്‌പേയി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%8E%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8D.%E0%B4%A1%E0%B4%BF._%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%97%E0%B5%97%E0%B4%A1" title="എച്ച്.ഡി. ദേവഗൗഡ">എച്ച്.ഡി. ദേവഗൗഡ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%90.%E0%B4%95%E0%B5%86._%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="ഐ.കെ. ഗുജ്റാൾ">ഐ.കെ. ഗുജ്റാൾ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%BB%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="മൻമോഹൻ സിംഗ്">മൻമോഹൻ സിംഗ്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0_%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="നരേന്ദ്ര മോദി">നരേന്ദ്ര മോദി</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4107403"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ഏഷ്യയിലെ_രാജ്യങ്ങളും_ഭരണപ്രദേശങ്ങളും" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3859918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123622"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഫലകം:ഏഷ്യ"><abbr title="ഫലകം കാണുക">ക</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:ഏഷ്യ (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)"><abbr title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദതാൾ">സ</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:EditPage/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="പ്രത്യേകം:EditPage/ഫലകം:ഏഷ്യ"><abbr title="ഫലകം തിരുത്തുക">തി</abbr></a></li></ul></div><div id="ഏഷ്യയിലെ_രാജ്യങ്ങളും_ഭരണപ്രദേശങ്ങളും" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഏഷ്യയിലെ രാജ്യങ്ങളും ഭരണപ്രദേശങ്ങളും">ഏഷ്യയിലെ രാജ്യങ്ങളും ഭരണപ്രദേശങ്ങളും</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">പരമാധികാര രാഷ്ട്രങ്ങൾ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="അഫ്ഗാനിസ്താൻ">അഫ്ഗാനിസ്താൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B8%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="അസർബെയ്ജാൻ">അസർബെയ്ജാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="അർമേനിയ">അർമേനിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8B%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഇന്തോനേഷ്യ">ഇന്തോനേഷ്യ</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ഇന്ത്യ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%96%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ഇറാഖ്‌">ഇറാഖ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഇറാൻ">ഇറാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B5%BD" title="ഇസ്രയേൽ">ഇസ്രയേൽ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%88%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E2%80%8C" class="mw-redirect" title="ഈജിപ്റ്റ്‌">ഈജിപ്റ്റ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0_%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ഉത്തര കൊറിയ">ഉത്തര കൊറിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AC%E0%B5%86%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ">ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഒമാൻ">ഒമാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="കംബോഡിയ">കംബോഡിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BB_%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B5%BC" title="കിഴക്കൻ ടിമോർ">കിഴക്കൻ ടിമോർ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ">കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E2%80%8C" class="mw-redirect" title="കുവൈറ്റ്‌">കുവൈറ്റ്‌</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%96%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BC" title="ഖത്തർ">ഖത്തർ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%96%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%96%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" class="mw-redirect" title="ഖസാഖ്‌സ്ഥാൻ">ഖസാഖ്‌സ്ഥാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8" title="ചൈന">ചൈന</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ജപ്പാൻ">ജപ്പാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%AF_(%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82)" title="ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)">ജോർജ്ജിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ജോർദാൻ">ജോർദാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="താജിക്കിസ്ഥാൻ">താജിക്കിസ്ഥാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="തായ്‌ലാന്റ്">തായ്‌ലാന്റ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF" title="തുർക്കി">തുർക്കി</a><sup>1</sup></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="തുർക്‌മെനിസ്ഥാൻ">തുർക്‌മെനിസ്ഥാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%A3_%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ദക്ഷിണ കൊറിയ">ദക്ഷിണ കൊറിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="നേപ്പാൾ">നേപ്പാൾ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="പാകിസ്താൻ">പാകിസ്താൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B5%BB%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഫിലിപ്പീൻസ്">ഫിലിപ്പീൻസ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" title="ബംഗ്ലാദേശ്">ബംഗ്ലാദേശ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%88%E0%B5%BB" title="ബഹ്റൈൻ">ബഹ്റൈൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%82%E0%B4%A3%E0%B5%88" title="ബ്രൂണൈ">ബ്രൂണൈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഭൂട്ടാൻ">ഭൂട്ടാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="മംഗോളിയ">മംഗോളിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="മലേഷ്യ">മലേഷ്യ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="മാലിദ്വീപ്">മാലിദ്വീപ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC" class="mw-redirect" title="മ്യാന്മാർ">മ്യാന്മാർ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B5%8D_%E0%B4%8E%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഐക്യ അറബ് എമിറേറ്റുകൾ">യു.എ.ഇ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%AF%E0%B5%86%E0%B4%AE%E0%B5%BB" title="യെമൻ">യെമൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="റഷ്യ">റഷ്യ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ലാവോസ്">ലാവോസ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B5%86%E0%B4%AC%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ലെബനാൻ">ലെബനാൻ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="വിയറ്റ്നാം">വിയറ്റ്നാം</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%88%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="സൈപ്രസ്">സൈപ്രസ്</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%B2%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="ശ്രീലങ്ക">ശ്രീലങ്ക</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="സിംഗപ്പൂർ">സിംഗപ്പൂർ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="സിറിയ">സിറിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%A6%E0%B4%BF_%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="സൗദി അറേബ്യ">സൗദി അറേബ്യ</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Asia_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description" title="ഏഷ്യ"><img alt="ഏഷ്യ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/130px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="130" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/195px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/260px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=List_of_states_with_limited_recognition&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of states with limited recognition (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">പരിമിതമായ സ്വീകാര്യതയുള്ള രാജ്യങ്ങൾ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Abkhazia" class="mw-redirect" title="Abkhazia">അബ്ഖാസിയ</a></li> <li><a href="/wiki/Republic_of_Artsakh" class="mw-redirect" title="Republic of Artsakh">അർട്സാഖ്</a></li> <li><a href="/wiki/Northern_Cyprus" class="mw-redirect" title="Northern Cyprus">ഉത്തര സൈപ്രസ്</a></li> <li><a href="/wiki/South_Ossetia" class="mw-redirect" title="South Ossetia">സൗത്ത് ഒസ്സേറ്റിയ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8" class="mw-redirect" title="റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ചൈന">റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ചൈന</a> (തായ്‌വാൻ)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/w/index.php?title=Dependent_territory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dependent territory (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ആശ്രിതപ്രദേശങ്ങളും</a><br /><a href="/w/index.php?title=Special_administrative_regions_of_China&action=edit&redlink=1" class="new" title="Special administrative regions of China (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">പ്രത്യേക ഭരണപ്രദേശങ്ങളും</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">ഓസ്ട്രേലിയ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Christmas_Island" class="mw-redirect" title="Christmas Island">ക്രിസ്തുമസ് ദ്വീപ്</a></li> <li><a href="/wiki/Cocos_(Keeling)_Islands" class="mw-redirect" title="Cocos (Keeling) Islands">കോകോസ് ദ്വീപുകൾ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">ചൈന</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Hong_Kong" class="mw-redirect" title="Hong Kong">ഹോങ്കോങ്</a></li> <li><a href="/wiki/Macau" class="mw-redirect" title="Macau">മകാവു</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Akrotiri_and_Dhekelia" class="mw-redirect" title="Akrotiri and Dhekelia">അക്രൊതിരിയും ധെകെലിയയും</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=British_Indian_Ocean_Territory&action=edit&redlink=1" class="new" title="British Indian Ocean Territory (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യാ മഹാസമുദ്ര ഭരണപ്രദേശങ്ങൾ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div><p>‍‍ </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="കുറിപ്പുകൾ"><span id=".E0.B4.95.E0.B5.81.E0.B4.B1.E0.B4.BF.E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.AA.E0.B5.81.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>കുറിപ്പുകൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&action=edit&section=36" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: കുറിപ്പുകൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123595"><div class="reflist reflist-lower-alpha"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">"[...] <i>Jana Gana Mana</i> is the National Anthem of India, subject to such alterations in the words as the Government may authorise as occasion arises; and the song <i>Vande Mataram</i>, which has played a historic part in the struggle for Indian freedom, shall be honoured equally with <i>Jana Gana Mana</i> and shall have equal status with it."<sup id="cite_ref-FOOTNOTEConstituent_Assembly_of_India1950_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEConstituent_Assembly_of_India1950-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">According to <a href="/w/index.php?title=Part_XVII_of_the_Constitution_of_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Part XVII of the Constitution of India (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Part XVII of the Constitution of India</a>, <a href="/wiki/Standard_Hindi" class="mw-redirect" title="Standard Hindi">Hindi</a> in the <a href="/wiki/Devanagari" class="mw-redirect" title="Devanagari">Devanagari</a> script is the <a href="/wiki/Official_language" class="mw-redirect" title="Official language">official language</a> of the Union, along with <a href="/wiki/Indian_English" class="mw-redirect" title="Indian English">English</a> as an additional official language.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMinistry_of_Home_Affairs_1960_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMinistry_of_Home_Affairs_1960-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENational_Informatics_Centre2005-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-india.gov.in2_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-india.gov.in2-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/States_and_union_territories_of_India" class="mw-redirect" title="States and union territories of India">States and union territories</a> can have a different official language of their own other than Hindi or English.</span> </li> <li id="cite_note-remaining_religions-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-remaining_religions_17-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>remaining religions</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">"ചില അതിർത്തികൾ തർക്കമുള്ളതിനാൽ രാജ്യത്തിന്റെ കൃത്യമായ വലിപ്പം ചർച്ചയ്ക്ക് വിധേയമാണ്. ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ മൊത്തം വിസ്തീർണ്ണം ലിസ്റ്റ് ചെയ്യുന്നു 3,287,260 കി.m<sup>2</sup> (1,269,220 ച മൈ), ആകെ ഭൂപ്രദേശം 3,060,500 കി.m<sup>2</sup> (1,181,700 ച മൈ); ഐക്രാഷ്ട്രസഭയുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം 3,287,263 കി.m<sup>2</sup> (1,269,219 ച മൈ) കൂടാതെ മൊത്തം ഭൂവിസ്തൃതി 2,973,190 കി.m<sup>2</sup> (1,147,960 ച മൈ)." (<a href="#CITEREFLibrary_of_Congress2004">Library of Congress 2004</a>)<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harv error: no target: CITEREFLibrary_of_Congress2004 (<a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn template errors (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">help</a>)</span>.</span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഇന്ത്യ&oldid=4121335">https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഇന്ത്യ&oldid=4121335</a>" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="പ്രത്യേകം:വർഗ്ഗങ്ങൾ">വർഗ്ഗങ്ങൾ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" class="mw-redirect" title="വർഗ്ഗം:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_redundant_parameter&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: redundant parameter (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">CS1 errors: redundant parameter</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_unrecognized_parameter&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: unrecognized parameter (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">CS1 errors: unrecognized parameter</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Wikipedia_articles_in_need_of_updating_from_2021_%E0%B4%93%E0%B4%97%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Wikipedia articles in need of updating from 2021 ഓഗസ്റ്റ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Wikipedia articles in need of updating from 2021 ഓഗസ്റ്റ്</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_gadget_WikiMiniAtlas&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Pages using gadget WikiMiniAtlas (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Pages using gadget WikiMiniAtlas</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_collapsible_list_with_both_background_and_text-align_in_titlestyle&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Pages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Pages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_infobox_country_or_infobox_former_country_with_the_flag_caption_or_type_parameters&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_using_infobox_templates_with_no_data_rows&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles using infobox templates with no data rows (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles using infobox templates with no data rows</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_BNC_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with BNC identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with BNC identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_BNE_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with BNE identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with BNE identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_PortugalA_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with PortugalA identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with PortugalA identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_MusicBrainz_area_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with MusicBrainz area identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with MusicBrainz area identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_KULTURNAV_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with KULTURNAV identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with KULTURNAV identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_UKPARL_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with UKPARL identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with UKPARL identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_EMU_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with EMU identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with EMU identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_NARA_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with NARA identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with NARA identifiers</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_TDV%C4%B0A_identifiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with TDVİA identifiers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with TDVİA identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ">ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യ">ഇന്ത്യ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%93%E0%B4%97%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_15-%E0%B4%A8%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%82_%E0%B4%86%E0%B4%98%E0%B5%8B%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് സ്വാതന്ത്ര്യദിനം ആഘോഷിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ">ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് സ്വാതന്ത്ര്യദിനം ആഘോഷിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E2%80%8C_%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഔദ്യോഗികഭാഷയായിട്ടുള്ള രാജ്യങ്ങൾ">ഇംഗ്ലീഷ്‌ ഔദ്യോഗികഭാഷയായിട്ടുള്ള രാജ്യങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%AD%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD_%E0%B4%85%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ അംഗത്വമുള്ള രാജ്യങ്ങൾ">ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ അംഗത്വമുള്ള രാജ്യങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B5%BA%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:കോമൺവെൽത്ത് റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ">കോമൺവെൽത്ത് റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%9C%E0%B4%BF-15_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ജി-15 രാജ്യങ്ങൾ">ജി-15 രാജ്യങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%AB%E0%B5%86%E0%B4%A1%E0%B4%B1%E0%B5%BD_%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഫെഡറൽ റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ">ഫെഡറൽ റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന വർഗ്ഗങ്ങൾ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B4%B5%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ">അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_unsupported_parameter" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: unsupported parameter">CS1 errors: unsupported parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D-language_sources_(en)" title="വർഗ്ഗം:CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)">CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Harv_and_Sfn_no-target_errors" title="വർഗ്ഗം:Harv and Sfn no-target errors">Harv and Sfn no-target errors</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF-language_sources_(hi)" title="വർഗ്ഗം:CS1 ഹിന്ദി-language sources (hi)">CS1 ഹിന്ദി-language sources (hi)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Webarchive_template_wayback_links" title="വർഗ്ഗം:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_empty_unknown_parameters" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: empty unknown parameters">CS1 errors: empty unknown parameters</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_dates" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: dates">CS1 errors: dates</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_multiple_names:_authors_list" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: multiple names: authors list">CS1 maint: multiple names: authors list</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_external_links" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: external links">CS1 errors: external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_invalid_date_parameter_in_template" title="വർഗ്ഗം:Articles with invalid date parameter in template">Articles with invalid date parameter in template</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:All_Wikipedia_articles_in_need_of_updating" title="വർഗ്ഗം:All Wikipedia articles in need of updating">All Wikipedia articles in need of updating</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_containing_Bengali-language_text" title="വർഗ്ഗം:Articles containing Bengali-language text">Articles containing Bengali-language text</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_infobox_country_with_unknown_parameters" title="വർഗ്ഗം:Pages using infobox country with unknown parameters">Pages using infobox country with unknown parameters</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_infobox_country_or_infobox_former_country_with_the_symbol_caption_or_type_parameters" title="വർഗ്ഗം:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters">Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%82_%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F_%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B4%95%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:അവലംബം ചേർക്കേണ്ട വാചകങ്ങളുള്ള ലേഖനങ്ങൾ">അവലംബം ചേർക്കേണ്ട വാചകങ്ങളുള്ള ലേഖനങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_FAST_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with FAST identifiers">Articles with FAST identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_ISNI_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with ISNI identifiers">Articles with ISNI identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_VIAF_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with VIAF identifiers">Articles with VIAF identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_WorldCat_Entities_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with WorldCat Entities identifiers">Articles with WorldCat Entities identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_BIBSYS_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with BIBSYS identifiers">Articles with BIBSYS identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_with_authority_control_identifiers_needing_attention" title="വർഗ്ഗം:Pages with authority control identifiers needing attention">Pages with authority control identifiers needing attention</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_BNF_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with BNF identifiers">Articles with BNF identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_BNFdata_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with BNFdata identifiers">Articles with BNFdata identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_GND_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with GND identifiers">Articles with GND identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_J9U_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with J9U identifiers">Articles with J9U identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_LCCN_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with LCCN identifiers">Articles with LCCN identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_Libris_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with Libris identifiers">Articles with Libris identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_NDL_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with NDL identifiers">Articles with NDL identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_NKC_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with NKC identifiers">Articles with NKC identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_NLA_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with NLA identifiers">Articles with NLA identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_VcBA_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with VcBA identifiers">Articles with VcBA identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_CINII_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with CINII identifiers">Articles with CINII identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_Trove_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with Trove identifiers">Articles with Trove identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_HDS_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with HDS identifiers">Articles with HDS identifiers</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_SUDOC_identifiers" title="വർഗ്ഗം:Articles with SUDOC identifiers">Articles with SUDOC identifiers</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ഈ താൾ അവസാനം തിരുത്തപ്പെട്ടത്: 18:12, 22 ഒക്ടോബർ 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">വിവരങ്ങൾ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">ക്രിയേറ്റീവ് കോമൺസ് ആട്രിബ്യൂഷൻ-ഷെയർഎലൈക്ക് അനുമതിപത്ര</a> പ്രകാരം ലഭ്യമാണ്; മേൽ നിബന്ധനകൾ ഉണ്ടായേക്കാം. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/ml">ഉപയോഗനിബന്ധനകൾ</a> കാണുക.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">സ്വകാര്യതാനയം</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82">വിക്കിപീഡിയ സം‌രംഭത്തെക്കുറിച്ച്</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B5%8A%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82">നിരാകരണങ്ങൾ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">പെരുമാറ്റച്ചട്ടം</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ഡെവലപ്പർമാർ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ml.wikipedia.org">സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">കുക്കി പ്രസ്താവന</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ml.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">മൊബൈൽ ദൃശ്യരൂപം</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-gxqwf","wgBackendResponseTime":214,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.738","walltime":"2.232","ppvisitednodes":{"value":11812,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":374474,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":55943,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":44,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":260056,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1916.227 1 -total"," 45.93% 880.211 1 ഫലകം:Infobox_country"," 39.42% 755.459 4 ഫലകം:Infobox"," 25.86% 495.619 2 ഫലകം:Reflist"," 8.70% 166.719 1 ഫലകം:Authority_control"," 7.33% 140.515 1 ഫലകം:Native_phrase"," 6.99% 133.993 1 ഫലകം:Lang"," 6.81% 130.517 31 ഫലകം:Cite_web"," 6.50% 124.608 6 ഫലകം:Cite_journal"," 5.44% 104.201 15 ഫലകം:Cite_book"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.931","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":19361368,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAarti_Dhar2009\"] = 1,\n [\"CITEREFAzhikode1993\"] = 1,\n [\"CITEREFBhambhri1992\"] = 1,\n [\"CITEREFDaily\"] = 1,\n [\"CITEREFDutt1998\"] = 1,\n [\"CITEREFEcheverri-Gent2002\"] = 1,\n [\"CITEREFEugene_M._Makar2007\"] = 1,\n [\"CITEREFGledhill1964\"] = 2,\n [\"CITEREFHILL1963\"] = 2,\n [\"CITEREFHermann2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJalal_Alamgir\"] = 1,\n [\"CITEREFKumar2006\"] = 1,\n [\"CITEREFNeuborne2003\"] = 1,\n [\"CITEREFPage2007\"] = 1,\n [\"CITEREFPatrick_Dunleavy,_Rekha_Diwakar,_Christopher_Dunleavy\"] = 1,\n [\"CITEREFPylee2004\"] = 2,\n [\"CITEREFSharma1950\"] = 1,\n [\"CITEREFSinha2004\"] = 1,\n [\"CITEREFSripati1998\"] = 1,\n [\"CITEREFSupreme_Court_of_India\"] = 1,\n [\"CITEREFWheare1964\"] = 1,\n [\"CITEREFപബ്ലിക്കേഷൻസ്2013\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"About\"] = 1,\n [\"Authority control\"] = 1,\n [\"Center\"] = 1,\n [\"Cite book\"] = 15,\n [\"Cite journal\"] = 6,\n [\"Cite news\"] = 8,\n [\"Cite web\"] = 30,\n [\"Collapsible list\"] = 1,\n [\"Commons+cat\"] = 1,\n [\"Convert\"] = 4,\n [\"Coord\"] = 2,\n [\"Efn\"] = 4,\n [\"Harv\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 1,\n [\"Hlist\"] = 2,\n [\"Increase\"] = 5,\n [\"India States and Territories Labelled Map\"] = 1,\n [\"Indian Presidents\"] = 1,\n [\"Indian population clock\"] = 2,\n [\"Infobox country\"] = 1,\n [\"Infobox subdivision type\"] = 1,\n [\"Km to mi\"] = 1,\n [\"Lower\"] = 3,\n [\"Main\"] = 7,\n [\"Native phrase\"] = 1,\n [\"Notelist\"] = 1,\n [\"Nowrap\"] = 1,\n [\"Ordinal\"] = 1,\n [\"Pop density\"] = 2,\n [\"Prettyurl\"] = 1,\n [\"Prime India\"] = 1,\n [\"Reflist\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 6,\n [\"Small\"] = 2,\n [\"Smaller\"] = 1,\n [\"UN Population\"] = 3,\n [\"Ubl\"] = 2,\n [\"Update\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 1,\n [\"Wikiquote\"] = 1,\n [\"അവലംബം\"] = 1,\n [\"ഏഷ്യ\"] = 1,\n [\"പ്രലേ\"] = 3,\n [\"ഭാരതീയ പ്രതീകങ്ങൾ\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-mv6ws","timestamp":"20241123092529","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0d07\u0d28\u0d4d\u0d24\u0d4d\u0d2f","url":"https:\/\/ml.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q668","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q668","author":{"@type":"Organization","name":"\u0d35\u0d3f\u0d15\u0d4d\u0d15\u0d3f\u0d2e\u0d40\u0d21\u0d3f\u0d2f \u0d2a\u0d26\u0d4d\u0d27\u0d24\u0d3f\u0d15\u0d33\u0d3f\u0d7d \u0d38\u0d02\u0d2d\u0d3e\u0d35\u0d28 \u0d1a\u0d46\u0d2f\u0d4d\u0d2f\u0d41\u0d28\u0d4d\u0d28\u0d35\u0d7c"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-05-30T21:08:20Z","dateModified":"2024-10-22T18:12:47Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/41\/Flag_of_India.svg","headline":"\u0d24\u0d46\u0d15\u0d4d\u0d15\u0d28\u0d47\u0d37\u0d4d\u0d2f\u0d2f\u0d3f\u0d32\u0d46 \u0d12\u0d30\u0d41 \u0d30\u0d3e\u0d1c\u0d4d\u0d2f\u0d02."}</script> </body> </html>