CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ndżamena – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"9b6be4fd-2715-4e5b-8b93-7f31aa789ad1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ndżamena","wgTitle":"Ndżamena","wgCurRevisionId":75455473,"wgRevisionId":75455473,"wgArticleId":100526,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Strony używające rozszerzenia EasyTimeline","Ndżamena","Stolice państw w Afryce","Miasta w Czadzie"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ndżamena","wgRelevantArticleId":100526,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams" :{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75455473,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgCoordinates":{"lat":12.104722,"lon":15.044444},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3659","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser": false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site", "mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.6"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/1200px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/800px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/640px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ndżamena – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Nd%C5%BCamena"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nd%C5%BCamena"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ndżamena rootpage-Ndżamena skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nd%C5%BCamena" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nd%C5%BCamena" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nd%C5%BCamena" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nd%C5%BCamena" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Położenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Położenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Położenie</span> </div> </a> <ul id="toc-Położenie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klimat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Klimat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ludność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ludność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Ludność</span> </div> </a> <ul id="toc-Ludność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podział_administracyjny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_administracyjny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Podział administracyjny</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział_administracyjny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Komunikacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Komunikacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Komunikacja</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Komunikacja-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Komunikacja</span> </button> <ul id="toc-Komunikacja-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lotnisko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lotnisko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Lotnisko</span> </div> </a> <ul id="toc-Lotnisko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport_rzeczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport_rzeczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Transport rzeczny</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport_rzeczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mosty" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mosty"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Mosty</span> </div> </a> <ul id="toc-Mosty-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Gospodarka</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edukacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Edukacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Edukacja</span> </div> </a> <ul id="toc-Edukacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Miasta_partnerskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Miasta_partnerskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Miasta partnerskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Miasta_partnerskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ndżamena</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 140 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-140" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">140 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%95%E1%8C%83%E1%88%98%E1%8A%93" title="ንጃመና – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ንጃመና" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7" title="انجمينا – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="انجمينا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Dj%C2%B7am%C3%A8na" title="N’Dj·amèna – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="N’Dj·amèna" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Xamena" title="Xamena – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Xamena" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Jam%C3%A9na" title="Jaména – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Jaména" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ncamena" title="Ncamena – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Ncamena" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7" title="انجامنا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="انجامنا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/N%27Djam%C3%A9na" title="N'Djaména – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="N'Djaména" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%A8%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="এনজামেনা – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="এনজামেনা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D1%8D%D0%BD%D0%B0" title="Нджамэна – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Нджамэна" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%87%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%93%E0%BC%8D" title="ཇ་མི་ན། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཇ་མི་ན།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ndjamena" title="Ndjamena – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Ndjamena" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%84%CE%B6%CE%B1%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1" title="Ντζαμένα – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Ντζαμένα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Yamena" title="Yamena – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Yamena" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/N%C4%9Dameno" title="Nĝameno – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nĝameno" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7" title="انجامنا – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="انجامنا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/N%27Djam%C3%A9na" title="N'Djaména – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="N'Djaména" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Xamena" title="Xamena – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Xamena" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – kikuju" lang="ki" hreflang="ki" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="kikuju" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%80%EC%9E%90%EB%A9%94%EB%82%98" title="은자메나 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="은자메나" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ndjamena" title="Ndjamena – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ndjamena" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%BB%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1" title="Նջամենա – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նջամենա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A8_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="अन जामेना – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अन जामेना" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%C3%A6" title="Нджаменæ – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Нджаменæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%92%27%D7%9E%D7%A0%D7%94" title="נג'מנה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="נג'מנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Njamena" title="Njamena – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Njamena" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ნჯამენა – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნჯამენა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Ndjamena" title="Ndjamena – kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Ndjamena" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/N%27Djam%C3%A8na" title="N'Djamèna – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="N'Djamèna" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нжамена – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Нжамена" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ndjamena" title="Ndjamena – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Ndjamena" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Nd%C5%BEamena" title="Ndžamena – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ndžamena" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nd%C5%BEamena" title="Ndžamena – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ndžamena" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/N%27D%C5%BEamena" title="N'Džamena – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="N'Džamena" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%9F%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нџамена – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Нџамена" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8" title="ൻഡ്ജാമെന – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ൻഡ്ജാമെന" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="इंजामिना – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="इंजामिना" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ნჯამენა – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნჯამენა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7" title="انجمينا – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="انجمينا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7" title="انجامنا – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="انجامنا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D1%8D%D0%BD%D0%B0" title="Нджамэна – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Нджамэна" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ndjamena" title="Ndjamena – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ndjamena" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%B3%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%A1%E3%83%8A" title="ンジャメナ – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ンジャメナ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Njamena" title="Njamena – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Njamena" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A8%BE" title="ਨਿਜਾਮੀਨਾ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨਿਜਾਮੀਨਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="نجمینا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نجمینا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7" title="انجامنا – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="انجامنا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Jamena" title="Jamena – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Jamena" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yamina" title="Yamina – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yamina" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nxhamena" title="Nxhamena – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nxhamena" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Injamiina" title="Injamiina – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Injamiina" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8E%D9%86%D8%A7" title="نجامێنا – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نجامێنا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%9F%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нџамена – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Нџамена" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/N%E2%80%99Djamena" title="N’Djamena – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="N’Djamena" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%9C%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AE%BE" title="நிஜாமீனா – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நிஜாமீனா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/N%C7%A7amena" title="Nǧamena – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Nǧamena" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B6%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B2" title="อึนจาเมนา – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="อึนจาเมนา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нҷамена – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Нҷамена" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Encemine" title="Encemine – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Encemine" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Нджамена – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Нджамена" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="نجامینا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نجامینا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Nd%C5%BEamen" title="Ndžamen – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ndžamen" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Njamena" title="Njamena – wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Njamena" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%81%A9%E8%B4%BE%E6%A2%85%E7%BA%B3" title="恩贾梅纳 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="恩贾梅纳" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%27%D7%93%D7%96%D7%A9%D7%90%D7%9E%D7%A2%D7%A0%D7%90" title="נ'דזשאמענא – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="נ'דזשאמענא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%81%A9%E8%B3%88%E6%A2%85%E7%B4%8D" title="恩賈梅納 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="恩賈梅納" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%81%A9%E8%B3%88%E6%A2%85%E7%B4%8D" title="恩賈梅納 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="恩賈梅納" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="N'Djamena" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Ncamena" title="Ncamena – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ncamena" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3659#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Nd%C5%BCamena" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nd%C5%BCamena"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nd%C5%BCamena"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Nd%C5%BCamena" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Nd%C5%BCamena" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&oldid=75455473" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Nd%C5%BCamena&id=75455473&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNd%25C5%25BCamena"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNd%25C5%25BCamena"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Nd%C5%BCamena"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Nd%C5%BCamena&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/N%27Djamena" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nd%C5%BCamena" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3659" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nd%C5%BCamena&params=12.104722222222_N_15.044444444444_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 12°06′17″N 15°02′40″E"><span class="latitude">12°06′17″N</span> <span class="longitude">15°02′40″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 12,104722 15,044444"><span class="latitude">12,104722</span> <span class="longitude">15,044444</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Ndżamena</div><div class="iboxt-2">نجامينا</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs grafika-z-wikidanych"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Place_de_la_nation2_(Tchad).jpg" class="mw-file-description"><img alt="ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/240px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/360px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg/480px-Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg 2x" data-file-width="5152" data-file-height="3864" /></a></span> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:N%27Djamena_coa.svg" class="mw-file-description"><img alt="Herb" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/N%27Djamena_coa.svg/100px-N%27Djamena_coa.svg.png" decoding="async" width="100" height="109" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/N%27Djamena_coa.svg/150px-N%27Djamena_coa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/N%27Djamena_coa.svg/200px-N%27Djamena_coa.svg.png 2x" data-file-width="167" data-file-height="182" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;">Herb </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/22px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/33px-Flag_of_Chad.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/44px-Flag_of_Chad.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Czad" title="Czad">Czad</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Czadu" title="Podział administracyjny Czadu">Region</a> </th> <td> <p>Ndżamena </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Burmistrz" title="Burmistrz">Burmistrz</a> </th> <td> <p>Marie-Thérèse Mbailemdana </p> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> <p>5 470 km² </p> </td></tr> <tr> <th>Wysokość </th> <td> <p>298 m n.p.m. </p> </td></tr> <tr> <th>Populacja <small>(2012)</small><br />• liczba ludności </th> <td> <p><br /><b>1 092 066</b> </p> </td></tr> <tr> <th>Nr kierunkowy </th> <td> <p>02 </p> </td></tr> <tr> <th>Podział miasta </th> <td> <p>10 dzielnic </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Czadu</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Czadu"><img alt="Mapa konturowa Czadu, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ndżamena”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/238px-Chad_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="357" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/357px-Chad_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/476px-Chad_location_map.svg.png 2x" data-file-width="899" data-file-height="1349" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:69.678104575163%;left:18.676122931442%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=12.104722222222_N_15.044444444444_E_type:city_" title="Ndżamena"><img alt="Ndżamena" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Ndżamena</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nd%C5%BCamena&params=12.104722222222_N_15.044444444444_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 12°06′17″N 15°02′40″E"><span class="latitude">12°06′17″N</span> <span class="longitude">15°02′40″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 12,104722 15,044444"><span class="latitude">12,104722</span> <span class="longitude">15,044444</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:N%27Djamena" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:N%27Djamena" class="extiw" title="commons:Category:N'Djamena">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nd%C5%BCamena" class="extiw" title="wikt:Ndżamena">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nd%C5%BCamena" class="extiw" title="voy:Ndżamena">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Ndżamena</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">arab.</a> <b>نجامينا</b>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">fr.</a> <i>Ndjamena</i>, także: <i>N’Djamena</i>) – <a href="/wiki/Stolica" title="Stolica">stolica</a> i największe miasto <a href="/wiki/Czad" title="Czad">Czadu</a>, położone w południowo-zachodniej części kraju, na prawym brzegu rzeki <a href="/wiki/Szari" title="Szari">Szari</a>, niedaleko ujścia rzeki <a href="/wiki/Logon" title="Logon">Logone</a>. </p><p>Ndżamena jest głównym ośrodkiem politycznym, administracyjnym, gospodarczym, naukowym i kulturalnym kraju. Stanowi ważny węzeł komunikacyjny <a href="/wiki/Afryka_%C5%9Arodkowa" title="Afryka Środkowa">Afryki Środkowej</a>, przy czym ze względu na słaby rozwój utwardzonych dróg dominującą rolę odgrywa transport lotniczy. Znajdują się tu siedziby <a href="/wiki/Prezydenci_Czadu" title="Prezydenci Czadu">prezydenta</a>, <a href="/wiki/Zgromadzenie_Narodowe_(Czad)" title="Zgromadzenie Narodowe (Czad)">zgromadzenia narodowego</a>, Rady Ministrów oraz innych władz centralnych. Ndżamena jest ośrodkiem dystryktu stołecznego (fr. <i>Ville de Ndjamena</i>). </p><p>Miasto jest centrum gospodarczym i handlowym Czadu, z wieloma zakładami przemysłowymi i przetwórczymi. Do najważniejszych gałęzi przemysłu reprezentowanych w mieście należą zakłady przetwórstwa ryb (rzecznych), mięsa i bawełny. Ndżamena jest również ośrodkiem handlu zwierzętami hodowlanymi, solą i zbożem. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Church_in_Fort_Lamy,_Chad.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/220px-Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg" decoding="async" width="220" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/330px-Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/440px-Church_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg 2x" data-file-width="1184" data-file-height="1740" /></a><figcaption><a href="/wiki/Archikatedra_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Nd%C5%BCamenie" title="Archikatedra Najświętszej Marii Panny w Ndżamenie">Archikatedra w Ndżamenie</a></figcaption></figure> <p>Ndżamena jest największym miastem Czadu, jeśli chodzi o liczbę ludności (według szacunków w 2009 r. liczba mieszkańców mogła sięgnąć 993 tys. osób<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>). Ze względu na złożoną sytuację polityczną, a także stosunkowo dobre, jak na warunki czadyjskie, perspektywy znalezienia pracy, liczba ludności miasta nieustannie rośnie. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Położenie"><span id="Po.C5.82o.C5.BCenie"></span>Położenie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Położenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Położenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ndżamena leży w dolnym biegu rzeki <a href="/wiki/Szari" title="Szari">Szari</a>, w południowo-zachodniej części kraju, w odległości ok. 30 km od brzegów jeziora <a href="/wiki/Czad_(jezioro)" title="Czad (jezioro)">Czad</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. Teren, na którym rozpościera się miasto jest płaski, równinny, o średniej wysokości położenia 295 m n.p.m. </p><p>Miasto leży na prawym brzegu rzeki Szari, naprzeciwko ujścia rzeki <a href="/wiki/Logon" title="Logon">Logone</a>. Rzeka Szari tworzy w tym miejscu naturalną granicę państwową między Czadem i Kamerunem. Po drugiej stronie Szari leży kameruńskie miasto <a href="/wiki/Kouss%C3%A9ri" title="Kousséri">Kousséri</a>, połączone z Ndżameną dwoma mostami drogowymi. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klimat">Klimat</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Klimat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klimat"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png/220px-Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png/330px-Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png/440px-Klimadiagramm-metrisch-deutsch-N%27Djamena.Tschad.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="713" /></a><figcaption>Klimatogram Ndżameny</figcaption></figure> <p>W Ndżamenie występuje <a href="/wiki/Klimat_podr%C3%B3wnikowy" title="Klimat podrównikowy">klimat podrównikowy</a>. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń, gdy średnie temperatury wynoszą +24 stopnie Celsjusza. W lipcu średnia temperatura zbliża się do +28 stopni. Roczne opady wynoszą 620–650 mm (dla porównania: średnie opady deszczu w Polsce wynoszą 550–600 mm). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ludność"><span id="Ludno.C5.9B.C4.87"></span>Ludność</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Ludność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ludność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dynamika wzrostu liczby ludności zamieszkującej miasto jest znaczna. W 1911 r., a więc jedenaście lat po założeniu, miasto liczyło zaledwie 4000 mieszkańców<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Dane z kolejnych lat, wskazują na szybki przyrost liczby mieszkańców, przy czym proces ten nabrał tempa po uzyskaniu przez Czad niepodległości w 1960, co widać po skokowym wzroście w dwudziestoleciu 1947-1968, z 18 tys. w 1947 r. do 126 tys. w 1968. Jeszcze szybszy wzrost można zaobserwować w kolejnym dwudziestoleciu, gdy liczba mieszkańców wzrosła czterokrotnie, ze 130 tys. w 1972 r. do 531 tys. w 1993 r. </p><p>Wzrost liczby mieszkańców Ndżameny ujęty został w poniższym wykresie<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>: </p> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_4smep4269upw8n5vlx7d5on0tlth8sj"></map><img usemap="#timeline_4smep4269upw8n5vlx7d5on0tlth8sj" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/pl/timeline/4smep4269upw8n5vlx7d5on0tlth8sj.png" /></div> <p>Nieustanny wzrost liczby mieszkańców wynika przede wszystkim z ważnej roli gospodarczej, jaką miasto pełni w Czadzie. Ze względu na możliwość znalezienia pracy oraz – co za tym idzie – ustabilizowania sytuacji finansowej, miasto jest i było postrzegane przez mieszkańców prowincji jako atrakcyjne. Proces wewnętrznej migracji finansowej wzmacniany jest dużym stopniu przez niepewną sytuację społeczno-polityczną państwa: w Ndżamenie schronienia szukają uciekinierzy z rejonów objętych działaniami wojennymi bądź partyzanckimi. </p><p>Szybki wzrost liczby mieszkańców nie idzie jednak w parze ze wzrostem infrastruktury miejskiej (drogi, wodociągi, kanalizacja, śmieci, energia elektryczna), głównie ze względów finansowych. Dodatkowo burzliwe wydarzenia z najnowszej historii Czadu, wojny z Libią, konflikt z Sudanem oraz niepokoje wewnętrzne przekładają się na stałe obniżanie komfortu życia w mieście. </p><p>Główne wspólnoty etniczne, zamieszkujące Ndżamenę to czadyjscy <a href="/wiki/Arabowie" title="Arabowie">Arabowie</a> (11,08% ogółu ludności), a także lud Ngambay (16,41%), Hadjerai (9,15%), Daza (6,97%), Bilala (5,83%), Kanembu (5,80%), Maba (4,84%), Kanuri (4,39%), Gor (3,32%), Kuka (3,20%), Sara (2,24%) oraz Barma (2,10%). </p><p>Ludność jest bardzo zróżnicowana religijnie, choć większość mieszkańców wyznaje <a href="/wiki/Islam" title="Islam">Islam</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_administracyjny"><span id="Podzia.C5.82_administracyjny"></span>Podział administracyjny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Podział administracyjny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział administracyjny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zgodnie z dekretem prezydenckim z dnia 10 marca 2009 r. Ndżamena podzielona jest na dziesięć jednostek, zwanych dzielnicami miejskimi (fr. <i>arrondissements municipaux</i>). Dzielnice nie mają odrębnych nazw, lecz przyporządkowane numery i dzielą się na mniejsze jednostki administracyjne (kwartały, fr. <i>quartier</i>), które posiadają własne, zwyczajowe nazwy<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Komunikacja">Komunikacja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Komunikacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Komunikacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Fort_Lamy,_Chad,_beach.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg/250px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg" decoding="async" width="250" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg/375px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg/500px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_beach.jpg 2x" data-file-width="1688" data-file-height="1164" /></a><figcaption>Brzeg rzeki Szari w Fort-Lamy (zdjęcie z lat 60. XX w.)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lotnisko">Lotnisko</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Lotnisko" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Lotnisko"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W Ndżamenie działa międzynarodowy <a href="/wiki/Port_lotniczy_Nd%C5%BCamena" title="Port lotniczy Ndżamena">port lotniczy</a> im. Hassana Djamousa (fr. <i>Aéroport International Hassan Djamous</i>, kody <a href="/wiki/Lotnisko" title="Lotnisko">lotniska</a>: według <a href="/wiki/Kod_lotniska_IATA" title="Kod lotniska IATA">IATA</a> – NDJ, według <a href="/wiki/Kod_lotniska_ICAO" title="Kod lotniska ICAO">ICAO</a> – FTTJ) z którego korzysta kilka linii lotniczych, głównie afrykańskich (m.in. <a href="/wiki/Cargolux" title="Cargolux">Cargolux</a>, <a href="/wiki/Air_France" title="Air France">Air France</a>, <a href="/wiki/Ethiopian_Airlines" title="Ethiopian Airlines">Ethiopian Airlines</a>, <a href="/w/index.php?title=Sudan_Air&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sudan Air (strona nie istnieje)">Sudan Air</a> oraz <a href="/wiki/Cameroon_Airlines" title="Cameroon Airlines">Cameroon Airlines</a>). Połączenia z Europą są realizowane przez <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryż</a>. </p><p>Od 1986 r. w pobliżu lotniska istnieje baza wojskowa <a href="/wiki/Francuskie_Si%C5%82y_Zbrojne" title="Francuskie Siły Zbrojne">francuskich sił zbrojnych</a>, wykorzystywana przez <a href="/wiki/Arm%C3%A9e_de_l%E2%80%99air" title="Armée de l’air">lotnictwo francuskie</a> podczas działań militarnych na terenie Czadu (np. w trakcie <a href="/w/index.php?title=Operacja_Krogulec&action=edit&redlink=1" class="new" title="Operacja Krogulec (strona nie istnieje)">Operacji Krogulec</a> w 1986 r.). W 2006 r. stacjonował tu personel wojskowy liczący ok. 1000 osób, myśliwce <a href="/wiki/Dassault_Mirage_F1" title="Dassault Mirage F1">Mirage F-1</a>, śmigłowce <a href="/wiki/A%C3%A9rospatiale_Puma" title="Aérospatiale Puma">Puma</a> oraz samoloty transportowe i zwiadowcze. </p><p>Z wyposażenia francuskiej bazy wojskowej oraz lotniska korzystają również <a href="/wiki/Czadyjskie_Si%C5%82y_Powietrzne" title="Czadyjskie Siły Powietrzne">Czadyjskie Siły Powietrzne</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport_rzeczny">Transport rzeczny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Transport rzeczny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Transport rzeczny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Istotną rolę w regionie odgrywa transport rzeczny. Na odcinku między Ndżameną a jeziorem Czad rzeka Szari jest żeglowna przez cały rok, natomiast między stolicą a miastem <a href="/wiki/Sarh" title="Sarh">Sarh</a> komunikacja wodna możliwa jest we wrześniu i październiku. Również rzeka Logone, która wpada do Szari w Ndżamenie, jest żeglowna na odcinku od stolicy do przemysłowego miasta <a href="/wiki/Moundou" title="Moundou">Moundou</a> i wykorzystywana bywa do celów transportowych we wrześniu i październiku<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mosty">Mosty</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Mosty" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mosty"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Do 1985 r. nie było żadnego połączenia drogowego między Ndżameną a położonym po drugiej stronie rzeki Szari kameruńskim Kousséri, zaś ruch między tymi miastami odbywał się przy pomocy promów. Gdy jednak w połowie lat 80. na skutek długotrwałej suszy poziom wody w rzece spadł za bardzo, przeprawa promem na drugi brzeg stała się niemożliwa. Zbudowano wówczas pierwszy most, który pozwolił wznowić ruch między obydwoma miastami<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. </p><p>Obecnie w Ndżamenie istnieją dwa mosty, łączące brzeg czadyjski z położonym po drugiej stronie rzeki Szari Kamerunem: wybudowany w latach 80. most Chagoua oraz Most Jedności. Most Chagoua (nazwany tak od dzielnicy, w której się znajduje) zapewnia najkrótsze połączenie centrum Ndżameny z miastem Kousséri. Został on wzniesiony na 8 filarach i posiada jeden pas, pozwalający na jazdę samochodem tylko w jednym kierunku. Pośrodku mostu znajduje się kilkudziesięciometrowe rozszerzenie jezdni, dzięki któremu możliwe jest wymijanie się pojazdów zmierzających w dwóch kierunkach. Ponieważ przepustowość tak skonstruowanego mostu nie jest duża i ponieważ zdarzały się wypadki śmiertelne, gdy samochody wpadały do rzeki<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>, pojawiła się konieczność zbudowania drugiego mostu. Został on wzniesiony w latach 1999–2002 kilkaset metrów na wschód od mostu Chagoua przy pomocy kapitału <a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska" title="Republika Chińska">tajwańskiego</a>. Most ten jest dłuższy (liczy 960 m)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup> i szerszy (posiada dwa pasy) i pozwala na swobodną komunikację samochodową między Ndżameną i Kousseri. Nowa budowla oficjalnie nosi nazwę Mostu Jedności (fr. Pont de l’Unité), nieoficjalnie używa się także określenia Most Tajwański (fr. Pont Taïwanais). Całkowity koszt budowy mostu wyniósł 3 mld <a href="/wiki/Frank_CFA" title="Frank CFA">franków CFA</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Fort_Lamy,_Chad,_street.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg/250px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg" decoding="async" width="250" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg/375px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg/500px-Fort_Lamy%2C_Chad%2C_street.jpg 2x" data-file-width="1804" data-file-height="1216" /></a><figcaption>Ulica Fort-Lamy (zdjęcie z lat 60. XX w.)</figcaption></figure> <p>Ndżamena jest głównym centrum administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym kraju. Działa tu port na rzece <a href="/wiki/Szari" title="Szari">Szari</a>, położony niedaleko ujścia rzeki <a href="/wiki/Logon" title="Logon">Logone</a>. Po drugiej stronie Szari leży <a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">kameruńskie</a> miasto <a href="/wiki/Kouss%C3%A9ri" title="Kousséri">Kousséri</a>, z którym Ndżamena połączona jest dwoma mostami. </p><p>W Ndżamenie swoją siedzibę ma kilka banków i instytucji finansowych o znaczeniu regionalnym. Znajduje się tu siedziba <a href="/wiki/Bank_Pa%C5%84stw_Afryki_%C5%9Arodkowej" title="Bank Państw Afryki Środkowej">Banku Państw Afryki Środkowej</a> (fr. <i>Banque des Etats de l’Afrique Centrale</i>), pełniącego rolę banku centralnego i głównego emitenta pieniędzy w krajach, należących do <a href="/w/index.php?title=Wsp%C3%B3lnota_Gospodarcza_i_Monetarna_Afryki_%C5%9Arodkowej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wspólnota Gospodarcza i Monetarna Afryki Środkowej (strona nie istnieje)">Wspólnoty Gospodarczej i Monetarnej Afryki Środkowej</a>. </p><p>Ndżamena, obok miasta <a href="/wiki/Moundou" title="Moundou">Moundou</a>, jest najważniejszym w Czadzie ośrodkiem przemysłowym, w którym działają liczne, choć najczęściej niewielkie, zakłady wytwórcze i manufaktury, produkujące różnorakie towary przeznaczone głównie na rynek wewnętrzny. Ponieważ Czad jest krajem, w którym dominującą rolę w gospodarce odgrywa rolnictwo, większość działających w Ndżamenie zakładów przemysłowych nastawiona jest na obróbkę i przetwórstwo produktów rolnych. Są to m.in. wytwórnie napojów i lodu, mydła, oleju, papierosów; działają przędzalnie, szwalnie, jest browar, cukrownia, rzeźnia i przetwórnia mięsa itp.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Edukacja">Edukacja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Edukacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Edukacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ndżamena jest największym ośrodkiem edukacji i nauki w Czadzie. Działa tu najstarsza i najważniejsza instytucja naukowa kraju – państwowy <a href="/wiki/Uniwersytet_Nd%C5%BCame%C5%84ski" title="Uniwersytet Ndżameński">Uniwersytet Ndżameński</a>, utworzony w 1971 r. Obecnie na uniwersytecie średnio ok. 6000 studentów rocznie<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>, znajdując po ukończeniu nauki pracę w administracji państwowej, służbach cywilnych, a także jako nauczyciele w szkołach średnich<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. </p><p>W mieście działa także prywatny <a href="/wiki/Uniwersytet_Kr%C3%B3la_Fajsala" title="Uniwersytet Króla Fajsala">Uniwersytet Króla Fajsala</a>, założony w 1991 r. z pieniędzy <a href="/wiki/Arabia_Saudyjska" title="Arabia Saudyjska">saudyjskich</a>. Uniwersytet ten kształci głównie nauczycieli <a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">języka arabskiego</a> oraz prawa islamskiego, przygotowując ich do pracy w szkołach na terenie Czadu<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. </p><p>Prywatną uczelnią jest również Wyższy Instytut Zarządzania (fr. <i><a href="/wiki/Institut_sup%C3%A9rieur_de_gestion" title="Institut supérieur de gestion">Institut supérieur de gestion</a></i>), w którym prowadzi się zajęcia z zakresu zarządzania, księgowości i informatyki<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup> </p><p>Oprócz tego w Ndżamenie działają liczne szkoły średnie ogólne i techniczne, zarówno państwowe, jak i prywatne. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Notables_in_Fort_Lamy,_Chad.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/250px-Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/375px-Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg/500px-Notables_in_Fort_Lamy%2C_Chad.jpg 2x" data-file-width="1804" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Scena uliczna z Fort-Lamy, lata 60. XX w</figcaption></figure> <p>Ndżamena została założona pod nazwą <i>Fort-Lamy</i> 29 maja 1900 r. przez francuskiego wojskowego <a href="/w/index.php?title=%C3%89mile_Gentil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Émile Gentil (strona nie istnieje)">Émile Gentila</a>. Nazwa została nadana na cześć <a href="/wiki/Am%C3%A9d%C3%A9e-Fran%C3%A7ois_Lamy" title="Amédée-François Lamy">Amédée-François Lamy</a>, oficera, który został zabity w bitwie pod Kousséri kilka dni wcześniej. </p><p>Polski podróżnik <a href="/wiki/Kazimierz_Nowak_(podr%C3%B3%C5%BCnik)" title="Kazimierz Nowak (podróżnik)">Kazimierz Nowak</a>, który podczas swej podróży przez Czarny Ląd dotarł do Fort Lamy 8 kwietnia 1936 r., tak opisuje to miasto: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>Nagle otacza mnie cywilizacja: urząd celny, ordynarny komisarz policji, krzykliwi kupcy łaknący majątków. Naprzeciw mnie człapią garbusy poczciwe i takie smutne, jakby przykro im było, że zły poganiacz zagnał je do takiego śmietniska ludzi. Klekoczą auta, drą się trąbki wojskowe, stuka motor radiostacji. Z ludzi i przedmiotów widać sylwetki tylko. Tumany kurzu i piasku barwią wszystko na rudo. Oczy pieką, twarz i ręce pokrywa błoto z potu i pyłu<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Nowak, czekając na niezbędne zezwolenia, które umożliwiłyby mu dalszą podróż po <a href="/wiki/Francuska_Afryka_R%C3%B3wnikowa" title="Francuska Afryka Równikowa">Francuskiej Afryce Równikowej</a>, spędził w Fort Lamy jakiś czas. Miał więc okazję zapoznać się z życiem codziennym jego białych mieszkańców, głównie urzędników kolonialnych: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Fort Lamy robi wrażenie osady tubylczej, mimo że żyje tu około dwustu białych, oficerów, urzędników administracji, jeden hotelarz i jeden kupiec. Życie towarzyskie jednak nie istnieje, królują natomiast intrygi, plotki, pretensje, jeden drugiego utopiłby w Chari, aby wspiąć się choć o stopień wyżej. Ten jest Baskiem, inny znów Bretończykiem, ten z Alzacji, a inny z Marsylii, wszyscy zaś nienawidzą się wspólnie, tworzą dzielnicowe grupki, walczą przeciw sobie stale, bez wytchnienia<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Chadian_soldier_of_WWII.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Chadian_soldier_of_WWII.jpg/200px-Chadian_soldier_of_WWII.jpg" decoding="async" width="200" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Chadian_soldier_of_WWII.jpg/300px-Chadian_soldier_of_WWII.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Chadian_soldier_of_WWII.jpg/400px-Chadian_soldier_of_WWII.jpg 2x" data-file-width="3286" data-file-height="2836" /></a><figcaption>Czadyjski żołnierz odznaczony francuskim <a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Wojenny_(Francja)" title="Krzyż Wojenny (Francja)">Krzyżem Wojennym</a> (1942)</figcaption></figure> <p>. Po <a href="/wiki/Rozejm_w_Compi%C3%A8gne_(1940)" title="Rozejm w Compiègne (1940)">zawieszeniu broni w Compiègne</a> w 1940 roku <a href="/wiki/Wolna_Francja" title="Wolna Francja">Komitet Wolnej Francji</a> wysłał do <a href="/wiki/Francuska_Afryka_R%C3%B3wnikowa" title="Francuska Afryka Równikowa">Francuskiej Afryki Środkowej</a> majora <a href="/wiki/Philippe_Leclerc_de_Hauteclocque" title="Philippe Leclerc de Hauteclocque">Philippe’a Marie Leclerca</a> z misją tworzenia na miejscu wojsk gaullistowskich. Bazą formowanych oddziałów Wolnych Francuzów stał się Fort Lamy, zaś trzon gromadzonych tu sił stanowiły miejscowe czarnoskóre oddziały kolonialne (tzw. <i>tirailleurs</i>), zorganizowane w <i>Régiment de Tirailleurs de Tchad</i>. Podległe Leclercowi oddziały w listopadzie 1940 r. pokonały atakujące <a href="/wiki/Czad" title="Czad">Czad</a> wojska <a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi" title="Państwa Osi">państw osi</a>, zaś w latach 1941–1942 przeprowadziły przez <a href="/wiki/Sahara" title="Sahara">Saharę</a> szereg śmiałych rajdów, niszczących włoskie konwoje i wysunięte posterunki w południowej Libii<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. </p><p>Po ogłoszeniu przez Czad niepodległości w 1960 r. w Fort-Lamy pozostał francuski garnizon wojskowy, uznawany za największy w całej niepodległej Afryce<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. Stacjonowało tu ok. 3000 żołnierzy oraz 260 specjalistów wojskowych<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. 27 kwietnia 1964 r.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup> czadyjski parlament uchwalił rezolucję, wzywającą rząd do wycofania wojsk francuskich z kraju. Na początku 1965 r. część oddziałów francuskich rzeczywiście wyjechała z Czadu, jednak ze względu na niepokoje wewnętrzne oraz walki we wschodnich obszarach kraju do całkowitego zlikwidowania bazy francuskiej w mieście nie doszło. Wojska francuskie brały w kolejnych latach udział po stronie rządowej przeciwko rebeliantom<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. </p><p>Prezydent <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Tombalbaye" title="François Tombalbaye">François Tombalbaye</a> na początku lat. 70. XX w. zainicjował akcję „afrykanizacji” przestrzeni publicznej Czadu, czyli usuwania obcych obyczajów, nazw i symboli i promowania takich, które uznane zostały za rodzime. W efekcie 6 kwietnia 1973 r. zmieniono nazwę miasta zastępując Fort-Lamy arabską nazwą jednej z sąsiednich wsi, <span style="font-family:Arial Unicode MS, Code2000, Code2001, Code2002, Free Serif, TITUS Cyberbit Basic, Doulos SIL, Chrysanthi Unicode, Bitstream Cyberbit, Bitstream CyberBase, Thryomanes, Gentium, GentiumAlt, Lucida Grande, Free Sans, Microsoft Sans Serif, Lucida Sans Unicode">Niǧāmīnā</span> (co oznacza „miejsce wypoczynku”). </p><p>Miasto zostało częściowo zniszczone podczas wojny domowej w 1979 r. i ponownie w 1980. Wielu mieszkańców uciekło wówczas z oblężonego miasta, szukając schronienia po drugiej stronie rzeki Szari, w Kamerunie. Wiele instytucji i zakładów przestało wtedy działać (m.in. Uniwersytet Ndżameński, zamknięty aż do 1983 r.). Po zakończeniu działań wojennych liczba ludności dość szybko wzrosła. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Dane zaczerpnięte ze strony <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.afriqueavenir.org">http://www.afriqueavenir.org</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.afriqueavenir.org/2009/10/24/une-population-tchadienne-de-11-millions-d%E2%80%99habitants">zob.</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Wielkość jeziora Czad zależy od sezonu, zatem odległość ta może się zmieniać.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">C. Arditi, <i>Le Tchad et le monde arabe: essai d’analyse des relations commerciales de la période prècoloniale à aujourd’hui</i>, [w:] <i>Afrique contemporaine</i>, nr 207: 3/2003, s. 190. Artykuł można pobrać tu: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AFCO_207_0185">tu</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Dane statystyczne oparte są w znacznej mierze na informacjach, zawartych w haśle <i>N’djamena</i>, [w:] P. T. Zeleza, D. Eyoh, <i>Encyclopedia of twentieth-century African history</i>, Nowy Jork 2001, s. 379. Książka jest częściowo dostępna na google.books.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120104031825/http://www.cefod.org/spip.php?article2108">Tekst prezydenckiego dekretu w sprawie podziału administracyjnego Ndżameny</a>. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cefod.org/spip.php?article2108">tego adresu</a>].</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Chad-TRANSPORTATION.html"><i>Transportation – Chad – located, export, area</i></a> [online], www.nationsencyclopedia.com<span class="accessdate"> [dostęp 2017-11-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Transportation+%E2%80%93+Chad+%E2%80%93+located%2C+export%2C+area&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nationsencyclopedia.com%2FAfrica%2FChad-TRANSPORTATION.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-2327.html">Chad – Transportation And Communications</a>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080301225456/http://archives.cnn.com/2001/WORLD/africa/04/13/chad.crash/">Informacja sieci CNN o wypadku, w którym na moście Chagoua zginęło 40 osób</a>. [dostęp 2010-01-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archives.cnn.com/2001/WORLD/africa/04/13/chad.crash">tego adresu</a> (2008-03-01)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100712032357/http://infrastructures-tchad.org/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=94">Informacja na stronie czadyjskiego Ministerstwa Infrastruktury</a>. [dostęp 2010-01-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://infrastructures-tchad.org/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=94">tego adresu</a> (2010-07-12)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181009211540/https://www.president.gov.tw/en/prog/news_release/print.php?id=1105496830">Informacja o współpracy tajwańsko-czadyjskiej na stronie internetowej prezydenta Tajwanu</a>. [dostęp 2010-01-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.president.gov.tw/en/prog/news_release/print.php?id=1105496830">tego adresu</a> (2018-10-09)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Informacje opracowane na podstawie książki <i>Africa South of the Sahara 2004</i>, Londyn 2004, s. 227–240. Książka jest częściowo dostępna na google.books.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Informacja o liczbie studentów na podstawie oficjalnej strony internetowej uniwersytetu, <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090123065239/http://www.undt.info/about.asp">zob.</a>. [dostęp 2009-12-31]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.undt.info/about.asp">tego adresu</a> (2009-01-23)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060205105902/http://www.bc.edu/bc_org/avp/soe/cihe/inhea/profiles/Chad.htm">INHEA | Chad Higher Education Profile</a>. [dostęp 2009-12-31]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bc.edu/bc_org/avp/soe/cihe/inhea/profiles/Chad.htm">tego adresu</a> (2006-02-05)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Ch. Zuchora-Walske, <i>Chad in Pictures</i>, 2009, s. 45 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.pl/books?id=kkB1GaR2SXEC&pg=PT46&dq=Ndjamena+Faisal&cd=1#v=onepage&q=&f=false">zob.</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unesco-iicba.org/Resources/TTISSA/ChadEducation.doc"><i>unesco-iicba.org – Ressources et information concernant unesco-iicba Resources and Information</i></a> [online], www.unesco-iicba.org<span class="accessdate"> [dostęp 2018-10-09]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=unesco-iicba.org+%E2%80%93+Ressources+et+information+concernant+unesco-iicba+Resources+and+Information&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unesco-iicba.org%2FResources%2FTTISSA%2FChadEducation.doc" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">K. Nowak, <i>Rowerem i pieszo przez Czarny Ląd. Listy z podróży afrykańskiej z lat 1931–1936</i>, wyd. V, Poznań 2009, s. 343.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">K. Nowak, <i>Rowerem i pieszo...</i>, s. 344.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">John Keegan: <i>Six Armies In Normandy</i>. Penguin Books, 1982, s. 297–311. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0140052933" title="Specjalna:Książki/0140052933">ISBN <span class="isbn">0-14-005293-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Six+Armies+In+Normandy&rft.aulast=Keegan&rft.aufirst=John&rft.date=1982&rft.pub=Penguin+Books&rft.pages=297%E2%80%93311&rft.isbn=0-14-005293-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Krasuski, <i>Wspólnota francuska w Afryce. Communauté</i>, Poznań 1983, s. 144.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">T. Pasierbiński, <i>Afryka i generałowie</i>, Warszawa 1966, s. 47.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Według innych źródeł było to 28 kwietnia, zob. T. Pasierbiński, <i>Afryka i generałowie...</i>, s. 47.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Krasuski, <i>Wspólnota francuska w Afryce...</i>, s. 144–145.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>J. Krasuski, <i>Wspólnota francuska w Afryce. Communauté</i>, Poznań 1983</li> <li>K. Nowak, <i>Rowerem i pieszo przez Czarny Ląd. Listy z podróży afrykańskiej z lat 1931–1936</i>, wyd. V, Poznań 2009</li> <li>T. Pasierbiński, <i>Afryka i generałowie</i>, Warszawa 1966.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miasta_partnerskie">Miasta partnerskie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miasta partnerskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Francja" title="Francja"><img alt="Francja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Tuluza" title="Tuluza">Tuluza</a>, <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Francja" title="Francja"><img alt="Francja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Marsylia" title="Marsylia">Marsylia</a>, <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Czad" title="Szablon:Czad"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Czad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Czad (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Czad&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Czadu" title="Podział administracyjny Czadu">Podział administracyjny Czadu</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Region_Bahr_El_Gazel" title="Region Bahr El Gazel">Barh El Gazel</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Batha" title="Region Batha">Batha</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Borku" title="Region Borku">Borku</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Ennedi" title="Region Ennedi">Ennedi</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Gu%C3%A9ra" title="Region Guéra">Guéra</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Hadjer-Lamis" title="Region Hadjer-Lamis">Hadjer-Lamis</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Kanem" title="Region Kanem">Kanem</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Lac" title="Region Lac">Lac</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Logon_Wschodni" title="Region Logon Wschodni">Logon Wschodni</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Logon_Zachodni" title="Region Logon Zachodni">Logon Zachodni</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Mandoul" title="Region Mandoul">Mandoul</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Mayo-Kebbi_Est" title="Region Mayo-Kebbi Est">Mayo-Kebbi Est</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Mayo-Kebbi_Ouest" title="Region Mayo-Kebbi Ouest">Mayo-Kebbi Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Salamat" title="Region Salamat">Salamat</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Sila" title="Region Sila">Sila</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Szari-Bagirmi" title="Region Szari-Bagirmi">Szari-Bagirmi</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Szari_%C5%9Arodkowe" title="Region Szari Środkowe">Szari Środkowe</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Tandjil%C3%A9" title="Region Tandjilé">Tandjilé</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Tibesti" title="Region Tibesti">Tibesti</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Wadaj" title="Region Wadaj">Wadaj</a></li> <li><a href="/wiki/Region_Wadi_Fira" title="Region Wadi Fira">Wadi Fira</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Ndżamena</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Czad" title="Czad"><img alt="Czad" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/50px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/75px-Flag_of_Chad.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/100px-Flag_of_Chad.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Stolice_Afryki" title="Szablon:Stolice Afryki"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Stolice_Afryki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Stolice Afryki (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Stolice_Afryki&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Stolice państw Afryki</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><b><a href="/wiki/Abud%C5%BCa" title="Abudża">Abudża</a></b>, <i><a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Addis_Abeba" title="Addis Abeba">Addis Abeba</a></b>, <i><a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Etiopia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Akra" title="Akra">Akra</a></b>, <i><a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Algier" title="Algier">Algier</a></b>, <i><a href="/wiki/Algieria" title="Algieria">Algieria</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Al-Ujun" title="Al-Ujun">Al-Ujun</a></b>, <i><a href="/wiki/Sahara_Zachodnia" title="Sahara Zachodnia">Sahara Zachodnia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Antananarywa" title="Antananarywa">Antananarywa</a></b>, <i><a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Asmara" title="Asmara">Asmara</a></b>, <i><a href="/wiki/Erytrea" title="Erytrea">Erytrea</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Bamako" title="Bamako">Bamako</a></b>, <i><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Band%C5%BCul" title="Bandżul">Bandżul</a></b>, <i><a href="/wiki/Gambia" title="Gambia">Gambia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Bangi" title="Bangi">Bangi</a></b>, <i><a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republika Środkowoafrykańska</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Bissau" title="Bissau">Bissau</a></b>, <i><a href="/wiki/Gwinea_Bissau" title="Gwinea Bissau">Gwinea Bissau</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Brazzaville" title="Brazzaville">Brazzaville</a></b>, <i><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Bu%C5%BCumbura" title="Bużumbura">Bużumbura</a></b>, <i><a href="/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Chartum" title="Chartum">Chartum</a></b>, <i><a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudan</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a></b>, <i><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Dodoma" title="Dodoma">Dodoma</a></b>, <i><a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Tanzania</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/D%C5%BCibuti_(miasto)" title="Dżibuti (miasto)">Dżibuti</a></b>, <i><a href="/wiki/D%C5%BCibuti" title="Dżibuti">Dżibuti</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/D%C5%BCuba" title="Dżuba">Dżuba</a></b>, <i><a href="/wiki/Sudan_Po%C5%82udniowy" title="Sudan Południowy">Sudan Południowy</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Freetown" title="Freetown">Freetown</a></b>, <i><a href="/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Gaborone" title="Gaborone">Gaborone</a></b>, <i><a href="/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Harare" title="Harare">Harare</a></b>, <i><a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Jamestown_(Wyspa_%C5%9Awi%C4%99tej_Heleny)" title="Jamestown (Wyspa Świętej Heleny)">Jamestown</a></b>, <i><a href="/wiki/Wyspa_%C5%9Awi%C4%99tej_Heleny,_Wyspa_Wniebowst%C4%85pienia_i_Tristan_da_Cunha" title="Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha">Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Jamusukro" title="Jamusukro">Jamusukro</a></b> (konstytucyjna), <i><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Jaunde" title="Jaunde">Jaunde</a></b>, <i><a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerun</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Kair" title="Kair">Kair</a></b>, <i><a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipt</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Kampala" title="Kampala">Kampala</a></b>, <i><a href="/wiki/Uganda" title="Uganda">Uganda</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Kigali" title="Kigali">Kigali</a></b>, <i><a href="/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Kinszasa" title="Kinszasa">Kinszasa</a></b>, <i><a href="/wiki/Demokratyczna_Republika_Konga" title="Demokratyczna Republika Konga">Demokratyczna Republika Konga</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Konakry" title="Konakry">Konakry</a></b>, <i><a href="/wiki/Gwinea" title="Gwinea">Gwinea</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Libreville" title="Libreville">Libreville</a></b>, <i><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Lilongwe" title="Lilongwe">Lilongwe</a></b>, <i><a href="/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Lom%C3%A9" title="Lomé">Lomé</a></b>, <i><a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Luanda" title="Luanda">Luanda</a></b>, <i><a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Lusaka" title="Lusaka">Lusaka</a></b>, <i><a href="/wiki/Zambia" title="Zambia">Zambia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Malabo" title="Malabo">Malabo</a></b>, <i><a href="/wiki/Gwinea_R%C3%B3wnikowa" title="Gwinea Równikowa">Gwinea Równikowa</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Mamoudzou" title="Mamoudzou">Mamoudzou</a></b>, <i><a href="/wiki/Majotta" title="Majotta">Majotta</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Maputo" title="Maputo">Maputo</a></b>, <i><a href="/wiki/Mozambik" title="Mozambik">Mozambik</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Maseru" title="Maseru">Maseru</a></b>, <i><a href="/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Mbabane" title="Mbabane">Mbabane</a></b>, <i><a href="/wiki/Eswatini" title="Eswatini">Eswatini</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Mogadiszu" title="Mogadiszu">Mogadiszu</a></b>, <i><a href="/wiki/Somalia" title="Somalia">Somalia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Monrovia" title="Monrovia">Monrovia</a></b>, <i><a href="/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Moroni_(miasto)" title="Moroni (miasto)">Moroni</a></b>, <i><a href="/wiki/Komory" title="Komory">Komory</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Nairobi" title="Nairobi">Nairobi</a></b>, <i><a href="/wiki/Kenia" title="Kenia">Kenia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Nawakszut" title="Nawakszut">Nawakszut</a></b>, <i><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></i></li> <li><b><a class="mw-selflink selflink">Ndżamena</a></b>, <i><a href="/wiki/Czad" title="Czad">Czad</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Niamey" title="Niamey">Niamey</a></b>, <i><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Port_Louis" title="Port Louis">Port Louis</a></b>, <i><a href="/wiki/Mauritius" title="Mauritius">Mauritius</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Porto-Novo" title="Porto-Novo">Porto-Novo</a></b> (konstytucyjna), <i><a href="/wiki/Benin" title="Benin">Benin</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Praia" title="Praia">Praia</a></b>, <i><a href="/wiki/Republika_Zielonego_Przyl%C4%85dka" title="Republika Zielonego Przylądka">Republika Zielonego Przylądka</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Pretoria" title="Pretoria">Pretoria</a></b>, <i><a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">Południowa Afryka</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Rabat_(Maroko)" title="Rabat (Maroko)">Rabat</a></b>, <i><a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Maroko</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Saint-Denis_(Reunion)" title="Saint-Denis (Reunion)">Saint-Denis</a></b>, <i><a href="/wiki/Reunion" title="Reunion">Reunion</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/S%C3%A3o_Tom%C3%A9" title="São Tomé">São Tomé</a></b>, <i><a href="/wiki/Wyspy_%C5%9Awi%C4%99tego_Tomasza_i_Ksi%C4%85%C5%BC%C4%99ca" title="Wyspy Świętego Tomasza i Książęca">Wyspy Świętego Tomasza i Książęca</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Trypolis" title="Trypolis">Trypolis</a></b>, <i><a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a></b>, <i><a href="/wiki/Tunezja" title="Tunezja">Tunezja</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Victoria_(Seszele)" title="Victoria (Seszele)">Victoria</a></b>, <i><a href="/wiki/Seszele" title="Seszele">Seszele</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Wagadugu" title="Wagadugu">Wagadugu</a></b>, <i><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Windhuk" title="Windhuk">Windhoek</a></b>, <i><a href="/wiki/Namibia" title="Namibia">Namibia</a></i></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Miasto" title="Miasto">miasto</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/139492426">139492426</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n80030584">n80030584</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4458502-0">4458502-0</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb118840667">118840667</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/02663001X">02663001X</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX6349718">XX6349718</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007561919305171">987007561919305171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3946362.html">3946362</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/NDjamena">place/NDjamena</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/n-djamena-fort-lamy/">n-djamena-fort-lamy</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=NDjamena">NDjamena</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0045645.xml">0045645</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ndżamena&oldid=75455473">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ndżamena&oldid=75455473</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Nd%C5%BCamena" title="Kategoria:Ndżamena">Ndżamena</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Stolice_pa%C5%84stw_w_Afryce" title="Kategoria:Stolice państw w Afryce">Stolice państw w Afryce</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_Czadzie" title="Kategoria:Miasta w Czadzie">Miasta w Czadzie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Strony_u%C5%BCywaj%C4%85ce_rozszerzenia_EasyTimeline" title="Kategoria:Strony używające rozszerzenia EasyTimeline">Strony używające rozszerzenia EasyTimeline</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 1 gru 2024, 18:18.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nd%C5%BCamena&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5ccf8d5c58-rrcv9","wgBackendResponseTime":194,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.653","walltime":"1.033","ppvisitednodes":{"value":5551,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":57041,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12312,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":34568,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 928.652 1 -total"," 37.20% 345.480 1 Szablon:Miejscowość_infobox"," 18.79% 174.525 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 15.75% 146.263 1 Szablon:Czad"," 15.66% 145.413 2 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 13.77% 127.908 1 Szablon:Przypisy"," 11.18% 103.863 2 Szablon:Infobox_grafika"," 7.47% 69.332 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 5.76% 53.452 6 Szablon:Cytuj_stronę"," 4.54% 42.151 1 Szablon:Infobox_tytuł"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.356","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5376926,"limit":52428800},"limitreport-logs":"secondary = nil\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nbigImage = table#1 {\n \"[[Plik:Place de la nation2 (Tchad).jpg|240x240px|alt=ilustracja]]\",\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P41'\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"12°6′17″N 15°2′40″E\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Miejscowość infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n}\nmap = \"TCD\"\nmap = \"TCD\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Ndżamena”\",\n [\"description\"] = \"Ndżamena\",\n [\"latitude\"] = 12.104722222222,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=12.104722222222_N_15.044444444444_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 15.044444444444,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po lewej nieco na dole\",\n [\"rx\"] = 44.449172576832,\n [\"ry\"] = 248.84306575207,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 18.676122931442,\n [\"y\"] = 69.678104575163,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P856'\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-864bbfd546-7c2m9","timestamp":"20241201180446","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nd\u017camena","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Nd%C5%BCamena","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3659","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3659","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-20T10:05:28Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c6\/Place_de_la_nation2_%28Tchad%29.jpg","headline":"stolica Czadu"}</script> </body> </html>