CINXE.COM
Juan Pablo II - Wikipedia, la enciclopedia libre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Juan Pablo II - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"5016daf3-907d-43ea-afb6-b42f515f01b4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Juan_Pablo_II","wgTitle":"Juan Pablo II","wgCurRevisionId":165144641,"wgRevisionId":165144641,"wgArticleId":22295,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páginas que usan Phonos","Wikipedia:Páginas con errores de referencia","Wikipedia:Artículos con enlaces externos rotos","Wikipedia:Páginas con referencias que requieren registro","Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en finés","Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en tártaro","Wikipedia:Artículos buenos en la Wikipedia en árabe","Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en eslovaco", "Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en croata","Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en noruego (bokmål)","Wikipedia:Artículos con texto en latín","Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias","Wikipedia:No neutral","Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF","Wikipedia:Artículos con identificadores ISNI","Wikipedia:Artículos con identificadores BNA","Wikipedia:Artículos con identificadores BNE","Wikipedia:Artículos con identificadores BNF","Wikipedia:Artículos con identificadores VcBA","Wikipedia:Artículos con identificadores BNM","Wikipedia:Artículos con identificadores BNC","Wikipedia:Artículos con identificadores BNB","Wikipedia:Artículos con identificadores CANTIC","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN","Wikipedia:Artículos con identificadores NLA","Wikipedia:Artículos con identificadores SNAC","Wikipedia:Artículos con identificadores ULAN", "Wikipedia:Artículos con identificadores BIBSYS","Wikipedia:Artículos con identificadores SBN","Wikipedia:Artículos con identificadores DeutscheBiographie","Wikipedia:Artículos con identificadores Open Library","Wikipedia:Artículos con identificadores PARES","Wikipedia:Artículos con identificadores Persée","Wikipedia:Artículos con identificadores Dialnet","Wikipedia:Artículos con identificadores Europeana","Wikipedia:Control de autoridades con más de 30 elementos","Hombres","Nacidos en 1920","Fallecidos en 2005","Juan Pablo II"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Juan_Pablo_II","wgRelevantArticleId":22295,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0, "wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q989","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready" ,"ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.cite.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.gadget.imagenesinfobox&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1400"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="933"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg/640px-ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="747"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Juan Pablo II - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Juan_Pablo_II"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Juan_Pablo_II"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Juan_Pablo_II rootpage-Juan_Pablo_II skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Juan+Pablo+II" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Juan+Pablo+II" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Juan+Pablo+II" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Juan+Pablo+II" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Biografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Biografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Biografía</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Biografía-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Biografía</span> </button> <ul id="toc-Biografía-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Infancia_y_juventud" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Infancia_y_juventud"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Infancia y juventud</span> </div> </a> <ul id="toc-Infancia_y_juventud-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Educación_pastoral" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Educación_pastoral"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Educación pastoral</span> </div> </a> <ul id="toc-Educación_pastoral-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obispo_en_Polonia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obispo_en_Polonia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Obispo en Polonia</span> </div> </a> <ul id="toc-Obispo_en_Polonia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pontificado" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pontificado"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Pontificado</span> </div> </a> <ul id="toc-Pontificado-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Atentado_contra_su_vida" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Atentado_contra_su_vida"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Atentado contra su vida</span> </div> </a> <ul id="toc-Atentado_contra_su_vida-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Actividades_después_del_atentado" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Actividades_después_del_atentado"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Actividades después del atentado</span> </div> </a> <ul id="toc-Actividades_después_del_atentado-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dolencias_físicas_y_muerte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dolencias_físicas_y_muerte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Dolencias físicas y muerte</span> </div> </a> <ul id="toc-Dolencias_físicas_y_muerte-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Juan_Pablo_Magno" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Juan_Pablo_Magno"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7.1</span> <span>Juan Pablo <i>Magno</i></span> </div> </a> <ul id="toc-Juan_Pablo_Magno-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Proceso_de_beatificación" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Proceso_de_beatificación"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Proceso de beatificación</span> </div> </a> <ul id="toc-Proceso_de_beatificación-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Canonización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Canonización"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>Canonización</span> </div> </a> <ul id="toc-Canonización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Relaciones_internacionales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Relaciones_internacionales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Relaciones internacionales</span> </div> </a> <ul id="toc-Relaciones_internacionales-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Resonancia_de_su_pontificado" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Resonancia_de_su_pontificado"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Resonancia de su pontificado</span> </div> </a> <ul id="toc-Resonancia_de_su_pontificado-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Controversias_sobre_su_pontificado" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Controversias_sobre_su_pontificado"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Controversias sobre su pontificado</span> </div> </a> <ul id="toc-Controversias_sobre_su_pontificado-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Documentos_de_Juan_Pablo_II" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Documentos_de_Juan_Pablo_II"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Documentos de Juan Pablo II</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Documentos_de_Juan_Pablo_II-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Documentos de Juan Pablo II</span> </button> <ul id="toc-Documentos_de_Juan_Pablo_II-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Encíclicas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Encíclicas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Encíclicas</span> </div> </a> <ul id="toc-Encíclicas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Libros_escritos_por_Juan_Pablo_II" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Libros_escritos_por_Juan_Pablo_II"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Libros escritos por Juan Pablo II</span> </div> </a> <ul id="toc-Libros_escritos_por_Juan_Pablo_II-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Discografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Discografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Discografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Discografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Documentos_sobre_Juan_Pablo_II" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Documentos_sobre_Juan_Pablo_II"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Documentos sobre Juan Pablo II</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Documentos_sobre_Juan_Pablo_II-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Documentos sobre Juan Pablo II</span> </button> <ul id="toc-Documentos_sobre_Juan_Pablo_II-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Discografía_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Discografía_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Discografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Discografía_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Documentales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Documentales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Documentales</span> </div> </a> <ul id="toc-Documentales-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Largometrajes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Largometrajes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Largometrajes</span> </div> </a> <ul id="toc-Largometrajes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Juan Pablo II</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 143 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-143" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">143 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Paus_Yohanes_Paulus_II" title="Paus Yohanes Paulus II – achenés" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Paus Yohanes Paulus II" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="achenés" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Pous_Johannes_Paulus_II" title="Pous Johannes Paulus II – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Pous Johannes Paulus II" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II." title="Johannes Paul II. – alemán suizo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Johannes Paul II." data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suizo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%93%E1%8D%93_%E1%8B%AE%E1%8B%93%E1%8A%90%E1%88%B5_%E1%8D%93%E1%8B%8D%E1%88%89%E1%88%B5_2%E1%8A%9B" title="ፓፓ ዮዓነስ ፓውሉስ 2ኛ – amárico" lang="am" hreflang="am" data-title="ፓፓ ዮዓነስ ፓውሉስ 2ኛ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amárico" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Chuan-Pavlo_II" title="Chuan-Pavlo II – aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Chuan-Pavlo II" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Iohannes_Paulus_II_Papa" title="Iohannes Paulus II Papa – inglés antiguo" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Iohannes Paulus II Papa" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="inglés antiguo" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artículo bueno"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%AD%D9%86%D8%A7_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="يوحنا بولس الثاني – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="يوحنا بولس الثاني" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A6%DC%90%DC%A6%DC%90_%DC%9D%DC%98%DC%9A%DC%A2%DC%A2_%DC%A6%DC%98%DC%A0%DC%98%DC%A3_%DC%AC%DC%AA%DC%9D%DC%A2%DC%90" title="ܦܐܦܐ ܝܘܚܢܢ ܦܘܠܘܣ ܬܪܝܢܐ – arameo" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܦܐܦܐ ܝܘܚܢܢ ܦܘܠܘܣ ܬܪܝܢܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="arameo" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%AD%D9%86%D8%A7_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%89" title="يوحنا بولس التانى – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="يوحنا بولس التانى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Papa_Xuan_Pablu_II" title="Papa Xuan Pablu II – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Papa Xuan Pablu II" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Juan_Pawlu_II" title="Juan Pawlu II – aimara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Juan Pawlu II" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="aimara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/II_%C4%B0ohann_Pavel" title="II İohann Pavel – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="II İohann Pavel" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II." title="Johannes Paul II. – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Johannes Paul II." data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Juons_Paulios_II" title="Juons Paulios II – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Juons Paulios II" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Papa_Juan_Pablo_II" title="Papa Juan Pablo II – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Papa Juan Pablo II" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Ян Павел II – bielorruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Ян Павел II" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB_II" title="Ян Павал II – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ян Павал II" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Йоан Павел II – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Йоан Павел II" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8B%E0%A6%AA_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%9C%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%B2" title="পোপ দ্বিতীয় জন পল – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পোপ দ্বিতীয় জন পল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Yann-Baol_II" title="Yann-Baol II – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Yann-Baol II" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ivan_Pavao_II" title="Ivan Pavao II – bosnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ivan Pavao II" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Joan_Pau_II" title="Joan Pau II – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Joan Pau II" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C3%A1u-hu%C3%B2ng_Ioannes_Paulus_2-si%C3%A9" title="Gáu-huòng Ioannes Paulus 2-sié – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gáu-huòng Ioannes Paulus 2-sié" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Juan_Pablo_II" title="Juan Pablo II – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Juan Pablo II" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%D8%AC%DB%86%D9%86_%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85" title="پاپ جۆن پۆلی دووەم – kurdo sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پاپ جۆن پۆلی دووەم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Jan_Pavel_II." title="Jan Pavel II. – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Jan Pavel II." data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II" title="Jan Paweł II – casubio" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Jan Paweł II" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="casubio" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Pab_Ioan_Pawl_II" title="Pab Ioan Pawl II – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Pab Ioan Pawl II" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Pave_Johannes_Paul_2." title="Pave Johannes Paul 2. – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Pave Johannes Paul 2." data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II." title="Johannes Paul II. – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Johannes Paul II." data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paulus_II" title="Johannes Paulus II – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Johannes Paulus II" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Jan_Pawo%C5%82_II." title="Jan Pawoł II. – bajo sorbio" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Jan Pawoł II." data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="bajo sorbio" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CF%80%CE%B1%CF%82_%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CE%B1%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%92%CE%84" title="Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pope_John_Paul_II" title="Pope John Paul II – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Pope John Paul II" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Johano_Pa%C5%ADlo_la_2-a" title="Johano Paŭlo la 2-a – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Johano Paŭlo la 2-a" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paulus_II" title="Johannes Paulus II – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Johannes Paulus II" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Joan_Paulo_II.a" title="Joan Paulo II.a – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Joan Paulo II.a" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="پاپ ژان پل دوم – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پاپ ژان پل دوم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paavali_II" title="Johannes Paavali II – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Johannes Paavali II" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_II" title="Jean-Paul II – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Jean-Paul II" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Johanes_Paul_II._(Paap)" title="Johanes Paul II. (Paap) – frisón septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Johanes Paul II. (Paap)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisón septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Pape_Zuan_Pauli_II" title="Pape Zuan Pauli II – friulano" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Pape Zuan Pauli II" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulano" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Jehannes_Paulus_II" title="Jehannes Paulus II – frisón occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Jehannes Paulus II" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisón occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1pa_Eoin_P%C3%B3l_II" title="Pápa Eoin Pól II – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Pápa Eoin Pól II" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0pa_Iain_P%C3%B2l_II" title="Pàpa Iain Pòl II – gaélico escocés" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Pàpa Iain Pòl II" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélico escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Xo%C3%A1n_Paulo_II,_papa" title="Xoán Paulo II, papa – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Xoán Paulo II, papa" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Hu%C3%A3_P%C3%A1ulo_II" title="Huã Páulo II – guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Huã Páulo II" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Pope_John_Paul_II" title="Pope John Paul II – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Pope John Paul II" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/John_Paul_na_Biyu" title="John Paul na Biyu – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="John Paul na Biyu" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Kau-f%C3%B2ng_Ioannes_Paulus_2-s%E1%B9%B3" title="Kau-fòng Ioannes Paulus 2-sṳ – chino hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Kau-fòng Ioannes Paulus 2-sṳ" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="chino hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%95%D7%97%D7%A0%D7%9F_%D7%A4%D7%90%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%A1_%D7%94%D7%A9%D7%A0%D7%99" title="יוחנן פאולוס השני – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="יוחנן פאולוס השני" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ivan_Pavao_II." title="Ivan Pavao II. – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ivan Pavao II." data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Jan_Pawo%C5%82_II." title="Jan Pawoł II. – alto sorbio" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Jan Pawoł II." data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="alto sorbio" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Jan_P%C3%B2l_II" title="Jan Pòl II – criollo haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Jan Pòl II" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="criollo haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/II._J%C3%A1nos_P%C3%A1l_p%C3%A1pa" title="II. János Pál pápa – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="II. János Pál pápa" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D5%BD_%D5%8A%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BD_II" title="Հովհաննես Պողոս II – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հովհաննես Պողոս II" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Papa_Johannes_Paulo_II" title="Papa Johannes Paulo II – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Papa Johannes Paulo II" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Paus_Yohanes_Paulus_II" title="Paus Yohanes Paulus II – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Paus Yohanes Paulus II" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ioannes_Paulus_II" title="Ioannes Paulus II – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ioannes Paulus II" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Papa_Juan_Pablo_II" title="Papa Juan Pablo II – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Papa Juan Pablo II" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Papo_Ioannes_Paulus_la_2ma" title="Papo Ioannes Paulus la 2ma – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Papo Ioannes Paulus la 2ma" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3hannes_P%C3%A1ll_2." title="Jóhannes Páll 2. – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Jóhannes Páll 2." data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Papa_Giovanni_Paolo_II" title="Papa Giovanni Paolo II – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Papa Giovanni Paolo II" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A8%E3%83%8F%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%91%E3%82%A6%E3%83%AD2%E4%B8%96_(%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%95%99%E7%9A%87)" title="ヨハネ・パウロ2世 (ローマ教皇) – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヨハネ・パウロ2世 (ローマ教皇)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Paus_Yohanes_Paulus_II" title="Paus Yohanes Paulus II – javanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Paus Yohanes Paulus II" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94_II" title="იოანე პავლე II – georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="იოანე პავლე II" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_2" title="Jean-Paul 2 – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Jean-Paul 2" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%8A%E1%9F%81%E1%9E%85%E1%9E%94%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%BC%E1%9E%A0%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%94%E1%9F%89%E1%9E%BC%E1%9E%9B%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9F%A2" title="សម្ដេចប៉ាបយ៉ូហានប៉ូលទី២ – jemer" lang="km" hreflang="km" data-title="សម្ដេចប៉ាបយ៉ូហានប៉ូលទី២" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="jemer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B3%8B%E0%B2%AA%E0%B3%8D_%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%AA%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%8D_II" title="ಪೋಪ್ ಜಾನ್ ಪಾಲ್ II – canarés" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪೋಪ್ ಜಾನ್ ಪಾಲ್ II" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="canarés" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%90%ED%99%A9_%EC%9A%94%ED%95%9C_%EB%B0%94%EC%98%A4%EB%A1%9C_2%EC%84%B8" title="교황 요한 바오로 2세 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="교황 요한 바오로 2세" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II." title="Johannes Paul II. – kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Johannes Paul II." data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Papa_Y%C3%BBhena_Pawlos_II" title="Papa Yûhena Pawlos II – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Papa Yûhena Pawlos II" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Иоанн Павел II – kirguís" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Иоанн Павел II" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguís" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ioannes_Paulus_II" title="Ioannes Paulus II – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Ioannes Paulus II" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_II._(Poopst)" title="Jean-Paul II. (Poopst) – luxemburgués" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Jean-Paul II. (Poopst)" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paulus_II" title="Johannes Paulus II – limburgués" lang="li" hreflang="li" data-title="Johannes Paulus II" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Giovann_Paol_II" title="Giovann Paol II – lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Giovann Paol II" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1pa_Yoane_Polo_II" title="Pápa Yoane Polo II – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Pápa Yoane Polo II" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Jonas_Paulius_II" title="Jonas Paulius II – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Jonas Paulius II" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/J%C4%81nis_P%C4%81vils_II" title="Jānis Pāvils II – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Jānis Pāvils II" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Joany_Paoly_II" title="Joany Paoly II – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Joany Paoly II" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_II" title="Папа Јован Павле II – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Папа Јован Павле II" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B5%BA_%E0%B4%AA%E0%B5%8B%E0%B5%BE_%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%BB" title="ജോൺ പോൾ രണ്ടാമൻ – malayálam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജോൺ പോൾ രണ്ടാമൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayálam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/II_%D0%98%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D1%83%D0%BB" title="II Иохан Паул – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="II Иохан Паул" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%AA_%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%A8_%E0%A4%AA%E0%A5%89%E0%A4%B2_%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="पोप जॉन पॉल दुसरा – maratí" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पोप जॉन पॉल दुसरा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="maratí" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Paus_Ioannes_Paulus_II" title="Paus Ioannes Paulus II – malayo" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Paus Ioannes Paulus II" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Papa_%C4%A0wanni_Pawlu_II" title="Papa Ġwanni Pawlu II – maltés" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Papa Ġwanni Pawlu II" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltés" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%9F%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8_%E1%80%92%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%9A_%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%9C%E1%80%BA" title="ပုပ်ရဟန်းမင်း ဒုတိယ ဂျွန်ပေါလ် – birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ပုပ်ရဟန်းမင်း ဒုတိယ ဂျွန်ပေါလ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="پاپ ژان پل دوم – mazandaraní" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="پاپ ژان پل دوم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandaraní" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Ioannes_Paulus_II" title="Ioannes Paulus II – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Ioannes Paulus II" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Papa_Giuvanne_Paolo_II" title="Papa Giuvanne Paolo II – napolitano" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Papa Giuvanne Paolo II" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitano" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II." title="Johannes Paul II. – bajo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Johannes Paul II." data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bajo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Johannes_Paulus_II" title="Paus Johannes Paulus II – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Paus Johannes Paulus II" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Pave_Johannes_Paul_II" title="Pave Johannes Paul II – noruego nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Pave Johannes Paul II" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruego nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paul_II" title="Johannes Paul II – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Johannes Paul II" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Jean-Paoul_II" title="Jean-Paoul II – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Jean-Paoul II" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Joan_Pau_II" title="Joan Pau II – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Joan Pau II" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Papa_Juan_Pablo_II" title="Papa Juan Pablo II – pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Papa Juan Pablo II" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Baapscht_John_Paul_II" title="Baapscht John Paul II – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Baapscht John Paul II" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II" title="Jan Paweł II – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Jan Paweł II" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Gioann_P%C3%A0ul_II" title="Gioann Pàul II – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Gioann Pàul II" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جان پال دوم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جان پال دوم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%85_%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84" title="دویم پاپ ژان پل – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="دویم پاپ ژان پل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Papa_Jo%C3%A3o_Paulo_II" title="Papa João Paulo II – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Papa João Paulo II" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Huwan_Pawlu_II" title="Huwan Pawlu II – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Huwan Pawlu II" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Papa_Ioan_Paul_al_II-lea" title="Papa Ioan Paul al II-lea – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Papa Ioan Paul al II-lea" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Papa_Ioannis_Pavlu_II" title="Papa Ioannis Pavlu II – arrumano" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Papa Ioannis Pavlu II" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="arrumano" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Pape_Giu%C3%A0nne_Paule_II" title="Pape Giuànne Paule II – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Pape Giuànne Paule II" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Иоанн Павел II – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Иоанн Павел II" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%99%D0%BE%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%86%D0%86." title="Папа Йоан Павел ІІ. – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Папа Йоан Павел ІІ." data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Иоанн Павел II – sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Иоанн Павел II" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a" title="Karol Józef Wojtyła – sardo" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Karol Józef Wojtyła" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardo" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Giuvanni_Paulu_II" title="Giuvanni Paulu II – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Giuvanni Paulu II" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Pape_John_Paul_II" title="Pape John Paul II – escocés" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Pape John Paul II" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ivan_Pavao_II." title="Ivan Pavao II. – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ivan Pavao II." data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%99%E0%B7%80%E0%B6%B1_%E0%B6%A2%E0%B7%94%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%B8%E0%B7%8A_%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%94%E0%B7%85%E0%B7%94_%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%84%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B7%83%E0%B7%9A" title="දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප්වහන්සේ – cingalés" lang="si" hreflang="si" data-title="දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප්වහන්සේ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalés" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Pope_John_Paul_II" title="Pope John Paul II – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Pope John Paul II" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1n_Pavol_II." title="Ján Pavol II. – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ján Pavol II." data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pape%C5%BE_Janez_Pavel_II." title="Papež Janez Pavel II. – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Papež Janez Pavel II." data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjon_Pali_II" title="Gjon Pali II – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjon Pali II" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_II" title="Папа Јован Павле II – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Папа Јован Павле II" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Johannes_Paulus_II" title="Johannes Paulus II – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Johannes Paulus II" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Papa_Yohane_Paulo_II" title="Papa Yohane Paulo II – suajili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Papa Yohane Paulo II" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suajili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/J%C5%AFn_Paul_II" title="Jůn Paul II – silesio" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Jůn Paul II" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silesio" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%88_%E0%AE%87%E0%AE%B0%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%85%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%B3%E0%AF%8D_%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%A9%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="திருத்தந்தை இரண்டாம் அருள் சின்னப்பர் – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="திருத்தந்தை இரண்டாம் அருள் சின்னப்பர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%9F%D0%BE%D0%BB_II" title="Ҷон Пол II – tayiko" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҷон Пол II" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tayiko" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%99_%E0%B8%9B%E0%B8%AD%E0%B8%A5%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_2" title="สมเด็จพระสันตะปาปายอห์น ปอลที่ 2 – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="สมเด็จพระสันตะปาปายอห์น ปอลที่ 2" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Papa_Juan_Pablo_II" title="Papa Juan Pablo II – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Papa Juan Pablo II" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Ioannes_Paulus" title="II. Ioannes Paulus – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="II. Ioannes Paulus" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_II" title="Иоанн Павел II – tártaro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Иоанн Павел II" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tártaro" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE_II" title="Іван Павло II – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Іван Павло II" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جان پال دوم – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جان پال دوم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/John_Paul_II" title="John Paul II – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="John Paul II" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Papa_Giovani_Pago%C5%82o_II" title="Papa Giovani Pagoło II – veneciano" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Papa Giovani Pagoło II" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="veneciano" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gioan_Phaol%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Gioan Phaolô II – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Giáo hoàng Gioan Phaolô II" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Paus_Johannes_Paulus_II" title="Paus Johannes Paulus II – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Paus Johannes Paulus II" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/P%C3%A5pe_Djihan-P%C3%A5_II" title="Påpe Djihan-På II – valón" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Påpe Djihan-På II" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valón" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Papa_Juan_Pablo_II" title="Papa Juan Pablo II – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Papa Juan Pablo II" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%A5%E6%9C%9B%C2%B7%E4%BF%9D%E7%A6%84%E4%BA%8C%E4%B8%96" title="若望·保禄二世 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="若望·保禄二世" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/P%C3%B3p%C3%B9_J%C3%B2h%C3%A1n%C3%B9_P%C3%A1%C3%BAl%C3%B9_%C3%88kej%C3%AC" title="Pópù Jòhánù Páúlù Èkejì – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Pópù Jòhánù Páúlù Èkejì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%A5%E6%9C%9B%E4%BF%9D%E7%A5%BF%E4%BA%8C%E4%B8%96" title="若望保祿二世 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="若望保祿二世" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C3%A0u-h%C3%B4ng_Ioannes_Paulus_2-s%C3%A8" title="Kàu-hông Ioannes Paulus 2-sè – chino min nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kàu-hông Ioannes Paulus 2-sè" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="chino min nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%A5%E6%9C%9B%E4%BF%9D%E7%A5%BF%E4%BA%8C%E4%B8%96" title="若望保祿二世 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="若望保祿二世" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q989#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Juan_Pablo_II" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Juan_Pablo_II" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Juan_Pablo_II"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&action=edit" title="Esta página está protegida, pero puedes ver su código fuente [e]" accesskey="e"><span>Ver código fuente</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Juan_Pablo_II"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&action=edit"><span>Ver código fuente</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Juan_Pablo_II" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Juan_Pablo_II" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&oldid=165144641" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Juan_Pablo_II&id=165144641&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FJuan_Pablo_II"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FJuan_Pablo_II"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Juan+Pablo+II"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Juan_Pablo_II&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Ioannes_Paulus_II" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://es.wikinews.org/wiki/Categor%C3%ADa:Juan_Pablo_II" hreflang="es"><span>Wikinoticias</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Juan_Pablo_II" hreflang="es"><span>Wikiquote</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://es.wikisource.org/wiki/Autor:Juan_Pablo_II" hreflang="es"><span>Wikisource</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q989" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r157776694">.mw-parser-output .infobox .imagen{max-width:100%;margin:0 auto}.mw-parser-output .infobox .imagen img{max-width:100%;height:auto}.mw-parser-output .infobox .mw-kartographer-container .thumbinner,.mw-parser-output .infobox .mw-kartographer-map{box-sizing:border-box;width:100%!important}body.skin-timeless .mw-parser-output .infobox .imagen a.image>img{max-width:100%!important;height:auto!important}</style><table class="infobox" style="width:22.7em; line-height: 1.4em; text-align:left; padding:.23em;"><tbody><tr><th colspan="3" class="cabecera persona" style="text-align:center;background-color:#FFDE00;;color:inherit;color: #000;;">Juan Pablo II</th></tr><tr><td colspan="3" class="imagen" style="text-align:center;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg/320px-ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="320" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg/480px-ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg/640px-ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="762" data-file-height="889" /></a></span><br /><div style="display:inline;">Juan Pablo II en 1988.</div></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;"> <hr /></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;font-weight:bold; padding:2px; background-color: #faf5d1;;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/29px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png" decoding="async" width="29" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/44px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/59px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 2x" data-file-width="673" data-file-height="918" /></a></span><br /><a href="/wiki/Papa" title="Papa">Papa</a> de la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;"> 16 de octubre de 1978-2 de abril de 2005<br />(26 años y 168 días)</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Predecesor</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Juan_Pablo_I" title="Juan Pablo I">Juan Pablo I</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Sucesor</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Benedicto XVI</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Secretario_personal_del_sumo_pont%C3%ADfice" title="Secretario personal del sumo pontífice">Secretario personal</a></th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Dziwisz" title="Stanisław Dziwisz">Stanisław Dziwisz</a></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;"> <hr /></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;font-weight:bold; padding:2px; background-color: #faf5d1;;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Herb_Archidiecezji_Krakowskiej,_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/39px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png" decoding="async" width="39" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/58px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/77px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png 2x" data-file-width="491" data-file-height="508" /></a></span><br /><a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_Cracovia" title="Arquidiócesis de Cracovia">Arzobispo de Cracovia</a></td></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;"> 13 de enero de 1964-16 de octubre de 1978</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Predecesor</th><td colspan="2"> <a href="/w/index.php?title=Eugeniusz_Baziak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugeniusz Baziak (aún no redactado)">Eugeniusz Baziak</a><br /><small>(como administrador apostólico)</small></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Sucesor</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Franciszek_Macharski" title="Franciszek Macharski">Franciszek Macharski</a></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #FFDE00; color: #000;;">Información religiosa</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Sacramento_del_orden" title="Sacramento del orden">Ordenación sacerdotal</a></th><td colspan="2"> 1 de noviembre de 1946 <br /><small>por <a href="/wiki/Adam_Stefan_Sapieha" title="Adam Stefan Sapieha">Adam Stefan Sapieha</a></small></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Sacramento_del_orden" title="Sacramento del orden">Ordenación episcopal</a></th><td colspan="2"> 28 de septiembre de 1958 <br /><small>por Eugeniusz Baziak</small></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Proclamación cardenalicia</th><td colspan="2"> 26 de junio de 1967 <br /><small>por <a href="/wiki/Pablo_VI" title="Pablo VI">Pablo VI</a></small></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #FFDE00; color: #000;;">Culto público</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Beatificaci%C3%B3n" title="Beatificación">Beatificación</a></th><td colspan="2"> 1 de mayo de 2011<br /><small>por <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Benedicto XVI</a></small></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n" title="Canonización">Canonización</a></th><td colspan="2"> 27 de abril de 2014<br /><small>por <a href="/wiki/Francisco_(papa)" title="Francisco (papa)">Francisco</a></small></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Festividad</th><td colspan="2"> Memoria: 22 de octubre (fecha del inicio de su Pontificado, en 1978)<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Patronazgo</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonia</a><br /><a href="/wiki/Jornada_Mundial_de_la_Juventud" title="Jornada Mundial de la Juventud">Jornada Mundial de la Juventud</a><sup id="cite_ref-Sin-nombre-p2AR-1_2-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Sin-nombre-p2AR-1-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<br />Las familias<sup id="cite_ref-Sin-nombre-p2AR-2_3-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Sin-nombre-p2AR-2-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<br />Deportistas de <a href="/wiki/Provincia_de_Entre_Rios" class="mw-redirect" title="Provincia de Entre Rios">Entre Ríos</a><sup id="cite_ref-4" class="reference separada"><a href="#cite_note-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #FFDE00; color: #000;;">Información personal</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Nombre</th><td colspan="2"> Karol Józef Wojtyła</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Nacimiento</th><td colspan="2"> 18 de mayo de 1920<br /><a href="/wiki/Wadowice" title="Wadowice">Wadowice</a>, <a href="/wiki/Segunda_Rep%C3%BAblica_Polaca" class="mw-redirect" title="Segunda República Polaca">Segunda República Polaca</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Fallecimiento</th><td colspan="2"> 2 de abril de 2005 (84 años)<br /> <a href="/wiki/Palacio_Apost%C3%B3lico" title="Palacio Apostólico">Palacio Apostólico</a>, <a href="/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano">Ciudad del Vaticano</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Padres</th><td colspan="2"> Karol Wojtyła<br />Emilia Kaczorowska</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;"><a href="/wiki/Alma_m%C3%A1ter" class="mw-redirect" title="Alma máter">Alma máter</a></th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Universidad_Pontificia_de_Santo_Tom%C3%A1s_de_Aquino" title="Universidad Pontificia de Santo Tomás de Aquino">Universidad Pontificia de Santo Tomás de Aquino</a><br /><a href="/wiki/Universidad_Jaguel%C3%B3nica" title="Universidad Jaguelónica">Universidad Jaguelónica</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Obras notables</th><td colspan="2" style="font-style: italic;;"> <i><a href="/wiki/Amor_y_responsabilidad" title="Amor y responsabilidad">Amor y responsabilidad</a></i> (1960)<br /><i><a href="/wiki/Teolog%C3%ADa_del_Cuerpo" class="mw-redirect" title="Teología del Cuerpo">Teología del Cuerpo</a></i> (1979-1984)</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Sitio web</th><td colspan="2"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/es.html">Sitio oficial</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="3" style="text-align:center;"> <hr /></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;">Firma</th><td colspan="2"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Signature_of_John_Paul_II.svg" class="mw-file-description" title="Firma de Juan Pablo II"><img alt="Firma de Juan Pablo II" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Signature_of_John_Paul_II.svg/128px-Signature_of_John_Paul_II.svg.png" decoding="async" width="128" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Signature_of_John_Paul_II.svg/192px-Signature_of_John_Paul_II.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Signature_of_John_Paul_II.svg/256px-Signature_of_John_Paul_II.svg.png 2x" data-file-width="1864" data-file-height="410" /></a></span></td></tr><tr><td colspan="3" class="imagen" style="text-align:center;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:John_paul_2_coa.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/John_paul_2_coa.svg/91px-John_paul_2_coa.svg.png" decoding="async" width="91" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/John_paul_2_coa.svg/136px-John_paul_2_coa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/John_paul_2_coa.svg/181px-John_paul_2_coa.svg.png 2x" data-file-width="825" data-file-height="1000" /></a></span><br /><div style="display:inline;"><i>Totus tuus, Maria, ego sum</i><br /><small>(‘Todo tuyo, Maria’)</small></div> </td></tr><tr><td class="noprint" colspan="3" style="text-align:left;"><div class="plainlinks wikidata-link" style="font-size: 0.85em">[<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q989" class="extiw" title="d:Q989">editar datos en Wikidata</a>]</div></td></tr></tbody></table> <p><b>Juan Pablo II</b> (en <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a>: <i lang="la">Ioannes Paulus II</i>),<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ de <a href="/wiki/Nombre_secular" class="mw-redirect" title="Nombre secular">nombre secular</a> <b>Karol Józef Wojtyła</b><sup id="cite_ref-6" class="reference separada"><a href="#cite_note-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (<small><span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="noexcerpt ext-phonos-PhonosButton oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/a\/ae\/Pl-Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a.ogg\/Pl-Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"pronunciaci\u00f3n"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"es","wikibase":"","file":"Pl-Karol J\u00f3zef Wojty\u0142a.ogg"},"classes":["noexcerpt","ext-phonos-PhonosButton"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/ae/Pl-Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a.ogg/Pl-Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Reproducir audio" title="Reproducir audio" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label">pronunciación</span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/Archivo:Pl-Karol_J%C3%B3zef_Wojty%C5%82a.ogg" title="Archivo:Pl-Karol Józef Wojtyła.ogg">ⓘ</a></sup></span></small>; <a href="/wiki/Wadowice" title="Wadowice">Wadowice</a>, <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonia</a>; 18 de mayo de 1920-<a href="/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano">Ciudad del Vaticano</a>, 2 de abril de 2005), fue el <a href="/wiki/Papa" title="Papa">papa</a> 264.º de la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a> y soberano de la <a href="/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano">Ciudad del Vaticano</a> desde el 16 de octubre de 1978 hasta su muerte en 2005.<sup id="cite_ref-7" class="reference separada"><a href="#cite_note-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Fue <a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n" title="Canonización">canonizado</a> en 2014, durante el pontificado de <a href="/wiki/Francisco_(papa)" title="Francisco (papa)">Francisco</a>, lo que lo convierte en <a href="/wiki/Santo" title="Santo">santo</a> de la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a>. </p><p>Tras haber sido <a href="/wiki/Obispo_auxiliar" title="Obispo auxiliar">obispo auxiliar</a> (desde 1958) y <a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_Cracovia" title="Arquidiócesis de Cracovia">arzobispo de Cracovia</a> (desde 1962), se convirtió en el primer papa <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">polaco</a> de la historia, y en el primero no <a href="/wiki/Italia" title="Italia">italiano</a> desde 1523. Su pontificado de casi 27 años fue el tercero más largo en la historia de la Iglesia católica, después del de <a href="/wiki/Sim%C3%B3n_Pedro" title="Simón Pedro">san Pedro</a> (se cree que entre 34 y 37 años, aunque su duración exacta es difícil de determinar) y el de <a href="/wiki/P%C3%ADo_IX" title="Pío IX">Pío IX</a> (31 años). </p><p>Juan Pablo II fue aclamado como uno de los líderes más influyentes del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span>, recordado especialmente por ser uno de los principales símbolos del <a href="/wiki/Anticomunismo" title="Anticomunismo">anticomunismo</a>,<sup id="cite_ref-Garitagoitía_8-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Garitagoitía-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y por su lucha contra la expansión del <a href="/wiki/Marxismo" title="Marxismo">marxismo</a> por lugares como <a href="/wiki/Iberoam%C3%A9rica" title="Iberoamérica">Iberoamérica</a>, donde combatió al movimiento conocido como la <a href="/wiki/Teolog%C3%ADa_de_la_liberaci%C3%B3n" title="Teología de la liberación">teología de la liberación</a>, con la ayuda de su mano derecha y a la postre sucesor, <a href="/wiki/Joseph_Ratzinger" class="mw-redirect" title="Joseph Ratzinger">Joseph Ratzinger</a>. </p><p>Jugó asimismo un papel decisivo para poner fin al comunismo en su Polonia natal y, finalmente, en toda <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a>, así como para la mejora significativa de las relaciones de la Iglesia católica con el <a href="/wiki/Juda%C3%ADsmo" title="Judaísmo">judaísmo</a>, el <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a>, la <a href="/wiki/Iglesia_ortodoxa_oriental" class="mw-redirect" title="Iglesia ortodoxa oriental">Iglesia ortodoxa oriental</a>, y la <a href="/wiki/Comuni%C3%B3n_anglicana" title="Comunión anglicana">Comunión anglicana</a>. </p><p>Entre los hechos más notorios de su pontificado destacó el <a href="/wiki/Intento_de_asesinato_de_Juan_Pablo_II" title="Intento de asesinato de Juan Pablo II">intento de asesinato</a> que sufrió el 13 de mayo de 1981, mientras saludaba a los fieles en la <a href="/wiki/Plaza_de_San_Pedro" title="Plaza de San Pedro">plaza de San Pedro</a>, a manos de <a href="/wiki/Mehmet_Ali_A%C4%9Fca" title="Mehmet Ali Ağca">Mehmet Ali Ağca</a>, quien le disparó a escasa distancia entre la multitud. Tiempo después el terrorista fue perdonado públicamente por el pontífice en persona. A este se sumó otro atentado ocurrido en <a href="/wiki/F%C3%A1tima_(Portugal)" title="Fátima (Portugal)">Fátima</a> en la noche del 12 al 13 de mayo de 1982 a manos del sacerdote ultraconservador <a href="/wiki/Juan_Mar%C3%ADa_Fern%C3%A1ndez_Krohn" title="Juan María Fernández Krohn">Juan María Fernández Krohn</a>, hecho que no trascendió hasta después de la muerte del pontífice. </p><p>Fue uno de los líderes mundiales más viajeros de la historia, visitó 129 países durante su pontificado. Hablaba los siguientes idiomas: <a href="/wiki/Idioma_italiano" title="Idioma italiano">italiano</a>, <a href="/wiki/Idioma_franc%C3%A9s" title="Idioma francés">francés</a>, <a href="/wiki/Idioma_alem%C3%A1n" title="Idioma alemán">alemán</a>, <a href="/wiki/Idioma_ingl%C3%A9s" title="Idioma inglés">inglés</a>, <a href="/wiki/Idioma_espa%C3%B1ol" title="Idioma español">español</a>, <a href="/wiki/Idioma_portugu%C3%A9s" title="Idioma portugués">portugués</a>, <a href="/wiki/Idioma_ucraniano" title="Idioma ucraniano">ucraniano</a>, <a href="/wiki/Idioma_ruso" title="Idioma ruso">ruso</a>, <a href="/wiki/Idioma_croata" title="Idioma croata">croata</a>, <a href="/wiki/Esperanto" title="Esperanto">esperanto</a>, <a href="/wiki/Griego_antiguo" title="Griego antiguo">griego antiguo</a> y <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a>, así como su idioma materno, el <a href="/wiki/Idioma_polaco" title="Idioma polaco">polaco</a>. Como parte de su especial énfasis en la llamada universal a la santidad, <a href="/wiki/Beatificaci%C3%B3n" title="Beatificación">beatificó</a> a <a href="/wiki/Anexo:Beatificados_por_Juan_Pablo_II" title="Anexo:Beatificados por Juan Pablo II">1340 personas</a> y <a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n" title="Canonización">canonizó</a> a 483 <a href="/wiki/Santo" title="Santo">santos</a>, más que la cifra sumada de sus predecesores en los últimos cinco siglos. El 19 de diciembre de 2009, Juan Pablo II fue proclamado <a href="/wiki/Venerable" title="Venerable">venerable</a> por su sucesor, Benedicto XVI, quien posteriormente presidió la ceremonia de su beatificación el 1 de mayo de 2011 (el <a href="/wiki/Domingo_de_la_Divina_Misericordia" class="mw-redirect" title="Domingo de la Divina Misericordia">Domingo de la Divina Misericordia</a>), y fue canonizado junto con el papa <a href="/wiki/Juan_XXIII" title="Juan XXIII">Juan XXIII</a> el 27 de abril de 2014 (otra vez el Domingo de la Divina Misericordia) por el papa <a href="/wiki/Francisco_(Papa)" class="mw-redirect" title="Francisco (Papa)">Francisco</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Biografía"><span id="Biograf.C3.ADa"></span>Biografía</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Infancia_y_juventud">Infancia y juventud</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Native_pope%27s_home.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Native_pope%27s_home.jpg/220px-Native_pope%27s_home.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Native_pope%27s_home.jpg/330px-Native_pope%27s_home.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Native_pope%27s_home.jpg/440px-Native_pope%27s_home.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Casa natal de Juan Pablo II en Wadowice.</figcaption></figure> <p>Karol Józef nació el 18 de mayo de 1920 en <a href="/wiki/Wadowice" title="Wadowice">Wadowice</a>, un pueblo de <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonia</a> cercano a <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a>. </p><p>Era el menor de los tres hijos del matrimonio integrado por Karol Wojtyła y Emilia Kaczorowska. Su madre era una ferviente católica, y se las arregló para que su hijo naciera cerca de un templo, pues quería que lo primero que oyera su hijo fueran los «cánticos a Dios». Cuando Karol aún era muy pequeño, su madre le decía a otras mujeres: <i>Verán que mi pequeño Karol será una gran persona</i>. Su madre falleció en 1929, cuando él tenía nueve años. Su hermana Olga había muerto antes de que él naciera. Su hermano mayor <a href="/w/index.php?title=Edmund_Wojty%C5%82a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edmund Wojtyła (aún no redactado)">Edmund</a>, que era médico, murió en 1932 por contagio de una enfermedad cuando curó a un hombre de condición humilde. Junto con su padre, Karol se trasladó a <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a> para iniciar sus estudios en la <a href="/wiki/Universidad_Jaguel%C3%B3nica" title="Universidad Jaguelónica">Universidad Jaguelónica</a>. Su padre, un suboficial del ejército polaco, murió en 1941 durante la <a href="/wiki/Ocupaci%C3%B3n_de_Polonia_(1939-1945)" title="Ocupación de Polonia (1939-1945)">ocupación de Polonia</a> por la <a href="/wiki/Alemania_nazi" title="Alemania nazi">Alemania nazi</a>.<sup id="cite_ref-9" class="reference separada"><a href="#cite_note-9"><span class="corchete-llamada">[</span>9<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Su padre siempre lo guio en el camino de la fe y el amor cristiano. </p><p>Al terminar sus estudios de educación media, una época en la que destacó como consumado <a href="/wiki/Ajedrez" title="Ajedrez">ajedrecista</a> (llegando a proclamarse vencedor en varios campeonatos estudiantiles), se matriculó en la <a href="/wiki/Universidad_Jaguel%C3%B3nica" title="Universidad Jaguelónica">Universidad Jaguelónica</a> de Cracovia y también en una escuela de teatro. Cuando las fuerzas alemanas cerraron la Universidad, en septiembre de 1939, el joven Karol tuvo que trabajar en una <a href="/wiki/Cantera" title="Cantera">cantera</a> y luego en una fábrica química (Solvay), para ganarse la vida y evitar que lo deportaran a Alemania. Fichado por la <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">Gestapo</a>, se refugió en una buhardilla de Cracovia. En esa época se unió al grupo del célebre actor polaco <a href="/w/index.php?title=Mieczys%C5%82aw_Kotlarczyk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mieczysław Kotlarczyk (aún no redactado)">Mieczysław Kotlarczyk</a>, creador del teatro Rapsódico, con el cual interpretó papeles de contenido patriótico. </p><p>Durante la ocupación alemana de Polonia, cultivó especialmente la cultura, el teatro y las amistades, en el contexto del grupo <a href="/w/index.php?title=Federaci%C3%B3n_de_Organizaciones_Cat%C3%B3licas_Nacionales_%22Unia%22&action=edit&redlink=1" class="new" title="Federación de Organizaciones Católicas Nacionales "Unia" (aún no redactado)">Unia</a>, formado por jóvenes católicos que pretendían resistir, tanto de forma pacífica (así Wojtyła) como de acción (ayudando directamente a los judíos o usando la violencia), a la ocupación nazi.<sup id="cite_ref-10" class="reference separada"><a href="#cite_note-10"><span class="corchete-llamada">[</span>10<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Posteriormente, su situación se complicó y debió refugiarse en los subterráneos del arzobispado de <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a>. </p><p>Importante para su crecimiento espiritual fue la persona de un sastre, <a href="/wiki/Jan_Tyranowski" title="Jan Tyranowski">Jan Tyranowski</a>, quien le dio a leer a <a href="/wiki/San_Juan_de_la_Cruz" class="mw-redirect" title="San Juan de la Cruz">San Juan de la Cruz</a>. Se conocieron en 1940; Tyranowski reunía a un grupo de jóvenes. </p><p>Uno de los sitios donde más le gustaba ir a rezar y descansar era <a href="/wiki/Kalwaria_Zebrzydowska" title="Kalwaria Zebrzydowska">Kalwaria Zebrzydowska</a>, donde habían trabajado su abuelo y bisabuelo como guías de los peregrinos que iban allí.<sup id="cite_ref-11" class="reference separada"><a href="#cite_note-11"><span class="corchete-llamada">[</span>11<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Educación_pastoral"><span id="Educaci.C3.B3n_pastoral"></span>Educación pastoral</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg/220px-Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg/330px-Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg/440px-Karol_Wojtyla-wikary_w_Niegowici.jpg 2x" data-file-width="1316" data-file-height="904" /></a><figcaption>Karol Wojtyła como sacerdote en Niegowić, <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonia</a>, 1948.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Karol_Wojtyla-Krakow.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Karol_Wojtyla-Krakow.jpg/220px-Karol_Wojtyla-Krakow.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Karol_Wojtyla-Krakow.jpg/330px-Karol_Wojtyla-Krakow.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Karol_Wojtyla-Krakow.jpg/440px-Karol_Wojtyla-Krakow.jpg 2x" data-file-width="1317" data-file-height="913" /></a><figcaption>Karol Wojtyła, joven sacerdote con sus estudiantes en Cracovia, 1950.</figcaption></figure> <p>En 1943 ingresó en el seminario clandestino que había fundado monseñor <a href="/wiki/Adam_Stefan_Sapieha" title="Adam Stefan Sapieha">Adam Stefan Sapieha</a>, cardenal arzobispo de Cracovia, iniciando la carrera de <a href="/wiki/Teolog%C3%ADa" title="Teología">Teología</a>. A comienzos de 1945 los soviéticos entraron en Cracovia y el futuro papa salvó la vida de una curiosa manera, casi milagrosa, gracias a <a href="/w/index.php?title=Vasily_Sirotenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vasily Sirotenko (aún no redactado)">Vasily Sirotenko</a>, un universitario ruso que, antes de ser enviado a liberar <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a> como oficial, estudiaba el último curso de Historia; la <a href="/wiki/Orquesta_roja" class="mw-redirect" title="Orquesta roja">orquesta roja</a> (espías prosoviéticos infiltrados en el ejército alemán) informó entonces de que los alemanes iban a asesinar a unos obreros polacos esclavizados por ellos; atacado ese grupo por los rusos y obligado a rendirse, estos descubrieron entre los ochenta obreros polacos liberados en una cantera de la fábrica Solvay a 18 seminaristas. Siguiendo las directrices de Stalin todos fueron enviados a un <a href="/wiki/Gulag" title="Gulag">gulag</a> de Siberia de donde no regresaron, pero no el futuro papa, ya que el comandante necesitaba a alguien como él que conociese idiomas y le tradujese los libros en latín y alemán que había estado compilando para seguir su carrera tras la guerra; es más, Wojtyła sabía incluso ruso por ser su madre de <a href="/wiki/Etnia_rutena" class="mw-redirect" title="Etnia rutena">etnia rutena</a>, según señala <a href="/w/index.php?title=Pedro_Beteta_L%C3%B3pez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pedro Beteta López (aún no redactado)">Pedro Beteta López</a> en su libro <i>Recordando a Juan Pablo II</i> (2009). Sirotenko impidió así su expatriación a Siberia, incluso a pesar de la oposición de un comisario político ruso. Sin duda este trágico hecho debió reforzar su antiestalinismo.<sup id="cite_ref-12" class="reference separada"><a href="#cite_note-12"><span class="corchete-llamada">[</span>12<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Fue ordenado sacerdote el 1 de noviembre de 1946 en la capilla privada arzobispal. Poco después se trasladó a <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a> para asistir a los cursos de la Facultad de <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa" title="Filosofía">Filosofía</a> del <a href="/wiki/Universidad_Pontificia_de_Santo_Tom%C3%A1s_de_Aquino" title="Universidad Pontificia de Santo Tomás de Aquino">Pontificio Ateneo <i>Angelicum</i></a>, y obtuvo el doctorado en Teología con la tesis <i>El acto de fe en la doctrina de San Juan de la Cruz,</i> bajo la dirección de Garrigou Lagrange.<sup id="cite_ref-13" class="reference separada"><a href="#cite_note-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>En 1948 regresó a Polonia y ejerció su primer ministerio pastoral como <a href="/wiki/Vicario" title="Vicario">vicario</a> <a href="/wiki/Coadjutor" class="mw-redirect" title="Coadjutor">coadjutor</a> de la parroquia de Niegowić, en los alrededores de <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a>, durante trece meses. En noviembre de ese mismo año obtuvo la habilitación para ejercer la docencia en la Facultad de Teología de la Universidad Jagellónica. El 17 de agosto de 1949 se trasladó como vicario a la parroquia de San Florián, en Cracovia, donde ejerció el ministerio durante dos años, alternándolo con su trabajo de consejero de los estudiantes y graduados de la universidad estatal de esa ciudad. </p><p>Era muy popular entre los estudiantes, con los que iba muchas veces de excursión, cosa que no era común en aquellos tiempos, pues podía llamar la atención de las autoridades policiales. </p><p>Nombrado profesor de Teología moral y Ética social del Seminario Metropolitano de <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a> el día 1 de octubre de 1953. En 1954 defiende la tesis de filosofía sobre Max Scheler: <i>Valoración sobre la posibilidad de construir la ética cristiana sobre las bases del sistema de Max Scheler</i> , que fue una investigación clave para injertar el método fenomenológico en su precedente formación aristotélico-tomista.<sup id="cite_ref-14" class="reference separada"><a href="#cite_note-14"><span class="corchete-llamada">[</span>14<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Ese mismo año fue nombrado profesor de Ética en la Universidad de Lublin, docencia que se prolongaría hasta 1961.<sup id="cite_ref-15" class="reference separada"><a href="#cite_note-15"><span class="corchete-llamada">[</span>15<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Allí impartió cursos –compatibilizándolos con su trabajo sacerdotal– que dieron lugar al comienzo de su producción filosófica original. En 1958 fue consagrado obispo. En 1960 publicó <i>Amor y responsabilidad</i>. En 1969 publicó <i>Persona y acto</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obispo_en_Polonia">Obispo en Polonia</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg/170px-Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg" decoding="async" width="170" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg/255px-Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg/340px-Karol_Wojty%C5%82a_-_wizytacja_zakonu_oo._Karmelit%C3%B3w_na_Piasku_w_Krakowie_1967.jpg 2x" data-file-width="1837" data-file-height="2084" /></a><figcaption>Visita a la iglesia de la Visitación de la Santísima Virgen María, en <a href="/wiki/Cracovia" title="Cracovia">Cracovia</a>. Comienzos de junio de 1967, poco después de ser nombrado <a href="/wiki/Cardenal" title="Cardenal">cardenal</a>.</figcaption></figure> <p>El 4 de julio de 1958, el papa <a href="/wiki/P%C3%ADo_XII" title="Pío XII">Pío XII</a> lo consagró obispo auxiliar de la <a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_Cracovia" title="Arquidiócesis de Cracovia">arquidiócesis de Cracovia</a>, bajo el administrador apostólico, el arzobispo <a href="/w/index.php?title=Eugeniusz_Baziak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugeniusz Baziak (aún no redactado)">Eugeniusz Baziak</a>. </p><p>A partir del 11 de octubre de 1962, comenzó a tomar parte activa en el <a href="/wiki/Concilio_Vaticano_II" title="Concilio Vaticano II">Concilio Vaticano II</a>. Destacan sus puntualizaciones sobre el ateísmo moderno y la libertad religiosa. Realizó una importante contribución a la elaboración de la constitución <i><a href="/wiki/Gaudium_et_spes" title="Gaudium et spes">Gaudium et spes</a></i>. El cardenal Wojtyła participó también en las cinco asambleas del <a href="/wiki/S%C3%ADnodo_de_los_Obispos" class="mw-redirect" title="Sínodo de los Obispos">Sínodo de los Obispos</a>, anteriores a su Pontificado.<sup id="cite_ref-16" class="reference separada"><a href="#cite_note-16"><span class="corchete-llamada">[</span>16<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ El 8 de diciembre de 1965 pasó a formar parte de las congregaciones para los Sacramentos y para la Educación Católica, y del Consejo para los Laicos. En 1962, al morir el arzobispo Baziak, fue nombrado <a href="/wiki/Vicario_capitular" title="Vicario capitular">vicario capitular</a> (administrador temporal) de la arquidiócesis de Cracovia y el 13 de enero de 1964 el papa <a href="/wiki/Pablo_VI" title="Pablo VI">Pablo VI</a> lo nombró arzobispo de Cracovia. El 26 de mayo de 1967 fue nombrado cardenal,<sup id="cite_ref-:1_17-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-:1-17"><span class="corchete-llamada">[</span>17<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ lo que le convirtió en el segundo más joven de la época, con 47 años de edad. Fue nombrado cardenal con el <a href="/wiki/Titulus" title="Titulus">título</a> de <a href="/wiki/San_Ces%C3%A1reo_en_Palatio_(t%C3%ADtulo_cardenalicio)" title="San Cesáreo en Palatio (título cardenalicio)">S. Cesareo in Palatio</a> del orden de los diáconos, elevado después <i>pro illa vice</i> al orden de los presbíteros.<sup id="cite_ref-:1_17-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-:1-17"><span class="corchete-llamada">[</span>17<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Durante el sínodo de obispos sobre la catequesis celebrado en octubre de 1977 en Roma, coincidió por primera vez con <a href="/wiki/Joseph_Ratzinger" class="mw-redirect" title="Joseph Ratzinger">Joseph Ratzinger</a>, entonces <a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_M%C3%BAnich_y_Frisinga" title="Arquidiócesis de Múnich y Frisinga">arzobispo de Múnich y Frisinga</a>.<sup id="cite_ref-18" class="reference separada"><a href="#cite_note-18"><span class="corchete-llamada">[</span>18<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pontificado">Pontificado</h3></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/C%C3%B3nclave_de_octubre_de_1978" title="Cónclave de octubre de 1978"> Cónclave de octubre de 1978</a></i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:JPIITravelsMap.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/JPIITravelsMap.svg/220px-JPIITravelsMap.svg.png" decoding="async" width="220" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/JPIITravelsMap.svg/330px-JPIITravelsMap.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/JPIITravelsMap.svg/440px-JPIITravelsMap.svg.png 2x" data-file-width="3808" data-file-height="1932" /></a><figcaption>Mapa indicando los <a href="/wiki/Anexo:Visitas_pastorales_de_Juan_Pablo_II_fuera_de_Italia" class="mw-redirect" title="Anexo:Visitas pastorales de Juan Pablo II fuera de Italia">países visitados por el papa Juan Pablo II</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg/220px-Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg/330px-Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg/440px-Juan_Pablo_II_-_S_M_de_Medellin.jpg 2x" data-file-width="643" data-file-height="467" /></a><figcaption>Juan Pablo II en su visita a la <a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_Medell%C3%ADn" title="Arquidiócesis de Medellín">arquidiócesis de Medellín</a>, Colombia, en 1986.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:PapaJCruz_Brazil.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/PapaJCruz_Brazil.jpg/220px-PapaJCruz_Brazil.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/PapaJCruz_Brazil.jpg/330px-PapaJCruz_Brazil.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/PapaJCruz_Brazil.jpg/440px-PapaJCruz_Brazil.jpg 2x" data-file-width="1802" data-file-height="1311" /></a><figcaption>Juan Pablo II en su visita a <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>, en 1997.</figcaption></figure> <p>El 28 de septiembre de 1978 murió <a href="/wiki/Juan_Pablo_I" title="Juan Pablo I">Juan Pablo I</a> a causa de un <a href="/wiki/Infarto_de_miocardio" class="mw-redirect" title="Infarto de miocardio">infarto de miocardio</a>, tras un pontificado de 33 días.<sup id="cite_ref-19" class="reference separada"><a href="#cite_note-19"><span class="corchete-llamada">[</span>19<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ El 16 de octubre de 1978, tras dos días de deliberaciones del <a href="/wiki/C%C3%B3nclave" title="Cónclave">cónclave</a>, Wojtyła fue elegido sucesor de San Pedro. Adoptó el nombre de <i>Ioannes Paulus II</i> (Juan Pablo II) y se convirtió, con 58 años, en el papa más joven del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span> y en el primero no italiano desde el neerlandés <a href="/wiki/Adriano_VI" title="Adriano VI">Adriano VI</a> (1522-1523). El 5 de noviembre visitó Asís, en el primero de sus 144 viajes por Italia. </p><p>El 25 de enero de 1979 emprendió el primero de sus 104 viajes fuera de Italia: República Dominicana y México. El último fue el 14 de agosto de 2004 al santuario mariano de Lourdes, en Francia. En total visitó 129 países diferentes, algunos de ellos varias veces.<sup id="cite_ref-20" class="reference separada"><a href="#cite_note-20"><span class="corchete-llamada">[</span>20<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Juan Pablo II se propuso el gran objetivo de posicionar a la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia</a> como faro y guía del mundo contemporáneo, en cinco direcciones: </p> <ul><li>Nueva <a href="/wiki/Evangelizaci%C3%B3n" title="Evangelización">evangelización</a>: mediante una renovación de la fidelidad a la persona de <a href="/wiki/Jes%C3%BAs_de_Nazaret" title="Jesús de Nazaret">Jesús de Nazaret</a> y su mensaje de amor universal (<a href="/wiki/Domingo_de_la_Divina_Misericordia" class="mw-redirect" title="Domingo de la Divina Misericordia">Domingo de la Divina Misericordia</a> en 2000, Atto di affidamento delle sorti del mondo alla <a href="/wiki/Divina_Misericordia" title="Divina Misericordia">Divina Misericordia</a> en 2002), en especial hacia los marginados y desfavorecidos, anunciándolo a todos los pueblos, con gran preocupación por la descristianización de <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Ecumenismo" title="Ecumenismo">Ecumenismo</a>: mediante el diálogo y el encuentro con las demás Iglesias cristianas y todas y cada una de las confesiones religiosas.</li></ul> <ul><li>Compromiso ético y social: asumiendo la defensa de la dignidad de la persona y los <a href="/wiki/Derechos_humanos" title="Derechos humanos">derechos humanos</a>, así como la promoción de la diversidad cultural de los pueblos y el impulso de la justicia social y la moral personal. Ha sido en este punto donde Juan Pablo II ha sido más discutido, al oponerse por igual a las <a href="/wiki/Dictadura" title="Dictadura">dictaduras</a> marxistas y al <a href="/wiki/Capitalismo" title="Capitalismo">capitalismo</a> liberal y, muy especialmente, en su condena del <a href="/wiki/Aborto_inducido" title="Aborto inducido">aborto</a>, la contracepción y la <a href="/wiki/Reproducci%C3%B3n_asistida" title="Reproducción asistida">fecundación artificial</a>, en aras a la defensa de la vida y la <a href="/wiki/Familia" title="Familia">familia</a>. En este terreno Juan Pablo II mostró una clara desconfianza hacia lo que consideraba una cultura de la muerte fruto de un <a href="/wiki/Materialismo" title="Materialismo">materialismo</a> occidental, al que veía como <a href="/wiki/Hedonismo" title="Hedonismo">hedonista</a>, relativista e insolidario.</li></ul> <ul><li>Lucha por la <a href="/wiki/Paz" title="Paz">paz</a>: a través de la mediación en múltiples conflictos y la condena enérgica de la <a href="/wiki/Guerra" title="Guerra">guerra</a> y la <a href="/wiki/Guerra_Fr%C3%ADa" title="Guerra Fría">carrera de armamentos</a>, así como la incentivación de iniciativas de reconciliación y el combate de las desigualdades.</li></ul> <ul><li>Rigor doctrinal: Juan Pablo II condenó las posiciones más extremas de la <a href="/wiki/Teolog%C3%ADa_de_la_Liberaci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Teología de la Liberación">Teología de la Liberación</a> pero fue más contundente con el ala más conservadora del catolicismo al excomulgar a monseñor <a href="/wiki/Marcel_Lefebvre" title="Marcel Lefebvre">Marcel Lefebvre</a> y desautorizar su movimiento. Juan Pablo II dio reconocimiento a <a href="/wiki/Teolog%C3%ADa" title="Teología">teólogos</a> en su día sancionados o cuestionados por sus posiciones aperturistas, creándolos cardenales (<a href="/wiki/Hans_Urs_von_Balthasar" title="Hans Urs von Balthasar">Hans Urs von Balthasar</a>, <a href="/wiki/Henri_de_Lubac" title="Henri de Lubac">Henri de Lubac</a>, <a href="/wiki/Yves_Congar" title="Yves Congar">Yves Congar</a> o <a href="/wiki/Walter_Kasper" title="Walter Kasper">Walter Kasper</a>, a quien puso al frente de la acción ecuménica de la Iglesia). Sin embargo, a través de la <a href="/wiki/Congregaci%C3%B3n_de_la_Doctrina_de_la_Fe" class="mw-redirect" title="Congregación de la Doctrina de la Fe">Congregación de la Doctrina de la Fe</a>, presidida por <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Joseph Ratzinger</a> fue inflexible con <a href="/wiki/Hans_K%C3%BCng" title="Hans Küng">Hans Küng</a>, ya condenado por Pablo VI, y con <a href="/w/index.php?title=Bernhard_H%C3%A4ring&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernhard Häring (aún no redactado)">Bernhard Häring</a> o <a href="/wiki/Leonardo_Boff" title="Leonardo Boff">Leonardo Boff</a>, debido a sus posiciones heterodoxas en materia de teología dogmática y moral y su oposición al magisterio papal. Juan Pablo II se mostró desfavorable a dar de comulgar a los divorciados vueltos a casar, al matrimonio de los sacerdotes y a la ordenación de las mujeres.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup></li></ul> <p>A lo largo de sus casi 27 años de pontificado nombró a un total de 232 cardenales. </p><p>Como papa, Wojtyła impuso un nuevo estilo al desechar la silla gestatoria usada por sus antecesores para mostrarse en público, se acercó a la calle y a las multitudes, mostrando sus simpatías por niños y jóvenes. Debido a sus múltiples viajes al extranjero fue conocido entre los medios de comunicación, en particular en Hispanoamérica, como «el atleta de Dios», «el caminante del Evangelio», el «papa viajero» o el «papa peregrino».<sup id="cite_ref-21" class="reference separada"><a href="#cite_note-21"><span class="corchete-llamada">[</span>21<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Durante su prolongado mandato, Juan Pablo II superó numerosas marcas: no solo fue el pontífice más viajero hasta el momento, sino también el que proclamó más santos y beatos durante su pontificado (el número de santos y beatos elevados a los altares por él equivale al llevado a cabo en los cuatrocientos años anteriores). </p><p>Antes de ser elegido papa, Wojtyła también mostró su capacidad como poeta, filósofo y dramaturgo. Entre sus escritos destaca la obra teatral <i><a href="/wiki/El_taller_del_orfebre_(obra_de_teatro)" title="El taller del orfebre (obra de teatro)">El taller del orfebre</a></i>,<sup id="cite_ref-22" class="reference separada"><a href="#cite_note-22"><span class="corchete-llamada">[</span>22<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ convertida más tarde en ópera rock. La obra se publicó por primera vez en Varsovia en 1960, cuando Wojtyła era obispo auxiliar de Cracovia, mientras que en <a href="/wiki/Espa%C3%B1a" title="España">España</a> se editó por primera vez en 1980, tras su elección como papa. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Atentado_contra_su_vida">Atentado contra su vida</h3></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Intento_de_asesinato_de_Juan_Pablo_II" title="Intento de asesinato de Juan Pablo II"> Intento de asesinato de Juan Pablo II</a></i></div> <p>El 13 de mayo de 1981 <a href="/wiki/Mehmet_Ali_A%C4%9Fca" title="Mehmet Ali Ağca">Mehmet Ali Ağca</a> disparó contra el papa, mientras este se desplazaba por la Plaza de San Pedro en un vehículo abierto. El pontífice fue herido en la mano, brazo y abdomen. Pocos años más tarde en diciembre de 1983, el papa lo visitó a la cárcel de Rebibbia, conversó con él y le otorgó el perdón. El atentado motivó la construcción de un vehículo especial con cristales blindados diseñado especialmente para este tipo de actos y que fue popularmente bautizado como <a href="/wiki/Papam%C3%B3vil" title="Papamóvil">papamóvil</a>. Un año después, en la noche del 12 al 13 de mayo de 1982, Juan Pablo II sufrió un nuevo atentado en <a href="/wiki/F%C3%A1tima_(Portugal)" title="Fátima (Portugal)">Fátima (Portugal)</a> adonde había llegado para agradecer a la Virgen María por haber salvado su vida. En esa ocasión un sacerdote español ultraconservador, <a href="/wiki/Juan_Fern%C3%A1ndez_Krohn" class="mw-redirect" title="Juan Fernández Krohn">Juan Fernández Krohn</a>, quiso ensartarlo con una bayoneta pero fue inmovilizado apenas a tiempo, aunque llegó a visualizarse la presencia de sangre en la vestimenta papal, todo lo cual fue revelado por el cardenal <a href="/wiki/Stanislaw_Dziwisz" class="mw-redirect" title="Stanislaw Dziwisz">Stanislaw Dziwisz</a> años después.<sup id="cite_ref-23" class="reference separada"><a href="#cite_note-23"><span class="corchete-llamada">[</span>23<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-24" class="reference separada"><a href="#cite_note-24"><span class="corchete-llamada">[</span>24<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Desde la agresión de Mehmet Ali Ağca, comenzó a sufrir diversos problemas de salud: además de las dificultades que tuvo para recuperarse de las heridas de bala que sufrió en el estómago y en una mano, padeció distintos accidentes y dolencias (ver la sección sobre <a class="mw-selflink-fragment" href="#Dolencias_físicas_y_muerte">sus dolencias físicas</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Actividades_después_del_atentado"><span id="Actividades_despu.C3.A9s_del_atentado"></span>Actividades después del atentado</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg/220px-Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg/330px-Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg/440px-Photograph_of_President_William_J._Clinton_and_Pope_John_Paul_II_Admiring_the_Crowd_at_Denver%27s_Stapleton_International_Airport_-_NARA_-_3172769.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="406" /></a><figcaption>Juan Pablo II con el presidente estadounidense <a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a> en <a href="/wiki/Denver" title="Denver">Denver</a>, durante la <a href="/wiki/Jornada_Mundial_de_la_Juventud_1993" title="Jornada Mundial de la Juventud 1993">Jornada Mundial de la Juventud</a> de 1993.</figcaption></figure> <p>A fines de los años 1980, a pesar de sus dolencias físicas, su actuación en <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonia</a> y su influencia en los acontecimientos que se produjeron en el entonces <a href="/wiki/Bloque_del_Este" title="Bloque del Este">bloque comunista</a> contribuyeran de modo considerable a la caída del <a href="/wiki/Comunismo_sovi%C3%A9tico" title="Comunismo soviético">comunismo soviético</a> y a la democratización de <a href="/wiki/Europa_oriental" class="mw-redirect" title="Europa oriental">Europa oriental</a>, según coinciden distintos historiadores y escritores.<sup id="cite_ref-Garitagoitía_8-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-Garitagoitía-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-25" class="reference separada"><a href="#cite_note-25"><span class="corchete-llamada">[</span>25<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-26" class="reference separada"><a href="#cite_note-26"><span class="corchete-llamada">[</span>26<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>El 1 de julio de 1986, Juan Pablo II visitó <a href="/wiki/Colombia" title="Colombia">Colombia</a> —como consecuencia de la <a href="/wiki/Tragedia_de_Armero" title="Tragedia de Armero">tragedia de Armero</a> en <a href="/wiki/Tolima" title="Tolima">Tolima</a>— y fue al lugar de los hechos, y frente a una gran cruz oró por un rato y nombró el sitio como <i>lugar santo</i> en honor a los 25 000 muertos de esa trágica escena que tuvo que vivir el pueblo colombiano una semana después del holocausto de la <a href="/wiki/Toma_del_Palacio_de_Justicia" title="Toma del Palacio de Justicia">toma del Palacio de Justicia</a> en <a href="/wiki/Bogot%C3%A1" title="Bogotá">Bogotá</a>, en el cual murieron 80 personas (o incluso más). </p><p>Más de una década después, y pese a su implacable deterioro físico, en marzo de 2003 Juan Pablo II se opuso con todas sus fuerzas y autoridad a la invasión estadounidense de <a href="/wiki/Irak" title="Irak">Irak</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference separada"><a href="#cite_note-27"><span class="corchete-llamada">[</span>27<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En esa misión evidenció la misma determinación que había mostrado al inicio de su pontificado para mediar el <a href="/wiki/Conflicto_del_Beagle" title="Conflicto del Beagle">Conflicto del Beagle</a> entre <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a> y <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a> en 1978, cuando se encontraban al borde de un enfrentamiento. </p><p>Entre los principales episodios de su pontificado está la primera visita de un papa a una iglesia luterana (Roma, 1983), la primera a una sinagoga (Roma, 1986), la Jornada Mundial de Oración por la Paz (Asís, 1986) y la excomunión del obispo <a href="/wiki/Marcel_Lefebvre" title="Marcel Lefebvre">Marcel Lefebvre</a> (1988). Ese año se produjo un hecho histórico: Juan Pablo II visitó un país ortodoxo, Grecia, y entró en una mezquita, la de Damasco (Siria), fue la primera vez que un Pontífice católico pisaba una mezquita y oraba en su interior.<sup id="cite_ref-28" class="reference separada"><a href="#cite_note-28"><span class="corchete-llamada">[</span>28<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_(1999)_06.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg/220px-Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg/330px-Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg/440px-Wizyta_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Sejmie_RP_%281999%29_06.jpg 2x" data-file-width="2476" data-file-height="1783" /></a><figcaption>Juan Pablo II durante su visita al <a href="/wiki/Parlamento_de_Polonia" title="Parlamento de Polonia">Parlamento de Polonia</a>, 1999.</figcaption></figure> <p>Asimismo, figuran el primer encuentro de un papa con una comunidad musulmana (Casablanca, 1985), el <a href="/wiki/Jubileo_de_la_Redenci%C3%B3n" title="Jubileo de la Redención">Jubileo de la Redención</a> de 1983, a partir del cual creó las <a href="/wiki/Jornada_Mundial_de_la_Juventud" title="Jornada Mundial de la Juventud">Jornadas Mundiales de la Juventud</a>,<sup id="cite_ref-29" class="reference separada"><a href="#cite_note-29"><span class="corchete-llamada">[</span>29<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ celebradas bajo su pontificado en Roma (varias veces), <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a> (<a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a>), Santiago de Compostela (España), Denver (Estados Unidos), Manila (Filipinas), Czestochowa (Polonia), París (Francia) y Toronto (Canadá). </p><p>También destaca el encuentro con el último presidente de la URSS, <a href="/wiki/Mija%C3%ADl_Gorbachov" title="Mijaíl Gorbachov">Mijaíl Gorbachov</a>,<sup id="cite_ref-30" class="reference separada"><a href="#cite_note-30"><span class="corchete-llamada">[</span>30<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ en diciembre de 1989, la normalización de la Iglesia católica en los países europeos hasta entonces comunistas, y la visita realizada en enero de 1998 a <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a>, donde fue recibido con todos los honores por <a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference separada"><a href="#cite_note-31"><span class="corchete-llamada">[</span>31<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Aparte de sus catorce encíclicas, con Juan Pablo II se han publicado los nuevos Códigos de Derecho Canónico Latino<sup id="cite_ref-32" class="reference separada"><a href="#cite_note-32"><span class="corchete-llamada">[</span>32<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (1983) y Oriental, así como el Catecismo Universal de la Iglesia Católica<sup id="cite_ref-33" class="reference separada"><a href="#cite_note-33"><span class="corchete-llamada">[</span>33<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (1992), fruto del sínodo especial de obispos de 1985, dedicado al <a href="/wiki/Concilio_Vaticano_II" title="Concilio Vaticano II">Concilio Vaticano II</a>. </p><p>Juan Pablo II pidió perdón por los errores cometidos por la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a>,<sup id="cite_ref-34" class="reference separada"><a href="#cite_note-34"><span class="corchete-llamada">[</span>34<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-35" class="reference separada"><a href="#cite_note-35"><span class="corchete-llamada">[</span>35<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ entre ellos el procesamiento y condena del científico italiano <a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo Galilei</a> (1564-1642) a quien la <a href="/wiki/Inquisici%C3%B3n" title="Inquisición">Inquisición</a> le hizo retractarse de sus teorías <a href="/wiki/Teor%C3%ADa_helioc%C3%A9ntrica" title="Teoría heliocéntrica">heliocéntricas</a> el 22 de junio de 1633.<sup id="cite_ref-36" class="reference separada"><a href="#cite_note-36"><span class="corchete-llamada">[</span>36<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Su gran deseo, que materializó, fue llegar al año 2000, abrir la Puerta Santa de la Basílica de San Pedro e introducir la Iglesia en el tercer milenio con el <a href="/wiki/Jubileo_del_2000" class="mw-redirect" title="Jubileo del 2000">Jubileo del año 2000</a>.<sup id="cite_ref-37" class="reference separada"><a href="#cite_note-37"><span class="corchete-llamada">[</span>37<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En la primavera de 2000 pudo por fin pisar Tierra Santa.<sup id="cite_ref-38" class="reference separada"><a href="#cite_note-38"><span class="corchete-llamada">[</span>38<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Visitó el <a href="/wiki/Monte_Nebo" title="Monte Nebo">Monte Nebo</a>, donde (según la <a href="/wiki/Tanaj" title="Tanaj">Tanaj</a> o <a href="/wiki/Antiguo_Testamento" title="Antiguo Testamento">Antiguo Testamento</a>) el profeta Moisés vio la Tierra Prometida antes de morir; Belén, Jerusalén, Nazaret y varias localidades de Galilea. </p><p>Durante ese viaje, Juan Pablo II, el primero en reconocer en 1986 los derechos nacionales del pueblo palestino<sup id="cite_ref-39" class="reference separada"><a href="#cite_note-39"><span class="corchete-llamada">[</span>39<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y entablar relaciones diplomáticas plenas con Israel en 1994,<sup id="cite_ref-40" class="reference separada"><a href="#cite_note-40"><span class="corchete-llamada">[</span>40<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ ofició misa en la plaza del Pesebre de Belén, pidió perdón en el Muro de las Lamentaciones y en el Museo del Holocausto por los errores cometidos por los cristianos que persiguieron a los judíos y celebró misa en el <a href="/wiki/Santo_Sepulcro" title="Santo Sepulcro">Santo Sepulcro</a>. </p><p>Al concluir su pontificado con su muerte, Juan Pablo II dejó pendientes dos viajes: uno a <a href="/wiki/Mosc%C3%BA" title="Moscú">Moscú</a>, ante la oposición del patriarca ortodoxo <a href="/wiki/Alejo_II" title="Alejo II">Alejo II</a>, que acusaba a la Iglesia católica de "proselitismo" en su área de influencia y otro a <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Popular_China" title="República Popular China">China</a>, donde el régimen comunista prohíbe la obediencia de la Iglesia católica china a la <a href="/wiki/Santa_Sede" title="Santa Sede">Santa Sede</a>, con quien además tuvo conflictos a causa del reconocimiento de <a href="/wiki/Isla_de_Taiw%C3%A1n" title="Isla de Taiwán">Taiwán</a> desde 1949. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dolencias_físicas_y_muerte"><span id="Dolencias_f.C3.ADsicas_y_muerte"></span>Dolencias físicas y muerte</h3></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Funeral_de_Juan_Pablo_II" title="Funeral de Juan Pablo II"> Funeral de Juan Pablo II</a></i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg/170px-John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg" decoding="async" width="170" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg/255px-John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg/340px-John_Paul_II_Medal_of_Freedom_2004.jpg 2x" data-file-width="515" data-file-height="772" /></a><figcaption>Juan Pablo II en 2004.</figcaption></figure> <p>Juan Pablo II fue el primer pontífice que salió de la Ciudad del Vaticano para ser hospitalizado.<sup id="cite_ref-ABC-Salud_41-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-ABC-Salud-41"><span class="corchete-llamada">[</span>41<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Desde el <a href="/wiki/Intento_de_asesinato_de_Juan_Pablo_II" title="Intento de asesinato de Juan Pablo II">atentado del 13 de mayo de 1981</a>, fue internado en el <a href="/w/index.php?title=Policl%C3%ADnico_Agostino_Gemelli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Policlínico Agostino Gemelli (aún no redactado)">Policlínico Agostino Gemelli</a> en varias oportunidades: el 20 de junio del mismo año, por una infección derivada de la herida sufrida; el 15 de julio de 1992, en que se le practicó una <a href="/wiki/Colecistectom%C3%ADa" title="Colecistectomía">colecistectomía</a>, con extirpación adicional de treinta centímetros de intestino por presencia de un <a href="/wiki/P%C3%B3lipo_de_colon" class="mw-redirect" title="Pólipo de colon">adenoma tubulovelloso benigno</a>;<sup id="cite_ref-ABC-Salud_41-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-ABC-Salud-41"><span class="corchete-llamada">[</span>41<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-42" class="reference separada"><a href="#cite_note-42"><span class="corchete-llamada">[</span>42<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ el 11 de noviembre de 1993, por una <a href="/wiki/Luxaci%C3%B3n" title="Luxación">luxación</a> del hombro; el 28 de noviembre de 1995 por una <a href="/wiki/Fractura_femoral" class="mw-redirect" title="Fractura femoral">fractura femoral</a>; el 8 de septiembre de 1996 para una operación de <a href="/wiki/Apendicitis" title="Apendicitis">apendicitis</a>.<sup id="cite_ref-43" class="reference separada"><a href="#cite_note-43"><span class="corchete-llamada">[</span>43<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ El avance de la <a href="/wiki/Enfermedad_de_Parkinson" title="Enfermedad de Parkinson">enfermedad de Parkinson</a> lo debilitó hasta la indefensión, limitando su capacidad de habla.<sup id="cite_ref-44" class="reference separada"><a href="#cite_note-44"><span class="corchete-llamada">[</span>44<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Su sucesor <a href="/wiki/Joseph_Ratzinger" class="mw-redirect" title="Joseph Ratzinger">Joseph Ratzinger</a>, señaló que en los últimos años del pontificado de Juan Pablo II, el sufrimiento que padeció fue casi una forma de gobierno: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161259348">.mw-parser-output .flexquote{display:flex;flex-direction:column;background-color:var(--background-color-neutral-subtle);color:var(--color-base);border-left:3px solid var(--border-color-base);font-size:90%;margin:1em 4em;padding:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.quote{width:100%}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.separator{border-left:1px solid var(--border-color-divider);border-top:1px solid var(--border-color-divider);margin:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.cite{text-align:right}@media all and (max-width:600px){.mw-parser-output .flexquote>.flex{flex-direction:column}}</style> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Sí, se puede gobernar también con el sufrimiento. Sin duda, es algo extraordinario. Pero después de un largo pontificado y después de tanta vida activa del Papa, era significativo y elocuente un tiempo de sufrimiento, que devino casi en una forma de gobierno.<sup id="cite_ref-45" class="reference separada"><a href="#cite_note-45"><span class="corchete-llamada">[</span>45<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</div> </div><div class="cite">Benedicto XVI</div> </blockquote> <p>El deterioro físico de Juan Pablo II se incrementó hasta su fallecimiento en 2005. En aquel año tuvo que ser hospitalizado por un síndrome de dificultad respiratoria. Se le realizó una traqueotomía a mediados de marzo. Hacia finales del mismo mes su estado se agravó y entre el 31 de marzo y el 1 de abril sufrió una <a href="/wiki/Septicemia" class="mw-redirect" title="Septicemia">septicemia</a> por complicación de una infección de vías urinarias. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg/220px-Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg/330px-Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg/440px-Body_of_John_Paul_II_Daniel_Scioli.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="327" /></a><figcaption>Funeral de Juan Pablo II, 5 de abril de 2005.</figcaption></figure> <p>Falleció el 2 de abril de 2005 a las 21:37 (la noche previa al <a href="/wiki/Domingo_de_la_Divina_Misericordia" class="mw-redirect" title="Domingo de la Divina Misericordia">Domingo de la Divina Misericordia</a>). Pocos minutos después, monseñor <a href="/wiki/Leonardo_Sandri" title="Leonardo Sandri">Leonardo Sandri</a> anunció la noticia a las personas congregadas en la <a href="/wiki/Plaza_de_San_Pedro" title="Plaza de San Pedro">Plaza de San Pedro</a> y al mundo entero. Los días después de su muerte, algunos periódicos publicaron que su última palabra fue "<i>Amén</i>", sin embargo la <a href="/wiki/Santa_Sede" title="Santa Sede">Santa Sede</a> desmintió esta versión y afirmó que las últimas palabras fueron en <a href="/wiki/Idioma_polaco" title="Idioma polaco">polaco</a>: "<i>Pozwólcie mi iść do domu Ojca</i>" (<i>Déjenme ir a la casa de mi Padre</i>). La muerte fue comprobada por el <a href="/wiki/Camarlengo_de_la_Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Camarlengo de la Iglesia católica">cardenal camarlengo</a> <a href="/wiki/Eduardo_Mart%C3%ADnez_Somalo" title="Eduardo Martínez Somalo">Eduardo Martínez Somalo</a>. El Camarlengo comunicó la muerte al cardenal <a href="/wiki/Camillo_Ruini" title="Camillo Ruini">Camillo Ruini</a>, como «Vicario para la Urbe» y el <a href="/wiki/Cardenal-Decano" class="mw-redirect" title="Cardenal-Decano">Cardenal-Decano</a> del <a href="/wiki/Colegio_cardenalicio" class="mw-redirect" title="Colegio cardenalicio">Colegio cardenalicio</a>, <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Joseph Ratzinger</a>, informó oficialmente a todos los Cardenales convocándolos al Cónclave,<sup id="cite_ref-46" class="reference separada"><a href="#cite_note-46"><span class="corchete-llamada">[</span>46<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ al declararse la <a href="/wiki/Sede_Vacante" class="mw-redirect" title="Sede Vacante">Sede Vacante</a>. </p><p>Al ser anunciada su muerte, en medio del rezo del Rosario, el público presente en la Plaza de San Pedro prorrumpió en nutridos aplausos. Las luces de su habitación en el <a href="/wiki/Palacio_Apost%C3%B3lico" title="Palacio Apostólico">Palacio Apostólico</a> se apagaron por un instante para comunicar de esta manera el momento de su fallecimiento, pero luego fueron encendidas nuevamente y así permanecieron. </p><p>Su muerte se produjo debido a una <a href="/wiki/Sepsis" title="Sepsis">septicemia</a> y a un colapso cardiopulmonar irreversible, agravado por su <a href="/wiki/Enfermedad_de_Parkinson" title="Enfermedad de Parkinson">enfermedad de Parkinson</a>. Tenía 84 años y 11 meses. En su agonía, le dictó a su secretario, <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Dziwisz" title="Stanisław Dziwisz">Stanisław Dziwisz</a>, una carta en la que decía:<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r161259348"> </p> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">"<i>Soy feliz, séanlo también ustedes. No quiero lágrimas. Recemos juntos con satisfacción. En la Virgen confío todo felizmente</i>". El portavoz del papa, Joaquín Navarro Valls afirmó inicialmente que el pontífice, en sus últimos momentos, dedicó unas palabras a la multitud, sobre todo gente joven, reunida en la Plaza de San Pedro (<i>Yo los he buscado y ahora ellos vienen a buscarme, les doy las gracias</i>), haciendo el gesto de la bendición hacia la ventana de sus aposentos, hacia los fieles apostados en la Plaza de San Pedro. Sin embargo, el médico que certificó la muerte ha señalado que el papa permaneció inconsciente durante los últimos cincuenta minutos de su vida y que, por lo tanto, tales frases tuvo que decirlas al menos una hora antes de su fallecimiento.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup></div> </div> </blockquote> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Pope_John_Paul_II_funeral.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Pope_John_Paul_II_funeral.jpg/220px-Pope_John_Paul_II_funeral.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Pope_John_Paul_II_funeral.jpg/330px-Pope_John_Paul_II_funeral.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Pope_John_Paul_II_funeral.jpg/440px-Pope_John_Paul_II_funeral.jpg 2x" data-file-width="2480" data-file-height="1654" /></a><figcaption><a href="/wiki/Joseph_Ratzinger" class="mw-redirect" title="Joseph Ratzinger">Joseph Ratzinger</a> despidiendo al papa.</figcaption></figure> <p>Los funerales pusieron de manifiesto el alto grado de aprecio hacia Juan Pablo II, no solo de parte de mandatarios de muchos países,<sup id="cite_ref-47" class="reference separada"><a href="#cite_note-47"><span class="corchete-llamada">[</span>47<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ sino también de gente de toda condición social. Tuvieron una alta resonancia política por algunos gestos inesperados, como el saludo entre los mandatarios de Israel, Irán y Siria.<sup id="cite_ref-48" class="reference separada"><a href="#cite_note-48"><span class="corchete-llamada">[</span>48<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Juan_Pablo_Magno">Juan Pablo <i>Magno</i></h4></div> <p>Después de su muerte, católicos reconocidos,<sup id="cite_ref-Bottum_49-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Bottum-49"><span class="corchete-llamada">[</span>49<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ desde el cardenal británico <a href="/wiki/Cormac_Murphy-O%27Connor" title="Cormac Murphy-O'Connor">Cormac Murphy-O'Connor</a>,<sup id="cite_ref-50" class="reference separada"><a href="#cite_note-50"><span class="corchete-llamada">[</span>50<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ hasta el arzobispo Harry Joseph Flynn y el obispo Thomas G. Doran,<sup id="cite_ref-51" class="reference separada"><a href="#cite_note-51"><span class="corchete-llamada">[</span>51<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ su sucesor en el pontificado, <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Benedicto XVI</a>, como también el periódico <i><a href="/wiki/L%27Osservatore_Romano" title="L'Osservatore Romano">L'Osservatore Romano</a></i>, se han referido a Juan Pablo II como <b>Juan Pablo Magno</b>. Aún no se sabe si este póstumo título se impondrá, ya que no existe ningún procedimiento formal para asignar este apelativo. </p><p>Muchos seguidores del pontífice demandaron que fuese canonizado tan pronto como fuera posible, gritando <i><a href="/wiki/Santo_subito" title="Santo subito">Santo subito</a></i> ("Santo ya") durante los actos de exposición pública de sus restos mortales y misas de funeral. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Proceso_de_beatificación"><span id="Proceso_de_beatificaci.C3.B3n"></span>Proceso de beatificación</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Vaticano_sightseeing_fc31.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Vaticano_sightseeing_fc31.jpg/220px-Vaticano_sightseeing_fc31.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Vaticano_sightseeing_fc31.jpg/330px-Vaticano_sightseeing_fc31.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Vaticano_sightseeing_fc31.jpg/440px-Vaticano_sightseeing_fc31.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Tumba de Juan Pablo II en la <a href="/wiki/Bas%C3%ADlica_de_San_Pedro" title="Basílica de San Pedro">basílica de San Pedro</a>, desde mayo de 2011.</figcaption></figure> <p>El 13 de mayo de 2005, el cardenal <a href="/wiki/Camillo_Ruini" title="Camillo Ruini">Camillo Ruini</a>, vicario para la ciudad de Roma, dio formalmente por iniciado el proceso de <a href="/wiki/Beatificaci%C3%B3n" title="Beatificación">beatificación</a> de Juan Pablo II;<sup id="cite_ref-52" class="reference separada"><a href="#cite_note-52"><span class="corchete-llamada">[</span>52<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ para ello, Benedicto XVI concedió el 28 de abril dispensa del plazo de cinco años de espera después de la muerte requerido por el <a href="/wiki/Derecho_can%C3%B3nico" title="Derecho canónico">derecho canónico</a> para iniciar el proceso de beatificación,<sup id="cite_ref-53" class="reference separada"><a href="#cite_note-53"><span class="corchete-llamada">[</span>53<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ de modo similar a como hizo el propio Juan Pablo II con el proceso de beatificación de <a href="/wiki/Teresa_de_Calcuta" title="Teresa de Calcuta">Teresa de Calcuta</a>. </p><p>El 2 de abril de 2007, dos años después de su muerte, concluyó la fase diocesana del proceso de beatificación, reuniéndose todos los testimonios sobre su vida y los presuntos milagros, entre los que destaca el de la monja francesa <a href="/wiki/Marie_Simon-Pierre" title="Marie Simon-Pierre">Marie Simon Pierre</a>, quien aseguró haber sido curada de la <a href="/wiki/Enfermedad_de_Parkinson" title="Enfermedad de Parkinson">enfermedad de Parkinson</a> gracias a la intercesión del pontífice, que había fallecido dos meses antes.<sup id="cite_ref-54" class="reference separada"><a href="#cite_note-54"><span class="corchete-llamada">[</span>54<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>En una misa que se celebró en la <a href="/wiki/Plaza_de_San_Pedro" title="Plaza de San Pedro">Plaza de San Pedro</a> el mismo día, el papa Benedicto XVI aseguró que el proceso avanza «con rapidez».<sup id="cite_ref-55" class="reference separada"><a href="#cite_note-55"><span class="corchete-llamada">[</span>55<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En tal fecha, finalizada la primera fase de su proceso de <a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n" title="Canonización">canonización</a>, le fue concedido el título de <i><a href="/wiki/Siervo_de_Dios" title="Siervo de Dios">Siervo de Dios</a></i>.<sup id="cite_ref-56" class="reference separada"><a href="#cite_note-56"><span class="corchete-llamada">[</span>56<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>El 19 de diciembre de 2009, Benedicto XVI lo declaró <i><a href="/wiki/Venerable#En_la_Iglesia_Católica" title="Venerable">venerable</a></i>.<sup id="cite_ref-57" class="reference separada"><a href="#cite_note-57"><span class="corchete-llamada">[</span>57<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Un milagro atribuido a su intercesión fue analizado y considerado inexplicable según la ciencia, por lo que tras diversas reuniones, el papa Benedicto XVI autorizó la beatificación de Juan Pablo II en enero de 2011.<sup id="cite_ref-58" class="reference separada"><a href="#cite_note-58"><span class="corchete-llamada">[</span>58<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-59" class="reference separada"><a href="#cite_note-59"><span class="corchete-llamada">[</span>59<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ La ceremonia de beatificación se llevó a cabo el 1 de mayo de 2011 (<a href="/wiki/Domingo_de_la_Divina_Misericordia" class="mw-redirect" title="Domingo de la Divina Misericordia">Domingo de la Divina Misericordia</a>). </p><p>A principios de 2011 el padre <a href="/wiki/Federico_Lombardi" title="Federico Lombardi">Federico Lombardi</a>, portavoz de la Casa Pontificia, anunció la fecha de la beatificación y el traslado de sus restos mortales,<sup id="cite_ref-60" class="reference separada"><a href="#cite_note-60"><span class="corchete-llamada">[</span>60<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ que hasta entonces se encontraban en la cripta vaticana, hasta la capilla de <a href="/wiki/Sebasti%C3%A1n_de_Mil%C3%A1n" title="Sebastián de Milán">san Sebastián</a> de la Basílica de San Pedro, contigua a la de la <a href="/wiki/Piedad_del_Vaticano" title="Piedad del Vaticano">Piedad</a> de <a href="/wiki/Miguel_%C3%81ngel" title="Miguel Ángel">Miguel Ángel</a>. </p><p>Este proceso de beatificación ha sido catalogado como el más corto de la historia moderna de la Iglesia católica, ya que duró seis años y treinta días, superando en un mes el proceso de beatificación de Teresa de Calcuta.<sup id="cite_ref-61" class="reference separada"><a href="#cite_note-61"><span class="corchete-llamada">[</span>61<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ A pesar de ello, y según las declaraciones de Lombardi, el proceso se ha hecho de manera minuciosa, con completos estudios sobre el milagro de la curación de sor Marie Simon y la propia vida del pontífice. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Canonización"><span id="Canonizaci.C3.B3n"></span>Canonización</h3></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n_de_Juan_XXIII_y_Juan_Pablo_II" title="Canonización de Juan XXIII y Juan Pablo II"> Canonización de Juan XXIII y Juan Pablo II</a></i></div> <p>El 5 de julio de 2013 el papa Francisco firmó el decreto que autorizó la <a href="/wiki/Canonizaci%C3%B3n" title="Canonización">canonización</a> de Juan Pablo II y de <a href="/wiki/Juan_XXIII" title="Juan XXIII">Juan XXIII</a>, realizada en una ceremonia histórica en la <a href="/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano">Ciudad del Vaticano</a> el 27 de abril de 2014. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Relaciones_internacionales">Relaciones internacionales</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg/220px-Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg/330px-Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg/440px-Tratado_Argentina_Chile_1984.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="689" /></a><figcaption>Firma del Tratado de Paz y Amistad entre Argentina y Chile el 29 de noviembre de 1984, bajo el arbitraje de Juan Pablo II.</figcaption></figure> <p>Al inicio del pontificado de Juan Pablo II, la <a href="/wiki/Santa_Sede" title="Santa Sede">Santa Sede</a> tenía relaciones diplomáticas con 84 estados. Al fallecer este papa, las tenía con 173. Igualmente, participa como miembro de pleno derecho o como observadora en varios organismos internacionales y regionales. </p><p>Las 104 visitas internacionales de Juan Pablo II, fueron realizadas mayoritariamente en su doble calidad de jefe de Estado y el de cabeza de la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a>; por ello el gesto del jefe de Estado del país receptor (si es de cultura cristiana) de saludarle primero con la mano (tratándose del encuentro de dos jefes de Estado) y finalmente después con la clásica reverencia y besamanos. El primer viaje que Su Santidad Juan Pablo II hizo fue a <a href="/wiki/Santo_Domingo" title="Santo Domingo">Santo Domingo</a>, República Dominicana desde donde se trasladó a México, al que él llamaba «México siempre fiel», una frase que se ha vuelto inmortal. Los países de América Latina que más visitó, fueron México en cinco ocasiones, Brasil en cuatro, República Dominicana y Guatemala en tres (que le servían incluso de sedes para visitar otros países cercanos), y Nicaragua en dos ocasiones, al igual que Perú, El Salvador y Venezuela. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional,_Quito_-_Ecuador.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg/220px-Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg/330px-Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg/440px-Estatua_del_Papa_Juan_Pablo_II_en_el_p%C3%B3rtico_sur_de_la_Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional%2C_Quito_-_Ecuador.jpg 2x" data-file-width="2448" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Estatua del Papa Juan Pablo II en el pórtico sur de la <a href="/wiki/Bas%C3%ADlica_del_Voto_Nacional" title="Basílica del Voto Nacional">Basílica del Voto Nacional</a>, Quito - Ecuador.</figcaption></figure> <p>Juan Pablo II demostró además ser un hábil diplomático. Recién asumido su pontificado, debió enfrentar en diciembre de 1978 la <a href="/wiki/Operaci%C3%B3n_Soberan%C3%ADa_(Argentina)" title="Operación Soberanía (Argentina)">crisis prebélica existente entre Argentina y Chile</a><sup id="cite_ref-62" class="reference separada"><a href="#cite_note-62"><span class="corchete-llamada">[</span>62<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ a causa de la aplicación del <a href="/wiki/Laudo_arbitral_de_1977" title="Laudo arbitral de 1977">Laudo Arbitral</a> dictado por la reina <a href="/wiki/Isabel_II_del_Reino_Unido" title="Isabel II del Reino Unido">Isabel II del Reino Unido</a> referente al <a href="/wiki/Conflicto_del_Beagle" title="Conflicto del Beagle">conflicto del canal Beagle</a>. En momentos en que ambas naciones tenían sus tropas desplegadas a lo largo de la frontera —existen incluso evidencias que indicarían el inicio de las operaciones militares—, Juan Pablo II, aprovechando los vínculos de los militares con la Iglesia, influyó decisivamente en impedir el inicio de las hostilidades enviando al cardenal <a href="/wiki/Antonio_Samor%C3%A9" title="Antonio Samoré">Antonio Samoré</a> como su representante, obteniendo la separación de las fuerzas y el inicio de un <a href="/wiki/Mediaci%C3%B3n_papal_en_el_conflicto_del_Beagle" title="Mediación papal en el conflicto del Beagle">proceso de mediación</a> que culminó el 29 de noviembre de 1984 con la firma del <a href="/wiki/Tratado_de_Paz_y_Amistad_entre_Argentina_y_Chile" title="Tratado de Paz y Amistad entre Argentina y Chile">Tratado de Paz y Amistad</a><sup id="cite_ref-63" class="reference separada"><a href="#cite_note-63"><span class="corchete-llamada">[</span>63<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ entre ambos países. </p><p>Fue un extraordinario políglota.<sup id="cite_ref-64" class="reference separada"><a href="#cite_note-64"><span class="corchete-llamada">[</span>64<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ No solo llegó a dominar el <a href="/wiki/Idioma_polaco" title="Idioma polaco">polaco</a>, <a href="/wiki/Esperanto" title="Esperanto">esperanto</a>, <a href="/wiki/Idioma_griego" title="Idioma griego">griego</a> clásico, <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a>, <a href="/wiki/Idioma_italiano" title="Idioma italiano">italiano</a>, <a href="/wiki/Idioma_franc%C3%A9s" title="Idioma francés">francés</a>, <a href="/wiki/Idioma_espa%C3%B1ol" title="Idioma español">español</a>, <a href="/wiki/Idioma_portugu%C3%A9s" title="Idioma portugués">portugués</a>, <a href="/wiki/Idioma_ingl%C3%A9s" title="Idioma inglés">inglés</a> y <a href="/wiki/Idioma_alem%C3%A1n" title="Idioma alemán">alemán</a>, sino que también tuvo suficientes conocimientos del <a href="/wiki/Idioma_checo" title="Idioma checo">checo</a>, <a href="/wiki/Idioma_lituano" title="Idioma lituano">lituano</a>, <a href="/wiki/Idioma_ruso" title="Idioma ruso">ruso</a> y <a href="/wiki/Idioma_h%C3%BAngaro" title="Idioma húngaro">húngaro</a>; además, tenía conocimientos de <a href="/wiki/Idioma_japon%C3%A9s" title="Idioma japonés">japonés</a>, <a href="/wiki/Idioma_filipino" title="Idioma filipino">tagalo</a> y varias lenguas africanas. Fue un deportista ávido y un esquiador experto en su juventud.<sup id="cite_ref-65" class="reference separada"><a href="#cite_note-65"><span class="corchete-llamada">[</span>65<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-66" class="reference separada"><a href="#cite_note-66"><span class="corchete-llamada">[</span>66<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Ha sido el primer papa en hacer un uso intensivo de los medios de comunicación y, en especial, de <a href="/wiki/Internet" title="Internet">Internet</a> para hacer que llegue su mensaje, además de tener acercamientos con líderes de religiones tales como la judía, musulmana, ortodoxa y tibetana (a través del <a href="/wiki/Dal%C3%A1i_Lama" class="mw-redirect" title="Dalái Lama">Dalái Lama</a>), entre otras.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Resonancia_de_su_pontificado">Resonancia de su pontificado</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:JPIIGuadalupeDF.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/JPIIGuadalupeDF.JPG/200px-JPIIGuadalupeDF.JPG" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/JPIIGuadalupeDF.JPG/300px-JPIIGuadalupeDF.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/JPIIGuadalupeDF.JPG/400px-JPIIGuadalupeDF.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Estatua de San Juan Pablo II con <a href="/wiki/Nuestra_Se%C3%B1ora_de_Guadalupe_(M%C3%A9xico)" title="Nuestra Señora de Guadalupe (México)">Nuestra Señora de Guadalupe</a>.<sup id="cite_ref-67" class="reference separada"><a href="#cite_note-67"><span class="corchete-llamada">[</span>67<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</figcaption></figure> <p>Con uno de los pontificados más largos de la historia, son muchos los hechos significativos en él. Respecto de la política mundial, poco antes de su muerte, la <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a> comentó, refiriendo una significativa toma de postura de <a href="/wiki/Mija%C3%ADl_Gorbachov" title="Mijaíl Gorbachov">Mijail Gorbachov</a>: "El papa —le dijo Gorbachov entonces a su esposa Raisa— es la autoridad moral más importante del mundo y es eslavo". El entendimiento entre ambas personalidades sin duda facilitó el camino hacia la democracia en el bloque oriental".<sup id="cite_ref-68" class="reference separada"><a href="#cite_note-68"><span class="corchete-llamada">[</span>68<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En palabras de <a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a>, último mandatario en la Polonia comunista, la visita de Juan Pablo II a Polonia en 1979, fue el "detonador" de los cambios.<sup id="cite_ref-69" class="reference separada"><a href="#cite_note-69"><span class="corchete-llamada">[</span>69<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Con ocasión de su fallecimiento, el presidente del <a href="/wiki/Parlamento_Europeo" title="Parlamento Europeo">Parlamento Europeo</a>, el socialista <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Borrell" class="mw-redirect" title="José Borrell">José Borrell</a>, escribía: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r161259348"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Me inclino con respeto ante la memoria de esa gran personalidad que ha marcado de forma determinante la historia del último cuarto de siglo. (...) Imponía el respeto por la claridad de sus opiniones y por la sinceridad de sus continuos esfuerzos en favor de la justicia, la paz y el respeto de la dignidad y de los derechos humanos. Nadie olvidará sus gestos de apertura y diálogo dirigidos a los representantes de las demás religiones, particularmente durante los encuentros de Asís. La historia recordará el determinante empeño de Juan Pablo II en la reconducción de los Estados de Europa Central y Oriental hacia la democracia y la libertad. Recordará, asimismo, su actividad, a menudo discreta pero decidida, en favor del diálogo entre los pueblos y los Estados en conflicto y por la reanudación de las negociaciones entre los Estados de Oriente Próximo.<sup id="cite_ref-70" class="reference separada"><a href="#cite_note-70"><span class="corchete-llamada">[</span>70<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</div> </div> </blockquote> <p>El canciller alemán <a href="/wiki/Gerhard_Schr%C3%B6der" title="Gerhard Schröder">Gerhard Schröder</a>, declaraba que el papa había «influido en la integración pacífica de Europa de muchas formas. Por sus esfuerzos y por su impresionante personalidad, ha cambiado nuestro mundo».<sup id="cite_ref-71" class="reference separada"><a href="#cite_note-71"><span class="corchete-llamada">[</span>71<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Se destaca también su empeño en pro de los derechos humanos: "Su empeño como pontífice fue no solo el difundir el Evangelio, sino el transformar el papado romano en el portavoz de los derechos humanos".<sup id="cite_ref-72" class="reference separada"><a href="#cite_note-72"><span class="corchete-llamada">[</span>72<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>El balance de su vida, desde un punto de vista religioso y personal, lo trazó el entonces Cardenal Ratzinger —luego Benedicto XVI— en el funeral por Juan Pablo II: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r161259348"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">«Sígueme», dice el Señor resucitado a Pedro, como su última palabra a este discípulo elegido para apacentar a sus ovejas. «Sígueme», esta palabra lapidaria de Cristo puede considerarse la llave para comprender el mensaje que viene de la vida de nuestro llorado y amado papa Juan Pablo II.<sup id="cite_ref-73" class="reference separada"><a href="#cite_note-73"><span class="corchete-llamada">[</span>73<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</div> </div> </blockquote> <p>Entre distintas condecoraciones, fue considerado dos veces <a href="/wiki/Time_100" title="Time 100">Una de las 100 personas más influyentes de la revista Time</a> y en 1994, fue nombrado <i><a href="/wiki/Persona_del_a%C3%B1o" title="Persona del año">Persona del año</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Controversias_sobre_su_pontificado">Controversias sobre su pontificado</h2></div> <table style="" class="noprint plainlinks ambox ambox-content"> <tbody><tr> <td class="ambox-image" width="40"> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Commons-emblem-scales.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Commons-emblem-scales.svg/40px-Commons-emblem-scales.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Commons-emblem-scales.svg/60px-Commons-emblem-scales.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Commons-emblem-scales.svg/80px-Commons-emblem-scales.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span></td> <td class="ambox-text"><div class="ambox-text-div"><strong>Existen desacuerdos sobre la <a href="/wiki/Wikipedia:Punto_de_vista_neutral" title="Wikipedia:Punto de vista neutral">neutralidad en el punto de vista</a> de la versión actual de esta sección.</strong></div><div class="hide-when-compact"><small>En <a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Juan_Pablo_II" title="Discusión:Juan Pablo II">la página de discusión</a> puedes consultar el debate al respecto.</small></div></td> </tr> </tbody></table> <p>Juan Pablo II tuvo que afrontar durante su pontificado y también tras su muerte diferentes controversias, tanto a nivel interno de la Iglesia como en el encuentro con el mundo contemporáneo. Entre estas, las más célebres fueron: </p> <ul><li>Durante su pontificado la <a href="/wiki/Congregaci%C3%B3n_para_la_Doctrina_de_la_Fe" class="mw-redirect" title="Congregación para la Doctrina de la Fe">Congregación para la Doctrina de la Fe</a>, dirigida entonces por el cardenal Joseph Ratzinger (su sucesor en el papado como Benedicto XVI), prohibió la enseñanza a teólogos católicos como <a href="/wiki/Leonardo_Boff" title="Leonardo Boff">Leonardo Boff</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Castillo_S%C3%A1nchez" title="José María Castillo Sánchez">José María Castillo Sánchez</a> o <a href="/wiki/Juan_Antonio_Estrada" title="Juan Antonio Estrada">Juan Antonio Estrada</a>,<sup id="cite_ref-:0_74-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-:0-74"><span class="corchete-llamada">[</span>74<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ dentro de un exitoso movimiento para aislar y neutralizar a los promotores de la <a href="/wiki/Teolog%C3%ADa_de_la_Liberaci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Teología de la Liberación">Teología de la Liberación</a> en <a href="/wiki/Am%C3%A9rica_Latina" title="América Latina">América Latina</a>, o a <a href="/wiki/Hans_K%C3%BCng" title="Hans Küng">Hans Küng</a>, uno de los más destacados teólogos católicos etiquetados como "progresistas".</li></ul> <dl><dd>Los extensos y trabajados documentos de la Congregación destacan aquellos puntos que son incompatibles con la doctrina católica.<sup id="cite_ref-75" class="reference separada"><a href="#cite_note-75"><span class="corchete-llamada">[</span>75<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</dd></dl> <ul><li>Otras críticas internas provinieron de los sectores más tradicionales, especialmente debido a la excomunión del obispo francés <a href="/wiki/Marcel_Lefebvre" title="Marcel Lefebvre">Marcel Lefebvre</a>, líder del movimiento tradicionalista conocido como la <a href="/wiki/Hermandad_Sacerdotal_San_P%C3%ADo_X" class="mw-redirect" title="Hermandad Sacerdotal San Pío X">Fraternidad de San Pío X</a>, el 1 de julio de 1988 por consagrar a cuatro <a href="/wiki/Obispo" title="Obispo">obispos</a> sin autorización formal. Juan Pablo II, además de explicitar su tristeza por esa actitud,<sup id="cite_ref-ecclesia-dei_76-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-ecclesia-dei-76"><span class="corchete-llamada">[</span>76<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ señaló las razones de la decisión en la Carta apostólica <i>Ecclesia Dei</i> presentada en forma de <i>motu proprio</i>: «Ese acto ha sido en sí mismo una <i>desobediencia</i> al Romano Pontífice en materia gravísima y de capital importancia para la unidad de la Iglesia, como es la ordenación de obispos, por medio de la cual se mantiene sacramentalmente la sucesión apostólica. Por ello, esa desobediencia —que lleva consigo un verdadero rechazo del Primado romano— constituye un acto <i>cismático</i>».<sup id="cite_ref-ecclesia-dei_76-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-ecclesia-dei-76"><span class="corchete-llamada">[</span>76<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Ya fallecidos Lefebvre y Juan Pablo II, y luego de recibir «el compromiso expresado» por monseñor <a href="/wiki/Bernard_Fellay" title="Bernard Fellay">Bernard Fellay</a> en su nombre y en el de los otros obispos consagrados de «ser y permanecer católicos», de aceptar «todas sus enseñanzas con ánimo filial» y de creer «firmemente en el <a href="/wiki/Primado_de_Pedro" title="Primado de Pedro">primado de Pedro</a> y en sus prerrogativas», la censura de excomunión <i>latae sententiae</i> declarada por la Congregación para los Obispos el 1 de julio de 1988 fue levantada por esa misma Congregación el 21 de enero de 2009 «como signo para promover la unidad en la caridad de la Iglesia universal, y por su medio, llegar a remover el escándalo de la división».<sup id="cite_ref-77" class="reference separada"><a href="#cite_note-77"><span class="corchete-llamada">[</span>77<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <ul><li>Desde sectores considerados progresistas dentro de la Iglesia, se ha considerado que Juan Pablo II encabezó una corriente neoconservadora que impidió o dificultó el proceso de renovación iniciado a partir del <a href="/wiki/Concilio_Vaticano_II" title="Concilio Vaticano II">Concilio Vaticano II</a>.<sup id="cite_ref-78" class="reference separada"><a href="#cite_note-78"><span class="corchete-llamada">[</span>78<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-79" class="reference separada"><a href="#cite_note-79"><span class="corchete-llamada">[</span>79<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-80" class="reference separada"><a href="#cite_note-80"><span class="corchete-llamada">[</span>80<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Con este fin, este papa habría favorecido a nuevos movimientos neoconservadores como el <a href="/wiki/Opus_Dei" title="Opus Dei">Opus Dei</a>, <a href="/wiki/Comuni%C3%B3n_y_Liberaci%C3%B3n" title="Comunión y Liberación">Comunión y Liberación</a>, <a href="/wiki/Legionarios_de_Cristo" title="Legionarios de Cristo">Legionarios de Cristo</a>, <a href="/wiki/Focolares" class="mw-redirect" title="Focolares">Focolares</a>, <a href="/wiki/Carism%C3%A1ticos" class="mw-redirect" title="Carismáticos">Carismáticos</a> o el <a href="/wiki/Camino_Neocatecumenal" title="Camino Neocatecumenal">Camino Neocatecumenal</a>.<sup id="cite_ref-:0_74-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-:0-74"><span class="corchete-llamada">[</span>74<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <ul><li>Juan Pablo II se mantuvo fiel a las normas de moral sexual emanadas de la encíclica <i>Humanae Vitae</i>, que recordaba la posición de la Iglesia a lo largo de los siglos sobre este tema (promulgada por <a href="/wiki/Pablo_VI" title="Pablo VI">Pablo VI</a> en 1968). Al igual que le ocurrió a Pablo VI, esta posición recibió críticas por parte de algunos sectores católicos que reclamaban un cambio de ideología en consonancia con los tiempos; condenó también el uso de anticonceptivos siguiendo a sus predecesores en el pontificado,<sup id="cite_ref-20MINANTICON_81-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-20MINANTICON-81"><span class="corchete-llamada">[</span>81<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y además fue explícito en prohibir a los católicos el uso de medios profilácticos bajo cualquier circunstancia, «tampoco para los enfermos de sida o para personas que quieren utilizar los anticonceptivos como prevención contra la inmunodeficiencia» (12 de noviembre de 1988, Roma).<sup id="cite_ref-82" class="reference separada"><a href="#cite_note-82"><span class="corchete-llamada">[</span>82<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Dicha posición le atrajo duras críticas de sectores que ven a ésta como un obstáculo para la lucha y la prevención de <a href="/wiki/Infecciones_de_transmisi%C3%B3n_sexual" title="Infecciones de transmisión sexual">enfermedades de transmisión sexual</a> como el <a href="/wiki/Sida" class="mw-redirect" title="Sida">sida</a> y el control de la natalidad en países en vías de desarrollo. Sin embargo, dentro de sus principios éticos dio explicaciones a este problema en su encíclica <i>Evangelium Vitae</i>.<sup id="cite_ref-83" class="reference separada"><a href="#cite_note-83"><span class="corchete-llamada">[</span>83<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <ul><li>Su oposición a relajar las exigencias de <a href="/wiki/Celibato" title="Celibato">celibato</a> de los sacerdotes, especialmente después de las presiones de muchos grupos ante los escándalos de algunos ministros en diferentes países.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup></li></ul> <ul><li>La posición de la mujer dentro de la Iglesia católica: en su vertiente doctrinal reafirmó la doctrina católica de que la mujer no puede ser ordenada sacerdote<sup id="cite_ref-84" class="reference separada"><a href="#cite_note-84"><span class="corchete-llamada">[</span>84<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y en su vertiente administrativa y de gobierno, la estructura de la Iglesia, formada íntegramente por hombres ordenados, no tiene a ninguna mujer en ningún puesto relevante. Paradójicamente y pese a la confirmación de esta antigua tradición, el pontificado de Juan Pablo II es el que más avances ha tenido en cuanto a la posición de la mujer en la Iglesia católica. Algunas mujeres llegaron a representar a la Iglesia de modo oficial en conferencias internacionales. Fue además el primer papa de la historia que escribió un documento extenso dedicado a la mujer, la Carta Apóstolica "Dignidad de la Mujer" en donde se puede leer: "<i>En el Año Mariano, la Iglesia desea dar gracias a la Santísima Trinidad por el «misterio de la mujer» y por cada mujer, por lo que constituye la medida eterna de su dignidad femenina, por las «maravillas de Dios», que en la historia de la humanidad se han cumplido en ella y por medio de ella. En definitiva, ¿no se ha obrado en ella y por medio de ella lo más grande que existe en la historia del hombre sobre la tierra, es decir, el acontecimiento de que Dios mismo se ha hecho hombre?</i>".<sup id="cite_ref-85" class="reference separada"><a href="#cite_note-85"><span class="corchete-llamada">[</span>85<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <ul><li>El carácter <a href="/wiki/Ecumenismo" title="Ecumenismo">ecuménico</a> del pontífice: aunque la Iglesia católica adelanta los diálogos ecuménicos con las diferentes Iglesias, en el caso de las Iglesias protestantes no reconoce a sus ministros ni a sus celebraciones eucarísticas como válidas. Sin embargo, el bautismo de las Iglesias protestantes es válido en virtud del antiguo credo ecuménico "<i>un solo bautismo</i>", siempre y cuando sea de acuerdo a la <a href="/wiki/F%C3%B3rmula_trinitaria" title="Fórmula trinitaria">fórmula trinitaria</a>. Los partidarios de Juan Pablo II, por su parte, reconocen los enormes avances que ha habido en este campo en su pontificado y la correspondencia entre más de 400 años de separación de la Reforma protestante y un proceso de diálogo comenzado abiertamente durante el <a href="/wiki/Concilio_Vaticano_II" title="Concilio Vaticano II">Concilio Vaticano II</a>.<sup id="cite_ref-86" class="reference separada"><a href="#cite_note-86"><span class="corchete-llamada">[</span>86<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <ul><li>Fue criticado por visitar países de gobierno dictatorial, como <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a> bajo la <a href="/wiki/Dictadura_militar_(Chile)" title="Dictadura militar (Chile)">dictadura de Pinochet</a> o la <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a> de <a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a>, o por haber apoyado la labor del nuncio en <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a> durante la dictadura militar, <a href="/wiki/P%C3%ADo_Laghi" class="mw-redirect" title="Pío Laghi">Pío Laghi</a>, que, según defensores de los derechos humanos en Argentina, apoyó tácitamente la represión llevada a cabo por los militares.<sup id="cite_ref-87" class="reference separada"><a href="#cite_note-87"><span class="corchete-llamada">[</span>87<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Al tiempo que esto ocurría, Juan Pablo II criticó públicamente, durante su <a href="/wiki/Visita_de_Juan_Pablo_II_a_Nicaragua" title="Visita de Juan Pablo II a Nicaragua">visita a Nicaragua en 1983</a>, a <a href="/wiki/Ernesto_Cardenal" title="Ernesto Cardenal">Ernesto Cardenal</a> por ocupar un cargo en el <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_Sandinista" title="Revolución Sandinista">Gobierno sandinista</a> como ministro de educación del régimen que había derrocado la dictadura de <a href="/wiki/Anastasio_Somoza_Debayle" title="Anastasio Somoza Debayle">Somoza</a> en 1979; pocos meses más tarde <a href="/wiki/Suspensi%C3%B3n_(derecho_can%C3%B3nico_cat%C3%B3lico)" title="Suspensión (derecho canónico católico)">suspendió <i>a divinis</i></a> del ejercicio del sacerdocio al propio Cardenal y a otros tres sacerdotes por el mismo motivo.<sup id="cite_ref-A_divinis_88-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-A_divinis-88"><span class="corchete-llamada">[</span>88<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Estos incidentes fueron presentados por sus detractores como un alineamiento del papado con las dictaduras militares latinoamericanas. Sin embargo, para otros sectores, visitas como la efectuada a Cuba en 1998, constituyeron un intento del papa por abrir la dureza de los regímenes, como hizo en Polonia, su propio país.</li></ul> <ul><li>Ha sido también criticado por su excesiva proyección externa y su frecuente aparición en ceremonias multitudinarias, con la consiguiente presencia en medios de comunicación. Ello habría contribuido a trivializar la figura del papa, hasta el punto de que diversos ambientes católicos le acusan de haber convertido a la Iglesia en un espectáculo de masas y no en el lugar de <a href="/wiki/Espiritualidad" title="Espiritualidad">espiritualidad</a> profunda que debería ser.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup> El propio Juan Pablo II, sin embargo, solía justificar sus viajes por la oportunidad de hacer presente la doctrina de la Iglesia en todas partes;<sup id="cite_ref-89" class="reference separada"><a href="#cite_note-89"><span class="corchete-llamada">[</span>89<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ muchas veces —afirman sus partidarios— su viaje ha sido ocasión de dar a conocer al mundo grandes injusticias que de otro modo habrían quedado oscurecidas, como las graves violaciones a la libertad y los derechos humanos en la <a href="/wiki/Europa_Oriental" title="Europa Oriental">Europa Oriental</a> de entonces, los barrios de <i>favelas</i> en <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a> o el atraso económico de tantos países de <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a>.</li></ul> <ul><li>Asimismo ha sido criticado por no actuar adecuadamente durante su pontificado contra los <a href="/wiki/Casos_de_abuso_sexual_infantil_cometidos_por_miembros_de_la_Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Casos de abuso sexual infantil cometidos por miembros de la Iglesia católica">abusos sexuales a menores cometidos por sacerdotes</a>. Al menos desde 1985 habría sabido del <a href="/wiki/Encubrimiento" title="Encubrimiento">encubrimiento</a> de algunos obispos hacia los presuntos agresores, según el abogado Thomas Doyle.<sup id="cite_ref-90" class="reference separada"><a href="#cite_note-90"><span class="corchete-llamada">[</span>90<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Un informe promovido por la <a href="/wiki/Secretar%C3%ADa_de_Estado_de_la_Santa_Sede" title="Secretaría de Estado de la Santa Sede">Secretaría de Estado de la Santa Sede</a> reveló que Juan Pablo II también ignoró las denuncias sobre la conducta sexual inapropiada del obispo <a href="/wiki/Theodore_McCarrick" class="mw-redirect" title="Theodore McCarrick">Theodore McCarrick</a>, conocidas por aquel en 1999. A pesar de los "rumores" y de las verificaciones practicadas a mediados de los noventa, y de que el propio McCarrick reconoció posteriormente que había dormido de forma “imprudente” con seminaristas, Juan Pablo II promovió al religioso estadounidense al <a href="/wiki/Cardenalato" class="mw-redirect" title="Cardenalato">cardenalato</a> en 2001.<sup id="cite_ref-91" class="reference separada"><a href="#cite_note-91"><span class="corchete-llamada">[</span>91<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ De acuerdo con un documental de investigación elaborado por un canal de televisión polaco Juan Pablo II conoció y ocultó casos de abusos sexuales a menores en el seno de la Iglesia católica de su país.<sup id="cite_ref-92" class="reference separada"><a href="#cite_note-92"><span class="corchete-llamada">[</span>92<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ La <a href="/w/index.php?title=Conferencia_Episcopal_Polaca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conferencia Episcopal Polaca (aún no redactado)">Conferencia Episcopal Polaca</a> declaró ante esto que: "se necesitaría una mayor investigación de archivo para llegar a una evaluación justa de las decisiones y acciones de Wojtyla".<sup id="cite_ref-:0_74-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-:0-74"><span class="corchete-llamada">[</span>74<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Además, otros periodistas han criticado el informe, especialmente la interpretación de las fuentes. Otro punto de discordia es el uso de materiales de la policía secreta comunista en el informe.<sup id="cite_ref-93" class="reference separada"><a href="#cite_note-93"><span class="corchete-llamada">[</span>93<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Las acusaciones de encubrimiento a pederastas como el mexicano <a href="/wiki/Marcial_Maciel" title="Marcial Maciel">Marcial Maciel</a>, fundador de los <a href="/wiki/Legionarios_de_Cristo" title="Legionarios de Cristo">Legionarios de Cristo</a>, fueron el principal argumento de numerosos teólogos contra la rápida <a href="/wiki/Beatificaci%C3%B3n" title="Beatificación">beatificación</a> del papa (ocurrida seis años después de su muerte).<sup id="cite_ref-94" class="reference separada"><a href="#cite_note-94"><span class="corchete-llamada">[</span>94<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Documentos_de_Juan_Pablo_II">Documentos de Juan Pablo II</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Encíclicas"><span id="Enc.C3.ADclicas"></span>Encíclicas</h3></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Anexo:Enc%C3%ADclicas_del_papa_Juan_Pablo_II" class="mw-redirect" title="Anexo:Encíclicas del papa Juan Pablo II"> Anexo:Encíclicas del papa Juan Pablo II</a></i></div> <p>Redactó las 14 encíclicas siguientes (ordenadas cronológicamente). </p> <ul><li><i><a href="/wiki/Redemptor_Hominis" title="Redemptor Hominis">Redemptor Hominis</a></i> (4 de marzo de 1979)</li> <li><i><a href="/wiki/Dives_in_Misericordia" class="mw-redirect" title="Dives in Misericordia">Dives in Misericordia</a></i> (30 de noviembre de 1980)</li> <li><i><a href="/wiki/Laborem_Exercens" class="mw-redirect" title="Laborem Exercens">Laborem Exercens</a></i> (14 de septiembre de 1981)</li> <li><i><a href="/wiki/Slavorum_Apostoli" title="Slavorum Apostoli">Slavorum Apostoli</a></i> (2 de junio de 1985)</li> <li><i><a href="/wiki/Dominum_et_Vivificantem" title="Dominum et Vivificantem">Dominum et Vivificantem</a></i> (18 de mayo de 1986)</li> <li><i><a href="/wiki/Redemptoris_Mater" title="Redemptoris Mater">Redemptoris Mater</a></i> (25 de marzo de 1987)</li> <li><i><a href="/wiki/Sollicitudo_Rei_Socialis" class="mw-redirect" title="Sollicitudo Rei Socialis">Sollicitudo Rei Socialis</a></i> (30 de diciembre de 1987)</li> <li><i><a href="/wiki/Redemptoris_Missio" class="mw-redirect" title="Redemptoris Missio">Redemptoris Missio</a></i> (7 de diciembre de 1990)</li> <li><i><a href="/wiki/Centesimus_Annus" class="mw-redirect" title="Centesimus Annus">Centesimus Annus</a></i> (1 de mayo de 1991)</li> <li><i><a href="/wiki/Veritatis_Splendor" class="mw-redirect" title="Veritatis Splendor">Veritatis Splendor</a></i> (6 de agosto de 1993)</li> <li><i><a href="/wiki/Evangelium_Vitae" title="Evangelium Vitae">Evangelium Vitae</a></i> (25 de marzo de 1995)</li> <li><i><a href="/wiki/Ut_Unum_Sint" title="Ut Unum Sint">Ut Unum Sint</a></i> (25 de mayo de 1995)</li> <li><i><a href="/wiki/Fides_et_Ratio" title="Fides et Ratio">Fides et Ratio</a></i> (14 de septiembre de 1998)</li> <li><i><a href="/wiki/Ecclesia_de_Eucharistia" title="Ecclesia de Eucharistia">Ecclesia de Eucharistia</a></i> (17 de abril de 2003)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Libros_escritos_por_Juan_Pablo_II">Libros escritos por Juan Pablo II</h3></div> <ul><li><i><b>Mi visión del hombre</b></i>:<sup id="cite_ref-95" class="reference separada"><a href="#cite_note-95"><span class="corchete-llamada">[</span>95<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Colección de artículos sobre ética escritos antes que Wojtyła fuera elegido papa. En la primera parte de este libro se presenta una "Introducción a la ética", donde el autor expone su opinión sobre los principales temas que afectan al hombre, como el amor, la felicidad o la justicia. La segunda parte, "Ensayos de ética personalista", es una selección de escritos publicados en revistas especializadas. En estos textos Karol Wojtyła ofrece una significativa aportación para la fundación de una ética de tipo personalista y presenta al público en español la escuela ética de <a href="/wiki/Lublin" title="Lublin">Lublin</a>.</li> <li><i><b><a href="/wiki/Amor_y_responsabilidad" title="Amor y responsabilidad">Amor y responsabilidad</a></b></i>, un estudio de moral sexual, publicado en 1960, donde aborda los temas de la sexualidad, el amor, la amistad, la castidad, el pecado, el matrimonio, la procreación, la paternidad, el control de natalidad y el divorcio.<sup id="cite_ref-96" class="reference separada"><a href="#cite_note-96"><span class="corchete-llamada">[</span>96<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li> <li><i><b>Signo de contradicción</b></i></li> <li><i><b><a href="/wiki/Persona_y_acci%C3%B3n" title="Persona y acción">Persona y acción</a></b></i>. Este libro, la obra filosófica más importante de Wojtyła, presenta la problemática de la acción y la persona, de cómo la acción nos ofrece el mejor acceso para penetrar en la esencia intrínseca de la persona y nos permite conseguir el mayor grado posible de conocimiento de la misma.</li> <li><i><b>Poesías de Karol Wojtyła</b></i></li> <li><i><b>Don y misterio</b></i>: este libro fue publicado el 15 de noviembre de 1996. La ocasión de la publicación de este libro que ya marca el carácter personal y retrospectivo del escritor, se debe a que se celebraba su 50 aniversario de ordenación sacerdotal. Este libro es un testimonio muy personal pero a la vez abarcador de su vocación sacerdotal: recuerdos y reflexiones, sus memorias sobre los orígenes de su sacerdocio.<sup id="cite_ref-97" class="reference separada"><a href="#cite_note-97"><span class="corchete-llamada">[</span>97<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li> <li><i><b><a href="/wiki/%C2%A1Levantaos!_%C2%A1Vamos!" title="¡Levantaos! ¡Vamos!">¡Levantaos! ¡Vamos!</a></b></i>: libro publicado en mayo de 2004, poco menos de un año después de haber celebrado su vigésimo quinto aniversario como Sumo pontífice y a los 45 años de haber sido nombrado obispo, recoge sus íntimas reflexiones sobre su experiencia episcopal. Este libro complementa la exhortación post-sinodal <i>Pastores gregis</i> sobre el ministerio del obispo en la Iglesia del 16 de octubre de 2003. Wojtyła mismo indica que este libro fue tomando forma cuando escuchaba a los demás obispos dar sus testimonios sobre el ministerio episcopal durante el Sínodo de Obispos del año 2000 celebrado en Roma. El tono de este libro es muy parecido a “Don y misterio”. Karol Wojtyła era un hombre que ponderaba lo hermoso del paso de Dios por su vida y reflexionaba en su corazón profundo y emocionado, el amor <a href="/wiki/Misericordia" title="Misericordia">misericordioso</a> de un Dios Padre y tierno. En este escrito, obra de un anciano físicamente inválido, se evidencia el optimismo cristiano, la esperanza de un creyente ante el misterio de una vocación dificilísima, sobre todo después del <a href="/wiki/Concilio_Vaticano_II" title="Concilio Vaticano II">Concilio Vaticano II</a>. Wojtyła se alegra al revivir sus experiencias particulares. Hace confidencias y recorre los ríos, montañas, vecindarios, santuarios de su querida Polonia, rescata conversaciones con sus amigos y conocidos. Incluso relata palabras y gestos tales como los del arzobispo de Cracovia que, al recibirlo como obispo auxiliar, dice de él: “Habemus papam”.</li> <li><i><b>Memoria e identidad</b></i></li> <li><i><b>Tríptico romano. Meditaciones</b></i> (2003): Karol Wojtyła afronta las grandes cuestiones de la vida y de su vida, penetrando en el misterio de su elección como papa e incluso en la de su sucesor. Consta de tres partes: la primera, "<i>Arroyo</i>", es una contemplación mística de la naturaleza. La segunda parte, "<i>Meditaciones sobre el libro del Génesis en el umbral de la Capilla Sixtina</i>", es una reflexión sobre el hombre, imagen de Dios, desde la Creación hasta el Juicio Final, inspirándose en la impresionante serie de imágenes de Miguel Ángel que preside el recinto, donde los cardenales se reúnen cada vez que van a elegir a un nuevo papa. La tercera parte, "<i>Monte en la región de Moria</i>", se basa en la evocación de <a href="/wiki/Ur" title="Ur">Ur</a> de Caldea, la patria de <a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Abraham</a>, y la conversación entre el patriarca y su hijo Isaac, al que Abraham estuvo a punto de sacrificar en el Monte Moria, como prueba de su lealtad a Dios.</li> <li><i><b>Cruzando el umbral de la esperanza</b></i>. Libro entrevista con el periodista <a href="/wiki/Vittorio_Messori" title="Vittorio Messori">Vittorio Messori</a>.<sup id="cite_ref-98" class="reference separada"><a href="#cite_note-98"><span class="corchete-llamada">[</span>98<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Discografía"><span id="Discograf.C3.ADa"></span>Discografía</h3></div> <p>Fue el primer papa que recurrió a los medios fonográficos para divulgar su mensaje, bien sea en forma de discursos, oraciones (como el <a href="/wiki/Rosario_(cristianismo)" class="mw-redirect" title="Rosario (cristianismo)">rosario</a>) y cantos gregorianos entonados por él mismo. He aquí una relación aproximada de sus grabaciones: </p> <table class="wikitable" border="1"> <tbody><tr> <td><b>Año</b> </td> <td><b>Título</b> </td> <td><b>Compañía</b> </td></tr> <tr> <td>1994 </td> <td>Rosary (Rosario) </td> <td>Sony Music </td></tr> <tr> <td>1994 </td> <td>Rosary (en idioma francés) </td> <td>Sony Music France </td></tr> <tr> <td>1994 </td> <td>Rosary (en inglés y español) </td> <td>Sony Music </td></tr> <tr> <td>1994 </td> <td>Rosary (en idioma latín) </td> <td>Sony Music </td></tr> <tr> <td>1995 </td> <td>Rosary (en idioma portugués) </td> <td>Sony Music </td></tr> <tr> <td>1999 </td> <td><a href="/wiki/Abb%C3%A0_Pater" title="Abbà Pater">Abbà Pater</a> </td> <td>Sony Music Italia </td></tr> <tr> <td>2003 </td> <td>Mai Più La Guerra </td> <td>EMI Music Italy </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Documentos_sobre_Juan_Pablo_II">Documentos sobre Juan Pablo II</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Discografía_2"><span id="Discograf.C3.ADa_2"></span>Discografía</h3></div> <table class="wikitable" border="1"> <tbody><tr> <td><b>Año</b> </td> <td><b>Título</b> </td> <td><b>Intérprete</b> </td> <td><b>Compañía</b> </td></tr> <tr> <td>1989 </td> <td>Cantos Religiosos y Bendición Papal </td> <td>Varios intérpretes </td> <td>Orfeón Discos </td></tr> <tr> <td>1995 </td> <td>Papal Blessing/Ave Maria </td> <td>Varios intérpretes </td> <td>Gateway Records </td></tr> <tr> <td>1998 </td> <td>Poems From The Pope </td> <td>Vittorio Gassman </td> <td>Sourdough Records </td></tr> <tr> <td>1999 </td> <td>From Rome To America </td> <td>Varios intérpretes </td> <td>Sourdough Records </td></tr> <tr> <td>2000 </td> <td>The Gold Collection: Sings the Poetry of Pope John Paul II </td> <td>Sarah Vaughn </td> <td>Fine Tune </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Documentales">Documentales</h3></div> <ul><li><i>El Papa que hizo la historia</i> producido por el Centro Televisivo Vaticano, distribuido por HDH Communications, 2006.</li> <li><i>Juan Pablo II - Os cuento mi vida</i> producido por NOVA-T, distribuido por HDH Communications, 2006.</li> <li><i>Las Llaves del Reino - De Juan Pablo II a Benedicto XVI</i> producido por el Centro Televisivo Vaticano, distribuido por HDH Communications, 2006.</li> <li><i>Juan Pablo II - Su vida, su Pontificado</i> producido por el Centro Televisivo Vaticano, distribuido por HDH Communications, 2006.</li> <li><i>Juan Pablo II en los 90</i> (2001). Producido por el Centro Televisivo Vaticano, distribuido por HDH Comunications. Este programa fue emitido por varios canales de televisión, a principios del Siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XXI</span>.</li> <li><i>Visita a Chile de Juan Pablo II</i> (1997 - 2005) Producidos conjuntamente por el Centro Televisivo Vaticano y la Corporación de Televisión de la Pontificia Universidad Católica de Chile (Canal 13) y HDH Comunications. Estos se repartieron en el Diario el Mercurio de Santiago.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Largometrajes">Largometrajes</h3></div> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Pel%C3%ADculas_sobre_Juan_Pablo_II" title="Categoría:Películas sobre Juan Pablo II">Categoría:Películas sobre Juan Pablo II</a></i></div> <ul><li><i>Da un paese lontano</i> (De un país lejano) (1981), dirigida por <a href="/wiki/Krzysztof_Zanussi" title="Krzysztof Zanussi">Krzysztof Zanussi</a>.<sup id="cite_ref-99" class="reference separada"><a href="#cite_note-99"><span class="corchete-llamada">[</span>99<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li> <li><i>Pope John Paul II</i> (TV) (1984).<sup id="cite_ref-100" class="reference separada"><a href="#cite_note-100"><span class="corchete-llamada">[</span>100<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</li> <li><i><a href="/wiki/Karol:_Un_hombre_que_se_hizo_Papa" title="Karol: Un hombre que se hizo Papa">Karol: Un hombre que se hizo Papa</a></i> (2005) (título original <i>"Karol, un uomo diventato Papa"</i>, dirigida por <b>Giacomo Battiato</b>).</li> <li><i><a href="/wiki/Karol:_El_Papa,_el_hombre" title="Karol: El Papa, el hombre">Karol: El Papa, el hombre</a></i> (2006) (título original <i>"Karol - Un papa rimasto uomo"'</i>, dirigida por <b>Giacomo Battiato</b>) secuela de la anterior.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg" class="mw-file-description" title="Ver el portal sobre Iglesia católica"><img alt="Ver el portal sobre Iglesia católica" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/20px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png" decoding="async" width="20" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/30px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/40px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 2x" data-file-width="673" data-file-height="918" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Portal:Iglesia católica">Portal:Iglesia católica</a>. Contenido relacionado con <b><a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a></b>.</li> <li><a href="/wiki/Anexo:Visitas_pastorales_de_Juan_Pablo_II_fuera_de_Italia" class="mw-redirect" title="Anexo:Visitas pastorales de Juan Pablo II fuera de Italia">Anexo:Visitas pastorales de Juan Pablo II fuera de Italia</a></li> <li><a href="/wiki/Anexo:Santos_canonizados_por_Juan_Pablo_II" title="Anexo:Santos canonizados por Juan Pablo II">Anexo:Santos canonizados por Juan Pablo II</a></li> <li><a href="/wiki/Anexo:Beatificados_por_Juan_Pablo_II" title="Anexo:Beatificados por Juan Pablo II">Anexo:Beatificados por Juan Pablo II</a></li> <li><a href="/wiki/Anexo:Cardenales_creados_por_Juan_Pablo_II" title="Anexo:Cardenales creados por Juan Pablo II">Anexo:Cardenales creados por Juan Pablo II</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFNews.va21_de_octubre_de_2015" class="citation web">News.va, ed. (21 de octubre de 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160817071202/http://www.news.va/es/news/manana-memoria-de-san-juan-pablo-ii-textos-liturgi">«Memoria de San Juan Pablo II: Textos litúrgicos para la celebración»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.news.va/es/news/manana-memoria-de-san-juan-pablo-ii-textos-liturgi">el original</a> el 17 de agosto de 2016<span class="reference-accessdate">. Consultado el 23 de octubre de 2015</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Memoria+de+San+Juan+Pablo+II%3A+Textos+lit%C3%BArgicos+para+la+celebraci%C3%B3n&rft.date=21+de+octubre+de+2015&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.news.va%2Fes%2Fnews%2Fmanana-memoria-de-san-juan-pablo-ii-textos-liturgi&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Sin-nombre-p2AR-1-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sin-nombre-p2AR-1_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aciprensa.com/noticias/el-papa-francisco-nombrara-a-juan-pablo-ii-patrono-de-las-jornadas-mundiales-de-la-juventud-24903/">«El Papa Francisco nombrará a Juan Pablo II patrono de las Jornadas Mundiales de la Juventud»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de marzo de 2024</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=El+Papa+Francisco+nombrar%C3%A1+a+Juan+Pablo+II+patrono+de+las+Jornadas+Mundiales+de+la+Juventud&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aciprensa.com%2Fnoticias%2Fel-papa-francisco-nombrara-a-juan-pablo-ii-patrono-de-las-jornadas-mundiales-de-la-juventud-24903%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Sin-nombre-p2AR-2-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sin-nombre-p2AR-2_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140808042812/http://www.televisaregional.com/monterrey/noticias/San-Juan-Pablo-II-Patrono-de-las-Familias-256910181.html">«SAN JUAN PABLO II, PATRONO DE LAS FAMILIAS»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.televisaregional.com/monterrey/noticias/San-Juan-Pablo-II-Patrono-de-las-Familias-256910181.html">el original</a> el 8 de agosto de 2014<span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de marzo de 2024</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=SAN+JUAN+PABLO+II%2C+PATRONO+DE+LAS+FAMILIAS&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.televisaregional.com%2Fmonterrey%2Fnoticias%2FSan-Juan-Pablo-II-Patrono-de-las-Familias-256910181.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFEllitoral.com" class="citation noticia">Ellitoral.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ellitoral.com/informacion-general/san-juan-pablo-ii-deporte-patrono-provincial-deporte-asociacion-civil-polska-concordia-valores-deportivos-ley-n11133-karol-wojtyla-embajadora-polonia-argentina-aleksandra-piatkowska_0_V8KmSEArV6.html">«Declararon a Juan Pablo II patrono del deporte entrerriano»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 13 de abril de 2024</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Ellitoral.com&rft.aulast=Ellitoral.com&rft.btitle=Declararon+a+Juan+Pablo+II+patrono+del+deporte+entrerriano&rft.genre=book&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ellitoral.com%2Finformacion-general%2Fsan-juan-pablo-ii-deporte-patrono-provincial-deporte-asociacion-civil-polska-concordia-valores-deportivos-ley-n11133-karol-wojtyla-embajadora-polonia-argentina-aleksandra-piatkowska_0_V8KmSEArV6.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-27172118">«Popes set for historic Vatican saints ceremony»</a>. <i>BBC News</i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 27 de abril de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Popes+set+for+historic+Vatican+saints+ceremony&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Fworld-europe-27172118&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Según la notación del <a href="/wiki/Alfabeto_Fon%C3%A9tico_Internacional" title="Alfabeto Fonético Internacional">Alfabeto Fonético Internacional</a>, [ˈkaɾɔl ˈjuzɛf vɔiˈtɨwa].</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">El número preciso de papas ha sido materia de extensa discusión por muchos siglos. El <i>Diccionario de los papas</i> de César Vidal Manzanares (1997). Lista al papa Juan Pablo II (1978–2005) como 264.º papa.</span> </li> <li id="cite_note-Garitagoitía-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Garitagoitía_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Garitagoitía_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFGaritagoitía2004" class="citation libro">Garitagoitía, José Ramón (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=Kq58qb_bi5YC&printsec=frontcover&dq=%22Juan+Pablo+II+y+Europa%22&hl=es&sa=X&ei=PjgvUbOMCNDx0wGIkIDoAQ&ved=0CC4Q6AEwAA"><i>Juan Pablo II y Europa</i></a>. Madrid: Ediciones Rialp. p. 21. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/84-321-3502-X" title="Especial:FuentesDeLibros/84-321-3502-X">84-321-3502-X</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 28 de febrero de 2013</span>. «La evolución política experimentada en casi todos los países que hasta 1989 habían estado bajo la influencia de la URSS, puede considerarse, en parte, cosecha de lo sembrado por Juan Pablo II en los once años de pontificado transcurridos hasta ese momento. Es significativa, en ese sentido, la opinión de <a href="/wiki/Massimo_D%27Alema" title="Massimo D'Alema">Massimo D'Alema</a>, que en 1998 sería el primer ministro de Italia. En su opinión, particularmente interesante al proceder de las filas del Partido Comunista, Juan Pablo II fue «un protagonista en la caída del comunismo», y lo fue «por razones fundadas (...) El vacío espiritual de los países gobernados por los partidos comunistas era cierto, el Papa tenía razón» (<i>El País</i>, 14-12-98).»</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Garitagoit%C3%ADa%2C+Jos%C3%A9+Ram%C3%B3n&rft.aufirst=Jos%C3%A9+Ram%C3%B3n&rft.aulast=Garitagoit%C3%ADa&rft.btitle=Juan+Pablo+II+y+Europa&rft.date=2004&rft.genre=book&rft.isbn=84-321-3502-X&rft.pages=21&rft.place=Madrid&rft.pub=Ediciones+Rialp&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DKq58qb_bi5YC%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3D%2522Juan%2BPablo%2BII%2By%2BEuropa%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DPjgvUbOMCNDx0wGIkIDoAQ%26ved%3D0CC4Q6AEwAA&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFACI_Prensa" class="citation web">ACI Prensa (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aciprensa.com/juanpabloii/biograf.htm">«Biografía de Juan Pablo II»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 19 de marzo de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Biograf%C3%ADa+de+Juan+Pablo+II&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aciprensa.com%2Fjuanpabloii%2Fbiograf.htm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Cf. Andrea Riccardi, <i>Juan Pablo II. La biografía</i>, San Pablo, Madrid, 2011, págs. 69-70.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFHoteles_PL" class="citation web">Hoteles PL. hoteles.pl, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070402154456/http://www.hoteles.pl/poloniainfo/kalwaria.php">«Kalwaria Zebrzydowska»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hoteles.pl/poloniainfo/kalwaria.php">el original</a> el 2 de abril de 2007<span class="reference-accessdate">. Consultado el 31 de julio de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Hoteles+PL&rft.aulast=Hoteles+PL&rft.btitle=Kalwaria+Zebrzydowska&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hoteles.pl%2Fpoloniainfo%2Fkalwaria.php&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Manuel P. Villatoro, "El «milagro» que evitó que el Papa Juan Pablo II fuese cruelmente asesinado por Stalin en la IIGM", en Abc de Madrid, 17-III-2017: <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.abc.es/historia/abci-milagro-evito-papa-juan-pablo-fuese-cruelmente-asesinado-stalin-iigm-201703170105_noticia.html">http://www.abc.es/historia/abci-milagro-evito-papa-juan-pablo-fuese-cruelmente-asesinado-stalin-iigm-201703170105_noticia.html</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Burgos, J.M., Karol Wojtyła, en Fernández Labastida, F. – Mercado, J. A. (editores), Philosophica: Enciclopedia filosófica on line, URL: <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.philosophica.info/archivo/2007/voces/wojtyla/Wojtyla.html">http://www.philosophica.info/archivo/2007/voces/wojtyla/Wojtyla.html</a>, consultada el 10-08-2020</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Wojtyla, K., Amor y responsabilidad, Plaza y Janés, Barcelona 1996, p. 110</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Weigel, G., Biografía de Juan Pablo II. Testigo de esperanza, Plaza & Janés, Barcelona 1999, p. 175</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="broken-link"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zenit.org/article-39107?l=spanish">«Beato Juan Pablo II: breve biografía»</a>. zenit.org. 1 de mayo de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de noviembre de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Beato+Juan+Pablo+II%3A+breve+biograf%C3%ADa&rft.date=1+de+mayo+de+2011&rft.genre=book&rft.pub=zenit.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zenit.org%2Farticle-39107%3Fl%3Dspanish&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> <span class="plainlinks" style="background-color: var(--background-color-warning-subtle,lightyellow); color: var(--color-base, #202122); font-size:85%">(<a href="/wiki/Ayuda:C%C3%B3mo_recuperar_un_enlace_roto" title="Ayuda:Cómo recuperar un enlace roto">enlace roto</a> disponible en <a href="/wiki/Internet_Archive" title="Internet Archive">Internet Archive</a>; véase el <a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/*/http://www.zenit.org/article-39107?l=spanish">historial</a>, la <a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/1/http://www.zenit.org/article-39107?l=spanish">primera versión</a> y la <a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/2/http://www.zenit.org/article-39107?l=spanish">última</a>).</span></span> </li> <li id="cite_note-:1-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:1_17-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_17-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081230180529/https://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/santopadre_biografie/giovanni_paolo_ii_biografia_breve_en.html">«Su Santidad Juan Pablo II Biografía corta»</a>. <i>web.archive.org</i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de febrero de 2025</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Su+Santidad+Juan+Pablo+II+Biograf%C3%ADa+corta&rft.genre=article&rft.jtitle=web.archive.org&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20081230180529%2Fhttps%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fnews_services%2Fpress%2Fdocumentazione%2Fdocuments%2Fsantopadre_biografie%2Fgiovanni_paolo_ii_biografia_breve_en.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Cf. Pablo Blanco Sarto, <i>Benedicto XVI. El papa alemán</i>, Planeta, Barcelona, 2010, pág. 236.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFFranzen1965" class="citation libro">Franzen, August (1965). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historiadelaigle00fran"><i>Historia de la Iglesia</i></a> (25 edición). Santander: Editorial Sal Terrae. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historiadelaigle00fran/page/n203">405</a>. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-293-1816-6" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-293-1816-6">978-84-293-1816-6</a></small>. <span style="font-size:0.95em; font-size:90%; color:var(--color-subtle, #555 )">(requiere registro)</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Franzen%2C+August&rft.aufirst=August&rft.aulast=Franzen&rft.btitle=Historia+de+la+Iglesia&rft.date=1965&rft.edition=25&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-293-1816-6&rft.pages=405&rft.place=Santander&rft.pub=Editorial+Sal+Terrae&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoriadelaigle00fran&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Cf. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100809081147/http://www.vicariatusurbis.org/beatificazione/italiano/GiovanniPaoloII/IViaggi/DatiGlobali.html">I Viaggi di Giovanni Paolo II - Dati Globali.</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">México siempre fiel, Portal de noticias católicas: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mexicosiemprefiel.com/juanpabloii/index.php?option=com_content&task=view&id=10&Itemid=3">Juan Pablo II</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070330140732/http://www.mexicosiemprefiel.com/juanpabloii/index.php?option=com_content&task=view&id=10&Itemid=3">Archivado</a> el 30 de marzo de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., 18 de marzo de 2006, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFWojtyla,_Karol2013" class="citation libro">Wojtyla, Karol (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140425012646/http://www.bac-editorial.com/catalogo/resena_14508_PO0157_-_Indice.pdf"><i>El taller del orfebre. Meditación sobre el sacramento del matrimonio, expresada a veces en forma de drama</i></a>. 112 páginas. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/84-7914-766-0" title="Especial:FuentesDeLibros/84-7914-766-0">84-7914-766-0</a></small>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bac-editorial.com/catalogo/resena_14508_PO0157_-_Indice.pdf">el original</a> el 25 de abril de 2014<span class="reference-accessdate">. Consultado el 30 de julio de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Wojtyla%2C+Karol&rft.aulast=Wojtyla%2C+Karol&rft.btitle=El+taller+del+orfebre.+Meditaci%C3%B3n+sobre+el+sacramento+del+matrimonio%2C+expresada+a+veces+en+forma+de+drama&rft.date=2013&rft.genre=book&rft.isbn=84-7914-766-0&rft.place=Madrid&rft.pub=Biblioteca+de+Autores+Cristianos&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bac-editorial.com%2Fcatalogo%2Fresena_14508_PO0157_-_Indice.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFBBC16_de_octubre_de_2008" class="citation web">BBC, ed. (16 de octubre de 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7673443.stm">«Pope John Paul 'wounded' in 1982»</a> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span>. BBC News<span class="reference-accessdate">. Consultado el 19 de julio de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Pope+John+Paul+%27wounded%27+in+1982&rft.date=16+de+octubre+de+2008&rft.genre=book&rft.pub=BBC+News&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F7673443.stm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFPullella,_Philip15_de_octubre_de_2008" class="citation web">Pullella, Philip (15 de octubre de 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140220074232/http://www.reuters.com/article/2008/10/15/us-vatican-film-johnpaul-idUSTRE49E5RM20081015">«John Paul was wounded in 1982 stabbing, aide reveals»</a> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span>. Ciudad del Vaticano: Reuters. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.reuters.com/article/2008/10/15/us-vatican-film-johnpaul-idUSTRE49E5RM20081015">el original</a> el 20 de febrero de 2014<span class="reference-accessdate">. Consultado el 19 de julio de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Pullella%2C+Philip&rft.aulast=Pullella%2C+Philip&rft.btitle=John+Paul+was+wounded+in+1982+stabbing%2C+aide+reveals&rft.date=15+de+octubre+de+2008&rft.genre=book&rft.place=Ciudad+del+Vaticano&rft.pub=Reuters&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.reuters.com%2Farticle%2F2008%2F10%2F15%2Fus-vatican-film-johnpaul-idUSTRE49E5RM20081015&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCárcel_Ortí,_Vicente2009" class="citation libro"><a href="/wiki/C%C3%A1rcel_Ort%C3%AD,_Vicente" class="mw-redirect" title="Cárcel Ortí, Vicente">Cárcel Ortí, Vicente</a> (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=mIgE-t-E2TAC&pg=PA403&dq=%22Juan+Pablo+II+jug%C3%B3+un+papel+decisivo+en+la+ca%C3%ADda+del+comunismo%22+%22proceso+de+democratizaci%C3%B3n+de+la+Europa+del+este%22&hl=es&sa=X&ei=IloEVN_1BMLLsASxo4HABg&ved=0CBwQ6AEwAA#v=onepage&q=%22Juan%20Pablo%20II%20jug%C3%B3%20un%20papel%20decisivo%20en%20la%20ca%C3%ADda%20del%20comunismo%22%20%22proceso%20de%20democratizaci%C3%B3n%20de%20la%20Europa%20del%20este%22&f=false"><i>Historia de la Iglesia III: La Iglesia en la época contemporánea</i></a>. Madrid: Ediciones Palabra. p. 403. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-9840-290-2" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-9840-290-2">978-84-9840-290-2</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=C%C3%A1rcel+Ort%C3%AD%2C+Vicente&rft.aulast=C%C3%A1rcel+Ort%C3%AD%2C+Vicente&rft.btitle=Historia+de+la+Iglesia+III%3A+La+Iglesia+en+la+%C3%A9poca+contempor%C3%A1nea&rft.date=2009&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-9840-290-2&rft.pages=403&rft.place=Madrid&rft.pub=Ediciones+Palabra&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DmIgE-t-E2TAC%26pg%3DPA403%26dq%3D%2522Juan%2BPablo%2BII%2Bjug%25C3%25B3%2Bun%2Bpapel%2Bdecisivo%2Ben%2Bla%2Bca%25C3%25ADda%2Bdel%2Bcomunismo%2522%2B%2522proceso%2Bde%2Bdemocratizaci%25C3%25B3n%2Bde%2Bla%2BEuropa%2Bdel%2Beste%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DIloEVN_1BMLLsASxo4HABg%26ved%3D0CBwQ6AEwAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522Juan%2520Pablo%2520II%2520jug%25C3%25B3%2520un%2520papel%2520decisivo%2520en%2520la%2520ca%25C3%25ADda%2520del%2520comunismo%2522%2520%2522proceso%2520de%2520democratizaci%25C3%25B3n%2520de%2520la%2520Europa%2520del%2520este%2522%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFWeigel,_George2014" class="citation libro">Weigel, George (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books/about/Juan_Pablo_II_El_final_y_el_principio.html?id=oXqPAwAAQBAJ&redir_esc=y"><i>Juan Pablo II. El final y el principio</i></a>. Barcelona: Editorial Planeta. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-08-12755-0" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-08-12755-0">978-84-08-12755-0</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Weigel%2C+George&rft.aulast=Weigel%2C+George&rft.btitle=Juan+Pablo+II.+El+final+y+el+principio&rft.date=2014&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-08-12755-0&rft.place=Barcelona&rft.pub=Editorial+Planeta&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%2Fabout%2FJuan_Pablo_II_El_final_y_el_principio.html%3Fid%3DoXqPAwAAQBAJ%26redir_esc%3Dy&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Zenit: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050213105811/http://www.zenit.org/spanish/archivo/9802/980212.htm">¿POR QUE SE OPONE JUAN PABLO II AL USO DE LA FUERZA EN IRAQ?</a> Las armas no solucionan las causas del conflicto y tienen efectos desproporcionados, Roma, 12 de febrero de 1998, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFPlett2001-07-07" class="citation noticia">Plett, Barbara (7 de julio de 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220707110930/http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1316812.stm">«Mosque visit crowns Pope's tour»</a>. <i><a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a></i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span> (Damasco). Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1316812.stm">el original</a> el 7 de julio de 2022<span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Mosque+visit+crowns+Pope%27s+tour&rft.au=Plett%2C+Barbara&rft.aufirst=Barbara&rft.aulast=Plett&rft.date=2001-07-07&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC&rft.place=Damasco&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fmiddle_east%2F1316812.stm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Santa Sede: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/gmg/documents/index_sp.html">Jornadas Mundiales de la Juventud</a>, documentos fundamentales. Consultado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Estrella Digital: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.estrelladigital.es/especiales/mundo/papa/articulo.asp?sec=mun&fech=27/02/2005&name=papa">Juan Pablo II, un Papa comprometido con la política y la paz mundial</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090108083230/http://www.estrelladigital.es/especiales/mundo/papa/articulo.asp?sec=mun&fech=27%2F02%2F2005&name=papa">Archivado</a> el 8 de enero de 2009 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., Madrid, 16 de octubre de 2006 enlace revisado el 16 de octubre de 2006: El papa recibiría a Gorbachov en otras dos ocasiones: el 18 de noviembre de 1990 y el 23 de septiembre de 1993, cuando la URSS ya había caído.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Cuba socialista, revista teórica y política, Editada por el Comité Central del Partido Comunista de Cuba: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061207181217/http://www.cubasocialista.cu/texto/fidel050407.htm">Juan Pablo II, hombre excepcional y luchador tesonero, incansable</a>, La Habana, abril de 2005, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Codice di Diritto Canonico, testo ufficiale e versione italiana, seconda edizione, Unione Editori Cattolici Italiani, Roma, 1984</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Catechismo della Chiesa Cattolica, Libreria Editrice Vaticana, 1993</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Agencia Católica de Información - ACI: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070202123544/http://apologetica.org/papa_perdon.htm">Cómo entender el gesto del perdón</a>, Vaticano, enlace revisado el 16 de octubre de 2006,</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">ConoZe: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.conoze.com/doc.php?doc=1206">¿Por qué pide perdón el Papa? Debate entre teólogos e historiadores</a>, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Historias de la Historia: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061031204818/http://redescolar.ilce.edu.mx/redescolar/act_permanentes/historia/html/galileo/galileo.htm">Galileo ¿Hereje?</a>, Red Escolar, México, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">Santa Sede: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/jubilee_2000/index_sp.htm">Jubilaeum AD 2000</a>, documentos, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">El Mundo, España: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elmundo.es/sociedad/tierrasanta/">El Papa visita la Tierra Santa</a>, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Zenit: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050213110820/http://www.zenit.org/spanish/archivo/9709/970922.html">El Papa pide que se respeten los derechos de los palestinos</a>, Roma, 18 de septiembre de 1997, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">Relaciones Judeo-Cristianas, Comité Internacional de Enlace Católico-Judío, 17.ª Reunión, New York, 1-3 de mayo de 2001, Comunicado Conjunto, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060918015438/http://www.bc.edu/bc_org/research/cjl/articles/joint_communique_01.htm">traducción del inglés</a>: Silvia Kot, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-ABC-Salud-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ABC-Salud_41-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ABC-Salud_41-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFGonzález-Vegas,_María6_de_octubre_de_1996" class="citation web">González-Vegas, María (6 de octubre de 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hemeroteca.sevilla.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/sevilla/abc.sevilla/1996/10/06/100.html">«El mundo católico pendiente de la sexta operación de Juan Pablo II»</a>. ABC España. pp. 100-101<span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Gonz%C3%A1lez-Vegas%2C+Mar%C3%ADa&rft.aulast=Gonz%C3%A1lez-Vegas%2C+Mar%C3%ADa&rft.btitle=El+mundo+cat%C3%B3lico+pendiente+de+la+sexta+operaci%C3%B3n+de+Juan+Pablo+II&rft.date=6+de+octubre+de+1996&rft.genre=book&rft.pages=100-101&rft.pub=ABC+Espa%C3%B1a&rft_id=http%3A%2F%2Fhemeroteca.sevilla.abc.es%2Fnav%2FNavigate.exe%2Fhemeroteca%2Fsevilla%2Fabc.sevilla%2F1996%2F10%2F06%2F100.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFMacca,_José1998" class="citation libro">Macca, José (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=uRePAAAAMAAJ&q=Ves%C3%ADcula+colon+%22Juan+Pablo+II%22&dq=Ves%C3%ADcula+colon+%22Juan+Pablo+II%22&hl=es&sa=X&ei=Sy4EVNWjN6HgsATtxIBQ&ved=0CCAQ6AEwAQ"><i>Wojtyla, de la a a la Z: Diccionario biográfico de Juan Pablo II y el Vaticano</i></a>. Barcelona: Planeta. p. 139. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-08-02737-9" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-08-02737-9">978-84-08-02737-9</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Macca%2C+Jos%C3%A9&rft.aulast=Macca%2C+Jos%C3%A9&rft.btitle=Wojtyla%2C+de+la+a+a+la+Z%3A+Diccionario+biogr%C3%A1fico+de+Juan+Pablo+II+y+el+Vaticano&rft.date=1998&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-08-02737-9&rft.pages=139&rft.place=Barcelona&rft.pub=Planeta&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DuRePAAAAMAAJ%26q%3DVes%25C3%25ADcula%2Bcolon%2B%2522Juan%2BPablo%2BII%2522%26dq%3DVes%25C3%25ADcula%2Bcolon%2B%2522Juan%2BPablo%2BII%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DSy4EVNWjN6HgsATtxIBQ%26ved%3D0CCAQ6AEwAQ&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFOrlandis,_José1998" class="citation libro"><a href="/wiki/Jos%C3%A9_Orlandis" title="José Orlandis">Orlandis, José</a> (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=e9b77QHfc9oC&pg=PA161&lpg=PA161&dq=%22dolencia+f%C3%ADsica%22+%22hasta+seis+veces+Juan+Pablo+II+ha+estado+hospitalizado+por+motivos+de+salud%22&source=bl&ots=tedY_sZaF7&sig=4eqPnLMWnLnz2SYARPsexdX5n3A&hl=es&sa=X&ei=4y8EVKCDL5XeoASLyoCwDg&ved=0CBsQ6AEwAA#v=onepage&q=%22dolencia%20f%C3%ADsica%22%20%22hasta%20seis%20veces%20Juan%20Pablo%20II%20ha%20estado%20hospitalizado%20por%20motivos%20de%20salud%22&f=false"><i>La Iglesia católica en la segunda mitad del siglo XX</i></a>. Madrid: Ediciones Palabra. pp. 161-162. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/84-8239-286-7" title="Especial:FuentesDeLibros/84-8239-286-7">84-8239-286-7</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Orlandis%2C+Jos%C3%A9&rft.aulast=Orlandis%2C+Jos%C3%A9&rft.btitle=La+Iglesia+cat%C3%B3lica+en+la+segunda+mitad+del+siglo+XX&rft.date=1998&rft.genre=book&rft.isbn=84-8239-286-7&rft.pages=161-162&rft.place=Madrid&rft.pub=Ediciones+Palabra&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3De9b77QHfc9oC%26pg%3DPA161%26lpg%3DPA161%26dq%3D%2522dolencia%2Bf%25C3%25ADsica%2522%2B%2522hasta%2Bseis%2Bveces%2BJuan%2BPablo%2BII%2Bha%2Bestado%2Bhospitalizado%2Bpor%2Bmotivos%2Bde%2Bsalud%2522%26source%3Dbl%26ots%3DtedY_sZaF7%26sig%3D4eqPnLMWnLnz2SYARPsexdX5n3A%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3D4y8EVKCDL5XeoASLyoCwDg%26ved%3D0CBsQ6AEwAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522dolencia%2520f%25C3%25ADsica%2522%2520%2522hasta%2520seis%2520veces%2520Juan%2520Pablo%2520II%2520ha%2520estado%2520hospitalizado%2520por%2520motivos%2520de%2520salud%2522%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFO'Collins2011" class="citation libro">O'Collins, Gerald (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=qn-uT8lhpEUC&pg=PA22&lpg=PA22&dq=%22el+avance+de+la+enfermedad+de+Parkinson+lo+dej%C3%B3+d%C3%A9bil,+indefenso%22+%22finalmente,+sin+la+capacidad+de+hablar%22&source=bl&ots=PkJ6c2IWAE&sig=nVh0oUAcS3VfR250BrRUnutXDlw&hl=es&sa=X&ei=tCgEVPvpDs7loASe14HYCQ&ved=0CBsQ6AEwAA#v=onepage&q=%22el%20avance%20de%20la%20enfermedad%20de%20Parkinson%20lo%20dej%C3%B3%20d%C3%A9bil%2C%20indefenso%22%20%22finalmente%2C%20sin%20la%20capacidad%20de%20hablar%22&f=false">«El legado de Juan Pablo II y el desarrollo de la doctrina»</a>. En Hayes, Michael A.; O'Collins, Gerald, eds. <i>El legado de Juan Pablo II</i>. Bogotá, Colombia: San Pablo. p. 20. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-547-1" title="Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-547-1">978-958-715-547-1</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=El+legado+de+Juan+Pablo+II&rft.au=O%27Collins%2C+Gerald&rft.aufirst=Gerald&rft.aulast=O%27Collins&rft.btitle=El+legado+de+Juan+Pablo+II+y+el+desarrollo+de+la+doctrina&rft.date=2011&rft.genre=bookitem&rft.isbn=978-958-715-547-1&rft.pages=20&rft.place=Bogot%C3%A1%2C+Colombia&rft.pub=San+Pablo&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3Dqn-uT8lhpEUC%26pg%3DPA22%26lpg%3DPA22%26dq%3D%2522el%2Bavance%2Bde%2Bla%2Benfermedad%2Bde%2BParkinson%2Blo%2Bdej%25C3%25B3%2Bd%25C3%25A9bil%2C%2Bindefenso%2522%2B%2522finalmente%2C%2Bsin%2Bla%2Bcapacidad%2Bde%2Bhablar%2522%26source%3Dbl%26ots%3DPkJ6c2IWAE%26sig%3DnVh0oUAcS3VfR250BrRUnutXDlw%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DtCgEVPvpDs7loASe14HYCQ%26ved%3D0CBsQ6AEwAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522el%2520avance%2520de%2520la%2520enfermedad%2520de%2520Parkinson%2520lo%2520dej%25C3%25B3%2520d%25C3%25A9bil%252C%2520indefenso%2522%2520%2522finalmente%252C%2520sin%2520la%2520capacidad%2520de%2520hablar%2522%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFRiccardi2011" class="citation libro">Riccardi, Andrea (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=eTEnslaAimUC&pg=PA526&dq=%22forma+de+gobierno%22+%22se+puede+gobernar+tambi%C3%A9n+con+el+sufrimiento%22&hl=es&sa=X&ei=XT4EVLitLYnLsQTqmYKADQ&ved=0CBoQ6AEwAA#v=onepage&q=%22forma%20de%20gobierno%22%20%22se%20puede%20gobernar%20tambi%C3%A9n%20con%20el%20sufrimiento%22&f=false"><i>Juan Pablo II: la biografía</i></a> (1ª edición). Bogotá: Ed. San Pablo. p. 526. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-657-7" title="Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-657-7">978-958-715-657-7</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de septiembre de 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Riccardi%2C+Andrea&rft.aufirst=Andrea&rft.aulast=Riccardi&rft.btitle=Juan+Pablo+II%3A+la+biograf%C3%ADa&rft.date=2011&rft.edition=1%C2%AA&rft.genre=book&rft.isbn=978-958-715-657-7&rft.pages=526&rft.place=Bogot%C3%A1&rft.pub=Ed.+San+Pablo&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DeTEnslaAimUC%26pg%3DPA526%26dq%3D%2522forma%2Bde%2Bgobierno%2522%2B%2522se%2Bpuede%2Bgobernar%2Btambi%25C3%25A9n%2Bcon%2Bel%2Bsufrimiento%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DXT4EVLitLYnLsQTqmYKADQ%26ved%3D0CBoQ6AEwAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522forma%2520de%2520gobierno%2522%2520%2522se%2520puede%2520gobernar%2520tambi%25C3%25A9n%2520con%2520el%2520sufrimiento%2522%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aciprensa.com/noticia.php?n=7985">VATICANO, 02 Abr. 05 / 03:01 pm por la Agencia ACIPRENSA</a></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/internacional/asistentes/funeral/Juan/Pablo/II/elpepuint/20050407elpepuint_6/Tes">Lista de los asistentes al funeral de Juan Pablo II.</a> El País, 8 de abril de 2005.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">Comenta la agencia [EFE]: "El funeral de Juan Pablo II causó hoy sábado un terremoto político en Oriente Medio tras conocerse que los líderes de <a href="/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán">Irán</a> y <a href="/wiki/Siria" title="Siria">Siria</a>, enemigos acérrimos de Israel, estrecharon la mano en Roma a su homólogo del Estado israelí. Los saludos que los presidentes iraní, <a href="/wiki/Muhammad_Jatami" class="mw-redirect" title="Muhammad Jatami">Mohamed Jatamí</a>, y sirio, <a href="/wiki/Bachar_Al_Asad" class="mw-redirect" title="Bachar Al Asad">Bachar Al Asad</a>, intercambiaron en la capital italiana con su colega israelí, <a href="/wiki/Mosh%C3%A9_Katsav" title="Moshé Katsav">Moshé Katsav</a>, han sido interpretados como algo más que una mera formalidad en una zona geográfica obnubilada por los gestos" (citado en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.informativos.telecinco.es/dn_2037.htm">Informativos Telecinco)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Bottum-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Bottum_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFBottum,_Joseph18_de_abril_de_2005" class="citation web">Bottum, Joseph (18 de abril de 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.weeklystandard.com/joseph-bottum/john-paul-the-great">«John Paul the Great»</a>. The Weekly Standard. pp. 1-2<span class="reference-accessdate">. Consultado el 11 de abril de 2018</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Bottum%2C+Joseph&rft.aulast=Bottum%2C+Joseph&rft.btitle=John+Paul+the+Great&rft.date=18+de+abril+de+2005&rft.genre=book&rft.pages=1-2&rft.pub=The+Weekly+Standard&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.weeklystandard.com%2Fjoseph-bottum%2Fjohn-paul-the-great&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFBurgess,_Charles;_Foden,_Giles2005" class="citation web">Burgess, Charles; Foden, Giles, ed. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ar/books?id=xfuCrCOxRKAC&q=%22Cormac+Murphy-O%27Connor+add+his+name+to+the+growing+number+of+senior+figures+in+the+church+calling+for+John+Paul+II+to+become+only+the+fourth+pontiff+in+history,+and+the+first+in+modern+times,+to+be+awarded+the+soubriquet+of+%27the+Great%27,+a+preliminary+to+canonisation.%22&dq=%22Cormac+Murphy-O%27Connor+add+his+name+to+the+growing+number+of+senior+figures+in+the+church+calling+for+John+Paul+II+to+become+only+the+fourth+pontiff+in+history,+and+the+first+in+modern+times,+to+be+awarded+the+soubriquet+of+%27the+Great%27,+a+preliminary+to+canonisation.%22&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjwxeWSj7PaAhXCi5AKHfVpCEkQ6AEIKDAA">«The Guardian Year 2005»</a>. Atlantic Books, Limited. p. 117. «Cormac Murphy-O'Connor add his name to the growing number of senior figures in the church calling for John Paul II to become only the fourth pontiff in history, and the first in modern times, to be awarded the soubriquet of 'the Great', a preliminary to canonisation.»</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=The+Guardian+Year+2005&rft.date=2005&rft.genre=book&rft.pages=117&rft.pub=Atlantic+Books%2C+Limited&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DxfuCrCOxRKAC%26q%3D%2522Cormac%2BMurphy-O%2527Connor%2Badd%2Bhis%2Bname%2Bto%2Bthe%2Bgrowing%2Bnumber%2Bof%2Bsenior%2Bfigures%2Bin%2Bthe%2Bchurch%2Bcalling%2Bfor%2BJohn%2BPaul%2BII%2Bto%2Bbecome%2Bonly%2Bthe%2Bfourth%2Bpontiff%2Bin%2Bhistory%2C%2Band%2Bthe%2Bfirst%2Bin%2Bmodern%2Btimes%2C%2Bto%2Bbe%2Bawarded%2Bthe%2Bsoubriquet%2Bof%2B%2527the%2BGreat%2527%2C%2Ba%2Bpreliminary%2Bto%2Bcanonisation.%2522%26dq%3D%2522Cormac%2BMurphy-O%2527Connor%2Badd%2Bhis%2Bname%2Bto%2Bthe%2Bgrowing%2Bnumber%2Bof%2Bsenior%2Bfigures%2Bin%2Bthe%2Bchurch%2Bcalling%2Bfor%2BJohn%2BPaul%2BII%2Bto%2Bbecome%2Bonly%2Bthe%2Bfourth%2Bpontiff%2Bin%2Bhistory%2C%2Band%2Bthe%2Bfirst%2Bin%2Bmodern%2Btimes%2C%2Bto%2Bbe%2Bawarded%2Bthe%2Bsoubriquet%2Bof%2B%2527the%2BGreat%2527%2C%2Ba%2Bpreliminary%2Bto%2Bcanonisation.%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwjwxeWSj7PaAhXCi5AKHfVpCEkQ6AEIKDAA&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFWalsh,_Mary_Ann2005" class="citation libro">Walsh, Mary Ann (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ar/books?id=_jqs9rD39ewC&pg=PA43&dq=%22Harry+J.+Flynn+of+St.+Paul+and+Minneapolis+predicted+the+pope+would+be+known+as%22+%22John+Paul+the+Great%22+%22Thomas+G.+Doran+of+Rockford,+Ill.,+also+noted+the+calls+to+dub+the+pope%22+%22John+Paul+the+Great.%22&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwi2-5uNlrPaAhXGjJAKHfVID40Q6AEIJjAA#v=onepage&q=%22Harry%20J.%20Flynn%20of%20St.%20Paul%20and%20Minneapolis%20predicted%20the%20pope%20would%20be%20known%20as%22%20%22John%20Paul%20the%20Great%22%20%22Thomas%20G.%20Doran%20of%20Rockford%2C%20Ill.%2C%20also%20noted%20the%20calls%20to%20dub%20the%20pope%22%20%22John%20Paul%20the%20Great.%22&f=false"><i>From Pope John Paul II to Benedict XVI: An Inside Look at the End of an Era, the Beginning of a New One and the Future of the Church</i></a>. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. p. 43. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-1-58051-202-2" title="Especial:FuentesDeLibros/978-1-58051-202-2">978-1-58051-202-2</a></small>. «Harry J. Flynn of St. Paul and Minneapolis predicted the pope would be known as "John Paul the Great". [...] Thomas G. Doran of Rockford, Ill., also noted the calls to dub the pope "John Paul the Great."».</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Walsh%2C+Mary+Ann&rft.aulast=Walsh%2C+Mary+Ann&rft.btitle=From+Pope+John+Paul+II+to+Benedict+XVI%3A+An+Inside+Look+at+the+End+of+an+Era%2C+the+Beginning+of+a+New+One+and+the+Future+of+the+Church&rft.date=2005&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-58051-202-2&rft.pages=43&rft.place=Lanham%2C+Maryland&rft.pub=Rowman+%26+Littlefield+Publishers&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3D_jqs9rD39ewC%26pg%3DPA43%26dq%3D%2522Harry%2BJ.%2BFlynn%2Bof%2BSt.%2BPaul%2Band%2BMinneapolis%2Bpredicted%2Bthe%2Bpope%2Bwould%2Bbe%2Bknown%2Bas%2522%2B%2522John%2BPaul%2Bthe%2BGreat%2522%2B%2522Thomas%2BG.%2BDoran%2Bof%2BRockford%2C%2BIll.%2C%2Balso%2Bnoted%2Bthe%2Bcalls%2Bto%2Bdub%2Bthe%2Bpope%2522%2B%2522John%2BPaul%2Bthe%2BGreat.%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwi2-5uNlrPaAhXGjJAKHfVID40Q6AEIJjAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522Harry%2520J.%2520Flynn%2520of%2520St.%2520Paul%2520and%2520Minneapolis%2520predicted%2520the%2520pope%2520would%2520be%2520known%2520as%2522%2520%2522John%2520Paul%2520the%2520Great%2522%2520%2522Thomas%2520G.%2520Doran%2520of%2520Rockford%252C%2520Ill.%252C%2520also%2520noted%2520the%2520calls%2520to%2520dub%2520the%2520pope%2522%2520%2522John%2520Paul%2520the%2520Great.%2522%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCNA" class="citation web">CNA. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catholicnewsagency.com/news/3878/pope-benedict-forgoes-waiting-period-begins-john-paul-ii-beatification-process">«Pope Benedict forgoes waiting period, begins John Paul II beatification process»</a>. <i>Catholic News Agency</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Pope+Benedict+forgoes+waiting+period%2C+begins+John+Paul+II+beatification+process&rft.au=CNA&rft.aulast=CNA&rft.genre=article&rft.jtitle=Catholic+News+Agency&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.catholicnewsagency.com%2Fnews%2F3878%2Fpope-benedict-forgoes-waiting-period-begins-john-paul-ii-beatification-process&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFKavanaugh2007-04-03" class="citation noticia">Kavanaugh, Jennifer (3 de abril de 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20121209091254/http://www.metrowestdailynews.com/homepage/x1864535984#selection-997.11-997.19">«John Paul II on fast track for canonization»</a>. <i>Metro West Daily News</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metrowestdailynews.com/homepage/x1864535984">el original</a> el 9 de diciembre de 2012<span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=John+Paul+II+on+fast+track+for+canonization&rft.au=Kavanaugh%2C+Jennifer&rft.aufirst=Jennifer&rft.aulast=Kavanaugh&rft.date=2007-04-03&rft.genre=article&rft.jtitle=Metro+West+Daily+News&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.metrowestdailynews.com%2Fhomepage%2Fx1864535984&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFHooper2007-03-29" class="citation noticia">Hooper, John (29 de marzo de 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2007/mar/29/catholicism.religion">«Mystery nun the key to Pope John Paul II's case for sainthood»</a>. <i><a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">The Guardian</a></i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span> (Roma)<span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Mystery+nun+the+key+to+Pope+John+Paul+II%27s+case+for+sainthood&rft.au=Hooper%2C+John&rft.aufirst=John&rft.aulast=Hooper&rft.date=2007-03-29&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.place=Roma&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2007%2Fmar%2F29%2Fcatholicism.religion&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Léase <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.emol.com/noticias/internacional/detalle/detallenoticias.asp?idnoticia=251365">artículo de El Mercurio Online</a>.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090307002028/http://www.vicariatusurbis.org/beatificazione/Spagnolo/LaCausa/Edicto.asp?ID=5">Causa de Beatificación y canonización del Siervo de Dios Juan Pablo II</a> (enlace visto el 6 de julio de 2009)</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220707104329/https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2016/04/27/0299/00686.html">«Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi»</a>. <i>press.vatican.va</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en italiano)</span>. 19 de diciembre de 2009. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2016/04/27/0299/00686.html">el original</a> el 7 de julio de 2022<span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Promulgazione+di+Decreti+della+Congregazione+delle+Cause+dei+Santi&rft.date=2009-12-19&rft.genre=article&rft.jtitle=press.vatican.va&rft_id=https%3A%2F%2Fpress.vatican.va%2Fcontent%2Fsalastampa%2Fit%2Fbollettino%2Fpubblico%2F2016%2F04%2F27%2F0299%2F00686.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lanacion.com.ar/nota.asp?nota_id=1213624">Juan Pablo II, un paso más cerca de la santidad</a> en <i>La Nación</i> del 19-12-2009 (consultado 19-12-2009)</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120202111923/http://press.catholica.va/news_services/bulletin/news/26695.php?index=26695&lang=it">«Promulgazione di decreti della Congregazione delle cause dei santi»</a>. <i>press.vatican.va</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en italiano)</span>. 14 de enero de 2011. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://press.catholica.va/news_services/bulletin/news/26695.php?index=26695&lang=it">el original</a> el 2 de febrero de 2012<span class="reference-accessdate">. Consultado el 7 de julio de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Promulgazione+di+decreti+della+Congregazione+delle+cause+dei+santi&rft.date=2011-01-14&rft.genre=article&rft.jtitle=press.vatican.va&rft_id=http%3A%2F%2Fpress.catholica.va%2Fnews_services%2Fbulletin%2Fnews%2F26695.php%3Findex%3D26695%26lang%3Dit&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110222033606/http://www.zenit.org/article-37878?l=spanish">«Texto completo del Decreto de Beatificación, según zenit.org»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zenit.org/article-37878?l=spanish">el original</a> el 22 de febrero de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado el 28 de enero de 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Texto+completo+del+Decreto+de+Beatificaci%C3%B3n%2C+seg%C3%BAn+zenit.org&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zenit.org%2Farticle-37878%3Fl%3Dspanish&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110117043312/http://www.aztecanoticias.com.mx/notas/internacional/36684/juan-pablo-ii-beato-en-tiempo-record">«Juan Pablo II, beato en tiempo récord»</a>. <i><a href="/wiki/Azteca_Noticias" class="mw-redirect" title="Azteca Noticias">Azteca Noticias</a></i>. 14 de enero de 2011. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tvazteca.com/aztecanoticias/notas/internacional/36684/juan-pablo-ii-beato-en-tiempo-record">el original</a> el 17 de enero de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado el 14 de enero de 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Juan+Pablo+II%2C+beato+en+tiempo+r%C3%A9cord&rft.date=2011-01-14&rft.genre=article&rft.jtitle=Azteca+Noticias&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tvazteca.com%2Faztecanoticias%2Fnotas%2Finternacional%2F36684%2Fjuan-pablo-ii-beato-en-tiempo-record&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Armagedón, la Web de la Historia, Grupo Editorial Bitácora: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.editorialbitacora.com/armagedon/crisis/crisis.htm">La crisis militar entre Chile y Argentina de 1978</a>, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">González, Marco Antonio, Fundación Jaime Guzmán E., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051025012650/http://www.fjguzman.cl/interiores/noticias/tema_se/2004/noviembre/tratado.pdf">Tratado de Paz y Amistad: Ejemplo de esfuerzo, vocación y talento</a>, enlace revisado el 16 de octubre de 2006</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFGómez_Borrero,_Paloma2014" class="citation libro">Gómez Borrero, Paloma (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ar/books?id=1Lc_AwAAQBAJ&pg=PT6#v=onepage&q&f=false"><i>Juan Pablo II: Recuerdos de la vida de un santo</i></a>. Barcelona: Plaza & Janés Editores. p. 6. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-0134-682-8" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-0134-682-8">978-84-0134-682-8</a></small>. «Juan Pablo II era un gran políglota. La facilidad que tienen los pueblos del este de Europa para los idiomas es realmente sorprendente. Quizá porque la lengua polaca ya resulta enrevesada, consonantes una junto a otra sin apenas vocales entre medio (¡y no digamos hablarlo!; es un idioma comparable en dificultad al finlandés y al húngaro), hace que cualquier otro idioma algo menos complejo acabe siendo de una facilidad pasmosa para los nativos de Polonia. Juan Pablo II poseía, además, un buen oído, una rapidez innata para el aprendizaje y una excelente pronunciación.»</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=G%C3%B3mez+Borrero%2C+Paloma&rft.aulast=G%C3%B3mez+Borrero%2C+Paloma&rft.btitle=Juan+Pablo+II%3A+Recuerdos+de+la+vida+de+un+santo&rft.date=2014&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-0134-682-8&rft.pages=6&rft.place=Barcelona&rft.pub=Plaza+%26+Jan%C3%A9s+Editores&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3D1Lc_AwAAQBAJ%26pg%3DPT6%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFZani,_Lino2012" class="citation libro">Zani, Lino (2012). <i>La vida secreta de Juan Pablo II</i>. Charlotte, Carolina del Norte: Saint Benedict Press. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9781618904058" title="Especial:FuentesDeLibros/9781618904058">9781618904058</a></small>. «El papa Juan Pablo II era un ávido deportista, un experto esquiador y un amante de la naturaleza [...]».</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Zani%2C+Lino&rft.aulast=Zani%2C+Lino&rft.btitle=La+vida+secreta+de+Juan+Pablo+II&rft.date=2012&rft.genre=book&rft.isbn=9781618904058&rft.place=Charlotte%2C+Carolina+del+Norte&rft.pub=Saint+Benedict+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFWilliams,_George_Huntston1981" class="citation libro">Williams, George Huntston (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ar/books?id=bVhsAAAAIAAJ&q=%22And+yet+the+Pontiff,+himself+accomplished+in+several+sports,+has+given+sufficient+utterance+as+to+its+importance+to+sportsmen+to+have+adumbrated+a+veritable+theology+of+sport,+as+it+were.%22&dq=%22And+yet+the+Pontiff,+himself+accomplished+in+several+sports,+has+given+sufficient+utterance+as+to+its+importance+to+sportsmen+to+have+adumbrated+a+veritable+theology+of+sport,+as+it+were.%22&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwiyk_ytobPaAhXDxpAKHapGCmsQ6AEIJjAA"><i>The mind of John Paul II: origins of his thought and action</i></a>. Estados Unidos: Seabury Press, Incorporated. p. 288. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780816404636" title="Especial:FuentesDeLibros/9780816404636">9780816404636</a></small>. «And yet the Pontiff, himself accomplished in several sports, has given sufficient utterance as to its importance to sportsmen to have adumbrated a veritable theology of sport, as it were.»</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Williams%2C+George+Huntston&rft.aulast=Williams%2C+George+Huntston&rft.btitle=The+mind+of+John+Paul+II%3A+origins+of+his+thought+and+action&rft.date=1981&rft.genre=book&rft.isbn=9780816404636&rft.pages=288&rft.place=Estados+Unidos&rft.pub=Seabury+Press%2C+Incorporated&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3DbVhsAAAAIAAJ%26q%3D%2522And%2Byet%2Bthe%2BPontiff%2C%2Bhimself%2Baccomplished%2Bin%2Bseveral%2Bsports%2C%2Bhas%2Bgiven%2Bsufficient%2Butterance%2Bas%2Bto%2Bits%2Bimportance%2Bto%2Bsportsmen%2Bto%2Bhave%2Badumbrated%2Ba%2Bveritable%2Btheology%2Bof%2Bsport%2C%2Bas%2Bit%2Bwere.%2522%26dq%3D%2522And%2Byet%2Bthe%2BPontiff%2C%2Bhimself%2Baccomplished%2Bin%2Bseveral%2Bsports%2C%2Bhas%2Bgiven%2Bsufficient%2Butterance%2Bas%2Bto%2Bits%2Bimportance%2Bto%2Bsportsmen%2Bto%2Bhave%2Badumbrated%2Ba%2Bveritable%2Btheology%2Bof%2Bsport%2C%2Bas%2Bit%2Bwere.%2522%26hl%3Des%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwiyk_ytobPaAhXDxpAKHapGCmsQ6AEIJjAA&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text">Tras la muerte del Pontífice, se lanzó una campaña bajo el lema <i>Dale la llave de tu corazón</i>, que convocaba a los mexicanos para realizar una escultura en honor de Juan Pablo II. La propuesta del artista Francisco Cárdenas Martínez, titulada <i>Llaves de fe</i> resultó la más votada entre 48. La estatua fue realizada enteramente con material proveniente de llaves donadas por el pueblo mexicano. Se recolectaron unos 7 millones de llaves equivalentes a unas 150 toneladas de metal. El 10 de febrero de 2007, la escultura fue entregada a las autoridades eclesiásticas en la Catedral Metropolitana de la ciudad de México.<span id="CITAREFFomento_cultural_-_Grupo_Salinas" class="citation web">Fomento cultural - Grupo Salinas. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111117051258/http://www.fomentoculturalgruposalinas.com.mx/Documents/DalelaLlaveCorazon.pdf">«Dale la llave de tu corazón (Escultura JPII)»</a>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fomentoculturalgruposalinas.com.mx/Documents/DalelaLlaveCorazon.pdf">el original</a> el 17 de noviembre de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado el 27 de abril de 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Fomento+cultural+-+Grupo+Salinas&rft.aulast=Fomento+cultural+-+Grupo+Salinas&rft.btitle=Dale+la+llave+de+tu+coraz%C3%B3n+%28Escultura+JPII%29&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fomentoculturalgruposalinas.com.mx%2FDocuments%2FDalelaLlaveCorazon.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFBBC_Mundo28_de_marzo_de_2005" class="citation web">BBC Mundo (28 de marzo de 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/international/newsid_3194000/3194106.stm">«Karol Wojtyla, el Papa polaco»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 27 de abril de 2011</span>. «El comentario de Gorbachov es inmediatamente posterior a su visita a Roma en 1989. En "La Stampa", Gorbachov declaraba ya en 1992 que lo sucedido en Europa del Este hubiera sido imposible sin la presencia de este papa (véase La Stampa, 3 de marzo de 1992).»</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=BBC+Mundo&rft.aulast=BBC+Mundo&rft.btitle=Karol+Wojtyla%2C+el+Papa+polaco&rft.date=28+de+marzo+de+2005&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2Fhi%2Fspanish%2Finternational%2Fnewsid_3194000%2F3194106.stm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text">Sus palabras "That was the detonator" aparecen citadas en múltiples ocasiones, por ejemplo en la web de la <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishworldreview.com/cols/thomas040405.asp">Jewish World Review</a> tras el fallecimiento del Papa.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.europarl.europa.eu/president/Presidents_old/president_borrell/defaultes.htm">Mensaje de José Borrell de 4 de abril de 2005.</a></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text">Véase <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aciprensa.com/juanpabloii/dicenjp.htm">Aciprensa de 16 de abril de 2005</a>.</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/SPECIALS/2005/pope/stories/legacy/index.html">Artículo de la CNN citando a Marco Politi, autor del libro "His Holiness"</a>. Página web de la CNN con ocasión del fallecimiento de Juan Pablo II; traducción propia.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/gpII/documents/homily-card-ratzinger_20050408_sp.html">Homilía en la Misa de exequias, Plaza de San Pedro, viernes 8 de abril de 2005</a></span> </li> <li id="cite_note-:0-74"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_74-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_74-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_74-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFDiana_Rodríguez" class="citation web">Diana Rodríguez. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.elmundo.es/especiales/2005/04/sociedad/papa/obra/partidarios.html">«De los jesuitas a los ortodoxos: partidarios y detractores»</a>. <i><a href="/wiki/El_Mundo_(Espa%C3%B1a)" title="El Mundo (España)">El Mundo (España)</a></i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 8 de abril de 2023</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=De+los+jesuitas+a+los+ortodoxos%3A+partidarios+y+detractores&rft.au=Diana+Rodr%C3%ADguez&rft.aulast=Diana+Rodr%C3%ADguez&rft.genre=article&rft.jtitle=El+Mundo+%28Espa%C3%B1a%29&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.elmundo.es%2Fespeciales%2F2005%2F04%2Fsociedad%2Fpapa%2Fobra%2Fpartidarios.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="es" dir="ltr">Error en la cita: Etiqueta <code><ref></code> no válida; el nombre «:0» está definido varias veces con contenidos diferentes</span></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">Véase <a rel="nofollow" class="external text" href="http://multimedios.org/docs/d000256/">Congregación para la Doctrina de la Fe: <i>Libertatis nuntius. Instrucción sobre algunos aspectos de la "teología de la liberación"</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071116005927/http://multimedios.org/docs/d000256/">Archivado</a> el 16 de noviembre de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. del 6 de agosto de 1984, en que se habla de "las graves desviaciones de ciertas "teologías de la liberación" (n. XI.1) y se anima a "la promoción humana y (...) una liberación auténtica" (n. XI.5; el capítulo XI, las conclusiones, contiene un resumen de los puntos en que el Magisterio de la Iglesia ve problemas en la Teología de la Liberación; sobre Leonardo Boff, véase Congregación para la Doctrina de la Fe: <i>Notificación sobre el volumen «Iglesia: Carisma y poder», del P. Leonardo Boff, O.F.M.</i>: en Acta Apostolicae Sedis 77 [1985] 758-759; sobre Hans Küng, el documento correspondiente es: <i>Declaración acerca de algunos puntos de la doctrina teológica del profesor Hans Küng</i>, de 15 de diciembre de 1979, en Acta Apostolicae Sedis 72 (1980) 90-92; este documento es anterior al nombramiento del cardenal Ratzinger como prefecto de la Congregación.</span> </li> <li id="cite_note-ecclesia-dei-76"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ecclesia-dei_76-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ecclesia-dei_76-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFJuan_Pablo_II2_de_julio_de_1988" class="citation web">Juan Pablo II (2 de julio de 1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/motu_proprio/documents/hf_jp-ii_motu-proprio_02071988_ecclesia-dei_sp.html">«Carta apostólica "Ecclesia Dei" del sumo pontífice Juan Pablo II en forma de "motu proprio<span style="padding-right:0.2em;">"</span>»</a>. Libreria Editrice Vaticana<span class="reference-accessdate">. Consultado el 26 de julio de 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Juan+Pablo+II&rft.aulast=Juan+Pablo+II&rft.btitle=Carta+apost%C3%B3lica+%22Ecclesia+Dei%22+del+sumo+pont%C3%ADfice+Juan+Pablo+II+en+forma+de+%22motu+proprio%22&rft.date=2+de+julio+de+1988&rft.genre=book&rft.pub=Libreria+Editrice+Vaticana&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fholy_father%2Fjohn_paul_ii%2Fmotu_proprio%2Fdocuments%2Fhf_jp-ii_motu-proprio_02071988_ecclesia-dei_sp.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCardenal_Giovanni_Battista_Re24_de_enero_de_2009" class="citation web">Cardenal Giovanni Battista Re (24 de enero de 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110312030506/http://www.zenit.org/article-29943?l=spanish">«Decreto de la Santa Sede para levantar la excomunión de cuatro obispos consagrados por el arzobispo Marcel Lefebvre»</a>. Zenit. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zenit.org/article-29943?l=spanish">el original</a> el 12 de marzo de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado el 26 de julio de 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Cardenal+Giovanni+Battista+Re&rft.aulast=Cardenal+Giovanni+Battista+Re&rft.btitle=Decreto+de+la+Santa+Sede+para+levantar+la+excomuni%C3%B3n+de+cuatro+obispos+consagrados+por+el+arzobispo+Marcel+Lefebvre&rft.date=24+de+enero+de+2009&rft.genre=book&rft.pub=Zenit&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zenit.org%2Farticle-29943%3Fl%3Dspanish&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://religion.elconfidencialdigital.com/articulo/vaticano/Segovia-II-Benedicto-XVI-Concilio/20170915194801015857.html">«José Luis Segovia califica los pontificados de Juan Pablo II y Benedicto XVI de “neoconservadores” y “ralentizadores del Concilio”»</a>. <i>Religión Confidencial</i>. 18 de septiembre de 2017.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Jos%C3%A9+Luis+Segovia+califica+los+pontificados+de+Juan+Pablo+II+y+Benedicto+XVI+de+%E2%80%9Cneoconservadores%E2%80%9D+y+%E2%80%9Cralentizadores+del+Concilio%E2%80%9D&rft.date=2017-09-18&rft.genre=article&rft.jtitle=Religi%C3%B3n+Confidencial&rft_id=https%3A%2F%2Freligion.elconfidencialdigital.com%2Farticulo%2Fvaticano%2FSegovia-II-Benedicto-XVI-Concilio%2F20170915194801015857.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCristina_Turrau2011-06-20" class="citation web">Cristina Turrau (20 de junio de 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.diariovasco.com/v/20110620/al-dia-local/benedicto-dinamitado-todos-puentes-20110620.html">««Benedicto XVI ha dinamitado todos los puentes con la modernidad»»</a>. <i><a href="/wiki/El_Diario_Vasco" title="El Diario Vasco">El Diario Vasco</a></i>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=%C2%ABBenedicto+XVI+ha+dinamitado+todos+los+puentes+con+la+modernidad%C2%BB&rft.au=Cristina+Turrau&rft.aulast=Cristina+Turrau&rft.date=2011-06-20&rft.genre=article&rft.jtitle=El+Diario+Vasco&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.diariovasco.com%2Fv%2F20110620%2Fal-dia-local%2Fbenedicto-dinamitado-todos-puentes-20110620.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFJosep_A._Comes2000-11-21" class="citation web">Josep A. Comes (21 de noviembre de 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://elpais.com/diario/2000/11/21/cvalenciana/974837881_850215.html">«Una víctima del neoconservadurismo»</a>. <i><a href="/wiki/El_Pa%C3%ADs" title="El País">El País</a></i>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Una+v%C3%ADctima+del+neoconservadurismo&rft.au=Josep+A.+Comes&rft.aulast=Josep+A.+Comes&rft.date=2000-11-21&rft.genre=article&rft.jtitle=El+Pa%C3%ADs&rft_id=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fdiario%2F2000%2F11%2F21%2Fcvalenciana%2F974837881_850215.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-20MINANTICON-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20MINANTICON_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation publicación"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.20minutos.es/noticia/14196/15/"><i>Muere el Papa Juan Pablo II</i></a>. <a href="/wiki/20_minutos" class="mw-redirect" title="20 minutos">20 minutos</a>. 3 de abril de 2005<span class="reference-accessdate">. Consultado el 4 de octubre de 2008</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.btitle=Muere+el+Papa+Juan+Pablo+II&rft.date=3+de+abril+de+2005&rft.genre=book&rft.pub=20+minutos&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.20minutos.es%2Fnoticia%2F14196%2F15%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFRanke-Heinemann1998" class="citation libro"><a href="/wiki/Uta_Ranke-Heinemann" title="Uta Ranke-Heinemann">Ranke-Heinemann, Uta</a> (1998). <i>No y amén. Invitación a la duda</i>. Trotta. p. 302. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/84-8164-201-0" title="Especial:FuentesDeLibros/84-8164-201-0">84-8164-201-0</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Ranke-Heinemann%2C+Uta&rft.aufirst=Uta&rft.aulast=Ranke-Heinemann&rft.btitle=No+y+am%C3%A9n.+Invitaci%C3%B3n+a+la+duda&rft.date=1998&rft.genre=book&rft.isbn=84-8164-201-0&rft.pages=302&rft.pub=Trotta&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_sp.html">Carta encíclica <i>Evangelium Vitae</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">El canon 1024 del <a href="/wiki/C%C3%B3digo_de_Derecho_Can%C3%B3nico" title="Código de Derecho Canónico">Código de Derecho Canónico</a> dice que la ordenación sacerdotal será conferida exclusivamente a bautizados de sexo masculino.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">Carta a las mujeres de 1995, Carta Apostólica <i>Mulieris Dignitatem</i> de 1998, No. 31: En esta carta el Papa expresa la igual dignidad de la mujer y del hombre.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFMcDonald2011" class="citation libro">McDonald, Kevin (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.ar/books?id=qn-uT8lhpEUC&pg=PA131&dq=%22Juan+Pablo+II%22+ecumenismo&hl=es&sa=X&ei=lUCvUe_lCanh0QGkroG4Bw&ved=0CCwQ6AEwAA#v=onepage&q=%22Juan%20Pablo%20II%22%20ecumenismo&f=false">«El legado de Juan Pablo II: diálogo ecuménico»</a>. En Hayes, Michael A.; O'Collins, Gerald, eds. <i>El legado de Juan Pablo II</i>. Bogotá, Colombia: San Pablo. pp. 129 y ss. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-547-1" title="Especial:FuentesDeLibros/978-958-715-547-1">978-958-715-547-1</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 5 de junio de 2013</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=El+legado+de+Juan+Pablo+II&rft.au=McDonald%2C+Kevin&rft.aufirst=Kevin&rft.aulast=McDonald&rft.btitle=El+legado+de+Juan+Pablo+II%3A+di%C3%A1logo+ecum%C3%A9nico&rft.date=2011&rft.genre=bookitem&rft.isbn=978-958-715-547-1&rft.pages=129+y+ss&rft.place=Bogot%C3%A1%2C+Colombia&rft.pub=San+Pablo&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.ar%2Fbooks%3Fid%3Dqn-uT8lhpEUC%26pg%3DPA131%26dq%3D%2522Juan%2BPablo%2BII%2522%2Becumenismo%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DlUCvUe_lCanh0QGkroG4Bw%26ved%3D0CCwQ6AEwAA%23v%3Donepage%26q%3D%2522Juan%2520Pablo%2520II%2522%2520ecumenismo%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://m.lacapital.com.ar/informacion-general/murioacute-el-cardenal-piacuteo-laghi-acusado-ser-un-coacutemplice-la-dictadura-n316876.html/amp">«Murió el cardenal Pío Laghi, acusado de ser un cómplice de la dictadura»</a>. <i>lacapital.com.ar</i>. 12 de enero de 2009.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Muri%C3%B3+el+cardenal+P%C3%ADo+Laghi%2C+acusado+de+ser+un+c%C3%B3mplice+de+la+dictadura&rft.date=12+de+enero+de+2009&rft.genre=article&rft.jtitle=lacapital.com.ar&rft_id=https%3A%2F%2Fm.lacapital.com.ar%2Finformacion-general%2Fmurioacute-el-cardenal-piacuteo-laghi-acusado-ser-un-coacutemplice-la-dictadura-n316876.html%2Famp&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-A_divinis-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-A_divinis_88-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.envio.org.ni/articulo/462">«Nicaragua: dos modelos de Iglesia (agosto de 1984 a julio de 1985)»</a>, artículo de agosto de 1985 en la revista <i>Envío</i> (Managua).</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.conoze.com/doc.php?doc=1759">conoZe.com | ¿Por qué viaja tanto el Santo Padre?</a></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.efe.com/efe/america/portada/juan-pablo-ii-conocia-el-encubrimiento-de-abusos-sexuales-segun-abogado/20000064-3171446">«Juan Pablo II conocía el encubrimiento de abusos sexuales, según abogado»</a>. <i>efe.com</i>. 7 de febrero de 2017.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Juan+Pablo+II+conoc%C3%ADa+el+encubrimiento+de+abusos+sexuales%2C+seg%C3%BAn+abogado&rft.date=7+de+febrero+de+2017&rft.genre=article&rft.jtitle=efe.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.efe.com%2Fefe%2Famerica%2Fportada%2Fjuan-pablo-ii-conocia-el-encubrimiento-de-abusos-sexuales-segun-abogado%2F20000064-3171446&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFDaniel_Verdú10_de_noviembre_de_2020" class="citation web">Daniel Verdú (10 de noviembre de 2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://elpais.com/sociedad/2020-11-10/juan-pablo-ii-y-benedicto-xvi-ignoraron-los-abusos-del-cardenal-mccarrick-segun-un-informe-del-vaticano.html">«Juan Pablo II y Benedicto XVI ignoraron los abusos del cardenal McCarrick, según un informe del Vaticano»</a>. <i>El país (España)</i>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Juan+Pablo+II+y+Benedicto+XVI+ignoraron+los+abusos+del+cardenal+McCarrick%2C+seg%C3%BAn+un+informe+del+Vaticano&rft.au=Daniel+Verd%C3%BA&rft.aulast=Daniel+Verd%C3%BA&rft.date=10+de+noviembre+de+2020&rft.genre=article&rft.jtitle=El+pa%C3%ADs+%28Espa%C3%B1a%29&rft_id=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fsociedad%2F2020-11-10%2Fjuan-pablo-ii-y-benedicto-xvi-ignoraron-los-abusos-del-cardenal-mccarrick-segun-un-informe-del-vaticano.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFEFE2023-03-07" class="citation web">EFE, Agencia (7 de marzo de 2023). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cadenaser.com/nacional/2023/03/07/una-investigacion-polaca-muestra-evidencias-de-que-juan-pablo-ii-oculto-y-protegio-a-curas-pedofilos-cadena-ser/">«Una investigación polaca muestra evidencias de que Juan Pablo II ocultó y protegió a curas pedófilos»</a>. <i>cadena SER</i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 8 de marzo de 2023</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Una+investigaci%C3%B3n+polaca+muestra+evidencias+de+que+Juan+Pablo+II+ocult%C3%B3+y+protegi%C3%B3+a+curas+ped%C3%B3filos&rft.au=EFE%2C+Agencia&rft.aufirst=Agencia&rft.aulast=EFE&rft.date=2023-03-07&rft.genre=article&rft.jtitle=cadena+SER&rft_id=https%3A%2F%2Fcadenaser.com%2Fnacional%2F2023%2F03%2F07%2Funa-investigacion-polaca-muestra-evidencias-de-que-juan-pablo-ii-oculto-y-protegio-a-curas-pedofilos-cadena-ser%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/3132247,prof-skibinski-komunisci-podjeli-szeroko-zakrojona-akcje-dyskredytacji-duchowienstwa">«Prof. Skibiński: komuniści podjęli szeroko zakrojoną akcję dyskredytacji duchowieństwa - Wiadomości - polskieradio24.pl»</a>. <i>polskieradio24.pl</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en pl-PL)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado el 28 de abril de 2023</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Prof.+Skibi%C5%84ski%3A+komuni%C5%9Bci+podj%C4%99li+szeroko+zakrojon%C4%85+akcj%C4%99+dyskredytacji+duchowie%C5%84stwa+-+Wiadomo%C5%9Bci+-+polskieradio24.pl&rft.genre=article&rft.jtitle=polskieradio24.pl&rft_id=https%3A%2F%2Fpolskieradio24.pl%2F5%2F1222%2Fartykul%2F3132247%2Cprof-skibinski-komunisci-podjeli-szeroko-zakrojona-akcje-dyskredytacji-duchowienstwa&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFMaría_Esperanza_Sánchez26_de_abril_de_2011" class="citation web">María Esperanza Sánchez (26 de abril de 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/mundo/noticias/2011/05/110426_beatificacion_juan_pablo_ii_mes">«Lo que hay detrás de la beatificación de Juan Pablo II»</a>. <i>BBC News</i>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.atitle=Lo+que+hay+detr%C3%A1s+de+la+beatificaci%C3%B3n+de+Juan+Pablo+II&rft.au=Mar%C3%ADa+Esperanza+S%C3%A1nchez&rft.aulast=Mar%C3%ADa+Esperanza+S%C3%A1nchez&rft.date=26+de+abril+de+2011&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fmundo%2Fnoticias%2F2011%2F05%2F110426_beatificacion_juan_pablo_ii_mes&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFJuan_Pablo_II2005" class="citation libro">Juan Pablo II (2005). Juan Manuel y Alejandro Burgos, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=k0DLDxTdY-YC"><i>Mi visión del hombre: hacia una nueva ética</i></a> (5ª edición). Palabra. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788482391823" title="Especial:FuentesDeLibros/9788482391823">9788482391823</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Juan+Pablo+II&rft.aulast=Juan+Pablo+II&rft.btitle=Mi+visi%C3%B3n+del+hombre%3A+hacia+una+nueva+%C3%A9tica&rft.date=2005&rft.edition=5%C2%AA&rft.genre=book&rft.isbn=9788482391823&rft.pub=Palabra&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dk0DLDxTdY-YC&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFKarol_Wojtyla2011" class="citation libro">Karol Wojtyla (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1DTom1LgbCMC&pg=PP1"><i>Amor y responsabilidad</i></a> (3ª edición). Palabra. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788498401882" title="Especial:FuentesDeLibros/9788498401882">9788498401882</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Karol+Wojtyla&rft.aulast=Karol+Wojtyla&rft.btitle=Amor+y+responsabilidad&rft.date=2011&rft.edition=3%C2%AA&rft.genre=book&rft.isbn=9788498401882&rft.pub=Palabra&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1DTom1LgbCMC%26pg%3DPP1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/archive/books/gift_mystery/documents/archive_gift-mystery_book_1996_sp.html">Don y misterio</a></span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFJuan_Pablo_II;_Messori,_Vittorio2004" class="citation libro">Juan Pablo II; <a href="/wiki/Vittorio_Messori" title="Vittorio Messori">Messori, Vittorio</a> (2004). <i>Cruzando el umbral de la esperanza</i>. Nuevas Ediciones de Bolsillo. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-9793-390-2" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-9793-390-2">978-84-9793-390-2</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Juan+Pablo+II%3B+Messori%2C+Vittorio&rft.aulast=Juan+Pablo+II%3B+Messori%2C+Vittorio&rft.btitle=Cruzando+el+umbral+de+la+esperanza&rft.date=2004&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-9793-390-2&rft.pub=Nuevas+Ediciones+de+Bolsillo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFZanussiCazenoveHarrowWelsh20_de_diciembre_de_1981" class="citation">Zanussi, Krzysztof; Cazenove, Christopher; Harrow, Lisa; Welsh, John (20 de diciembre de 1981), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0083356/releaseinfo"><i>From a Far Country</i></a><span class="reference-accessdate">, consultado el 17 de enero de 2017</span></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Cazenove%2C+Christopher&rft.au=Harrow%2C+Lisa&rft.au=Welsh%2C+John&rft.au=Zanussi%2C+Krzysztof&rft.aufirst=Krzysztof&rft.aulast=Zanussi&rft.btitle=From+a+Far+Country&rft.date=20+de+diciembre+de+1981&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Ftitle%2Ftt0083356%2Freleaseinfo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFWiseCromptonAustinBliss22_de_abril_de_1984" class="citation">Wise, Herbert; Crompton, Michael; Austin, Robert; Bliss, Caroline (22 de abril de 1984), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0087931/"><i>Pope John Paul II</i></a> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span><span class="reference-accessdate">, consultado el 17 de enero de 2017</span></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Austin%2C+Robert&rft.au=Bliss%2C+Caroline&rft.au=Crompton%2C+Michael&rft.au=Wise%2C+Herbert&rft.aufirst=Herbert&rft.aulast=Wise&rft.btitle=Pope+John+Paul+II&rft.date=22+de+abril+de+1984&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Ftitle%2Ftt0087931%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h2></div> <ul><li><i>Documentos del Santo Padre Juan Pablo II: 1988-1999</i>. Ciudad del Vaticano: Pontificia Comisión para América Latina, 1999</li> <li>Juan Pablo II: <i>Mi decálogo para el tercer milenio</i>. Madrid: PPC, 1994: Se trata de una recopilación de la doctrina y pensamiento del papa Juan Pablo II, en torno a diez temas (la fe, la Iglesia, la oración, el amor, la historia, el mal, el trabajo, el mundo, la paz y las diversas religiones).</li> <li><i>Juan Pablo II: Cincuenta palabras para el próximo milenio</i>, edición de Saverio Gatea. Barcelona: Mondadori, 1998: Una recopilación.</li> <li><span id="CITAREFWeigel,_George2000" class="citation libro"><a href="/wiki/George_Weigel" title="George Weigel">Weigel, George</a> (2000). <i>Biografía de Juan Pablo II, testigo de esperanza</i>. Plaza & Janés Editores. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-01-37652-8" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-01-37652-8">978-84-01-37652-8</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Weigel%2C+George&rft.aulast=Weigel%2C+George&rft.btitle=Biograf%C3%ADa+de+Juan+Pablo+II%2C+testigo+de+esperanza&rft.date=2000&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-01-37652-8&rft.pub=Plaza+%26+Jan%C3%A9s+Editores&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span id="CITAREFAndrea_Riccardi2011" class="citation libro"><a href="/wiki/Andrea_Riccardi" title="Andrea Riccardi">Andrea Riccardi</a> (2011). <i>Juan Pablo II: la biografía</i>. San Pablo. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788428538053" title="Especial:FuentesDeLibros/9788428538053">9788428538053</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AJuan+Pablo+II&rft.au=Andrea+Riccardi&rft.aulast=Andrea+Riccardi&rft.btitle=Juan+Pablo+II%3A+la+biograf%C3%ADa&rft.date=2011&rft.genre=book&rft.isbn=9788428538053&rft.pub=San+Pablo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> alberga una galería multimedia sobre <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Ioannes_Paulus_II" class="extiw" title="commons:Ioannes Paulus II">Juan Pablo II</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> alberga una categoría multimedia sobre <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ioannes_Paulus_II" class="extiw" title="commons:Category:Ioannes Paulus II">Juan Pablo II</a></b>.(Categoría)</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> <a href="/wiki/Wikisource" title="Wikisource">Wikisource</a> contiene obras originales de o sobre <b><a href="https://es.wikisource.org/wiki/Juan_Pablo_II" class="extiw" title="s:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/12px-Spanish_Wikiquote.SVG.png" decoding="async" width="12" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/19px-Spanish_Wikiquote.SVG.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/25px-Spanish_Wikiquote.SVG.png 2x" data-file-width="272" data-file-height="330" /></span></span> <a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote">Wikiquote</a> alberga frases célebres de o sobre <b><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Juan_Pablo_II" class="extiw" title="q:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/20px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/40px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span> <a href="/wiki/Wikinoticias" title="Wikinoticias">Wikinoticias</a> tiene noticias relacionadas con <b><a href="https://es.wikinews.org/wiki/Special:Search/Categor%C3%ADa:Juan_Pablo_II" class="extiw" title="n:Special:Search/Categoría:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></b>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ewtn.com/JohnPaul2/spanish/writings/motupr_sp.htm">«Cartas Apostólicas» de Juan Pablo II</a>.</li> <li>Catholic-hierarchy.org, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bwojtyla.html"><i>Fechas importantes en su carrera en la Iglesia</i></a> <span style="color:var(--color-subtle,#555);">(en inglés)</span></li> <li>Ecuaderno.com, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ecuaderno.com/2005/04/01/juan-pablo-ii-fuentes-de-informacion/">«Juan Pablo II: fuentes de información»</a> (enlaces).</li> <li>Oficina de Prensa de la Santa Sede, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/santopadre_biografie/giovanni_paolo_ii_biografia_breve_sp.html">«Su Santidad Juan Pablo II, Breve Biografía»</a>.</li> <li><a href="/wiki/Olegario_Gonz%C3%A1lez_de_Cardedal" title="Olegario González de Cardedal">Olegario González de Cardedal</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/cultural/1996/12/27/007.html">«<i>Juan Pablo II, ante el fin de siglo</i> y otros»</a>, <i>ABC literario</i>, 27-12-1996.</li> <li>Philosophica.info, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philosophica.info/voces/wojtyla/Wojtyla.html">«Karol Wojtyła»</a> (Enciclopedia filosófica).</li> <li>Univisión.com, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051001030920/http://www.univision.com/content/content.jhtml?chid=3&schid=303&secid=10864&cid=245274&pagenum=1">«Juan Pablo II, su biografía»</a>.</li> <li>Vatican.va, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/index_sp.htm">Documentos varios sobre y de Juan Pablo II</a>.</li></ul> <p><br /> <br clear="all" /> </p> <table class="wikitable" border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; margin:0 auto;"> <tbody><tr style="text-align: center;"> <td width="30%">Predecesor:<br /><b> <a href="/w/index.php?title=James_Johnston_Navagh&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Johnston Navagh (aún no redactado)">James Johnston Navagh</a> </b> </td> <td width="40%"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:BishopCoA_PioM.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/BishopCoA_PioM.svg/25px-BishopCoA_PioM.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/BishopCoA_PioM.svg/38px-BishopCoA_PioM.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/BishopCoA_PioM.svg/50px-BishopCoA_PioM.svg.png 2x" data-file-width="1499" data-file-height="1380" /></a></span><br /><a href="/wiki/Sede_titular" title="Sede titular">Obispo titular</a> de Ombi</b><br />1958-1964 </td> <td width="30%">Sucesor:<br /><b> <a href="/w/index.php?title=Ant%C3%B3nio_de_Castro_Xavier_Monteiro&action=edit&redlink=1" class="new" title="António de Castro Xavier Monteiro (aún no redactado)">António de Castro Xavier Monteiro</a> </b> </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td width="30%">Predecesor:<br /><b> <a href="/wiki/Adam_Stefan_Sapieha" title="Adam Stefan Sapieha">Adam Stefan Sapieha</a> </b> </td> <td width="40%"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Herb_Archidiecezji_Krakowskiej,_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/25px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png" decoding="async" width="25" height="26" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/38px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png/50px-Herb_Archidiecezji_Krakowskiej%2C_dr_Barbara_Wid%C5%82ak.png 2x" data-file-width="491" data-file-height="508" /></a></span><br /><a href="/wiki/Arquidi%C3%B3cesis_de_Cracovia" title="Arquidiócesis de Cracovia">Arzobispo de Cracovia</a></b><br />1964-1978 </td> <td width="30%">Sucesor:<br /><b> <a href="/wiki/Franciszek_Macharski" title="Franciszek Macharski">Franciszek Macharski</a> </b> </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td width="30%">Predecesor:<br /><b> <a href="/w/index.php?title=Francesco_Bracci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francesco Bracci (aún no redactado)">Francesco Bracci</a> </b> </td> <td width="40%"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:CardinalCoA_PioM.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/CardinalCoA_PioM.svg/25px-CardinalCoA_PioM.svg.png" decoding="async" width="25" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/CardinalCoA_PioM.svg/38px-CardinalCoA_PioM.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/CardinalCoA_PioM.svg/50px-CardinalCoA_PioM.svg.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1570" /></a></span><br /><a href="/wiki/Cardenal_presb%C3%ADtero" class="mw-redirect" title="Cardenal presbítero">Cardenal presbítero</a> <i>pro hac vice</i> de <a href="/wiki/San_Ces%C3%A1reo_en_Palatio_(t%C3%ADtulo_cardenalicio)" title="San Cesáreo en Palatio (título cardenalicio)">San Cesáreo en Palatio</a></b><br />1967-1978 </td> <td width="30%">Sucesor:<br /><b> <a href="/wiki/Andrzej_Maria_Deskur" title="Andrzej Maria Deskur">Andrzej Maria Deskur</a> </b> </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td width="30%">Predecesor:<br /><b> <a href="/wiki/Juan_Pablo_I" title="Juan Pablo I">Juan Pablo I</a> </b> </td> <td width="40%"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/25px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/38px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg/50px-Emblem_of_the_Holy_See_usual.svg.png 2x" data-file-width="673" data-file-height="918" /></a></span><br /><a href="/wiki/Papa" title="Papa">Papa</a></b><br />1978-2005 </td> <td width="30%">Sucesor:<br /><b> <a href="/wiki/Benedicto_XVI" title="Benedicto XVI">Benedicto XVI</a> </b> </td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q989" class="extiw" title="wikidata:Q989">Q989</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ioannes_Paulus_II">Ioannes Paulus II</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q989%22">Q989</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikinoticias" title="Wikinews"><img alt="Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/20px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/40px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a></span> Noticias:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikinews.org/wiki/Categor%C3%ADa:Juan_Pablo_II" class="extiw" title="n:Categoría:Juan Pablo II">Categoría:Juan Pablo II</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote"><img alt="Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> Citas célebres:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Juan_Pablo_II" class="extiw" title="q:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikisource" title="Wikisource"><img alt="Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> Textos:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikisource.org/wiki/Autor:Juan_Pablo_II" class="extiw" title="s:Autor:Juan Pablo II">Autor:Juan Pablo II</a></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/identities/viaf-35605">WorldCat</a></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Fichero_de_Autoridades_Virtual_Internacional" title="Fichero de Autoridades Virtual Internacional">VIAF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/35605">35605</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000120981449">0000000120981449</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Argentina" class="mw-redirect" title="Biblioteca Nacional de la República Argentina">BNA</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&local_base=BNA10&doc_number=000054703">000054703</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX1054221">XX1054221</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb120790780">120790780</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb120790780">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Apost%C3%B3lica_Vaticana" title="Biblioteca Apostólica Vaticana">VcBA</a>:</span> <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8034&url_prefix=https://opac.vatlib.it/auth/detail/&id=495/51692">495/51692</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_M%C3%A9xico" title="Biblioteca Nacional de México">BNM</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogo.iib.unam.mx/F/?func=direct&local_base=BNM10&doc_number=000046924">000046924</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Chile" title="Biblioteca Nacional de Chile">BNC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F/?func=direct&local_base=red10&doc_number=000035864">000035864</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Chile" title="Biblioteca Nacional de Chile">BNC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F/?func=direct&local_base=bnc10&doc_number=000035864">000035864</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Brasil" title="Biblioteca Nacional de Brasil">BNB</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://acervo.bn.gov.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000602824">000602824</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_de_Catalu%C3%B1a" title="Biblioteca de Cataluña">CANTIC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058521787306706">981058521787306706</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118558064">118558064</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n78078345">n78078345</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_central_de_Taiw%C3%A1n" title="Biblioteca central de Taiwán">NCL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleweb.ncl.edu.tw/F/?func=accref&acc_sequence=000788533">000788533</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Dieta" title="Biblioteca Nacional de la Dieta">NDL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00444266">00444266</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional de la República Checa">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981001536">jn19981001536</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Australia" title="Biblioteca Nacional de Australia">NLA</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librariesaustralia.nla.gov.au/search/display?dbid=auth&id=35879484">35879484</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_del_Estado_Ruso" title="Biblioteca del Estado Ruso">BER</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request=000008303&CON_LNG=ENG">000008303</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Israel" title="Biblioteca Nacional de Israel">NLI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007263567005171">987007263567005171</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA02012496">DA02012496</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Archives_and_Records_Administration" class="mw-redirect" title="National Archives and Records Administration">NARA</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10678008">10678008</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q29861311" class="extiw" title="d:Q29861311">SNAC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6794jww">w6794jww</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q22908627" class="extiw" title="d:Q22908627">S2</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.semanticscholar.org/author/-/1478553366">1478553366</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">SUDOC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/029093147">029093147</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Union_List_of_Artist_Names" title="Union List of Artist Names">ULAN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/ulan/500278046">500278046</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90349498">90349498</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Istituto_Centrale_per_il_Catalogo_Unico" class="mw-redirect" title="Istituto Centrale per il Catalogo Unico">ICCU</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/risultati-autori/-/opac-autori/detail/CFIV000007?core=autoriall">CFIV000007</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Deutsche_Biographie" title="Deutsche Biographie">Deutsche Biographie</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deutsche-biographie.de/118558064.html">118558064</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Open_Library" title="Open Library">Open Library</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/works/OL28457A?mode=all">OL28457A</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/PARES" class="mw-redirect" title="PARES">PARES</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pares.mcu.es/ParesBusquedas20/catalogo/autoridad/154540">154540</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Saint-John-Paul-II">url</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-paolo-ii-papa_res-7e9ead04-87e9-11dc-8e9d-0016357eee51_(Enciclopedia-Italiana)">url</a></span></li> <li><b>Repositorios digitales</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Pers%C3%A9e_(portal)" title="Persée (portal)">Persée</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/authority/214420">214420</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Dialnet" title="Dialnet">Dialnet</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dialnet.unirioja.es/servlet/autor?codigo=257606">257606</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Europeana" title="Europeana">Europeana</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.europeana.eu/agent/base/171236">agent/base/171236</a></span></li> <li><b>Cine</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Internet_Movie_Database" title="Internet Movie Database">IMDb</a>:</span> <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=345&url_prefix=https://www.imdb.com/&id=nm0937552">nm0937552</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q989" class="extiw" title="wikidata:Q989">Q989</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ioannes_Paulus_II">Ioannes Paulus II</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q989%22">Q989</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikinoticias" title="Wikinews"><img alt="Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/20px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/40px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a></span> Noticias:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikinews.org/wiki/Categor%C3%ADa:Juan_Pablo_II" class="extiw" title="n:Categoría:Juan Pablo II">Categoría:Juan Pablo II</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote"><img alt="Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> Citas célebres:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Juan_Pablo_II" class="extiw" title="q:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikisource" title="Wikisource"><img alt="Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> Textos:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikisource.org/wiki/Autor:Juan_Pablo_II" class="extiw" title="s:Autor:Juan Pablo II">Autor:Juan Pablo II</a></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐54bc5bdf84‐8mvs7 Cached time: 20250217192403 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 1.300 seconds Real time usage: 1.717 seconds Preprocessor visited node count: 9513/1000000 Post‐expand include size: 194619/2097152 bytes Template argument size: 14165/2097152 bytes Highest expansion depth: 26/100 Expensive parser function count: 45/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 128702/5000000 bytes Lua time usage: 0.857/10.000 seconds Lua memory usage: 24454733/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 41/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1407.229 1 -total 42.19% 593.680 1 Plantilla:NF 23.63% 332.461 1 Plantilla:Ficha_de_líder_cristiano 23.24% 327.022 1 Plantilla:Ficha 16.11% 226.774 1 Plantilla:Listaref 11.79% 165.858 14 Plantilla:Propiedad 8.53% 119.983 1 Plantilla:Lang-la 7.22% 101.628 31 Plantilla:Cita_web 2.91% 40.917 1 Plantilla:Si_es_mujer 2.69% 37.785 20 Plantilla:Cita_libro --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:22295:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250217192403 and revision id 165144641. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&oldid=165144641">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&oldid=165144641</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Hombres" title="Categoría:Hombres">Hombres</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Nacidos_en_1920" title="Categoría:Nacidos en 1920">Nacidos en 1920</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Fallecidos_en_2005" title="Categoría:Fallecidos en 2005">Fallecidos en 2005</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Juan_Pablo_II" title="Categoría:Juan Pablo II">Juan Pablo II</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_que_usan_Phonos" title="Categoría:Wikipedia:Páginas que usan Phonos">Wikipedia:Páginas que usan Phonos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_errores_de_referencia" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con errores de referencia">Wikipedia:Páginas con errores de referencia</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_enlaces_externos_rotos" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con enlaces externos rotos">Wikipedia:Artículos con enlaces externos rotos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_referencias_que_requieren_registro" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con referencias que requieren registro">Wikipedia:Páginas con referencias que requieren registro</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_destacados_en_la_Wikipedia_en_fin%C3%A9s" title="Categoría:Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en finés">Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en finés</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_destacados_en_la_Wikipedia_en_t%C3%A1rtaro" title="Categoría:Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en tártaro">Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en tártaro</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_buenos_en_la_Wikipedia_en_%C3%A1rabe" title="Categoría:Wikipedia:Artículos buenos en la Wikipedia en árabe">Wikipedia:Artículos buenos en la Wikipedia en árabe</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_destacados_en_la_Wikipedia_en_eslovaco" title="Categoría:Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en eslovaco">Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en eslovaco</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_destacados_en_la_Wikipedia_en_croata" title="Categoría:Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en croata">Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en croata</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_destacados_en_la_Wikipedia_en_noruego_(bokm%C3%A5l)" title="Categoría:Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en noruego (bokmål)">Wikipedia:Artículos destacados en la Wikipedia en noruego (bokmål)</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_texto_en_lat%C3%ADn" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con texto en latín">Wikipedia:Artículos con texto en latín</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_pasajes_que_requieren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias">Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:No_neutral" title="Categoría:Wikipedia:No neutral">Wikipedia:No neutral</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_VIAF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF">Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_ISNI" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores ISNI">Wikipedia:Artículos con identificadores ISNI</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNA" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNA">Wikipedia:Artículos con identificadores BNA</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNE" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNE">Wikipedia:Artículos con identificadores BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNF">Wikipedia:Artículos con identificadores BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_VcBA" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores VcBA">Wikipedia:Artículos con identificadores VcBA</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNM" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNM">Wikipedia:Artículos con identificadores BNM</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNC" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNC">Wikipedia:Artículos con identificadores BNC</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNB" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNB">Wikipedia:Artículos con identificadores BNB</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_CANTIC" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores CANTIC">Wikipedia:Artículos con identificadores CANTIC</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_LCCN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN">Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_NLA" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores NLA">Wikipedia:Artículos con identificadores NLA</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_SNAC" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores SNAC">Wikipedia:Artículos con identificadores SNAC</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_ULAN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores ULAN">Wikipedia:Artículos con identificadores ULAN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BIBSYS" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BIBSYS">Wikipedia:Artículos con identificadores BIBSYS</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_SBN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores SBN">Wikipedia:Artículos con identificadores SBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_DeutscheBiographie" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores DeutscheBiographie">Wikipedia:Artículos con identificadores DeutscheBiographie</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_Open_Library" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores Open Library">Wikipedia:Artículos con identificadores Open Library</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_PARES" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores PARES">Wikipedia:Artículos con identificadores PARES</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_Pers%C3%A9e" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores Persée">Wikipedia:Artículos con identificadores Persée</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_Dialnet" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores Dialnet">Wikipedia:Artículos con identificadores Dialnet</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_Europeana" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores Europeana">Wikipedia:Artículos con identificadores Europeana</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Control_de_autoridades_con_m%C3%A1s_de_30_elementos" title="Categoría:Wikipedia:Control de autoridades con más de 30 elementos">Wikipedia:Control de autoridades con más de 30 elementos</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 2 feb 2025 a las 04:09.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia® es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Juan_Pablo_II&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Juan Pablo II</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>143 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b9576b97f-7pmtq","wgBackendResponseTime":121,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.300","walltime":"1.717","ppvisitednodes":{"value":9513,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":194619,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":14165,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":26,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":45,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":128702,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":41,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1407.229 1 -total"," 42.19% 593.680 1 Plantilla:NF"," 23.63% 332.461 1 Plantilla:Ficha_de_líder_cristiano"," 23.24% 327.022 1 Plantilla:Ficha"," 16.11% 226.774 1 Plantilla:Listaref"," 11.79% 165.858 14 Plantilla:Propiedad"," 8.53% 119.983 1 Plantilla:Lang-la"," 7.22% 101.628 31 Plantilla:Cita_web"," 2.91% 40.917 1 Plantilla:Si_es_mujer"," 2.69% 37.785 20 Plantilla:Cita_libro"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.857","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":24454733,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-54bc5bdf84-8mvs7","timestamp":"20250217192403","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Juan Pablo II","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Juan_Pablo_II","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q989","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q989","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-12-05T03:40:06Z","dateModified":"2025-02-02T04:09:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/9c\/ADAMELLO_-_PAPA_-_Giovanni_Paolo_II_-_panoramio_%28cropped%29.jpg","headline":"264.\u00ba papa de la Iglesia cat\u00f3lica"}</script> </body> </html>