CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tekst źródłowy strony III wiek p.n.e. – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"0721b14a-b0bc-40d3-b8d6-f23fb2c38e87","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"III_wiek_p.n.e.","wgTitle":"III wiek p.n.e.","wgCurRevisionId":73193612,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":12707,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"III_wiek_p.n.e.","wgRelevantArticleId":12707,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73193612,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides": "ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps", "ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.edit-summary-warning","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.nuxTBKeys","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tekst źródłowy strony III wiek p.n.e. – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/III_wiek_p.n.e."> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/III_wiek_p.n.e."> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-III_wiek_p_n_e rootpage-III_wiek_p_n_e skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=III+wiek+p.n.e.&returntoquery=action%3Dedit" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=III+wiek+p.n.e.&returntoquery=action%3Dedit" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=III+wiek+p.n.e.&returntoquery=action%3Dedit" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=III+wiek+p.n.e.&returntoquery=action%3Dedit" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Tekst źródłowy strony III wiek p.n.e.</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ten artykuł istnieje tylko w tym języku. Dodaj artykuły w innych językach." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Dodaj języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/III_wiek_p.n.e." title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dyskusja:III_wiek_p.n.e.&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Dyskusja o zawartości tej strony (strona nie istnieje) [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/III_wiek_p.n.e."><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/III_wiek_p.n.e."><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/III_wiek_p.n.e." title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/III_wiek_p.n.e." rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DIII_wiek_p.n.e.%26action%3Dedit"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DIII_wiek_p.n.e.%26action%3Dedit"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25321" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/III_wiek_p.n.e." title="III wiek p.n.e.">III wiek p.n.e.</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation</a>.</b> <p>Blokada została nałożona przez <a href="/wiki/Wikipedysta:Jon_Kolbert" title="Wikipedysta:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. Podany powód to <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Początek blokady: 16:12, 27 sie 2023</li> <li>Zakończenie blokady: 16:12, 27 sie 2028</li></ul> <p>Twój obecny adres IP to 8.222.208.146. Zablokowany zakres to 8.222.128.0/17. </p><p>Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No open proxies</a>. </p> Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki</a>. Możesz również wysłać e-mail do kolejki <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewardów</a> na adres <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd>, podając wszystkie powyższe szczegóły.</div></div><hr /> <p>Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="pl" dir="ltr" name="wpTextbox1">'''III wiek p.n.e.''' [[IV wiek p.n.e.|<]][[II wiek p.n.e.|>]] == Urodzili się == Gajusz Flaminiusz Nepos * [[287 p.n.e.]] – [[Archimedes]], [[matematyk]] [[Starożytna Grecja|grecki]] * [[276 p.n.e.]] – [[Eratostenes]], [[astronomia|astronom]] i [[geografia|geograf]] grecki * około [[255 p.n.e.]] – [[Gajusz Flaminiusz Nepos]], rzymski polityk * [[250 p.n.e.]] – [[Plaut]], [[komedia|komediopisarz]] [[Starożytny Rzym|rzymski]] == Zmarli == * około [[300 p.n.e.]] – [[Apelles]] z [[Kolofon (miasto)|Kolofonu]], [[malarstwo|malarz]] [[Starożytna Grecja|grecki]] * [[289 p.n.e.]] – [[Mencjusz]], [[Filozofia|filozof]] [[Chiny|chiński]] * [[286 p.n.e.]] – [[Pyrron z Elidy|Pyrron]], filozof grecki * [[270 p.n.e.]] – [[Epikur]], filozof grecki * około [[263 p.n.e.]] – [[Zenon z Kition]], filozof grecki * [[229 p.n.e.]] – [[Hamilkar Barkas]], wódz [[Kartagina|kartagiński]], ojciec [[Hannibal]]a * [[212 p.n.e.]] – [[Archimedes]], grecki [[matematyka|matematyk]], [[fizyka|fizyk]] i [[Wynalazek|wynalazca]] [[Plik:East-Hem 200bc.jpg|center|thumb|800px|Mapa świata w 200 r. p.n.e.]] == Wydarzenia w Europie == * około [[300 p.n.e.]] ** [[Teofrast z Eresos|Teofrast]] (ojciec botaniki) napisał dzieła: ''Historia roślin'' i ''Fizjologia roślin'' ** początki napływu [[Starożytny Rzym|rzymskich]] monet na ziemie polskie ** [[Starożytna Grecja|greckie]] mapy świata dokładnie ukazują wzajemne położenie [[Arabia|Arabii]], [[Indie|Indii]], [[Skandynawia|Skandynawii]], [[Brytania|Brytanii]] i [[Islandia (wyspa)|Islandii]] * [[300 p.n.e.]] – dopuszczenie [[Plebejusze|plebejuszy]] do kolegiów kapłańskich ([[Starożytny Rzym|Rzym]]) – ''Lex Ogulnia'' * [[299 p.n.e.]] – [[Galowie]] zaatakowali [[Italia (kraina historyczna)|Italię]] * [[298 p.n.e.|298]]-[[290 p.n.e.]] – [[III wojna samnicka|trzecia wojna Rzymu z Samnitami]] * [[295 p.n.e.]] – zwycięstwo [[Starożytny Rzym|Rzymian]] [[Bitwa pod Sentium|pod Sentinum]] nad [[Samnici|Samnitami]], [[Galowie|Galami]] i [[Umbrowie|Umbrami]] * [[293 p.n.e.]] – wprowadzenie kultu [[Asklepios|Eskulapa]] ([[Starożytny Rzym|Rzym]]) * [[292 p.n.e.]] – [[Chares z Lindos|Chares]] z [[Lindos]] rozpoczął budowę [[Kolos Rodyjski|Kolosa Rodyjskiego]] * [[290 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzym]] zawarł pokój z [[Samnici|Samnitami]] * [[289 p.n.e.]] – założenie [[Mennica|mennicy]] w [[Rzym]]ie * [[283 p.n.e.]] – [[Bitwa nad Jeziorem Wadymońskim (283 p.n.e.)|bitwa nad Jeziorem Wadymońskim]] * [[281 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzym]] rozpoczął wojnę z [[Tarent]]em * [[280 p.n.e.|280]]-[[275 p.n.e.]] – [[Pyrrus]] przekracza [[Cieśnina Otranto|Cieśninę Otranto]], rozpoczynając najazd na [[Italia (kraina historyczna)|Italię]] (bitwy: [[Bitwa pod Herakleą|Heraklea]] – [[280 p.n.e.]], [[Bitwa pod Ausculum|Ausculum]] – [[279 p.n.e.]] i [[Bitwa pod Benewentem (275 p.n.e.)|Beneventum]] – [[275 p.n.e.]]) * [[280 p.n.e.]] ** przymierze [[Starożytny Rzym|Rzymu]] z [[Kartagina|Kartaginą]] ** zakończenie budowy [[Kolos Rodyjski|Kolosa Rodyjskiego]] ** [[Tiberius Coruncanius]] [[Konsul rzymski|konsul]] i [[prawnik]] rzymski rozpoczął publiczne nauczanie [[Prawo|nauk prawnych]] * [[279 p.n.e.|279]]-[[278 p.n.e.]] – [[Celtowie]] zajęli [[Tracja|Trację]] i najechali [[Anatolia|Anatolię]] * [[279 p.n.e.]] – [[Senat rzymski|Senat]] [[Rzym]]u odrzuca propozycję pokojową [[Pyrrus]]a * [[278 p.n.e.|278]]-[[276 p.n.e.]] – walki [[Pyrrus]]a na [[Sycylia|Sycylii]] * [[272 p.n.e.]] – zajęciem [[Tarent]]u [[Starożytny Rzym|Rzym]] zakończył podbój [[Italia (kraina historyczna)|Italii]] * około [[270 p.n.e.]] – [[Arystarch z Samos]] wysunął pierwszą [[teoria|teorię]] [[heliocentryzm|heliocentrycznego]] [[wszechświat]]a * [[264 p.n.e.]] ** rywalizacja [[Starożytny Rzym|Rzymu]] i [[Kartagina|Kartaginy]] na [[Sycylia|Sycylii]] wywołała [[I wojna punicka|pierwszą wojnę punicką]] ** [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zdobyli miasto [[Volsinii]] (centrum federacji [[Etruskowie|etruskiej]]) ** federacja italska objęła cały [[Półwysep Apeniński]] ** pierwsze igrzyska [[gladiator]]ów w [[Rzym]]ie * [[261 p.n.e.|261]]-[[260 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzym]] zbudował flotę morską * [[260 p.n.e.]] – pierwsze zwycięstwo morskie Rzymu nad [[Kartagina|Kartaginą]] [[Bitwa morska pod Mylae|pod Mylae]] (pn. wybrzeże [[Sycylia|Sycylii]]) * [[259 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zajmują [[Korsyka|Korsykę]] * [[256 p.n.e.]] – [[konsul rzymski]] [[Marek Atyliusz Regulus]] pokonał flotę [[Kartagina|Kartaginy]] [[Bitwa morska koło przylądka Eknomos|u przylądka Eknomos]] (południowa [[Sycylia]]) * [[250 p.n.e.]] – klęska [[Starożytny Rzym|Rzymian]] [[Bitwa morska pod Drepanum|pod Drepanum]] * [[242 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zaczęli budowę nowej floty morskiej z prywatnych składek obywateli * [[241 p.n.e.]] ** zwycięstwo [[Starożytny Rzym|Rzymian]] nad flotą [[Kartagina|Kartaginy]] [[Bitwa koło Wysp Egadzkich|koło Wysp Egadzkich]], [[I wojna punicka]] zakończyła się zwycięstwem Rzymu ** [[Sycylia]] stała się pierwszą, poza [[Italia (kraina historyczna)|Italią]], prowincją [[Starożytny Rzym|Rzymu]] ** początek reformy komicjów centurialnych w [[Rzym]]ie * [[240 p.n.e.]] – [[Liwiusz Andronikus]] wystawił na [[Ludi Romani]] pierwszą [[Tragedia|tragedię]] i [[Komedia|komedię]] łacińską * ok. [[240 p.n.e.]] – [[Ktesibios]] (ojciec [[Pneumatyka|pneumatyki]]) – wynalazł [[zegar wodny]], [[Pompa|pompę ssąco-tłoczącą]], [[organy hydrauliczne]], [[Wąż przeciwogniowy|sikawkę przeciwogniową]] * [[238 p.n.e.]] ** [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zajęli [[Sardynia|Sardynię]], [[Korsyka|Korsykę]] i część [[Sycylia|Sycylii]] (posiadłości [[Kartagina|kartagińskie]]) ** stłumienie powstania [[Wojsko najemne|najemników]] w [[Kartagina|Kartaginie]] * [[237 p.n.e.]] – początek kartagińskiej ekspansji [[Hamilkar Barkas|Hamilkara]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]] * [[235 p.n.e.]] – [[Eratostenes]] obliczył [[Obwód (geometria)|obwód]] [[Ziemia|Ziemi]] * [[229 p.n.e.]] – [[I wojna iliryjska|pierwsza wojna iliryjska]] * [[228 p.n.e.]] – [[igrzyska istmijskie]], pierwsi obywatele [[Starożytny Rzym|rzymscy]] z powodzeniem biorą w nich udział * [[227 p.n.e.]] – powiększenie liczby [[pretor]]ów do czterech (prowincje rzymskie) * [[226 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzym]] zawarł traktat z [[Hazdrubal Starszy|Hasdrubalem]] (rzeka [[Ebro]] granicą strefy wpływów [[Kartagina|Kartaginy]] i Rzymu w [[Hiszpania|Hiszpanii]]) * [[225 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzym]] rozpoczął podbój [[Galia Przedalpejska|Galii Cisalpińskiej]] (Przedalpejskiej) * ok. [[225 p.n.e.]] – [[Filon]] sporządził najstarszą listę [[siedem cudów świata|siedmiu cudów świata]] * [[224 p.n.e.]] – silne [[trzęsienie ziemi]] zburzyło [[Kolos Rodyjski|Kolosa Rodyjskiego]] * [[223 p.n.e.]] – [[konsul rzymski]] [[Gajusz Flaminiusz Nepos|Flaminiusz]] zdobył kraj [[Insubrowie|Insubrów]] * [[222 p.n.e.]] – powstała nowa prowincja [[Starożytny Rzym|rzymska]] – [[Galia Przedalpejska|Galia Cisalpińska]] * [[221 p.n.e.]] – [[Hannibal]] objął dowództwo w [[Hiszpania|Hiszpanii]] * [[200 p.n.e.]] – [[Grecy|Grek]] [[Archagatos]] pierwszym publicznym [[lekarz]]em w [[Starożytny Rzym|Rzymie]] * [[219 p.n.e.]] ** [[II wojna iliryjska|druga wojna iliryjska]] ** [[Hannibal]] oblegał [[Sagunto|Sagunt]] * [[218 p.n.e.]] – [[Hannibal]] przeszedł przez [[Alpy]] i ruszył na [[Rzym]] (bitwy [[Bitwa nad rzeką Ticinus|nad Ticinus]] i [[Bitwa nad Trebią|nad Trebią]]), rozpoczęła się [[II wojna punicka|druga wojna punicka]] * [[217 p.n.e.]] – [[Hannibal]] pokonał [[Gajusz Flaminiusz Nepos|Flaminiusza]] [[Bitwa nad Jeziorem Trazymeńskim|nad jeziorem Trazymeńskim]], ominął [[Rzym]] i ruszył na południe * [[216 p.n.e.]] – ([[2 sierpnia]]) [[bitwa pod Kannami|pod Kannami]] – [[Hannibal]] rozgromił liczniejsze wojska [[Republika rzymska|rzymskie]] * [[215 p.n.e.|215]]-[[205 p.n.e.]] – [[wojny macedońskie|pierwsza wojna macedońska]] początkiem [[Republika rzymska|rzymskich]] wpływów w [[Starożytna Macedonia|Macedonii]] i [[Starożytna Grecja|Grecji]] * [[212 p.n.e.]] – pod 2-letnim oblężeniu [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zdobyli sprzyjające [[Kartagina|Kartaginie]] miasto [[Syrakuzy]] * [[211 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] zdobyli [[Kapua|Kapuę]] – miasto, które stanęło po stronie [[Hannibal]]a * [[209 p.n.e.]] ** rzymski [[prokonsul]] [[Scypion Afrykański Starszy|Publiusz Korneliusz Scypion Starszy]] zdobył [[Kartagena|Nową Kartaginę]] (najważniejsza [[Kolonia (geografia polityczna)|kolonia]] [[Kartagina|Kartaginy]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]]) ** zajęcie [[Tarent]]u * [[208 p.n.e.]] – [[bitwa pod Baeculą]] ([[Hiszpania]]) * [[207 p.n.e.]] – [[Bitwa nad Metaurusem|nad rzeką Metaurus]] w [[Umbria|Umbrii]] [[Republika rzymska|Rzymianie]] rozbili [[Kartagina|Kartagińczyków]] dowodzonych przez brata [[Hannibal]]a – [[Hazdrubal Barkas|Hazdrubala Barkasa]] * [[206 p.n.e.]] – [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] rozpoczęli podbój ziem na [[Półwysep Iberyjski|Półwyspie Iberyjskim]] * [[205 p.n.e.]] – [[Scypion Afrykański Starszy|Publiusz Korneliusz Scypion Starszy]] obrany [[Konsul rzymski|konsulem]] (otrzymał w zarząd prowincję [[Sycylia]]) * [[204 p.n.e.]] – wprowadzenie kultu [[Kybele]] w [[Rzym]]ie * [[203 p.n.e.]] – [[Hannibal]] opuścił [[Italia (kraina historyczna)|Italię]] i wrócił do [[Afryka|Afryki]] by bronić zagrożonej [[Kartagina|Kartaginy]] * [[Paryzjowie]] zasiedlili wyspę [[Île de la Cité]] na [[Sekwana|Sekwanie]], kolebkę dzisiejszego [[Paryż]]a * [[Piktowie]] pojawili się w [[Brytania|Brytanii]] == Wydarzenia w Azji == * około [[300 p.n.e.]] ** początki kultury [[Yayoi]] ([[Japonia]]) ** plemiona [[Ludy tureckie|turecko]]-[[Mongołowie|mongolskie]] ze wschodnich [[step]]ów przyjęły w pełni [[Koczownik|koczowniczy]] tryb życia ** początek uprawy [[ryż]]u w [[Japonia|Japonii]] ** [[Chiny|Chińczycy]] sporządzili [[Tusz (farba)|tusz]] z [[sadza|sadzy]] ** [[Seleukos I Nikator]] założył miasto [[Antiochia]] (nad rzeką [[Orontes]]) * [[281 p.n.e.]] – [[Bitwa pod Kuropedion]], [[Seleukos I Nikator|Seleukos]] zwycięża [[Lizymach]]a * około [[271 p.n.e.|271]]-[[231 p.n.e.]] – panowanie [[Aśoka|Aśoki]], zjednoczenie [[Indie|Indii]], [[buddyzm]] rozprzestrzenił się w [[imperium]] [[dynastia Maurjów|Maurjów]] i dotarł na [[Cejlon]] * [[256 p.n.e.]] – koniec panowania dynastii [[Dynastia Zhou|Zhou]] ([[Chiny]]) * [[239 p.n.e.]] – [[Baktria]] oderwała się od imperium [[Seleucydzi|Seleucydów]] * [[238 p.n.e.]] – [[Parnowie]] dokonują inwazji [[Partia (kraina)|Partii]] * [[221 p.n.e.]] – [[Qin Shi Huang|Shi Huangdi]] z [[Dynastia Qin|dynastii Qin]] zjednoczył [[Chiny]] * [[221 p.n.e.|221]]-[[210 p.n.e.]] – [[Chińczycy]] zbudowali [[Wielki Mur Chiński|Wielki Mur]] * [[217 p.n.e.]] – [[Bitwa pod Rafią]] – [[Antioch III Wielki]] pokonany przez wojska [[Ptolemeusze|Ptolemeuszy]] * [[213 p.n.e.]] – [[Chiny|chiński]] [[cesarz]] [[Qin Shi Huang|Shi Huangdi]] z [[Dynastia Qin|dynastii Qin]] nakazał spalić wszystkie [[Biblioteka|biblioteki]] i [[Archiwum|archiwa]] państw podbitych * [[209 p.n.e.]] – shanyu [[Xiongnu]] zostaje [[Maodun]] (209-174 p.n.e.), właściwy twórca ich imperium * [[206 p.n.e.]] – upadek [[Chiny|chińskiej]] [[Dynastia Qin|dynastii Qin]], władzę objęła [[dynastia Han]] == Wydarzenia w Afryce == * ok. [[300 p.n.e.]] – [[Sostratos z Knidos|Sostratos]] z [[Knidos]] rozpoczął budowę [[latarnia morska|latarni morskiej]] na [[Wyspa|wyspie]] [[Latarnia morska na Faros|Faros]] koło [[Aleksandria|Aleksandrii]] * [[290 p.n.e.]] – [[Ptolemeusz I Soter]] założył [[Biblioteka Aleksandryjska|bibliotekę w Aleksandrii]] * [[280 p.n.e.]] – ukończenie budowy [[Latarnia morska na Faros|latarni morskiej na wyspie Faros]] * [[217 p.n.e.]] – duże [[trzęsienie ziemi]] w Afryce Północnej zburzyło około 100 miast * [[202 p.n.e.]] – klęska [[Kartagina|Kartagińczyków]] w [[bitwa pod Zamą|bitwie pod Zamą]] kończy [[II wojna punicka|drugą wojnę punicką]] (pokój zawarto w [[201 p.n.e.]]) == Wydarzenia w Ameryce == * około [[250 p.n.e.]] – powstanie [[Nizina|nizinnych]] ośrodków kultury [[Majowie|Majów]] w [[Gwatemala|Gwatemali]] * około [[200 p.n.e.]] – początek [[kultura Gallinazo|kultury Gallinazo]] w [[Peru]] == Wydarzenia w Australii == * == Więcej wydarzeń w artykułach dotyczących poszczególnych lat == [[300 p.n.e.]] [[299 p.n.e.]] [[298 p.n.e.]] [[297 p.n.e.]] [[296 p.n.e.]] [[295 p.n.e.]] [[294 p.n.e.]] [[293 p.n.e.]] [[292 p.n.e.]] [[291 p.n.e.]]<br /> [[290 p.n.e.]] [[289 p.n.e.]] [[288 p.n.e.]] [[287 p.n.e.]] [[286 p.n.e.]] [[285 p.n.e.]] [[284 p.n.e.]] [[283 p.n.e.]] [[282 p.n.e.]] [[281 p.n.e.]]<br /> [[280 p.n.e.]] [[279 p.n.e.]] [[278 p.n.e.]] [[277 p.n.e.]] [[276 p.n.e.]] [[275 p.n.e.]] [[274 p.n.e.]] [[273 p.n.e.]] [[272 p.n.e.]] [[271 p.n.e.]]<br /> [[270 p.n.e.]] [[269 p.n.e.]] [[268 p.n.e.]] [[267 p.n.e.]] [[266 p.n.e.]] [[265 p.n.e.]] [[264 p.n.e.]] [[263 p.n.e.]] [[262 p.n.e.]] [[261 p.n.e.]]<br /> [[260 p.n.e.]] [[259 p.n.e.]] [[258 p.n.e.]] [[257 p.n.e.]] [[256 p.n.e.]] [[255 p.n.e.]] [[254 p.n.e.]] [[253 p.n.e.]] [[252 p.n.e.]] [[251 p.n.e.]] <br /> [[250 p.n.e.]] [[249 p.n.e.]] [[248 p.n.e.]] [[247 p.n.e.]] [[246 p.n.e.]] [[245 p.n.e.]] [[244 p.n.e.]] [[243 p.n.e.]] [[242 p.n.e.]] [[241 p.n.e.]]<br /> [[240 p.n.e.]] [[239 p.n.e.]] [[238 p.n.e.]] [[237 p.n.e.]] [[236 p.n.e.]] [[235 p.n.e.]] [[234 p.n.e.]] [[233 p.n.e.]] [[232 p.n.e.]] [[231 p.n.e.]]<br /> [[230 p.n.e.]] [[229 p.n.e.]] [[228 p.n.e.]] [[227 p.n.e.]] [[226 p.n.e.]] [[225 p.n.e.]] [[224 p.n.e.]] [[223 p.n.e.]] [[222 p.n.e.]] [[221 p.n.e.]]<br /> [[220 p.n.e.]] [[219 p.n.e.]] [[218 p.n.e.]] [[217 p.n.e.]] [[216 p.n.e.]] [[215 p.n.e.]] [[214 p.n.e.]] [[213 p.n.e.]] [[212 p.n.e.]] [[211 p.n.e.]]<br /> [[210 p.n.e.]] [[209 p.n.e.]] [[208 p.n.e.]] [[207 p.n.e.]] [[206 p.n.e.]] [[205 p.n.e.]] [[204 p.n.e.]] [[203 p.n.e.]] [[202 p.n.e.]] [[201 p.n.e.]]  {{Stulecia}} [[Kategoria:Kartka z kalendarza-wiek|-97]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Szablony użyte w tym artykule: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Szablon:Navbox/styles.css" title="Szablon:Navbox/styles.css">Szablon:Navbox/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Navbox/styles.css&action=edit" title="Szablon:Navbox/styles.css">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Stulecia" title="Szablon:Stulecia">Szablon:Stulecia</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Stulecia&action=edit" title="Szablon:Stulecia">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Szablon:Szablon_nawigacyjny" title="Szablon:Szablon nawigacyjny">Szablon:Szablon nawigacyjny</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Szablon_nawigacyjny&action=edit" title="Szablon:Szablon nawigacyjny">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Navbox" title="Moduł:Navbox">Moduł:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Navbox&action=edit" title="Moduł:Navbox">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Navbox/printer/default" title="Moduł:Navbox/printer/default">Moduł:Navbox/printer/default</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Navbox/printer/default&action=edit" title="Moduł:Navbox/printer/default">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Navbox/res" title="Moduł:Navbox/res">Moduł:Navbox/res</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Navbox/res&action=edit" title="Moduł:Navbox/res">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:String" title="Moduł:String">Moduł:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:String&action=edit" title="Moduł:String">edytuj</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Wróć do <a href="/wiki/III_wiek_p.n.e." title="III wiek p.n.e.">III wiek p.n.e.</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/III_wiek_p.n.e.">https://pl.wikipedia.org/wiki/III_wiek_p.n.e.</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=III_wiek_p.n.e.&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f7b5ccf54-kbdm7","wgBackendResponseTime":187,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.005","walltime":"0.007","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":830,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f7b5ccf54-kbdm7","timestamp":"20241125152323","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>