CINXE.COM

Constellation — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Constellation — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"00d6da7e-c918-4126-97b6-a5e8bce5407c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Constellation","wgTitle":"Constellation","wgCurRevisionId":222907868,"wgRevisionId":222907868,"wgArticleId":5761,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article à référence insuffisante","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Astronomie/Articles liés","Portail:Sciences de la Terre et de l'Univers/Articles liés","Portail:Sciences/Articles liés","Portail:Étoiles/Articles liés","Portail:Cosmologie/Articles liés","Bon article en chinois","Bon article en arabe","Bon article en allemand","Constellation","Étoile","Classification stellaire","Liste d'étoiles","Planète du système solaire","Cosmologie", "Histoire de l'Univers","Symbole astronomique"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Constellation","wgRelevantArticleId":5761,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8928","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/1200px-North_Hemisphere.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1697"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/800px-North_Hemisphere.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1132"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/640px-North_Hemisphere.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="905"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Constellation — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Constellation"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Constellation"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Constellation rootpage-Constellation skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Constellation" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Constellation" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Constellation" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Constellation" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Constellations_occidentales_et_modernes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Constellations_occidentales_et_modernes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Constellations occidentales et modernes</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Constellations_occidentales_et_modernes-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Constellations occidentales et modernes</span> </button> <ul id="toc-Constellations_occidentales_et_modernes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Historique</span> </div> </a> <ul id="toc-Historique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Une_figure_paléoastronomique,_celle_de_l&#039;Ours" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Une_figure_paléoastronomique,_celle_de_l&#039;Ours"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Une figure paléoastronomique, celle de l'<i>Ours</i></span> </div> </a> <ul id="toc-Une_figure_paléoastronomique,_celle_de_l&#039;Ours-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_constellations_mésopotamiennes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_constellations_mésopotamiennes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Les constellations mésopotamiennes</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_constellations_mésopotamiennes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_constellations_grecques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_constellations_grecques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Les constellations grecques</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_constellations_grecques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_constellations_à_Rome" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_constellations_à_Rome"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Les constellations à Rome</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_constellations_à_Rome-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-XIIe_siècle-XVIe_siècle_:_la_transmission_de_Ptolémée_par_les_Arabes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XIIe_siècle-XVIe_siècle_:_la_transmission_de_Ptolémée_par_les_Arabes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5.1</span> <span><span>XII</span><sup>e</sup> siècle-<span>XVI</span><sup>e</sup> siècle : la transmission de Ptolémée par les Arabes</span> </div> </a> <ul id="toc-XIIe_siècle-XVIe_siècle_:_la_transmission_de_Ptolémée_par_les_Arabes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XVIIe_siècle_:_Hémisphère_sud" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XVIIe_siècle_:_Hémisphère_sud"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5.2</span> <span><span>XVII</span><sup>e</sup> siècle : Hémisphère sud</span> </div> </a> <ul id="toc-XVIIe_siècle_:_Hémisphère_sud-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XXe_siècle_:_constellations_de_l&#039;UAI" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XXe_siècle_:_constellations_de_l&#039;UAI"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5.3</span> <span><span>XX</span><sup>e</sup> siècle : constellations de l'UAI</span> </div> </a> <ul id="toc-XXe_siècle_:_constellations_de_l&#039;UAI-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liste" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liste"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Liste</span> </div> </a> <ul id="toc-Liste-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Constellations_chinoises" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Constellations_chinoises"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Constellations chinoises</span> </div> </a> <ul id="toc-Constellations_chinoises-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mouvement_et_position" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Mouvement_et_position"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Mouvement et position</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Mouvement_et_position-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Mouvement et position</span> </button> <ul id="toc-Mouvement_et_position-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zodiaque" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zodiaque"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Zodiaque</span> </div> </a> <ul id="toc-Zodiaque-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Annexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Annexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Annexes</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Annexes-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Annexes</span> </button> <ul id="toc-Annexes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Constellation</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 137 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-137" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">137 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sterrebeeld" title="Sterrebeeld – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sterrebeeld" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sternbild" title="Sternbild – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sternbild" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8%D8%A9" title="كوكبة – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كوكبة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8%D9%87" title="كوكبه – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كوكبه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Constelaci%C3%B3n" title="Constelación – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Constelación" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCrc" title="Bürc – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Bürc" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="اولدوزلار شکیلی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اولدوزلار شکیلی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D2%99%D0%BB%D0%BE%D2%A1" title="Йондоҙлоҡ – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Йондоҙлоҡ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Steanbuid" title="Steanbuid – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Steanbuid" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Konstelasyon" title="Konstelasyon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Konstelasyon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B7%D0%BE%D1%80%E2%80%99%D0%B5" title="Сузор’е – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Сузор’е" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B7%D0%BE%D1%80%E2%80%99%D0%B5" title="Сузор’е – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сузор’е" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%B5" title="Съзвездие – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Съзвездие" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A6%B2" title="তারামণ্ডল – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="তারামণ্ডল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Steredeg" title="Steredeg – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Steredeg" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sazvije%C5%BE%C4%91e" title="Sazviježđe – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sazviježđe" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Constel%C2%B7laci%C3%B3" title="Constel·lació – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Constel·lació" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%ADng-c%C3%B4%CC%A4" title="Sĭng-cô̤ – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĭng-cô̤" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%88" title="Седарчийн гуламаш – tchétchène" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Седарчийн гуламаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="tchétchène" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Konstelasyon" title="Konstelasyon – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Konstelasyon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Custellazione" title="Custellazione – corse" lang="co" hreflang="co" data-title="Custellazione" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="corse" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Souhv%C4%9Bzd%C3%AD" title="Souhvězdí – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Souhvězdí" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%83%D0%BB%D1%82%C4%83%D1%80%D0%BB%C4%83%D1%85" title="Çăлтăрлăх – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Çăлтăрлăх" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cytser" title="Cytser – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cytser" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Stjernebillede" title="Stjernebillede – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Stjernebillede" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sternbild" title="Sternbild – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Sternbild" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Kom%C3%AA_estareyan" title="Komê estareyan – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Komê estareyan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Αστερισμός – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Αστερισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Constellation" title="Constellation – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Constellation" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Konstelacio" title="Konstelacio – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Konstelacio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Constelaci%C3%B3n" title="Constelación – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Constelación" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4htkuju" title="Tähtkuju – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Tähtkuju" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Konstelazio" title="Konstelazio – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Konstelazio" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="صورت فلکی – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="صورت فلکی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4hdist%C3%B6" title="Tähdistö – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tähdistö" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/St%C3%A4%C3%A4rbil" title="Stäärbil – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Stäärbil" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Stjerrebyld" title="Stjerrebyld – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stjerrebyld" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9altbhu%C3%ADon" title="Réaltbhuíon – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Réaltbhuíon" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Reul-bhad" title="Reul-bhad – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Reul-bhad" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Constelaci%C3%B3n" title="Constelación – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Constelación" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mbyjaty" title="Mbyjaty – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mbyjaty" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="નક્ષત્ર – goudjarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="નક્ષત્ર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="goudjarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Co-hollys_rollageagh" title="Co-hollys rollageagh – mannois" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Co-hollys rollageagh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="mannois" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%AAn-chho" title="Sên-chho – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sên-chho" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%91%D7%95%D7%A6%D7%AA_%D7%9B%D7%95%D7%9B%D7%91%D7%99%D7%9D" title="קבוצת כוכבים – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="קבוצת כוכבים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="तारामंडल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="तारामंडल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zvije%C5%BE%C4%91e" title="Zviježđe – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zviježđe" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Konstelasyon" title="Konstelasyon – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Konstelasyon" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Csillagk%C3%A9p" title="Csillagkép – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Csillagkép" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Համաստեղություններ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Համաստեղություններ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Constellation" title="Constellation – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Constellation" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Rasi_bintang" title="Rasi bintang – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Rasi bintang" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cgw%C3%A8_kpakpando" title="Ìgwè kpakpando – igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ìgwè kpakpando" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Stelaro" title="Stelaro – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Stelaro" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%B6rnumerki" title="Stjörnumerki – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Stjörnumerki" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Costellazione" title="Costellazione – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Costellazione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E5%BA%A7" title="星座 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="星座" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Rasi_lintang" title="Rasi lintang – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Rasi lintang" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="თანავარსკვლავედები – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თანავარსკვლავედები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tazdemt" title="Tazdemt – kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tazdemt" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D2%9B%D0%B6%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Шоқжұлдыз – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Шоқжұлдыз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%82%E0%B2%9C" title="ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B3%84%EC%9E%90%EB%A6%AC" title="별자리 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="별자리" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Komst%C3%AAr" title="Komstêr – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Komstêr" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Ranneves" title="Ranneves – cornique" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Ranneves" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="cornique" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Топ жылдыз – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Топ жылдыз" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Constellatio" title="Constellatio – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Constellatio" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/St%C3%A4rebild" title="Stärebild – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Stärebild" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Constela" title="Constela – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Constela" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Starebeeld" title="Starebeeld – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Starebeeld" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Nz%C9%94%CC%81t%C9%94" title="Nzɔ́tɔ – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nzɔ́tɔ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%BDvaig%C5%BEdynas" title="Žvaigždynas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Žvaigždynas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zvaigzn%C4%81js" title="Zvaigznājs – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zvaigznājs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Antokon-kintana" title="Antokon-kintana – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Antokon-kintana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%95%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%B5" title="Соѕвездие – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Соѕвездие" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B4%BF" title="നക്ഷത്രരാശി – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നക്ഷത്രരാശി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%B9" title="तारकासमूह – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="तारकासमूह" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Buruj" title="Buruj – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Buruj" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Kostellazzjoni" title="Kostellazzjoni – maltais" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kostellazzjoni" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltais" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ကြယ်စုတန်း – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="ကြယ်စုတန်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%DA%A9%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86" title="فلکی صورتون – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="فلکی صورتون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Miaccitlalli" title="Miaccitlalli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Miaccitlalli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Steernbild" title="Steernbild – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Steernbild" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Konstelloatsie" title="Konstelloatsie – bas-saxon néerlandais" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Konstelloatsie" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="bas-saxon néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="तारामण्डल – népalais" lang="ne" hreflang="ne" data-title="तारामण्डल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="népalais" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sterrenbeeld" title="Sterrenbeeld – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Sterrenbeeld" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Stjernebilete" title="Stjernebilete – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Stjernebilete" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Stjernebilde" title="Stjernebilde – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Stjernebilde" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Stelaro" title="Stelaro – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Stelaro" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Constell%C3%A2tion" title="Constellâtion – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Constellâtion" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Constellacion" title="Constellacion – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Constellacion" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Tuuja" title="Tuuja – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Tuuja" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8A%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0%D1%80" title="Стъалыгуппар – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="Стъалыгуппар" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82" title="ਖਿੱਤੀਆਂ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਖਿੱਤੀਆਂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazdozbi%C3%B3r" title="Gwiazdozbiór – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gwiazdozbiór" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Costelassion" title="Costelassion – piémontais" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Costelassion" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piémontais" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%81_%D8%AC%DA%BE%D8%B1%D9%85%D9%B9" title="تارہ جھرمٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تارہ جھرمٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA/_%D8%AF_%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%88_%D9%BC%D9%88%D9%84%DA%AB%D9%87" title="اسماني صورت/ د ستورو ټولګه – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اسماني صورت/ د ستورو ټولګه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Constela%C3%A7%C3%A3o" title="Constelação – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Constelação" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Warani" title="Warani – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Warani" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Constela%C8%9Bie" title="Constelație – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Constelație" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Constela%C8%9Bie" title="Constelație – aroumain" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Constelație" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aroumain" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%B5" title="Созвездие – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Созвездие" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B1%D3%A9%D0%BB%D3%A9%D1%85%D1%82%D3%A9%D1%80%D3%A9" title="Сулустар бөлөхтөрө – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сулустар бөлөхтөрө" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Custiddazzioni" title="Custiddazzioni – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Custiddazzioni" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Constellation" title="Constellation – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Constellation" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1stegovva" title="Nástegovva – same du Nord" lang="se" hreflang="se" data-title="Nástegovva" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="same du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sazvije%C5%BE%C4%91e" title="Sazviježđe – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sazviježđe" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Constellation" title="Constellation – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Constellation" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/S%C3%BAhvezdie" title="Súhvezdie – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Súhvezdie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ozvezdje" title="Ozvezdje – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ozvezdje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Unganyeredzi" title="Unganyeredzi – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Unganyeredzi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Yj%C3%ABsia" title="Yjësia – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Yjësia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D1%92%D0%B5" title="Сазвежђе – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Сазвежђе" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Rasi_B%C3%A9ntang" title="Rasi Béntang – soundanais" lang="su" hreflang="su" data-title="Rasi Béntang" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="soundanais" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%A4rnbild" title="Stjärnbild – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stjärnbild" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kundinyota" title="Kundinyota – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kundinyota" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B4%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="விண்மீன் குழாம் – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விண்மீன் குழாம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D3%A3" title="Пайкари осмонӣ – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Пайкари осмонӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="กลุ่มดาว – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="กลุ่มดาว" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Konstelasyon" title="Konstelasyon – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Konstelasyon" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tak%C4%B1my%C4%B1ld%C4%B1z" title="Takımyıldız – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Takımyıldız" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7%D0%BB%D1%8B%D0%BA" title="Йолдызлык – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йолдызлык" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/12_%D8%A8%DB%87%D8%B1%D8%AC" title="12 بۇرج – ouïghour" lang="ug" hreflang="ug" data-title="12 بۇرج" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ouïghour" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%80%27%D1%8F" title="Сузір&#039;я – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сузір&#039;я" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85" title="مجمع النجوم – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مجمع النجوم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yulduz_turkumlari" title="Yulduz turkumlari – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yulduz turkumlari" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chòm sao" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Stoelreye" title="Stoelreye – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Stoelreye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Constelasyon" title="Constelasyon – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Constelasyon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E5%BA%A7" title="星座 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="星座" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="მურიცხეჭაჭილი – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მურიცხეჭაჭილი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E5%BA%A7" title="星座 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="星座" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E5%BA%A7" title="星座 – chinois littéraire" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="星座" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinois littéraire" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-ch%C5%8D" title="Seng-chō – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-chō" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E5%BA%A7" title="星座 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="星座" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IsiShomo" title="IsiShomo – zoulou" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IsiShomo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zoulou" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8928#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Constellation" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Constellation" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Constellation"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Constellation"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Constellation" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Constellation" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;oldid=222907868" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Constellation&amp;id=222907868&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FConstellation"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FConstellation"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Constellation"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Constellation&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Constellations" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8928" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Constellation_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Constellation (homonymie)">Constellation (homonymie)</a>. </p> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:North_Hemisphere.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/220px-North_Hemisphere.png" decoding="async" width="220" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/330px-North_Hemisphere.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/North_Hemisphere.png/440px-North_Hemisphere.png 2x" data-file-width="2500" data-file-height="3536" /></a><figcaption>Constellations de l'hémisphère nord.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:South_Hemisphere.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/South_Hemisphere.png/220px-South_Hemisphere.png" decoding="async" width="220" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/South_Hemisphere.png/330px-South_Hemisphere.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/South_Hemisphere.png/440px-South_Hemisphere.png 2x" data-file-width="2500" data-file-height="3536" /></a><figcaption>Constellations de l'hémisphère sud.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:UrsaMajorCC.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/UrsaMajorCC.jpg/220px-UrsaMajorCC.jpg" decoding="async" width="220" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/UrsaMajorCC.jpg/330px-UrsaMajorCC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/UrsaMajorCC.jpg 2x" data-file-width="426" data-file-height="640" /></a><figcaption>Constellation de la Grande Ourse.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Ursa_Major2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ursa_Major2.jpg/220px-Ursa_Major2.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ursa_Major2.jpg/330px-Ursa_Major2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ursa_Major2.jpg/440px-Ursa_Major2.jpg 2x" data-file-width="3667" data-file-height="2551" /></a><figcaption>Vue d'artiste de la constellation de la <a href="/wiki/Grande_Ourse" title="Grande Ourse">Grande Ourse</a>, l'une des constellations les plus connues de l'hémisphère nord.</figcaption></figure> <p>Une <b>constellation</b> est, pour les dictionnaires, «&#160;un groupe d'<a href="/wiki/%C3%89toile" title="Étoile">étoiles</a> voisines (observées en apparence depuis la Terre) sur la <a href="/wiki/Sph%C3%A8re_c%C3%A9leste" title="Sphère céleste">sphère céleste</a>, présentant une figure conventionnelle déterminée, à laquelle on a donné un nom particulier&#160;»&#160;; c'est aussi une «&#160;région du ciel conventionnellement délimitée qui inclut ce groupe d'étoiles&#160;». Ces figures et les étoiles qu'elles contiennent changent avec les différentes cultures, même lorsqu'il s‘agit d’étoiles proches nettement détachées sur un fond d’étoiles moins brillantes, ce qui veut dire qu’elles résultent d’une projection sur la <a href="/wiki/Vo%C3%BBte_c%C3%A9leste" class="mw-redirect" title="Voûte céleste">voûte céleste</a> d’images nées dans la psyché humaine. </p><p>Il existe deux sortes de projections sur la voûte céleste&#160;: </p> <ul><li>Des figures <a href="/wiki/Mythe" title="Mythe">mythologiques</a> comme la <i><a href="/wiki/Grande_Ourse" title="Grande Ourse">Grande Ourse</a></i> ou <i><a href="/wiki/P%C3%A9gase_(constellation)" title="Pégase (constellation)">Pégase</a></i>, ou des objets symboliques, comme le <i><a href="/wiki/Compas_(constellation)" title="Compas (constellation)">Compas</a></i> ou l’<i><a href="/wiki/Horloge_(constellation)" title="Horloge (constellation)">Horloge</a></i>.</li></ul> <ul><li>Des figures analogiques comme le <i><a href="/wiki/Triangle_(constellation)" title="Triangle (constellation)">Triangle</a></i> ou la <i><a href="/wiki/Croix_du_sud" class="mw-redirect" title="Croix du sud">Croix du sud</a></i>.</li></ul> <p>Dans la plupart des cultures, les premières précèdent les secondes. Par ailleurs, toutes les figures mythologiques ne correspondent pas à des constellations mais, comme <i><a href="/wiki/R%C3%A9gulus_(%C3%A9toile)" title="Régulus (étoile)">Régulus</a></i>, à des étoiles individuelles ou, comme <i><a href="/wiki/Jupiter_(plan%C3%A8te)" title="Jupiter (planète)">Jupiter</a></i>, à des planètes. </p><p>Une constellation est généralement plus complexe qu'un <a href="/wiki/Ast%C3%A9risme" title="Astérisme">astérisme</a> qui peut représenter une partie seulement d'une constellation ou appartenir à plusieurs constellations<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Tate_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tate-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les étoiles des constellations paraissent groupées dans le <a href="/wiki/Ciel_nocturne" title="Ciel nocturne">ciel nocturne</a> mais, en réalité, elles sont généralement très éloignées les unes des autres&#160;; on peut s'en persuader en effectuant <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/file:OrionTwinkle.gif" class="extiw" title="commons:file:OrionTwinkle.gif">ce voyage imaginaire</a> vers la constellation d'<i><a href="/wiki/Orion_(constellation)" title="Orion (constellation)">Orion</a></i> (dans cette animation les distances ont été respectées<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>). </p><p>Sauf mention contraire, ici, le terme de constellation se réfère aux constellations modernes. Actuellement, l'<a href="/wiki/Union_astronomique_internationale" title="Union astronomique internationale">Union astronomique internationale</a> (UAI) divise le ciel en <a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">88 constellations</a> avec des limites précises, afin que tout point du ciel appartienne à une constellation et à une seule<sup id="cite_ref-UAI_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-UAI-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ces 88 constellations sont réparties en deux groupes, 44 pour chaque <a href="/wiki/H%C3%A9misph%C3%A8re_(g%C3%A9ographie)" title="Hémisphère (géographie)">hémisphère terrestre</a>, nord (boréales) et sud (australes). Les constellations boréales sont les plus anciennes et correspondent aux civilisations <a href="/wiki/M%C3%A9sopotamie" title="Mésopotamie">mésopotamiennes</a> et méditerranéennes. Elles nous ont été transmises par les <a href="/wiki/Gr%C3%A8ce_Antique" class="mw-redirect" title="Grèce Antique">Grecs</a> puis les <a href="/wiki/Rome_Antique" class="mw-redirect" title="Rome Antique">Romains</a>. Les constellations australes n'ont été nommées par les astronomes occidentaux qu'à partir du <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Constellations_occidentales_et_modernes">Constellations occidentales et modernes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Constellations occidentales et modernes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Constellations occidentales et modernes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historique">Historique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Historique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Historique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Une_figure_paléoastronomique,_celle_de_l'Ours"><span id="Une_figure_pal.C3.A9oastronomique.2C_celle_de_l.27Ours"></span>Une figure paléoastronomique, celle de l'<i>Ours</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Une figure paléoastronomique, celle de l&#39;Ours" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Une figure paléoastronomique, celle de l&#39;Ours"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles connexes&#160;: <a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">Liste des constellations</a> et <a href="/wiki/Liste_des_constellations_par_date_de_cr%C3%A9ation" title="Liste des constellations par date de création">Liste des constellations par date de création</a>.</div></div> <p>La plus ancienne appellation de figure céleste de l'hémisphère Nord est celle de l’<i>Ours</i>, dont nous avons la trace dans toute la famille des langues indo-européennes<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le sanscrit ঋক্ষ <i>ṛkśa</i>, «&#160;l’Ours&#160;»<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, existe, tout comme le grec <i>Ἄρκτος</i>, pour désigner les Sept étoiles indiquant le Nord dans l’hémisphère septentrional. </p><p>Ces deux mots n’ont pas seulement la même étymologie, ils correspondant tous deux à l’emblème d’une divinité. Le <i><a href="/wiki/Mahabharata" title="Mahabharata">Mahābhārata</a></i> présente <a href="/wiki/Rishi#Les_sept_Rishi_(saptarṣi)" title="Rishi">Ṛkśa</a> comme roi de la lignée lunaire, descendant de l’empereur <a href="/wiki/Bharata_(empereur)" title="Bharata (empereur)">Bharāta</a> et père de Saṁvaraṇa<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.Chez les <a href="/wiki/Gr%C3%A8ce_antique" title="Grèce antique">Grecs</a>, le nom de la déesse <i>Ἄρτεμις</i> dérive de la même racine indo-européenne [(h)rkto]. En tout état de cause, dans le rituel du culte rendu à la déesse à <a href="/wiki/Brauron" title="Brauron">Brauron</a> en <a href="/wiki/Attique" title="Attique">Attique</a>, des fillettes étaient déguisées en ourses. Ce lien avec le divin est d’ailleurs confirmé chez les <a href="/wiki/Celtes" title="Celtes">Celtes</a> dont la déesse <a href="/wiki/Artio" title="Artio">Artio</a> (qui signifie <i><a href="/wiki/Ours" class="mw-redirect" title="Ours">ours</a></i> en <a href="/wiki/Langue_gauloise" class="mw-redirect" title="Langue gauloise">langue gauloise</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>), était représentée sur la statue de <a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a> s’avançant vers une ourse (de cette même racine proviendrait le nom du <a href="/wiki/Roi_Arthur#Origine_du_nom" title="Roi Arthur">roi Arthur</a>, «<i>Artio (Artos-rix)</i>», «&#160;<i>l’ours-roi/guerrier</i>&#160;»<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>). </p><p>Comme la séparation du tronc commun indo-européen des langues indo-iraniennes d’un côté, et les langues helléniques et celtes d’un autre côté, est réputée s'être opérée avant la fin du <abbr class="abbr" title="5ᵉ millénaire">V<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>, il y a tout lieu de penser que la figure de l’<i>Ours</i>, qu’elle soit associée à une étoile ou à une constellation, est la plus ancienne connue à ce jour. </p><p>Le fait que l'<i>Ours</i> comme une figure céleste commune aux Amérindiens septentrionaux et aux vieux-Européens, n'indique aucune relation entre ces peuples mais résulte du rôle majeur parallèle de l'animal dans les régions septentrionales de la planète et, partant, dans leur imaginaire<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'explication du réseau, sélectif, des constellations anciennes par un système de repères maritimes a été proposée par Sir Isaac Newton (Ancient Kingdoms), idée suivie et précisée par Kai-Helge Wirth (Ursprung der Sternbilder, 2000). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_constellations_mésopotamiennes"><span id="Les_constellations_m.C3.A9sopotamiennes"></span>Les constellations mésopotamiennes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Les constellations mésopotamiennes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Les constellations mésopotamiennes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le premier document astronomique mésopotamien connu est consacré à la déesse Inanna, présentée comme «&#160;[astre] du lever et coucher [du Soleil]&#160;», ce qui montre que près de deux millénaires avant les Grecs, les Mésopotamiens connaissaient l'identité de l'astre du matin et celui du soir<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Mais la première liste d’étoiles qui nous est parvenue figure dans un lexique bilingue <a href="/wiki/Sumer" title="Sumer">sumérien</a>/<a href="/wiki/Ebla" title="Ebla">éblaïte</a> daté de 2450 avant notre ère<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Or, à ce moment-là, les étoiles sont identifiées individuellement sans référence à des constellations, chacune d’entre elles étant affectée à un dieu particulier. Pour passer des étoiles individuelles aux constellations, il va falloir un long chemin qui va prendre un bon millénaire et demi, et sera parcouru en plusieurs étapes. </p><p><b><abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> étape&#160;: les étoiles individuelles</b> </p><p>La cosmogonie mésopotamienne est présentée dans plusieurs textes: <i><a href="/wiki/En%C5%ABma_eli%C5%A1" title="Enūma eliš">Enūma eliš</a></i>, appelé <i>Épopée de la Création</i> et probablement écrit à partir de documents antérieurs adaptés et complétés vers le <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle avant notre ère quand Marduk prit à Babylone l’ascendance sur les autres dieux<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, des documents du début de I<sup>er</sup> millénaire, notamment un texte d’<a href="/wiki/Assur_(ville)" title="Assur (ville)">Assur</a> d’époque <a href="/wiki/Sargon_II" title="Sargon II">sargonide</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, et quelques autres<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Grâce à eux, nous savons que les dieux possèdent une demeure céleste, le Ciel supérieur étant le domaine d’<a href="/wiki/An_(mythologie)" class="mw-redirect" title="An (mythologie)">An</a> = <i>Anu</i>, le père des dieux, finalement à <a href="/wiki/Babylone" title="Babylone">Babylone</a> par <a href="/wiki/Marduk" title="Marduk">Marduk</a>, le Ciel médian, celui des <a href="/wiki/Igigi" title="Igigi">Igigi</a>, c’est-à-dire des Grands dieux, et le Ciel inférieur celui qui porte les étoiles. </p><p><b><abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> étape&#160;: les images des dieux</b> </p><p> Nous<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Style_encyclop%C3%A9dique" title="Wikipédia:Style encyclopédique">[style à revoir]</a></sup> connaissions déjà des images de certains dieux par des empreintes de sceaux-cylindres dès la fin du <abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr> Ainsi celle de IM.DUGUD = <i>Anzû</i>, à qui sera dédiée la constellation de TI<sub>8</sub>, soit <i>l’Aigle</i>, et celle d’ENKI = <i>Ea</i> sous la forme de GU.LA = <i>rabû</i> , ancêtre du <i>Verseau</i><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele,_Kassite_Period,_Reign_of_King_Melisipak,_1186-1172_BC_(28262924306).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg/220px-Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg/330px-Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg/440px-Limestone_Babylonian_Kudurru_Boundary_Stele%2C_Kassite_Period%2C_Reign_of_King_Melisipak%2C_1186-1172_BC_%2828262924306%29.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="5184" /></a><figcaption>La stèle de <a href="/wiki/Meli-Shipak" title="Meli-Shipak">Meli-Shipak</a>, trouvée à <a href="/wiki/Suse_(Iran)" title="Suse (Iran)">Suse</a> (<abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>) et conservée au <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_du_Louvre" title="Musée du Louvre">Musée du Louvre</a>, présente en particulier les représentations de SUHUR.MAŠ (le <i>Capricorne</i>, en haut) et de GÍR.TAB (le <i>Scorpion</i>, en bas à droite).</figcaption></figure> <p>Les images des dieux se multiplient à l’époque kassite, soit les <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, quand des <a href="/wiki/Kudurru" title="Kudurru">kudurrus</a>, qui sont des stèles de donation foncière, invoquent toute une liste de divinités, figurées par des symboles astraux et dont les noms sont dûment gravés dans la pierre, ce qui permet de les identifier sans discussion possible. Nous<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Style_encyclop%C3%A9dique" title="Wikipédia:Style encyclopédique">[style à revoir]</a></sup> avons ainsi celle de GÍR.TAB = <i>zuqaqípu</i>, «&#160;le Scorpion&#160;», SUHUR.MAŠ = <i>suḫurmāšu</i>, «&#160;la Carpe-chèvre&#160;», dont nous avons fait le <i>Capricorne</i>, PA.BÍL.SAG, pour <i>le Sagittaire</i>, et encore MUŠ = <i>ṣeru</i>, «&#160;le Serpent&#160;», l’ancêtre de l’<i>Hydre</i>. Chaque a donc une <i>image</i> – traduction littérale du terme <i>tamšīlu</i> utilisé dans les textes akkadiens –, née dans l’esprit des peuples de Mésopotamie, une image qui peut correspondre au dieu imaginé, à l’une de ses manifestations ou à l’un de ses animaux ou objets emblématiques. </p><p><br /> </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:LION_MESO_RL.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/LION_MESO_RL.png/400px-LION_MESO_RL.png" decoding="async" width="400" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/LION_MESO_RL.png 1.5x" data-file-width="599" data-file-height="449" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p><b><abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> étape&#160;: les constellations</b> </p><p>Il ne restait plus désormais qu'à projeter ces images déjà matérialisées sur la voûte céleste, à en fixer des contours plus ou moins stables. Si l'on considère tous les documents connus, ce n’est qu’au <abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>, que UR.GU.LA ou UR.MAḪ, soit cesse d'être l’étoile du «&#160;Lion&#160;», qui correspond à <i>Alpha Leonis</i>, pour devenir le nom d'une constellation. Ainsi, quand nous<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Style_encyclop%C3%A9dique" title="Wikipédia:Style encyclopédique">[style à revoir]</a></sup> arrivons vers <time class="nowrap" datetime="U-0499" data-sort-value="U-0499">500 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>, <i>Alpha Leonis</i>, désormais appelée LU.GAL = <i>Šarru</i>, «&#160;le Roi&#160;», en l’honneur de <a href="/wiki/Marduk" title="Marduk">Marduk</a>, n’est plus que l’étoile la plus brillante de la constellation d'UR.GU.LA, dans une liste qui, tous documents confondus, peut aller jusqu’à une bonne quinzaine d’étoiles nommées<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_constellations_grecques">Les constellations grecques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Les constellations grecques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Les constellations grecques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Homère nous apprend (<abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle) que <i>Άμαξα</i>, le «&#160;Chariot&#160;» est un autre nom autre nom d’<i>Άρκτος</i>, l’«&#160;Ourse&#160;», et parle, au cours de même description du ciel, du chasseur <i>Ωρίων</i>, tant dans l’<a href="/wiki/Iliade" title="Iliade">Iliade</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, que dans l’<a href="/wiki/Odyss%C3%A9e" title="Odyssée">Odyssée</a> <sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C’est, chez les Mésopotamiens, la figure de MAR.GÍD.DA = <i>Eriqqu</i>, «&#160;le Chariot&#160;», nom d'étoile attesté dès la deuxième partie du <abbr class="abbr" title="2ᵉ millénaire">II<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire dans les dites <i>Tables Douze fois Trois</i><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cela prouve que le début des emprunts à la Mésopotamie a commencé très tôt. Hésiode parle aussi, dans <i>Les Travaux et les jours</i>, de la «&#160;force terrible d’Orion&#160;»<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le fait qu’<i>Ωρίων</i> soit qualifié de «&#160;Géant&#160;» dans la mythologie grecque correspond à la figure mésopotamienne de SIPA.ZI.AN.NA, «&#160;le fidèle berger du Ciel&#160;», dont nous apprenons très tôt, dans des prières au dieux de la nuit datées du début du II<sup>e</sup> millénaire, que le nom akkadien est <i>šitadallu</i>, «&#160;le Géant&#160;» <sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, et dont la situation des étoiles correspond, notamment dans le <i>Catalogue de Dalbanna</i>, daté vers <time class="nowrap" datetime="U-0499" data-sort-value="U-0499">500 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>, à celles qu’elles occupent dans <i>’Ωρίων</i><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'une des plus anciennes représentations se trouve sur un <a href="/wiki/C%C3%A9ramique_grecque_antique" title="Céramique grecque antique">vase grec</a> datant de 625 avant notre ère<sup id="cite_ref-2014_www.ascsa.edu.gr_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-2014_www.ascsa.edu.gr-27"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les emprunts de constellations mésopotamiennes se poursuivent jusqu'au <abbr class="abbr" title="4ᵉ siècle"><span class="romain">IV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, continués par ceux des signes zodiacaux<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf/page1-550px-HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf.jpg" decoding="async" width="550" height="684" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf/page1-825px-HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf/page1-1100px-HERITAGE_CONST_MESO_RL.pdf.jpg 2x" data-file-width="997" data-file-height="1239" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Eudoxe_de_Cnide" title="Eudoxe de Cnide">Eudoxe de Cnide</a> (408-<time class="nowrap" datetime="U-0354" data-sort-value="U-0354">355 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>) établit alors une liste de <span class="nowrap">44 constellations</span> dont la moitié sont reprises de Mésopotamie et l'autre moitié crée à partir de figures nées de la mythologie grecque. Un siècle plus tard, ces constellations sont reprises dans le long poème des <i>Φαινόμενα</i> par <a href="/wiki/Aratos_de_Soles" title="Aratos de Soles">Aratos de Soles</a> (315-240)<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, liste que l’on retrouve encore dans les <i>Καταστερισμοί</i> d'<a href="/wiki/%C3%89ratosth%C3%A8ne_de_Cyr%C3%A8ne" class="mw-redirect" title="Ératosthène de Cyrène">Ératosthène de Cyrène</a> <sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. On sait par <a href="/wiki/Geminos_de_Rhodes" class="mw-redirect" title="Geminos de Rhodes">Geminos de Rhodes</a> (<abbr class="abbr" title="1ᵉʳ siècle"><span class="romain">I</span><sup style="font-size:72%">er</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>) chez qui l’on trouve <i>Νότιος Στέφανος</i>, «&#160;la Couronne australe , qu’<a href="/wiki/Hipparque_(astronome)" title="Hipparque (astronome)">Hipparque</a> (190-120) aurait détaché <i>Ιππάριον</i>, aujoud'hui «&#160;le Petit Cheval&#160;» de Πήγασος, «&#160;Pégase&#160;», et <i>Λύκος</i>, aujourd'hui «&#160;le Loup&#160;» de <i>Κένταυρος</i>, <i>le Centaure</i><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En ajoutant à son tour <i>Κόμη Βερενίκης</i> «&#160;la Chevelure de Bérénice&#160;», introduite par <a href="/wiki/Conon_de_Samos" title="Conon de Samos">Conon de Samos</a> (280-<time class="nowrap" datetime="U-0219" data-sort-value="U-0219">220 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>), <a href="/wiki/Claude_Ptol%C3%A9m%C3%A9e" title="Claude Ptolémée">Claude Ptolémée</a> (<i>ca.</i> 100-<i>ca.</i> 180 è. c.<sup style="padding-left:2px; cursor:help;" title="Traduction incomplète ; veuillez compléter."><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Traduire_passage" title="Modèle:Traduire passage">[Traduire&#160;passage]</a></sup>) porte à <span class="nowrap">48 constellations</span> la liste classique, établie à partir d'Alexandrie et donc excluant le ciel austral encore inconnu, liste qui servira de base aux catalogues arabes et latins, et restera à peu près stable en Europe jusqu’à la Renaissance<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En plus des douze constellations du <a href="/wiki/Zodiaque" title="Zodiaque">Zodiaque</a> (le <a href="/wiki/B%C3%A9lier_(constellation)" title="Bélier (constellation)">Bélier</a>, le <a href="/wiki/Taureau_(constellation)" title="Taureau (constellation)">Taureau</a>, les <a href="/wiki/G%C3%A9meaux_(constellation)" class="mw-redirect" title="Gémeaux (constellation)">Gémeaux</a>, le <a href="/wiki/Cancer_(constellation)" title="Cancer (constellation)">Cancer</a>, le <a href="/wiki/Lion_(constellation)" title="Lion (constellation)">Lion</a>, la <a href="/wiki/Vierge_(constellation)" title="Vierge (constellation)">Vierge</a>, la <a href="/wiki/Balance_(constellation)" title="Balance (constellation)">Balance</a>, le <a href="/wiki/Scorpion_(constellation)" title="Scorpion (constellation)">Scorpion</a>, le <a href="/wiki/Sagittaire_(constellation)" title="Sagittaire (constellation)">Sagittaire</a>, le <a href="/wiki/Capricorne_(constellation)" title="Capricorne (constellation)">Capricorne</a>, le <a href="/wiki/Verseau_(constellation)" class="mw-redirect" title="Verseau (constellation)">Verseau</a> et les <a href="/wiki/Poissons_(constellation)" title="Poissons (constellation)">Poissons</a>), voici les 36 autres, </p> <table> <tbody><tr> <td> <ul><li><a href="/wiki/Androm%C3%A8de_(constellation)" title="Andromède (constellation)">Andromède</a> (la princesse)&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Aigle_(constellation)" title="Aigle (constellation)">Aigle</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Autel_(constellation)" title="Autel (constellation)">Autel</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Navire_Argo_(constellation)" title="Navire Argo (constellation)">Navire Argo</a>, de nos jours divisé en&#160;: <ul><li>la <a href="/wiki/Car%C3%A8ne_(constellation)" title="Carène (constellation)">Carène</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/Poupe_(constellation)" title="Poupe (constellation)">Poupe</a> et</li> <li>les <a href="/wiki/Voiles_(constellation)" title="Voiles (constellation)">Voiles</a><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite_crochet">[</span>33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Source_insuffisante" title="Aide:Source insuffisante">[source&#160;insuffisante]</a></sup>&#160;;</li></ul></li> <li>la <a href="/wiki/Baleine_(constellation)" title="Baleine (constellation)">Baleine</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Bouvier_(constellation)" title="Bouvier (constellation)">Bouvier</a>&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Cassiop%C3%A9e_(constellation)" title="Cassiopée (constellation)">Cassiopée</a> (la reine)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Cocher_(constellation)" title="Cocher (constellation)">Cocher</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Centaure_(constellation)" title="Centaure (constellation)">Centaure</a>&#160;;</li> <li><a href="/wiki/C%C3%A9ph%C3%A9e_(constellation)" title="Céphée (constellation)">Céphée</a> (le roi)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Corbeau_(constellation)" title="Corbeau (constellation)">Corbeau</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Coupe_(constellation)" title="Coupe (constellation)">Coupe</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Couronne_australe" title="Couronne australe">Couronne australe</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Couronne_bor%C3%A9ale" title="Couronne boréale">Couronne boréale</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Cygne_(constellation)" title="Cygne (constellation)">Cygne</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Dauphin_(constellation)" title="Dauphin (constellation)">Dauphin</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Dragon_(constellation)" title="Dragon (constellation)">Dragon</a>&#160;;</li></ul> </td> <td> <ul><li>l'<a href="/wiki/%C3%89ridan_(constellation)" title="Éridan (constellation)">Éridan</a> (le fleuve)&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Fl%C3%A8che_(constellation)" title="Flèche (constellation)">Flèche</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Grand_Chien" title="Grand Chien">Grand Chien</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Grande_Ourse" title="Grande Ourse">Grande Ourse</a>&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Hercule_(constellation)" title="Hercule (constellation)">Hercule</a> (l'homme fort)&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Hydre_(constellation)" title="Hydre (constellation)">Hydre</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Li%C3%A8vre_(constellation)" title="Lièvre (constellation)">Lièvre</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Loup_(constellation)" title="Loup (constellation)">Loup</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Lyre_(constellation)" title="Lyre (constellation)">Lyre</a>&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Ophiuchus" title="Ophiuchus">Ophiuchus</a> (le serpentaire, le porteur du <a href="/wiki/Serpent_(constellation)" title="Serpent (constellation)">Serpent</a>)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Orion_(constellation)" title="Orion (constellation)">Orion</a> (le chasseur)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/P%C3%A9gase_(constellation)" title="Pégase (constellation)">Pégase</a> (le cheval ailé)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Pers%C3%A9e_(constellation)" title="Persée (constellation)">Persée</a> (le héros)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Petit_Cheval" title="Petit Cheval">Petit Cheval</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Petit_Chien_(constellation)" title="Petit Chien (constellation)">Petit Chien</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Petite_Ourse" title="Petite Ourse">Petite Ourse</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Poisson_austral" title="Poisson austral">Poisson austral</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Serpent_(constellation)" title="Serpent (constellation)">Serpent</a> (divisée aujourd'hui en deux parties, la Queue et la Tête du Serpent, par l'entreposition d'<a href="/wiki/Ophiuchus" title="Ophiuchus">Ophiuchus</a>)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Triangle_(constellation)" title="Triangle (constellation)">Triangle</a>.</li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_constellations_à_Rome"><span id="Les_constellations_.C3.A0_Rome"></span>Les constellations à Rome</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Les constellations à Rome" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Les constellations à Rome"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Cepheus_Leiden_Aratea.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Cepheus_Leiden_Aratea.jpg/220px-Cepheus_Leiden_Aratea.jpg" decoding="async" width="220" height="281" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Cepheus_Leiden_Aratea.jpg/330px-Cepheus_Leiden_Aratea.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Cepheus_Leiden_Aratea.jpg/440px-Cepheus_Leiden_Aratea.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1535" /></a><figcaption>Dessin de la constellation de <a href="/wiki/C%C3%A9ph%C3%A9e_(constellation)" title="Céphée (constellation)">Céphée</a> dans un manuscrit des poèmes d'<a href="/wiki/Aratos_de_Soles" title="Aratos de Soles">Aratos</a> du <abbr class="abbr" title="9ᵉ siècle"><span class="romain">IX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle.</figcaption></figure> <p>Aussi étrange que cela puisse paraître à nos yeux, alors que les Romains se sont imprégnés de la culture grecque, peu de traités astronomiques grecs ont été traduits en latin. L’élite romaine lisait les ouvrages grecs dans le texte. Les constellations grecques ont néanmoins été transmises à Rome en langue latine grâce aux traductions ou adaptations multiples du poème astronomique d’<a href="/wiki/Aratos_de_Soles" title="Aratos de Soles">Aratos de Soles</a>, célèbres sous le titre d’<i><span class="lang-la" lang="la">Aratea phaenomena</span></i> ou d’<i>Aratea</i> tout court, d'abord les traductions de <a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a> (106 – <time class="nowrap" datetime="U-0042" data-sort-value="U-0042">43 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>) et de <a href="/wiki/Germanicus" title="Germanicus">Germanicus</a> (<time class="nowrap" datetime="U-0014" data-sort-value="U-0014">15 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time> – <time class="nowrap" datetime="0019" data-sort-value="0019">19 <abbr class="abbr" title="après Jésus-Christ">apr. J.-C.</abbr></time>). Viennent ensuite les <i>Astronomica</i> du poète et astrologue Marcus Manilius, un contemporain d’Auguste qui s’en inspirent largement, et, à la même époque, le <i>De astronomia</i> du grammairien <a href="/wiki/Caius_Julius_Hyginus" title="Caius Julius Hyginus">Hyginus</a> (<time class="nowrap" datetime="U-0063" data-sort-value="U-0063">64 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time> – <time class="nowrap" datetime="0017" data-sort-value="0017">17 <abbr class="abbr" title="après Jésus-Christ">apr. J.-C.</abbr></time>, qui s’y réfère copieusement ainsi qu’aux <i>Καταστερισμοί</i> d’Ératosthène. Le public des débuts de l’Empire dispose aussi d’une encyclopédie prestigieuse, l’<i>Historia naturalis de</i> Pline l’Ancien (23-<time class="nowrap" datetime="0079" data-sort-value="0079">79 <abbr class="abbr" title="après Jésus-Christ">apr. J.-C.</abbr></time>)<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, et d’autres données comme celles que livre <a href="/wiki/Ovide" title="Ovide">Ovide</a> (<time class="nowrap" datetime="U-0042" data-sort-value="U-0042">43 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>-17 ou <time class="nowrap" datetime="0018" data-sort-value="0018">18 <abbr class="abbr" title="après Jésus-Christ">apr. J.-C.</abbr></time>) dans ses <i>Fasti</i><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite_crochet">[</span>35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La contribution des Romains à la nomenclature des constellations reste mineure. Il est logique de s’attendre à ce que les groupes d’étoile utiles à se situer dans l’espace et à mesurer le temps aient acquis un nom très tôt chez ce peuple, à l’instar de tous les autres. Ainsi, d'un côté, les sept étoiles qui indiquent le Nord sont les <i>Septemtriones</i>, «&#160;les Sept bœufs&#160;», appellation qui ne pouvait qu’être confortée par le nom de la constellation <i>Βοώτης / Boötes</i> transcrite du grec et vue comme le personnage du Bouvier <sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>; et de l'autre côté l’astérisme <i>δεζ Ori</i>, qui sert de tous temps d’horloge de la nuit, <i>Iugulae</i> attesté chez <a href="/wiki/Plaute" title="Plaute">Plaute</a> (254-<time class="nowrap" datetime="U-0183" data-sort-value="U-0183">184 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>), qui peut prendre cette autre forme <i>Iugula</i> chez Varron (86 -<time class="nowrap" datetime="U-0026" data-sort-value="U-0026">27 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>) et qui pourrait signifier le fait que ces trois étoiles sont «&#160;unies&#160;» <sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>37<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. On a beaucoup parlé d’<i>Antinoüs</i>, nom donné en 132 par l’empereur Hadrien à un groupe d’étoiles appartenant à la partie sud-est de <i>Αετός / Aquila</i>. En fait, ce nom n’a jamais été que celui d’un astérisme aux temps romains <sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il n’a été ajouté à la liste des constellations qu’aux temps modernes, avec <a href="/wiki/Tycho_Brah%C3%A9" class="mw-redirect" title="Tycho Brahé">Tycho Brahé</a><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>39<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, et en sera retiré dans la liste des constellations établie par l’Union astronomique internationale (UAI) AI en 1930<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>40<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XIIe_siècle-XVIe_siècle_:_la_transmission_de_Ptolémée_par_les_Arabes"><span id="XIIe_si.C3.A8cle-XVIe_si.C3.A8cle_:_la_transmission_de_Ptol.C3.A9m.C3.A9e_par_les_Arabes"></span><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle-<abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;: la transmission de Ptolémée par les Arabes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : XIIe&#160;siècle-XVIe&#160;siècle&#160;: la transmission de Ptolémée par les Arabes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : XIIe&#160;siècle-XVIe&#160;siècle&#160;: la transmission de Ptolémée par les Arabes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les quarante-huit constellations inscrites par <a href="/wiki/Ptol%C3%A9m%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Ptolémée">Ptolémée</a> dans sa <i>Μαθηματική σύνταξις</i>ou «&#160;Composition mathématique&#160;» seront utilisées dans les textes latins pendant plus de 1&#160;000&#160;ans en Europe, mais le traité de Ptolémée n'a été connu en Europe dans l'original grec qu'à la fin du <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. Le premier accès à ce texte célèbre a pu être réalisé par sa version latine, effectuée vers 1175 par <a href="/wiki/G%C3%A9rard_de_Cr%C3%A9mone" title="Gérard de Crémone">Gérard de Crémone</a><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>41<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, à partir des traductions arabes d’<a href="/wiki/Al-Hajjaj_ibn_Yusuf_ibn_Matar" title="Al-Hajjaj ibn Yusuf ibn Matar">al-Hağğāğ b. Yūsuf b. Maṭar</a> et <a href="/wiki/Ishaq_ibn_Hunayn" title="Ishaq ibn Hunayn">Išḥāq b. Hunayn</a> (<abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle)<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite_crochet">[</span>42<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'est dans ce cheminement que le traité de <a href="/wiki/Ptol%C3%A9m%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Ptolémée">Ptolémée</a> a pris le nom d'<a href="/wiki/Almageste" title="Almageste">Almageste</a>: en effet, les traductions arabes se nommant <i>Kitāb al-Mağisṭī</i>, à partir du titre grec raccourci <i>ἡ Mεγίστη</i>, «&#160;la très grande [Composition]&#160;», <a href="/wiki/G%C3%A9rard_de_Cr%C3%A9mone" title="Gérard de Crémone">Gérard de Crémone</a> intitulait sa traduction <i>L'iber almagesti</i>, ce qui donne en français l’<a href="/wiki/Almageste" title="Almageste">Almageste</a><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>43<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Lyra,_Johann_Bayer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg/300px-Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg" decoding="async" width="300" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg/450px-Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg/600px-Lyra%2C_Johann_Bayer.jpg 2x" data-file-width="10107" data-file-height="7660" /></a><figcaption>La constellation de <i>la Lyre</i> chez Bayer.</figcaption></figure> <p>De la sorte, les constellations de Ptolémée connurent les apports des astronomes <a href="/wiki/Arabe" title="Arabe">arabes</a> qui complétèrent ses observations, ajoutant quelques constellations qui ne sont plus utilisées actuellement, rallongeant certaines (comme l'<a href="/wiki/%C3%89ridan_(constellation)" title="Éridan (constellation)">Éridan</a>) afin de mentionner des étoiles visibles depuis les <a href="/wiki/Latitude" title="Latitude">latitudes</a> plus australes que celle d'Alexandrie. L’influence des astronomes arabes dans le chapitre des constellations s’est fait sentir de deux manières&#160;: </p><p> À partir de l’<i>Almageste</i>, certaines constellations sont reprises par les astronomes, non pas avec leurs noms latins qui étaient parvenus au Moyen Âge, mais souvent avec leurs noms arabes, lesquels sont encore donnés dans l’<a href="/wiki/Uranometria" title="Uranometria">Uranometria</a> de <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a> (1603). Le cas de <i>Lyra</i> (<i>la Lyre</i>) est symptomatique. Après l’appellation qui prime à côté de <i>LYRA</i>, soit <i>Vultur cadens</i>, qui est l’arabe <i>al-Nasr al-Wāqiᶜ</i>, «&#160;l’Aigle tombant&#160;» (à l’origine du nom <i>Véga</i> pour <i>Alpha Lyrae</i>), nous lisons notamment <i>Nesrussakat</i>, qui est la reconstruction arabe du latin <i>Vultur cadens</i> en un <i>nasr al-sāqiṭ</i> imaginaire, <i>Alahore</i>, qui vient d’<i>al-Lurā</i>, la transcription arabe du grec, <i>Mesianguo</i>, <i>Asange</i> et <i>Brineck</i>, tous trois dérivés de l’arabe <i>al-Ṣanğ</i>, qui désigne une «&#160;harpe&#160;» d’origine persane<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite_crochet">[</span>44<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Parallèlement, la figure est représentée comme une lyre placée devant un aigle. Il en sera ainsi dans les grands catalogue ultérieurs, y compris l’<i>Uranographia</i> de <a href="/wiki/Johann_Elert_Bode" title="Johann Elert Bode">Johann Elert Bode</a> (1801), où la même image d’une lyre sur fond d’aigle est nommée <i>Vultur et Lyra</i> <sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>45<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C’est progressivement qu’au cours du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, l’image de l’aigle et les noms correspondant s’effacent des catalogues, atlas et dictionnaires.</p><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:THURAYYA_WIKI_RL.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/THURAYYA_WIKI_RL.png/400px-THURAYYA_WIKI_RL.png" decoding="async" width="400" height="495" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/THURAYYA_WIKI_RL.png/600px-THURAYYA_WIKI_RL.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/THURAYYA_WIKI_RL.png/800px-THURAYYA_WIKI_RL.png 2x" data-file-width="1417" data-file-height="1752" /></a><figcaption>les noms d'étoiles contemporains trouvant leur origine dans la constellation arabe d'Al Thurayya.</figcaption></figure><p>Deux deux-tiers des noms d’étoiles nommées dans les catalogues contemporains sont d’origine arabe<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite_crochet">[</span>46<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Or la moitié de ces noms, soit le tiers des noms que nous pratiquons aujourd'hui trouvent leur origine, non pas dans le ciel gréco-arabe, celui que les astronomes arabes ont hérité des Grecs, mais dans le ciel arabe traditionnel qui contient nombre de figures originales, et dont certaines ont attient le stades des constellations. Tel est le cas d’<i>al-Ṯurayyā</i>, une divinité antique de l’Abondance, qui doit être imaginée pour comprendre les noms suivants&#160;: dans <i>Cetus</i>&#160;: <i>Kaffaljidhma</i>, «&#160;la Main mutilée&#160;» (<i>γ</i>)&#160;; dans <i>Taurus</i>&#160;: <i>Al Thuraya</i> (en astrologie&#160;: <i>M45</i>), <i>Aldebaran</i> (<i>α</i>)&#160;; dans <i>Perseus</i>&#160;: <i>Atik</i>, «&#160;l’Omoplate&#160;» (<i>ζ</i> et <i>ο</i>), <i>Menkib</i>, «&#160;l’Épaule&#160;» (<i>ξ</i>), <i>Adid</i>, «&#160;le Haut du bras&#160;» (<i>δ</i>, <i>ε</i> et <i>ν), </i>Mirfak<i>, «&#160;le Coude&#160;» (</i>α<i>) , </i>Seid<i>, «&#160;l’Avant-bras&#160;» (</i>γ<i>) , </i>Misam<i>, «&#160;le Poignet&#160;» (</i>χ<i> et </i>h<i>)&#160;; enfin dans </i>Cassiopeia<i>&#160;: </i>Kaff<i>, «&#160;la Paume de la main [teinte au henné] (</i>β). </p><div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XVIIe_siècle_:_Hémisphère_sud"><span id="XVIIe_si.C3.A8cle_:_H.C3.A9misph.C3.A8re_sud"></span><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;: Hémisphère sud</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : XVIIe&#160;siècle&#160;: Hémisphère sud" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : XVIIe&#160;siècle&#160;: Hémisphère sud"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg/220px-Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg/330px-Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg/440px-Bayer-1661-Uranometria-Leaf_49-Southern_Constellations.jpeg 2x" data-file-width="2284" data-file-height="1776" /></a><figcaption>Les constellations australes, dessinée par <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a> dans son <i><a href="/wiki/Uranometria" title="Uranometria">Uranometria</a></i> en 1603.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Cellarius_southern_scenographic.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Cellarius_southern_scenographic.jpg/330px-Cellarius_southern_scenographic.jpg" decoding="async" width="330" height="283" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Cellarius_southern_scenographic.jpg/495px-Cellarius_southern_scenographic.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Cellarius_southern_scenographic.jpg/660px-Cellarius_southern_scenographic.jpg 2x" data-file-width="5830" data-file-height="5006" /></a><figcaption>Dessin des constellations de l'hémisphère sud, 1661</figcaption></figure> <p>Mis à part l'immense Navire Argo, découpé plus tard en trois puis quatre constellations, les constellations de Ptolémée seront toutes adoptées sans modification par l'UAI, qui en définira cependant les contours précis. En effet, les délimitations des constellations n'ont pas été fixées à l'époque antique&#160;; seule l'appartenance des étoiles brillantes l'ont été. Par la suite, <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a> puis <a href="/wiki/John_Flamsteed" title="John Flamsteed">John Flamsteed</a> recensèrent les étoiles moins brillantes dont ils décidèrent de la constellation d'appartenance (voir <a href="/wiki/D%C3%A9signation_de_Bayer" title="Désignation de Bayer">désignation de Bayer</a> et <a href="/wiki/D%C3%A9signation_de_Flamsteed" title="Désignation de Flamsteed">désignation de Flamsteed</a>). Les délimitations modernes des constellations ont été élaborées afin de préserver les appartenances de l'ensemble des étoiles catalogués par Bayer puis Flamsteed. À partir du <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, lorsque les Européens partent explorer les mers de l'hémisphère sud, ils découvrent de nouvelles étoiles qui n'étaient mentionnées dans aucune constellation connue. </p><p>En 1603, l'astronome allemand <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a> publie l'<i><a href="/wiki/Uranometria" title="Uranometria">Uranometria</a></i>, le premier atlas astronomique couvrant toute la <a href="/wiki/Sph%C3%A8re_c%C3%A9leste" title="Sphère céleste">sphère céleste</a>. Il contient, outre les constellations de Ptolémée, douze nouvelles constellations visibles dans l'hémisphère sud. Ces constellations ont vraisemblablement été cartographiées par les navigateurs hollandais <a href="/wiki/Pieter_Dirkszoon_Keyser" title="Pieter Dirkszoon Keyser">Pieter Dirkszoon Keyser</a> et <a href="/wiki/Frederick_de_Houtman" title="Frederick de Houtman">Frederick de Houtman</a>, qui ont fait bénéficier Bayer de leurs découvertes&#160;: </p> <ul><li>le <a href="/wiki/Cam%C3%A9l%C3%A9on_(constellation)" title="Caméléon (constellation)">Caméléon</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Colombe_(constellation)" title="Colombe (constellation)">Colombe</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Dorade_(constellation)" title="Dorade (constellation)">Dorade</a> (espadon)&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Grue_(constellation)" title="Grue (constellation)">Grue</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Hydre_m%C3%A2le" title="Hydre mâle">Hydre mâle</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Indien_(constellation)" title="Indien (constellation)">Indien</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Oiseau_de_paradis_(constellation)" title="Oiseau de paradis (constellation)">Oiseau de paradis</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Paon_(constellation)" title="Paon (constellation)">Paon</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Ph%C3%A9nix_(constellation)" title="Phénix (constellation)">Phénix</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Poisson_volant_(constellation)" title="Poisson volant (constellation)">Poisson volant</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Toucan_(constellation)" title="Toucan (constellation)">Toucan</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Triangle_austral" title="Triangle austral">Triangle austral</a>.</li></ul> <p>Ces nouvelles constellations, aux noms exotiques, arrivèrent les premières sur un planisphère céleste encore vierge et connurent un tel succès qu'elles sont toujours utilisées de nos jours. </p><p>Elles témoignent également d'un changement de perception dans ce qu'est une constellation. Les Grecs anciens divisaient le ciel en deux parties&#160;: les constellations et les espaces entre celles-ci qui étaient censés n'appartenir à aucune. Johann Bayer, en produisant une carte du ciel pour chaque constellation, commence à rattacher tout point du ciel à une constellation donnée. </p><p>À partir de la publication de l'<i>Uranometria</i>, les astronomes européens vont tenter d'imposer leurs créations, sans toutefois rencontrer le même succès que Bayer. </p><p>En 1624, l'astronome allemand <a href="/wiki/Jakob_Bartsch" title="Jakob Bartsch">Jakob Bartsch</a> définit cinq nouvelles constellations. Les constellations de la <a href="/wiki/Licorne_(constellation)" title="Licorne (constellation)">Licorne</a>, de la <a href="/wiki/Girafe_(constellation)" title="Girafe (constellation)">Girafe</a> et de la <a href="/wiki/Croix_du_Sud" title="Croix du Sud">Croix du Sud</a> nous sont restées&#160;; celles du Tigre et du Jourdain ne seront pas retenues. </p><p>Vers la même époque, <a href="/wiki/Tycho_Brahe" title="Tycho Brahe">Tycho Brahe</a> élève au rang de constellation l'astérisme de la <a href="/wiki/Chevelure_de_B%C3%A9r%C3%A9nice" title="Chevelure de Bérénice">Chevelure de Bérénice</a>. </p><p>En 1627, <a href="/wiki/Julius_Schiller" title="Julius Schiller">Julius Schiller</a> publie le <i><a href="/wiki/Coelum_Stellatum_Christianum" title="Coelum Stellatum Christianum">Coelum Stellatum Christianum</a></i>, un atlas stellaire où les constellations sont renommées d'après des personnages ou des événements <a href="/wiki/Bible" title="Bible">bibliques</a>. Cette tentative de «&#160;christianiser&#160;» le ciel restera vaine. </p><p>En 1643, <a href="/wiki/Anton_de_Rheita" title="Anton de Rheita">Anton de Rheita</a> imagine une «&#160;Figure de Jésus&#160;» entre le Lion et l’Hydre, une Mouche près du Bélier, rebaptisée <a href="/wiki/Fleur_de_lys" title="Fleur de lys">Fleur de lys</a> sous <span><a href="/wiki/Louis_XIV_de_France" class="mw-redirect" title="Louis XIV de France"><span class="nowrap">Louis <abbr class="abbr" title="14"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">XIV</span></abbr></span></a></span>. Les courtisans se prennent au jeu&#160;: en France, <a href="/wiki/Augustin_Royer" title="Augustin Royer">Augustin Royer</a> utilise un groupe d'étoiles qu'il nomme «&#160;le Sceptre&#160;» entre Andromède, Céphée et Pégase. En Prusse, l'astronome royal <a href="/wiki/Gottfried_Kirch" title="Gottfried Kirch">Gottfried Kirch</a> crée un second Sceptre sous l’Éridan afin de lui donner la réplique. Ces revendications de prestige ne s'imposent pas dans la communauté des astronomes. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg/220px-Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg/330px-Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg/440px-Hev_14_fig_L_anser_et_vulpecula.jpg 2x" data-file-width="602" data-file-height="476" /></a><figcaption>Le <a href="/wiki/Petit_Renard" title="Petit Renard">Petit Renard</a> et l'<a href="/wiki/Oie_(constellation)" title="Oie (constellation)">Oie</a>, dessinés par <a href="/wiki/Johannes_Hevelius" title="Johannes Hevelius">Johannes Hevelius</a> dans son <i><a href="/w/index.php?title=Uranographia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Uranographia (page inexistante)">Uranographia</a></i>, vers 1690.</figcaption></figure> <p>Vers <a href="/wiki/1690" title="1690">1690</a>, <a href="/wiki/Johannes_Hevelius" title="Johannes Hevelius">Johannes Hevelius</a>, bourgmestre de <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Dantzig</a>, propose plusieurs constellations&#160;: </p> <ul><li>les <a href="/wiki/Chiens_de_chasse" title="Chiens de chasse">Chiens de chasse</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/%C3%89cu_de_Sobieski" title="Écu de Sobieski">Écu de Sobieski</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/L%C3%A9zard_(constellation)" title="Lézard (constellation)">Lézard</a> (en lieu et place du <i>Sceptre</i> d'Augustin Royer)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Lynx_(constellation)" title="Lynx (constellation)">Lynx</a> (car ses étoiles sont, pour paraphraser Hevelius, si faibles qu'il faut des yeux de lynx pour les voir)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Petit_Lion" title="Petit Lion">Petit Lion</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Petit_Renard" title="Petit Renard">Petit Renard</a> (originellement le <i>Renard à l'oie</i>, décrit comme un renard qui s'enfuit en emportant une oie dans sa gueule)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Sextant_(constellation)" title="Sextant (constellation)">Sextant</a>.</li></ul> <p>Ces dénominations, non rattachées à un quelconque souverain, modestes, auront finalement plus de succès que toutes les autres et subsisteront jusqu'à notre époque. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Atlas_Coelestis-29.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Atlas_Coelestis-29.jpg/220px-Atlas_Coelestis-29.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Atlas_Coelestis-29.jpg/330px-Atlas_Coelestis-29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Atlas_Coelestis-29.jpg/440px-Atlas_Coelestis-29.jpg 2x" data-file-width="1120" data-file-height="920" /></a><figcaption>Planisphère des étoiles australes dressées par <a href="/wiki/Nicolas-Louis_de_Lacaille" title="Nicolas-Louis de Lacaille">Nicolas-Louis de Lacaille</a>, <i>Atlas Coelestis</i>, 1776.</figcaption></figure> <p>Dans son ouvrage <i><span class="lang-la" lang="la">Coelum australe stelliferum</span></i> (1763), <a href="/wiki/Nicolas-Louis_de_Lacaille" title="Nicolas-Louis de Lacaille">Nicolas-Louis de Lacaille</a> référence plusieurs nouvelles constellations afin de compléter les espaces de ciel encore vierges de toute dénomination&#160;: </p> <ul><li>la <a href="/wiki/Boussole_(constellation)" title="Boussole (constellation)">Boussole</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Burin_(constellation)" title="Burin (constellation)">Burin</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Compas_(constellation)" title="Compas (constellation)">Compas</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Fourneau_(constellation)" title="Fourneau (constellation)">Fourneau</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Horloge_(constellation)" title="Horloge (constellation)">Horloge</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Machine_pneumatique" title="Machine pneumatique">Machine pneumatique</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Microscope_(constellation)" title="Microscope (constellation)">Microscope</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Mouche_(constellation)" title="Mouche (constellation)">Mouche</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Octant_(constellation)" title="Octant (constellation)">Octant</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Peintre_(constellation)" title="Peintre (constellation)">Peintre</a> (originellement le <i>Chevalet du peintre</i>)&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/R%C3%A8gle_(constellation)" title="Règle (constellation)">Règle</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/R%C3%A9ticule_(constellation)" title="Réticule (constellation)">Réticule</a>&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/Sculpteur_(constellation)" title="Sculpteur (constellation)">Sculpteur</a>&#160;;</li> <li>la <a href="/wiki/Table_(constellation)" title="Table (constellation)">Table</a> (originellement la <i><a href="/wiki/Montagne_de_la_Table" title="Montagne de la Table">Montagne de la Table</a></i>, depuis laquelle il avait effectué ses observations)&#160;;</li> <li>le <a href="/wiki/T%C3%A9lescope_(constellation)" title="Télescope (constellation)">Télescope</a>.</li></ul> <p>Les noms choisis reflètent les idées de l'époque, plus portées vers la science et les techniques que vers l'aventure et la mythologie. En outre, La Caille démantèle le Navire Argo en trois constellations plus petites afin de le manier plus facilement. À la même époque (fin <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle), d'autres constellations ont eu l'honneur des cartes mais n'ont pas été retenues&#160;: ainsi l'Aérostat de <a href="/wiki/Joseph_J%C3%A9r%C3%B4me_Lefran%C3%A7ois_de_Lalande" title="Joseph Jérôme Lefrançois de Lalande">Lalande</a> ou le <a href="/wiki/Quadrant_(constellation)" title="Quadrant (constellation)">Quadrant</a> qui, bien qu'oublié, a donné son nom à l'essaim d'étoiles filantes des <a href="/wiki/Quadrantides" title="Quadrantides">Quadrantides</a>. Ce sont ainsi quarante-quatre constellations éphémères qui ont brièvement figuré sur les cartes. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XXe_siècle_:_constellations_de_l'UAI"><span id="XXe_si.C3.A8cle_:_constellations_de_l.27UAI"></span><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;: constellations de l'UAI</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : XXe&#160;siècle&#160;: constellations de l&#39;UAI" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : XXe&#160;siècle&#160;: constellations de l&#39;UAI"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Orion_constellation_map-fr.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Orion_constellation_map-fr.png/220px-Orion_constellation_map-fr.png" decoding="async" width="220" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Orion_constellation_map-fr.png/330px-Orion_constellation_map-fr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d5/Orion_constellation_map-fr.png 2x" data-file-width="426" data-file-height="440" /></a><figcaption>La constellation d'<a href="/wiki/Orion_(constellation)" title="Orion (constellation)">Orion</a>, schématisée et montrant ses étoiles principales et ses limites actuelles.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">liste des constellations</a> et <a href="/wiki/Rep%C3%A9rage_des_constellations" title="Repérage des constellations">repérage des constellations</a>.</div></div> <p>Dans les années 1920, l'<a href="/wiki/Union_astronomique_internationale" title="Union astronomique internationale">Union astronomique internationale</a> décide de mettre de l'ordre dans les constellations et d'en définir rigoureusement les limites. L'atlas officiel des constellations, défini en 1930 par <a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Delporte" class="mw-redirect" title="Eugène Delporte">Eugène Delporte</a>, divise le ciel suivant le <a href="/wiki/Syst%C3%A8me_de_coordonn%C3%A9es_%C3%A9quatoriales" title="Système de coordonnées équatoriales">système de coordonnées équatoriales</a>, divisant le ciel suivant des lignes d'<a href="/wiki/Ascension_droite" title="Ascension droite">ascension droite</a> et de <a href="/wiki/D%C3%A9clinaison_(astronomie)" title="Déclinaison (astronomie)">déclinaison</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>47<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Déterminées à l'aide des coordonnées de l'<a href="/wiki/%C3%89poque_(astronomie)" title="Époque (astronomie)">époque</a> <a href="/w/index.php?title=B1875.0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="B1875.0 (page inexistante)">B1875.0</a>, les limites des constellations ne sont plus parfaitement horizontales et verticales sur une carte du ciel moderne en raison de la <a href="/wiki/Pr%C3%A9cession_des_%C3%A9quinoxes" title="Précession des équinoxes">précession des équinoxes</a> (cf. <a href="#Mouvement_et_position">#Mouvement et position</a>). </p><p>Le tracé est fait de manière à respecter les appartenances des différentes étoiles brillantes à leur constellation traditionnelle. Dans la mesure du possible, le rattachement d'étoiles ou d'objets célestes plus faibles, qui avaient été cités dans la littérature scientifique, est également respecté. De ce fait, ces limites sont parfois très tortueuses, poussées d'un côté ou de l'autre pour inclure telle étoile et laisser telle autre dans la constellation voisine. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liste">Liste</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Liste" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Liste"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">Liste des constellations</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Constellations_chinoises">Constellations chinoises</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Constellations chinoises" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Constellations chinoises"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Ast%C3%A9risme_chinois" title="Astérisme chinois">Astérisme chinois</a>.</div></div> <p>À l'instar des astronomes grecs, les astronomes chinois ont regroupé certaines étoiles en constellations, d'abord sur la zone de l’<a href="/wiki/%C3%89cliptique" title="Écliptique">écliptique</a>, de manière analogue au <a href="/wiki/Zodiaque" title="Zodiaque">Zodiaque</a> occidental, puis sur l'ensemble du ciel. Les vingt-huit constellations (ou astérismes) de la zone écliptique sont appelées <a href="/wiki/Loge_lunaire" title="Loge lunaire">maisons lunaires</a>. Elles sont divisées en quatre zones de sept astérismes, correspondant aux <a href="/wiki/Quatre_animaux" title="Quatre animaux">quatre animaux</a> de la symbolique chinoise (<a href="/wiki/Dragon_azur" title="Dragon azur">Dragon azur</a> à l'est, <a href="/wiki/Oiseau_vermillon" title="Oiseau vermillon">Oiseau vermillon</a> au sud, <a href="/wiki/Tortue_noire" title="Tortue noire">Tortue noire</a> au nord et <a href="/wiki/Tigre_blanc_de_l%27ouest" class="mw-redirect" title="Tigre blanc de l&#39;ouest">Tigre blanc</a> à l'ouest). Contrairement au zodiaque, ces astérismes sont de taille extrêmement variable&#160;; leur origine est à l'heure actuelle inconnue. </p><p>Par la suite, l'ensemble de la <a href="/wiki/Sph%C3%A8re_c%C3%A9leste" title="Sphère céleste">sphère céleste</a> visible depuis le <a href="/wiki/Monde_chinois" class="mw-redirect" title="Monde chinois">monde chinois</a> (soit tout ce qui se trouve à une <a href="/wiki/D%C3%A9clinaison_(astronomie)" title="Déclinaison (astronomie)">déclinaison</a> supérieure à <span class="nowrap">-55 degrés</span> environ) a été nanti d'astérismes. Contrairement à la méthode occidentale qui a peuplé le ciel de personnages et créatures mythiques, les Chinois ont figuré le ciel à l'image de leur société, avec divers palais (<i><a href="/wiki/Ziwei" title="Ziwei">Ziwei</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Taiwei&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Taiwei (page inexistante)">Taiwei</a></i>) habités de différentes classes de la cour et de la société chinoise. Certains détails pittoresques y sont même inclus tels l'astérisme <i><a href="/w/index.php?title=Ce_(astronomie_chinoise)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ce (astronomie chinoise) (page inexistante)">Ce</a></i>, représentant des <a href="/wiki/Latrine" class="mw-redirect" title="Latrine">latrines</a> et l'astérisme <i><a href="/w/index.php?title=Tianshi_(Col)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tianshi (Col) (page inexistante)">Tianshi</a></i>, représentant les <a href="/wiki/Excr%C3%A9ment" title="Excrément">excréments</a> destinés à être utilisés pour l'<a href="/wiki/Agriculture" title="Agriculture">agriculture</a>. </p><p>L'origine des maisons lunaires est très ancienne. Leur antériorité manifeste sur le reste du ciel chinois est vraisemblablement due à leur nécessité pour établir un <a href="/wiki/Calendrier" title="Calendrier">calendrier</a>, la place du <a href="/wiki/Soleil" title="Soleil">Soleil</a> dans ces astérismes étant un moyen de repérer le cycle des saisons. Les autres astérismes ont semble-t-il été bâtis vers la fin du <abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle avant notre ère. Trois traités astronomiques les décrivent&#160;: le <i><a href="/wiki/Shi_Shi" title="Shi Shi">Shi Shi</a></i>, le <i><a href="/w/index.php?title=Gan_Shi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gan Shi (page inexistante)">Gan Shi</a></i> et le <i><a href="/w/index.php?title=Wuxian_Shi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Wuxian Shi (page inexistante)">Wuxian Shi</a></i>, qui ont semble-t-il été écrits dans cet ordre. Les astérismes du <i>Shi Shi</i> comprennent la quasi-totalité des astres les plus brillants, contrairement à ceux des autres traités qui ont été introduits peu après pour compléter les précédents et peupler les zones encore vides d'astérismes. Le <i>Wuxian Shi</i> fait régulièrement référence au <i>Gan Shi</i> alors que le contraire n'est pas vrai, ce qui assure l'antériorité de ce dernier. </p><p>La composition exacte de ces astérismes n'est pas établie avec certitude. En général, seule la position de l'une des étoiles des astérismes, appelée <a href="/wiki/%C3%89toile_r%C3%A9f%C3%A9rente" title="Étoile référente">étoile référente</a>, est donnée dans les traités astronomiques, et de façon relativement imprécise parfois. Le reste de l'astérisme est déduit de nos jours à l'aide des cartes du ciel en provenance du monde chinois, cartes dont la précision est approximative et qui fait rarement la distinction entre les différentes <a href="/wiki/Magnitude_apparente" title="Magnitude apparente">magnitudes apparentes</a> des étoiles les composant. </p><p>Ce sont en tout environ deux-cent-quatre-vingts astérismes qui peuplent le ciel chinois, un nombre notablement plus grand que celui des constellations occidentales. Certains astérismes sont très vastes, notamment ceux représentant les murs d'enceinte des différents palais (tels <i><a href="/wiki/Tianshi" title="Tianshi">Tianshi</a></i>). D'autres sont bien plus petits, se restreignant parfois à une seule étoile (<i><a href="/wiki/Dajiao" title="Dajiao">Dajiao</a></i>, par exemple, correspondant à <a href="/wiki/Alpha_Bootis" class="mw-redirect" title="Alpha Bootis">α&#160;Bootis</a>/Arcturus, ou <i><a href="/wiki/Tianguan" title="Tianguan">Tianguan</a></i>, correspondant à <a href="/wiki/Zeta_Tauri" title="Zeta Tauri">ζ&#160;Tauri</a>). Les astérismes à une seule étoile mis à part, les étoiles ne sont pas individuellement nommées à l'exception de celles de certains très grands astérismes, comme celles de <i>Tianshi</i> dont les noms correspondent aux différences provinces de l'Empire chinois de l'époque (<a href="/wiki/Dynastie_Han" title="Dynastie Han">dynastie Han</a>) où ces astérismes ont été créés. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mouvement_et_position">Mouvement et position</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Mouvement et position" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Mouvement et position"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Planisphere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Planisphere.jpg/220px-Planisphere.jpg" decoding="async" width="220" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Planisphere.jpg/330px-Planisphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Planisphere.jpg/440px-Planisphere.jpg 2x" data-file-width="1125" data-file-height="1134" /></a><figcaption>Exemple de <a href="/wiki/Carte_du_ciel_mobile" title="Carte du ciel mobile">carte du ciel mobile</a>. Les constellations sont représentées sur un cercle centré sur l'<a href="/wiki/%C3%89toile_polaire" title="Étoile polaire">étoile polaire</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe&#160;: <a href="/wiki/Rotation_de_la_Terre" title="Rotation de la Terre">rotation de la Terre</a>.</div></div> <p>La rotation terrestre entraîne un mouvement des constellations autour des pôles nord et sud célestes, alignés avec l'axe de rotation terrestre. Dans l'<a href="/wiki/H%C3%A9misph%C3%A8re_nord" title="Hémisphère nord">hémisphère nord</a>, le pôle coïncide avec la position de l'<a href="/wiki/Alpha_Ursae_Minoris" title="Alpha Ursae Minoris">étoile polaire</a>; dans l'<a href="/wiki/H%C3%A9misph%C3%A8re_sud" title="Hémisphère sud">hémisphère sud</a>, avec <a href="/wiki/Sigma_Octantis" title="Sigma Octantis">σ Octantis</a><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>note 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'est pourquoi sur les cartes célestes de l'hémisphère nord telles la <a href="/wiki/Carte_du_ciel_mobile" title="Carte du ciel mobile">carte du ciel mobile</a>, l'étoile polaire figure au centre. </p><p>Selon la <a href="/wiki/Latitude" title="Latitude">latitude</a> de l'observateur, l'heure du jour et la période de l'année, les constellations se lèvent à l'<a href="/wiki/Horizon_(physique)#Astronomie" title="Horizon (physique)">horizon</a> Est et se couchent à l'horizon Ouest, tout comme le <a href="/wiki/Soleil" title="Soleil">soleil</a>, la lune et les planètes. Les constellations qui ne passent jamais sous l'horizon sont appelées <a href="/wiki/Circumpolaire" class="mw-redirect" title="Circumpolaire">circumpolaires</a>. Plus l'observateur est situé près des pôles, plus il a accès aux constellations circumpolaires. </p><p>Ainsi, pour la plupart des observateurs de l'hémisphère nord, des constellations telles que la <a href="/wiki/Petite_Ourse" title="Petite Ourse">Petite</a> et la <a href="/wiki/Grande_Ourse" title="Grande Ourse">Grande Ourse</a>, <a href="/wiki/Cassiop%C3%A9e_(constellation)" title="Cassiopée (constellation)">Cassiopée</a>, <a href="/wiki/C%C3%A9ph%C3%A9e_(constellation)" title="Céphée (constellation)">Céphée</a> et le <a href="/wiki/Dragon_(constellation)" title="Dragon (constellation)">Dragon</a> sont circumpolaires. À l'inverse, d'autres constellations, cachées le jour par le soleil et couchées la nuit, ne sont visibles qu'en certaines saisons, comme <a href="/wiki/Orion_(constellation)" title="Orion (constellation)">Orion</a>, visible en hiver, la <a href="/wiki/Lyre_(constellation)" title="Lyre (constellation)">Lyre</a>, visible en été, le <a href="/wiki/Lion_(constellation)" title="Lion (constellation)">Lion</a>, au printemps, ou encore <a href="/wiki/Androm%C3%A8de_(constellation)" title="Andromède (constellation)">Andromède</a>, visible en automne. </p><p>Vues de la Terre, les constellations changent peu à peu de position avec le temps en raison de la <a href="/wiki/Pr%C3%A9cession_des_%C3%A9quinoxes" title="Précession des équinoxes">précession des équinoxes</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zodiaque">Zodiaque</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Zodiaque" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Zodiaque"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Zodiaque" title="Zodiaque">Zodiaque</a>.</div></div> <p>Les constellations du <a href="/wiki/Zodiaque" title="Zodiaque">Zodiaque</a> se situent dans la bande de ciel, nommée <a href="/wiki/%C3%89cliptique" title="Écliptique">écliptique</a>, contenant les orbites du <a href="/wiki/Soleil" title="Soleil">soleil</a> et des <a href="/wiki/Plan%C3%A8te" title="Planète">planètes</a>. Elles sont généralement les plus anciennes, de par leur importance pour le repérage et l'observation du mouvement de plusieurs astres. </p><p>Les douze constellations du zodiaque sont&#160;: le <a href="/wiki/B%C3%A9lier_(constellation)" title="Bélier (constellation)">Bélier</a>, le <a href="/wiki/Taureau_(constellation)" title="Taureau (constellation)">Taureau</a>, les <a href="/wiki/G%C3%A9meaux" title="Gémeaux">Gémeaux</a>, le <a href="/wiki/Cancer_(constellation)" title="Cancer (constellation)">Cancer</a>, le <a href="/wiki/Lion_(constellation)" title="Lion (constellation)">Lion</a>, la <a href="/wiki/Vierge_(constellation)" title="Vierge (constellation)">Vierge</a>, la <a href="/wiki/Balance_(constellation)" title="Balance (constellation)">Balance</a>, le <a href="/wiki/Scorpion_(constellation)" title="Scorpion (constellation)">Scorpion</a>, le <a href="/wiki/Sagittaire_(constellation)" title="Sagittaire (constellation)">Sagittaire</a>, le <a href="/wiki/Capricorne_(constellation)" title="Capricorne (constellation)">Capricorne</a>, le <a href="/wiki/Verseau" title="Verseau">Verseau</a>, et les <a href="/wiki/Poissons_(constellation)" title="Poissons (constellation)">Poissons</a> qui achèvent le cycle. Certains y ajoutent le <a href="/wiki/Ophiuchus" title="Ophiuchus">Serpentaire</a> (Ophiuchus) entre le <i>Scorpion</i> et le <i>Sagittaire</i> et le considèrent comme le treizième signe du zodiaque. Astronomiquement, il est exact qu'une petite partie du <i>Serpentaire</i> se glisse entre le <i>Scorpion</i> et le <i>Sagittaire</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text">σ Octantis est peu lumineuse et on y réfère rarement pour positionner le <a href="/wiki/P%C3%B4le_c%C3%A9leste#Pôle_Sud_céleste" title="Pôle céleste">pôle sud céleste</a>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Claude Ptolémée, <i>Almageste</i><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>48<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite_crochet">[</span>49<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="StarChild_Team1999"><span class="ouvrage" id="The_StarChild_Team1999"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> The StarChild Team, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question9.html"><cite style="font-style:normal;" lang="en">StarChild Question of the Month for May 1999</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">starchild.gsfc.nasa.gov</span>, NASA, <time class="nowrap" datetime="1999-05" data-sort-value="1999-05">mai 1999</time></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <cite class="italique" lang="en">Asterism</cite>, Encyclopedia Britannica <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/39722/asterism">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Asterism&amp;rft.pub=Encyclopedia+Britannica&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Tate-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tate_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Tate2009"><span class="ouvrage" id="Jean_Tate2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Jean Tate, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.universetoday.com/46827/asterisms/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Asterism</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">universetoday.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2009-12-04" data-sort-value="2009-12-04">4 décembre 2009</time></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr>&#32;<abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format mpg, avi...">[vidéo]</abbr>&#32;«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=iFXzHhIZEy0">Constellations &amp; Asterisms</a>&#160;»,&#32;sur <span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a></span>, John Bruss, <time class="nowrap" datetime="2012-05-24" data-sort-value="2012-05-24">24 mai 2012</time></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://apod.nasa.gov/apod/ap200919.html">Astronomy Picture of the Day</a>, sur <i>apod.nasa.gov</i></span> </li> <li id="cite_note-UAI-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UAI_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/public/themes/constellations/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">The Constellations</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">iau.org</span>, <a href="/wiki/Union_astronomique_internationale" title="Union astronomique internationale">Union astronomique internationale</a> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2014-09-04" data-sort-value="2014-09-04">4 septembre 2014</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"> (de) Anton Scherer, <i>Gestirnnamen bei den Indogermanischen Völkern</i>, Heidelberg&#160;: Carl Winter, 1953.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/G%C3%A9rard_Huet" title="Gérard Huet">Gérard Huet</a>, <a href="/wiki/Dictionnaire_H%C3%A9ritage_du_Sanscrit" class="mw-redirect" title="Dictionnaire Héritage du Sanscrit">Dictionnaire Héritage du Sanscrit</a>, version DICO en ligne, entrée «&#160;<i>ṛkṣa</i>&#160;», lire en ligne: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://sanskrit.inria.fr/DICO/17.html#.rk.sa">[1]</a>. Consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-07" data-sort-value="2023-09-07">7 septembre 2023</time>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/G%C3%A9rard_Huet" title="Gérard Huet">Gérard Huet</a>, version DICO en ligne, entrée «&#160;<i>ṛkṣa</i>&#160;», lire en ligne: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://sanskrit.inria.fr/DICO/17.html#.rk.sa">[2]</a>. Consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-07" data-sort-value="2023-09-07">7 septembre 2023</time>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Guirand1994"><span class="ouvrage" id="Félix_Guirand1994">Félix Guirand, <cite class="italique">Mythologie générale</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Larousse" title="Éditions Larousse">Éditions Larousse</a>, <time>1994</time>, 448&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-03-513006-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-03-513006-9"><span class="nowrap">2-03-513006-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Mythologie+g%C3%A9n%C3%A9rale&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Larousse&amp;rft.aulast=Guirand&amp;rft.aufirst=F%C3%A9lix&amp;rft.date=1994&amp;rft.tpages=448&amp;rft.isbn=2-03-513006-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>, passage cité p.204.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte,"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte,">Roland Laffitte,, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uranos.fr/PDF/ETUDES_19_D01_T2.pdf"><cite style="font-style:normal;">Ours divins et ours astraux&#160;», in <i>Quelques considération sur la figure de ‘l’Ourse’</i>, en réponse à Elio Antonello, sur le site URANOS, le 9 février 2009.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Delamarre2001"><span class="ouvrage" id="Xavier_Delamarre2001">Xavier Delamarre, <cite class="italique">Dictionnaire de la langue gauloise: Une approche linguistique du vieux-celtique continental</cite>, Paris, Éditions Errance, <time>2001</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782877723695" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782877723695"><span class="nowrap">9782877723695</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Dictionnaire+de+la+langue+gauloise%3A+Une+approche+linguistique+du+vieux-celtique+continental&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Errance&amp;rft.aulast=Delamarre&amp;rft.aufirst=Xavier&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=9782877723695&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text">Roland Laffitte, «&#160;Ours d'Europe et ours d'Amérique&#160;», in <i>Quelques considérations...</i>, <i>ibid.</i></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte,"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte,">Roland Laffitte,, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uranos.fr/PDF/ETUDES_01_N01_FR.pdf"><cite style="font-style:normal;">Les premiers documents mésopotamiens&#160;», p. 1, sur le site URANOS.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text">Wilfred G. Lambert, «&#160;The section AN&#160;», in Luigi Cagni (a cura di), <i>Il bilinguismo a Ebla</i>, Atti del convegno internazionale (Napoli, 19-22 aprile 1982), Napoli, Istituto Universitario Orientale, Dipartimento di studi asiatici, XXII (1984), pp. 396-397. </span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"> Jean Bottéro et Samuel Kramer, Lorsque les dieux faisaient l’homme, Paris&#160;: Gallimard, 1889, pp. 602-6079, et notamment tab. IV, 144-145, et V-1-2, p. 631</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dalley1986"><span class="ouvrage" id="Stephanie_Dalley1986"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Stephanie <span class="nom_auteur">Dalley</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Mystical and Mythological Explanatory Works of Assyrian and Babylonian Scholars. By Alasdair Livingstone. 24 × 16 cm. Pp. ix + 270, 7 pls. Oxford: Clarendon Press, 1986. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-19815462-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-19815462-3"><span class="nowrap">0-19815462-3</span></a>)</small>. £30·00.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">The Antiquaries Journal</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;66, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;2,&#8206; <time class="nowrap" datetime="1986-09" data-sort-value="1986-09">septembre 1986</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">421–422</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/0003-5815">0003-5815</a></span> et <span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/1758-5309">1758-5309</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017/s0003581500028286">10.1017/s0003581500028286</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017/s0003581500028286">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-02-19" data-sort-value="2022-02-19">19 février 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Mystical+and+Mythological+Explanatory+Works+of+Assyrian+and+Babylonian+Scholars.+By+Alasdair+Livingstone.+24+%C3%97+16+cm.+Pp.+ix+%2B+270%2C+7+pls.+Oxford%3A+Clarendon+Press%2C+1986.++%28&#73;SBN%26nbsp%3B0-19815462-3%29.+%C2%A330%C2%B700.&amp;rft.jtitle=The+Antiquaries+Journal&amp;rft.issue=2&amp;rft.aulast=Dalley&amp;rft.aufirst=Stephanie&amp;rft.date=1986-09&amp;rft.volume=66&amp;rft.pages=421%E2%80%93422&amp;rft.issn=0003-5815&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fs0003581500028286&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte">Roland Laffitte, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.selefa.asso.fr/files_pdf/AcLETTRE_10_T1.pdf"><cite style="font-style:normal;">Étoiles de comput et constellations&#160;», in <i>Éléments de terminologie astrale dans les textes sacrés en langues sémitiques: Enūma eliš, Bible</i>, <i>Lettre SELEFA</i> n° 10, décembre 2021, pp 7-13.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte,"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte,">Roland Laffitte,, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.selefa.asso.fr/files_pdf/AcLETTRE_10_T2.pdf"><cite style="font-style:normal;"><i>L’héritage mésopotamien des Grecs en matière de noms astraux (planètes, étoiles et constellations, signes du zodiaque)</i>, p. 12 &amp; 13, sur le site URANOS, 2021.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text">Roland Laffitte, «&#160;L’héritage mésopotamien des Grecs…&#160;», <i>op. cit.</i>, pp. 10-12.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Homère">Homère, «&#160;<a class="external text" href="https://fr.wikisource.org/wiki/Iliade/Rhapsodie_XVIII"><cite style="font-style:normal;"><i>Iliade</i>, traduction de Lecomte de Lisle, Paris&#160;: A. Lemerre, 1866, Chant XVIII, p. 349, sur le site WIKISOURCE.</cite></a>&#160;»</span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Homère">Homère, «&#160;<a class="external text" href="https://fr.wikisource.org/wiki/L%E2%80%99Odyss%C3%A9e/Traduction_Leconte_de_Lisle/5"><cite style="font-style:normal;"><i>Odyssée</i>, traduction de Lecomte de Lisle, Paris&#160;: A. Lemerre, 1893, Chant V, p. 78,sur le site WIKISOURCE.</cite></a>&#160;»</span>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte">Roland Laffitte, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uranos.fr/PDF/ETUDES_01_N12_FR.pdf"><cite style="font-style:normal;"><i>Les Tables astronomiques Douze fois Trois</i>, sur le site URANOS, septembre 2009.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Homère">Homère, «&#160;<a class="external text" href="https://fr.wikisource.org/wiki/Les_Travaux_et_les_Jours_(H%C3%A9siode,_traduction_Leconte_de_Lisle)"><cite style="font-style:normal;"><i>Les travaux et les jours</i>, traduction de Lecomte de Lisle, Paris&#160;: A. Lemerre, 1866, Livre II, pp. 76-77, sur le site WIKISOURCE</cite></a>&#160;»</span>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte">Roland Laffitte, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uranos.fr/PDF/ETUDES_01_N04_FR.pdf"><cite style="font-style:normal;"><i>Les prières des dieux de la nuit</i>, sur le site URANOS, septembre 2009.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte">Roland Laffitte, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uranos.fr/PDF/ETUDES_01_N27_FR.pdf"><cite style="font-style:normal;">Le Catalogue de Dalbanna (K 6490 &amp; div.)&#160;», sur le site URANOS, octobre 2009..</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2014_www.ascsa.edu.gr-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2014_www.ascsa.edu.gr_27-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Barnes2014"><span class="ouvrage" id="John_T._Barnes2014"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> John T. Barnes, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">An archaic view of the constellations from Halai</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Hesperia</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;83,&#8206; <time>2014</time>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;257‑276 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/7623843/Asteras_Eipein_An_Archaic_View_of_the_Constellations_from_Halai">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2014-09-04" data-sort-value="2014-09-04">4 septembre 2014</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=An+archaic+view+of+the+constellations+from+Halai&amp;rft.jtitle=Hesperia&amp;rft.aulast=Barnes&amp;rft.aufirst=John+T.&amp;rft.date=2014&amp;rft.volume=83&amp;rft.pages=257%E2%80%91276&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ascsa.edu.gr%2Findex.php%2Fpublications%2Fhesperia%2Farticle%2F83%2F2%2F257-276&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laffitte,"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte,">Roland Laffitte,, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.selefa.asso.fr/files_pdf/AcLETTRE_10_T2.pdf"><cite style="font-style:normal;"><i>L’héritage mésopotamien des Grecs en matière de noms astraux (planètes, étoiles et constellations, signes du zodiaque)</i>, sur le site URANOS de la SELEFA.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text"> Aratos, <i>Phénomènes</i>, texte établi, traduit et commenté par Jean Martin, 2 vol., Paris&#160;: Les Belles lettres, 2002.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text"> Érastosthène de Cyrène, Catastérismes, édition critique par Jordi Pàmias i Massana, traduction par Arnaud Zucker, Paris&#160;: les Belles lettres, 2013</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a> </span><span class="reference-text"> Géminos, <i>Introduction aux Phénomènes</i>, texte établi et traduit par Germaine Aujac, Paris&#160;: Les Belles lettres, 2002, p. 20.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ptolémée"><span class="ouvrage" id="Claude_Ptolémée">Claude Ptolémée, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://file:///C:/Users/rolan/Downloads/Composition_math%C3%A9matique_de_Claude_Ptol%C3%A9m%C3%A9e_%5B...%5DPtol%C3%A9m%C3%A9e_Claude_bpt6k39729%20(2).pdf"><cite style="font-style:normal;">Μαθηματική σύνταξις / Mathématikế sýntaxis, traduction du grec en français sur les manuscrits originaux de la BnF par M. Halma et suivie des notes de M. Delambre, vol. 2, Paris&#160;: Impr. J.-M. Eberhart, 1816, pp. 32-83.</cite></a>&#160;»</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ley1963"><span class="ouvrage" id="Willy_Ley1963"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Willy <span class="nom_auteur">Ley</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">The Names of the Constellations</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Galaxy</span></i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="1963-12" data-sort-value="1963-12">décembre 1963</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;94 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/Galaxy_v22n02_1963-12#page/n48/mode/1up">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=The+Names+of+the+Constellations&amp;rft.jtitle=Galaxy&amp;rft.aulast=Ley&amp;rft.aufirst=Willy&amp;rft.date=1963-12&amp;rft.pages=94&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2FGalaxy_v22n02_1963-12%23page%2Fn48%2Fmode%2F1up&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="l’Ancien"><span class="ouvrage" id="Pline_l’Ancien">Pline l’Ancien, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://f%20https://fr.wikisource.org/wiki/Histoire_naturelle/II"><cite style="font-style:normal;">Histoire naturelle<i>, traduction d’Émile Littré, Paris&#160;: Dubochet, Le Chevalier et Cie, 1848, Liv. II, Ch. XXXIX sq., sur WIKISOURCE.</i></cite></a><i>&#160;»</i></span></span><i>.</i></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Le_Bœuffle1993"><span class="ouvrage" id="André_Le_Bœuffle1993">André <span class="nom_auteur">Le Bœuffle</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">L'astronomie dans les <span class="nowrap">livres <abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr> et <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></span> des Fastes d'Ovide</cite>&#160;», <i><span class="lang-la" lang="la">Vita Latina</span></i>, <abbr class="abbr" title="numéros">n<sup>os</sup></abbr>&#160;130-131,&#8206; <time>1993</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">42-46</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/vita_0042-7306_1993_num_130_1_898">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=L%27astronomie+dans+les+livres+I+et+II+des+Fastes+d%27Ovide&amp;rft.jtitle=Vita+Latina&amp;rft.issue=130-131&amp;rft.aulast=Le+B%C5%93uffle&amp;rft.aufirst=Andr%C3%A9&amp;rft.date=1993&amp;rft.pages=42-46&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a> </span><span class="reference-text"> André, Les Noms latins d’astres et de constellations, parti&#160;: Le belles lettres, 2020, pp. 94-95. </span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"> <i>Ibid.</i>, pp. 130-131.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a> </span><span class="reference-text"> <i>Ibid.</i>, p. 112.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : latin">(la)</abbr> <a href="/wiki/Tycho_Brahe" title="Tycho Brahe">Tycho Brahé</a>, <i><span class="lang-la" lang="la">Stellarum Inerrantium Plurimarum et Praecipuarum...</span></i>, in <i>Astronomiae Instauratae Progymnasmata</i>, <a href="/wiki/Uraniborg" title="Uraniborg">Uraniburgi</a> <a href="/wiki/Danemark" title="Danemark">Daniae</a>, 1602, fol. 268v.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Joseph_Delporte" title="Eugène Joseph Delporte">Eugène Delporte</a>, <i>Délimitation scientifique des constellations</i>, Cambrigde&#160;: Cambridge University Press, 1930</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text"> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : latin">(la)</abbr> <a href="/wiki/G%C3%A9rard_de_Cr%C3%A9mone" title="Gérard de Crémone">Gérard de Crémone</a>, <i><span class="lang-la" lang="la">Almagestum Cl. Ptolemei Pheludiensis Alexandrini astronomorum principis…</span></i>, Venise&#160;: ex. Officina Petri Liechtenstein, 1515.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a> </span><span class="reference-text"> (ar/de) Claudius Ptolemäus, <i>Der Sternkatalog des Almagest. I. Die arabischen Übersetzungen</i>, éd. par Paul Kunitzsch, Wiesbaden&#160;: Otto Harrassowitz, 1986.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text"> Roland Laffitte, <i>Le ciel des Arabes. Apport de l'uranographie arabe, Paris&#160;: Geuthner, 2012, et </i>Héritages arabes. Des noms arabes pour les étoiles<i>, Paris&#160;: Geuthner, 2005.</i></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a> </span><span class="reference-text"> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : latin">(la)</abbr> <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a>, <i><span class="lang-la" lang="la">Uranometria, omnium asterismorum continens schemata, nova methodo delineata…</span></i>, Augusta Vindelicorum&#160;: C. Mangus, 1603, fol. 8r. </span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text"> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : latin">(la)</abbr> <a href="/wiki/Johann_Elert_Bode" title="Johann Elert Bode">Johann Elert Bode</a>, <i><span class="lang-la" lang="la">Uranographia, sive astrorum descriptio viginti tabulis aeneis incisa ex recentissimis et absolutissim astronomorum observationibus</span></i>, Berlin&#160;: apud autorem, 1801, pl. VIII</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a> </span><span class="reference-text"> Voir Roland Laffitte, <i>Héritages arabes. Des noms arabes pour les étoiles</i>, Paris&#160;: Geuthner, 2005, et <i>Le ciel des Arabes. Apport de l’uranographie arabe</i>, Paris&#160;: Geuthner, 2012.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Delporte1930"><span class="ouvrage" id="Eugène_Delporte1930">Eugène Delporte, <cite class="italique">Délimitation scientifique des constellations (tables et cartes)</cite>, Cambridge, Cambridge University Press, <time>1930</time>, 41&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.ca/books/about/Delimitation_Scientifique_Des_Constellat.html?id=7R5AcgAACAAJ&amp;redir_esc=y">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=D%C3%A9limitation+scientifique+des+constellations+%28tables+et+cartes%29&amp;rft.place=Cambridge&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.aulast=Delporte&amp;rft.aufirst=Eug%C3%A8ne&amp;rft.date=1930&amp;rft.tpages=41&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.cpt.univ-mrs.fr/~rovelli/Almagest.pdf">http://www.cpt.univ-mrs.fr/~rovelli/Almagest.pdf</a></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://remacle.org/bloodwolf/erudits/ptolemee/table.htm"><cite style="font-style:normal;">Ptolémée&#160;: table des matières</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">remacle.org</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-04-29" data-sort-value="2023-04-29">29 avril 2023</time>)</small></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Annexes">Annexes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Annexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Annexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Constellations?uselang=fr">Constellation</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/constellation#astronomie" class="extiw" title="wikt:constellation">constellation</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span>&#160;: document utilisé comme source pour la rédaction de cet article. </p> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> Paul Kunitzsch, <i><span class="lang-de" lang="de">Untersuchungen zur Sternnomenklatur der Araber</span></i>, Wiesbaden&#160;: O. Harrassowitz, 1961.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Otto Neugebauer &amp; Richard A. Parker, <i><span class="lang-en" lang="en">Egyptian astronomical texts... 3. Decans, planets, constellations and zodiacs</span></i>, 2 vol., Providence, R. I.&#160;: Brown university press / London&#160;: L. Humphries, 1969.</li> <li><span class="ouvrage" id="Xiachun_SunKistemarker1997"><span class="ouvrage" id="Sun_Xiachun_SunJacob_Kistemarker1997"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Sun Xiachun Sun et Jacob Kistemarker, <cite class="italique" lang="en">The Chinese Sky During the Han</cite>, Leiden Köln&#160;: Brill, <time>1997</time>, 240&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/90-04-10737-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/90-04-10737-1"><span class="nowrap">90-04-10737-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Chinese+Sky+During+the+Han&amp;rft.pub=Leiden+K%C3%B6ln+%3A+Brill&amp;rft.au=Sun+Xiachun+Sun&amp;rft.au=Jacob+Kistemarker&amp;rft.date=1997&amp;rft.tpages=240&amp;rft.isbn=90-04-10737-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="HungerPingree1999"><span class="ouvrage" id="Hermann_HungerDavid_Pingree1999"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Hermann Hunger et David Pingree, <cite class="italique" lang="en">Astral science in Mesopotamia</cite>, Leiden / Boston (Mass.) / Köln&#160;: Brill, 1999, <time>1999</time>, 303&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/90-04-10127-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/90-04-10127-6"><span class="nowrap">90-04-10127-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Astral+science+in+Mesopotamia&amp;rft.pub=Leiden+%2F+Boston+%28Mass.%29+%2F+K%C3%B6ln+%3A+Brill%2C+1999&amp;rft.aulast=Hunger&amp;rft.aufirst=Hermann&amp;rft.au=David+Pingree&amp;rft.date=1999&amp;rft.tpages=303&amp;rft.isbn=90-04-10127-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Le_Bœuffle2010"><span class="ouvrage" id="André_Le_Bœuffle2010"><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Le_B%C5%93uffle" title="André Le Bœuffle">André Le Bœuffle</a>, <cite class="italique">Les Noms latins d'astres et de constellations</cite>, Les Belles lettres, <time>2010</time>, 292&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, Avec cartes <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2251328829" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2251328829"><span class="nowrap">978-2251328829</span></a>, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/1151-826X">1151-826X</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+Noms+latins+d%27astres+et+de+constellations&amp;rft.pub=Les+Belles+lettres&amp;rft.au=Andr%C3%A9+Le+B%C5%93uffle&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=292&amp;rft.isbn=978-2251328829&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Laffitte2012"><span class="ouvrage" id="Roland_Laffitte2012">Roland Laffitte, <cite class="italique">Le ciel des Arabes. Apport de l’uranographie arabe</cite>, Geuthner, <time>2012</time>, 296&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2705338657" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2705338657"><span class="nowrap">978-2705338657</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+ciel+des+Arabes.+Apport+de+l%E2%80%99uranographie+arabe&amp;rft.pub=Geuthner&amp;rft.aulast=Laffitte&amp;rft.aufirst=Roland&amp;rft.date=2012&amp;rft.tpages=296&amp;rft.isbn=978-2705338657&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="JouinPellequer2014"><span class="ouvrage" id="André_JouinBernard_Pellequer2014">André Jouin et Bernard Pellequer, <cite class="italique">Petit guide du ciel</cite>, Points/Poche, <time>2014</time>, 96&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2757839867" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2757839867"><span class="nowrap">978-2757839867</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Petit+guide+du+ciel&amp;rft.pub=Points%2FPoche&amp;rft.aulast=Jouin&amp;rft.aufirst=Andr%C3%A9&amp;rft.au=Bernard+Pellequer&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=96&amp;rft.isbn=978-2757839867&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Pluchet2019"><span class="ouvrage" id="Blandine_Pluchet2019">Blandine Pluchet, <cite class="italique">Le Petit Guide du ciel nocturne&#160;: Observer les étoiles et planètes à l'œil nu</cite>, First, <time>2019</time>, 160&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2412044926" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2412044926"><span class="nowrap">978-2412044926</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Petit+Guide+du+ciel+nocturne+%3A+Observer+les+%C3%A9toiles+et+plan%C3%A8tes+%C3%A0+l%27%C5%93il+nu&amp;rft.pub=First&amp;rft.aulast=Pluchet&amp;rft.aufirst=Blandine&amp;rft.date=2019&amp;rft.tpages=160&amp;rft.isbn=978-2412044926&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="WestmoquetteScagnetti_(Traduction)2022"><span class="ouvrage" id="Mark_WestmoquetteOlivier_Scagnetti_(Traduction)2022"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Mark Westmoquette et Olivier Scagnetti (Traduction), <cite class="italique" lang="en">Constellations: Guide pratique des constellations majeures&#160;: Avec 20 cartes</cite>, Editions Artémis, <time>2022</time>, 128&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2816020489" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2816020489"><span class="nowrap">978-2816020489</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Constellations%3A+Guide+pratique+des+constellations+majeures&amp;rft.pub=Editions+Art%C3%A9mis&amp;rft.stitle=Avec+20+cartes&amp;rft.aulast=Westmoquette&amp;rft.aufirst=Mark&amp;rft.au=Olivier+Scagnetti+%28Traduction%29&amp;rft.date=2022&amp;rft.tpages=128&amp;rft.isbn=978-2816020489&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="d&#39;Armagnac2023"><span class="ouvrage" id="Bertrand_d&#39;Armagnac2023">Bertrand d'Armagnac, <cite class="italique">Stelvision 365&#160;: Une carte du ciel pour repérer facilement les étoiles, tous les jours de l'année</cite>, Stelvision, <time>2023</time>, 4&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 13 éd. (dépliant cartonné) <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2958661908" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2958661908"><span class="nowrap">978-2958661908</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Stelvision+365&amp;rft.pub=Stelvision&amp;rft.stitle=Une+carte+du+ciel+pour+rep%C3%A9rer+facilement+les+%C3%A9toiles%2C+tous+les+jours+de+l%27ann%C3%A9e&amp;rft.aulast=d%27Armagnac&amp;rft.aufirst=Bertrand&amp;rft.date=2023&amp;rft.tpages=4&amp;rft.isbn=978-2958661908&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConstellation"></span></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="column-count:2;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Ast%C3%A9risme_chinois" title="Astérisme chinois">Astérisme chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Astronomie_d%27observation" title="Astronomie d&#39;observation">Astronomie d'observation</a></li> <li><a href="/wiki/Catast%C3%A9risation" title="Catastérisation">Catastérisation</a></li> <li><a href="/wiki/Constellations_disparues" class="mw-redirect" title="Constellations disparues">Constellations disparues</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9signations_stellaires" class="mw-redirect" title="Désignations stellaires">Désignations stellaires</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">Liste des constellations</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_constellations_par_date_de_cr%C3%A9ation" title="Liste des constellations par date de création">Liste des constellations par date de création</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%A9rage_des_constellations" title="Repérage des constellations">Repérage des constellations</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liens_externes">Liens externes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Constellation&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Le_B%C5%93uffle" title="André Le Bœuffle">André le Bœuffle</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/vita_0042-7306_1993_num_130_1_898">L'astronomie dans les <span class="nowrap">livres <abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr></span> et <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> des Fastes d'Ovide</a>, sur <i><a href="/wiki/Pers%C3%A9e_(portail)" title="Persée (portail)">persee.fr</a></i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://j.dreuille.free.fr/disparues.html">Constellations disparues</a>, sur <i>j.dreuille.free.fr</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronoo.com/fr/constellations.html">Constellations Automne, Hiver, Printemps, Eté</a>, sur <i>Astronoo</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atlascoelestis.com">Storia della cartografia celeste</a>, sur <i>atlascoelestis.com</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stellarium.org/fr/">Stellarium</a> est un excellent logiciel (gratuit) qui, après quelques réglages, permet de visualiser la totalité des constellations officielles (avec les objets célestes). On peut aussi y faire apparaître plusieurs lignes dont celle de l'écliptique (zodiaque).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=pDDe7j5-L7E">Les constellations / Vidéo ludique</a>, sur <i>youtube.com</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=o8DIzrWO3JU&amp;t=2s">Astronomie - Les constellations - Documentaire vidéo</a>, sur <i>youtube.com</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.odyssee-stellaire.fr/constellations/">LES CONSTELLATIONS - Le plus ancien livre d'images de l'humanité</a>, sur <i>odyssee-stellaire.fr</i></li></ul> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Constellations" title="Modèle:Palette Constellations"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Constellations&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a class="mw-selflink selflink">Constellations</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">Les 88 constellations officielles</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Aigle_(constellation)" title="Aigle (constellation)">Aigle</a></li> <li><a href="/wiki/Androm%C3%A8de_(constellation)" title="Andromède (constellation)">Andromède</a></li> <li><a href="/wiki/Autel_(constellation)" title="Autel (constellation)">Autel</a></li> <li><a href="/wiki/Balance_(constellation)" title="Balance (constellation)">Balance</a></li> <li><a href="/wiki/Baleine_(constellation)" title="Baleine (constellation)">Baleine</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%A9lier_(constellation)" title="Bélier (constellation)">Bélier</a></li> <li><a href="/wiki/Boussole_(constellation)" title="Boussole (constellation)">Boussole</a></li> <li><a href="/wiki/Bouvier_(constellation)" title="Bouvier (constellation)">Bouvier</a></li> <li><a href="/wiki/Burin_(constellation)" title="Burin (constellation)">Burin</a></li> <li><a href="/wiki/Cam%C3%A9l%C3%A9on_(constellation)" title="Caméléon (constellation)">Caméléon</a></li> <li><a href="/wiki/Cancer_(constellation)" title="Cancer (constellation)">Cancer</a></li> <li><a href="/wiki/Capricorne_(constellation)" title="Capricorne (constellation)">Capricorne</a></li> <li><a href="/wiki/Car%C3%A8ne_(constellation)" title="Carène (constellation)">Carène</a></li> <li><a href="/wiki/Cassiop%C3%A9e_(constellation)" title="Cassiopée (constellation)">Cassiopée</a></li> <li><a href="/wiki/Centaure_(constellation)" title="Centaure (constellation)">Centaure</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A9ph%C3%A9e_(constellation)" title="Céphée (constellation)">Céphée</a></li> <li><a href="/wiki/Chevelure_de_B%C3%A9r%C3%A9nice" title="Chevelure de Bérénice">Chevelure de Bérénice</a></li> <li><a href="/wiki/Chiens_de_chasse" title="Chiens de chasse">Chiens de chasse</a></li> <li><a href="/wiki/Cocher_(constellation)" title="Cocher (constellation)">Cocher</a></li> <li><a href="/wiki/Colombe_(constellation)" title="Colombe (constellation)">Colombe</a></li> <li><a href="/wiki/Compas_(constellation)" title="Compas (constellation)">Compas</a></li> <li><a href="/wiki/Corbeau_(constellation)" title="Corbeau (constellation)">Corbeau</a></li> <li><a href="/wiki/Coupe_(constellation)" title="Coupe (constellation)">Coupe</a></li> <li><a href="/wiki/Couronne_australe" title="Couronne australe">Couronne australe</a></li> <li><a href="/wiki/Couronne_bor%C3%A9ale" title="Couronne boréale">Couronne boréale</a></li> <li><a href="/wiki/Croix_du_Sud" title="Croix du Sud">Croix du Sud</a></li> <li><a href="/wiki/Cygne_(constellation)" title="Cygne (constellation)">Cygne</a></li> <li><a href="/wiki/Dauphin_(constellation)" title="Dauphin (constellation)">Dauphin</a></li> <li><a href="/wiki/Dorade_(constellation)" title="Dorade (constellation)">Dorade</a></li> <li><a href="/wiki/Dragon_(constellation)" title="Dragon (constellation)">Dragon</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89cu_de_Sobieski" title="Écu de Sobieski">Écu de Sobieski</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89ridan_(constellation)" title="Éridan (constellation)">Éridan</a></li> <li><a href="/wiki/Fl%C3%A8che_(constellation)" title="Flèche (constellation)">Flèche</a></li> <li><a href="/wiki/Fourneau_(constellation)" title="Fourneau (constellation)">Fourneau</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9meaux" title="Gémeaux">Gémeaux</a></li> <li><a href="/wiki/Girafe_(constellation)" title="Girafe (constellation)">Girafe</a></li> <li><a href="/wiki/Grand_Chien" title="Grand Chien">Grand Chien</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_Ourse" title="Grande Ourse">Grande Ourse</a></li> <li><a href="/wiki/Grue_(constellation)" title="Grue (constellation)">Grue</a></li> <li><a href="/wiki/Hercule_(constellation)" title="Hercule (constellation)">Hercule</a></li> <li><a href="/wiki/Horloge_(constellation)" title="Horloge (constellation)">Horloge</a></li> <li><a href="/wiki/Hydre_(constellation)" title="Hydre (constellation)">Hydre</a></li> <li><a href="/wiki/Hydre_m%C3%A2le" title="Hydre mâle">Hydre mâle</a></li> <li><a href="/wiki/Indien_(constellation)" title="Indien (constellation)">Indien</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9zard_(constellation)" title="Lézard (constellation)">Lézard</a></li> <li><a href="/wiki/Licorne_(constellation)" title="Licorne (constellation)">Licorne</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%A8vre_(constellation)" title="Lièvre (constellation)">Lièvre</a></li> <li><a href="/wiki/Lion_(constellation)" title="Lion (constellation)">Lion</a></li> <li><a href="/wiki/Loup_(constellation)" title="Loup (constellation)">Loup</a></li> <li><a href="/wiki/Lynx_(constellation)" title="Lynx (constellation)">Lynx</a></li> <li><a href="/wiki/Lyre_(constellation)" title="Lyre (constellation)">Lyre</a></li> <li><a href="/wiki/Machine_pneumatique" title="Machine pneumatique">Machine pneumatique</a></li> <li><a href="/wiki/Microscope_(constellation)" title="Microscope (constellation)">Microscope</a></li> <li><a href="/wiki/Mouche_(constellation)" title="Mouche (constellation)">Mouche</a></li> <li><a href="/wiki/Octant_(constellation)" title="Octant (constellation)">Octant</a></li> <li><a href="/wiki/Oiseau_de_paradis_(constellation)" title="Oiseau de paradis (constellation)">Oiseau de paradis</a></li> <li><a href="/wiki/Ophiuchus" title="Ophiuchus">Ophiuchus (ou Serpentaire)</a></li> <li><a href="/wiki/Orion_(constellation)" title="Orion (constellation)">Orion</a></li> <li><a href="/wiki/Paon_(constellation)" title="Paon (constellation)">Paon</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%A9gase_(constellation)" title="Pégase (constellation)">Pégase</a></li> <li><a href="/wiki/Peintre_(constellation)" title="Peintre (constellation)">Peintre</a></li> <li><a href="/wiki/Pers%C3%A9e_(constellation)" title="Persée (constellation)">Persée</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_Cheval" title="Petit Cheval">Petit Cheval</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_Chien_(constellation)" title="Petit Chien (constellation)">Petit Chien</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_Lion" title="Petit Lion">Petit Lion</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_Renard" title="Petit Renard">Petit Renard</a></li> <li><a href="/wiki/Petite_Ourse" title="Petite Ourse">Petite Ourse</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A9nix_(constellation)" title="Phénix (constellation)">Phénix</a></li> <li><a href="/wiki/Poisson_austral" title="Poisson austral">Poisson austral</a></li> <li><a href="/wiki/Poisson_volant_(constellation)" title="Poisson volant (constellation)">Poisson volant</a></li> <li><a href="/wiki/Poissons_(constellation)" title="Poissons (constellation)">Poissons</a></li> <li><a href="/wiki/Poupe_(constellation)" title="Poupe (constellation)">Poupe</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A8gle_(constellation)" title="Règle (constellation)">Règle</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9ticule_(constellation)" title="Réticule (constellation)">Réticule</a></li> <li><a href="/wiki/Sagittaire_(constellation)" title="Sagittaire (constellation)">Sagittaire</a></li> <li><a href="/wiki/Scorpion_(constellation)" title="Scorpion (constellation)">Scorpion</a></li> <li><a href="/wiki/Sculpteur_(constellation)" title="Sculpteur (constellation)">Sculpteur</a></li> <li><a href="/wiki/Serpent_(constellation)" title="Serpent (constellation)">Serpent</a></li> <li><a href="/wiki/Sextant_(constellation)" title="Sextant (constellation)">Sextant</a></li> <li><a href="/wiki/Table_(constellation)" title="Table (constellation)">Table</a></li> <li><a href="/wiki/Taureau_(constellation)" title="Taureau (constellation)">Taureau</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A9lescope_(constellation)" title="Télescope (constellation)">Télescope</a></li> <li><a href="/wiki/Toucan_(constellation)" title="Toucan (constellation)">Toucan</a></li> <li><a href="/wiki/Triangle_(constellation)" title="Triangle (constellation)">Triangle</a></li> <li><a href="/wiki/Triangle_austral" title="Triangle austral">Triangle austral</a></li> <li><a href="/wiki/Verseau" title="Verseau">Verseau</a></li> <li><a href="/wiki/Vierge_(constellation)" title="Vierge (constellation)">Vierge</a></li> <li><a href="/wiki/Voiles_(constellation)" title="Voiles (constellation)">Voiles</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Liste_de_constellations_obsol%C3%A8tes" title="Liste de constellations obsolètes">Les 28 constellations obsolètes</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Antino%C3%BCs_(constellation)" title="Antinoüs (constellation)">Antinoüs</a></li> <li><a href="/wiki/Cerb%C3%A8re_(constellation)" title="Cerbère (constellation)">Cerbère</a></li> <li><a href="/wiki/Chat_(constellation)" title="Chat (constellation)">Chat</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%AAne_de_Charles" title="Chêne de Charles">Chêne de Charles</a></li> <li><a href="/wiki/Grive_solitaire_(constellation)" title="Grive solitaire (constellation)">Grive solitaire</a></li> <li><a href="/wiki/Coq_(constellation)" title="Coq (constellation)">Coq</a></li> <li><a href="/wiki/Gloire_de_Fr%C3%A9d%C3%A9ric" title="Gloire de Frédéric">Gloire de Frédéric</a></li> <li><a href="/wiki/Gu%C3%AApe_(constellation)" title="Guêpe (constellation)">Guêpe</a></li> <li><a href="/wiki/Harpe_de_George" title="Harpe de George">Harpe de George</a></li> <li><a href="/wiki/Imprimerie_(constellation)" title="Imprimerie (constellation)">Imprimerie</a></li> <li><a href="/wiki/Jourdain_(constellation)" title="Jourdain (constellation)">Jourdain</a></li> <li><a href="/wiki/Machine_%C3%A9lectrique_(constellation)" title="Machine électrique (constellation)">Machine électrique</a></li> <li><a href="/wiki/Messier_(constellation)" title="Messier (constellation)">Messier</a></li> <li><a href="/wiki/Montgolfi%C3%A8re_(constellation)" title="Montgolfière (constellation)">Montgolfière</a></li> <li><a href="/wiki/Mont_Mainalos" title="Mont Mainalos">Mont Mainalos</a></li> <li><a href="/wiki/Navire_Argo_(constellation)" title="Navire Argo (constellation)">Navire Argo</a></li> <li><a href="/wiki/Oie_(constellation)" title="Oie (constellation)">Oie</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_constellations_obsol%C3%A8tes" title="Liste de constellations obsolètes">Petit Crabe</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_Triangle" title="Petit Triangle">Petit Triangle</a></li> <li><a href="/wiki/Polophylax" title="Polophylax">Polophylax</a></li> <li><a href="/wiki/Quadrant_(constellation)" title="Quadrant (constellation)">Quadrant</a></li> <li><a href="/wiki/Renne_(constellation)" title="Renne (constellation)">Renne</a></li> <li><a href="/wiki/Sceptre_de_Brandenburg" title="Sceptre de Brandenburg">Sceptre de Brandenburg</a></li> <li><a href="/wiki/Sceptre_et_Main_de_la_Justice" title="Sceptre et Main de la Justice">Sceptre et Main de la Justice</a></li> <li><a href="/wiki/Taureau_de_Poniatowski" title="Taureau de Poniatowski">Taureau de Poniatowski</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_constellations_obsol%C3%A8tes" title="Liste de constellations obsolètes">Tortue</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A9lescope_de_Herschel" title="Télescope de Herschel">Télescope de Herschel</a></li> <li><a href="/wiki/Tigre_(constellation)" title="Tigre (constellation)">Tigre</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale">Liste des constellations&#160;: <ul><li><b><a href="/wiki/Liste_des_constellations" title="Liste des constellations">officielles</a></b> <ul><li><a href="/wiki/Liste_des_constellations_par_grandeur" title="Liste des constellations par grandeur">par grandeur</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Liste_de_constellations_obsol%C3%A8tes" title="Liste de constellations obsolètes">disparues</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Liste_des_constellations_par_date_de_cr%C3%A9ation" title="Liste des constellations par date de création">par date de création</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Astronomie" title="Portail de l’astronomie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Noun_Astronomy_Icon2.svg/25px-Noun_Astronomy_Icon2.svg.png" decoding="async" width="25" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Noun_Astronomy_Icon2.svg/37px-Noun_Astronomy_Icon2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Noun_Astronomy_Icon2.svg/50px-Noun_Astronomy_Icon2.svg.png 2x" data-file-width="755" data-file-height="730" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Astronomie" title="Portail:Astronomie">Portail de l’astronomie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:%C3%89toiles" title="Portail des étoiles"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Nuvola_weather_sunny.svg/24px-Nuvola_weather_sunny.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Nuvola_weather_sunny.svg/36px-Nuvola_weather_sunny.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Nuvola_weather_sunny.svg/48px-Nuvola_weather_sunny.svg.png 2x" data-file-width="419" data-file-height="419" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:%C3%89toiles" title="Portail:Étoiles">Portail des étoiles</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Cosmologie" title="Portail de la cosmologie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg/24px-Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg/36px-Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg/48px-Noun_Big_Bang_Icon_58857.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Cosmologie" title="Portail:Cosmologie">Portail de la cosmologie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Sciences_de_la_Terre_et_de_l%27Univers" title="Portail des sciences de la Terre et de l’Univers"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Crystal128-browser.svg/24px-Crystal128-browser.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Crystal128-browser.svg/36px-Crystal128-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Crystal128-browser.svg/48px-Crystal128-browser.svg.png 2x" data-file-width="124" data-file-height="125" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Sciences_de_la_Terre_et_de_l%27Univers" title="Portail:Sciences de la Terre et de l&#39;Univers">Portail des sciences de la Terre et de l’Univers</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.next‐548465c4fd‐8cwm9 Cached time: 20250302124016 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.422 seconds Real time usage: 0.812 seconds Preprocessor visited node count: 6603/1000000 Post‐expand include size: 120110/2097152 bytes Template argument size: 17950/2097152 bytes Highest expansion depth: 15/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 39708/5000000 bytes Lua time usage: 0.112/10.000 seconds Lua memory usage: 6064619/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 405.467 1 -total 28.90% 117.198 2 Modèle:Références 10.11% 41.005 1 Modèle:Portail 7.54% 30.564 17 Modèle:Lien_web 6.95% 28.165 6 Modèle:Latin 6.85% 27.781 8 Modèle:Langue 6.38% 25.869 1 Modèle:Voir_homonymes 6.34% 25.717 12 Modèle:Ouvrage 6.08% 24.652 1 Modèle:Autres_projets 6.04% 24.494 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:5761:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250302124016 and revision id 222907868. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Constellation&amp;oldid=222907868">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Constellation&amp;oldid=222907868</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Constellation" title="Catégorie:Constellation">Constellation</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:%C3%89toile" title="Catégorie:Étoile">Étoile</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Classification_stellaire" title="Catégorie:Classification stellaire">Classification stellaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Liste_d%27%C3%A9toiles" title="Catégorie:Liste d&#039;étoiles">Liste d'étoiles</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Plan%C3%A8te_du_syst%C3%A8me_solaire" title="Catégorie:Planète du système solaire">Planète du système solaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cosmologie" title="Catégorie:Cosmologie">Cosmologie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_l%27Univers" title="Catégorie:Histoire de l&#039;Univers">Histoire de l'Univers</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Symbole_astronomique" title="Catégorie:Symbole astronomique">Symbole astronomique</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_insuffisante" title="Catégorie:Article à référence insuffisante">Article à référence insuffisante</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Astronomie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Astronomie/Articles liés">Portail:Astronomie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_de_la_Terre_et_de_l%27Univers/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences de la Terre et de l&#039;Univers/Articles liés">Portail:Sciences de la Terre et de l'Univers/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences/Articles liés">Portail:Sciences/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89toiles/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Étoiles/Articles liés">Portail:Étoiles/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Cosmologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Cosmologie/Articles liés">Portail:Cosmologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_chinois" title="Catégorie:Bon article en chinois">Bon article en chinois</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_arabe" title="Catégorie:Bon article en arabe">Bon article en arabe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_allemand" title="Catégorie:Bon article en allemand">Bon article en allemand</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 10 février 2025 à 23:30.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Constellation" title="Spécial:Citer/Constellation">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Constellation&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Constellation</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>137 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7c4c86c76b-cn5w6","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.422","walltime":"0.812","ppvisitednodes":{"value":6603,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":120110,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":17950,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":39708,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 405.467 1 -total"," 28.90% 117.198 2 Modèle:Références"," 10.11% 41.005 1 Modèle:Portail"," 7.54% 30.564 17 Modèle:Lien_web"," 6.95% 28.165 6 Modèle:Latin"," 6.85% 27.781 8 Modèle:Langue"," 6.38% 25.869 1 Modèle:Voir_homonymes"," 6.34% 25.717 12 Modèle:Ouvrage"," 6.08% 24.652 1 Modèle:Autres_projets"," 6.04% 24.494 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.112","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6064619,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.next-548465c4fd-8cwm9","timestamp":"20250302124016","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Constellation","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Constellation","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8928","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8928","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-11-29T00:27:21Z","dateModified":"2025-02-10T22:30:38Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c7\/North_Hemisphere.png","headline":"groupe d'\u00e9toiles voisines sur la sph\u00e8re c\u00e9leste, pr\u00e9sentant une figure conventionnelle d\u00e9termin\u00e9e, \u00e0 laquelle on a donn\u00e9 un nom particulier"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10