CINXE.COM

<!doctype html> <html lang="fa" dir="rtl" class="client-nojs"> <head> <base href="http://www.wikiferaq.org/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88"> <meta charset="UTF-8"> <title>ماکو - دایره المعارف فرق اسلامی</title> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.24.1"> <link rel="shortcut icon" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/favicon.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/opensearch_desc.php" title="دایره المعارف فرق اسلامی (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/api.php?action=rsd&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http"> <link rel="alternate" hreflang="x-default" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/index.php/%25D9%2585%25D8%25A7%25DA%25A9%25D9%2588"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای دایره المعارف فرق اسلامی" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/index.php?title%3D%25D9%2588%25DB%258C%25DA%2598%25D9%2587:%25D8%25AA%25D8%25BA%25DB%258C%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA_%25D8%25A7%25D8%25AE%25DB%258C%25D8%25B1%26feed%3Datom"> <link rel="stylesheet" href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/load.php?debug=false&lang=fa&modules=ext.rtlcite%7Cmediawiki.legacy.commonPrint,shared%7Cmediawiki.skinning.interface%7Cmediawiki.ui.button%7Cskins.vector.styles&only=styles&skin=vector&*&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http"> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <style>a:lang(ar),a:lang(kk-arab),a:lang(mzn),a:lang(ps),a:lang(ur){text-decoration:none} /* cache key: wiki1-wiki1:resourceloader:filter:minify-css:7:5f8180814d794647a04df977df71927a */</style> <script src="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/load.php?debug=false&lang=fa&modules=startup&only=scripts&skin=vector&*&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http"></script> <script>if(window.mw){ mw.config.set({"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ماکو","wgTitle":"ماکو","wgCurRevisionId":14548,"wgRevisionId":14548,"wgArticleId":129,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["شهرستان ماکو","شهرهای استان آذربایجان غربی","شهرهای ایران","مناطق مسکونی در شهرستان ماکو"],"wgBreakFrames":false,"wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%\t.\t,","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪\t٫\t٬"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgMonthNamesShort":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRelevantPageName":"ماکو","wgIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["sysop"],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgWikiEditorEnabledModules":{"toolbar":true,"dialogs":true,"hidesig":true,"preview":true,"previewDialog":false,"publish":true}}); }</script> <script>if(window.mw){ mw.loader.implement("user.options",function($,jQuery){mw.user.options.set({"ccmeonemails":0,"cols":80,"date":"default","diffonly":0,"disablemail":0,"editfont":"default","editondblclick":0,"editsectiononrightclick":0,"enotifminoredits":0,"enotifrevealaddr":0,"enotifusertalkpages":1,"enotifwatchlistpages":1,"extendwatchlist":0,"fancysig":0,"forceeditsummary":0,"gender":"unknown","hideminor":0,"hidepatrolled":0,"imagesize":2,"math":1,"minordefault":0,"newpageshidepatrolled":0,"nickname":"","norollbackdiff":0,"numberheadings":0,"previewonfirst":0,"previewontop":1,"rcdays":7,"rclimit":50,"rows":25,"showhiddencats":0,"shownumberswatching":1,"showtoolbar":1,"skin":"vector","stubthreshold":0,"thumbsize":5,"underline":2,"uselivepreview":0,"usenewrc":0,"watchcreations":1,"watchdefault":1,"watchdeletion":0,"watchlistdays":3,"watchlisthideanons":0,"watchlisthidebots":0,"watchlisthideliu":0,"watchlisthideminor":0,"watchlisthideown":0,"watchlisthidepatrolled":0,"watchmoves":0,"watchrollback":0, "wllimit":250,"useeditwarning":1,"prefershttps":1,"usebetatoolbar":1,"usebetatoolbar-cgd":1,"wikieditor-preview":1,"wikieditor-publish":1,"language":"fa","variant-gan":"gan","variant-iu":"iu","variant-kk":"kk","variant-ku":"ku","variant-shi":"shi","variant-sr":"sr","variant-tg":"tg","variant-uz":"uz","variant-zh":"zh","searchNs0":true,"searchNs1":false,"searchNs2":false,"searchNs3":false,"searchNs4":false,"searchNs5":false,"searchNs6":false,"searchNs7":false,"searchNs8":false,"searchNs9":false,"searchNs10":false,"searchNs11":false,"searchNs12":false,"searchNs13":false,"searchNs14":false,"searchNs15":false,"variant":"fa"});},{},{});mw.loader.implement("user.tokens",function($,jQuery){mw.user.tokens.set({"editToken":"+\\","patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\"});},{},{}); /* cache key: wiki1-wiki1:resourceloader:filter:minify-js:7:02e319ed54132d9cae5eac55bdb76100 */ }</script> <script>if(window.mw){ mw.loader.load(["mediawiki.page.startup","mediawiki.legacy.wikibits","mediawiki.legacy.ajax","skins.vector.js"]); }</script> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=corsproxy" data-sourceurl="http://www.wikiferaq.org/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="http://www.wikiferaq.org/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki rtl sitedir-rtl ns-0 ns-subject page-ماکو skin-vector action-view vector-animateLayout"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://www-wikiferaq-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="http://www.wikiferaq.org/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="fa" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/index.php/%25D9%2585%25D8%25A7%25DA%25A9%25D9%2588&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"><a id="top"></a> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="fa"><span dir="auto">ماکو</span></h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub"> از دایره المعارف فرق اسلامی </div> <div id="contentSub"></div> <div id="jump-to-nav" class="mw-jump"> پرش به: <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#mw-navigation">ناوبری</a>، <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#p-search">جستجو</a> </div> <div id="mw-content-text" lang="fa" dir="rtl" class="mw-content-rtl"> <p><b>ماکو</b> یکی از شهرهای استان <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="آذربایجان غربی (صفحه وجود ندارد)">آذربایجان غربی</a> در شمال غربی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز ایران و ترکیه قرار دارد. شهر ماکو مرکز <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="شهرستان ماکو (صفحه وجود ندارد)">شهرستان ماکو</a> است. شهر ماکو در دره‌ای بنا شده که رودخانه زنگمار از آن می‌گذرد و شهر را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. قسمت جنوبی شهر در دامنه کوه سبد قرار گرفته و آبادی چندانی ندارد ولی بخش شمالی آن آبادتر و بزرگتر است.<a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%AF%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="الگو:مدرک (صفحه وجود ندارد)">الگو:مدرک</a> این شهر به دلیل آنکه در کنار مرز و گمرک بازرگان واقع شده‌است محل عبور مسافرینی است که قصد دارند از طریق زمینی به <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="ترکیه">ترکیه</a> سفر کنند.</p> <p>زبان اکثریت مردم شهر ماکو ترکی و گروهی نیز به کردی تکلم می کنند.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-1">[۱]</a></sup></p> <div id="toc" class="toc"> <div id="toctitle"> <h2>محتویات</h2> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#.D9.88.D8.AC.D9.87_.D8.AA.D8.B3.D9.85.DB.8C.D9.87"><span class="tocnumber">۱</span> <span class="toctext">وجه تسمیه</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#.D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE"><span class="tocnumber">۲</span> <span class="toctext">تاریخ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#.D8.A7.D9.85.D8.A7.DA.A9.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DB.8C_.D9.85.D8.A7.DA.A9.D9.88"><span class="tocnumber">۳</span> <span class="toctext">اماکن تاریخی ماکو</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#.D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"><span class="tocnumber">۴</span> <span class="toctext">منابع</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id=".D9.88.D8.AC.D9.87_.D8.AA.D8.B3.D9.85.DB.8C.D9.87">وجه تسمیه</span></h2> <p>ماکو به زبان ارمنی به معنی چراگاه‌است و از این رو به آن ماکو گفته‌اند چرا که چراگاه‌های بزرگ در پیرامون ماکو وجود دارد.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-2">[۲]</a></sup> همچنین برخی معتقدند <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="مادها (صفحه وجود ندارد)">مادها</a> که در زمان پادشاهی <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="ایشتوویگو (صفحه وجود ندارد)">ایشتوویگو</a> در این منطقه ساکن شدند، آن را مادکوه (کوه مادها) نامیدند. این نام بعداً به صورت ماکو درآمد.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-3">[۳]</a></sup> <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%AD%D9%85%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="یاقوت حموی">یاقوت حموی</a> عقیده دارد ماکو محل زندگی <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="روحانیون زردشتی (صفحه وجود ندارد)">روحانیون زردشتی</a> بوده‌است لذا در اصل <b>ماگوش</b> نام داشته که به مرور ایام <b>ماکو</b> شده‌است.</p> <p><br></p> <h2><span class="mw-headline" id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE">تاریخ</span></h2> <p>در منطقه آزاد تجاری ماکو بازمانده‌های یک شهر بزرگ قدیمی که <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="دامبات (صفحه وجود ندارد)">دامبات</a> و <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="خاورزمین (صفحه وجود ندارد)">خاورزمین</a> نام داشت دیده می‌شود.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-4">[۴]</a></sup></p> <p>گله‌داران <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="ساسانی (صفحه وجود ندارد)">ساسانی</a> از ساکنان این منطقه بودند. این شهر ویرانه را هنوز خاورزمین می‌نامند.</p> <p>در دوره‌های بعدی ماکو بخشی از ایالت <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="واسپورکان (صفحه وجود ندارد)">واسپورکان</a> ارمنستان شد<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-5">[۵]</a></sup> گروهی محل شهر کنونی ماکو را محل قبلی دژ قابان دانسته‌اند. در جلد ششم فرهنگ معین (به تالیف <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="جعفر شهیدی (صفحه وجود ندارد)">جعفر شهیدی</a>) آمده‌است: "ماکو در قدیم قلعه‌ای بود به نام قابان که چون محل دزدان بود شاه عباس آن را خراب کرد. بنای شهر ماکوی امروزی را می‌توان از سال ۱۰۱۲ ه. ش. دانست."<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-6">[۶]</a></sup> در دوره‌های بعد، اعراب و ترکان سلجوقی بر منطقه چیره شدند.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-7">[۷]</a></sup></p> <p><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AE%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="کلاویخو (صفحه وجود ندارد)">کلاویخو</a>، سفیر ‍پادشاه اس‍پانیا، که درتاریخ اول ژوئن ۱۴۰۳ م از ماکو دیدن می‌کند، آن را قلعه‌ای می‌نامد که حاکمش مسیحی و نورالدین نام دارد. به گفتهٌ وی قراولان همگی از ارمنستان هستند ولی آشنا به زبانهای ترکی و فارسی.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-8">[۸]</a></sup></p> <p>به هنگام انعقاد <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="عهدنامه گلستان (صفحه وجود ندارد)">عهدنامه گلستان</a>، در مورد ماکو میان <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="روس (صفحه وجود ندارد)">روس</a> و <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="عثمانی">عثمانی</a> رقابت بود. در پی آن به مردم و خان‌های ماکو اختیار داده شد تا به هر سو که مایلند ملحق شوند و آنان الحاق به <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="ایران">ایران</a> را انتخاب کردند. از این حیث خوانین ماکو به‌ویژه <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="تیمورپاشا (صفحه وجود ندارد)">تیمورپاشا</a> و <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="اقبال‌السلطنه (صفحه وجود ندارد)">اقبال‌السلطنه</a> طرف رعایت و ملاحظه قاجاریه بودند.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-9">[۹]</a></sup></p> <p>در زمان محمد شاه که نهضت بابی در ایران ایجاد گردید سید باب ( علی محمد باب) به این شهر تبعید گردید تا در قلعه این شهر که زندانبان آن علی خان ماکویی بود زندانی گردد و ایشان به مدت ۹ ماه در این شهر و در این قلعه زندانی بودند علت فرستادن سید باب به این شهر اولا این بود که ماکو دورترین نقطه ایران بود و ثانیا آنکه بسیاری از جمعیت این شهر کرد و سنی بودند و هستند که این خود به زعم حکومت عامل مثبتی بود در کنترل گسترش این فرقه چرا که سید باب در بین ایرانیان به مهدی موعود شهرت داشت که مطابق تفکر شیعه بود. اما به تدریج رابطه ایشان با مردم شهر رابطه ایی صمیمی گردید تا جایی که مردم شهر به دیدن ایشان می آمدند و از ایشان به عنوان فردی بزرگ و مبارک یاد میکردند.(تاربخ نبیل زرندی)</p> <p><br></p> <h2><span class="mw-headline" id=".D8.A7.D9.85.D8.A7.DA.A9.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DB.8C_.D9.85.D8.A7.DA.A9.D9.88">اماکن تاریخی ماکو</span></h2> <ul> <li>تپه ما قبل تاریخ خلیل‌آباد در ۳۰۰ متری <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B4%D9%88%D8%B7&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="شوط (صفحه وجود ندارد)">شوط</a></li> <li>معبد سنگی در ده شدی دشت زنگنه</li> <li>برج و بارو و کتیبه در، ساری قیه و در صخره ماکو</li> <li>خرابه‌های تعدادی کلیساهای ارمنی در دهات مختلف</li> <li>آثار تاریخی شهر دامبات</li> <li>خرابه‌های قدیمی گزلو در ده مخند</li> <li>آثار و علایم منقوش در سنگ در ده قزلجه قلعه دهستان <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87_%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="قره قویون (صفحه وجود ندارد)">قره قویون</a></li> <li>دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات</li> <li>شهر روسا یا قلعه جم خور در ده بسطام <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%DA%86%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="چایپاره (صفحه وجود ندارد)">چایپاره</a></li> <li>اتاق سنگی در ده چیره کندی چای پارا</li> <li>گورستان تاریخی پیر احمد کندی در دهات <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%AC%DB%8C%D9%82&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="آواجیق (صفحه وجود ندارد)">آواجیق</a></li> <li>پل بشگوز در نزدیک شهر ماکو</li> <li>خرابه‌های سه گوش در ده قزلداغ</li> <li>اتاق سنگی در ده دلیک داش</li> <li>کلیسای زور زور در ده بارون</li> <li>دیری متعلق به فرقه دمینکن در پای کوه قیه</li> <li>اتاق سنگی در ده سنگر</li> <li>کلیسای مریم ننه در شمال شهر ماکو</li> <li>بنای باشکوه کلاه فرنگی در بیمارستان ماکو</li> <li><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DA%86%D9%87_%D8%AC%D9%88%D9%82&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="کاخ باغچه جوق (صفحه وجود ندارد)">کاخ باغچه جوق</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_note-10">[۱۰]</a></sup></li> </ul> <h2><span class="mw-headline" id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9">منابع</span></h2> <p><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="الگو:پانویس (صفحه وجود ندارد)">الگو:پانویس</a></p> <ul> <li>موسوی ماکویی، میر اسدلله، تاریخ ماکو، تهران: نشر بیستون، ۱۳۷۶، ص۳۵. (شابک: ۹۶۴۹۰۰۳۶۲۲)، با نقل از <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="مینورسکی">مینورسکی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.instagram.com/maku_city">مختصات و ارتفاع</a> <ol class="references"></ol></li> </ul> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="الگو:یادکرد وب (صفحه وجود ندارد)">الگو:یادکرد وب</a></span></li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="الگو:یادکرد وب (صفحه وجود ندارد)">الگو:یادکرد وب</a></span></li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، ص۲۹.</span></li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، صص۳۴-۳۷.</span></li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، ص۶۴.</span></li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، ص۵۴</span></li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، ص۶۷.</span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Embassy to Tamerlane, Ruy Gonzalez de Clavijo; ed H. Simpole London - 2009</span></li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">موسوی ماکویی، تاریخ ماکو، ص۱۱۰. به نقل از: خاطرات و خطرات <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="مخبرالسلطنه (صفحه وجود ندارد)">مخبرالسلطنه</a>، ص۳۲۸.</span></li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.makucity.com/pages/maku.htm">ماکو سیتی</a></span></li>   </div> <div class="printfooter"> برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&oldid=14548&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http">http://www.wikiferaq.org/index.php?title=ماکو&oldid=14548</a>» </div> <div id="catlinks" class="catlinks"> <div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"> <a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul> <li><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="رده:شهرستان ماکو (صفحه وجود ندارد)">شهرستان ماکو</a></li> <li><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="رده:شهرهای استان آذربایجان غربی (صفحه وجود ندارد)">شهرهای استان آذربایجان غربی</a></li> <li><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="رده:شهرهای ایران (صفحه وجود ندارد)">شهرهای ایران</a></li> <li><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" class="new" title="رده:مناطق مسکونی در شهرستان ماکو (صفحه وجود ندارد)">مناطق مسکونی در شهرستان ماکو</a></li> </ul> </div> </div> <div class="visualClear"></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>منوی ناوبری</h2> <div id="mw-head"> <div id="p-personal" role="navigation" class="" aria-labelledby="p-personal-label"> <h3 id="p-personal-label">ابزارهای شخصی</h3> <ul> <li id="pt-login"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o">ورود</a></li> </ul> </div> <div id="left-navigation"> <div id="p-variants" role="navigation" class="vectorMenu emptyPortlet" aria-labelledby="p-variants-label"> <h3 id="p-variants-label"><span>گویش‌ها</span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#"></a></h3> <div class="menu"> <ul> </ul> </div> </div> <div id="p-namespaces" role="navigation" class="vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label"> <h3 id="p-namespaces-label">فضاهای نام</h3> <ul> <li id="ca-talk" class="new"><span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t">بحث</a></span></li> <li id="ca-nstab-main" class="selected"><span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c">صفحه</a></span></li> </ul> </div> </div> <div id="right-navigation"> <div id="p-search" role="search"> <h3><label for="searchInput">جستجو</label></h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"><input type="search" name="search" placeholder="جستجو" title="جستجو در دایره المعارف فرق اسلامی [f]" accesskey="f" id="searchInput"><input type="hidden" value="ویژه:جستجو" name="title"><input type="submit" name="fulltext" value="جستجو" title="جستجوی این عبارت در صفحات" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"><input type="submit" name="go" value="برو" title="در صورت امکان به صفحه‌ای با همین نام برو" id="searchButton" class="searchButton"> </div> </form> </div> <div id="p-cactions" role="navigation" class="vectorMenu emptyPortlet" aria-labelledby="p-cactions-label"> <h3 id="p-cactions-label"><span>بیشتر</span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http#"></a></h3> <div class="menu"> <ul> </ul> </div> </div> <div id="p-views" role="navigation" class="vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label"> <h3 id="p-views-label">بازدیدها</h3> <ul> <li id="ca-history" class="collapsible"><span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h">نمایش تاریخچه</a></span></li> <li id="ca-viewsource"><span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="این صفحه محافظت‌شده‌است. می‌توانید متن مبدأ آن را ببینید [e]" accesskey="e">نمایش مبدأ</a></span></li> <li id="ca-view" class="selected"><span><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http">خواندن</a></span></li> </ul> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a style="background-image: url(/resources/assets/Islamic-feragh-Transparent.png);" href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی"></a> </div> <div class="portal" role="navigation" id="p-navigation" aria-labelledby="p-navigation-label"> <h3 id="p-navigation-label">ناوبری</h3> <div class="body"> <ul> <li id="n-mainpage-description"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z">صفحهٔ اصلی</a></li> <li id="n-recentchanges"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r">تغییرات اخیر</a></li> <li id="n-randompage"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x">مقالهٔ تصادفی</a></li> <li id="n-help"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="مکانی برای دریافتن">راهنما</a></li> </ul> </div> </div> <div class="portal" role="navigation" id="p-tb" aria-labelledby="p-tb-label"> <h3 id="p-tb-label">ابزارها</h3> <div class="body"> <ul> <li id="t-whatlinkshere"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j">پیوندها به این صفحه</a></li> <li id="t-recentchangeslinked"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k">تغییرات مرتبط</a></li> <li id="t-specialpages"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q">صفحه‌های ویژه</a></li> <li id="t-print"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&printable=yes&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" rel="alternate" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p">نسخهٔ قابل چاپ</a></li> <li id="t-permalink"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&oldid=14548&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="پیوند پایدار به این نسخه از صفحه">پیوند پایدار</a></li> <li id="t-info"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88&action=info&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http">اطلاعات صفحه</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> <div id="footer" role="contentinfo"> <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod">این صفحه آخرین‌بار در ‏۱۸ دسامبر ۲۰۱۵ ساعت ‏۰۵:۲۵ تغییر یافته‌است.</li> <li id="footer-info-viewcount">از این صفحه ۱۱٬۸۰۹بار بازدید شده‌است.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D9%81%D8%B1%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="دایره المعارف فرق اسلامی:سیاست محرمانگی">سیاست محرمانگی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D9%81%D8%B1%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="دایره المعارف فرق اسلامی:درباره">دربارهٔ دایره المعارف فرق اسلامی</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="https://www-wikiferaq-org.translate.goog/index.php/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D9%81%D8%B1%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB&_x_tr_sch=http" title="دایره المعارف فرق اسلامی:تکذیب‌نامهٔ عمومی">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.mediawiki.org/"><img src="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.wikiferaq.org/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31"></a></li> </ul> <div style="clear:both"></div> </div> <script>/*<![CDATA[*/window.jQuery && jQuery.ready();/*]]>*/</script> <script>if(window.mw){ mw.loader.state({"site":"ready","user":"ready","user.groups":"ready"}); }</script> <script>if(window.mw){ mw.loader.load(["ext.cite","mediawiki.toc","mediawiki.action.view.postEdit","mediawiki.user","mediawiki.hidpi","mediawiki.page.ready","mediawiki.searchSuggest"],null,true); }</script> <script>if(window.mw){ mw.config.set({"wgBackendResponseTime":392}); }</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('fa', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>