CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ֆրիդրիխ Էնգելս - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"9bfac10f-b248-4312-bff3-23f7a271cd3b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ֆրիդրիխ_Էնգելս","wgTitle":"Ֆրիդրիխ Էնգելս","wgCurRevisionId":9549679,"wgRevisionId":9549679,"wgArticleId":71694,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Էջեր, որոնք օգտագործում են JsonConfig","Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով","Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ", "Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ","Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից","Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից","Նոյեմբերի 28 ծնունդներ","1820 ծնունդներ","Օգոստոսի 5 մահեր","1895 մահեր","Լոնդոն քաղաքում մահացածներ","Անձինք այբբենական կարգով","Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով","Գերմանացի փիլիսոփաներ","Մարքսիզմ","19-րդ դարի փիլիսոփաներ","Պոլիգլոտներ","19-րդ դարի տնտեսագետներ","Գերմանացի աթեիստներ","Հումբոլդտի համալսարանի շրջանավարտներ","Գերմանացի լրագրողներ","Կոմունիստ գրողներ","Անձինք նամականիշերի վրա", "Քաղաքական փիլիսոփաներ","Գերմանացի տնտեսագետներ","Գերմանացի գիտնականներ","Գերմանացի գրողներ","Գերմանացի սոցիոլոգներ","Գերմանացի ֆեմինիստներ","Հեգելականություն","Գերմանիայի քաղաքական գործիչներ","Գերմանացի պատմաբաններ","Իրավունքի փիլիսոփաներ","Քաղցկեղից մահացածներ"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ֆրիդրիխ_Էնգելս","wgRelevantArticleId":71694,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr", "pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q34787","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles": "ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/Engels_painting2.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1649"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/Engels_painting2.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1100"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="880"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ֆրիդրիխ Էնգելս - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ֆրիդրիխ_Էնգելս rootpage-Ֆրիդրիխ_Էնգելս skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Կենսագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Կենսագրություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Կենսագրություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Կենսագրություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Կենսագրություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Կենսագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Վաղ_տարիները" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վաղ_տարիները"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Վաղ տարիները</span> </div> </a> <ul id="toc-Վաղ_տարիները-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վերջին_տարիները" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վերջին_տարիները"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Վերջին տարիները</span> </div> </a> <ul id="toc-Վերջին_տարիները-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Էնգելսը_և_գերմանական_հեղափոխական_շարժումը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Էնգելսը_և_գերմանական_հեղափոխական_շարժումը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Էնգելսը և գերմանական հեղափոխական շարժումը</span> </div> </a> <ul id="toc-Էնգելսը_և_գերմանական_հեղափոխական_շարժումը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Փարիզի_կոմունա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Փարիզի_կոմունա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Փարիզի կոմունա</span> </div> </a> <ul id="toc-Փարիզի_կոմունա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Դիալեկտիկական_մատերիալիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Դիալեկտիկական_մատերիալիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Դիալեկտիկական մատերիալիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Դիալեկտիկական_մատերիալիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Էնգելսը_և_Ռուսաստանը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Էնգելսը_և_Ռուսաստանը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Էնգելսը և Ռուսաստանը</span> </div> </a> <ul id="toc-Էնգելսը_և_Ռուսաստանը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Էնգելսը_և_Հայաստանը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Էնգելսը_և_Հայաստանը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Էնգելսը և Հայաստանը</span> </div> </a> <ul id="toc-Էնգելսը_և_Հայաստանը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անհատականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Անհատականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Անհատականություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Անհատականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ժառանգություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ժառանգություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ժառանգություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Ժառանգություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ազդեցություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ազդեցություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Ազդեցություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Ազդեցություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ֆրիդրիխ Էնգելս</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 124 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-124" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">124 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%88%AC%E1%8B%B5%E1%88%AA%E1%8A%AD_%E1%8A%A4%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8D%E1%88%B5" title="ፍሬድሪክ ኤንግልስ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ፍሬድሪክ ኤንግልስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%83_%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%84%D8%B2" title="فريدريك إنجلز – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فريدريك إنجلز" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%83_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%84%D8%B2" title="فريدريك انجلز – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فريدريك انجلز" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9A_%E0%A6%8F%E0%A6%82%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%9B" title="ফ্ৰিড্ৰিচ এংগেল্‌ছ – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="ফ্ৰিড্ৰিচ এংগেল্‌ছ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Fridrix_Engels" title="Fridrix Engels – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Fridrix Engels" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فردریش اینگلس – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="فردریش اینگلس" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фридрих Энгельс – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Фридрих Энгельс" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фрыдрых Энгельс – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Фрыдрых Энгельс" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фрыдрых Энгельс – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Фрыдрых Энгельс" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%95%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%81" title="Фридрих Енгелс – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Фридрих Енгелс" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ्रेडरिक एंगेल्स – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="फ्रेडरिक एंगेल्स" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%96_%E0%A6%8F%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%B8" title="ফ্রিডরিখ এঙ্গেলস – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ফ্রিডরিখ এঙ্গেলস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81,_%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Энгельс, Фридрих – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Энгельс, Фридрих" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A6%DB%8E%D9%86%DA%AF%DA%B5%D8%B3" title="فریدریش ئێنگڵس – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="فریدریش ئێنگڵس" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81,_%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Энгельс, Фридрих – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Энгельс, Фридрих" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%AF%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%87_%CE%88%CE%BD%CE%B3%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CF%82" title="Φρίντριχ Ένγκελς – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Φρίντριχ Ένγκελς" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فریدریش انگلس" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Engelsi_Friedrich" title="Engelsi Friedrich – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Engelsi Friedrich" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%99%D7%93%D7%A8%D7%99%D7%9A_%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%9C%D7%A1" title="פרידריך אנגלס – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="פרידריך אנגלס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ्रेडरिक एंगेल्स – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="फ्रेडरिक एंगेल्स" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%AA%E3%83%92%E3%83%BB%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%82%B2%E3%83%AB%E3%82%B9" title="フリードリヒ・エンゲルス – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="フリードリヒ・エンゲルス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%98" title="ფრიდრიხ ენგელსი – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფრიდრიხ ენგელსი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фридрих Энгельс – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Фридрих Энгельс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%8C%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%85_%E1%9E%A2%E1%9E%84%E1%9F%8B%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9F%82%E1%9E%9B" title="ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AB%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%86%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%8D_%E0%B2%8E%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%86%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ಎಂಗೆಲ್ಸ್ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ಎಂಗೆಲ್ಸ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%94%84%EB%A6%AC%EB%93%9C%EB%A6%AC%ED%9E%88_%EC%97%A5%EA%B2%94%EC%8A%A4" title="프리드리히 엥겔스 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="프리드리히 엥겔스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фридрих Энгельс – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Фридрих Энгельс" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Fridericus_Engels" title="Fridericus Engels – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Fridericus Engels" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Fr%C4%ABdrihs_Engelss" title="Frīdrihs Engelss – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Frīdrihs Engelss" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%95%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%81" title="Фридрих Енгелс – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Фридрих Енгелс" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%86%E0%B4%A1%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%8F%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%BD%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ഫ്രെഡറിക് ഏംഗൽസ് – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഫ്രെഡറിക് ഏംഗൽസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фридрих Энгельс – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Фридрих Энгельс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B6_%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ्रीडरिश एंजेल्स – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="फ्रीडरिश एंजेल्स" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%96%E1%80%9B%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%9B%E1%80%85%E1%80%BA_%E1%80%A1%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%82%E1%80%B2" title="ဖရစ်ဒရစ် အန်းဂဲ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ဖရစ်ဒရစ် အန်းဂဲ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="فریدریش انگلس" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ्रेडरिक एंगेल्स – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="फ्रेडरिक एंगेल्स" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC_%E0%A8%90%E0%A8%82%E0%A8%97%E0%A8%B2%E0%A8%B8" title="ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਐਂਗਲਸ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਐਂਗਲਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B2" title="فریڈرش اینگلز – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="فریڈرش اینگلز" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AB%D9%84%D8%B3" title="فردریش انګلس – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="فردریش انګلس" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ռոմանշերեն" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="ռոմանշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81,_%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Энгельс, Фридрих – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Энгельс, Фридрих" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%8A%DA%8A%D8%B1%DA%AA_%D8%A7%D9%8A%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فريڊرڪ اينگلس – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="فريڊرڪ اينگلس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Frederik_Engels" title="Frederik Engels – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Frederik Engels" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%95%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%81" title="Фридрих Енгелс – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Фридрих Енгелс" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – հարավային սոթո" lang="st" hreflang="st" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="հարավային սոթո" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%86%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%8E%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%86%E0%AE%B2%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AF%81" title="பிரெட்ரிக் எங்கெல்சு – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பிரெட்ரிக் எங்கெல்சு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A1%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="ఫ్రెడరిక్ ఎంగెల్స్ – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="ఫ్రెడరిక్ ఎంగెల్స్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%81" title="Фридрих Энгелс – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Фридрих Энгелс" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9F%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%8A_%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%AA%E0%B9%8C" title="ฟรีดริช เอ็งเงิลส์ – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ฟรีดริช เอ็งเงิลส์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фридрих Энгельс – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Фридрих Энгельс" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%90%D9%86%DA%AF%D9%89%D9%84%D9%89%D8%B3" title="ئېنگىلىس – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئېنگىلىس" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%96%D0%B4%D1%80%D1%96%D1%85_%D0%95%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Фрідріх Енгельс – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Фрідріх Енгельс" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%88%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B2" title="فریڈرک اینگلز – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فریڈرک اینگلز" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%97%E9%87%8C%E5%BE%B7%E9%87%8C%E5%B8%8C%C2%B7%E6%81%A9%E6%A0%BC%E6%96%AF" title="弗里德里希·恩格斯 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="弗里德里希·恩格斯" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%98" title="ფრიდრიხ ენგელსი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ფრიდრიხ ენგელსი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%97%E9%87%8C%E5%BE%B7%E9%87%8C%E5%B8%8C%C2%B7%E6%81%A9%E6%A0%BC%E6%96%AF" title="弗里德里希·恩格斯 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="弗里德里希·恩格斯" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Friedrich Engels" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%97%E9%87%8C%E5%BE%B7%E9%87%8C%E5%B8%8C%C2%B7%E6%81%A9%E6%A0%BC%E6%96%AF" title="弗里德里希·恩格斯 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="弗里德里希·恩格斯" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34787#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&oldid=9549679" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&id=9549679&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2596%25D6%2580%25D5%25AB%25D5%25A4%25D6%2580%25D5%25AB%25D5%25AD_%25D4%25B7%25D5%25B6%25D5%25A3%25D5%25A5%25D5%25AC%25D5%25BD"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2596%25D6%2580%25D5%25AB%25D5%25A4%25D6%2580%25D5%25AB%25D5%25AD_%25D4%25B7%25D5%25B6%25D5%25A3%25D5%25A5%25D5%25AC%25D5%25BD"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Friedrich_Engels" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://hy.wikiquote.org/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" hreflang="hy"><span>Վիքիքաղվածք</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34787" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><table class="infobox vcard" style="width:22em;width:16em; text-align:left;"><tbody><tr><th colspan="2" class="summary" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;background:transparent; text-align:center;"><div style="background:#ccccaa; position:relative; width:100%; height:40px; display:table;"><div style="position:absolute; top:0; right:0;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Picto_infobox_auteur.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Picto_infobox_auteur.png/28px-Picto_infobox_auteur.png" decoding="async" width="28" height="41" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Picto_infobox_auteur.png 1.5x" data-file-width="31" data-file-height="45" /></a></span></div><span style="position:relative; width:100%; display:table-cell; vertical-align:middle; text-align:center;padding:4px;"><b>Ֆրիդրիխ Էնգելս</b><br /><span data-wikidata-claim-id="Q34787$e3432388-455e-dfc7-ca09-e77df3b25159" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1559[LANGUAGE!:HY]"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Գերմաներեն">գերմ.</a>՝ <span lang="de">Friedrich Engels</span></span></span></span></div></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;padding-bottom:0.5em;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$F31ED384-1256-4651-B89B-F8F81C60D9B5" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P18"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Engels_painting2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Engels_painting2.jpg/250px-Engels_painting2.jpg" decoding="async" width="250" height="344" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/Engels_painting2.jpg 1.5x" data-file-width="291" data-file-height="400" /></a></span></span></span><div><div style="padding-top:0.3em; line-height:1.2em;"></div></div></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Ծնվել է</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$AD8EF420-A233-4FB7-8516-51857852F2FE" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_28" title="Նոյեմբերի 28">նոյեմբերի 28</a>, <a href="/wiki/1820" title="1820">1820</a></span><span style="display:none">(<span class="bday">1820-11-28</span>)</span></span><sup id="cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0a5b555f01cded47-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6b92dd882c8242d5-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d83a7eab08f9dd07-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q34787#P569" class="extiw" title="d:Q34787">[…]</a></sup></span> <span data-wikidata-claim-id="q34787$619376EB-E651-4294-9029-092E6321629B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q153974" class="extiw" title="d:Q153974">Բարմեն</a></span>, <span data-wikidata-hash="b76c09a7b027a616bea4fe033ccf15b5cf0b77d0" class="wikidata-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q639593" class="extiw" title="d:Q639593">Province of Jülich-Cleves-Berg</a></span>, <span data-wikidata-hash="103e000b44dd78a79bd677b7cbc02a2eaa6db934" class="wikidata-snak"><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրուսիայի թագավորություն">Պրուսիայի թագավորություն</a></span><sup id="cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a78041ecd5685b39-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_692091206433a502_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-_692091206433a502-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Մահացել է</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$46B58A79-9302-4583-85D9-58B165B57D6B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_5" title="Օգոստոսի 5">օգոստոսի 5</a>, <a href="/wiki/1895" title="1895">1895</a></span><span style="display:none">(<span class="dday">1895-08-05</span>)</span></span><sup id="cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0a5b555f01cded47-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-_6b92dd882c8242d5-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-_d83a7eab08f9dd07-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q34787#P570" class="extiw" title="d:Q34787">[…]</a></sup> <span style="white-space:nowrap;">(74 տարեկան)</span></span> <span data-wikidata-claim-id="q34787$FA110DE2-D9DC-4C6C-96B5-670EAD314C27" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P20"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Լոնդոն">Լոնդոն</a></span>, <span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D4%BB%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն">Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն</a></span><sup id="cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a78041ecd5685b39-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span><br /><span data-wikidata-claim-id="Q34787$27BDF4C3-611B-4BD7-BC3C-13702602ECFC" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1196"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3739104" class="extiw" title="d:Q3739104">բնական մահով</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Քաղաքացիություն</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$333E2DFF-33D2-4A51-AEFB-2C790E6FC793" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P27"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Prussia_(1892-1918).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg/20px-Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg/30px-Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg/40px-Flag_of_Prussia_%281892-1918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="540" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրուսիայի թագավորություն">Պրուսիայի թագավորություն</a></span></span></span> և <span data-wikidata-claim-id="Q34787$A267749E-CE1E-4693-8296-1EB6E38EADD8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P27"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_Kingdom_(1-2).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg/20px-Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg/30px-Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%281-2%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միացյալ Թագավորություն">Միացյալ Թագավորություն</a></span></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Դավանանք</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$b4982dd2-4bb1-c5d1-7133-a74229e2620c" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P140"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Աթեիզմ">աթեիզմ</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Մասնագիտություն</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$1CDD1248-702F-40AF-AB0C-E84A1E5D4BEF" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%8F%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF" title="Տնտեսագետ">տնտեսագետ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$881009db-4e8a-1cd8-f192-771a6be04f04" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Հասարակական գիտություններ">հասարակական գիտությունների ոլորտում գիտնական</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$3046eef2-4fc7-20d5-d402-6a3cc8fc1ba7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q15994177" class="extiw" title="d:Q15994177">քաղաքական տեսաբան</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$7cce002a-4535-607f-0f49-134cf8ca8901" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1" title="Փիլիսոփա">փիլիսոփա</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$694AC6CD-2AD5-44A0-B429-626A8E1AE691" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D5%B2" title="Գրող">գրող</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$CD459DCC-B779-4D71-9E9C-5D892F0109B6" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հեղափոխություն">հեղափոխական</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$E7253161-D119-440B-A672-8B42E3A02D71" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Սոցիոլոգիա">սոցիոլոգ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$056D2884-89A6-442F-90B3-6C04FD4152EE" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q28692502" class="extiw" title="d:Q28692502">կանանց իրավունքների պաշտպան</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$30CA508E-1766-41B5-B99A-DA2E0B14CFE3" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2" title="Լրագրող">լրագրող</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$2D970310-F1B9-412F-93B8-DCCFB97945B7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%81%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Ձեռնարկատեր">ձեռնարկատեր</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$9E92C771-B9DA-4A20-AB30-71214157FB38" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%AB%D5%B9" title="Պատմիչ">պատմաբան</a></span></span> և <span data-wikidata-claim-id="Q34787$C85AA6D4-133B-4D5E-B4BD-C05388DD14FD" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Հեղինակ">հեղինակ</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Գործունեության ոլորտ</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$e78343de-4053-4edf-8c16-3c1e824239bd" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P101"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փիլիսոփայություն">փիլիսոփայություն</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Անդամակցություն</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$EE81D0E5-29A1-4FF3-BD93-524C0117876A" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P463"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q183725" class="extiw" title="d:Q183725">Առաջին ինտերնացիոնալ</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Ալմա մատեր">Ալմա մատեր</a></th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$0F0AE1D2-3507-4E24-AD4A-E16405EE6DAE" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P69"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q20266894" class="extiw" title="d:Q20266894">Բեռլինի համալսարան</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Տիրապետում է լեզուներին</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$64A20560-E672-457D-87D5-FD646358868F" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1412"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Գերմաներեն">գերմաներեն</a></span><sup id="cite_ref-_ee1cb9b5acad1c23_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ee1cb9b5acad1c23-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_e1de52eb3ccfb7e6_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e1de52eb3ccfb7e6-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> և <span data-wikidata-claim-id="Q34787$acda0f2f-43a7-875a-44ff-e2184bcd7ae8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1412"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Անգլերեն">անգլերեն</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Ազդվել է</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$D01F2E9D-51DA-4915-8945-06E44743C4A5" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="Հերակլիտոս">Հերակլիտ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$d143f503-404e-a81c-3a55-371eee4d293b" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%A3_%D5%96%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%AD" title="Լյուդվիգ Ֆոյերբախ">Լյուդվիգ Ֆոյերբախ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$d1318a7c-490a-4cab-0b5a-6358abebbeff" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1170769" class="extiw" title="d:Q1170769">Քրիստոնեության էությունը</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$5904066a-48d9-d8cd-d7ea-cd272d065762" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" title="Կարլ Մարքս">Կարլ Մարքս</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$c7ed698f-4acb-ae24-be09-380d59123a6f" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3_%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%B0%D5%A5%D5%AC%D5%B4_%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D5%80%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%AC" title="Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել">Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$b55d44ed-4b1b-2fc2-a7aa-1515951e5a9e" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%8D%D5%B4%D5%AB%D5%A9" title="Ադամ Սմիթ">Ադամ Սմիթ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$03f0cae6-458c-4c1d-6a9b-1781ac0c02cc" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD_%D5%87%D5%BF%D5%AB%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մաքս Շտիռներ">Մաքս Շտիրներ</a></span></span> և <span data-wikidata-claim-id="Q34787$dbb22fe5-453f-2003-2dd2-79e4ca58c1ce" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A9_%D5%8C%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8" title="Դավիթ Ռիկարդո">Դավիթ Ռիկարդո</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Կուսակցություն</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$efa505a1-454b-21e5-c676-31674cf3310b" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P102"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կումունիստների միություն">Կումունիստների միություն</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Հայր</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$20741602-add9-46f1-bd03-a29733de0c1c" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P22"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1458971" class="extiw" title="d:Q1458971">Friedrich Engels</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?</span></span><sup id="cite_ref-_a948f381a4819184_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a948f381a4819184-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_692091206433a502_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-_692091206433a502-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:right; background-color:#eee;">Մայր</th><td style="line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><span data-wikidata-claim-id="Q34787$df54cb26-4978-4f01-a787-cb379ba2a7c7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P25"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q116468500" class="extiw" title="d:Q116468500">Elisabeth Franziska Mauritia van Haar</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?</span></span><sup id="cite_ref-_a948f381a4819184_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a948f381a4819184-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><div class="NavFrame collapsed" style="border:none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="background:transparent; text-align:left;">Ներշնչվել է</div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <dl><dd><dl><dd><dl><dd><span data-wikidata-claim-id="Q34787$D01F2E9D-51DA-4915-8945-06E44743C4A5" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="Հերակլիտոս">Հերակլիտ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$d143f503-404e-a81c-3a55-371eee4d293b" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%A3_%D5%96%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%AD" title="Լյուդվիգ Ֆոյերբախ">Լյուդվիգ Ֆոյերբախ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$d1318a7c-490a-4cab-0b5a-6358abebbeff" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1170769" class="extiw" title="d:Q1170769">Քրիստոնեության էությունը</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$5904066a-48d9-d8cd-d7ea-cd272d065762" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" title="Կարլ Մարքս">Կարլ Մարքս</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$c7ed698f-4acb-ae24-be09-380d59123a6f" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3_%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%B0%D5%A5%D5%AC%D5%B4_%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D5%80%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%AC" title="Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել">Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$b55d44ed-4b1b-2fc2-a7aa-1515951e5a9e" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%8D%D5%B4%D5%AB%D5%A9" title="Ադամ Սմիթ">Ադամ Սմիթ</a></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q34787$03f0cae6-458c-4c1d-6a9b-1781ac0c02cc" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD_%D5%87%D5%BF%D5%AB%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մաքս Շտիռներ">Մաքս Շտիրներ</a></span></span> և <span data-wikidata-claim-id="Q34787$dbb22fe5-453f-2003-2dd2-79e4ca58c1ce" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P737"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%BE%D5%AB%D5%A9_%D5%8C%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8" title="Դավիթ Ռիկարդո">Դավիթ Ռիկարդո</a></span></span></dd></dl></dd></dl></dd></dl></div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;line-height:1.3em; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ստորագրություն">Ստորագրություն</a><br /><span data-wikidata-claim-id="Q34787$3d555722-40c7-52e6-65a1-960578ebc4a8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P109"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Friedrich_Engels_Signature.svg" class="mw-file-description"><img alt="Изображение автографа" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Friedrich_Engels_Signature.svg/150px-Friedrich_Engels_Signature.svg.png" decoding="async" width="150" height="69" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Friedrich_Engels_Signature.svg/225px-Friedrich_Engels_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Friedrich_Engels_Signature.svg/300px-Friedrich_Engels_Signature.svg.png 2x" data-file-width="346" data-file-height="160" /></a></span></span></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;"><span data-wikidata-claim-id="q34787$F11A6E2D-A3D3-4282-B053-927A8C26C5AA" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Friedrich_Engels" title="commons:Category:Friedrich Engels"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Friedrich_Engels" class="extiw" title="commons:Category:Friedrich Engels"> Friedrich Engels</a></span></span> Վիքիպահեստում</td></tr></tbody></table> <p><b>Ֆրիդրիխ Էնգելս</b> (<a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Գերմաներեն">գերմ.</a>՝ <span lang="de">Friedrich Engels</span>, <span data-wikidata-claim-id="q34787$AD8EF420-A233-4FB7-8516-51857852F2FE" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_28" title="Նոյեմբերի 28">նոյեմբերի 28</a>, <a href="/wiki/1820" title="1820">1820</a></span><span style="display:none">(<span class="bday">1820-11-28</span>)</span></span><sup id="cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0a5b555f01cded47-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-_6b92dd882c8242d5-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-_d83a7eab08f9dd07-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q34787#P569" class="extiw" title="d:Q34787">[…]</a></sup></span>, <span data-wikidata-claim-id="q34787$619376EB-E651-4294-9029-092E6321629B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q153974" class="extiw" title="d:Q153974">Բարմեն</a></span>, <span data-wikidata-hash="b76c09a7b027a616bea4fe033ccf15b5cf0b77d0" class="wikidata-snak"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q639593" class="extiw" title="d:Q639593">Province of Jülich-Cleves-Berg</a></span>, <span data-wikidata-hash="103e000b44dd78a79bd677b7cbc02a2eaa6db934" class="wikidata-snak"><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրուսիայի թագավորություն">Պրուսիայի թագավորություն</a></span><sup id="cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-_a78041ecd5685b39-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_692091206433a502_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-_692091206433a502-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> - <span data-wikidata-claim-id="q34787$46B58A79-9302-4583-85D9-58B165B57D6B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_5" title="Օգոստոսի 5">օգոստոսի 5</a>, <a href="/wiki/1895" title="1895">1895</a></span><span style="display:none">(<span class="dday">1895-08-05</span>)</span></span><sup id="cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-_0a5b555f01cded47-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-_6b92dd882c8242d5-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-4" class="reference"><a href="#cite_note-_d83a7eab08f9dd07-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q34787#P570" class="extiw" title="d:Q34787">[…]</a></sup></span>, <span data-wikidata-claim-id="q34787$FA110DE2-D9DC-4C6C-96B5-670EAD314C27" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P20"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Լոնդոն">Լոնդոն</a></span>, <span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D4%BB%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն">Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն</a></span><sup id="cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-_a78041ecd5685b39-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span>), գերմանացի փիլիսոփա, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">մարքսիզմի</a> հիմնադիրներից մեկը։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" class="mw-redirect" title="Կառլ Մարքս">Կառլ Մարքսի</a> ընկերը, համագործակիցը և համահեղինակիցը։ </p><p>Էնգելսը Կարլ Մարքսի հետ միասին զարգացրել է այն ուղղությունը, որն այժմ հայտնի է մարքսիզմ անունով։ 1845 թվականին նա հրատարակում է Անգլիայի քաղաքներում անձնական դիտարկումների և հետազոտությունների հիման վրա աշխատող Անգլիայի աշխատավոր դասի վիճակը։ 1848 թվականին Էնգելսը Մարքսի հետ համահեղինակում է «Կոմունիստական մանիֆեստը», ինչպես նաև հեղինակ և համահեղինակ է դառնում (առաջին հերթին Մարքսի հետ) շատ այլ գործերում։ Հետագայում Էնգելսը ֆինանսապես աջակցում է Մարքսին՝ թույլ տալով նրան ուսումնասիրություններ կատարել և գրել Das Kapital-ը։ Մարքսի մահից հետո Էնգելսը խմբագրում է Das Kapital-ի երկրորդ և երրորդ հատորները։ Բացի այդ, Էնգելսը կազմակերպում է Մարքսի գրառումները Ավելորդ արժեքի տեսությունների վերաբերյալ, որոնք հետագայում տպագրվեցին որպես Դաս Կապիտալի «չորրորդ հատոր»<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1884 թվականին նա տպագրում է ընտանիքի, մասնավոր սեփականության և պետության ծագումը՝ հիմնվելով Մարքսի ազգագրական հետազոտության վրա։ </p><p>1895 թվականի օգոստոսի 5-ին Լոնդոնում 74 տարեկան Էնգելսը մահանում է կոկորդի քաղցկեղից։ Դիակիզումից հետո նրա մոխիրները ցրվում են Իսթբորնի մոտակայքում գտնվող Բիչի Հեդում։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կենսագրություն"><span id=".D4.BF.D5.A5.D5.B6.D5.BD.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Կենսագրություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Կենսագրություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Կենսագրություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վաղ_տարիները"><span id=".D5.8E.D5.A1.D5.B2_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.AB.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8"></span>Վաղ տարիները</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Վաղ տարիները" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Վաղ տարիները"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ֆրիդրիխ Էնգելսը ծնվել է 1820 թ. նոյեմբերի 28-ին Պրուսիայի Ռայն նահանգի Բարմեն քաղաքում (այժմ՝ Վուպերտալ, Գերմանիա) Ֆրիդրիխ Էնգելս ավագի և Էլիզաբեթ «Էլիզ» Ֆրանցիսկա Մավրիտիա ֆոն Հաարի ընտանիքում<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնգելս ընտանիքի մեծահարուստները Բարմենում և Սալֆորդում ունեին բամբակյա-տեքստիլ գործարաններ, երկուսն էլ ընդլայնում էին արդյունաբերական մայրաքաղաքները։ Ֆրիդրիխի ծնողները պիետիստական   բողոքականներ էին<sup id="cite_ref-Hunt_2009_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt_2009-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, և նրանք այդ ոգով էլ մեծացնում էին իրենց երեխաներին։ </p><p>13 տարեկանում Էնգելսը հաճախում էր Էլբերֆելդ քաղաքի գիմնազիա, բայց ստիպված էր հեռանալ 17 տարեկանում՝ հոր ճնշման պատճառով, որը ցանկանում էր, որ նա դառնա գործարար և սկսի աշխատել որպես առևտրական<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բարմենում մեկ տարի մնալուց հետո պատանի Էնգելսին հայրն ուղարկում է Բրեմենի առևտրի տուն սովորելու<sup id="cite_ref-engels-bio_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-engels-bio-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-tucker_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-tucker-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նրա ծնողները ակնկալում էին, որ Էնգելսը իր հորը կօգնի ընտանեկան բիզնեսում։ Նրանց որդու հեղափոխական գործունեությունը, սակայն, հիասթափեցնում է նրանց։ Անցնում են տարիներ, որից հետո միայն նա միանում է ընտանեկան ֆիրմային։ </p><p>Բրեմենում եղած ժամանակ Էնգելսը սկսում է կարդալ Հեգելի փիլիսոփայությունը, որի ուսմունքները գերակշռում էին այդ ժամանակ գերմանական փիլիսոփայությունը։ 1838 թվականի սեպտեմբերին նա տպագրում է իր առաջին աշխատանքը՝ «Բեդվինը» վերնագրով բանաստեղծությունը Bremisches Conversationsblatt-ի թիվ 40 համարում։ Նա նաև զբաղվում է գրական այլ աշխատանքներով և սկսում գրել հոդվածներ, որոնք քննադատում էին արդյունաբերության սոցիալական ախտերը<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նա գրում էր «Ֆրիդրիխ Օսվալդ» կեղծանվամբ, որպեսզի իր սադրիչ գրվածքներից ընտանիքը չտուժեր։ </p><p>1841 թվականին Էնգելսը ծառայում է պրուսական բանակում՝ որպես հրետանու անդամ (գերմ. ՝ Garde-Artillerie-Brigade): Նա նաև հաճախում է համալսարանական դասախոսությունների Բեռլինի համալսարանում և սկսում է շփվել երիտասարդ հեգելականների խմբերի հետ։ Այդ ժամանակ նա անանուն կերպով հոդվածներ էր տպում «Rheinische Zeitung»-ում՝ բացահայտելով գործարանի աշխատողների տուժած աշխատանքի և կյանքի վատ պայմանները<sup id="cite_ref-tucker_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-tucker-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ «Rheinische Zeitung»-ի խմբագիրը Կարլ Մարքսն էր, բայց Էնգելսը չէր հանդիպելու Մարքսի հետ մինչև 1842 թվականի նոյեմբերի վերջ<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնգելսն իր կարիերայի ընթացքում գերմանական փիլիսոփայության ազդեցությունն է կրում իր մտավոր զարգացման վրա<sup id="cite_ref-engels-bio_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-engels-bio-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1840 թ.-ին նա գրում է. «Կյանքից առավելագույն օգուտ քաղելու համար պետք է ակտիվ լինես, պետք է ապրես և քաջություն ունենաս համտեսելու երիտասարդ լինելու հույզը»<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Երբ Էնգելսը զարգացնում է աթեիստական համոզմունքները, ծնողների հետ նրա հարաբերությունները սրվում են<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վերջին_տարիները"><span id=".D5.8E.D5.A5.D6.80.D5.BB.D5.AB.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.AB.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8"></span>Վերջին տարիները</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Վերջին տարիները" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Վերջին տարիները"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Իրենց կյանքի ուշ շրջանում և՛ Մարքսը, և՛ Էնգելսը սկսել էին պնդել, որ որոշ երկրներում աշխատողները կարող էին հասնել իրենց նպատակներին խաղաղ միջոցներով<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Դրան հետևելով՝ Էնգելսը պնդում էր, որ սոցիալիստները էվոլյուցիոնիստներ էին, չնայած նրանք հավատարիմ էին սոցիալական հեղափոխությանը<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նմանապես Տրիստրամ Հանթը պնդում է, որ Էնգելսը թերահավատորեն էր վերաբերվում «վերևից ներքև հեղափոխություններին», իսկ հետագայում կյանքի կոչում էր «դեպի սոցիալիզմ խաղաղ, ժողովրդավարական ճանապարհ»<sup id="cite_ref-NYT_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-NYT-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնգելսը նաև գրել է <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանսիա">Ֆրանսիայում</a> Մարքսի «Դասային պայքարը» 1891-ի հրատարակության մեջ իր ներածության մեջ, որ «հին ոճով կռվարարությունը, փողոցային պայքարը բարիկադներով, որը որոշեց ամեն տեղ մինչև 1848 թվականը, որոշ չափով հնացած էր»<sup id="cite_ref-Kellogg_1991_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kellogg_1991-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, չնայած Դեյվիդ Վ. Լոուելը և այլք նախազգուշացնում էին, որ «Էնգելսը կասկածի տակ է դնում ապստամբությունը միայն «հին ոճով», այսինքն՝ ապստամբությամբ, ինչը նշանակում է, որ նա չի հրաժարվում հեղափոխությունից։ Էնգելսի այստեսակ միտքը պարզ է․ «նա անկեղծորեն խոստովանում է, որ ցանկացած ապստամբության վերջնական հաղթանակը հազվադեպ է լինում պարզապես ռազմական և մարտավարական հիմքերով»<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ֆրանսիայում Մարքսի «Դասակարգային պայքարը» 1895 հրատարակության ներածության մեջ Էնգելսը փորձում է լուծել բարեկարգողների և հեղափոխականների միջև բաժանումը մարքսիստական շարժման մեջ՝ հայտարարելով, որ ինքը կողմ է ընտրական քաղաքականության կարճաժամկետ մարտավարությանը, որը ներառում է աստիճանական և էվոլյուցիոն սոցիալիստական միջոցներ՝ միաժամանակ պահպանելով իր համոզմունքը, որ պրոլետարիատի կողմից իշխանության հեղափոխական բռնազավթումը պետք է նպատակ մնա։ Չնայած աստիճանականությունն ու հեղափոխությունը միաձուլելու Էնգելսի այս փորձին, նրա ջանքերը միայն մեղմացնում են աստիճանականության և հեղափոխության տարբերակումը, ինչպես նաև հետևեցին ռևիզիոնիստների դիրքերը<sup id="cite_ref-Steger_1999_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steger_1999-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնգելսի հայտարարությունները ֆրանսիական <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Figaro" class="extiw" title="en:Le Figaro">Le Figaro</a> թերթում, որում նա գրում է, թե «հեղափոխությունը» և «այսպես կոչված սոցիալիստական հասարակությունը» ֆիքսված հասկացություններ չէին, այլ անընդհատ փոխում էին սոցիալական երևույթները և պնդում, որ դա «մեզ՝ սոցիալիստներիս լիարժեք էվոլյուցիոնիստներ» դարձնում։ Եվ հասարակությունը կարծում էր, որ Էնգելսը ձգտում է դեպի էվոլյուցիոն սոցիալիզմ։ Էնգելսը նաև պնդում էր, որ «ինքնասպանություն» կլինի խոսել հեղափոխական իշխանության բռնազավթման մասին այն ժամանակ, երբ պատմական հանգամանքները նպաստում էին խորհրդարանական ճանապարհին դեպի իշխանություն, որը, նրա կանխատեսմամբ, կարող է «սոցիալ-ժողովրդավարություն մտցնել արդեն 1898 թվականից»։ Էնգելսի դիրքորոշումը՝ աստիճանաբար էվոլյուցիոն և խորհրդարանական մարտավարությունը բացահայտորեն ընդունելու հարցում և պնդումը այն մասին, թե պատմական հանգամանքները չեն նպաստում հեղափոխությանը, խառնաշփոթություն առաջացրին։ Մարքսիստ ռևիզիոնիստ Էդուարդ Բեռնշտեյնը դա մեկնաբանում է և մատնանշում այն, որ Էնգելսը շարժվում էր դեպի պառլամենտական բարեփոխական և աստիճանականական կեցվածքներ ընդունելը, բայց նա անտեսում էր այն, որ Էնգելսի դիրքորոշումները մարտավարական էին՝ որպես արձագանք որոշ հանգամանքներին, և որ Էնգելսը դեռ հավատարիմ էր հեղափոխական սոցիալիզմին<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնգելսը խիստ հուզվում է, երբ իմանում է, որ Ֆրանսիայում «Դասային պայքարի» նոր խմբագրության իր ներածումը խմբագրել են Բեռնշտեյնը և ուղղափառ մարքսիստ Կառլ Կաուցկին այնպես, որ տպավորություն է ստեղծվում, թե նա դարձել է դեպի սոցիալիզմ խաղաղ ճանապարհի կողմնակից<sup id="cite_ref-Steger_1999_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Steger_1999-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1895 թվականի ապրիլի 1-ին՝ մահից չորս ամիս առաջ, Էնգելսը պատասխանում է Կաուցկին. </p> <blockquote><p>Ես ապշել էի այն «ներածությունից», որը տպագրվել էր առանց իմ իմացության և այնպես էր ներկայացված, ասես ես օրինականության խաղաղասեր կողմնակից եմ [ամեն գնով]։ Սա ևս մեկ պատճառ է այն բանի, որ ես կցանկանայի, որ այն ամբողջությամբ հայտնվեր Neue Zeit-ում, որպեսզի այս խայտառակ տպավորությունը ջնջվեր։ Ես անկասկած կթողնեմ Լիբկնեխտին այն պատճառով, թե ինչ եմ մտածում նրա մասին, և նույնը վերաբերում է նրանց, ովքեր, անկախ նրանից, թե ովքեր կարող են լինել, նրան հնարավորություն տվեցին այլասերել իմ տեսակետները և, դեռ ավելին, առանց ինձ որևէ բառ այդ մասին ասելու<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</p></blockquote><p> Մարքսի մահից հետո Էնգելսը իր մնացած տարիների մեծ մասը նվիրում է Մարքսի «Դաս Կապիտալ»-ի անավարտ հատորների խմբագրման աշխատանքներին։ Այնուամենայնիվ, նա զգալի ներդրում է ունենում նաև այլ ոլորտներում։ Էնգելսը վիճաբանում է՝ օգտագործելով ժամանակի մարդաբանական ապացույցները՝ ցույց տալու համար, որ ընտանեկան կառույցները փոխվել են պատմության ընթացքում, և որ միամուսնությունը հասել է դասակարգային հասարակության այն անհրաժեշտությանը, որ տղամարդիկ վերահսկեն կանանց՝ վստահ լինելով, որ իրենց երեխաները կժառանգեն իրենց սեփականությունը։ Նա պնդում էր, որ ապագա կոմունիստական հասարակությունը թույլ կտա մարդկանց որոշում կայացնել իրենց հարաբերությունների մասին՝ առանց տնտեսական սահմանափակումների։ Այս հարցերի վերաբերյալ Էնգելսի մտորումների լավագույն օրինակներից մեկը նրա ընտանիքի՝ մասնավոր սեփականության և պետության ծագումնաբանությունն է։ 1895 թվականի օգոստոսի 5-ին Էնգելսը մահանում է կոկորդի քաղցկեղից Լոնդոնում 74 տարեկան հասակում<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Marx-Engels_Correspondence_1895_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marx-Engels_Correspondence_1895-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Woking Crematorium-ում դիակիզվելուց հետո նրա մոխիրները ցրվում են Իսթբորնի մոտակայքում գտնվող Beachy Head-ի մոտից, ինչպես նա էր խնդրել<sup id="cite_ref-Marx-Engels_Correspondence_1895_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-Marx-Engels_Correspondence_1895-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նա թողել է զգալի մեծ ժառանգություն<sup id="cite_ref-probate_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-probate-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Marx-Engels.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Marx-Engels.jpg/220px-Marx-Engels.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Marx-Engels.jpg/330px-Marx-Engels.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Marx-Engels.jpg/440px-Marx-Engels.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Էնգելսի և Մարքսի արձանը Բեռլինում</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Էնգելսը_և_գերմանական_հեղափոխական_շարժումը"><span id=".D4.B7.D5.B6.D5.A3.D5.A5.D5.AC.D5.BD.D5.A8_.D6.87_.D5.A3.D5.A5.D6.80.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B0.D5.A5.D5.B2.D5.A1.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B7.D5.A1.D6.80.D5.AA.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.A8"></span>Էնգելսը և գերմանական հեղափոխական շարժումը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Էնգելսը և գերմանական հեղափոխական շարժումը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Էնգելսը և գերմանական հեղափոխական շարժումը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg/220px-280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg/330px-280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg/440px-280505_001_Engelshaus_Barmen.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Էնգելսի տունը, Բարմեն, Գերմանիա (այժմ Վուպերտալ)</figcaption></figure> <p>Էնգելսը գործուն մասնակցություն է ունեցել <a href="/wiki/1849" title="1849">1849</a> թվականի գերմանական ժողովրդի զինված ապստամբությանը Հարավարևմտյան <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Գերմանիա">Գերմանիայում</a>։ Հեղափոխության պարտությունից հետո՝ <a href="/wiki/1849" title="1849">1849</a> թվականին, մեկնել է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Անգլիա">Անգլիա</a>, մինչև <a href="/wiki/1870" title="1870">1870</a> թվականն ապրել է <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%B9%D5%A5%D5%BD%D5%A9%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Մանչեսթեր">Մանչեսթերում</a>, նա նակագրություն է հաստատել <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Լոնդոն">Լոնդոնում</a> ապրող Մարքսի հետ և նյութապես օգնել նրան։ </p><p>Էնգելսը Մարքսի հետ ղեկավարել է առաջին <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC" class="mw-redirect" title="Ինտերնացիոնալ">Ինտերնացիոնալը</a> (1864-76 թվականներ), իսկ Մարքսի մահվանից (<a href="/wiki/1883" title="1883">1883</a>) հետո եղել Եվրոպական սոցիալիստների ղեկավարն ու խորհրդակը։ Գործերի մի մասը («Սուրբ ընտանիք», <a href="/wiki/1845" title="1845">1845</a> թվական, «Գերմանական գաղաափարախուսության», 1845-46 թվականներ) հրատարակել են համահեղինակությամբ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Փարիզի_կոմունա"><span id=".D5.93.D5.A1.D6.80.D5.AB.D5.A6.D5.AB_.D5.AF.D5.B8.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A1"></span>Փարիզի կոմունա</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Փարիզի կոմունա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Փարիզի կոմունա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Էնգելսը մասնակցել է աշխարհում առաջին պրոլետարական հեղափոխությանը՝ <a href="/wiki/%D5%93%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1" class="mw-redirect mw-disambig" title="Փարիզի կոմունա">Փարիզի կոմունային</a> (<a href="/wiki/1871" title="1871">1871</a>), իսկ Կոմունայի պարտությունից հետո քննադատել է նրա սխալներն ու գնահատել դասերը։ </p><p>Էնգելսը էականորեն նպաստել է <a href="/wiki/1889" title="1889">1889</a> թվականին Փարիզում պրոլետարիատի միջազգային նոր միավորման ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D4%BB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրորդ Ինտերնացիոնալ (դեռ գրված չէ)">երկրորդ Ինտերնացիոնալի</a> ստեղծմանը, որը, շարունակելով առաջին ինտերնացիոնալի գործը, նպաստել է համաշխարհային բանվորական շարժման ընդլայնմանն ու համախմբմանը։ Նա անձամբ է մասնակցել միջազգային <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պրոլետարիատի համաշխարհային օր (դեռ գրված չէ)">պրոլետարիատի համաշխարհային օրվա</a>՝ մայիսիմեկյան առաջին ցույցերին։ Վճռականորեն դեմ է արտահայտվել կապիտալիստական պետությունների զավթողական պատերազմներին և կոչ է արել պաշտպանել ժողովուրդների միջև խաղաղությունը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Դիալեկտիկական_մատերիալիզմ"><span id=".D4.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.A5.D5.AF.D5.BF.D5.AB.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.A1.D5.BF.D5.A5.D6.80.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Դիալեկտիկական մատերիալիզմ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Դիալեկտիկական մատերիալիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Դիալեկտիկական մատերիալիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Էնգելսը ընդհանրացնել ժամանակի բնագիտական նվաճումները և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դիալեկտիկական մատերիալիզմ">դիալեկտիկական մատերիալիստական</a> մեթոդը տարածել բնության ճանաչման վրա։ Ըստ նրա՝ աշխարհի միասնակությունը նրա նյութականության մեջ է, իսկ շարժումը մատերիայի գոյության ձև է։ Կտրականապես հերքել է աշխարհի անճանաչելիության մասին տեսությունը՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ագնոստիցիզմ">ագնոստիցիզմը</a>՝ իր բոլոր դրսևորումներով, ճանաչողության դիալեկտիկական մանտերիալիստական մեթոդաբանությունն առաջադրել որպես մինչ այդ ընդունված նման մոտեցումների այլընտրանք։ Այս և փիլիսոփայության բազմաթիվ այլ հարցեր են քննարկվել նրա <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%AB-%D4%B4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3" class="mw-redirect" title="Անտի-Դյուրինգ">«Անտի-Դյուրինգ»</a> (<a href="/wiki/1878" title="1878">1878</a> թվական), <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%A3_%D6%86%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%AD%D5%A8_%D6%87_%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%AF_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A1%D5%AD%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լյուդվիգ ֆոյերբախը և գերմանական կլասիկ փիլիսոփայության վախճանը (դեռ գրված չէ)">«Լյուդվիգ ֆոյերբախը և գերմանական կլասիկ փիլիսոփայության վախճանը»</a> (<a href="/wiki/1886" title="1886">1886</a> թվական) և այլ երկերում։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Էնգելսը_և_Ռուսաստանը"><span id=".D4.B7.D5.B6.D5.A3.D5.A5.D5.AC.D5.BD.D5.A8_.D6.87_.D5.8C.D5.B8.D6.82.D5.BD.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D5.A8"></span>Էնգելսը և Ռուսաստանը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Էնգելսը և Ռուսաստանը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Էնգելսը և Ռուսաստանը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Էնգելսը մեծ ուշադրությամբ է հետևել <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանում</a> ծավալվող իրադարձություններին՝ կանխատեսելով ռուսական վերահաս հեղափոխությունը և նրա անվերապահ ազդեցությունը մյուս երկրների հեղափոխական շարժումների վրա։ Նա նամակագրական և անձնական կապեր է ունեցել ռուս քաղաքական գործիչներից շատերի հետ, խրախուսել է նրանց պայքարը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Էնգելսը_և_Հայաստանը"><span id=".D4.B7.D5.B6.D5.A3.D5.A5.D5.AC.D5.BD.D5.A8_.D6.87_.D5.80.D5.A1.D5.B5.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D5.A8"></span>Էնգելսը և Հայաստանը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Էնգելսը և Հայաստանը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Էնգելսը և Հայաստանը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Էնգելսը զբաղվել է նաև <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հայաստան">Հայաստանին</a> առնչվող հարցերով։ Նա համակրանքով է վերաբերվել հայ ժողովրդի ազատագրական շարժմանը ՝ ընդդեմ թուրքական ու ցարական բռնապետությունների, բարեկամական կապեր է ունեցել հայ հեղափոխական գործիչների հետ՝ հետաքրքրվել է Հայաստանի պատմական անցյալով, հանգել այն եզրակացության, որ «...Հայաստանի ազատագրումը թուրքերից, ինչպես նաև ռուսներից հնարավոր կդառնա, երբ տապալվի ռուսական ցարիզմը»։ Տասնիններորդ դարի վերջի հայ հասարակական-քաղաքական գործիչները ծանոթ են եղել <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարքսիստական ուսմունք (դեռ գրված չէ)">մարքսիստական ուսմունքին</a>, առանձին գործեր թարգմանել են հայերեն՝ հայ հասարակականության շրջանում <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">մարքսիզմը</a> տարածելու նպատակով։ </p><p>Էնգելսի աշխատությունները հրատարակվել են բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում՝ հայերեն՝ հայ հեղափոխական գործիչներ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%B6_%D5%87%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Ստեփան Շահումյան">Ստեփան Շահումյանի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D5%A3%D5%A4%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բոգդան Կնունյաց (դեռ գրված չէ)">Բոգդան Կնունյացի</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Սուրեն Սպանդարյան">Սուրեն Սպանդարյանի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D5%84%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Ալեքսանդր Մյասնիկյան">Ալեքսանդր Մյասնիկյանի</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%BD_%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Սարգիս Կասյան">Սարգիս Կասյանի</a> և ուրիշների ջանքերով։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Անհատականություն"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.B0.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Անհատականություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Անհատականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Անհատականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> Էնգելսի հետաքրքրությունները ներառում էին <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1" title="Պոեզիա">պոեզիա</a>, աղվեսի որս և կանոնավոր կիրակնօրյա երեկույթների այցելություն Լոնդոնի ձախ ձևի մտավորականության համար, որտեղ, ինչպես ասում էին, «ոչ ոք չի գնացել առավոտյան ժամը երկու երեքին»։ Նրա կյանքի կարգախոսն էր «հանգիստ եղիր», մինչդեռ «զվարթությունը» նշվում էր որպես իր սիրելի առաքինությունը։ </p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Engels_1856.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Engels_1856.jpg/220px-Engels_1856.jpg" decoding="async" width="220" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Engels_1856.jpg/330px-Engels_1856.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Engels_1856.jpg/440px-Engels_1856.jpg 2x" data-file-width="474" data-file-height="582" /></a><figcaption>Engels in 1868<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Էնգելսի անհատականությունից և արտաքինից Ռոբերտ Հեյլբրոնները նրան նկարագրում էր «Աշխարհիկ փիլիսոփաներ» գրքում որպես «բարձրահասակ և արդար և բավականին էլեգանտ. նա ուներ մի մարդու կերպարանք, որ սիրում էր ցանկապատել և որսալ որսորդական շնիկներ, և որ մի օր չորս անգամ լողացել էր Վեզեր գետում առանց ընդմիջման», ինչպես նաև «արագ մտածողության և դյուրին մտքով օժտված» և նույնիսկ գեյ խառնվածքով՝ «քսան լեզուներով կակազելու» ունակությամբ։ Նա մեծ հաճույք էր ստանում գինուց և այլ «բուրժուական հաճույքներից»։ Էնգելսը նախընտրում էր ռոմանտիկ հարաբերություններ հաստատել պրոլետարիատի հետ և այդպես էլ գտնում է Մերի Բըրնս անունով բանվոր դասակարգի մի կնոջ՝ երկարամյա գործընկերոջը, չնայած նրանք երբեք չեն ամուսնացել։ Կնոջ մահից հետո Էնգելսը սիրավեպի մեջ է մտել իր կրտսեր քրոջ՝ Լիդիա Բըրնսի հետ<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Պատմաբան և Լեյբորիստների նախկին պատգամավոր Թրիստրամ Հանթը՝ «Ֆրեդրիխ Էնգելսի հեղափոխական կյանքը» գրքի<sup id="cite_ref-Hunt_2009_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt_2009-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> հեղինակը՝ պնդում է, որ Էնգելսը «կարելի է ասել, անկասկած այն մարդն էր, որը կկրակեր <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Ստալինի</a> վրա»<sup id="cite_ref-NYT_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-NYT-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հանթն ամփոփում է Էնգելսի անհատականության և Խորհրդային Միության միջև եղած կապը, որն ավելի ուշ օգտագործում է նրա ստեղծագործությունները՝ ասելով. </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; color:inherit; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="10" valign="top"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/25px-Aquote1.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/38px-Aquote1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Aquote1.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td> <td>Շքեղ կյանքի այս մեծ սիրահարը՝ անհատականության կրքոտ ջատագովն ու <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գրականություն">գրականության</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Մշակույթ">մշակույթի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Արվեստ">արվեստի</a> և <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երաժշտություն">երաժշտության</a> խանդավառ հավատացյալը՝ որպես բաց ֆորում, երբեք չէր կարող միանալ 20-րդ դարի խորհրդային <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոմունիզմ">կոմունիզմին</a>, չնայած նրա բոլոր պնդումներին<sup id="cite_ref-Hunt_2009_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt_2009-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-NYT_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-NYT-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </td> <td valign="bottom"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/25px-Aquote2.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/38px-Aquote2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Aquote2.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <p>Ինչ վերաբերում է Էնգելսին վերագրվող կրոնական համոզմանը, Հանթը գրում է. </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; color:inherit; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="10" valign="top"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/25px-Aquote1.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/38px-Aquote1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Aquote1.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td> <td>Այդ իմաստով քրիստոնեության գաղտնի բանականությունը թափանցում է ժամանակակից աշխարհի ամենօրյա փորձը. դրա արժեքներն այժմ տարբեր կերպ մարմնավորվում են ընտանիքում, քաղաքացիական հասարակությունում և պետության մեջ։ Այն, ինչ Էնգելսը մասնավորապես ընդունում էր այս ամենի մեջ, ժամանակակից պանթեիզմի գաղափարն է կամ ավելի շուտ՝ պանդեիզմի՝ աստվածության միաձուլումը զարգացող մարդկության հետ, ուրախ դիալեկտիկական սինթեզը, որը նրան ազատել էր բարեպաշտ կարոտի և օտարության պիետիստական էթոսի ֆիքսված հակադրություններից։ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D5%B0%D5%A1%D5%B6_%D5%87%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Յոհան Շտրաուս">«Շտրաուսի</a> միջոցով ես հիմա մտա հեգելականության ուղիղ ճանապարհը ... Աստծո հեգելյան գաղափարն արդեն իմն է դարձել, և այդպիսով ես միանում եմ «ժամանակակից պանթեիստների» շարքին», - գրել է Էնգելսը իր վերջին նամակներից մեկում. շուտով վերացվող Գրեյբերսին [Վիլհելմ և Ֆրիդրիխ, քահանայի դասընթացավարներ և Էնգելսի նախկին դասընկերներ]<sup id="cite_ref-Hunt_2009_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt_2009-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </td> <td valign="bottom"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/25px-Aquote2.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/38px-Aquote2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Aquote2.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <p>Էնգելսը <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D5%BF" title="Պոլիգլոտ">պոլիգլոտ</a> էր և ունակ էր գրել և խոսել մի քանի լեզուներով, այդ թվում՝ ռուսերեն, իտալերեն, պորտուգալերեն, իռլանդերեն, իսպաներեն, լեհերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն և միլանյան բարբառ<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ժառանգություն"><span id=".D4.BA.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.B6.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Ժառանգություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Ժառանգություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Ժառանգություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վլադիմիր Լենինը իր կենսագրության մեջ գրել է Էնգելսի մասին. «իր ընկերոջ՝ Կառլ Մարքսից (որը մահացավ 1883 թ.) հետո Էնգելսը ժամանակակից պրոլետարիատի լավագույն գիտնականն ու ուսուցիչն էր ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհում։ [...] Իրենց գիտական աշխատություններում Մարքսը և Էնգելսը առաջինը բացատրեցին, որ սոցիալիզմը երազողների հայտնագործությունը չէ, այլ արդի հասարակության մեջ արտադրական ուժերի զարգացման վերջնական նպատակն ու անհրաժեշտ արդյունքն է՝ որոշակի սոցիալական դասերի կառավարման և մյուսների նկատմամբ տարած հաղթանակի»<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ըստ Փոլ Քելլոգի․ «Դասական մարքսիզմի կանոնում» Ֆրեդերիկ Էնգելսի դերի վերաբերյալ կան «զգալի հակասություններ»։ </p><p>Տրիստրամ Հանթը պնդում է, որ Էնգելսը դարձել է հարմար քավության նոխազ, որին շատ հեշտ են մեղադրում կոմունիստական վարչակարգերի պետական հանցագործությունների մեջ, ինչպիսիք են Չինաստանը, Խորհրդային Միությունը ու Աֆրիկայում և Հարավարևելյան Ասիայում գտնվողները։ Հանթը գրում է, որ «Էնգելսը մնացել է 20-րդ դարի գաղափարական ծայրահեղականության պայուսակը ձեռքին», իսկ Կառլ Մարքսը «վերանվանվում է որպես գլոբալ կապիտալիզմի ընդունելի, հետքաղաքական ամենատես»<sup id="cite_ref-NYT_23-3" class="reference"><a href="#cite_note-NYT-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հանթը հիմնականում արդարացնում է Էնգելսին՝ ասելով, որ «Էնգելսի և Մարքսի՝ պատմական դերասանների հանցագործությունների մեջ մեղավոր լինելը, որոնք ենթադարաբար կատարվել են սերունդներ անց, որևէ կերպ չի կարող խելքին մոտ սահմաններում բացատրվել, նույնիսկ եթե դրանց պատվերն առաջարկվել է ի պատիվ նրանց»<sup id="cite_ref-NYT_23-4" class="reference"><a href="#cite_note-NYT-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էնդրյու Լիպոուն Մարքսին և Էնգելսին նկարագրում է որպես «ժամանակակից հեղափոխական ժողովրդավարական սոցիալիզմի հիմնադիրներ»<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ընդունելով մի կողմից Մարքսի և Էնգելսի և մյուս կողմից <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինի</a> հեռավորությունը, որոշ գրողներ, ինչպիսիք են Ռոբերտ Սերվիսը, ավելի քիչ բարեգործ են՝ նշելով, որ անարխիստ Միխայիլ Բակունինը կանխատեսում էր իրենց գաղափարների ներուժը՝ պնդելով, որ «[ես] դա կեղծիք է, որ մարքսիզմի թերությունները բացահայտվել են միայն նրա իշխանությունը փորձարկելուց հետո։ [...] [Մարքսը և Էնգելսը] կենտրոնացողներ էին։ «Արտադրողների ազատ ասոցիացիաների» մասին խոսելիս նրանք խրախուսում էին կարգապահությունն ու հիերարխիան»<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Պոլ Թոմասը <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AC%D5%AB)" class="mw-redirect" title="Կալիֆոռնիայի համալսարան (Բերկլի)">Կալիֆորնիայի Բերկլիի համալսարանից</a> պնդում է, որ չնայած Էնգելսը եղել է Մարքսի գրերի ամենակարևոր և նվիրված դերը և տարածողը, զգալիորեն փոխել է Մարքսի մտադրությունները, երբ նա պահում, խմբագրում և թողարկում էր դրանք ավարտված տեսքով և նաև մեկնաբանում դրանք։ Էնգելսը փորձել է լրացնել Մարքսի համակարգի բացերը և տարածել այն այլ ոլորտների վրա։ Մասնավորապես ասում են, որ Էնգելսը շեշտել է պատմական մատերիալիզմը՝ դրան տալով գիտական հայտնագործման բնույթ և վարդապետություն՝ ձևավորելով մարքսիզմը որպես այդպիսին։ Առանձնահատուկ դեպք է Հակադյուրինգը, որին սոցիալիզմի թե՛ կողմնակիցները և թե՛ այն արհամարհողները վերաբերվում էին որպես Մարքսի մտքի ընդգրկուն ներկայացում։ Մինչ գերմանացի սոցիալիստների հետ լայն նամակագրության մեջ Էնգելսը համեստորեն ներկայացնում էր իր երկրորդական տեղը զույգի մտավոր հարաբերությունների մեջ և միշտ շեշտում էր Մարքսի կարևոր դերը։ Իսկ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Լենինի</a> նման ռուս կոմունիստները Էնգելսին բարձրացնում էին Մարքսի հետ և փոխկապակցում էին նրանց մտքերը, կարծես թե դրանք զուգահեռ լինեին։ Այդ ժամանակ սովետական մարքսիստները զարգացնում են այս միտումը մինչև դիալեկտիկական մատերիալիզմի պետական դոկտրին<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>1931 թվականից ի վեր Էնգելսն ուներ իր անունը կրող ռուսական քաղաք՝ Էնգելս՝ Սարատովի մարզ։ Այն ծառայել է որպես Վոլգայի գերմանական հանրապետության մայրաքաղաք Խորհրդային Ռուսաստանի տարածքում և եղել է Սարատովի մարզի կազմում։ Մարքս անունով քաղաքը գտնվում է 50 կիլոմետր (30 մղոն) դեպի հյուսիս-արևելք։ 2014-ին Էնգելսի «հոյակապ մորուքը» դառնում է 5 մետր բարձրությամբ քանդակ և վեր է խոյանում Սալֆորդու։ Այն նկարագրվում է որպես «իմաստության և ուսման խորհրդանիշ»։ Քանդակը նախատեսվում էր կանգնեցնել Սալֆորդի համալսարանում։ Էնգելսի ստեղծագործության հիմքում ընկած արվեստի ընկերությունը, ասում է, որ «գաղափարը գալիս էր 1980-ականների ծրագրից, այն է՝ մտածողի Արևելյան բլոկի արձանը տեղափոխել Մանչեսթեր»<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2017-ի ամռանը Մանչեսթերի միջազգային փառատոնի շրջանակներում Ուկրաինայից տեղափոխված Էնգելսի խորհրդային արձանը տեղադրվում է քանդակագործ Ֆիլ Քոլինզի կողմից Մանչեսթերի Թոնի Ուիլսոն Փլեյսում<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Տեղադրումը քննադատոում է Քեվին Բոլթոնը The Guardian-ում<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ֆրիդրիխ Էնգելսի պահապան գունդը (հայտնի է նաև որպես NVA պահակային գունդ) Արևելյան Գերմանիայի ազգային ժողովրդական բանակի (NVA) հատուկ պահակային ստորաբաժանում էր։ Պահակային գունդը ստեղծվել է 1962 թ.-ին Ուգո Էբերլեյնի գվարդիական գնդի մասերից, սակայն «Ֆրիդրիխ Էնգելս» տիտղոսը չի ստացել մինչև 1970 թվականը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ազդեցություն"><span id=".D4.B1.D5.A6.D5.A4.D5.A5.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Ազդեցություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Ազդեցություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Ազդեցություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Չնայած ուտոպիստական սոցիալիստներին ուղղված քննադատությանը, այնուամենայնիվ, Էնգելսի սեփական համոզմունքների վրա ազդել է ֆրանսիացի սոցիալիստ <a href="/wiki/%D5%87%D5%A1%D5%BC%D5%AC_%D5%96%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%A5" title="Շառլ Ֆուրիե">Շառլ Ֆուրիեն</a>։ Ֆուրիեից նա բերում է չորս հիմնական կետեր, որոնք բնութագրում են կոմունիստական պետության սոցիալական պայմանները։ Առաջին կետը պնդում է, որ յուրաքանչյուր անհատ կկարողանա լիովին զարգացնել իր տաղանդները՝ վերացնելով արտադրության մասնագիտացումը։ Առանց մասնագիտացման յուրաքանչյուր անձի թույլատրվում է կատարել իր նախընտրած ցանկացած կոչում այնքան, որքան կցանկանա։ Եթե տաղանդները թույլ են տալիս, կարելի է մեկ տարի հացթուխ լինել, իսկ հաջորդը՝ ինժեներ։ Երկրորդ կետը հիմնվում է առաջինի վրա, քանի որ աշխատողների՝ իրենց ընտրած տարբեր աշխատանքների միջով շրջելու կարողության, քայքայվում է աշխատանքի սոցիալական բաժանման հիմնարար հիմքը, և արդյունքում աշխատանքի սոցիալական բաժանումը վերանում է։ Եթե ինչ-որ մեկը կարող է կատարել որևէ աշխատանք, ապա ակնհայտորեն այլևս չկան որևէ բաժանումներ կամ խոչընդոտներ գործին անցնելու համար, հակառակ դեպքում այդպիսի տատանում բոլորովին այլ աշխատանքների միջև գոյություն չէր ունենա։ Երրորդ կետը շարունակվում է երկրորդից, քանի որ աշխատանքի սոցիալական բաժանումը վերանալուն պես գույքի սեփականության վրա հիմնված սոցիալական դասերի բաժանումը դրանով վերանում է։ Եթե աշխատանքի բաժանումը մարդուն դնում է ագարակի պատասխանատու, ապա այդ ագարակատերը տիրապետում է ագարակի արտադրական ռեսուրսներին։ Նույնը վերաբերում է գործարանի կամ բանկի սեփականությանը։ Առանց աշխատանքի բաժանման ոչ մի սոցիալական դաս չի կարող պահանջել բացառիկ իրավունքներ արտադրության որոշակի միջոցի նկատմամբ, քանի որ աշխատանքի բաժանման բացակայությունը բոլորին թույլ է տալիս օգտագործել այն։ Վերջապես չորրորդ կետը եզրակացնում է, որ սոցիալական դասերի վերացումը ոչնչացնում է պետության միակ նպատակը, և այն դադարում է գոյություն ունենալ։ Ինչպես Էնգելսն ասում է իր հեղինակած գրքում, պետության միակ նպատակը դասային հակասությունների ազդեցության մեղմացումն է։ Սեփականության վրա հիմնված սոցիալական դասերի վերացման արդյունքում պետությունը հնանում է, և հասնում է կոմունիստական հասարակությանը, գոնե Էնգելսի աչքում<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-_0a5b555f01cded47-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-0">1,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-1">1,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-2">1,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-3">1,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_0a5b555f01cded47_1-4">1,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q36524 citetype_Q7094076 citetype_Q27031827 citetype_Q595971" data-entity-id="Q19938912"><i class="wef_low_priority_links"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">Bibliothèque nationale de France</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119017679">data.bnf.fr</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке ֆրանսերեն">(ֆր.)</span>: տվյալների բաց շտեմարան<span class="wef_low_priority_links"> — 2011.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-_6b92dd882c8242d5-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-1">2,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-2">2,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-3">2,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_6b92dd882c8242d5_2-4">2,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q615699" data-entity-id="Q5375741"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Friedrich-Engels">Encyclopædia Britannica</a><span class="wef_low_priority_links"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-_d83a7eab08f9dd07-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-1">3,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-2">3,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-3">3,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_d83a7eab08f9dd07_3-4">3,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q47461344" data-entity-id="Q1165538"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/friedrich-engels">Nationalencyklopedin</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке շվեդերեն">(շվեդերեն)</span><span class="wef_low_priority_links"> — 1999.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-_a78041ecd5685b39-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-0">4,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-1">4,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-2">4,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-3">4,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-4">4,4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a78041ecd5685b39_4-5">4,5</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q3331189" data-entity-id="Q17378135">Энгельс Фридрих // <a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_(%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%8C%D0%B5_%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5)" class="extiw" title="ru:Большая советская энциклопедия (третье издание)">Большая советская энциклопедия</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке ռուսերեն">(ռուս.)</span>: [в 30 т.]<span class="wef_low_priority_links"> / под ред. <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Ալեքսանդր Պրոխորով">А. М. Прохорова</a> — 3-е изд. — <span title="Москва" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap">М.</span>: <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%AC%D5%B7%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%BC%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%B5%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1_%D5%A7%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%AF%D5%AC%D5%B8%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_(%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բոլշայա ռոսիյսկայա էնցիկլոպեդիա (հրատարակչություն)">Советская энциклопедия</a>, 1969.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-_692091206433a502-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_692091206433a502_5-0">5,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_692091206433a502_5-1">5,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_692091206433a502_5-2">5,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_692091206433a502_5-3">5,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q856638 citetype_Q1982918" data-entity-id="Q23833686"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118530380">Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке գերմաներեն">(գերմ.)</span><span class="wef_low_priority_links"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-_ee1cb9b5acad1c23-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ee1cb9b5acad1c23_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q36524 citetype_Q7094076 citetype_Q27031827 citetype_Q595971" data-entity-id="Q19938912"><i class="wef_low_priority_links"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">Bibliothèque nationale de France</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119017679">data.bnf.fr</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке ֆրանսերեն">(ֆր.)</span>: տվյալների բաց շտեմարան<span class="wef_low_priority_links"> — 2011.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-_e1de52eb3ccfb7e6-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e1de52eb3ccfb7e6_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q36524" data-entity-id="Q16744133"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plus.cobiss.net/cobiss/si/en/conor/7320163">CONOR.Sl</a><span class="wef_low_priority_links"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-_a948f381a4819184-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-_a948f381a4819184_8-0">8,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-_a948f381a4819184_8-1">8,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q35127 citetype_Q7094076 citetype_Q33270056 citetype_Q130719186" data-entity-id="Q19847326"><i class="wef_low_priority_links"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Leo_van_de_Pas" class="extiw" title="en:Leo van de Pas">Pas L. v.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.genealogics.org/getperson.php?personID=I00419338&tree=LEO">Genealogics</a><span class="wef_low_priority_links"> — 2003.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=Theories_of_Surplus_Value&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theories of Surplus Value (դեռ գրված չէ)">Theories of Surplus Value</a></i>, in <i>Collected Works of Marx and Englels: Volumes 30, 31 and 32</i> (International Publishers: New York, 1988).</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thecharnelhouse.org/wp-content/uploads/2018/05/Isaiah-Berlin-Karl-Marx.pdf">Isaiah Berlin, <i>Karl Marx</i>, fifth ed</a>, page 262. Princeton University Press, 2013.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">A copy of Friedrich Engels's birth certificate appears on page 577 of the <i>Collected Works of Karl Marx and Friedrich Engels: Volume 2</i> (New York: International Publishers, 1975).</span> </li> <li id="cite_note-Hunt_2009-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Hunt_2009_12-0">12,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunt_2009_12-1">12,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunt_2009_12-2">12,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunt_2009_12-3">12,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFHunt2009" class="citation cs2">Hunt, Tristram (2009), <i>The Frock-Coated Communist: The Revolutionary Life of Friedrich Engels</i>, Metropolitan/Henry Holt & Co, <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780805080254" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780805080254"><bdi>9780805080254</bdi></a>, <a href="/w/index.php?title=OCLC_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OCLC (identifier) (դեռ գրված չէ)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/263983621">263983621</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Frock-Coated+Communist%3A+The+Revolutionary+Life+of+Friedrich+Engels&rft.pub=Metropolitan%2FHenry+Holt+%26+Co&rft.date=2009&rft_id=info%3Aoclcnum%2F263983621&rft.isbn=9780805080254&rft.aulast=Hunt&rft.aufirst=Tristram&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://biography.yourdictionary.com/friedrich-engels">«Friedrich Engels Facts in Encyclopedia of World Biography»</a>. The Gale Group, Inc<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Friedrich+Engels+Facts+in+Encyclopedia+of+World+Biography&rft.pub=The+Gale+Group%2C+Inc.&rft_id=https%3A%2F%2Fbiography.yourdictionary.com%2Ffriedrich-engels&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-engels-bio-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-engels-bio_14-0">14,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-engels-bio_14-1">14,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1895/misc/engels-bio.htm">«Lenin: Friedrich Engels»</a>. Marxists.org<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Lenin%3A+Friedrich+Engels&rft.pub=Marxists.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Flenin%2Fworks%2F1895%2Fmisc%2Fengels-bio.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-tucker-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-tucker_15-0">15,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-tucker_15-1">15,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Tucker, Robert C. <i>The Marx-Engels Reader</i>, p. xv</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFProgress_Publishers" class="citation web cs1">Progress Publishers. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/cw/volume02/preface.htm">«Preface by Progress Publishers»</a>. Marxists.org<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Preface+by+Progress+Publishers&rft.pub=Marxists.org&rft.au=Progress+Publishers&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Fmarx%2Fworks%2Fcw%2Fvolume02%2Fpreface.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/cw/volume02/footnote.htm#188">«Footnotes to Volume 1 of Marx Engels Collected Works»</a>. Marxists.org. 1941 թ․ նոյեմբերի 15<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Footnotes+to+Volume+1+of+Marx+Engels+Collected+Works&rft.pub=Marxists.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Fmarx%2Fworks%2Fcw%2Fvolume02%2Ffootnote.htm%23188&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Heinrich Gemkow <i>et al</i>., <i>Friedrich Engels: A Biography</i> (Verlag Zeit im Bild: Dresden, Germany, 1972) p. 53.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Friedrich Engels, W.O. Henderson, p. 9</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFriedrich_Engels" class="citation web cs1">Friedrich Engels. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/1845/letters/45_03_17.htm">«Letters of Marx and Engels, 1845»</a>. Marxists.org<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Letters+of+Marx+and+Engels%2C+1845&rft.pub=Marxists.org&rft.au=Friedrich+Engels&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Fmarx%2Fworks%2F1845%2Fletters%2F45_03_17.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Gray, Daniel; Johnson, Elliott; Walker, David (2014). <i>Historical Dictionary of Marxism</i>. Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements (2nd ed.). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. pp. 119–120. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9781442237988" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9781442237988">9781442237988</a>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Steger, Manfred B. (1999). "Friedrich Engels and the Origins of German Revisionism: Another Look". In Carver, Terrell; Steger, Manfred B. (eds.). <i>Engels After Marx</i>. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University. pp. 181–196. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780271018911" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780271018911">9780271018911</a>.</span> </li> <li id="cite_note-NYT-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-NYT_23-0">23,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NYT_23-1">23,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NYT_23-2">23,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NYT_23-3">23,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NYT_23-4">23,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGarner" class="citation news cs1">Garner, Dwight (2009 թ․ օգոստոսի 18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2009/08/19/books/19garner.html">«Fox Hunter, Party Animal, Leftist Warrior»</a>. <i>The New York Times</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 31-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Fox+Hunter%2C+Party+Animal%2C+Leftist+Warrior&rft.aulast=Garner&rft.aufirst=Dwight&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2009%2F08%2F19%2Fbooks%2F19garner.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Kellogg_1991-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kellogg_1991_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Kellogg, Paul (Summer 1991). "Engels and the Roots of 'Revisionism': A Re-Evaluation". <i>Science & Society</i>. Guilford Press. <b>55</b> (2): 158–174. <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Jstor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Jstor (դեռ գրված չէ)">Կաղապար:Jstor</a>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Daniels, Robert Vincent (1969) [1960]. <i>The Conscience of the Revolution, Communist Opposition in Russia</i>. New York: Simon & Schuster. p. 7. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780671203870" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780671203870">9780671203870</a>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Lowell, David W. (1984). <i>From Marx to Lenin: An Evaluation of Marx's Responsibility for Soviet Authoritarianism</i> (reprinted ed.). Cambridge: Cambridge University Press. p. 83. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780521261883" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780521261883">9780521261883</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Steger_1999-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Steger_1999_27-0">27,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Steger_1999_27-1">27,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Steger, Manfred B. (1999). "Friedrich Engels and the Origins of German Revisionism: Another Look". In Carver, Terrell; Steger, Manfred B. (eds.). <i>Engels After Marx</i>. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University. p. 182. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780271018911" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780271018911">9780271018911</a>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Steger, Manfred B. (1999). "Friedrich Engels and the Origins of German Revisionism: Another Look". In Carver, Terrell; Steger, Manfred B. (eds.). <i>Engels After Marx</i>. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University. p. 186. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780271018911" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780271018911">9780271018911</a>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Engels, Friedrich (2004). <i>Collected Works</i>. <b>50</b>. New York: International Publishers. p. 86.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGabriel" class="citation book cs1">Gabriel, Mary (2011 թ․ սեպտեմբերի 14). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=YbU5AQAAQBAJ&pg=PT365"><i>Love and Capital: Karl and Jenny Marx and the Birth of a Revolution</i></a>. Little, Brown. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780316191371" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780316191371"><bdi>9780316191371</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 8-ին</span> – via Google Books.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Love+and+Capital%3A+Karl+and+Jenny+Marx+and+the+Birth+of+a+Revolution&rft.pub=Little%2C+Brown&rft.isbn=9780316191371&rft.aulast=Gabriel&rft.aufirst=Mary&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DYbU5AQAAQBAJ%26pg%3DPT365&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Marx-Engels_Correspondence_1895-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Marx-Engels_Correspondence_1895_31-0">31,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Marx-Engels_Correspondence_1895_31-1">31,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/1895/letters/95_05_21.htm">«Letters: Marx-Engels Correspondence 1895»</a>. Marxists.org<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Letters%3A+Marx-Engels+Correspondence+1895&rft.pub=Marxists.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Fmarx%2Fworks%2F1895%2Fletters%2F95_05_21.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKerrigan1998" class="citation book cs1">Kerrigan, Michael (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/wholieswhereguid00kerr/page/156"><i>Who Lies Where – A guide to famous graves</i></a>. London: Fourth Estate Limited. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/wholieswhereguid00kerr/page/156">156</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-85702-258-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-85702-258-2"><bdi>978-1-85702-258-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Who+Lies+Where+%E2%80%93+A+guide+to+famous+graves&rft.place=London&rft.pages=156&rft.pub=Fourth+Estate+Limited&rft.date=1998&rft.isbn=978-1-85702-258-2&rft.aulast=Kerrigan&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwholieswhereguid00kerr%2Fpage%2F156&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-probate-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-probate_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://probatesearch.service.gov.uk">«Engels, Frederick»</a>. <i>probatesearchservice.gov</i>. UK Government. 1895<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=probatesearchservice.gov&rft.atitle=Engels%2C+Frederick&rft.date=1895&rft_id=https%3A%2F%2Fprobatesearch.service.gov.uk&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Manchester Photographers by Gillian Read. Ed. Royal Photographic Society's Historical Group, 1982: "George Lester, 51, King Street, Manchester (1863–1868). See the photo in Jenny Marx album too.</i></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRobert_L.heilbroner1953" class="citation book cs1">Robert L.heilbroner (1953). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.223866"><i>The Worldly Philosophers (the Great Economic Thinkers)</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Worldly+Philosophers+%28the+Great+Economic+Thinkers%29&rft.date=1953&rft.au=Robert+L.heilbroner&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fin.ernet.dli.2015.223866&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPaul_LafargueJacques_Bonhomme" class="citation web cs1">Paul Lafargue; Jacques Bonhomme (1905 թ․ օգոստոսի 15). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/lafargue/1905/08/engels.htm">«Friedrich Engels»</a>. <i>Marxists Internet Archive (from The Social Democrat journal)</i>. Marxists Internet Archive<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 15-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Marxists+Internet+Archive+%28from+The+Social+Democrat+journal%29&rft.atitle=Friedrich+Engels&rft.au=Paul+Lafargue&rft.au=Jacques+Bonhomme&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Flafargue%2F1905%2F08%2Fengels.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVladimir_Ilyich_Lenin" class="citation web cs1">Vladimir Ilyich Lenin. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1895/misc/engels-bio.htm">«Friedrich Engels»</a>. Marxists.org<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Friedrich+Engels&rft.pub=Marxists.org&rft.au=Vladimir+Ilyich+Lenin&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Flenin%2Fworks%2F1895%2Fmisc%2Fengels-bio.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Lipow, Arthur (1991). <i>Authoritarian Socialism in America: Edward Bellamy and the Nationalist Movement</i>. University of California Press. p. 1. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780520075436" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780520075436">9780520075436</a>. "We are not among those communists who are out to destroy personal liberty, who wish to turn the world into one huge barrack or into a gigantic workhouse. There certainly are some communists who, with an easy conscience, refuse to countenance personal liberty and would like to shuffle it out of the world because they consider that it is a hindrance to complete harmony. But we have no desire to exchange freedom for equality. We are convinced that in no social order will freedom be assured as in a society based upon communal ownership. Thus wrote the editors of the <i>Journal</i> of the Communist League in 1847, under the direct influence of the founders of modern revolutionary democratic socialism, Karl Marx and Frederick Engels."</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert Service (2007). <i>Comrades: A World History of Communism</i>. London: Macmillan. p. 37</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFThomas1991" class="citation cs2">Thomas, Paul (1991), «Critical Reception: Marx then and now», in <a href="/w/index.php?title=Terrell_Carver&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terrell Carver (դեռ գրված չէ)">Carver, Terrell</a> (ed.), <i>The Cambridge Companion to Marx</i>, Cambridge University Press, էջեր 36–42</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Critical+Reception%3A+Marx+then+and+now&rft.btitle=The+Cambridge+Companion+to+Marx&rft.pages=36-42&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1991&rft.aulast=Thomas&rft.aufirst=Paul&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-manchester-30375063">«Friedrich Engels' beard inspires climbing sculpture in Salford»</a>. <i>BBC News</i>. 2014 թ․ դեկտեմբերի 9<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 31-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Friedrich+Engels%27+beard+inspires+climbing+sculpture+in+Salford&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Fuk-england-manchester-30375063&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.manchestereveningnews.co.uk/news/greater-manchester-news/watch-friedrich-engels-statue-put-13331317">«Watch as Friedrich Engels statue is put together in Manchester city centre»</a>. <i>Manchester Evening News</i>. 2017 թ․ հուլիսի 14<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 16-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Manchester+Evening+News&rft.atitle=Watch+as+Friedrich+Engels+statue+is+put+together+in+Manchester+city+centre&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.manchestereveningnews.co.uk%2Fnews%2Fgreater-manchester-news%2Fwatch-friedrich-engels-statue-put-13331317&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBolton" class="citation news cs1">Bolton, Kevin (2017 թ․ հուլիսի 19). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/jul/19/manchester-soviet-statue-engels-ukrainians">«Manchester has a Soviet statue of Engels. Shame no one asked the city's Ukrainians»</a>. <i>The Guardian</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Manchester+has+a+Soviet+statue+of+Engels.+Shame+no+one+asked+the+city%27s+Ukrainians&rft.aulast=Bolton&rft.aufirst=Kevin&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcommentisfree%2F2017%2Fjul%2F19%2Fmanchester-soviet-statue-engels-ukrainians&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLevine" class="citation journal cs1">Levine, Norman (1985 թ․ օգոստոս). «Lenin's Utopianism». <i>Studies in Soviet Thought</i>. <b>30</b> (2): 101–102. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF01043754">10.1007/BF01043754</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/20100033">20100033</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:144891961">144891961</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Studies+in+Soviet+Thought&rft.atitle=Lenin%27s+Utopianism&rft.volume=30&rft.issue=2&rft.pages=101-102&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A144891961%23id-name%3DS2CID&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F20100033%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF01043754&rft.aulast=Levine&rft.aufirst=Norman&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD+%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="infobox sisterproject"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Wikiquote-logo-hy.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Wikiquote-logo-hy.svg/49px-Wikiquote-logo-hy.svg.png" decoding="async" width="49" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Wikiquote-logo-hy.svg/74px-Wikiquote-logo-hy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Wikiquote-logo-hy.svg/98px-Wikiquote-logo-hy.svg.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="150" /></a><figcaption> </figcaption></figure><div style="margin-left: 60px;"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D6%84" title="Վիքիքաղվածք">Վիքիքաղվածքն</a> ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են <div style="margin-left: 10px;"> <i><b><a href="https://hy.wikiquote.org/wiki/Special:Search/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="extiw" title="q:Special:Search/Ֆրիդրիխ Էնգելս">Ֆրիդրիխ Էնգելս</a></b></i> հոդվածին</div></div></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1164">Հայկական Դպրոցական Հանրագիտարան, Էնգելս Ֆրիդրիխ</a></li></ul> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/24px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/36px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/48px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D6%84" title="Վիքիքաղվածք">Վիքիքաղվածքն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://hy.wikiquote.org/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" class="extiw" title="q:Ֆրիդրիխ Էնգելս">«Ֆրիդրիխ Էնգելս»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table><table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Friedrich_Engels" class="extiw" title="commons:Category:Friedrich Engels">«Ֆրիդրիխ Էնգելս»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">Սոցիալական ցանցերում</a></div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/PhilosopherFriedrichEngels">Ֆեյսբուք</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ֆոտո, վիդեո և աուդիո</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://itunes.apple.com/am/artist/262892193">Apple Music</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Թեմատիկ կայքեր</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zbmath.org/authors/?q=ai:engels.friedrich">Zentralblatt MATH database</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56228361300">Scopus</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.discogs.com/artist/1440684">Discogs</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.filmportal.de/9ffd26a0b576452584c277f462ed92fa">Filmportal</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/name/nm0257290">Internet Movie Database</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/9722f17c-2e6d-4e70-b321-5e0c9ec60907">MusicBrainz</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://gutenberg.org/ebooks/author/47">Գուտենբերգ նախագիծ</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.findagrave.com/memorial/2240">Find A Grave</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikitree.com/wiki/Engels-72">WikiTree</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Բառարաններ և հանրագիտարաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Friedrich-Engels">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/engels-friedrich">Բրոքհաուս</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81,_%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Энгельс, Фридрих">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Энгельс">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Friedrich_Engels/118079">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Friedrich_Engels/1004915">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0024032.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Friedrich_Engels">Մեծ նորվեգական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F028070.php">Շվեյցարական կենսագրական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/ref:odnb/39022">Օքսֆորդի կենսագրական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nndb.com/people/870/000029783">Notable Names Database</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/friedrich-engels">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/friedrich-engels/">Universalis</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em"> </span><div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><span title="Հայաստանի գրադարանների համահավաք գրացուցակ" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">ՀԳՀԳ</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://armunicat.nla.am/cgi-bin/koha/opac-authoritiesdetail.pl?authid=31143">31143</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://armunicat.nla.am/cgi-bin/koha/opac-authoritiesdetail.pl?authid=13041">13041</a> · <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Վատիկանի գրադարան">BAV</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/BAV%7CADV10279939">ADV10279939</a> · <span title="BIBSYS" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">BIBSYS</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ask.bibsys.no/ask/action/result?cmd=&kilde=biblio&cql=bs.autid+%3D+90071872&feltselect=bs.autid">90071872</a> · <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Կատալոնիայի գրադարան">BNC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a10438154">a10438154</a> · <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX845708">XX845708</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119017679">119017679</a> · <span title="CiNii" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">CiNii</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA00034589">DA00034589</a> · <span title="CONOR.Sl" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">CONOR</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cobiss.si/scripts/cobiss?command=DISPLAY&base=CONOR&rid=7320163">7320163</a> · <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ալեքսանդրինա գրադարան">EGAXA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/EGAXA%7Cvtlsvtls000777375">vtls000777375</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118530380">118530380</a> · <span title="Աուդիովիզուալ արխիվների ընդհանուր թեզաուրուս" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">GTAA</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.beeldengeluid.nl/gtaa/97167">97167</a> · <span title="Istituto Centrale per il Catalogo Unico" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">ICCU</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://opac.sbn.it/opacsbn/opac/iccu/scheda_authority.jsp?bid=CFIV006654">CFIV006654</a> · <span title="Միջազգային տիպօրինակ անունների նույնացուցիչ" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">ISNI</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni-url.oclc.nl/isni/0000000121379599">0000000121379599</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n79023029">n79023029</a> · <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Լատվիայի ազգային գրադարան">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/LNB%7CLNC10-000024568">000024568</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00438920">00438920</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jn19981000984">jn19981000984</a> · <span title="Ավստրալիայի ազգային գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NLA</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35065123">35065123</a> · <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հունաստանի ազգային գրադարան">NLG</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nlg.okfn.gr/resource/authority/record65355">65355</a> · <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Լեհաստանի ազգային գրադարան">NLP</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=01&IM=04&NU=01&WI=a0000001001411">a0000001001411</a> · <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A2%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Զագրեբի ազգային և համալսարանական գրադարան">NSK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/NSK%7C000046416">000046416</a> · <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Նիդերլանդների ազգային գրադարան">NTA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068384351">068384351</a> · <span title="NUKAT" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NUKAT</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/NUKAT%7Cn96211551">n96211551</a> · <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Պորտուգալիայի ազգային գրադարան">PTBNP</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/PTBNP%7C57038">57038</a> · <a href="/wiki/%D5%87%D5%BE%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Շվեդիայի ազգային գրադարան">LIBRIS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://libris.kb.se/auth/174380">174380</a> · <span title="SUDOC" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">SUDOC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/026851350">026851350</a> · <a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/68928644">68928644</a> · <span title="Union List of Artist Names" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">ULAN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500108438">500108438</a> · <span title="WorldCat" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">WorldCat VIAF</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/68928644">68928644</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:0.1em; margin-bottom:0.1em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td><i>Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հայկական սովետական հանրագիտարան">Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a>  (<a href="https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_4.djvu/51" class="extiw" title="s:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 4.djvu/51">հ․ 4, էջ 51</a>)։</i> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a></span> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրիդրիխ_Էնգելս&oldid=9549679">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրիդրիխ_Էնգելս&oldid=9549679</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_28_%D5%AE%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Նոյեմբերի 28 ծնունդներ">Նոյեմբերի 28 ծնունդներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:1820_%D5%AE%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:1820 ծնունդներ">1820 ծնունդներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_5_%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Օգոստոսի 5 մահեր">Օգոստոսի 5 մահեր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:1895_%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:1895 մահեր">1895 մահեր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Լոնդոն քաղաքում մահացածներ">Լոնդոն քաղաքում մահացածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB%D5%B6%D6%84_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով">Անձինք այբբենական կարգով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով">Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի փիլիսոփաներ">Գերմանացի փիլիսոփաներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կատեգորիա:Մարքսիզմ">Մարքսիզմ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:19-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:19-րդ դարի փիլիսոփաներ">19-րդ դարի փիլիսոփաներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8A%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Պոլիգլոտներ">Պոլիգլոտներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:19-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:19-րդ դարի տնտեսագետներ">19-րդ դարի տնտեսագետներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի աթեիստներ">Գերմանացի աթեիստներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%BF%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Հումբոլդտի համալսարանի շրջանավարտներ">Հումբոլդտի համալսարանի շրջանավարտներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի լրագրողներ">Գերմանացի լրագրողներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF_%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Կոմունիստ գրողներ">Կոմունիստ գրողներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%AB%D5%B6%D6%84_%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BE%D6%80%D5%A1" title="Կատեգորիա:Անձինք նամականիշերի վրա">Անձինք նամականիշերի վրա</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Քաղաքական փիլիսոփաներ">Քաղաքական փիլիսոփաներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի տնտեսագետներ">Գերմանացի տնտեսագետներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի գիտնականներ">Գերմանացի գիտնականներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի գրողներ">Գերմանացի գրողներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի սոցիոլոգներ">Գերմանացի սոցիոլոգներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D6%86%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի ֆեմինիստներ">Գերմանացի ֆեմինիստներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Հեգելականություն">Հեգելականություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%AB%D5%B9%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանիայի քաղաքական գործիչներ">Գերմանիայի քաղաքական գործիչներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գերմանացի պատմաբաններ">Գերմանացի պատմաբաններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Իրավունքի փիլիսոփաներ">Իրավունքի փիլիսոփաներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%A1%D5%B2%D6%81%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D6%81_%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Քաղցկեղից մահացածներ">Քաղցկեղից մահացածներ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%BB%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_JsonConfig" title="Կատեգորիա:Էջեր, որոնք օգտագործում են JsonConfig">Էջեր, որոնք օգտագործում են JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով">Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%89%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84_%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ">Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%B9%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ">Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից">Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից">Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 12 Մարտի 2024-ի ժամը 16:22-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-78f4c97c5d-w7xfc","wgBackendResponseTime":195,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.913","walltime":"3.484","ppvisitednodes":{"value":4002,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":184472,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7571,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":60,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":79918,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":69,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 3320.936 1 -total"," 70.48% 2340.498 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ_Փիլիսոփա"," 70.38% 2337.247 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ"," 64.51% 2142.448 45 Կաղապար:Wikidata"," 16.50% 547.836 2 Կաղապար:Br_separated_entries"," 13.97% 464.095 1 Կաղապար:ԱԾ"," 7.52% 249.864 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 6.85% 227.447 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 4.90% 162.566 1 Կաղապար:Wikidata/p569"," 4.02% 133.612 2 Կաղապար:Wikidata/p570"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"2.566","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":19142329,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype monolingualtext of P1559 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\nLoaded datatype wikibase-item of P1196 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P172 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P135 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1416 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1412 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nLoaded datatype wikibase-item of P184 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P185 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P737 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nGot person name of Q19847329 from label: «Leo van de Pas»\ntokenizeName: «Leo van de Pas»: have «Im Im de Fa» match\nGot person name of Q19847329 from label: «Leo van de Pas»\ntokenizeName: «Leo van de Pas»: have «Im Im de Fa» match\nLoaded datatype external-id of P428 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1066 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P802 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P737 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P737 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P553 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\nGot person name of Q193563 from label: «Bibliothèque nationale de France»\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: «А. М. Прохорова»: have «Im (x2) Fa» match\n","limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","840","32.3"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","680","26.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","500","19.2"],["?","140","5.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","60","2.3"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","40","1.5"],["type","40","1.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getSiteLinkPageName","40","1.5"],["(for generator)","40","1.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::find","40","1.5"],["[others]","180","6.9"]]},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-664bdf464b-zbkbb","timestamp":"20241128182527","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0556\u0580\u056b\u0564\u0580\u056b\u056d \u0537\u0576\u0563\u0565\u056c\u057d","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34787","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34787","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-02-07T15:13:36Z","dateModified":"2024-03-12T16:22:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f1\/Engels_painting2.jpg"}</script> </body> </html>