CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Coevolución - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"c9d02bfa-3aff-45e2-90a2-86ee20e86cd1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Coevolución","wgTitle":"Coevolución","wgCurRevisionId":6457377,"wgRevisionId":6457377,"wgArticleId":337023,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páxinas con referencias sen URL e con data de acceso","Wikipedia:Páxinas con referencias con parámetros redundantes","Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN","Evolución"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Coevolución","wgRelevantArticleId":337023,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q208841","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles": "ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Bombus_6867.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="834"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Bombus_6867.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="556"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="445"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Coevolución - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Coevoluci%C3%B3n"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Coevoluci%C3%B3n"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Coevolución rootpage-Coevolución skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas"><span>Portal da comunidade</span></a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna"><span>A Taberna</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade"><span>Actualidade</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recentes</span></a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade"><span>Artigos de calidade</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x"><span>Páxina ao chou</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse"><span>Axuda</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl" class=""><span>Doazóns</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Coevoluci%C3%B3n&returntoquery=section%3D8%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class=""><span>Crear unha conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Coevoluci%C3%B3n&returntoquery=section%3D8%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder ao sistema</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas persoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl"><span>Doazóns</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Coevoluci%C3%B3n&returntoquery=section%3D8%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear unha conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Coevoluci%C3%B3n&returntoquery=section%3D8%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder ao sistema</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición"><span>máis información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucións</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Modelos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Modelos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Modelos</span> </div> </a> <ul id="toc-Modelos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tipos_de_coevolución" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tipos_de_coevolución"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tipos de coevolución</span> </div> </a> <ul id="toc-Tipos_de_coevolución-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_coevolución_e_o_rexistro_fósil" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_coevolución_e_o_rexistro_fósil"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>A coevolución e o rexistro fósil</span> </div> </a> <ul id="toc-A_coevolución_e_o_rexistro_fósil-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Exemplos_específicos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Exemplos_específicos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Exemplos específicos</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Exemplos_específicos-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Exemplos específicos"</span> </button> <ul id="toc-Exemplos_específicos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Os_colibrís_e_as_flores_ornitófilas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Os_colibrís_e_as_flores_ornitófilas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Os colibrís e as flores ornitófilas</span> </div> </a> <ul id="toc-Os_colibrís_e_as_flores_ornitófilas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-As_orquídeas_Angraecinae_e_as_avelaíñas_africanas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#As_orquídeas_Angraecinae_e_as_avelaíñas_africanas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>As orquídeas Angraecinae e as avelaíñas africanas</span> </div> </a> <ul id="toc-As_orquídeas_Angraecinae_e_as_avelaíñas_africanas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_bolboreta_Papilio_machaon_e_a_planta_Ruta_chalepensis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#A_bolboreta_Papilio_machaon_e_a_planta_Ruta_chalepensis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>A bolboreta <i>Papilio machaon</i> e a planta <i>Ruta chalepensis</i></span> </div> </a> <ul id="toc-A_bolboreta_Papilio_machaon_e_a_planta_Ruta_chalepensis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_serpe_Thamnophis_sirtalis_e_a_píntega_Taricha_granulosa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#A_serpe_Thamnophis_sirtalis_e_a_píntega_Taricha_granulosa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>A serpe <i>Thamnophis sirtalis</i> e a píntega <i>Taricha granulosa</i></span> </div> </a> <ul id="toc-A_serpe_Thamnophis_sirtalis_e_a_píntega_Taricha_granulosa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_planta_Aesculus_californica_e_os_seus_polinizadores" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#A_planta_Aesculus_californica_e_os_seus_polinizadores"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>A planta <i>Aesculus californica</i> e os seus polinizadores</span> </div> </a> <ul id="toc-A_planta_Aesculus_californica_e_os_seus_polinizadores-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-As_formigas_da_acacia_e_a_Acacia_cornigera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#As_formigas_da_acacia_e_a_Acacia_cornigera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>As formigas da acacia e a <i>Acacia cornigera</i></span> </div> </a> <ul id="toc-As_formigas_da_acacia_e_a_Acacia_cornigera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_avelaíña_da_iuca_e_a_iuca" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#A_avelaíña_da_iuca_e_a_iuca"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>A avelaíña da iuca e a iuca</span> </div> </a> <ul id="toc-A_avelaíña_da_iuca_e_a_iuca-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Coevolución_intraespecífica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Coevolución_intraespecífica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Coevolución intraespecífica</span> </div> </a> <ul id="toc-Coevolución_intraespecífica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_coevolución_fóra_da_bioloxía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_coevolución_fóra_da_bioloxía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>A coevolución fóra da bioloxía</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-A_coevolución_fóra_da_bioloxía-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "A coevolución fóra da bioloxía"</span> </button> <ul id="toc-A_coevolución_fóra_da_bioloxía-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Algoritmos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Algoritmos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Algoritmos</span> </div> </a> <ul id="toc-Algoritmos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arquitectura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arquitectura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Arquitectura</span> </div> </a> <ul id="toc-Arquitectura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cosmoloxía_e_astronomía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cosmoloxía_e_astronomía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Cosmoloxía e astronomía</span> </div> </a> <ul id="toc-Cosmoloxía_e_astronomía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Coevolución_tecnolóxica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Coevolución_tecnolóxica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Coevolución tecnolóxica</span> </div> </a> <ul id="toc-Coevolución_tecnolóxica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Véxase tamén</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén"</span> </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Outros artigos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligazóns_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligazóns_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Ligazóns externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligazóns_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Coevolución</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 40 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-40" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">40 linguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D9%83" title="تطور مشترك – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تطور مشترك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8" title="সহবিবর্তন – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সহবিবর্তন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Koevolucija" title="Koevolucija – bosníaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Koevolucija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosníaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Coevoluci%C3%B3" title="Coevolució – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Coevolució" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Koevoluce" title="Koevoluce – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Koevoluce" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Koevolution" title="Koevolution – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Koevolution" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%BB%CE%B9%CE%BE%CE%B7" title="Συνεξέλιξη – grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Συνεξέλιξη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Coevolution" title="Coevolution – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Coevolution" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Coevoluci%C3%B3n" title="Coevolución – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Coevolución" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Koevolutsioon" title="Koevolutsioon – estoniano" lang="et" hreflang="et" data-title="Koevolutsioon" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniano" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Koeboluzio" title="Koeboluzio – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Koeboluzio" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="هم‌فرگشتی – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هم‌فرگشتی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Koevoluutio" title="Koevoluutio – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Koevoluutio" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Co%C3%A9volution" title="Coévolution – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Coévolution" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95-%D7%90%D7%91%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%A6%D7%99%D7%94" title="קו-אבולוציה – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="קו-אבולוציה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Koevol%C3%BAci%C3%B3" title="Koevolúció – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Koevolúció" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Koevolusi" title="Koevolusi – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Koevolusi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Coevoluzione" title="Coevoluzione – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Coevoluzione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%85%B1%E9%80%B2%E5%8C%96" title="共進化 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="共進化" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%B5%EC%A7%84%ED%99%94" title="공진화 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="공진화" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%8D%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Коэволюция – kirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Коэволюция" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguiz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Коеволуција – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Коеволуција" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Co-evolutie" title="Co-evolutie – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Co-evolutie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Koevolusjon" title="Koevolusjon – noruegués nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Koevolusjon" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegués nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Koevolusjon" title="Koevolusjon – noruegués bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Koevolusjon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegués bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Koewolucja" title="Koewolucja – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Koewolucja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="هم مهاله تکامل – paxto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هم مهاله تکامل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Coevolu%C3%A7%C3%A3o" title="Coevolução – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Coevolução" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Coevolu%C8%9Bie" title="Coevoluție – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Coevoluție" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%8D%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Коэволюция – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коэволюция" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Koevolucija" title="Koevolucija – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Koevolucija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Coevolution" title="Coevolution – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Coevolution" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Koevolucija" title="Koevolucija – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Koevolucija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Коеволуција – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Коеволуција" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Samevolution" title="Samevolution – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Samevolution" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Birlikte_evrim" title="Birlikte evrim – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Birlikte evrim" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Коеволюція – ucraíno" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Коеволюція" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraíno" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Đồng tiến hóa – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đồng tiến hóa" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%85%B1%E5%90%8C%E6%BC%94%E5%8C%96" title="共同演化 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="共同演化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%85%B1%E5%90%8C%E9%80%B2%E5%8C%96" title="共同進化 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="共同進化" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q208841#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Coevoluci%C3%B3n" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Coevoluci%C3%B3n" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">galego</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Coevoluci%C3%B3n"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Coevoluci%C3%B3n"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=history"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Coevoluci%C3%B3n" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j"><span>Páxinas que ligan con esta</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Coevoluci%C3%B3n" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios relacionados</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais" title="Lista de todas as páxinas especiais [q]" accesskey="q"><span>Páxinas especiais</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&oldid=6457377" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina"><span>Ligazón permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=info" title="Máis información sobre esta páxina"><span>Información da páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Coevoluci%C3%B3n&id=6457377&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DCoevoluci%25C3%25B3n%26section%3D8%26veaction%3Dedit"><span>Xerar URL acurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DCoevoluci%25C3%25B3n%26section%3D8%26veaction%3Dedit"><span>Descargar o código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Coevoluci%C3%B3n"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Coevoluci%C3%B3n&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q208841" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Bombus_6867.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Bombus_6867.JPG/250px-Bombus_6867.JPG" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Bombus_6867.JPG 1.5x" data-file-width="298" data-file-height="207" /></a><figcaption>Os <a href="/wiki/Abesouro" title="Abesouro">abesouros</a> e as <a href="/wiki/Flor" title="Flor">flores</a> que <a href="/wiki/Polinizaci%C3%B3n" title="Polinización">polinizan</a> coevolucionaron e fixéronse dependentes para a súa supervivencia.</figcaption></figure> <p>En <a href="/wiki/Biolox%C3%ADa" title="Bioloxía">bioloxía</a>, a <b>coevolución</b> ou <b>evolución concertada</b> entre especies é un tipo de <a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n" title="Evolución">evolución</a> no que se produce unha adaptación evolutiva mutua entre dúas ou máis especies (coevolución interespecífica) de seres vivos como resultado da súa influencia recíproca por relacións como a <a href="/wiki/Simbiose" title="Simbiose">simbiose</a>, o <a href="/wiki/Parasitismo" title="Parasitismo">parasitismo</a>, a <a href="/wiki/Competencia_(biolox%C3%ADa)" title="Competencia (bioloxía)">competencia</a>, a <a href="/wiki/Polinizaci%C3%B3n" title="Polinización">polinización</a>, o <a href="/wiki/Mimetismo" title="Mimetismo">mimetismo</a> ou as interaccións entre <a href="/wiki/Presa_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Presa (bioloxía)">presa</a> e <a href="/wiki/Depredador" class="mw-redirect" title="Depredador">depredador</a>. Os cambios evolutivos dunha especie teñen como resultado unha presión sobre o proceso de selección das outras especies cuxo resultado retorna á súa vez nun proceso de contra-adaptación adquirida que inflúe na evolución da primeira especie. Por tanto, os cambios nas composicións xenéticas nas dúas especies afectan a ambas reciprocamente. Hai probas da coevolución a nivel de poboación e de especie. </p><p>A idea data do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a>. <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> describiu brevemente o concepto de coevolución en <i><a href="/wiki/On_the_Origin_of_Species" class="mw-redirect" title="On the Origin of Species">On the Origin of Species</a></i> (<i>A Orixe das especies</i>, de 1859) e desenvolveuno en detalle en <i><a href="/w/index.php?title=Fertilisation_of_Orchids&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fertilisation of Orchids (a páxina aínda non existe)">Fertilisation of Orchids</a></i> (<i>A fertilización das orquídeas</i>), de 1862.<sup id="cite_ref-t24_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-t24-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-origins94_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-origins94-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-orchids1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-orchids1-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> Crese que os insectos polinizadores e as plantas que polinizan coevolucionaron en varios aspectos. Outro exemplo son os <a href="/wiki/Virus" title="Virus">virus</a> e os seus <a href="/wiki/H%C3%B3spede" title="Hóspede">hóspedes</a> que é probable que coevolucionasen en varios escenarios.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> </p><p>Porén, aínda hai poucas evidencias de que a coevolución impulsase cambios a grande escala na historia da Terra, xa que os factores abióticos como as <a href="/wiki/Extinci%C3%B3n_en_masa" title="Extinción en masa">extincións en masa</a> e a expansión en <a href="/w/index.php?title=Ecoespazo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecoespazo (a páxina aínda non existe)">ecoespazos</a> parecen ser os que guían os cambios na abundancia na maioría dos grupos de seres vivos.<sup id="cite_ref-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> Un exemplo específico de coevolución proposto durante moito tempo foi a evolución dos dentes con coroas altas nos herbívoros comedores de herba cando se estenderon as pradeiras en <a href="/wiki/Norteam%C3%A9rica" class="mw-redirect" title="Norteamérica">Norteamérica</a>. Porén, agora sabemos que estes eventos ocorreron independentemente.<sup id="cite_ref-Jardine2012_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jardine2012-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> </p><p>A coevolución pode ocorrer a moitos niveis biolóxicos: desde o nivel microscópico molecular como nas mutacións correlacionadas entre <a href="/wiki/Amino%C3%A1cido" title="Aminoácido">aminoácidos</a> dunha <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteína</a>, ao macroscópico como os trazos que covarían entre diferentes especies que viven nun determinado ambiente. Cada parte que intervén nunha relación coevolutiva exerce presións selectivas sobre a outra, polo que afecta á evolución da outra nunha influencia mutua. A coevolución de diferentes especies inclúe a evolución dunha especie <a href="/wiki/H%C3%B3spede" title="Hóspede">hóspede</a> e os seus <a href="/wiki/Parasito" title="Parasito">parasitos</a> (<a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n_h%C3%B3spede-parasito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coevolución hóspede-parasito (a páxina aínda non existe)">coevolución hóspede-parasito</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup>), e exemplos de <a href="/wiki/Mutualismo_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Mutualismo (bioloxía)">mutualismo</a> que evolucionan co tempo. A evolución en resposta a <a href="/wiki/Factor_abi%C3%B3tico" title="Factor abiótico">factores abióticos</a>, como o <a href="/wiki/Cambio_clim%C3%A1tico" title="Cambio climático">cambio climático</a>, non é coevolución biolóxica, porque o clima non é un ser vivo e non sofre evolución biolóxica. </p><p>A conclusión xeral é que a coevolución pode ser responsable de gran parte da <a href="/wiki/Diversidade_xen%C3%A9tica" title="Diversidade xenética">diversidade xenética</a> observada nas poboacións naturais, como por exemplo: o <a href="/wiki/Polimorfismo_(biolox%C3%ADa)" title="Polimorfismo (bioloxía)">polimorfismo</a> dos compoñentes do <a href="/wiki/Plasma_sangu%C3%ADneo" title="Plasma sanguíneo">plasma sanguíneo</a>, polimorfismo de <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteínas</a>, <a href="/w/index.php?title=Complexomaior_de_histocompatibilidade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Complexomaior de histocompatibilidade (a páxina aínda non existe)">sistema de histocompatibilidade</a> etc.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> </p><p>A relación hóspede-parasito probablemente impulsou a prevalencia da <a href="/wiki/Reproduci%C3%B3n_sexual" title="Reprodución sexual">reprodución sexual</a> sobre a máis eficiente <a href="/wiki/Reproduci%C3%B3n_asexual" title="Reprodución asexual">reprodución asexual</a>, para que se poida volver a producir a infección na seguinte xeración.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> </p><p>A coevolución ten diversas aplicacións biolóxicas. O seu estudo en poboacións naturais podería axudar á conservación de especies, epidemioloxía humana, e mellora da agricultura. </p><p>A coeevolución é principalmente un concepto biolóxico, pero os investigadores aplicárono por analoxía nos campos da <a href="/w/index.php?title=Ciencia_da_computaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ciencia da computación (a páxina aínda non existe)">ciencia da computación</a>, <a href="/wiki/Sociolox%C3%ADa" title="Socioloxía">socioloxía</a> / <a href="/w/index.php?title=Econom%C3%ADa_pol%C3%ADtica_internacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economía política internacional (a páxina aínda non existe)">economía política internacional</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> e <a href="/wiki/Astronom%C3%ADa" title="Astronomía">astronomía</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Modelos">Modelos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Modelos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Modelos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Un modelo de coevolución é o da <a href="/wiki/Hip%C3%B3tese_da_Ra%C3%AD%C3%B1a_Vermella" title="Hipótese da Raíña Vermella">hipótese da Raíña Vermella</a> de <a href="/w/index.php?title=Leigh_Van_Valen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leigh Van Valen (a páxina aínda non existe)">Leigh Van Valen</a>, que afirma que "nun sistema evolutivo, cómpre un continuo desenvolvemento simplemente para manter a súa <i>fitness</i> relativa cos sistemas con cales está coevolucionando".<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> Esta hipótese predí que a reprodución sexual permite a un hóspede permanecer por diante do seu parasito durante unha xeración, de xeito similar ao que lle ocorría ao personaxe da Raíña Vermella no libro de Lewis Carrol <i><a href="/wiki/Alicia_do_outro_lado_do_espello" title="Alicia do outro lado do espello">Alicia do outro lado do espello</a></i> (continuación de <i><a href="/wiki/Alicia_no_pa%C3%ADs_das_marabillas" title="Alicia no país das marabillas">Alicia no país das marabillas</a></i>). A esencia é que o hóspede se reproduce sexualmente dándolle isto inmunidade sobre o parasito, o cal despois evolucionará tamén en resposta. Isto require que a seguinte xeración repita a secuencia.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Thierry_Lod%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thierry Lodé (a páxina aínda non existe)">Thierry Lodé</a> puxo a énfase na importancia do <a href="/wiki/Conflito_sexual" title="Conflito sexual">conflito sexual</a> e describiu o papel das <i>interaccións antagonistas</i> na evolución, dando lugar ao concepto de <i>coevolución antagonista</i>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> As estratexias de ramificación da coevolución para a dinámica de poboacións asexuais en ambientes con recursos limitados foron modelados usando as <a href="/w/index.php?title=Ecuaci%C3%B3ns_de_Lotka%E2%80%93Volterra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecuacións de Lotka–Volterra (a páxina aínda non existe)">ecuacións de Lotka–Volterra</a> xeneralizadas.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> Un modelo baseado na dinámica adaptativa e datos experimentais de lonxitudes de flores e da proboscis de insectos, e do néctar consumido e o pole depositado durante a polinización no iris de flores tubulares longas <i>Lapeirousia anceps</i> polo díptero de longa probóscide <i>Moegistorhynchus longirostris</i> xerou diversas dinámicas coevolutivas, incluíndo dous tipos de dinámicas de tipo Raíña Vermella: a ramificación evolutiva (apoiada por observacións da coexistencia de iris de tubos florasis curtos e longos nunha soa poboación) e a trampa.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> Nalgúns casos, a dinámica de Raíña Vermella implica poucos tipos hóspede-parasito cíclicos dominantes, e esta carreira de armas coevolutiva sen vencedor entre tipos dominantes suprime a expresión doutros tipos raros.<sup id="cite_ref-Rabajante_2016_e1501548_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rabajante_2016_e1501548-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> Nos virus e os seus hóspedes obsérvase unha carreira evolutiva que é outro exemplo da hipótese da Raíña Vermella. Unha caracterización xeral que se pode facer en moitos virus, que son parasitos obrigados, é que coevolucionaron xunto cos seus respectivos hóspedes. Isto é suxerido polo arranxo xenético similar entre virus e hóspede.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> As mutacións correlacionadas entre as dúas especies entran nunha <a href="/wiki/Carreira_de_armamentos_evolutiva" title="Carreira de armamentos evolutiva">carreira de armamentos evolutiva</a>: no hóspede debe evolucionar un mecanismo de defensa para impoñerse ao virus, e o virus debe superar os novos mecanismos de defensa do hóspede para poder reproducirse. Calquera dos dous organismos, hóspede ou virus, que non poida seguir o ritmo evolutivo do outro será eliminado do seu hábitat, xa que a especie coa fitness media maior na poboación sobrevive.<sup id="cite_ref-Rabajante_2016_e1501548_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Rabajante_2016_e1501548-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tipos_de_coevolución"><span id="Tipos_de_coevoluci.C3.B3n"></span>Tipos de coevolución</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Tipos de coevolución»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Tipos de coevolución"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Identificáronse varios tipos de coevolución dependendo do autor; porén unha das clasificacións máis aceptada é a de Thompson (1989, 1994) descrita por Herrera & Pellmyr (2006). </p><p>O primeiro tipo é a coevolución xene por xene, na cal os casos son moi específicos e onde se seleccionan xenes mutuamente que definen as relacións entre as dúas especies. </p><p>O segundo é a coevolución específica, onde as especies teñen un trazo especial adaptado para vivir con outras especies, combinado con trazos recíprocos de especies cohabitantes sen que haxa ningunha evidencia baseada xeneticamente para ditos trazos. </p><p>O terceiro tipo é a coevolución gremial, na cal un grupo de especies actúa como un gremio, interactúan cun grupo doutras especies, tendo como resultado un amplo conxunto de trazos adaptados mutuamente inducidos por cada grupo de especies. </p><p>O cuarto tipo é a coevolución diversificante, na cal as interaccións altamente específicas teñen como resultado o illamento reprodutivo e a <a href="/wiki/Especiaci%C3%B3n" title="Especiación">especiación</a>, producindo algunhas veces amplos taxóns de especies interactuantes asociadas. </p><p>O quinto é a coevolución de "escapar e radiar" que explicaron Ehrilch e Raven en 1964. Por exemplo, unha planta "escapa" do ataque dun grupo de herbívoros cando unha mutación produce unha novidosa defensa química; isto vai seguido da evolución do herbívoro adaptándose e soportando a nova defensa química da planta, ocasionando unha "radiación" de especies para ambos os grupos, tanto para as plantas coma para os herbívoros. </p><p>Ademais, a coevolución pode ocorrer entre pares de entidades (coevolución por pares), da que son exemplos a coevolución predador-presa, hóspede e simbionte ou hóspede e parasito. Porén, algúns exemplos de coevolución son menos claros; por exemplo: unha especie pode evolucionar en resposta a máis dunha especie. Se esta coevolución ocorre de modo non aditivo, este tipo de coevolución denomínase coevolución difusa.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span>[</span>19<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="A_coevolución_e_o_rexistro_fósil"><span id="A_coevoluci.C3.B3n_e_o_rexistro_f.C3.B3sil"></span>A coevolución e o rexistro fósil</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «A coevolución e o rexistro fósil»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: A coevolución e o rexistro fósil"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Observáronse moitos exemplos de coevolción entre especies vivas, pero a coevolución non se demostrou de forma conclusiva no rexistro <a href="/wiki/F%C3%B3sil" title="Fósil">fósil</a>. Isto pode deberse a que o rexistro fósil non adoita preservar datos de alta resolución (por exemplo, a nivel de especie) e porque a coevolución non impulsa cambios a grande escala na historia da vida na Terra.<sup id="cite_ref-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> Mesmo os exemplos clásicos de coevolución no rexistro fósil, como a interacción entre as <a href="/wiki/Abella" title="Abella">abellas</a> e as flores que polinizan ou o desenvolvemento dos herbívoros pacedores durante a época da extensión das pradeiras teñen poucas probas que os apoien. No caso das abellas e as flores, estes dous organismos evolucionaron en diferentes momentos: <a href="/w/index.php?title=Archaefructus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archaefructus (a páxina aínda non existe)">Archaefructus</a> é unha planta con flor de hai 125 millóns de anos, pero coñécense niños fósiles de abellas de hai 220 millóns de anos.<sup id="cite_ref-Wilford1995_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wilford1995-20"><span>[</span>20<span>]</span></a></sup> Igualmente, no caso dos ungulados pacedores e a extensión das pradeiras, o tempo da evolución dos dous tipos de organismo é moi diferente, polo que se presentou a <a href="/w/index.php?title=Hip%C3%B3tese_da_are%C3%AD%C3%B1a_e_non_da_herba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hipótese da areíña e non da herba (a páxina aínda non existe)">hipótese da areíña e non da herba</a> (<i>Grit, not grass hypothesis</i>), que fala da importancia das areas e gravas finas abrasivas do solo e non da herba como tal na evolución dos dentes destes animais. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Exemplos_específicos"><span id="Exemplos_espec.C3.ADficos"></span>Exemplos específicos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Exemplos específicos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Exemplos específicos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Os_colibrís_e_as_flores_ornitófilas"><span id="Os_colibr.C3.ADs_e_as_flores_ornit.C3.B3filas"></span>Os colibrís e as flores ornitófilas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Os colibrís e as flores ornitófilas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Os colibrís e as flores ornitófilas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg/220px-Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg/330px-Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg/440px-Purple-throated_carib_hummingbird_feeding.jpg 2x" data-file-width="1692" data-file-height="1057" /></a><figcaption>Un colibrí alimentándose dunha flor.</figcaption></figure> <p>Os <a href="/wiki/Colibr%C3%AD" title="Colibrí">colibrís</a> e as plantas con flores ornitófilas (polinizadas por aves) evolucionaron por medio dunha evolución <a href="/wiki/Mutualismo_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Mutualismo (bioloxía)">mutualista</a>. As flores teñen néctar adecuado para estas aves, as súas cores son as apropiadas para a visión das aves e a súa forma coincide coa dos peteiros destes paxaros. Os tempos de floración tamén coinciden coa época reprodutora das aves. As características florais das plantas ornitófilas varían grandemente unhas doutras en comparación coa maior semellanza de plantas moi relacionadas con elas polinizadas por insectos (entomófilas). Estas flores tamén tenden a estar máis adornadas, ser máis complexas, e rechamantes que as das especies relacionadas polinizadas por insectos. Considérase xeralmente que as plantas formaron relacións coevolutivas primeiro con insectos, e as especies ornitófilas diverxiron delas máis tarde. Non hai moito apoio científico de exemplos con reversión desta diverxencia, é dicir, desde a ornitofilia á entomofilia. A diversidade no <a href="/wiki/Fenotipo" title="Fenotipo">fenotipo</a> floral en especies ornitófilas, e a consistencia relativa observada nas especies polinizadas por abellas pode ser atribuída á dirección do cambio na preferencia polo polinizador.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span>[</span>21<span>]</span></a></sup> </p><p>As plantas con flores converxeron tirando vantaxe de paxaros similares.<sup id="cite_ref-Brown_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brown-22"><span>[</span>22<span>]</span></a></sup> As plantas con flores compiten polos polinizadores, e algunhas adaptacións reducen os efectos desfavorables desta competición. O feito de que os paxaros poidan voar durante os días de mal tempo pode facelos polinizadores máis eficientes en casos nos cales as abellas e outros insectos son inactivos. A ornitofilia puido terse orixinado por esta razón en ambientes illados con escasa colonización por insectos ou en áreas con plantas con flores no inverno.<sup id="cite_ref-Brown_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-Brown-22"><span>[</span>22<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span>[</span>23<span>]</span></a></sup> As plantas polinizadas por paxaros xeralmente teñen maiores volumes de néctar e maior produción de azucre que as polinizadas por insectos.<sup id="cite_ref-Stiles_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> Isto satisfai os altos requirimentos de enerxía dos paxaros, que son os determinantes máis importantes na elección das flores.<sup id="cite_ref-Stiles_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> En experimentos coas plantas <i><a href="/w/index.php?title=Mimulus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mimulus (a páxina aínda non existe)">Mimulus</a></i>, un incremento no <a href="/wiki/Pigmento_biol%C3%B3xico" title="Pigmento biolóxico">pigmento vermello</a> nos pétalos e no volume de néctar das flores reduce notablemente a proporción de polinización por abellas como oposto de só atraer a colibrís; mentres que unha superficie floral máis grande incrementa a polinización por abellas. Unha coloración vermella adicional das flores diminúe significativamente as visitas das abellas pero parece non ter efecto sobre a frecuencia de visitas de colibrís. Así, os colibrís pode que non teñan necesariamente unha preferencia innata polo vermello, e a alta concentración destes pigmentos vermellos nestas flores de <i><a href="/w/index.php?title=Mimulus_cardinalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mimulus cardinalis (a páxina aínda non existe)">Mimulus cardinalis</a></i> podería funcionar potencialmente para desanimar a visita de <a href="/wiki/Abella" title="Abella">abellas</a>. Nos híbridos da primeira xeración destas dúas especies, a composición de visitantes polinizadores (59% de abellas; 1.744 visitas) estaba exactamente entre a das dúas especies parentais, o que implica un forte compoñente xenético da coevolución do polinizador.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup> En experimentos similares con flores de <i><a href="/w/index.php?title=Penstemon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Penstemon (a páxina aínda non existe)">Penstemon</a></i>, rexistrouse a transferencia de polen tanto por abellas coma por colibrís con dúas especies estreitamente relacionadas que se diferencian no seu principal polinizador. Os resultados suxiren que os trazos das flores que desaniman a polinización por abellas poden ser mesmo máis influentes no cambio evolutivo das flores que as adaptacións ‘propaxaros’. Porén, a adaptación 'cara a' paxaros e a adaptación 'afastándose' das abellas ocorren simultaneamente.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span>[</span>26<span>]</span></a></sup> Seguindo as súas respectivas tempadas de reprodución, varias especies de colibrís aparecen nas mesmas localizacións en <a href="/wiki/Norteam%C3%A9rica" class="mw-redirect" title="Norteamérica">Norteamérica</a>, e varias plantas con flores <i>de colibrís</i> florecen simultaneamente neses <a href="/wiki/H%C3%A1bitat" title="Hábitat">hábitats</a>. Estas flores parecen ter converxido a partir dunha cor e morfoloxía comúns.<sup id="cite_ref-Stiles_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> As diferentes lonxitudes e curvaturas dos tubos da <a href="/w/index.php?title=Corola_(flor)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Corola (flor) (a páxina aínda non existe)">corola</a> poden afectar á eficiencia da extracción nas especies de colibrís en relación a diferenzas na morfoloxía do peteiro.<sup id="cite_ref-Stiles_24-3" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> As flores tubulares forzan os paxaros a orientaren o seu peteiro dun determinado modo cando sondean a flor na procura de néctar, especialmente cando o peteiro e a corola son ambos curvados; isto tamén permite que a planta sitúe o seu <a href="/wiki/Pole" title="Pole">pole</a> en certa parte do corpo do paxaro.<sup id="cite_ref-Stiles_24-4" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> Isto abre a posibilidade dunha gran variedade de coadaptacións morfolóxicas. </p><p>Un importante requisito para a atracción é que as flores sexan moi visibles para os paxaros, o que reflicte as propiedades da visión das aves e as características do hábitat.<sup id="cite_ref-Stiles_24-5" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> Os paxaros teñen a súa maior sensibilidade espectral e mellor discriminación de tons no extremo vermello do <a href="/w/index.php?title=Espectro_visual&action=edit&redlink=1" class="new" title="Espectro visual (a páxina aínda non existe)">espectro visual</a>,<sup id="cite_ref-Stiles_24-6" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> polo que o vermello é particularmente rechamante para eles. Os colibrís poden tamén ver as <i>cores</i> ultravioletas.<sup id="cite_ref-Stiles_24-7" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> A prevalencia de patróns ultravioleta e guías de néctar en plantas entomófilas pobres en néctar advirte aos paxaros de que eviten esas flores.<sup id="cite_ref-Stiles_24-8" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> </p><p>Os colibrís forman a familia <a href="/wiki/Trochilidae" class="mw-redirect" title="Trochilidae">Trochilidae</a>, cuxas dúas subfamilias son <a href="/w/index.php?title=Phaethornithinae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phaethornithinae (a páxina aínda non existe)">Phaethornithinae</a> e <a href="/w/index.php?title=Trochilinae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trochilinae (a páxina aínda non existe)">Trochilinae</a>. Cada subfamilia evolucionou en conxunción cun grupo particular de plantas con flores. A maioría das especies Phaethornithinae están asociadas con plantas herbáceas <a href="/wiki/Monocotiled%C3%B3neas" title="Monocotiledóneas">monocotiledóneas</a> grandes, mentres que as especies de Trochilinae prefiren especies de <a href="/wiki/Dicotiled%C3%B3neas" title="Dicotiledóneas">dicotiledóneas</a>.<sup id="cite_ref-Stiles_24-9" class="reference"><a href="#cite_note-Stiles-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="As_orquídeas_Angraecinae_e_as_avelaíñas_africanas"><span id="As_orqu.C3.ADdeas_Angraecinae_e_as_avela.C3.AD.C3.B1as_africanas"></span>As orquídeas Angraecinae e as avelaíñas africanas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «As orquídeas Angraecinae e as avelaíñas africanas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: As orquídeas Angraecinae e as avelaíñas africanas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As orquídeas <a href="/w/index.php?title=Angraecinae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Angraecinae (a páxina aínda non existe)">Angraecinae</a> e as <a href="/wiki/Avela%C3%AD%C3%B1a" title="Avelaíña">avelaíñas</a> africanas coevolucionan porque as avelaíñas dependen das flores para obter néctar e as flores dependen das avelaíñas para a polinización. A coevolución levou a que se desenvolveran flores máis profundas e avelaíñas con <a href="/wiki/Prob%C3%B3scide" title="Probóscide">probóscides</a> máis longas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="A_bolboreta_Papilio_machaon_e_a_planta_Ruta_chalepensis">A bolboreta <i>Papilio machaon</i> e a planta <i>Ruta chalepensis</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «A bolboreta Papilio machaon e a planta Ruta chalepensis»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: A bolboreta Papilio machaon e a planta Ruta chalepensis"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg/250px-Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg/375px-Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg/500px-Papilio_machaon_caterpillar_on_Ruta.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Eiruga de <i>Papilio machaon</i> sobre a planta <i>Ruta chalepensis</i>.</figcaption></figure> <p>Un exemplo de coevolución antagonista é a da eiruga da bolboreta <i><a href="/wiki/Papilio_machaon" class="mw-redirect" title="Papilio machaon">Papilio machaon</a></i> que vive sobre a planta <i><a href="/w/index.php?title=Ruta_chalepensis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruta chalepensis (a páxina aínda non existe)">Ruta chalepensis</a></i>. A planta produce aceites etéricos que repelen aos insectos comedores de plantas. A eiruga da bolboreta desenvolveu resistencia a estas velenosas substancias, reducindo así a competición con outros insectos que se alimentan da planta. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="A_serpe_Thamnophis_sirtalis_e_a_píntega_Taricha_granulosa"><span id="A_serpe_Thamnophis_sirtalis_e_a_p.C3.ADntega_Taricha_granulosa"></span>A serpe <i>Thamnophis sirtalis</i> e a píntega <i>Taricha granulosa</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «A serpe Thamnophis sirtalis e a píntega Taricha granulosa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: A serpe Thamnophis sirtalis e a píntega Taricha granulosa"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A coevolución de <a href="/wiki/Predador" class="mw-redirect" title="Predador">predadores</a> e <a href="/wiki/Presa_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Presa (bioloxía)">presas</a> pode ilustrarse co caso da <a href="/wiki/P%C3%ADntega" class="mw-redirect" title="Píntega">píntega</a> <i><a href="/wiki/Taricha_granulosa" title="Taricha granulosa">Taricha granulosa</a></i> e a <a href="/wiki/Serpe" class="mw-redirect" title="Serpe">serpe</a> <i><a href="/wiki/Thamnophis_sirtalis" title="Thamnophis sirtalis">Thamnophis sirtalis</a></i>. Estas píntegas producen unha potente <a href="/wiki/Neurotoxina" title="Neurotoxina">neurotoxina</a> que concentra na súa pel. Nestas serpes evolucionou unha resistencia a esta toxina por medio dunha serie de mutacións, polo que pode depredar a estes <a href="/wiki/Anfibios" title="Anfibios">anfibios</a>. A relación entre estes animais tivo como resultado unha <a href="/w/index.php?title=Carreira_de_armas_evolutiva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carreira de armas evolutiva (a páxina aínda non existe)">carreira de armas evolutiva</a> que levou os niveis de toxinas na píntega a niveis extremos. Isto é un exemplo de coevolución porque a supervivencia diferencial causou que cada un dos organismos cambiase en resposta aos cambios no outro. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="A_planta_Aesculus_californica_e_os_seus_polinizadores">A planta <i>Aesculus californica</i> e os seus polinizadores</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «A planta Aesculus californica e os seus polinizadores»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: A planta Aesculus californica e os seus polinizadores"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cando as colmeas de abellas están poboadas con especies de abellas que non coevolucionaron coa planta <i><a href="/w/index.php?title=Aesculus_californica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aesculus californica (a páxina aínda non existe)">Aesculus californica</a></i>, teñen sensibilidade á <a href="/wiki/Esculina" title="Esculina">esculina</a>, unha neurotoxina presente no seu néctar; esta sensibilidade non existe en <a href="/w/index.php?title=Apis_melifera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apis melifera (a páxina aínda non existe)">abellas do mel</a> e outros insectos que coevolucionaron con <i>A. californica</i>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span>[</span>27<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="As_formigas_da_acacia_e_a_Acacia_cornigera">As formigas da acacia e a <i>Acacia cornigera</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «As formigas da acacia e a Acacia cornigera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: As formigas da acacia e a Acacia cornigera"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A formiga da acacia (<i><a href="/w/index.php?title=Pseudomyrmex_ferruginea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudomyrmex ferruginea (a páxina aínda non existe)">Pseudomyrmex ferruginea</a></i>) protexe á <i><a href="/w/index.php?title=Acacia_cornigera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acacia cornigera (a páxina aínda non existe)">Acacia cornigera</a></i> da predación por insectos e doutras plantas que compiten con ela pola luz, e a árbore proporciona nutrición e acubillo para esta formiga e as súas larvas.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span>[</span>28<span>]</span></a></sup> Non obstante, algunhas especies de formigas aprovéitanse destas árbores sen dar nada a cambio, polo que se lles denominou 'tramposas', 'explotadoras', 'ladras' e 'aproveitadas'. Aínda que estas formigas tramposas causan danos importantes aos órganos reprodutores da árbore, o seu efecto neto na <i>fitness</i> do hóspede é difícil de predicir e non é necesariamente negaivo.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span>[</span>29<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="A_avelaíña_da_iuca_e_a_iuca"><span id="A_avela.C3.AD.C3.B1a_da_iuca_e_a_iuca"></span>A avelaíña da iuca e a iuca</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «A avelaíña da iuca e a iuca»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: A avelaíña da iuca e a iuca"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Yuccaharrimaniae.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Yuccaharrimaniae.jpg/220px-Yuccaharrimaniae.jpg" decoding="async" width="220" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Yuccaharrimaniae.jpg 1.5x" data-file-width="221" data-file-height="281" /></a><figcaption>Unha planta de <a href="/wiki/Iuca" title="Iuca">iuca</a> en floración que será polinizada por unha avelaíña da iuca.</figcaption></figure> <p>Nesta relación mutualista simbiótica, a planta <i><a href="/w/index.php?title=Yucca_whipplei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yucca whipplei (a páxina aínda non existe)">Yucca whipplei</a></i> é polinizada exclusivamente pola especie de avelaíña da iuca <i><a href="/w/index.php?title=Tegeticula_maculata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tegeticula maculata (a páxina aínda non existe)">Tegeticula maculata</a></i>, que á súa vez depende da <a href="/wiki/Iuca" title="Iuca">iuca</a> para sobrevivir.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span>[</span>30<span>]</span></a></sup> As avelaíñas da iuca tenden a visitar as flores dunha soa especie de iuca. Nas flores, a avelaíña come as sementes da planta, mentres que ao mesmo tempo recolle o pole con pezas especiais do seu aparato bucal. O pole é moi pegañoso, e mantense doadamente adherido ás pezas bucais cando a avelaíña se move á seguinte flor. A planta da iuca tamén proporciona un lugar na profuncidade da flor para que a avelaíña deposite os seus ovos, onde estarán protexidos de calquera depredador.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span>[</span>31<span>]</span></a></sup> As adaptacións que mostran ambas as especies supoñen un caso de coevolución porque as especies evolucionaron facéndose dependentes unha da outra. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Coevolución_intraespecífica"><span id="Coevoluci.C3.B3n_intraespec.C3.ADfica"></span>Coevolución intraespecífica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Coevolución intraespecífica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Coevolución intraespecífica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ben que o termo coevolución se refire normalmente á que se establece entre dúas ou máis especies (<b>coevolución interespecífica</b>), nun sentido algo diferente, usouse tamén a principios do século XX, o termo <i>coevolución</i> para referirse a modificacións recíprocas dentro dos organismos dunha mesma especie (<b>coevolución intraespecífica</b>) causadas ao influírense entre si os seus diferentes <a href="/w/index.php?title=Sistema_(anatom%C3%ADa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sistema (anatomía) (a páxina aínda non existe)">sistemas</a> e aparatos (ou conxuntos de <a href="/wiki/%C3%93rgano_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Órgano (bioloxía)">órganos</a>) anatómicos ou fisiolóxicos, ao longo da evolución de dita especie. Isto débese a que os elementos, que se combinarán posibilitando novas adaptacións, non se establecen todos de maneira simultánea. Así, a adquisición ou disposición inicial dun sistema ou aparato modificado pasa a influír sobre os outros xa presentes no organismo, todos os cales evolucionarán <i>en conxunto</i> posibilitando novas adaptacións, e o proceso que consiste nesta mutua influencia é igualmente conceptuado como coevolución. Por exemplo, a disposición de aparatos para o voo coevoluciona coa dos aparatos dos sentidos para sobrevivir en <a href="/wiki/Nicho_ecol%C3%B3xico" title="Nicho ecolóxico">nichos</a> onde a súa <i>combinación</i> modifica a ambos e adáptase para localizar algún tipo de presa desde a altura. Similarmente, segundo a exposición da <a href="/w/index.php?title=Anatom%C3%ADa_comparada_do_sistema_nervioso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatomía comparada do sistema nervioso (a páxina aínda non existe)">evolución do sistema nervioso</a> desenvolvida por Mario Crocco,<sup id="cite_ref-Contreras_2014_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Contreras_2014-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> a <a href="/w/index.php?title=Circu%C3%ADto_neuronal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circuíto neuronal (a páxina aínda non existe)">función circuital</a> do <a href="/wiki/Tecido_nervioso" title="Tecido nervioso">tecido nervioso</a> tería coevolucionado co aproveitamento do seu <a href="/w/index.php?title=Ru%C3%ADdo_(f%C3%ADsica)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruído (física) (a páxina aínda non existe)">ruído</a> eléctrico para desempeñar outras funcións diferentes, como a produción de reaccións non estruturais ou entonativas no psiquismo. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="A_coevolución_fóra_da_bioloxía"><span id="A_coevoluci.C3.B3n_f.C3.B3ra_da_biolox.C3.ADa"></span>A coevolución fóra da bioloxía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «A coevolución fóra da bioloxía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: A coevolución fóra da bioloxía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A coevolución é principalmente un concepto biolóxico, pero tamén se ten aplicado por analoxía noutros campos. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Algoritmos">Algoritmos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Algoritmos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Algoritmos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os algoritmos coevolutivos son un tipo de <a href="/wiki/Algoritmo" title="Algoritmo">algoritmos</a> usados para xerar <a href="/wiki/Vida_artificial" title="Vida artificial">vida artificial</a> e para a optimización, aprendizaxe de xogos e <a href="/wiki/Aprendizaxe_autom%C3%A1tica" title="Aprendizaxe automática">aprendizaxe automática</a>. Os métodos coevolutivos foron aplicados por <a href="/w/index.php?title=Daniel_Hillis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daniel Hillis (a páxina aínda non existe)">Daniel Hillis</a>, que coevolucionou redes de distribución, e <a href="/w/index.php?title=Karl_Sims&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Sims (a páxina aínda non existe)">Karl Sims</a>, que coevolucionou criaturas virtuaiss. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arquitectura">Arquitectura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Arquitectura»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Arquitectura"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O concepto de coevolution introduciuno na arquitectura o arquitecto-urbanista danés <a href="/w/index.php?title=Henrik_Valeur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henrik Valeur (a páxina aínda non existe)">Henrik Valeur</a> como unha antítese do concepto de "star-architecture".<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span>[</span>33<span>]</span></a></sup> Como responsable do pavillón danés na Bienal de Arquitectura de Venecia 2006 concibiu e orquestrou o proxecto de exhibición <i>COEVOLUCIÓN: Colaboración danesa-chinesa sobre desenvolvemento urbanístico sostible en China</i>, que foi premiado co León de Ouro ao mellor pavillón nacional.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span>[</span>34<span>]</span></a></sup> </p><p>A mostra incluía proxectos de planeamento urbanístico para cidades como <a href="/wiki/Pequ%C3%ADn" title="Pequín">Pequín</a>, <a href="/w/index.php?title=Chongqu%C3%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chongquín (a páxina aínda non existe)">Chongquín</a>, <a href="/wiki/Shanghai" title="Shanghai">Shanghai</a> e <a href="/wiki/Xi%27an" title="Xi'an">Xi'an</a>, que se desenvolveron en colaboración entre xoves profesionais da arquitectura daneses e estudantes e profesores das principais universidades das catro cidades chinesas.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span>[</span>35<span>]</span></a></sup> Ao crearse unha rede de colaboración entre académicos e profesionais que representan dúas culturas distintas, espérase que o intercambio de coñecementos, ideas e experiencias estimulen a "creatividade e imaxinación para acender a muxica de novas visións para un desenvolvemento urbano sostible."<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span>[</span>36<span>]</span></a></sup> </p><p>Henrik Valeur argumentou posteriormente que: "A medida que estamos máis interconectados e interdependentes, o desenvolvemento humano xa non é unha cuestión da evolución de grupos individuais de persoas, senón máis ben unha cuestión da coevolución de todas as persoas."<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span>[</span>37<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cosmoloxía_e_astronomía"><span id="Cosmolox.C3.ADa_e_astronom.C3.ADa"></span>Cosmoloxía e astronomía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «Cosmoloxía e astronomía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: Cosmoloxía e astronomía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>No seu libro <i>The Self-organizing Universe</i> (O Universo autoorganizado), <a href="/w/index.php?title=Erich_Jantsch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erich Jantsch (a páxina aínda non existe)">Erich Jantsch</a> atribúe a evolución completa do <a href="/wiki/Cosmos" title="Cosmos">cosmos</a> á coevolución. </p><p>En <a href="/wiki/Astronom%C3%ADa" title="Astronomía">astronomía</a>, unha teoría emerxente afirma que os <a href="/wiki/Burato_negro" title="Burato negro">buratos negros</a> e as <a href="/wiki/Galaxia" title="Galaxia">galaxias</a> desenvolvéronse nunha vía independente análoga á evolución biolóxica.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span>[</span>38<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Coevolución_tecnolóxica"><span id="Coevoluci.C3.B3n_tecnol.C3.B3xica"></span>Coevolución tecnolóxica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Coevolución tecnolóxica»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Coevolución tecnolóxica"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O <a href="/wiki/Software" title="Software">software</a> e o <a href="/wiki/Hardware" title="Hardware">hardware</a> de computación poden considerarse como dous compoñentes separados pero que están ligados intrinsecamente pola coevolución. De xeito similar, coevolucionan os <a href="/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo">sistemas operativos</a> e as <a href="/w/index.php?title=Software_de_aplicaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Software de aplicación (a páxina aínda non existe)">aplicacións</a> de computación, os <a href="/w/index.php?title=Buscador_web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buscador web (a páxina aínda non existe)">buscadores web</a> e as <a href="/w/index.php?title=Aplicaci%C3%B3n_web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aplicación web (a páxina aínda non existe)">aplicacións web</a>. Todos estes sistemas dependen uns dos outros e avanzan paso a paso por medio dunha especie de proceso coevolutivo. Os cambios no hardware, ou nun sistema operativo ou nun buscador web poden introducir novas características que son incorporadas despois nas correspondentes aplicacións que se executan neles.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span>[</span>39<span>]</span></a></sup> A idea está moi relacionada co concepto de "optimización conxunta" ("joint optimization") na análise e deseño de <a href="/w/index.php?title=Sistema_sociot%C3%A9cnico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sistema sociotécnico (a páxina aínda non existe)">sistemas sociotécnicos</a> (STS). O STS suxire que todos os sistemas humanos inclúen tanto un "sistema técnico" que abrangue as ferramentas e hardware usado para a produción e mantemento, coma un "sistema social" de relacións e procedementos por medio do cal está ligada a tecnoloxía aos obxectivos do sistema e a todas as outras relacións humanas e de organización de dentro e fóra do sistema. É posible que o sistema se optimice en tecnoloxía, dándolle prioridade a solucións técnicas e obrigando ao sistema social a adaptarse a el; ou pode optimizarse o sistema social, dándolle prioridade aos patróns sociais e procedementos existentes e obrigando á tecnoloxía a encher os ocos que queden. Na práctica, ambas as solucións son xeralmente subóptimas en canto a resultados. Normalmente obtéñense mellores resultados por medio dun proceso recíproco de optimización conxunta, polo cal tanto o sistema técnico coma o social mudan en certo grao en resposta mutua. Isto pode ocorrer de forma natural, pero normalmente lógrase máis facilmente por un proceso sistemático de deseño sociotécnico no cal ambos os sistemas son levados a recoñecer o valor e propósitos do outro, e a súa mutua adaptación é negociada entre eles.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span>[</span>40<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Notas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-t24-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-t24_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Thompson, John N. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=AyXPQzEwqPIC&pg=PA27&lpg=PA27&dq=Wallace+%22creation+by+law%22+Angr%C3%A6cum"><i>The coevolutionary process</i></a>. Chicago: <a href="/w/index.php?title=University_of_Chicago_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Chicago Press (a páxina aínda non existe)">University of Chicago Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-226-79760-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-226-79760-0">0-226-79760-0</a><span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2009-07-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=John+N.&rft.aulast=Thompson&rft.btitle=The+coevolutionary+process&rft.date=1994&rft.genre=book&rft.isbn=0-226-79760-0&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DAyXPQzEwqPIC%26pg%3DPA27%26lpg%3DPA27%26dq%3DWallace%2B%2522creation%2Bby%2Blaw%2522%2BAngr%25C3%25A6cum&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-origins94-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-origins94_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Darwin, Charles (1859). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F373&viewtype=text&pageseq=1"><i>On the Origin of Species</i></a> (1st ed.). London: John Murray<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2009-02-07</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Charles&rft.aulast=Darwin&rft.btitle=On+the+Origin+of+Species&rft.date=1859&rft.edition=1st&rft.genre=book&rft.place=London&rft.pub=John+Murray&rft_id=http%3A%2F%2Fdarwin-online.org.uk%2Fcontent%2Fframeset%3FitemID%3DF373%26viewtype%3Dtext%26pageseq%3D1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-orchids1-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-orchids1_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Darwin, Charles (1877). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F801&viewtype=text&pageseq=1"><i>On the various contrivances by which British and foreign orchids are fertilised by insects, and on the good effects of intercrossing</i></a> (2nd ed.). London: John Murray<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2009-07-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Charles&rft.aulast=Darwin&rft.btitle=On+the+various+contrivances+by+which+British+and+foreign+orchids+are+fertilised+by+insects%2C+and+on+the+good+effects+of+intercrossing&rft.date=1877&rft.edition=2nd&rft.genre=book&rft.place=London&rft.pub=John+Murray&rft_id=http%3A%2F%2Fdarwin-online.org.uk%2Fcontent%2Fframeset%3FitemID%3DF801%26viewtype%3Dtext%26pageseq%3D1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">C.Michael Hogan. 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eoearth.org/articles/view/156858/?topic=49496"><i>Virus</i>. Encyclopedia of Earth</a>. Editors: Cutler Cleveland and Sidney Draggan</span> </li> <li id="cite_note-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates_5-0">5,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates_5-1">5,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Sahney, S., Benton, M.J. and Ferry, P.A. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151106230121/http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html">"Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Biology Letters</i> <b>6</b> (4): 544–547. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2936204">2936204</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20106856">20106856</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1098%2Frsbl.2009.1024">10.1098/rsbl.2009.1024</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html">o orixinal</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> o 06 de novembro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o 02 de abril de 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Links+between+global+taxonomic+diversity%2C+ecological+diversity+and+the+expansion+of+vertebrates+on+land&rft.au=Sahney%2C+S.%2C+Benton%2C+M.J.+and+Ferry%2C+P.A.&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Biology+Letters&rft.pages=544-547&rft.volume=6&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2936204&rft_id=http%3A%2F%2Frsbl.royalsocietypublishing.org%2Fcontent%2F6%2F4%2F544.full.pdf%2Bhtml&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsbl.2009.1024&rft_id=info%3Apmid%2F20106856&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Jardine2012-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jardine2012_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Jardine, P.E., Janis, C.M., Sahney, S., and Benton, M.J. (2012). "Grit not grass: Concordant patterns of early origin of hypsodonty in Great Plains ungulates and Glires". <i>Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology</i>. 365-366: 1–10. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.palaeo.2012.09.001">10.1016/j.palaeo.2012.09.001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Grit+not+grass%3A+Concordant+patterns+of+early+origin+of+hypsodonty+in+Great+Plains+ungulates+and+Glires&rft.au=Jardine%2C+P.E.%2C+Janis%2C+C.M.%2C+Sahney%2C+S.%2C+and+Benton%2C+M.J.&rft.date=2012&rft.genre=article&rft.jtitle=Palaeogeography%2C+Palaeoclimatology%2C+Palaeoecology&rft.pages=1-10&rft.volume=365-366&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.palaeo.2012.09.001&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Rabajante, J; et al. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/srep/2015/150422/srep10004/full/srep10004.html">"Red Queen dynamics in multi-host and multi-parasite interaction system"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Scientific_Reports&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific Reports (a páxina aínda non existe)">Scientific Reports</a></i> <b>5</b>: 10004. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/2045-2322">2045-2322</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25899168">25899168</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fsrep10004">10.1038/srep10004</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Red+Queen+dynamics+in+multi-host+and+multi-parasite+interaction+system&rft.aufirst=J&rft.aulast=Rabajante&rft.date=2015&rft.genre=article&rft.issn=2045-2322&rft.jtitle=Scientific+Reports&rft.pages=10004&rft.volume=5&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fsrep%2F2015%2F150422%2Fsrep10004%2Ffull%2Fsrep10004.html&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsrep10004&rft_id=info%3Apmid%2F25899168&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Anderson, R., and May, R. (1982), Coevolution of hosts and parasites, Parasitology, Cambridge Journals, retrieved from <a rel="nofollow" class="external free" href="http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=4133104">http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=4133104</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Editors (2011), Sexual reproduction works thanks to ever-evolving host, parasite relationships: study, Physorg, retrieved fromhttp://phys.org/news/2011-07-sexual-reproduction-ever-evolving-host-parasite.html</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">L.T. Morran; O.G. Schmidt; I.A. Gelarden; R.C. Parrish II; C.M. Lively. "Running with the Red Queen: Host-Parasite Coevolution Selects for Biparental Sex," Science, July 8, 2011. Document:Science.1206360. Indiana University.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Jessop, Bob (2004). "Critical Semiotic Analysis and Critical Political Economy". <i>Critical Discourse Studies</i> <b>1</b> (2): 1–16. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F17405900410001674506">10.1080/17405900410001674506</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Critical+Semiotic+Analysis+and+Critical+Political+Economy&rft.aufirst=Bob&rft.aulast=Jessop&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Critical+Discourse+Studies&rft.pages=1-16&rft.volume=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F17405900410001674506&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Van Valen L. (1973): "A New Evolutionary Law", Evolutionary Theory 1, pp. 1–30. Cited in: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pespmc1.vub.ac.be/REDQUEEN.html">The Red Queen Principle</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Sterns, S. (2009), Coevolution, EEB-122: Principles of evolution, ecology, and behavior, Open Yale Courses, retrieved from <a rel="nofollow" class="external free" href="http://oyc.yale.edu/ecology-and-evolutionary-biology/eeb-122/lecture-20">http://oyc.yale.edu/ecology-and-evolutionary-biology/eeb-122/lecture-20</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Lodé, Thierry (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.fr/guerre-sexes-chez-animaux-naturelle/dp/2738119018"><i>La guerre des sexes chez les animaux, une histoire naturelle de la sexualité</i></a>. Paris: Odile Jacob. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/2-7381-1901-8" title="Especial:Fontes bibliográficas/2-7381-1901-8">2-7381-1901-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Thierry&rft.aulast=Lod%C3%A9&rft.btitle=La+guerre+des+sexes+chez+les+animaux%2C+une+histoire+naturelle+de+la+sexualit%C3%A9&rft.date=2007&rft.genre=book&rft.isbn=2-7381-1901-8&rft.place=Paris&rft.pub=Odile+Jacob&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.amazon.fr%2Fguerre-sexes-chez-animaux-naturelle%2Fdp%2F2738119018&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">G. S. van Doorn, F. J. Weissing (April 2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bio.vu.nl/thb/course/ecol/DoorWeis2001.pdf">"Ecological versus Sexual Selection Models of Sympatric Speciation: A Synthesis"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Selection</i> (Budapest, Hungary: Akadémiai Kiadó) <b>2</b> (1-2): 17–40. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1585-1931">1585-1931</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1556%2FSelect.2.2001.1-2.3">10.1556/Select.2.2001.1-2.3</a>. 1588-287X<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2009-09-15</span></span>. <q>The intuition behind the occurrence of evolutionary branching of ecological strategies in resource competition was confirmed, at least for asexual populations, by a mathematical formulation based on Lotka–Volterra type population dynamics. (Metz et al., 1996).</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Ecological+versus+Sexual+Selection+Models+of+Sympatric+Speciation%3A+A+Synthesis&rft.au=G.+S.+van+Doorn%2C+F.+J.+Weissing&rft.date=2002-04&rft.genre=article&rft.issn=1585-1931&rft.issue=1-2&rft.jtitle=Selection&rft.pages=17-40&rft.volume=2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bio.vu.nl%2Fthb%2Fcourse%2Fecol%2FDoorWeis2001.pdf&rft_id=info%3Adoi%2F10.1556%2FSelect.2.2001.1-2.3&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Zhang, F.; Hui, C.; Pauw, A. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_evolution_2013-02_67_2/page/548">"Adaptive divergence in Darwin's race: how coevolution can generate trait diversity in a pollination system"</a>. <i>Evolution</i> <b>67</b>: 548–560. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1558-5646.2012.01796.x">10.1111/j.1558-5646.2012.01796.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Adaptive+divergence+in+Darwin%27s+race%3A+how+coevolution+can+generate+trait+diversity+in+a+pollination+system&rft.au=Hui%2C+C.&rft.au=Pauw%2C+A.&rft.aufirst=F.&rft.aulast=Zhang&rft.date=2013&rft.genre=article&rft.jtitle=Evolution&rft.pages=548-560&rft.volume=67&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_evolution_2013-02_67_2%2Fpage%2F548&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1558-5646.2012.01796.x&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Rabajante_2016_e1501548-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Rabajante_2016_e1501548_17-0">17,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Rabajante_2016_e1501548_17-1">17,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Rabajante, J; et al. (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://advances.sciencemag.org/content/2/3/e1501548">"Host-parasite Red Queen dynamics with phase-locked rare genotypes"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Science_Advances&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science Advances (a páxina aínda non existe)">Science Advances</a></i> <b>2</b>: e1501548. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/2375-2548">2375-2548</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fsciadv.1501548">10.1126/sciadv.1501548</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Host-parasite+Red+Queen+dynamics+with+phase-locked+rare+genotypes&rft.aufirst=J&rft.aulast=Rabajante&rft.date=2016&rft.genre=article&rft.issn=2375-2548&rft.jtitle=Science+Advances&rft.pages=e1501548&rft.volume=2&rft_id=http%3A%2F%2Fadvances.sciencemag.org%2Fcontent%2F2%2F3%2Fe1501548&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fsciadv.1501548&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Adrian J.Gibbs, Charles H.Calisher and Fernando Garcia-Arenal. 1995. Molecular basis of virus evolution. 603 pages</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Juenger, Thomas, and Joy Bergelson. "Pairwise versus diffuse natural selection and the multiple herbivores of scarlet gilia, Ipomopsis aggregata." Evolution (1998): 1583-1592.</span> </li> <li id="cite_note-Wilford1995-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wilford1995_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Wilford, J.N. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151106230121/http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html">"Which Came First: Bees or Flowers? Find Points to Bees"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>New York Times</i>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html">o orixinal</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> o 06 de novembro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o 02 de abril de 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Which+Came+First%3A+Bees+or+Flowers%3F+Find+Points+to+Bees&rft.au=Wilford%2C+J.N.&rft.date=1995&rft.genre=article&rft.jtitle=New+York+Times&rft_id=http%3A%2F%2Frsbl.royalsocietypublishing.org%2Fcontent%2F6%2F4%2F544.full.pdf%2Bhtml&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Kay, Kathleen M.; Reeves, Patrick A.; Olmstead, Richard G.; Schemske, Douglas W. (2005). "Rapid speciation and the evolution of hummingbird pollination in neotropical Costus subgenus Costus (Costaceae): evidence from nrDNA ITS and ETS sequences.". <i>American Journal of Botany</i> <b>92</b>: 1899–1910. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3732%2Fajb.92.11.1899">10.3732/ajb.92.11.1899</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Rapid+speciation+and+the+evolution+of+hummingbird+pollination+in+neotropical+Costus+subgenus+Costus+%28Costaceae%29%3A+evidence+from+nrDNA+ITS+and+ETS+sequences.&rft.au=Olmstead%2C+Richard+G.&rft.au=Reeves%2C+Patrick+A.&rft.au=Schemske%2C+Douglas+W.&rft.aufirst=Kathleen+M.&rft.aulast=Kay&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Journal+of+Botany&rft.pages=1899-1910&rft.volume=92&rft_id=info%3Adoi%2F10.3732%2Fajb.92.11.1899&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Brown-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Brown_22-0">22,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Brown_22-1">22,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Brown James H., Kodric-Brown Astrid (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/sici?sici=0012-9658(197910)60%3A5%3C1022%3ACCAMIA%3E2.0.CO%3B2-D">"Convergence, Competition, and Mimicry in a Temperate Community of Hummingbird-Pollinated Flowers"</a>. <i>Ecology</i> <b>60</b> (5): 1022–1035. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F1936870">10.2307/1936870</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Convergence%2C+Competition%2C+and+Mimicry+in+a+Temperate+Community+of+Hummingbird-Pollinated+Flowers&rft.au=Brown+James+H.%2C+Kodric-Brown+Astrid&rft.date=1979&rft.genre=article&rft.issue=5&rft.jtitle=Ecology&rft.pages=1022-1035&rft.volume=60&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fsici%3Fsici%3D0012-9658%28197910%2960%253A5%253C1022%253ACCAMIA%253E2.0.CO%253B2-D&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1936870&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Cronk, Quentin; Ojeda, Isidro (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-experimental-botany_2008_59_3/page/n288">"Bird-pollinated flowers in an evolutionary and molecular context"</a>. <i>Journal of Experimental Botany</i> <b>59</b>: 715–727. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18326865">18326865</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fjxb%2Fern009">10.1093/jxb/ern009</a><span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">17 November</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Bird-pollinated+flowers+in+an+evolutionary+and+molecular+context&rft.au=Ojeda%2C+Isidro&rft.aufirst=Quentin&rft.aulast=Cronk&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Experimental+Botany&rft.pages=715-727&rft.volume=59&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-experimental-botany_2008_59_3%2Fpage%2Fn288&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fjxb%2Fern009&rft_id=info%3Apmid%2F18326865&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Stiles-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-0">24,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-1">24,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-2">24,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-3">24,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-4">24,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-5">24,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-6">24,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-7">24,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-8">24,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stiles_24-9">24,09</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Stiles, F. Gary (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/sici?sici=0026-6493(1981)68:2%3C323:GAOBCW%3E2.0.CO;">"Geographical Aspects of Bird Flower Coevolution, with Particular Reference to Central America"</a>. <i>Annals of the Missouri Botanical Garden</i> <b>68</b> (2): 323–351. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F2398801">10.2307/2398801</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Geographical+Aspects+of+Bird+Flower+Coevolution%2C+with+Particular+Reference+to+Central+America&rft.au=Stiles%2C+F.+Gary&rft.date=1981&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Annals+of+the+Missouri+Botanical+Garden&rft.pages=323-351&rft.volume=68&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fsici%3Fsici%3D0026-6493%281981%2968%3A2%253C323%3AGAOBCW%253E2.0.CO%3B&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2398801&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Schemske, Douglas W.; Bradshaw, H.D. (1999). "Pollinator preference and the evolution of floral traits in monkeyflowers (<i>Mimulus</i>).". <i>Proceedings of the National Academy of Sciences</i> <b>96</b> (21): 11910–11915. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.96.21.11910">10.1073/pnas.96.21.11910</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Pollinator+preference+and+the+evolution+of+floral+traits+in+monkeyflowers+%28Mimulus%29.&rft.au=Bradshaw%2C+H.D.&rft.aufirst=Douglas+W.&rft.aulast=Schemske&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=21&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.pages=11910-11915&rft.volume=96&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.96.21.11910&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|data-acceso=</code> require <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url=</code> (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#accessdate_missing_url" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Castellanos, M. C.; Wilson, P.; Thomson, J.D. (2005). "<span style="padding-left:0.2em;">'</span>Anti-bee' and 'pro-bird' changes during the evolution of hummingbird pollination in Penstemon flowers". <i>Journal of Evolutionary Biology</i> <b>17</b>: 876–885. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15271088">15271088</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1420-9101.2004.00729.x">10.1111/j.1420-9101.2004.00729.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=%27Anti-bee%27+and+%27pro-bird%27+changes+during+the+evolution+of+hummingbird+pollination+in+Penstemon+flowers&rft.au=Thomson%2C+J.D.&rft.au=Wilson%2C+P.&rft.aufirst=M.+C.&rft.aulast=Castellanos&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Evolutionary+Biology&rft.pages=876-885&rft.volume=17&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1420-9101.2004.00729.x&rft_id=info%3Apmid%2F15271088&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|data-acceso=</code> require <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url=</code> (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#accessdate_missing_url" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">C. Michael Hogan (13 September 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=82383&lang=us"><i>California Buckeye: Aesculus californica</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090212182135/http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=82383&lang=us">Arquivado</a> 12 de febreiro de 2009 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., GlobalTwitcher.com</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">National Geographic. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071107085438/http://video.nationalgeographic.com/video/player/animals/bugs-animals/ants-and-termites/ant_acaciatree.html">"Acacia Ant Video"</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://video.nationalgeographic.com/video/player/animals/bugs-animals/ants-and-termites/ant_acaciatree.html">o orixinal</a> o 07 de novembro de 2007<span class="reference-accessdate">. Consultado o 02 de abril de 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.au=National+Geographic&rft.btitle=Acacia+Ant+Video&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fvideo.nationalgeographic.com%2Fvideo%2Fplayer%2Fanimals%2Fbugs-animals%2Fants-and-termites%2Fant_acaciatree.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Palmer TM, Doak DF, Stanton ML, Bronstein JL, Kiers ET, Young TP, Goheen JR, Pringle RM (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2951420">"Synergy of multiple partners, including freeloaders, increases host fitness in a multispecies mutualism"</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i> <b>107</b> (40): 17234–9. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2951420">2951420</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20855614">20855614</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.1006872107">10.1073/pnas.1006872107</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Synergy+of+multiple+partners%2C+including+freeloaders%2C+increases+host+fitness+in+a+multispecies+mutualism&rft.au=Palmer+TM%2C+Doak+DF%2C+Stanton+ML%2C+Bronstein+JL%2C+Kiers+ET%2C+Young+TP%2C+Goheen+JR%2C+Pringle+RM&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.issue=40&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&rft.pages=17234-9&rft.volume=107&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2951420&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2951420&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1006872107&rft_id=info%3Apmid%2F20855614&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Hemingway, Claire (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fna.org/files/imported/Outreach/FNAfs_yucca.pdf">"Pollination Partnerships Fact Sheet"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Flora of North America</i>: 1–2<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2011-02-18</span></span>. <q>Yucca and Yucca Moth</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Pollination+Partnerships+Fact+Sheet&rft.aufirst=Claire&rft.aulast=Hemingway&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.jtitle=Flora+of+North+America&rft.pages=1-2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fna.org%2Ffiles%2Fimported%2FOutreach%2FFNAfs_yucca.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Pellmyr, Olle; James Leebens-Mack (August 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924171835/http://www.pnas.org/content/96/16/9178.full.pdf+html">"Forty million years of mutualism: Evidence for Eocene origin of the yucca-yucca moth association"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Proc. Natl. Acad. Sci. USA</i> <b>96</b> (16): 9178–9183. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC17753">17753</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10430916">10430916</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.96.16.9178">10.1073/pnas.96.16.9178</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/96/16/9178.full.pdf+html">o orixinal</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> o 24 de setembro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2011-02-18</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Forty+million+years+of+mutualism%3A+Evidence+for+Eocene+origin+of+the+yucca-yucca+moth+association&rft.au=James+Leebens-Mack&rft.aufirst=Olle&rft.aulast=Pellmyr&rft.date=1999-08&rft.genre=article&rft.issue=16&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=9178-9183&rft.volume=96&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC17753&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcontent%2F96%2F16%2F9178.full.pdf%2Bhtml&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.96.16.9178&rft_id=info%3Apmid%2F10430916&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Contreras_2014-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Contreras_2014_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Contreras, Norberto C. (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mega.co.nz/#!4lcQTAqT!6Hkvdn9t8JCot65CS8y8jUA-WoxaPnOLSuBFX_Y6aSk"><i>Algunos aportes de Mario Crocco a la neurobiología y psicofísica</i></a>. Buenos Aires: Ediciones Rueda. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-950-564-097-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-950-564-097-3">978-950-564-097-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Norberto+C.&rft.aulast=Contreras&rft.btitle=Algunos+aportes+de+Mario+Crocco+a+la+neurobiolog%C3a+y+psicof%C3sica&rft.date=2014&rft.genre=book&rft.isbn=978-950-564-097-3&rft.place=Buenos+Aires&rft.pub=Ediciones+Rueda&rft_id=https%3A%2F%2Fmega.co.nz%2F%23%214lcQTAqT%216Hkvdn9t8JCot65CS8y8jUA-WoxaPnOLSuBFX_Y6aSk&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://henrikvaleur.dk/biography/">"Henrik Valeur's biography"</a><span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2015-08-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.btitle=Henrik+Valeur%27s+biography&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fhenrikvaleur.dk%2Fbiography%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151120011414/http://www.dac.dk/en/dac-life/exhibitions/2006/co-evolution/about-co-evolution/">"About CO-EVOLUTION"</a>. Danish Architecture Centre. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dac.dk/en/dac-life/exhibitions/2006/co-evolution/about-co-evolution/">o orixinal</a> o 20 de novembro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2015-08-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.btitle=About+CO-EVOLUTION&rft.genre=unknown&rft.pub=Danish+Architecture+Centre&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dac.dk%2Fen%2Fdac-life%2Fexhibitions%2F2006%2Fco-evolution%2Fabout-co-evolution%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://movingcities.org/interviews/henrik-valeur_domuschina">"An interview with Henrik Valeur"</a>. Movingcities<span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2015-10-17</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.btitle=An+interview+with+Henrik+Valeur&rft.genre=unknown&rft.pub=Movingcities&rft_id=http%3A%2F%2Fmovingcities.org%2Finterviews%2Fhenrik-valeur_domuschina&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Valeur, Henrik (2006). <i>CO-EVOLUTION: Danish/Chinese Collaboration on Sustainable Urban Development in China</i>. Copenhagen: Danish Architecture Centre. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/87-90668-61-8" title="Especial:Fontes bibliográficas/87-90668-61-8">87-90668-61-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Henrik&rft.aulast=Valeur&rft.btitle=CO-EVOLUTION%3A+Danish%2FChinese+Collaboration+on+Sustainable+Urban+Development+in+China&rft.date=2006&rft.genre=book&rft.isbn=87-90668-61-8&rft.place=Copenhagen&rft.pub=Danish+Architecture+Centre&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Valeur, Henrik (2014). <i><a href="/w/index.php?title=India:_the_Urban_Transition&action=edit&redlink=1" class="new" title="India: the Urban Transition (a páxina aínda non existe)">India: the Urban Transition - a Case Study of Development Urbanism</a></i>. Copenhagen: Architectural Publisher B. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-87-92700-09-4" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-87-92700-09-4">978-87-92700-09-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Henrik&rft.aulast=Valeur&rft.btitle=India%3A+the+Urban+Transition+-+a+Case+Study+of+Development+Urbanism&rft.date=2014&rft.genre=book&rft.isbn=978-87-92700-09-4&rft.place=Copenhagen&rft.pub=Architectural+Publisher+B&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Britt, Robert. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.space.com/scienceastronomy/blackhole_history_030128-1.html">"The New History of Black Holes: 'Co-evolution' Dramatically Alters Dark Reputation"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.aufirst=Robert&rft.aulast=Britt&rft.btitle=The+New+History+of+Black+Holes%3A+%27Co-evolution%27+Dramatically+Alters+Dark+Reputation&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.space.com%2Fscienceastronomy%2Fblackhole_history_030128-1.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Theo D’Hondt, Kris De Volder, Kim Mens and Roel Wuyts, Co-Evolution of Object-Oriented Software Design and Implementation, TheKluwer International Series in Engineering and Computer Science, 2002, Volume 648, Part 2, 207–224, <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007/978-1-4615-0883-0_7">10.1007/978-1-4615-0883-0_7</a></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Cherns, A. (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_human-relations_1976-01_29_1/page/8">"The principles of sociotechnical design". In"</a>. <i>Human Relations</i> <b>29</b>: 8. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F001872677602900806">10.1177/001872677602900806</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=The+principles+of+sociotechnical+design%22.+In&rft.aufirst=A.&rft.aulast=Cherns&rft.date=1976&rft.genre=article&rft.jtitle=Human+Relations&rft.pages=8&rft.volume=29&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_human-relations_1976-01_29_1%2Fpage%2F8&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F001872677602900806&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén"><span id="V.C3.A9xase_tam.C3.A9n"></span>Véxase tamén</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=20" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=20" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Coadaptaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coadaptación (a páxina aínda non existe)">Coadaptación</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coextinction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coextinction (a páxina aínda non existe)">Coextinction</a></li> <li><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_converxente" title="Evolución converxente">Evolución converxente</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evoluci%C3%B3n_en_mosaico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolución en mosaico (a páxina aínda non existe)">Evolución en mosaico</a></li> <li><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_paralela" title="Evolución paralela">Evolución paralela</a></li> <li><a href="/wiki/Especiaci%C3%B3n_simp%C3%A1trica" title="Especiación simpátrica">Especiación simpátrica</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=21" title="Editar a sección: «Bibliografía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=21" title="Editar o código fonte da sección: Bibliografía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Richard_Dawkins" title="Richard Dawkins">Dawkins, R.</a> <i><a href="/w/index.php?title=Unweaving_the_Rainbow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unweaving the Rainbow (a páxina aínda non existe)">Unweaving the Rainbow</a></i>.</li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Douglas_J._Futuyma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Douglas J. Futuyma (a páxina aínda non existe)">Futuyma, D. J.</a> and M. Slatkin (editors) (1983). <i>Coevolution</i>. Sunderland, Massachusetts: <a href="/w/index.php?title=Sinauer_Associates&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinauer Associates (a páxina aínda non existe)">Sinauer Associates</a>. pp. 555 pp. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-87893-228-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-87893-228-3">0-87893-228-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.au=Futuyma%2C+D.+J.+and+M.+Slatkin+%28editors%29&rft.btitle=Coevolution&rft.date=1983&rft.genre=book&rft.isbn=0-87893-228-3&rft.pages=555+pp&rft.place=Sunderland%2C+Massachusetts&rft.pub=Sinauer+Associates&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Geffeney, Shana L., et al. "Evolutionary diversification of TTX-resistant sodium channels in a predator-prey interaction". <a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a> 434 (2005): 759–763.</li> <li>Michael Pollan <i><a href="/w/index.php?title=The_Botany_of_Desire&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Botany of Desire (a páxina aínda non existe)">The Botany of Desire: A Plant's-eye View of the World</a></i>. Bloomsbury. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0747563004" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7475-6300-4</a>. Account of the co-evolution of <a href="/w/index.php?title=Plants&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plants (a páxina aínda non existe)">plants</a> and humans</li> <li><cite class="citation book">Thompson, J. N. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/coevolutionarypr0000thom"><i>The Coevolutionary Process</i></a>. Chicago: University of Chicago Press. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/coevolutionarypr0000thom/page/376">376</a> pp. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-226-79759-7" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-226-79759-7">0-226-79759-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.au=Thompson%2C+J.+N.&rft.btitle=The+Coevolutionary+Process&rft.date=1994&rft.genre=book&rft.isbn=0-226-79759-7&rft.pages=376+pp&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcoevolutionarypr0000thom&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation journal">Mintzer, Alex; Vinson, S.B. "Kinship and incompatibility between colonies of the acacia ant <i>Pseudomyrex ferruginea</i>". <i>Behavioral Ecology and Sociobiology</i> <b>17</b> (1): 75–78. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2Fbf00299432">10.1007/bf00299432</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Kinship+and+incompatibility+between+colonies+of+the+acacia+ant+Pseudomyrex+ferruginea&rft.au=Vinson%2C+S.B.&rft.aufirst=Alex&rft.aulast=Mintzer&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Behavioral+Ecology+and+Sociobiology&rft.pages=75-78&rft.volume=17&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fbf00299432&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/stable/4599807">Abstract</a></li> <li><cite class="citation web">Armstrong, W.P. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111024152802/http://waynesword.palomar.edu/ww0902a.htm">"Copia arquivada"</a>. <i>Wayne's Word</i>. <a href="/w/index.php?title=Palomar_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palomar College (a páxina aínda non existe)">Palomar College</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://waynesword.palomar.edu/ww0902a.htm">o orixinal</a> o 24 de outubro de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado o 19 de setembro de 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ACoevoluci%C3%B3n&rft.atitle=Copia+arquivada&rft.aufirst=W.P.&rft.aulast=Armstrong&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Wayne%27s+Word&rft_id=http%3A%2F%2Fwaynesword.palomar.edu%2Fww0902a.htm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|title=</code> e <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|título=</code> redundantes (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#redundant_parameters" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>); </span><span style="font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|urlarquivo=</code> e <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url-arquivo=</code> redundantes (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#redundant_parameters" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>); </span><span style="font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|dataarquivo=</code> e <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|data-arquivo=</code> redundantes (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#redundant_parameters" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>); </span><span style="font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|accessdate=</code> e <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|data-acceso=</code> redundantes (<a href="/wiki/Axuda:Erros_nas_referencias#redundant_parameters" title="Axuda:Erros nas referencias">Axuda</a>)</span></li> <li>Bhattacharyay, A.; Drossel, B. (2005). «Modeling coevolution and sympatric speciation of flowers and pollinators». Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 345 (1-2):159-172</li> <li>Bronstein, J. L.; Alarcón, R. y Geber, M. (2006). «The evolution of plant-insect mutualisms». New Phytologist, 172 (3):412-428.</li> <li>Futuyma, D. J. (2000). «Some current approaches to the evolution of plant-herbivore interactions». Blackwell Science Pty. Plant Species Biology, 15: 1-9</li> <li>Gaskett, A. C. (2010). «Orchid pollination by sexual deception: pollinator perspectives». Biological Reviews.</li> <li>Gómez, José María. Curso de Fundamentos Teóricos de Biología Evolutiva. Universidad de Granada, España.</li> <li>Haloin, J. R.; Strauss, S. Y. (2008). Interplay between ecological communities and evolution.</li> <li>Herrera, C. e Pellmyr, O. (2006). Plant-animal interactions. Blackwell Publishing company. Victoria, Australia. 313 p.</li> <li>Law, R.; Bronstein, J. L. e Ferrière, R. (2001). «On mutualists and exploiters: plant–insect coevolution in pollinating seed–parasite systems». Journal of Theoretical Biology, 212 (3): 373-389</li> <li>López-Vaamonde, C.; Godfray, H. C. J. y Cook, J. M. (2003). «Evolutionary dynamics of host-plant use in a genus of leaf-mining moths». Evolution, 57 (8): 1804-1821.</li> <li>Pellmyr, Olle (2003). «Yuccas, Yucca Moths, and Coevolution: a review». Ann. Missouri Bot. Gard. (90): 35-55. </li> <li>Proctor, M. C. F.; Yeo, Peter, e Lack, Andrew (1996) The Natural History of Pollination. Collins New Naturalist Library, 83. Londres. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780002199056" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-00-219905-6</a> (en inglés).</li> <li>Speight, M., et al. (2008). Ecology of insect concepts and applications. Wiley - Blackwell. Singapur. 628 p.</li> <li>Thompson, John N. (1999). «Specific hypotheses on the geographic mosaic of coevolution». The American Naturalist 153 (Suplemento): S1-S14. </li> <li>Val, E. del e Dirzo, R. (2004). «<a href="/wiki/Mirmecofilia" title="Mirmecofilia">Mirmecofilia</a>: las plantas con ejército propio». INCI, 29 (12): 673-679</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligazóns_externas"><span id="Ligaz.C3.B3ns_externas"></span>Ligazóns externas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&veaction=edit&section=22" title="Editar a sección: «Ligazóns externas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&action=edit&section=22" title="Editar o código fonte da sección: Ligazóns externas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cosmolearning.com/video-lectures/coevolution-6703/">Coevolution</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111024155009/http://www.cosmolearning.com/video-lectures/coevolution-6703/">Arquivado</a> 24 de outubro de 2011 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., video of lecture by <a href="/w/index.php?title=Stephen_C._Stearns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen C. Stearns (a páxina aínda non existe)">Stephen C. Stearns</a> (<a href="/w/index.php?title=Open_Yale_Courses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Open Yale Courses (a páxina aínda non existe)">Open Yale Courses</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.accessecon.com/Pubs/EB/2013/Volume33/EB-13-V33-I1-P1.pdf">[1]</a>, Global Optimization of Some Difficult Benchmark Functions by Host-Parasite Coevolutionary Algorithm: An algorithm for Global Optimization.</li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q208841" class="extiw" title="wikidata:Q208841">Q208841</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Grande_Enciclopedia_Rusa" title="Grande Enciclopedia Rusa">BRE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2105111">2105111</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/coevolution">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/coevolution">coevolution</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">MAG: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://academic.microsoft.com/v2/detail/33009525">33009525</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional da República Checa">NKC</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph121693">ph121693</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D000073930">D000073930</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/G05.045.125">G05.045.125</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Unified_Medical_Language_System" title="Unified Medical Language System">UMLS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&code=C4505161">C4505161</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Coevolución&oldid=6457377">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Coevolución&oldid=6457377</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Evoluci%C3%B3n" title="Categoría:Evolución">Evolución</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_con_referencias_sen_URL_e_con_data_de_acceso" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas con referencias sen URL e con data de acceso">Wikipedia:Páxinas con referencias sen URL e con data de acceso</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_con_referencias_con_par%C3%A1metros_redundantes" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas con referencias con parámetros redundantes">Wikipedia:Páxinas con referencias con parámetros redundantes</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_usan_ligaz%C3%B3ns_m%C3%A1xicas_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN">Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 3 de agosto de 2023 ás 12:20.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información.<br />Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Coevoluci%C3%B3n&section=8&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-bkzz5","wgBackendResponseTime":182,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.362","walltime":"0.593","ppvisitednodes":{"value":2208,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":76187,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":86,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":52573,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":9,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 332.018 1 -total"," 51.79% 171.937 1 Modelo:Listaref"," 42.86% 142.313 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 20.11% 66.759 9 Modelo:Cita_libro"," 17.95% 59.586 19 Modelo:Cita_publicación_periódica"," 5.78% 19.186 6 Modelo:Cita_web"," 2.31% 7.667 2 Modelo:Webarchive"," 0.92% 3.044 1 Modelo:DOI"," 0.49% 1.617 1 Modelo:Column-width"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.196","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3900281,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6f4956b788-ppcr7","timestamp":"20241128151258","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Coevoluci\u00f3n","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Coevoluci%C3%B3n","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q208841","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q208841","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-04-02T18:23:39Z","dateModified":"2023-08-03T12:20:25Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/06\/Bombus_6867.JPG"}</script> </body> </html>