CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Экология — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"fd1b8b3f-1b4b-4c8f-b77a-96f5a718ec17","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Экология","wgTitle":"Экология","wgCurRevisionId":3394598,"wgRevisionId":3394598,"wgArticleId":14838,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Уикилендіруі қажет мақалалар","Экология"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Экология","wgRelevantArticleId":14838,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false, "wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7150","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Ecologia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1407"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ecologia.jpg/800px-Ecologia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="938"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ecologia.jpg/640px-Ecologia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="750"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Экология — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Экология rootpage-Экология skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Мазмұнға өту</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Басты мәзір" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Басты мәзір</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Басты мәзір</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Шарлау </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Уикипедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-kk.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Қазақша ашық энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-kk.svg" width="117" height="11" style="width: 7.3125em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%86%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%83" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Іздеу</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Іздеу</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Жеке құралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Көрініс" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Көрініс</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" class=""><span>Демеу беру</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес." class=""><span>Тіркелу</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o" class=""><span>Кіру</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Басқа баптаулар" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Жеке құралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Жеке құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Қатысушы мәзірі" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk"><span>Демеу беру</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Шыққан өңдеушілерге арналған беттер <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83" aria-label="Өңдеу туралы көбірек білу"><span>көбірек білу</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Мазмұны" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Мазмұны</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">жасыру</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Кіріспе</div> </a> </li> <li id="toc-Тарихы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарихы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Тарихы</span> </div> </a> <ul id="toc-Тарихы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Құрылымы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Құрылымы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Құрылымы</span> </div> </a> <ul id="toc-Құрылымы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жаңа_ғылым_салалары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жаңа_ғылым_салалары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Жаңа ғылым салалары</span> </div> </a> <ul id="toc-Жаңа_ғылым_салалары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экологияның_зерттеу_әдістері" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Экологияның_зерттеу_әдістері"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Экологияның зерттеу әдістері</span> </div> </a> <ul id="toc-Экологияның_зерттеу_әдістері-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экология_ғылымының_сақтануы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Экология_ғылымының_сақтануы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Экология ғылымының сақтануы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Экология_ғылымының_сақтануы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Экология ғылымының сақтануы суббөлімін көрсету/жасыру</span> </button> <ul id="toc-Экология_ғылымының_сақтануы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Экология_ғылымының_казіргі_басты_стратегиялық_міндеті" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Экология_ғылымының_казіргі_басты_стратегиялық_міндеті"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Экология ғылымының казіргі басты стратегиялық міндеті</span> </div> </a> <ul id="toc-Экология_ғылымының_казіргі_басты_стратегиялық_міндеті-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Қоршаған_табиғи_ортаның_ластануы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Қоршаған_табиғи_ортаның_ластануы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Қоршаған табиғи ортаның ластануы</span> </div> </a> <ul id="toc-Қоршаған_табиғи_ортаның_ластануы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ластау_көздері" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ластау_көздері"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ластау көздері</span> </div> </a> <ul id="toc-Ластау_көздері-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Қазақстан_Республикасының_экологиялық_проблемалары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Қазақстан_Республикасының_экологиялық_проблемалары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары</span> </div> </a> <ul id="toc-Қазақстан_Республикасының_экологиялық_проблемалары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экологиялық_қауіпсіздік" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Экологиялық_қауіпсіздік"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Экологиялық қауіпсіздік</span> </div> </a> <ul id="toc-Экологиялық_қауіпсіздік-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дереккөздер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Дереккөздер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Дереккөздер</span> </div> </a> <ul id="toc-Дереккөздер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Мазмұны" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмұнды көрсету/жасыру" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмұнды көрсету/жасыру</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Экология</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Басқа тілдегі мақалаға өту. 176 тілде қолжетімді" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-176" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">176 тіл</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B0" title="Аекологиа – абхаз тілі" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Аекологиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="абхаз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8A%90_%E1%88%9D%E1%88%85%E1%8B%B3%E1%88%AD" title="ስነ ምህዳር – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="ስነ ምህዳር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ecoloch%C3%ADa" title="Ecolochía – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Ecolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="परिस्थिति-विज्ञान – ангика тілі" lang="anp" hreflang="anp" data-title="परिस्थिति-विज्ञान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="علم البيئة – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم البيئة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="ايكولوجيا – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ايكولوجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="اکولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اکولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Экология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ekuoluog%C4%97j%C4%97" title="Ekuoluogėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ekuoluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалогія – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Экалогія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалёгія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Экалёгія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Екология – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Екология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलॉजी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="इकोलॉजी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kungodon" title="Kungodon – бамбара тілі" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kungodon" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="бамбара тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বাস্তুবিজ্ঞান – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বাস্তুবিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ekologiezh" title="Ekologiezh – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Ekologiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Экологи" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%95ng-t%C3%A1i" title="Sĕng-tái – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĕng-tái" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Экологи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A1%E1%8E%A7%E1%8E%B6%E1%8E%A9" title="ᎡᎧᎶᎩ – чероки тілі" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎡᎧᎶᎩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ژینگەناسی – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ژینگەناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – корсика тілі" lang="co" hreflang="co" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Экологи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ecoleg" title="Ecoleg – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ecoleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Økologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ekolociye" title="Ekolociye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ekolociye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A8%DE%86%DE%AE%DE%8D%DE%AE%DE%96%DE%A9" title="އިކޮލޮޖީ – дивехи тілі" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އިކޮލޮޖީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="дивехи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Οικολογία – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Οικολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Ecology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ecolog%C3%ADa" title="Ecología – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Ecología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بوم‌شناسی – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بوم‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%B8%C3%B0i" title="Vistfrøði – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Vistfrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89cologie" title="Écologie – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Écologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ecologjie" title="Ecologjie – фриуль тілі" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ecologjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриуль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ekology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%89iceola%C3%ADocht" title="Éiceolaíocht – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Éiceolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89koloji" title="Ékoloji – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ékoloji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eag-e%C3%B2las" title="Eag-eòlas – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eag-eòlas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tekohakuaa" title="Tekohakuaa – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tekohakuaa" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – горонтало тілі" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="горонтало тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Eggoaylleeaght" title="Eggoaylleeaght – мэн тілі" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Eggoaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ecology" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2ng-thai-ho%CC%8Dk" title="Sâng-thai-ho̍k – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sâng-thai-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/K%C4%81laikaiaola" title="Kālaikaiaola – гавайи тілі" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kālaikaiaola" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="гавайи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A7%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="אקולוגיה – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="אקולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="पारिस्थितिकी – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पारिस्थितिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Ecology" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%96kol%C3%B3gia" title="Ökológia – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ökológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B7%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Էկոլոգիա – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Էկոլոգիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – интерлингве тілі" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Ekolohia" title="Ekolohia – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Ekolohia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – ингуш тілі" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Экологи" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингуш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%A6%C3%B0i" title="Vistfræði – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Vistfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%A6" title="生態学 – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生態学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ikalaji" title="Ikalaji – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ikalaji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tusnazdu%C9%A3t" title="Tusnazduɣt – кабил тілі" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tusnazduɣt" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89%C9%A9ja%C9%A3y%C9%9B_kp%C9%9Bl%C9%9Bk%CA%8A%CA%8A" title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – калаалисут тілі" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Økologi" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="калаалисут тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6" title="បរិស្ថានវិទ្យា – кхмер тілі" lang="km" hreflang="km" data-title="បរិស្ថានវិទ្យា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%ED%83%9C%ED%95%99" title="생태학 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생태학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ekoloj%C3%AE" title="Ekolojî – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Ekolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Ekologieth" title="Ekologieth – корн тілі" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Ekologieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Экология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Oecologia" title="Oecologia – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Oecologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Ekolojiya" title="Ekolojiya – ладино тілі" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Ekolojiya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладино тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Экология" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ecolojia" title="Ecolojia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ecolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Entababutonde" title="Entababutonde – ганда тілі" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Entababutonde" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ганда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – Ломбард" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Ломбард" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BB%80%E0%BA%A7%E0%BA%94%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ນິເວດສາດ – лаос тілі" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນິເວດສາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаос тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Apleiczineiba" title="Apleiczineiba – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Apleiczineiba" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A3ija" title="Ekoloģija – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ekoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – майтхили тілі" lang="mai" hreflang="mai" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8C" title="Экологиясь – мокша тілі" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Экологиясь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокша тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9" title="Экологий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Экологий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/M%C4%81tauranga_taupuhi_kaiao" title="Mātauranga taupuhi kaiao – маори тілі" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Mātauranga taupuhi kaiao" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маори тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Екологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B8_%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ആവാസ വിജ്ഞാനം – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആവാസ വിജ്ഞാനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Экологи" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A1ija" title="Ekoloġija – мальта тілі" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ekoloġija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальта тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – төменгі неміс тілі" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төменгі неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – төменгі саксон тілі" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Ekology" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="төменгі саксон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – невар тілі" lang="new" hreflang="new" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Acologie" title="Êcologie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Êcologie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Xiinnaannoo" title="Xiinnaannoo – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Xiinnaannoo" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A8_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Ekolojii" title="Ekolojii – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Ekolojii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="ایکولوجی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایکولوجی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE%DB%90%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%84%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="چاپېريالپوهنه – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چاپېريالپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_pacha_yachay" title="Kawsay pacha yachay – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay pacha yachay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Экология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Еколоґія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Еколоґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="परिसरविज्ञानम् – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="परिसरविज्ञानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Экология" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ecolugg%C3%ACa" title="Ecoluggìa – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ecoluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="ماحوليات – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ماحوليات" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B6%BB_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="පරිසර විද්‍යාව – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="පරිසර විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Ecology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ekol%C3%B3gia" title="Ekológia – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ekológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ruambanhanga" title="Ruambanhanga – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ruambanhanga" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ekologjia" title="Ekologjia – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ekologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Екологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B4%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="சூழலியல் – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூழலியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="జీవావరణ శాస్త్రము – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="జీవావరణ శాస్త్రము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Экология" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="นิเวศวิทยา – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="นิเวศวิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ekologi%C3%BDa" title="Ekologiýa – түрікмен тілі" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ekologiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="түрікмен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Ekolosi" title="Ekolosi – ток-писин тілі" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Ekolosi" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ток-писин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Экология" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Екологія – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Екологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA(%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85)" title="ماحولیات(نظام) – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ماحولیات(نظام)" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ekologii" title="Ekologii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ekologii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Sinh thái học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6olog" title="Köolog – волапюк тілі" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Köolog" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Ecolodjeye" title="Ecolodjeye – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Ecolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生态学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/I-ecology" title="I-ecology – кхоса тілі" lang="xh" hreflang="xh" data-title="I-ecology" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="кхоса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A7%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="עקאלאגיע – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="עקאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生态学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-th%C3%A0i-ha%CC%8Dk" title="Seng-thài-ha̍k – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-thài-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%B8" title="生態學 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生態學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ат кеңістіктері"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тіл нұсқасын ауыстыру" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">kk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көріністер"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit" title="Бұл бет қорғалған.
Оның кодын көре аласыз. [e]" accesskey="e"><span>Кодын көру</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Құралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Құралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Әрекеттер </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit"><span>Кодын көру</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=history"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Жалпы </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&oldid=3394598" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&id=3394598&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25AD%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BB%25D0%25BE%25D0%25B3%25D0%25B8%25D1%258F"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25AD%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BB%25D0%25BE%25D0%25B3%25D0%25B8%25D1%258F"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" > <div class="vector-menu-heading"> Баспа/экспорт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Басқа жобаларда </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ecology" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Көрініс</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">жасыру</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Ecologia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ecologia.jpg/220px-Ecologia.jpg" decoding="async" width="220" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ecologia.jpg/330px-Ecologia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ecologia.jpg/440px-Ecologia.jpg 2x" data-file-width="853" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Экология</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg/220px-Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg/330px-Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg/440px-Ausschnitt_Blumenwiese_1.jpg 2x" data-file-width="1772" data-file-height="1329" /></a><figcaption>Экология</figcaption></figure> <p><b>Экология</b> (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Латын тілі">лат.</a> <span lang="la"><i>оіkos</i></span> – <a href="/wiki/%D2%AE%D0%B9" title="Үй">үй</a>, баспана; logos – <a href="/wiki/%D0%86%D0%BB%D1%96%D0%BC" title="Ілім">ілім</a>) – жеке организмнің қоршаған ортамен қарым-қатынасын, ортаға бейімделу заңдылықтарын, сондай-ақ организм деңгейінен жоғарырақ тұрған биологиялық жүйелердің – <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция">популяциялардың</a>, организмдер қауымдастықтарының, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5" class="mw-redirect" title="Экожүйе">экожүйелердің</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Биосфера">биосфераның</a> ұйымдастырылу және қызмет атқару заңдылықтарын зерттейтін <a href="/wiki/%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC" title="Ғылым">ғылым</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Тарихы</h2></div> <p>Экология терминін ғылымға енгізген адам <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BD%D1%81%D1%82_%D0%93%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Эрнст Геккель">Эрнст Геккель</a> болып саналады (1866). </p><p>Экология <a href="/wiki/%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC" title="Ғылым">ғылымы</a> жедел дамып, көптеген жаңа салалары пайда болды. 19 ғасырдың аяғы, 20 ғасырдың басында ғалымдар негізінен жекелеген <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Фактор">факторлардың</a>, әсіресе климаттық факторлардың, организмдердің таралуы мен <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD" title="Сан">сан</a> динамикасына әсерін зерттеді. Бірімен-бірі тығыз ұстасқан, біртұтас құрылымдық бірлік түзетін азғалар қауымдастықтары (қ. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B7" title="Биоценоз">Биоценоз</a>) туралы ұғым да осы кезде қалыптаса бастады (К.Мәбиус, 1877; С.Форбс, 1887). </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Ernst_Haeckel_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Ernst_Haeckel_2.jpg/150px-Ernst_Haeckel_2.jpg" decoding="async" width="150" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Ernst_Haeckel_2.jpg/225px-Ernst_Haeckel_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Ernst_Haeckel_2.jpg/300px-Ernst_Haeckel_2.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="500" /></a><figcaption>Эрнст Геккель</figcaption></figure> <p>20 ғасырдың басында Экология жеке ғылым <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%82" title="Бағыт">бағыт</a> ретінде таныла бастады, ал “экологияның алтын ғасыры” аталған 20–40-жылдары популяциялар мен қауымдастықтарды зерттеудің басты бағыттары айқындалып, экологияның негізгі ережелері мен заңдары тұжырымдалды: Ф.Клементс (1916) биоценоздардың өзгеріп, дамитынын және бұл бейімделушілік сипатындағы <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B0%D0%91%D0%AB%D0%9B%D0%AB%D0%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ҚҰБЫЛЫС (мұндай бет жоқ)">құбылыс</a> екендігін көрсетті; А.Тинеманн (1925) өнім ұғымын енгізді, ал Ч.Элтонның Э. бойынша алғашқы оқулығында (1927) биоценоздарда жүріп жатқан процестердің заңдылықтары көрсетіліп, трофикалық қуыс ұғымына анықтама берілді, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B4%D0%B0" title="Экологиялық пирамида">Экологиялық пирамидалар</a> ұғымы тұжырымдалды; 1926 жылы В.И. Вернадскийдің “Биосфера” атты кітабы жарыққа шығып, онда алғаш рет Жердегі бүкіл тірі азғалар жиынтығының – “жердің тірі затының” ғаламдық рөлі айқын <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D1%80%D1%96%D0%BD%D1%96%D1%81" title="Көрініс">көрініс</a> тапты. </p><p>А.Тенсли (1935) және В.Н. Сукачев (1940) еңбектері бірімен бірі өзара тығыз байланысқан, қоршаған <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Физикалық орта (мұндай бет жоқ)">физикалық ортамен</a> зат және <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия">энергия</a> алмасып отыратын азғалар кешені туралы көзқарастардың дамуына, экожүйе және биогеоценоз түсініктерінің қалыптасуына әкелді. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция">Популяция</a> санының ауытқуларын, популяциялар арасындағы әсерлесулерді сипаттайтын матем. модельдер құру (А.Лотка, В.Вольтерра, 1925, 1926), сол модельдерді эксперимент барысында тексеру (Г.Ф. Гаузе, 1934) сияқты, қазіргі теория Экологияның негізін құрайтын зерттеулер де сол жылдары қалыптаса бастады. </p><p>20 ғасырдың 60–70-жылдары, бұған дейін негізінен <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3" title="Биолог">биолог</a> мамандардың арасында ғана қолданылып келген “экология” термині кенеттен көпшілік арасында ең танымал терминдердің біріне айналды. Осы жылдары, табиғат пен адамзат арасындағы қайшылықтардың үдей түсуіне байланысты, қоршаған ортаның ластануы, қоршаған ортаның ахуалы, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Халық">халық</a> санының өсуі, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%8B%D2%9B-%D1%82%D2%AF%D0%BB%D1%96%D0%BA" class="mw-redirect" title="Азық-түлік">азық-түлік</a> пен <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия">энергия</a> қорларын пайдалану сияқты мәселелер ғылымның әр түрлі салаларында зерттеліп, бұқаралық ақпарат құралдары бетінде кеңінен талқылана бастады және бұл процесс әлі де жалғасын табуда. Соның нәтижесінде Экологиялық дүниетаным <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83" class="mw-redirect" title="Жаратылыстану">жаратылыстану</a> ғылымдары ғана емес, көптеген қоғамдық ғылымдарға да енді, Экологияда көптеген жаңа бағыттар пайда болды.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Экология ғылымдарының қалыптасуын төмендегідей кезеңдермен қарастыруға болады. </p><p><b>Биологиялық зерттеулердің жаппай сипатталу кезеңі.</b> Бұл кезең 18 ғасырдың аяқ шегін қамтиды. Мыс: Ж.Б.<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA" class="mw-redirect" title="Ламарк">Ламарк</a> (1744–1825), <a href="/w/index.php?title=%D0%9B.%D0%98.%D0%9B%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Л.И.Лепехин (мұндай бет жоқ)">Л.И.Лепехин</a> (1770–1802), Р.Ф. <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рульс (мұндай бет жоқ)">Рульс</a> (1814–1858), И.А.<a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%BE%D0%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Северцов (мұндай бет жоқ)">Северцов</a> (1827–1885), Ч.<a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дарвин (мұндай бет жоқ)">Дарвин</a> (1807–1882), В.В.<a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B5%D0%B2" title="Докучаев">Докучаев</a> (1846–1903) т.б. табиғат зерттеушілер, биологтар, систематиктер, географтар өздерінің еңбектерінде ғылыми зерттеулер жүргізіп экология ғылымының дамуына өз үлестерін қосты. Осы кезде жарық көрген Ж.Б.<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA" class="mw-redirect" title="Ламарк">Ламарктың</a> «Жануарлар мен өсімдіктердің эволюциясы», Ч.Дарвиннің «Түрлердің шығу тегі» т.б.еңбектері экология ғылымының негізін қалаған еді </p><p><b>Экология ғылымының жеке ғылым ретінде қалыптасу және даму кезеңі.</b> Бұл кезеңде шетелдік ғалымдармен қоса орыс ғалымдарының еңбектері шыға бастады. Бұл кезең 19 ғасырдың басы мен 20 ғасырдың 70–80 жылдарын қамтиды. Атап айтсақ Мәскеу университетінің ғаламы И.А.Северцов, Н.А.Наумов т.б. В.И.Вернадскийдің «Биосфера туралы ілімі» т.б.ғылыми еңбектері экология ғылымының негізін қалаған болатын. </p><p><b>Экология ғылымының өрлеу кезеңі.</b> Қазіргі заманғы экология — бүкіл әлемдік ғылымдар мен әлеуметтік, экономикалық жағдайлар және мәселелерді қарайтын деңгейге жетіп отыр. Осыған орай, экология ғылымы кең таралған және адам экологиясы бағыттары дами түсті. Экологияның жаңа саласы бойынша теориялық және практикалық зерттеулер жүргізілді. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Құрылымы"><span id=".D2.9A.D2.B1.D1.80.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D1.8B"></span>Құрылымы</h2></div> <dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><dl><dd><b>Қазіргі заманғы экологияның құрылымы </b></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Биоэкология</th> <th>Геоэкология</th> <th>Адам экологиясы</th> <th>Әлеуметтік экология</th> <th>Қолданбалы экология </th></tr> <tr> <td>Аутэкология</td> <td>Құрлық</td> <td>Қала экологиясы</td> <td>Жеке адам экологиясы</td> <td>Өнеркәсіптік (инженерлік) </td></tr> <tr> <td>Синэкология</td> <td>Тұщы су</td> <td>Халықтар экологиясы</td> <td>Адамзат экологиясы</td> <td>Технологиялық </td></tr> <tr> <td>Популяциялық экология</td> <td>Теңіз</td> <td>Экологиялық сәулет</td> <td>Мәдениет экологиясы</td> <td>Ауыл шаруашылық </td></tr> <tr> <td>Биогеоценология</td> <td>Жоғары таулы</td> <td></td> <td>Этноэкология</td> <td>Медициналық </td></tr> <tr> <td>Ғаламдық</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>Кәсіпшілік </td></tr> <tr> <td>Өсімдіктер</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>Химиялық </td></tr> <tr> <td>Жануарлар</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>Реакрациялық </td></tr> <tr> <td>Микроорганизмдер</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>Геохимиялық </td></tr> <tr> <td>Су ағзалары</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>Табиғатты пайдалану </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жаңа_ғылым_салалары"><span id=".D0.96.D0.B0.D2.A3.D0.B0_.D2.93.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D0.BC_.D1.81.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Жаңа ғылым салалары</h2></div> <p>Қазіргі кезде экология ғылымы көптеген басқа да ғылымдармен тығыз байланыста дамып, жаңа ғылым салалары мен бағыттары пайда болуда. Мысалы, әлеуметтік экология, өнеркәсіптік экология, геоэкология, инженерлік экология, ауыл шаруашылығы экологиясы, ғаламдық экология және т.б.:<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><i>Әлеуметтік экология</i> — <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Табиғат">табиғат</a> пен <a href="/wiki/%D2%9A%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%BC" title="Қоғам">қоғам</a> арасындағы өзара карым-қатынас заңдылықтарын <i>"табиғат + адам + қоғам"</i> жүйесі негізінде зерттейді.</li> <li><i>Өнеркәсіптік экология</i> — <a href="/w/index.php?title=%D3%A8%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BA%D3%99%D1%81%D1%96%D0%BF%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%BD%D1%8B%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Өнеркәсіптік нысандар (мұндай бет жоқ)">өнеркәсіптік нысандардың</a> тірі ағзаларға және қоршаған орта жағдайларына әсерін зерттейді.</li> <li><i>Геоэкология</i> — жер бетіндегі экожүйелердегі және биосфералық деңгейдегі сыртқы орта құбылыстарының өзара байланысын және олардың тірі азғалармен қарым-қатынасын зерттейді.</li> <li><i>Ауыл шаруашылығы экологиясы</i> — ауыл шаруашылығы салаларының сыртқы ортамен өзара қарым-қатынасын агроценоздардың даму өзгеру заңдылықтарын және ауыл шаруашылығы салаларының бір-біріне әсерін зерттейді.</li> <li><i>Ғаламдық экология</i> — биосфера деңгейіндегі, тіпті Күн жүйесіндегі әлемдік құбылыстарды, табиғи өзгерістерді зерттейді. Мысалы, <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B0%D1%83%D1%80%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эпидемиялық аурулар (мұндай бет жоқ)">эпидемиялық аурулар</a>, климаттың жаппай жылынуы, азон қабатының жұқаруы, ядролық қауіп катерлер, шөлейттенудің алдын алу, т.б.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Экологияның_зерттеу_әдістері"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.B7.D0.B5.D1.80.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.83_.D3.99.D0.B4.D1.96.D1.81.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Экологияның зерттеу әдістері</h2></div> <p>Қазіргі заманғы экологияның негізгі әдістері: </p> <ul><li>Жүйелік тұрғыдан қарастыру</li> <li>Ортаның жағдайын бақылау</li> <li>Эксперимент және модельдеу</li></ul> <p><b>Жүйелік тұрғыдан қарастыру </b> –тірі табиғаттың барлық элементтері өзара байланыста болғандықтан, жүйе немесе жүйенің бөлігі болып табылғандықтан көптеген экологиялық зерттеулерде қолданылады. Әр түрлі экологиялық әдістерді қолдануды талап етеді. </p><p><b>Ортаның жағдайын бақылау </b>–бұларға <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Метеорология">метеорологиялық</a> бақылау, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Температура">температураны</a> өлшеу, судың химиялық құрамын, тұздылығын, мөлдірлігін, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D1%8B%D1%80%D0%B0%D2%9B" title="Топырақ">топырақ</a> ортасының сипатын анықтау, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Радиация">радиациялық</a> фонды өлшеу, ортаның химиялық және бактериалдық ластануын анықтау т.б. жатады. Қазіргі кезде осылардың ішінде практикалық маңыздылығы жағынан <i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3" title="Мониторинг">мониторингке</a></i> ерекше көңіл бөлінуде. Мониторингінің мақсаты –бақылау, баға беру және болжам жасау. </p><p><b> <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Эксперимент">Эксперимент</a> және <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Модель">модельдеу</a></b> –Зерттеулер эксперименттік әдістемелердің көмегімен бірлестіктер мен экожүйелерде жүргізіледі. Экологияда статистикалық математика, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Математикалық логика">математикалық логика</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Сандар теориясы">сандар теориясы</a>, матрицалық алгебрамен байланысты ақпараттар мен кибернетика теориясының әдістері қолданылады. Соңғы кезде биологиялық жүйелерді модельдеу кеңінен қолдануда. Зерттеулердің міндеттеріне байланысты әр түрлі модельдер қолданылады (шынайы нақты модельдер, таңбалы модель, концептуалды және математикалық модельдер).<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Экология_ғылымының_сақтануы"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D2.93.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D1.81.D0.B0.D2.9B.D1.82.D0.B0.D0.BD.D1.83.D1.8B"></span>Экология ғылымының сақтануы</h2></div> <p>Қазіргі жалпы экологияның негізгі зерттеу нысандары жоғары биологиялық жүйелер (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция">популяциялар</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B7" title="Биоценоз">биоценоздар</a>, экожүйелер, биосфера) және олардың уақыт пен кеңістік аралығындағы өзгерістеріне байланысты түрлі міндеттерді қамтиды. Олар: </p> <dl><dd>1) <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Организм">организмдердің</a> әр түрлі топтарының (популяциялардың, түрлердің және т.б.) сыртқы орта факторларымен өзара қарым-қатынастарын және олардың тіршілік ортасына әсер ету заңдылықтарын зерттеу;</dd> <dd>2) биоценоздардағы көптеген түрлер популяцияларының бір-бірімен байланыс <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D2%A3%D0%B4%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Заңдылық">заңдылықтарын</a> зерттеп анықтау;</dd> <dd>3) тіршілік ортасы мен популяциядағы дара сандарының бір-біріне тәуелділігін зерттеу;</dd> <dd>4) популяциялардағы <a href="/wiki/%D0%A2%D1%96%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D2%AF%D1%88%D1%96%D0%BD_%D0%BA%D2%AF%D1%80%D0%B5%D1%81" title="Тіршілік үшін күрес">тіршілік үшін күрес</a> заңдылықтары мен табиғи сұрыпталу бағыттарын зерттеу;</dd> <dd>5) орта жағдайларының организмдерге және олардың популяциялық жеке топтарына әсерін зерттеу;</dd> <dd>6) адамның табиғатты тиімді пайдалану жолдарын және орта жағдайларына <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA_%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Антропогендік факторлар">антропогендік факторлардың</a> әсер етуін алдын ала болжауға байланысты зерттеулер жүргізу;</dd> <dd>7) <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%8B%D0%BB_%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B_%D0%B7%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Ауыл шаруашылығы зиянкестері">ауыл шаруашылығы зиянкестерімен</a> күресу үшін биологиялық әдістердің тиімді тәсілдерін анықтап, қолданысқа енгізу;</dd> <dd>8) өндіріс процестеріне <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%81%D1%8B%D0%B7_%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жаңа қалдықсыз технология (мұндай бет жоқ)">жаңа қалдықсыз технология</a> тәсілдерін кеңінен енгізуге арналған зерттеулер жүргізу.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Экология_ғылымының_казіргі_басты_стратегиялық_міндеті"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D2.93.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.96.D1.80.D0.B3.D1.96_.D0.B1.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.8B_.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B5.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D0.BC.D1.96.D0.BD.D0.B4.D0.B5.D1.82.D1.96"></span>Экология ғылымының казіргі басты стратегиялық міндеті</h3></div> <p><i>Экология ғылымының казіргі басты стратегиялық міндеті</i> — биосфераның құрамды бөлігі ретінде адамзат қоғамының табиғатпен өзара карым-қатынасының үйлесімділігін сақтауға негізделген ғылыми теорияларды дамыту.Тіршілік өрісінің маңызды қыры климат және топография секілді фақторлармен катар шеқтеулі аумақ немесе басқа ресурстар үшін бәсеке күресіне түсе алатын басқа тұрлердің болуы. Сонымен бірге экологияның кезек күттірмейтін іргелі міндеттері мыналар: </p> <dl><dd>а) <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82_%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Табиғат байлықтары (мұндай бет жоқ)">табиғат байлықтарының</a> қорын азайтпай-ак экологиялық кауіпсіздікті қамтамасыз ету;</dd> <dd>ә) өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өндірістерінің экологиялық негіздерін жетілдіре түсу;</dd> <dd>б) экологиялық мәселелерді шешуде әлеуметтік және экономикалық механизмдердің тиімді жолдарын жасап шығару;</dd> <dd>в) табиғатты пайдалануды басқарудың ұйымдастыру-құкықтық мәселелерін дұрыс шешу;</dd> <dd>г) әлеуметтік-экологиялық болжаулардың әдістерін дамыта түсу.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Қоршаған_табиғи_ортаның_ластануы"><span id=".D2.9A.D0.BE.D1.80.D1.88.D0.B0.D2.93.D0.B0.D0.BD_.D1.82.D0.B0.D0.B1.D0.B8.D2.93.D0.B8_.D0.BE.D1.80.D1.82.D0.B0.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD.D1.83.D1.8B"></span>Қоршаған табиғи ортаның ластануы</h2></div> <p><b>Қоршаған табиғи ортаның ластануы </b> –қандай да бір экологиялық жүйеге (биогеценозға), ондағы заттектердің айналымы мен алмасу процестерін, энергия мен ақпарат ағынын үзетін немесе өзгертетін, аталған экожүйенің бұзылуына әкеліп соғатын, оған тән емес жанды немесе жансыз компоненттердің, физикалық немесе құрылымдық өзгерістердің енгізілуі. </p><p><b>Ластаушы заттардың атмосфералық ауаға шығарылуы. </b> 2009 жылы тұрақты ластау (ҚР Статистика агенттігі) көздерінен атмосфералық ауаға шығарылған зиянды заттар мөлшері 2,3 млн.тоннаға жеткен және соңғы он жыл бойында тұрақты деңгейде сақталып отыр. Шығарылған 1681 мың тонна газ тәріздес заттардың 46,4% күкіртті ангидридтің, 25,7% көмір тотығының, 12,3% азот тотығының, 7,8% <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%81%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA" title="Көмірсутек">көмірсутектердің</a>, 2,6 % ұшқыш органикалық заттардың үлесіне тиеді. </p><p>Ауасы лас қалалардың қатарына 11 қала жатқызылса, соның ішінде 7 қала (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Алматы">Алматы</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8B%D0%BC%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Шымкент">Шымкент</a>, <a href="/wiki/%D3%A8%D1%81%D0%BA%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Өскемен">Өскемен</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D2%9B%D1%82%D3%A9%D0%B1%D0%B5" title="Ақтөбе">Ақтөбе</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Теміртау">Теміртау</a>, <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Қарағанды">Қарағанды</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Тараз">Тараз</a>) ластану деңгейі жоғары қалалар. </p><p><b>Су ресурстарының ластануы. </b> </p> <ul><li>таза су нысандары – Қазақстанда олардың қатарына 11 <a href="/wiki/%D3%A8%D0%B7%D0%B5%D0%BD" title="Өзен">өзен</a>, 3 <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83_%D2%9B%D0%BE%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Су қоймасы">су қоймасы</a> , 2 <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BB" title="Көл">көл</a> жатқызылған;</li> <li>орташа ластанғандар – 38 - өзен, 7 су қоймасы 4 көл және 3 тоған;</li> <li>ластанғандар</li></ul> <p>өзендер:Брекса, <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B1%D1%96" title="Үлбі">Үлбі</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Глубочанка">Глубочанка</a> (ШҚО), Ұбаған (Қостанай обл.), Қарабалта, Тоқташ (Жамбыл обл.), <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81" title="Келес">Келес</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BC_(%D3%A9%D0%B7%D0%B5%D0%BD)" title="Бадам (өзен)">Бадам</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Сырдария">Сырдария</a> (ОҚО) </p><p>көлдер:<a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D0%B0%D1%80" class="mw-disambig" title="Шалқар">Шалқар</a> (БҚО), <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B" title="Үлкен Шабақты">Үлкен Шабақты</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D2%B1%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сұлтанкелді (мұндай бет жоқ)">Сұлтанкелді</a> (Ақмола обл.), <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80" title="Қаракеңгір">Қаракеңгір</a> (Қарағанды обл.); </p> <ul><li>лас су нысандары –Тихая (ШҚО), <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Елек">Елек</a> (Ақтөбе) өзендері және <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BB%D1%96%D0%BA%D3%A9%D0%BB" title="Билікөл">Билікөл</a> көлі (Жамбыл обл.).</li> <li>қатты ластанған –<a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D1%80%D0%BA%D0%B0" class="mw-disambig" title="Красноярка">Красноярка</a> (ШҚО), <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80" title="Қаракеңгір">Қаракеңгір</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D2%B1%D1%80%D0%B0" title="Шерубайнұра">Шерубайнұра</a> (Қарағанды обл.) өзендері.</li></ul> <p>Негізгі ластаушы заттар тізімінде 16 ингредиент бар. солардың ішінде ең көбірек таралғандары: <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81" title="Мыс">мыс</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D1%82" class="mw-redirect" title="Сульфат">сульфаттар</a>, нитриттік азот, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%BB" title="Фенол">фенолдар</a>, ОБС<sub>5</sub>, (БПК<sub>5)</sub>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Темір">темір</a>, фториттер, <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%BE%D0%BC" title="Хром">хром</a><sup>(6+)</sup>, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%88" title="Мырыш">мырыш</a><sup>(2+)</sup>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ластау_көздері"><span id=".D0.9B.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B0.D1.83_.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Ластау көздері</h2></div> <p><b>Химиялық ластану</b> - <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8B%D2%A3%D0%B0%D0%B9%D1%82%D2%9B%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Тыңайтқыштар">тыңайтқыштармен</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Пестицидтер">пестицидтермен</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%8B%D1%80_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Ауыр металдар">ауыр металдармен</a> т.б. ластану. Ең қауіптілері <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D0%BB" title="Бензол">бензол</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Пестицидтер">пестицидтер</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Нитраттар">нитраттар</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Нитриттер">нитриттер</a>, полихлорланған дифенилдер. Қоршаған ортаға шығарылатын ластаушы заттардың 400 мыңға жуық түрі бар. Негізгілері: </p> <ul><li>СО<sub>2</sub> - көміртегі тотығы. Организмнің тұншығуына әкеліп соғады.</li> <li>COCI<sub>2</sub> - фосген. Өкпенің солуына әкеліп соғады.</li> <li>NH<sub>3</sub> - аммиак. Тоңазыту қондырғыларында кездеседі.</li> <li>NO<sub>х</sub> - азот оксидтері. Жану өнімдерінен түзіледі.</li> <li>H<sub>2</sub>S - күкіртті сутегі. Өте улы.</li> <li>Ауыр металдар және олардың қосылыстары.</li></ul> <p><b>Әскери-ғарыштық және сынақ кешендері полигондарының әсері </b> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Proton_Zvezda.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Proton_Zvezda.jpg/220px-Proton_Zvezda.jpg" decoding="async" width="220" height="320" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Proton_Zvezda.jpg/330px-Proton_Zvezda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Proton_Zvezda.jpg/440px-Proton_Zvezda.jpg 2x" data-file-width="2198" data-file-height="3200" /></a><figcaption>Байқоңырдан <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Протон">Протон</a> зымыраны ұшу сәті.</figcaption></figure> <p>Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы территориясында төрт әскери-сынақ полигондары және "<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D2%9B%D0%BE%D2%A3%D1%8B%D1%80" class="mw-disambig" title="Байқоңыр">Байқоңыр</a>" кешені жұмыс жасайды. Ракеталардың жерге түскен бөлшектері, құлаған ракеталар, өте улы ракета жанармайларының төгілулері т.б. нақты экологиялық қатер туғызуда. </p><p>"Байқоңыр" космодромынан тасымалдаушы-зымырандардың ұшырылымдарын қамтамасыз ету үшін, жалпы ауданы 12,24 млн. гектарға тең <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Ракета">ракеталардың</a> бөлшектері түсетін арнайы құлау алаңы бөлінген. Осыған байланысты ракеталық-ғарыштық қызметтің қоршаған ортаға және халық денсаулығына әсерін төмендету, ракеталық-ғарыштық кешеннің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесі алаңдатып отыр. </p><p>Қазақстаның экологиялық қауіпсіздігіне елеулі қатер туғызып отырған радиоактивті ластану. Оның ішінде 30%-ы радиоактивті газ-<a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Радон">радонның</a> мүмкіндігі жоғары. Қазақстан мекемелерінде 50 мыңнан астам пайдалануға жарамсыз иондаушы сәуле шығаратын құралдар бар. 1949 жылғы алғашқы жер бетіндегі жарылыстан бастап <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9" title="Семей">Семей</a> және <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Павлодар">Павлодар</a> облыстарының <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%81%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%83" title="Радиациялық сәулелену">радиациялық сәулеленудің</a> ықпалына ұшыраған басқа аумақтардың тұрғындарының арасында сырқат саны әлі азаймай отыр. Бұлар өкпе мен сүт бездерінің рагы, лимфогемобластоз және басқа да қатерлі ісікті патологиялары. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Семей полигоны">Семей полигонына</a> жақын нақ сол аудандарда жетілуіндегі әртүрлі ауытқулар, тәндік және естік кемшіліктер әрқилы сәбилер дүниеге ерекше көп келеді. Мамандардың айтуынша, соны бәрі қалдықты радиацияның кесірінен болатын генетикалық мутациямен байланысты. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Қазақстан_Республикасының_экологиялық_проблемалары"><span id=".D2.9A.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D2.9B.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD_.D0.A0.D0.B5.D1.81.D0.BF.D1.83.D0.B1.D0.BB.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D1.8D.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D0.BF.D1.80.D0.BE.D0.B1.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары</h2></div> <p><b>Ұлттық экологиялық проблемалар:</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7%D1%96" title="Арал теңізі">Арал теңізінің</a> акваториясын қысқарту және тұздану дәрежесі жоғары жаңа шөлді аумақтардың түзілуіне байланысты оның табанының жалаңаштануы;</li> <li>Бұрынғы Семей сынақ ядролық полигонының болуы;</li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7%D1%96" title="Каспий теңізі">Каспий теңізі</a> шельфінің ресурстарын қарқынды түрде игеру арқылы теңіз және жағалаулық экожүйелерге әсер ету;</li> <li>Су ресурстарының ластануы және сарқылуы;</li> <li>Тарихи ластанулар</li> <li>Трансшекаралық экологиялық проблемалар</li> <li>Әскери-ғарыштық және сынақ кешендері полигондарының әсері</li></ul> <p><b>Жергілікті экологиялық мәселелер:</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D1%96" title="Ауа бассейні">Ауа бассейнінің</a> ластануы;</li> <li>Радиоактивті ластану;</li> <li>Бактериологиялық ластану;</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Химиялық ластану">Химиялық ластану</a>;</li> <li>Өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтар.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Экологиялық_қауіпсіздік"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D2.9B.D0.B0.D1.83.D1.96.D0.BF.D1.81.D1.96.D0.B7.D0.B4.D1.96.D0.BA"></span>Экологиялық қауіпсіздік</h2></div> <p>Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, халықаралық қауіпсіздік бағыттарының бірі болып саналады. Бұл саланың маңызды құжатнамасына 2004-2005 жылдарға арналған ҚР экологиялық Концепциясы жатады. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар алынуда. </p><p>Экологиялық қауіпсіздік төңірегіндегі мемлекеттік саясат мақсаттарына табиғи жүйелердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаға әсер ететін табиғи және антропогендік әсерлер нәтижесінде пайда болған қауіп қатерден сақтау жатады. Бұл мақсатқа жету үшін келесі мәселелер өз шешімін табуы қажет: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%82" title="Климат">климатта</a> өзгеріс тудыратын және жердің <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B7%D0%BE%D0%BD_%D2%9B%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Озон қабаты">озон қабатын</a> бұзатын антропогендік әсерді төмендету;</li> <li>биоәралуандылықты сақтау және жердің <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Деградация">деградациясы</a> (құнарлылығы төмендеу) мен <a href="/wiki/%D0%A8%D3%A9%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%83" title="Шөлдену">шөлдену</a> процестерінің алдын алу;</li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%82" title="Экологиялық апат">Экологиялық апатты</a> аймақтарды, әскери космостық және сынақ кешендері <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D0%BD" title="Полигон">полигондарын</a> қайта қалпына келтіру;</li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7%D1%96" title="Каспий теңізі">Каспий теңізі</a> қайраңының ластануының алдын алу;</li> <li>су ресурстары азаюы мен ластануына жол бермеу;</li> <li>тарихи ластанулардың ауа бассейнінің ластануының, радиоактивті, бактериологиялық және химиялық, сол сияқты трансшекаралық ластанулардың алдын алу және жою;</li> <li>өндірістік және тұрмыстық <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Қалдықтар">қалдықтар</a> көлемін азайту;</li> <li>табиғи және техногендік төтенше жағдайлардың алдын алу;</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «<a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Қазақ энциклопедиясы">Қазақ энциклопедиясы»</a> Бас редакциясы, 1998 <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/5898001239" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-89800-123-9</a>, X том;</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965752060" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-752-06-0</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Сәтімбеков Р. Биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдык-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған окулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965361754" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-36-175-4</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Экология. Оқулық. -Алматы Экономика, 2002 Т.Рысқұлов атындағы қазақ экономикалық университеті <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965532699" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-532-69-9</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965822107" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-822-10-7</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">М.Ш.Алипов.Экология және тұрақты даму. Алматы 2012 <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9786017275587" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-601-7275-58-7</a></span> </li> </ol> <table class="metadata plainlinks ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/40px-Ambox_wikify.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/60px-Ambox_wikify.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/80px-Ambox_wikify.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span"><b>Бұл мақаланы Уикипедия <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B3%D1%96_%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%96" title="Уикипедия:Уикидің негізгі синтаксисі">сапа талаптарына</a> лайықты болуы үшін <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83" title="Уикипедия:Уикилендіру">уикилендіру</a> қажет.</b><span class="hide-when-compact"></span><span class="hide-when-compact"></span></span></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%96%D0%B5%D1%80" title="Бұл үлгіні қарау"><img alt="Бұл үлгіні қарау" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Magnifying_glass_icon.svg/14px-Magnifying_glass_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Magnifying_glass_icon.svg/21px-Magnifying_glass_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Magnifying_glass_icon.svg/28px-Magnifying_glass_icon.svg.png 2x" data-file-width="490" data-file-height="490" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:%D0%96%D0%B5%D1%80" title="Бұл үлгіні талқылау"><img alt="Бұл үлгіні талқылау" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Comment_alt_font_awesome.svg/14px-Comment_alt_font_awesome.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Comment_alt_font_awesome.svg/21px-Comment_alt_font_awesome.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Comment_alt_font_awesome.svg/28px-Comment_alt_font_awesome.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="//kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D0%96%D0%B5%D1%80&action=edit" title="Бұл үлгіні өңдеу"><img alt="Бұл үлгіні өңдеу" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Template_alt_full_black_22.svg/16px-Template_alt_full_black_22.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Template_alt_full_black_22.svg/24px-Template_alt_full_black_22.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Template_alt_full_black_22.svg/32px-Template_alt_full_black_22.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span></span><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80" title="Жер">Жер</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Құрлықтар</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B4%D0%B0" title="Антарктида">Антарктида</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Аустралия">Аустралия</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Африка</a> • <a href="/wiki/%D0%95%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Еуразия">Еуразия</a> (<i><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия">Азия</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еуропа">Еуропа</a></i>) • <a href="/wiki/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Оңтүстік Америка">Оңтүстік Америка</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Солтүстік Америка">Солтүстік Америка</a></div></td><td class="navbox-image" rowspan="7" style="width:1%;padding:0px 0px 0px 7px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Earth" title="Earth"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg/100px-The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg/150px-The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg/200px-The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="3000" /></a></span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Мұхиттар</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Атлант мұхиты">Атлант мұхиты</a> • <a href="/wiki/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Оңтүстік мұхит">Оңтүстік мұхит</a> (<i>ресми мойындалмаған</i>) • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%9C%D2%B1%D0%B7%D0%B4%D1%8B_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Солтүстік Мұзды мұхит">Солтүстік Мұзды мұхит</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%9B_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Тынық мұхит">Тынық мұхит</a> • <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BD%D0%B4%D1%96_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Үнді мұхиты">Үнді мұхиты</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Геосфера">Геосфералар</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D1%8F%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8B" title="Жер ядросы">Ядро</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Жер мантиясы">Мантия</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D2%9B%D1%8B%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%8B" title="Жер қыртысы">Жер қыртысы</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Литосфера">Литосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Гидросфера">Гидросфера</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Атмосфера">Атмосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Ионосфера">Ионосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Магнитосфера">Магнитосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Биосфера">Биосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Ноосфера">Антропосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Ноосфера">Ноосфера</a> • <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B7%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Экзосфера">Экзосфера</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Қосымша</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Жер тарихы">Жер тарихы</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%8B" title="Жердің айналуы">Жердің айналуы</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96" title="Жер магниттілігі">Жер магниттілігі</a> • <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%BF%D1%96%D1%88%D1%96%D0%BD%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D3%A9%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%96" title="Жердің пішіні мен көлемі">Жердің пішіні мен көлемі</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B8%D0%B4" title="Геоид">Геоид</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Геотектоника">Геотектоника</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Геохронология">Геохронология</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC" title="Биом">Биом</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Табиғат">Табиғат</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82_%D0%B7%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Табиғат зоналары">Табиғат зоналары</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%82" title="Климат">Климат</a> • <a class="mw-selflink selflink">Экология</a> • <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5" title="Экологиялық жүйе">Экологиялық жүйе</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Экология&oldid=3394598">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Экология&oldid=3394598</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санат</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Санат:Экология">Экология</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96_%D2%9B%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D1%82_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Уикилендіруі қажет мақалалар">Уикилендіруі қажет мақалалар</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. қазанның 27, 19:37.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-t4m9f","wgBackendResponseTime":163,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.106","walltime":"0.388","ppvisitednodes":{"value":331,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":12299,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":52,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4250,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 78.066 1 -total"," 53.91% 42.089 1 Үлгі:Wikify"," 51.25% 40.012 1 Үлгі:Ambox"," 21.29% 16.622 1 Үлгі:Жер"," 12.09% 9.441 1 Үлгі:Lang-la"," 9.93% 7.753 1 Үлгі:Навигациялық_кесте"," 8.29% 6.470 1 Үлгі:LangWithName"," 3.52% 2.748 1 Үлгі:Lang"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.016","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":963706,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-t9sf5","timestamp":"20241104091341","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u042d\u043a\u043e\u043b\u043e\u0433\u0438\u044f","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-03-15T15:00:30Z","dateModified":"2024-10-27T14:37:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e1\/Ecologia.jpg"}</script> </body> </html>