CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Filozofia buddyjska – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"5484d381-2c17-404b-a2e4-4b591af22f88","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Filozofia_buddyjska","wgTitle":"Filozofia buddyjska","wgCurRevisionId":73006849,"wgRevisionId":73006849,"wgArticleId":777894,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Filozofia buddyjska"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Filozofia_buddyjska","wgRelevantArticleId":777894,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73006849,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1001079","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site", "mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.8"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Filozofia buddyjska – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Filozofia_buddyjska"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Filozofia_buddyjska"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Filozofia_buddyjska rootpage-Filozofia_buddyjska skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Filozofia+buddyjska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Filozofia+buddyjska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Filozofia+buddyjska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Filozofia+buddyjska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Krótki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunków_w_filozofii_buddyjskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Krótki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunków_w_filozofii_buddyjskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Krótki opis podstawowych prawd i kierunków w filozofii buddyjskiej</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Krótki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunków_w_filozofii_buddyjskiej-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Krótki opis podstawowych prawd i kierunków w filozofii buddyjskiej</span> </button> <ul id="toc-Krótki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunków_w_filozofii_buddyjskiej-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Opis_podstawowych_prawd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Opis_podstawowych_prawd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Opis podstawowych prawd</span> </div> </a> <ul id="toc-Opis_podstawowych_prawd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hinajana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hinajana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Hinajana</span> </div> </a> <ul id="toc-Hinajana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mahajana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mahajana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Mahajana</span> </div> </a> <ul id="toc-Mahajana-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Madhjamaka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Madhjamaka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3.1</span> <span>Madhjamaka</span> </div> </a> <ul id="toc-Madhjamaka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Czittamatra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Czittamatra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3.2</span> <span>Czittamatra</span> </div> </a> <ul id="toc-Czittamatra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wadżrajana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wadżrajana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Wadżrajana</span> </div> </a> <ul id="toc-Wadżrajana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stopniowa_ścieżka_do_oświecenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stopniowa_ścieżka_do_oświecenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Stopniowa ścieżka do oświecenia</span> </div> </a> <ul id="toc-Stopniowa_ścieżka_do_oświecenia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Soteriologia_buddyjska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Soteriologia_buddyjska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Soteriologia buddyjska</span> </div> </a> <ul id="toc-Soteriologia_buddyjska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poglądy_na_siły_nadprzyrodzone" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Poglądy_na_siły_nadprzyrodzone"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Poglądy na siły nadprzyrodzone</span> </div> </a> <ul id="toc-Poglądy_na_siły_nadprzyrodzone-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Etyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Etyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poglądy_na_życie_pośmiertne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Poglądy_na_życie_pośmiertne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Poglądy na życie pośmiertne</span> </div> </a> <ul id="toc-Poglądy_na_życie_pośmiertne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Filozofia buddyjska</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 42 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-42" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">42 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9_%D8%A8%D9%88%D8%B0%D9%8A%D8%A9" title="فلسفة بوذية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فلسفة بوذية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8C%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7_%E0%A6%A6%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8" title="বৌদ্ধ দৰ্শন – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="বৌদ্ধ দৰ্শন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Filosof%C3%ADa_budista" title="Filosofía budista – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Filosofía budista" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8C%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7_%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8" title="বৌদ্ধ দর্শন – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বৌদ্ধ দর্শন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D1%84%D3%99%D0%BB%D1%81%D3%99%D1%84%D3%99%D2%BB%D0%B5" title="Буддизм фәлсәфәһе – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Буддизм фәлсәфәһе" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8" title="बौद्ध दर्शन – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="बौद्ध दर्शन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filosofia_budista" title="Filosofia budista – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filosofia budista" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Buddhistick%C3%A1_filozofie" title="Buddhistická filozofie – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Buddhistická filozofie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Buddhistische_Philosophie" title="Buddhistische Philosophie – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Buddhistische Philosophie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Buddhist_philosophy" title="Buddhist philosophy – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Buddhist philosophy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Filosof%C3%ADa_budista" title="Filosofía budista – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Filosofía budista" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Filosofia_budista" title="Filosofia budista – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Filosofia budista" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فلسفه بودایی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فلسفه بودایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Philosophie_bouddhiste" title="Philosophie bouddhiste – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Philosophie bouddhiste" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B6%88%EA%B5%90%EC%9D%98_%EC%82%AC%EC%83%81" title="불교의 사상 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="불교의 사상" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայական փիլիսոփայություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բուդդայական փիլիսոփայություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8" title="बौद्ध दर्शन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बौद्ध दर्शन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filsafat_Buddhis" title="Filsafat Buddhis – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Filsafat Buddhis" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%90" title="ბუდისტური ფილოსოფია – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბუდისტური ფილოსოფია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Philosophia_Buddhica" title="Philosophia Buddhica – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Philosophia Buddhica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Buddhista_filoz%C3%B3fia" title="Buddhista filozófia – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Buddhista filozófia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%97%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%A6%E0%B5%BC%E0%B4%B6%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ബൗദ്ധദർശനം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബൗദ്ധദർശനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%90" title="ბუდისტური ფილოსოფია – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბუდისტური ფილოსოფია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%B3%D2%AF%D0%BD_%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Буддын гүн ухаан – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Буддын гүн ухаан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Boeddhistische_filosofie" title="Boeddhistische filosofie – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Boeddhistische filosofie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%BB%8F%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="仏教哲学 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="仏教哲学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Buddhistisk_filosofi" title="Buddhistisk filosofi – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Buddhistisk filosofi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AC%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%A7_%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B2%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਬੁੱਧ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਬੁੱਧ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D9%8A_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="بودايي فلسفه – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="بودايي فلسفه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia_budista" title="Filosofia budista – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Filosofia budista" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Буддийская философия – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Буддийская философия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%94_%E0%B6%AF%E0%B7%84%E0%B6%B8" title="බුදු දහම – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="බුදු දහම" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Budhistick%C3%A1_filozofia" title="Budhistická filozofia – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Budhistická filozofia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Будистичка филозофија – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Будистичка филозофија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Budisti%C4%8Dka_filozofija" title="Budistička filozofija – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Budistička filozofija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Buddhalainen_filosofia" title="Buddhalainen filosofia – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Buddhalainen filosofia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pilosopiyang_Budista" title="Pilosopiyang Budista – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pilosopiyang Budista" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%8C%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4_%E0%AE%AE%E0%AF%86%E0%AE%AF%E0%AF%8D%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="பௌத்த மெய்யியல் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பௌத்த மெய்யியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Budist_felsefe" title="Budist felsefe – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Budist felsefe" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Буддійська філософія – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Буддійська філософія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Triết học Phật giáo – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Triết học Phật giáo" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9B%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="佛教哲学 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="佛教哲学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1001079#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filozofia_buddyjska" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Filozofia_buddyjska" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filozofia_buddyjska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Filozofia_buddyjska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Filozofia_buddyjska" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Filozofia_buddyjska" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&oldid=73006849" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Filozofia_buddyjska&id=73006849&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilozofia_buddyjska"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilozofia_buddyjska"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Filozofia+buddyjska"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Filozofia_buddyjska&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Buddhist_philosophy" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1001079" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><p><b>Filozofia buddyjska</b> – została zapoczątkowana przez <a href="/wiki/Budda" title="Budda">Buddę</a>, prawdopodobnie w <a href="/wiki/VI_wiek_p.n.e." title="VI wiek p.n.e.">VI wieku p.n.e.</a> lub <a href="/wiki/V_wiek_p.n.e." title="V wiek p.n.e.">V wieku p.n.e</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Krótki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunków_w_filozofii_buddyjskiej"><span id="Kr.C3.B3tki_opis_podstawowych_prawd_i_kierunk.C3.B3w_w_filozofii_buddyjskiej"></span>Krótki opis podstawowych prawd i kierunków w filozofii buddyjskiej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Krótki opis podstawowych prawd i kierunków w filozofii buddyjskiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Krótki opis podstawowych prawd i kierunków w filozofii buddyjskiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Opis_podstawowych_prawd">Opis podstawowych prawd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Opis podstawowych prawd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Opis podstawowych prawd"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Cztery_szlachetne_prawdy" class="mw-redirect" title="Cztery szlachetne prawdy">Cztery szlachetne prawdy</a>: </p> <ol><li>Pierwsza Szlachetna Prawda o <a href="/wiki/Dukkha" class="mw-redirect" title="Dukkha">Cierpieniu (dukkha)</a></li> <li>Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia (dukkha)</li> <li>Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia (dukkha)</li> <li>Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia (dukkha)</li></ol> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Cztery_szlachetne_prawdy" class="mw-redirect" title="Cztery szlachetne prawdy">Cztery szlachetne prawdy</a>.</i></div> <p>Proces ustawania Cierpienia (dukkha) opisany jest poprzez <a href="/wiki/Dwana%C5%9Bcie_ogniw_wsp%C3%B3%C5%82zale%C5%BCnego_powstawania" title="Dwanaście ogniw współzależnego powstawania">Dwanaście ogniw współzależnego powstawania</a>, gdzie pierwszym ogniwem oraz pierwotnym źródłem Cierpienia jest <a href="/wiki/Niewiedza_(buddyzm)" title="Niewiedza (buddyzm)">niewiedza</a>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Dwana%C5%9Bcie_ogniw_wsp%C3%B3%C5%82zale%C5%BCnego_powstawania" title="Dwanaście ogniw współzależnego powstawania">dwanaście ogniw współzależnego powstawania</a>.</i></div> <p>Stan doskonałego ustania Cierpienia to <a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">nirwana</a>, gdzie następuje wyzwolenie od cyklu narodzin i śmierci, czyli <a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">samsary</a>, ponieważ ustanie niewiedzy prowadzi do tego, że nie powstają <a href="/wiki/Splamienia_(buddyzm)" title="Splamienia (buddyzm)">splamienia</a> i odpowiadająca im <a href="/wiki/Karma" title="Karma">karma</a>, a po śmierci nie dochodzi do kolejnego wcielenia (zgodnie z procesem <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacji</a> według <a href="/wiki/Dwana%C5%9Bcie_ogniw_wsp%C3%B3%C5%82zale%C5%BCnego_powstawania" title="Dwanaście ogniw współzależnego powstawania">dwunastu ogniw współzależnego powstawania</a>). </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">nirwana</a>.</i></div> <p><a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">Siunjata</a> to kluczowe pojęcie występujące w <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzmie</a> i jest niezbędnym pojęciem dla zrozumienia <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a>. Zgodnie z jej doktryną wszystkie rzeczy i <a href="/wiki/Dharma" title="Dharma">dharmy</a> są przejawieniami pozbawionymi realnego istnienia (pustymi). Szkoły buddyzmu wczesnego (tzw. <a href="/wiki/Hinajana" title="Hinajana">hinajany</a>) na ogół przyjmowały realne istnienie dharm, takimi jakimi wydają się przejawiać, choć zakładały brak tożsamości "ja". Zrealizowanie "pustości" (siunjata) zjawisk oprócz doprowadzenia do wyzwolenia od cierpienia (<a href="/wiki/Dukkha" class="mw-redirect" title="Dukkha">dukkha</a>) umożliwia w <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzmie</a> również osiągnięcie Doskonałego <a href="/wiki/O%C5%9Bwiecenie_(religie_wschodu)" class="mw-redirect" title="Oświecenie (religie wschodu)">Oświecenia</a>. Nauka o tym odnosi się do postawy <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwy</a>, który szuka Doskonałego Oświecenia nie tylko dla samego siebie, ale przede wszystkim w celu pomocy wszystkim czującym istotom. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjata</a>.</i></div> <p>Podstawy buddyjskie wspólne dla wszystkich tradycji: </p> <ol><li>Wszystkie złożone zjawiska są <a href="/wiki/Anicca" title="Anicca">nietrwałe</a>.</li> <li>Wszystkie naznaczone skazą (<a href="/wiki/Splamienia_(buddyzm)" title="Splamienia (buddyzm)">splamieniami</a> i prowadzącą do nich odpowiednią <a href="/wiki/Karma" title="Karma">karmą</a>) rzeczy i zdarzenia są Cierpieniem (<a href="/wiki/Dukkha" class="mw-redirect" title="Dukkha">dukkha</a>).</li> <li>Wszelkie zjawiska i stany są <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">pustością</a> i są pozbawione własnego istnienia, bądź braku tożsamości "ja".</li> <li><a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">Nirwana</a> jest prawdziwym ustaniem Cierpień i <a href="/wiki/Niewiedza_(buddyzm)" title="Niewiedza (buddyzm)">niewiedzy</a>.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hinajana">Hinajana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Hinajana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Hinajana"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Hinajana" title="Hinajana">hinajana</a>.</i></div> <p><a href="/wiki/Hinajana" title="Hinajana">Hinajana</a> (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskr.</a> <i>Mały Wóz</i>) jest uznawana za jeden z trzech głównych i zarazem najwcześniejszy odłam buddyzmu. Nazwę wprowadzono z punktu widzenia nauk <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a> w odróżnieniu do wcześniejszych od niej 18 tradycyjnych szkół kanonu palijskiego, z których najbardziej znane to <a href="/wiki/Sautrantika" title="Sautrantika">sautrantika</a> i <a href="/wiki/Wajbaszika" title="Wajbaszika">wajbaszika</a>. Doktryny hinajany oparte są bezpośrednio na naukach <a href="/wiki/Budda_Siakjamuni" title="Budda Siakjamuni">Buddy</a> – przede wszystkim trzech "koszach" <a href="/wiki/Kanon_palijski" class="mw-redirect" title="Kanon palijski">kanonu palijskiego</a> – <i><a href="/wiki/Winaja" class="mw-redirect" title="Winaja">vinaya</a></i> (reguł dotyczących życia zakonnego, np. według szkoły <a href="/wiki/Mulasarvastivada" title="Mulasarvastivada">mulasarvastivady</a>), <a href="/wiki/Sutra" title="Sutra">sutrach</a> Buddy oraz naukach <a href="/wiki/Abhidharma" title="Abhidharma">abidharmy</a>. Szkoły hinajany obecnie nie istnieją, choć jej nauki są nadal kultywowane jak podstawa nauk buddyzmu. Obecnie najbardziej zbliżoną do hinajany tradycją jest <a href="/wiki/Theravada" class="mw-redirect" title="Theravada">theravada</a>. </p><p>Nauki hinajany akcentują indywidualną pracę nad umysłem, wyrzeczenie się niewłaściwych działań oraz wykonywanie właściwych, zgodnie z <a href="/wiki/O%C5%9Bmioraka_%C5%9Bcie%C5%BCka" title="Ośmioraka ścieżka">Ośmioraką Ścieżką</a>, aż do osiągnięcia stanu <a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">nirwany</a>, wyzwolenia od cierpień i przyczyn cierpienia. </p><p>Współcześni buddyjscy mistrzowie wierzą w późną <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamakę</a>, tak jak w tybetańskich naukach <a href="/wiki/Lamrim" title="Lamrim">lamrim</a>, stopni na ścieżce. Istnieje możliwość, że poglądy takie występowały również we wczesnym buddyzmie, a później uległy zanikowi. Potwierdzać to mogą np. zapiski <a href="/wiki/Pyrron_z_Elidy" title="Pyrron z Elidy">Pyrrona z Elidy</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mahajana">Mahajana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Mahajana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mahajana"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mahajana pochodzi z Indii i pierwotnie istniała w północnej części tego subkontynentu, na terenie współczesnego Pakistanu. Jak wynika z obecnych badań źródłem nauk mahajany jest wyłoniona na bazie przekazu Buddy <a href="/wiki/Siakjamuni" class="mw-redirect" title="Siakjamuni">Siakjamuniego</a> ok. 320 r. p.n.e. tradycja <a href="/wiki/Mahasanghika" title="Mahasanghika">mahasanghika</a>. Podczas pierwszego stulecia naszej ery mahajana rozprzestrzeniła się na tereny <a href="/wiki/Daleki_Wsch%C3%B3d" title="Daleki Wschód">Dalekiego Wschodu</a>. Następnie w Indiach z mahajany wyodrębniła się <a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">wadżrajana</a> i w ósmym wieku naszej ery została przeniesiona do <a href="/wiki/Tybet_(region)" title="Tybet (region)">Tybetu</a> i dalej do innych krajów Wschodu. </p><p>Mahajana jest systemem opartym przede wszystkim na sanskryckiej adaptacji Kanonu palijskiego. Charakterystyczną cechą <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzmu</a> <i>mahajany</i> na tle nauk <a href="/wiki/Hinajana" title="Hinajana">hinajany</a> jest zmiana ideału <a href="/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia">soteriologicznego</a>, rozumienie "pustości" (sanskryt. <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjata</a>), gdzie głównymi doktrynami o niej są <a href="/wiki/Czittamatra" title="Czittamatra">czittamatra</a> i <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamaka</a>, nauki o <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">naturze Buddy</a> oraz zastosowanie terminu <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzech ciał Buddy</a>. Ideałem staje się nie <a href="/wiki/Arhat" class="mw-redirect" title="Arhat">arhat</a>, tak jak w hinajanie, który osiągnął wyzwolenie od cierpień <a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">Nirwana</a> poprzez wyrzeczenie się <a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">Samsary</a>, ale <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwa</a> – czyli istota, która rozwinęła postawę <a href="/wiki/Bodhiczitta" class="mw-redirect" title="Bodhiczitta">bodhiczitty</a>, aby osiągnąć Doskonałe <a href="/wiki/O%C5%9Bwiecenie_(religie_Wschodu)" title="Oświecenie (religie Wschodu)">Oświecenie</a> dla pożytku wszystkich czujących istot poprzez praktykę <a href="/wiki/Sze%C5%9B%C4%87_paramit" class="mw-redirect" title="Sześć paramit">Sześciu Paramit</a>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajana</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Madhjamaka">Madhjamaka</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Madhjamaka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Madhjamaka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">Madhjamaka</a>, czyli "Droga Środka" (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskryt</a>: माध्यमक, <i>Mādhyamaka</i>, <a href="/wiki/Pinyin" class="mw-redirect" title="Pinyin">pinyin</a>: <i>Zhōngguānzōng</i>; zwana też <i>Śunyavada</i>) – jest tradycją nauk <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a> na temat m.in. <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjaty</a> usystematyzowaną przez <a href="/wiki/Nagard%C5%BCuna" title="Nagardżuna">Nagardżunę</a> (ok. 150-250 r. n.e.). Nagardżuna zawarł w madhjamace esencję nauk <a href="/wiki/Budda" title="Budda">Buddy</a> jakie on przekazywał w tzw. Drugim Obrocie Kołem Dharmy. Obecnie madhjamaka jest akceptowana jako najwyższa teoretyczna wiedza we wszystkich szkołach <a href="/wiki/Buddyzm_tybeta%C5%84ski" title="Buddyzm tybetański">buddyzmu tybetańskiego</a> oraz w innych tradycjach związanych z naukami <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a> np. w buddyzmie <a href="/wiki/Zen" title="Zen">zen</a>. </p><p><i>"Drogi Środka"</i> jest teoretyczną doktryną na temat <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjaty</a> poza wszelkimi <i>"skrajnościami"</i> błędów popadnięcia w omylnie rozumiany stan "pustości" jako nicości (<a href="/wiki/Nihilizm" title="Nihilizm">nihilizmu</a>) oraz błędów <a href="/wiki/Eternalizm" title="Eternalizm">eternalizmu</a> (inherentnego, wrodzonego i niezależnego istnienia zjawisk). Według <a href="/wiki/Buddyzm_tybeta%C5%84ski" title="Buddyzm tybetański">buddyzmu tybetańskiego</a> dotychczas w madhjamace wyodrębniły się trzy główne podszkoły doktrynalne: <a href="/wiki/Swatantrika" title="Swatantrika">swatantrika</a>, <a href="/wiki/Prasangika" title="Prasangika">prasangika</a> i <a href="/wiki/Szentong" title="Szentong">szentong</a> oraz inne prezentacje nauk madhajamaki, np. stosowane w tradycji <a href="/wiki/Sakja" title="Sakja">sakja</a> kompleksowe podejście zwane "Wolnością od Skrajności" (<a href="/wiki/Transliteracja_Wyliego" title="Transliteracja Wyliego">transliteracja Wyliego</a>: spros bral). </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamaka</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Czittamatra">Czittamatra</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Czittamatra" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czittamatra"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Czittamatra" title="Czittamatra">Czittamatra</a> – szkoła filozoficzna "tylko umysłu" wywodząca się od przekazu "jogaczary" o <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">naturze buddy</a> <a href="/wiki/Maitreja" class="mw-redirect" title="Maitreja">Maitrei</a> przekazanego przez <a href="/wiki/Asanga" title="Asanga">Asangę</a> (Indie, IV w.n.e) oraz rozpowszechnionego przez <a href="/wiki/Vasubandhu" class="mw-redirect" title="Vasubandhu">Vasubandhu</a> (<a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indie</a>, <a href="/wiki/IV_wiek" title="IV wiek">IV</a>). Główna obecnie występująca doktryna <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a> obok <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamaki</a>. Interpretację jogaczary jako czittamatry dokonali m.in. Dharmapala (530-561 r. n.e.), Sthiramati i Gunamati. Termin czittamatra, oznaczający z <a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskrytu</a> "Tylko Umysł", odnosi się do istnienia samoświadomego i samorozświetlającego się umysłu wolnego od dualizmu postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania, który możliwy jest do urzeczywistnienia bezpośrednio w czasie praktyki buddyjskiej. Inherentne istnienie owego " tylko umysłu" jako natury umysłu i rzeczywistości negowane jest przez madhjamakę, która uważane jest za najbardziej precyzyjną doktrynę buddyjską przez mahajanę. Tym niemniej przekaz "jogaczary" na bazie którego wyodrębniono czittamatrę uważany jest jako dopełnienie madhjamaki przez niektóre nurty buddyjskie<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wadżrajana"><span id="Wad.C5.BCrajana"></span>Wadżrajana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Wadżrajana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wadżrajana"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">Wadżrajana</a> – kierunek <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzmu</a>, który wyodrębnił się w <a href="/wiki/II_wiek" title="II wiek">II wieku n.e.</a> w <a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indiach</a> w ramach tradycji <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a>, znacząco różniący się od niej metodami praktyk, który również pielęgnuje ideał <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwy</a>, rozwija miłujące współczucie (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">skt.</a> <a href="/wiki/Bodhiczitta" class="mw-redirect" title="Bodhiczitta">bodhiczitty</a>) dla pożytku wszystkich istot oraz zrozumienie natury rzeczywistości <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjata</a> i wiedzy o <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">naturze Buddy</a>. W tradycyjnej <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajanie</a> <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwa</a> praktykuje postawę bodhiczitty oraz właściwe zrozumienie rzeczywistości, zgodnie z naukami o "pustości" (<a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjata</a>) i <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">naturze Buddy</a> poprzez <a href="/wiki/Paramita" title="Paramita">Sześć Paramit</a>, zbierając stopniowo oraz oddzielnie (podczas medytacji lub poza nią) nagromadzenie zasługi i mądrości, niezbędne, aby osiągnąć oświecenie, tj. <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzy ciała Buddy</a>, co według tradycyjnych tekstów powinno stać się w czasie trzech niezliczonych okresów (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">skt.</a> kalpa) w przyszłych <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">odrodzeniach</a> bodhisattwy. Wadżrajana jest jednak szczególną ścieżką, gdyż umożliwia to <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwie</a> niezwykle szybko oraz jednocześnie, szczególnie poprzez praktykę <a href="/wiki/Tantry_Jogi_Najwy%C5%BCszej" class="mw-redirect" title="Tantry Jogi Najwyższej">tantr Jogi Najwyżej</a> lub <a href="/wiki/Dzogczen" title="Dzogczen">dzogczen</a>, bezpośrednio prowadząc do oświecenia, tj. <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzech ciał buddy</a>, już za życia praktykującego. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">wadżrajana</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stopniowa_ścieżka_do_oświecenia"><span id="Stopniowa_.C5.9Bcie.C5.BCka_do_o.C5.9Bwiecenia"></span>Stopniowa ścieżka do oświecenia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Stopniowa ścieżka do oświecenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stopniowa ścieżka do oświecenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Buddyzm tybetański pochodzi z ostatniego rozwoju buddyzmu jaki docierał z regionów związanych z Indiami i zawiera jako jedyny wszystkie trzy jego główne nurty: hinajanę, mahajanę, wadżrajanę z <a href="/wiki/Tantry_jogi_najwy%C5%BCszej" title="Tantry jogi najwyższej">tantrami jogi najwyższej</a>. Podstawowe pojęcia całego zakresu owych nurtów, już od czasów wizyty w Tybecie <a href="/wiki/Ati%C5%9Ba" title="Atiśa">Atiśy</a> (980-1054 r.) z bengalskiego centrum monastycznego Vikramashila, zwięźle i kompleksowo ujęto jako <a href="/wiki/Lamrim" title="Lamrim">lamrim</a>, tj. "Stopniową Ścieżkę do Oświecenia". Tradycyjny układ lamrimu, który kończy się wprowadzeniem do wadżrajany, wygląda następująco<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>: </p> <dl><dd>I. Poleganie na mistrzu dharmy (podstawa "Ścieżki")</dd> <dd>1) <a href="/wiki/Lama_(religioznawstwo)" title="Lama (religioznawstwo)">Mistrz dharmy</a></dd> <dd>II. Poziom podstawowy (korzystna <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacja</a>)</dd> <dd>2) Cenne ludzkie odrodzenie</dd> <dd>3) <a href="/wiki/Proces_umierania_w_teorii_wad%C5%BCrajany" title="Proces umierania w teorii wadżrajany">Śmierć</a> i <a href="/wiki/Anicca" title="Anicca">nietrwałość</a></dd> <dd>4) Cierpienia w niższych światach (<a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">sansara</a>)</dd> <dd>5) <a href="/wiki/Trzy_schronienia" title="Trzy schronienia">Schronienie</a></dd> <dd>6) <a href="/wiki/Karma" title="Karma">Karma</a></dd> <dd>III. Poziom pośredni (wyzwolenie od cierpienia)</dd> <dd>7) <a href="/wiki/Dukkha" class="mw-redirect" title="Dukkha">Cierpienia ogólne</a> i cierpienia w wyższych światach (sansara)</dd> <dd>8) <a href="/wiki/Splamienia_(buddyzm)" title="Splamienia (buddyzm)">Splamienia</a></dd> <dd>9) <a href="/wiki/O%C5%9Bmioraka_%C5%9Bcie%C5%BCka" title="Ośmioraka ścieżka">Ścieżka do wyzwolenia</a></dd> <dd>IV. Poziom najwyższy (<i>"Doskonałe Oświecenie"</i>)</dd> <dd>10) Rozwinięcie i utrzymywanie <a href="/wiki/Bodhiczitta" class="mw-redirect" title="Bodhiczitta">bodhiczitty</a></dd> <dd>11) Praktyka bodhisattwy (<a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajana</a>)</dd> <dd>12) Trenowanie w wyciszeniu umysłu (Wylie. zhi gnas, <a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskr.</a> śamatha)</dd> <dd>13) Trenowanie we wglądzie w naturę rzeczywistości (Wylie. lhag mthong, <a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskr.</a> vipaśanā)</dd> <dd>14) Etapy mahajany</dd> <dd>15) Poziomy mahajany (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskr.</a> <a href="/wiki/Bhumi" title="Bhumi">bhūmi</a>)</dd> <dd>16) <i>"Doskonałe Oświecenie"</i> (<a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzy ciała Buddy</a>)</dd> <dd>17) Szczególna ścieżka <a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">wadżrajany</a> prowadząca do trzech ciał Buddy</dd></dl> <p>Popularne podręczniki do lamrimu to "Klejnotowa Ozdoba Wyzwolenia" <a href="/wiki/Gampopa" title="Gampopa">Gampopy</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup> i "Wielka Wykładnia Stopni na Ścieżce" <a href="/wiki/Congkhapa" title="Congkhapa">Congkhapy</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Buddyzm_tybeta%C5%84ski" title="Buddyzm tybetański">buddyzm tybetański</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Soteriologia_buddyjska">Soteriologia buddyjska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Soteriologia buddyjska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Soteriologia buddyjska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Embroidery_Sakyamuni.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Embroidery_Sakyamuni.jpg/250px-Embroidery_Sakyamuni.jpg" decoding="async" width="250" height="319" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Embroidery_Sakyamuni.jpg/375px-Embroidery_Sakyamuni.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Embroidery_Sakyamuni.jpg/500px-Embroidery_Sakyamuni.jpg 2x" data-file-width="7486" data-file-height="9565" /></a><figcaption>Nauczający Budda <a href="/wiki/Siakjamuni" class="mw-redirect" title="Siakjamuni">Siakjamuni</a>, Nara National Museum, <a href="/wiki/Nara_(miasto_w_Japonii)" title="Nara (miasto w Japonii)">Nara</a>, <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a></figcaption></figure> <p>Tematyka <a href="/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia">soteriologii</a> występuje w <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyjskiej</a> <a href="/wiki/Epistemologia" title="Epistemologia">epistemologii</a>. Obecna jest np. w dziełach doktryn <a href="/wiki/Jogaczara" class="mw-redirect" title="Jogaczara">jogaczary</a> i <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamaki</a>, których autorami byli <a href="/wiki/Dignaga" title="Dignaga">Dignaga</a> (ok. 480-540)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup> i <a href="/wiki/Dharmakirti" title="Dharmakirti">Dharmakirti</a> (ok. 530-600) z <a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indii</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p><p>Kluczowa tematyką soteriologii buddyjskiej jest możliwość wszystkich "czujących istot" realizacji "Doskonałego Oświecenia". Stan "Doskonałego Oświecenia" w mahajanie to <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzy ciała Buddy</a>. Nie jest to stan zbawienia ale wyzwolenia z <a href="/wiki/Niewiedza_(buddyzm)" title="Niewiedza (buddyzm)">niewiedzy</a>. </p><p>W buddyjskiej doktrynie <a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">madhjamaka</a> wyróżnia się podział na dwie prawdy bądź dwie rzeczywistości (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskryt</a>: satya): </p> <table> <tbody><tr> <td style="background:#E3E3E3; color:black"><blockquote><p>"Znawcza Świata (epitet <a href="/wiki/Siakjamuni" class="mw-redirect" title="Siakjamuni">Siakjamuniego</a>) rozróżnił te dwie rzeczywistości. Pierwszą wydającą się (ang.: the seeming), drugą ostateczną"<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. Tybetański <a href="/wiki/Madhjamika" title="Madhjamika">madhjamika</a> Pało Rinpocze: "[Wydające się] nie jest stabilną rzeczywistością, ponieważ nie może sprostać analizie i gdyż nie wydaje się buddom jako obiekt medytacji... [Ostateczność] jest autentyczna, ze względu że jest ona niezbędna dla tych co dążą do wyzwolenia, i jest nieomylna w stosunku do rezultatu jakim jest <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">stan buddy</a>"<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>.</p></blockquote> </td></tr></tbody></table> <p>Ze względów powyższych, w madhjamace, podział pomiędzy dwoma rzeczywistościami nie jest ontologiczny ale elementarnie epistemologiczny. Oznacza to, że nie mówimy o dwóch oddzielnych zbiorach rzeczywistości, które by niezależnie i obiektywnie przebywały w dwóch oddzielnych sferach zwanych <a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">sansarą</a> i <a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">nirwaną</a>. Dwie rzeczywistości odnoszą się po prostu do tego, co jest "doświadczane" przez dwie kategorie "istot": uwarunkowanych (tzw. czujących) i nieuwarunkowanych (buddów)<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. </p><p>Znaczenie <a href="/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia">soteriologiczne</a> prawdy konwencjonalnej jest więc niezaprzeczalne. Można wyrazić to uproszczeniem: "wydające się" wydaje się coraz mniej, prowadząc jednak we właściwym kierunku, aż do stanu buddy. <a href="/wiki/Madhjamika" title="Madhjamika">Madhjamika</a> <a href="/wiki/Czandrakirti" title="Czandrakirti">Czandrakirti</a> oznajmia<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>: </p> <table> <tbody><tr> <td style="background:#E3E3E3; color:black"><blockquote><p>Prawda konwencjonalna jest metodą. Prawda ostateczna jest tym co wyłania się z (tej) metody. Ci co nie wiedzą jak rozróżniać między tymi dwiema (prawdami). Popadną, z powodu niewłaściwego rozumowania, w poślednie ścieżki.</p></blockquote> </td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/Jogaczara" class="mw-redirect" title="Jogaczara">Jogaczara</a> wyodrębnia (1) aspekt wyobrażony - odnoszący się do stanów konceptualnych przypisywanych na dualistyczne postrzeganie subiekt-obiekt, (2) aspekt zależny - odnoszący się do dualistycznych stanów subiekt-obiekt, (3) aspekt doskonale obecny - odnoszący do natury buddy poza wszelkimi stanami dualistycznymi i konceptualnymi. Aspekty wyobrażony i zależny odnoszą się do poziomu konwencjonalnego (wydającego się). Aspekt doskonale obecny odnosi się do poziomu ostatecznego. </p><p>Trzy aspekty nie są trzema oddzielnymi <a href="/wiki/Ontologia" title="Ontologia">ontologicznymi</a> "bytami". Nie jest tak, że wyjmując aspekt wyobrażony (1) od aspektu zależnego (2) osiągamy aspekt doskonale obecny (3), tak jak zarzuca się doktrynie <a href="/wiki/Czittamatra" title="Czittamatra">czittamatra</a>. </p><p>Jogaczara naucza o aspekcie zależnym jako dynamicznym procesie porzucania iluzji jedynie. Ma to status soteriologiczny: Aspekt zależny (2) odpowiedzialny jest za kontynuację doświadczania, które z nieoczyszczonego od aspektu wyobrażonego dociera do aspektu doskonale obecnego poza wszelką iluzją. Od początku tego procesu coraz bardziej jest się obecnym swojej prawdziwej natury, <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">natury Buddy</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. </p> <table> <tbody><tr> <td style="background:#E3E3E3; color:black"><blockquote><p><a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">Siunjata</a> (brak tożsamości "ja" i zjawisk) jest po prostu innym określeniem podejścia do procesu leczenia naszych subiektywnych odniesień do wyobrażonych tożsamości. Tak długo jak jest błędne widzenie obiektów, również jest i subiektywny proces. Poprzez zrealizowanie, że obiekty są wyobrażone, subiektywny proces naturalnie ustaje. Z drugiej strony, jeśli obiekty miały by naprawdę istnieć, nie możliwym by było ich usunięcie<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>.</p></blockquote> </td></tr></tbody></table> <p>Rozpatrując pojęcie <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">natura Buddy</a> warto zaznaczyć fundamentalną różnicę pomiędzy buddyzmem a np. chrześcijaństwem, gdzie stosuje się pojęcie "<a href="/wiki/Grzech_pierworodny" title="Grzech pierworodny">grzechu pierworodnego</a>". <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">Natura Buddy</a> ze wszystkimi doskonałymi cechami jest wrodzona naturalnie wszystkim "czującym istotom". <a href="/wiki/Parafraza" title="Parafraza">Parafrazując</a>, wszyscy ludzie mają więc "doskonałość pierworodną". Główny traktat <a href="/wiki/Jogaczara" class="mw-redirect" title="Jogaczara">jogaczary</a> o naturze Buddy, "Mahayana Uttaratantra Shastra", opisuje to następująco<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup>: </p> <table> <tbody><tr> <td style="background:#E3E3E3; color:black"><blockquote><p>Doskonała kaja Buddy (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskryt</a> buddhakaya, synonim <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzech ciał Buddy</a>) jest wszystko obejmująca. (Owa) Takość jest poza wszelkimi podziałami. Wszystkie czujące istoty mają tą sposobność. Ponieważ one mają zawsze naturę Buddy. Budda powiedział: wszystkie istoty mają naturę Buddy "ze względu na obecność mądrości zawsze wrodzonej czującym istotom, ze względu na <a href="/wiki/Splamienia_(buddyzm)" title="Splamienia (buddyzm)">niesplamioną</a> naturę poza dualizmem (subiekt-obiekt), ze względu na rezultat stanu Buddy.</p></blockquote> </td></tr></tbody></table> <p>W buddyzmie przedmiotem soteriologii nie może być "zbawca z zewnątrz". Buddyjskie prawo <a href="/wiki/Karma" title="Karma">karmy</a> wykazuje, że rezultaty powstałe z danych czynów doświadczane będą tylko przez istotę, która je wykonała i nikt nie może wyzwolić bądź zbawić z nich "z zewnątrz". Rezultaty bowiem ściśle pochodzą z ich przyczyn, a nie z jakiegokolwiek grzechu, z "czyjejś" kary bądź z przeznaczenia. Tym niemniej soteriologia buddyjska dotyczy czasu aż do zrealizowania <a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">trzech ciał Buddy</a>, "kiedy wszelkie tymczasowe zasłony (<a href="/wiki/Niewiedza_(buddyzm)" title="Niewiedza (buddyzm)">niewiedzy</a>) – ściślej definiując my sami jako "czujące istoty" - będziemy nieobecnymi. Jest tylko kwestia formalną czy "nasze" dharmadhatu (<a href="/wiki/Natura_buddy" class="mw-redirect" title="Natura buddy">natura buddy</a>) i "cała reszta" dharmadhatu (czyli natura buddy wszystkich buddów) są tym samym czy różnią się, ponieważ to co nazywane jest "czująca istotą" jest niczym innym jak tym właśnie błędem samym w sobie, co czyni takie rozróżnienia"<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p><p>W <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajanie</a> opisane jest, że każdy może osiągnąć trzy ciała buddy. Tym niemniej możliwe to będzie, jeżeli, jako <a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">bodhisattwa</a>, praktykuje się postawę <a href="/wiki/Bodhiczitta" class="mw-redirect" title="Bodhiczitta">bodhiczitta</a> oraz właściwe zrozumienie rzeczywistości (zgodne z naukami o "pustości" <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjata</a> i <a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">naturze Buddy</a>). Dzieje się to poprzez <a href="/wiki/Paramita" title="Paramita">sześć paramit</a>. Zbiera się w ten sposób stopniowo nagromadzenie tzw. zasługi (dobroczynnego potencjału) i transcendentnej mądrości. Jednak tradycyjna mahajana podkreśla, że taka praktyka winna zająć czas trzech niezliczonych okresów (<a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">skt.</a> kalpa) podczas kolejnych odrodzeń (<a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacji</a>) bodhisattwy. Czyni to owe zrealizowanie jako raczej czysto teoretyczne. Dopiero w <a href="/wiki/Tantry_jogi_najwy%C5%BCszej" title="Tantry jogi najwyższej">tantrach jogi najwyższej</a> (i w innych tantrach związanych z <a href="/wiki/Dzogczen" title="Dzogczen">dzogczen</a>) zaczęto opisywać, że zrealizowanie trzech ciał Buddy możliwe jest w ciągu życia osoby je praktykującej. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poglądy_na_siły_nadprzyrodzone"><span id="Pogl.C4.85dy_na_si.C5.82y_nadprzyrodzone"></span>Poglądy na siły nadprzyrodzone</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Poglądy na siły nadprzyrodzone" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poglądy na siły nadprzyrodzone"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W buddyzmie nie kładzie się nacisku na osiąganie nadprzyrodzonych mocy i zdolności, ale na praktykę w celu osiągnięcia wyzwolenia od cierpień (<a href="/wiki/Dukkha" class="mw-redirect" title="Dukkha">dukkha</a>) i aby być pomocnym w tym dla innych. Podczas praktyki można uzyskiwać różne duchowe "doświadczenia" i rozwijać tzw. cudowne właściwości (w <a href="/wiki/Sanskryt" title="Sanskryt">sanskrycie</a> zwane <a href="/wiki/Siddhi" title="Siddhi">siddhi</a>) nie przywiązując się jednak do nich. Przykładem może być jeden z najbliższych uczniów <a href="/wiki/Budda" title="Budda">Buddy</a> <a href="/wiki/Arhat" class="mw-redirect" title="Arhat">arhat</a> Maudgaljajana (<a href="/wiki/Pali" class="mw-disambig" title="Pali">Pali</a> Moggallāna) znany z owych niezwykłych nadprzyrodzonych zdolności. Jeżeli chodzi o istnienie nadprzyrodzonych istot, buddyzm naucza, że oprócz świata ludzkiego też istnieją inne światy w <a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">samsarze</a>. Jest on jednak religią, w której pojęcie <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a> odgrywa drugorzędne znaczenie. Zasadniczym zagadnieniem, które umożliwia ostatecznie osiągnięcie oświecenia, czyli doskonałego stanu <a href="/wiki/Budda" title="Budda">Buddy</a>, jest natomiast idea <a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">siunjaty</a>. Idei tej nie można pogodzić z <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">dogmatami</a> występującymi w innych <a href="/wiki/Religie" class="mw-redirect" title="Religie">religiach</a> np. pojęciem <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a> "stwórcy innych istot", które również zaprzecza buddyjskim naukom o prawie przyczynowo-skutkowym (tzw. <a href="/wiki/Karma" title="Karma">karmie</a>), <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacji</a>, czy współzależności wszystkich zjawisk (<a href="/wiki/Dwana%C5%9Bcie_ogniw_wsp%C3%B3%C5%82zale%C5%BCnego_powstawania" title="Dwanaście ogniw współzależnego powstawania">dwanaście ogniw współzależnego powstawania</a>). </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/B%C3%B3g_w_buddyzmie" title="Bóg w buddyzmie">Bóg w buddyzmie</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etyka">Etyka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Etyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Etyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podstawą etyki buddyjskiej jest <i><a href="/wiki/Pa%C5%84casila" class="mw-redirect" title="Pańcasila">Pańcasila</a></i>: </p> <ol><li><i>Zobowiązuję się przestrzegać nakazu, by nie niszczyć żywych istot.</i></li> <li><i>Zobowiązuję się przestrzegać nakazu, by nie brać tego co nie dane.</i></li> <li><i>Zobowiązuję się przestrzegać nakazu, by powstrzymywać się od złego seksualnego prowadzenia się.</i></li> <li><i>Zobowiązuję się przestrzegać nakazu, by powstrzymywać się od niewłaściwej mowy.</i></li> <li><i>Zobowiązuję się przestrzegać nakazu, by powstrzymywać się przed spożywaniem napojów odurzających i narkotyków, które prowadzą do nieuważności.</i></li></ol> <p>Budda w swoim nauczaniu przywiązywał dużo wagi do współczucia, miłości oraz przebaczenia. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Wskazania_buddyjskie" title="Wskazania buddyjskie">wskazania buddyjskie</a>.</i></div><p>. </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poglądy_na_życie_pośmiertne"><span id="Pogl.C4.85dy_na_.C5.BCycie_po.C5.9Bmiertne"></span>Poglądy na życie pośmiertne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Poglądy na życie pośmiertne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poglądy na życie pośmiertne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">Buddyzm</a> naucza <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacji</a>, jednak równocześnie odrzuca koncepcję duszy nieśmiertelnej i niezależnej (<a href="/wiki/Anatman" title="Anatman">anatman</a>). Po śmierci następuje rozpad człowieka na pięć składników, tzw. <a href="/wiki/Skandha" class="mw-redirect" title="Skandha">skandh</a> – forma materialna, uczucia, rozum, wola, świadomość. Jedynie <a href="/wiki/Karma" title="Karma">karma</a> danego człowieka przeniesie się do przyszłego wcielenia. Zwolennicy <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a> w szkole <a href="/wiki/Czittamatra" title="Czittamatra">czittamatry</a>, mają jeszcze bardziej wysublimowaną teorię na temat rzeczywistości jako umysłu, który nie ulega procesowi umierania. Jednak najbardziej szczegółowe nauki o procesie rozpadu związanym z umieraniem opisane są w teorii <a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">wadżrajany</a>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Proces_umierania_w_teorii_wad%C5%BCrajany" title="Proces umierania w teorii wadżrajany">proces umierania w teorii wadżrajany</a>.</i></div><p>. </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Christopher Beckewith: Greek Buddha. Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia. Princeton University Press, 2015. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780691166445" title="Specjalna:Książki/9780691166445">ISBN <span class="isbn">978-0-691-16644-5</span></a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Is There Such a Thing as Shentong-Madhyamaka?. W: Karl Brünnholzl: <i>The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</i>. New York: Snow Lion Publications, 2004. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.atitle=Is+There+Such+a+Thing+as+Shentong-Madhyamaka%3F&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.isbn=1559392185"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">dr Cornelia Weishaar-Günter, Regine Leisner <i>“Die Struktur des Lamrim”</i>, Tibethaus, 2007; <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783931442071" title="Specjalna:Książki/9783931442071">ISBN <span class="isbn">978-3-931442-07-1</span></a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Je Gampopa <i>"Gems of Dharma, Jewels of Freedom"</i>, Altea Publishing. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780952455509" title="Specjalna:Książki/9780952455509">ISBN <span class="isbn">978-0-9524555-0-9</span></a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Tsong-kha-pa <i>"The Great Treatise On The Stages Of The Path To Enlightenment"</i> (Wylie. lam rim chen mo), Działy 1, 2 ,3; Snow Lion, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559391529" title="Specjalna:Książki/1559391529">ISBN <span class="isbn">1-55939-152-9</span></a> <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559391685" title="Specjalna:Książki/1559391685">ISBN <span class="isbn">1-55939-168-5</span></a> <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559391669" title="Specjalna:Książki/1559391669">ISBN <span class="isbn">1-55939-166-9</span></a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Buddhist Epistemology, Siddheswar Rameshwar Bhatt, Anu Mehrotra, (przedmowa) Dalai Lama; s. IX (preface): "Dignaga...has been regarded as the father of Buddhist epistemology"; Greenwood Publishing Group, 2000</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/460">460</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F460+460%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Epistemology and Spiritual Authority, Vittorio A. van Bijlert; Arbeitskreis für Tibetische und Buddhistische Studien; Rozdział: "Buddhist epistemology and logic before Dharmakirti": s. 54 - Podrozdział: "Dignaga"; s.93: "530-600 AD. Dharmakirti was the one who gave definitive shape to Buddhist epistemology"; Universität Wien; 1989</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/72">72</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>. Cytat: The Sutra of The Meeting of Father and Son.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F72+72%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/75">75</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F75+75%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/74">74</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F74+74%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karmapa Wangchuk Dorje: <i>The Karmapa's Middle Way: Feast For The Fortunate</i>. Tyler Dewar. New York: Snow Lion Publications, 2008, s. 279. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392894" title="Specjalna:Książki/1559392894">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-289-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Karmapa%27s+Middle+Way%3A+Feast+For+The+Fortunate&rft.au=Karmapa+Wangchuk+Dorje&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=279&rft.isbn=1559392894"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/482">482</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F482+482%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Brünnholzl: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun">The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition</a></i>. New York: Snow Lion Publications, 2004, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/centersunlitskym00brun/page/132">132</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1559392185" title="Specjalna:Książki/1559392185">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">1-55939-218-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Center+of+the+Sunlit+Sky%3A+Madhyamaka+in+the+Kagyu+Tradition&rft.aulast=Br%C3%BCnnholzl&rft.aufirst=Karl&rft.pub=Snow+Lion+Publications&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun%2Fpage%2F132+132%5D&rft.isbn=1559392185&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcentersunlitskym00brun"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Buddha Nature. The Mahayana Uttaratantra Shastra by Arya Maitreya, Arya Asanga, Jamgön Kongtrül Lodrö Thayé; s.117-118, Snow Lion Publications Ithaca, New York, 2000, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781559391283" title="Specjalna:Książki/9781559391283">ISBN <span class="isbn">978-1-55939-128-3</span></a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">IN PRAISE OF DHARMADHĀTU, Nāgārjuna and the Third Karmapa, Rangjung Dorje; (tłumaczenie) Karl Brunnhölzl, strona 103; <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781559392860" title="Specjalna:Książki/9781559392860">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-1-55939-286-0</span></a></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Dziampa</span><span class="cite-name-initials" title="Dziampa" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Thaye</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Dziampa</span><span class="cite-name-initials" title="Dziampa">D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.buddyzm.edu.pl/biblioteczka/prog/thaye.html"><i>Przekroczyć próg mądrości - polemiki ciąg dalszy</i></a>, Kraków: Wydawnictwo EJB<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Dziampa&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Przekroczy%C4%87+pr%C3%B3g+m%C4%85dro%C5%9Bci+-+polemiki+ci%C4%85g+dalszy&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Wydawnictwo+EJB&rft.aulast=Thaye&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.buddyzm.edu.pl%2Fbiblioteczka%2Fprog%2Fthaye.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation web">Alexander Berzin: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.berzinarchives.com/web/pl/index.html">Buddyjskie archiwa dr. Alexandra Berzina</a>. [dostęp 2014-05-27]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book nourl"><a href="/wiki/Volker_Zotz" title="Volker Zotz"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Volker</span><span class="cite-name-initials" title="Volker" style="display:none">V.</span> </span><span class="cite-lastname">Zotz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Volker</span><span class="cite-name-initials" title="Volker">V.</span></span></a>, <i>Historia filozofii buddyjskiej</i>, <span class="cite-name-full">Monika</span><span class="cite-name-initials" title="Monika" style="display:none">M.</span> <span class="cite-lastname">Nowakowska</span> (tłum.), Kraków: Wydawnictwo WAM, 2007, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788373188785" title="Specjalna:Książki/9788373188785">ISBN <span class="isbn">978-83-7318-878-5</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/176940810">176940810</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Volker&rft.aulast=Zotz&rft.date=2007&rft.isbn=978-83-7318-878-5&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+filozofii+buddyjskiej&rft.pub=Wydawnictwo+WAM&rft_id=info%3Aoclcnum%2F176940810" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li>Lama Jigme Rinpoche, o. Robert Le Gall, Frederic Lenoir <i>Mnich i Lama</i>, Wydawnictwo "KOS" (wydanie polskie), <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8386757795" title="Specjalna:Książki/8386757795">ISBN <span class="isbn">83-86757-79-5</span></a></li> <li>Jarosław Zapart <i>Tathagatagarbha. U źródeł koncepcji natury buddy</i>, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323343424" title="Specjalna:Książki/9788323343424">ISBN <span class="isbn">978-83-233-4342-4</span></a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75675918">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) tbody{display:block;overflow:visible;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr .opis{text-align:left}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table table{margin:0;padding:0;border:0 none #000;padding-left:2em;width:100%}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Dzieje_filozofii" title="Szablon:Dzieje filozofii"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Dzieje_filozofii" title="Dyskusja szablonu:Dzieje filozofii"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Dzieje_filozofii&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Historia_filozofii" title="Historia filozofii">Dzieje filozofii</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">tradycje</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Region" class="mw-disambig" title="Region">regionalne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">zachodnie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_ameryka%C5%84ska" title="Filozofia amerykańska">amerykańska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_angielska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia angielska (strona nie istnieje)">angielska</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_francuska" title="Filozofia francuska">francuska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_niemiecka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia niemiecka (strona nie istnieje)">niemiecka</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_polska" title="Filozofia polska">polska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_rosyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia rosyjska (strona nie istnieje)">rosyjska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">wschodnie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_chi%C5%84ska" title="Filozofia chińska">chińska</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_indyjska" title="Filozofia indyjska">indyjska</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_japo%C5%84ska" title="Filozofia japońska">japońska</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_korea%C5%84ska" title="Filozofia koreańska">koreańska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_afryka%C5%84ska" title="Filozofia afrykańska">afrykańska</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Religia" title="Religia">wyznaniowe</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_2_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">zachodnie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Filozofia chrześcijańska">chrześcijańska</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_%C5%9Bwiata_islamu" title="Filozofia świata islamu">islamska</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aredniowieczna_filozofia_%C5%BCydowska" title="Średniowieczna filozofia żydowska">żydowska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">wschodnie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">buddyjska</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_analityczna" title="Filozofia analityczna">filozofia analityczna</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_kontynentalna" title="Filozofia kontynentalna">filozofia kontynentalna</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">okresy<br /><a href="/wiki/Filozofia_Zachodu" title="Filozofia Zachodu">filozofii<br />zachodniej</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">szerokie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_staro%C5%BCytna" title="Filozofia starożytna">starożytność</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_%C5%9Bredniowieczna" title="Filozofia średniowieczna">średniowiecze</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_nowo%C5%BCytna" title="Filozofia nowożytna">nowożytność</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_wsp%C3%B3%C5%82czesna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia współczesna (strona nie istnieje)">współczesność</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">wąskie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_przedsokratejska" title="Filozofia przedsokratejska">przedsokratejski</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_rzymska" title="Filozofia rzymska">rzymski</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_bizanty%C5%84ska" title="Filozofia bizantyńska">bizantyński</a></li> <li><a href="/wiki/Patrystyka" title="Patrystyka">patrystyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Scholastyka_(filozofia)" title="Scholastyka (filozofia)">scholastyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_renesansu" title="Filozofia renesansu">renesansowy</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_nowo%C5%BCytna#Filozofia_wczesnej_nowożytności" title="Filozofia nowożytna">wczesnonowożytny</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_nowo%C5%BCytna#Filozofia_oświecenia" title="Filozofia nowożytna">oświeceniowy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_XIX_wieku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia XIX wieku (strona nie istnieje)">XIX wiek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_XX_wieku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia XX wieku (strona nie istnieje)">XX wiek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filozofia_XXI_wieku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filozofia XXI wieku (strona nie istnieje)">XXI wiek</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Prace teoretyczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Historia_filozofii_(Copleston)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia filozofii (Copleston) (strona nie istnieje)">Historia filozofii (Copleston)</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_filozofii_(Tatarkiewicz)" title="Historia filozofii (Tatarkiewicz)">Historia filozofii (Tatarkiewicz)</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_filozofii_(Dynnik_i_in.)" title="Historia filozofii (Dynnik i in.)">Historia filozofii (Dynnik i in.)</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_filozofii_(podr%C4%99cznik)" title="Historia filozofii (podręcznik)">Historia filozofii (1940—1942)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dzieje_filozofii_Zachodu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dzieje filozofii Zachodu (strona nie istnieje)">Dzieje filozofii Zachodu</a></li> <li><a href="/wiki/Kr%C3%B3tki_zarys_historii_filozofii" title="Krótki zarys historii filozofii">Krótki zarys historii filozofii</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_filozofii_marksistowskiej" title="Powstanie filozofii marksistowskiej">Powstanie filozofii marksistowskiej</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Journal_of_the_History_of_Philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of the History of Philosophy (strona nie istnieje)">Journal of the History of Philosophy</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Buddyzm" title="Szablon:Buddyzm"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Buddyzm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Buddyzm (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Buddyzm&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">Buddyzm</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Podstawy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Budda_Siakjamuni" title="Budda Siakjamuni">Budda Siakjamuni</a></li> <li><a href="/wiki/Dharma" title="Dharma">Dharma</a></li> <li><a href="/wiki/Cztery_Szlachetne_Prawdy" title="Cztery Szlachetne Prawdy">Cztery Szlachetne Prawdy</a></li> <li><a href="/wiki/O%C5%9Bmioraka_%C5%9Bcie%C5%BCka" title="Ośmioraka ścieżka">Ośmioraka ścieżka</a></li> <li><a href="/wiki/Trzy_Cechy_Istnienia" title="Trzy Cechy Istnienia">Trzy Cechy Istnienia</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Filozofia buddyjska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Karma_w_buddyzmie" title="Karma w buddyzmie">Karma</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Sansara" title="Sansara">Sansara</a></li> <li><a href="/wiki/Dwana%C5%9Bcie_ogniw_wsp%C3%B3%C5%82zale%C5%BCnego_powstawania" title="Dwanaście ogniw współzależnego powstawania">12 ogniw współzależnego powstawania</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wizja świata</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Anicca" title="Anicca">Nietrwałość</a></li> <li><a href="/wiki/Duhkha" title="Duhkha">Duhkha</a></li> <li><a href="/wiki/Anatman" title="Anatman">Anatman</a></li> <li><a href="/wiki/Siunjata" title="Siunjata">Siunjata</a></li> <li><a href="/wiki/Pi%C4%99%C4%87_skupisk" title="Pięć skupisk">Pięć skupisk</a></li> <li><a href="/wiki/Natura_Buddy" title="Natura Buddy">Natura Buddy</a></li> <li><a href="/wiki/Kosmologia_buddyjska" title="Kosmologia buddyjska">Kosmologia buddyjska</a></li> <li><a href="/wiki/Splamienia_(buddyzm)" title="Splamienia (buddyzm)">Splamienia</a></li> <li><a href="/wiki/Niewiedza_(buddyzm)" title="Niewiedza (buddyzm)">Niewiedza</a></li> <li><a href="/wiki/Rigpa" title="Rigpa">Rigpa</a></li> <li><a href="/wiki/Przejrzyste_%C5%9Awiat%C5%82o" title="Przejrzyste Światło">Przejrzyste Światło</a></li> <li><a href="/wiki/Proces_umierania_w_teorii_wad%C5%BCrajany" title="Proces umierania w teorii wadżrajany">Proces umierania</a></li> <li><a href="/wiki/Bardo_(stan)" title="Bardo (stan)">Stan Bardo</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/O%C5%9Bwiecenie_(religie_Wschodu)#Buddyzm" title="Oświecenie (religie Wschodu)">Oświecenie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Nirwana" title="Nirwana">Nirwana</a></li> <li><a href="/wiki/Budda" title="Budda">Budda</a></li> <li><a href="/wiki/Bodhisattwa" title="Bodhisattwa">Bodhisattwa</a></li> <li><a href="/wiki/Arahant" title="Arahant">Arahant</a></li> <li><a href="/wiki/Tulku" title="Tulku">Tulku</a></li> <li><a href="/wiki/Trzy_cia%C5%82a_Buddy" title="Trzy ciała Buddy">Trzy ciała Buddy</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Praktyka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Trzy_skarby" title="Trzy skarby">Trzy skarby</a></li> <li><a href="/wiki/Trzy_schronienia" title="Trzy schronienia">Trzy schronienia</a></li> <li><a href="/wiki/Wskazania_buddyjskie" title="Wskazania buddyjskie">Wskazania</a></li> <li><a href="/wiki/Paramita" title="Paramita">Paramita</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aamatha" title="Śamatha">Śamatha</a></li> <li><a href="/wiki/Vipassana" title="Vipassana">Vipassana</a></li> <li><a href="/wiki/Zazen" title="Zazen">Zazen</a></li> <li><a href="/wiki/Koan" title="Koan">Koan</a></li> <li><a href="/wiki/Mahamudra" title="Mahamudra">Mahamudra</a></li> <li><a href="/wiki/Tantry_jogi_najwy%C5%BCszej" title="Tantry jogi najwyższej">Tantry</a></li> <li><a href="/wiki/Dzogczen" title="Dzogczen">Dzogczen</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">W <a href="/wiki/Klasztor_buddyjski" title="Klasztor buddyjski">klasztorze</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bhikku" title="Bhikku">Bhikku</a></li> <li><a href="/wiki/Sangha_(buddyzm)" title="Sangha (buddyzm)">Sangha</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Świątynie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Klasztor_buddyjski" title="Klasztor buddyjski">Klasztor</a></li> <li><a href="/wiki/Stupa" title="Stupa">Stupa</a></li> <li><a href="/wiki/Gompa" title="Gompa">Gompa</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szkoły</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Hinajana" title="Hinajana">Hinajana</a></li> <li><a href="/wiki/Therawada" title="Therawada">Therawada</a></li> <li><a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">Mahajana</a></li> <li><a href="/wiki/Wad%C5%BCrajana" title="Wadżrajana">Wadżrajana</a></li> <li><a href="/wiki/Buddyzm_tybeta%C5%84ski" title="Buddyzm tybetański">Buddyzm tybetański</a></li> <li><a href="/wiki/Sanlun" title="Sanlun">Sanlun</a></li> <li><a href="/wiki/Chan_(buddyzm)" title="Chan (buddyzm)">Chan</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%8Fn" title="Sŏn">Sŏn</a></li> <li><a href="/wiki/Zen" title="Zen">Zen</a></li> <li><a href="/wiki/Dilun" title="Dilun">Dilun</a></li> <li><a href="/wiki/Faxiang" title="Faxiang">Faxiang</a></li> <li><a href="/wiki/Huayan" title="Huayan">Huayan</a></li> <li><a href="/wiki/Tiantai" title="Tiantai">Tiantai</a></li> <li><a href="/wiki/Tendai" title="Tendai">Tendai</a></li> <li><a href="/wiki/Shingon" title="Shingon">Shingon</a></li> <li><a href="/wiki/Szko%C5%82a_Czystej_Krainy" title="Szkoła Czystej Krainy">Szkoła Czystej Krainy</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Doktryny</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wajbaszika" title="Wajbaszika">Wajbaszika</a></li> <li><a href="/wiki/Sautrantika" title="Sautrantika">Sautrantika</a></li> <li><a href="/wiki/Czittamatra" title="Czittamatra">Czittamatra</a></li> <li><a href="/wiki/Madhjamaka" title="Madhjamaka">Madhjamaka</a></li> <li><a href="/wiki/Swatantrika" title="Swatantrika">Swatantrika</a></li> <li><a href="/wiki/Prasangika" title="Prasangika">Prasangika</a></li> <li><a href="/wiki/Szentong" title="Szentong">Szentong</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ko%C5%82o_Dharmy" title="Koło Dharmy"><img alt="Koło Dharmy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Dharma_Wheel.svg/125px-Dharma_Wheel.svg.png" decoding="async" width="125" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Dharma_Wheel.svg/188px-Dharma_Wheel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Dharma_Wheel.svg/250px-Dharma_Wheel.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Wikipedia:Skarbnica_Wikipedii/Glosariusz_buddyjski" title="Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Glosariusz buddyjski">Glosariusz</a></li> <li><a href="/wiki/Buddyzm_%E2%80%93_kalendarium" title="Buddyzm – kalendarium">Kalendarium</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">religijna filozofia</span>):</div><ul><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00560971">00560971</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph119015">ph119015</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007541111005171">987007541111005171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000059645&P_CON_LNG=ENG">000059645</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/buddhistisk-filosofi">buddhistisk-filosofi</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&oldid=73006849">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&oldid=73006849</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofia_buddyjska" title="Kategoria:Filozofia buddyjska">Filozofia buddyjska</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 28 lut 2024, 09:19.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Filozofia_buddyjska&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-78d9ddc6fb-5rbd7","wgBackendResponseTime":194,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.481","walltime":"0.624","ppvisitednodes":{"value":7131,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":75490,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":9604,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":25,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":36257,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 530.924 1 -total"," 29.78% 158.103 1 Szablon:Przypisy"," 29.20% 155.020 6 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 26.30% 139.630 1 Szablon:Dzieje_filozofii"," 18.77% 99.668 8 Szablon:Cytuj_książkę"," 14.33% 76.084 12 Szablon:Osobny_artykuł"," 13.52% 71.776 12 Szablon:Dmbox"," 13.32% 70.706 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 8.47% 44.992 10 Szablon:ISBN"," 7.61% 40.425 2 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.251","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4366680,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8445b8969b-xvrhm","timestamp":"20241229224509","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Filozofia buddyjska","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Filozofia_buddyjska","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1001079","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1001079","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-01-14T17:34:48Z","headline":"tradycja filozoficzna zapocz\u0105tkowana przez Budd\u0119 i zwi\u0105zana z jego nauczaniem"}</script> </body> </html>