CINXE.COM

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head><script type="text/javascript" src="/_static/js/bundle-playback.js?v=HxkREWBo" charset="utf-8"></script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/wombat.js?v=txqj7nKC" charset="utf-8"></script> <script>window.RufflePlayer=window.RufflePlayer||{};window.RufflePlayer.config={"autoplay":"on","unmuteOverlay":"hidden"};</script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/ruffle/ruffle.js"></script> <script type="text/javascript"> __wm.init("https://web.archive.org/web"); __wm.wombat("http://arche.by/by/10/30/379/","20090406134010","https://web.archive.org/","web","/_static/", "1239025210"); </script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/banner-styles.css?v=S1zqJCYt" /> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/iconochive.css?v=3PDvdIFv" />  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"/> <meta name="copyright" content="Arche"/> <meta name="keywords" content="новости,комментарии,вести,рубрики,блоги,статья,экономика,политика,факты,Беларусь,Минск"/> <title>Arche - Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</title> <meta name="description" content="Arche - новостное он-лайн издание"/> <meta name="robots" content="all"/> <meta name="revised" content="04 June 2008"/> <script src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/jquery-1.2.6.pack.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/ui.tabs.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/height.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/forms.js" type="text/javascript"></script> <script type="text/javascript" src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/archivetabs.js"></script> <script type="text/javascript" src="/web/20090406134010js_/http://arche.by/templates/javascript/popup.js"></script> <script type="text/javascript">$(function(){$('#container-1 ul').tabs();$('#container-2 ul').tabs();$('#container-3 ul').tabs();});</script> <link href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/templates/styles/reset.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/templates/styles/arche.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/templates/styles/ui.tabs.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/templates/styles/tabsheets.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/dd-formmailer.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link rel="shortcut icon" type="image/x-icon" href="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/favicon.ico"></head> <body>  <div id="header"> <div class="header-content"> <ul id="navlist"> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/" class="home">Галоўная</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/10/">Аналiтыка</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/20/">Крытыка</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/30/">Гiсторыя</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/40/">Эсэiстыка</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/50/">Лiтаратура</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/60/">Кароткiя рэцэнзii</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/70/">Кнiгi ARCHE</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/?tpl=123" class="rss">RSS</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/200/?tpl=111">Пра нас</a></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/210/?tpl=111">Кантакты</a></li> <li style="margin:0;"><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/?tpl=137">Архіў</a></li> </ul> <div class="copy-text"> <p>Запрашаем на <em>arche.by!</em> Часопіс кніжных аглядаў, інтэлектуальнай аналітыкі і добрай літаратуры.</p> <div class="copy-divider"> <hr/> </div> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/"><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/logo.gif" alt=" " class="logopic"/></a> <div class="search-box"> <img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/gpowered.gif" style="float:right;margin:0 0 0 -15px;" alt="Google search"/> <form action="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/" id="cse-search-box"> <input type="hidden" name="tpl" value="154"/> <input type="hidden" name="cx" value="005827618818561026790:xqfyfyene4w"/> <input type="hidden" name="cof" value="FORID:9"/> <input type="hidden" name="ie" value="UTF-8"/> <input type="text" name="q" maxlength="255" size="10" value="" type="text"/> <input type="submit" name="sa" value="OK" class="button"/> </form> <p>6 красавiка 2009 г.</p> </div> </div> </div> </div>   <div id="main" class="clearfix">  <div class="article-column clearfix"> <p class="article-tools"><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/?tpl=100" class="print">Друкаваць</a> <a href="#comments" class="comments">Камэнтары (33) </a><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/?tpl=149" class="email">Пераслаць на э-адрас</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/?tpl=123" class="rss">RSS</a></p> <p class="section-title">Гiсторыя</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <div style="float:left;clear:both;" class="list-heads"> </div><br/><br/> <div class="imgfloater"><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/get_img?NrImage=2&NrArticle=379" alt="www.svaboda.org"/><p>www.svaboda.org</p></div> <h1>Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</h1> <p class="author">Анатоль Трафімчык</p> <div class="intro">Лозунг ХХ ст. “Жыве Беларусь!” на нашай зямлі яшчэ не дэактуалізуецца, наадварот, яго ўжо фактычна падхапілі нядаўнія праціўнікі такіх слоў. А значыць, пераход пачаўся. Толькі вось якія будуць яго вынікі?</div> <div class="full-text"><p>Любое дзяржаўнае ўтварэнне - гэта перадусім праект, ідэя, якая грунтуецца на пэўнай філасофска-канцэптульнай аснове <span style="color: #0000ff;">[1]</span>. Ранейшыя дзяржаўныя праекты на нашых землях - Полацкае княства, ВКЛ - базіраваліся - як і трэба, каб было - на дамінуючай ролі ўнутрыпалітычнага патэнцыялу. Гэты патэнцыял быў страчаны падчас катастрофы ў “невядомай вайне” XVII ст., што прывяло і да страты адэкватнай для дзяржаў такой філасофіі дзяржаўнасці, спярша ўтварыўшы прагал у выглядзе каланіяльнай палітыкі ці то з боку Польшчы, ці то з боку Расіі, а затым, пры выспяванні новых ідэй дзяржаўнасці на гэтых землях, падвёўшы да ідэі з прынцыпова іншай філасофіяй дзяржаўнасці, што можна лічыць свайго роду працягам той каланіяльнай палітыкі.</p> <p> </p> <p>Філасофія дзяржаўнасці Беларусі, як паказаў досвед ХХ ст., грунтуецца: 1) на развіцці той дзяржаўнасці знешнепалітычнымі фактарамі ў якасці дамінанты; 2) на барацьбе, супрацьстаянні, канкурэнцыі суб’ектаў міжнароднай палітыкі, зацікаўленых у Беларусі. Сама ідэя Беларусі была спароджана як такая ў Новай гісторыі менавіта звонку: расійскія ўлады з мэтай пазбавіць народ небяспечнай ліцьвінскай традыцыі і тым больш польскіх уплываў паспрыялі развіццю спачатку заходнерусізму, а затым беларускай ідэі<span style="color: #0000ff;"> [2]</span>, што не прадугледжвала нават тэарэтычна самастойнасці і паўнавартаснасці нацыі. Як лічыў адзін з русіфікатараў, Іван Карнілаў, на падставе вывучэння культуры Паўночна-Заходняга краю, “Западная Россия есть исконная Русь … Литва и Польщизна - это временные наросты, закравшиеся в живой организм и возомнившиеся быть самим организмом” <span style="color: #0000ff;">[3]</span>. Як бачна, нават назва для гэтых ідэйных праектаў спадкаемцамі Масковіі пасля “самаперахрышчэння” сваёй дзяржавы ў Расію дзеля апраўдання прэтэнзій на землі славян-суседзяў утваралася расейцамі з падкрэсленнем з аднаго боку іх супольнай роднаснасці (Маларосія, Беларусь), а з іншага - з пазіцыянаваннем свайго першынства ў гэтым шэрагу (Вялікаросія), у якім два іншыя этнасы з’яўляліся толькі або “малымі”, або “белымі” рускімі (апошнія маглі аказацца і “заходнімі” рускімі). Такім чынам даволі ўдала тэрыторыя тых этнасаў была ператворана ў крэольскі рэгіён. Прычым сутнасці гэтага многія аналітыкі не спасцігаюць і сёння, мяркуючы, што тым самым адбылося нешта падобнае да вяртання роднасных народаў у лона ўсходнеславянскай цывілізацыі, якая за беларусамі і ўкраінцамі прызнала аўтэнтычнасць.</p> <p> </p> <p>І менавіта ідэя Беларусі бралася ў распрацоўку і разлік пры правядзенні палітыкі ў стасунках паміж дзяржаўнымі ўтварэннямі, якія выкарыстоўвалі нашы землі як сродак. Прычым нават многія польскія нацыянальныя дзеячы падтрымлівалі тую ідэю, не толькі ўсведамляючы адсутнасць небяспекі з яе боку, але і спрабуючы павярнуць яе рэалізацыю на сваю карысць. Праўда, у выніку аказалася, што ідэя Беларусі хоць і не магла ператварыцца ў сталую дактрыну дзяржаўнасці, як таго і чакалі перадусім расейцы і палякі, але і - у супрацьстаянні знешніх прэтэнзій - не спраўдзіла надзей аўтараў тых прэтэнзій, чаго не чакалі перадусім ні расейцы, ні палякі. Так згаданы І. Карнілаў пра аддаленне поспеху русіфікатарскіх планаў і намераў пісаў: “Я никак не подозревал, что наше дело так непрочно” <span style="color: #0000ff;">[4]</span>.</p> <p> </p> <p>Іншыя варыянты самастойнай дзяржаўнасці нашага народа не былі падтрыманы звонку. За некаторымі з іх бачылася адраджэнне філасофіі дзяржаўнасці з дамінуючай роляй унутрыпалітычнага патэнцыялу, што было суседзям проста непатрэбна.</p> <p> </p> <p>Філасофія дзяржаўнасці праекту “БНР” выглядае амбівалентнай. З аднаго боку, у сілу слабога ўнутрыпалітычнага патэнцыялу тая філасофія пакутавала на дапушчэнне канцэптуальна кшталтаваць дзяржаўнасць звонку. У гэтым падабенства праекту “БНР” з праектам “БССР”, - менавіта ў такім аспекце і можна назваць абодва праекты блізнюкамі, як зрабіў В. Акудовіч. Аднак з боку іншага, дзеячы БНР у будучым меркавалі перайсці цалкам на рэйкі нармальна- ці - калі заўгодна - стандартна-еўрапейскае філасофіі дзяржаўнасці, да таго ж многія з іх праявілі сябе як ідэйныя генератары іншых праектаў ці варыяцый праектаў дзяржаўнасці на землях, якія сталі стала звацца беларускімі. Нявыключана, што разам з усталяваннем па-еўрапейску кангеніяльнай філасофіі дзяржаўнасці змянілася б шыльда дзяржаўнасці. Найбольш верагодным варыянтам бачыцца назва, прапанаваная Янам Станкевічам, - “Вялікая Літва”.</p> <p> </p> <p>Такім чынам, ідэя дзяржаўнасці пад назвай “Беларусь” існавала, існуе і - гістарычная навука мае ў тым ліку касандраўскую функцыю - будзе існаваць толькі як цацка ў гульні суб’ектаў сусветнае палітыкі. А людзі, якія працуюць на тое ці іншае разуменне ідэі пад назвай “Беларусь” (ад пазьнякоў да лукашэнак), у абсалютнай бальшыні нават не здагадваюцца, што падыгрываюць таму ці іншаму суб’екту той гульні, у якой Беларусь - толькі цацка. Адсюль - і перманентнае грамадзянскае супрацьстаянне на Беларусі. Выснова жорсткая. Але - развіваючы думку - практычнай рэалізацыі ідэі “Беларусь” наканаваная такая доля - доля вечнай незавершанасці, вечнай “недарэалізацыі” дзяржаўнасці, распалавіненасці або ідэі дзяржаўнасці гэтага краю, або самога краю. Інакш і быць не магло. Менавіта такім і задумваўся праект “Беларусь”, сутнасць якога - якраз у перыферыйнасці, яго дзяржаўнай няспеласці, ювенальнасці ці распалавіненасці краіны. Гэты праект адбыўся. Больш таго - вычарпаў сябе.</p> <p> </p> <p>Будучыня (ва ўсялякім разе да таго часу, пакуль існуе традыцыйнае разуменне нацыянальнае дзяржаўнасці) прапануе тры асноўныя варыянты развіцця самастойнай дзяржаўнасці на цяперашніх беларускіх землях.</p> <p> </p> <p>1. Праект “Беларусь” - пры ўсёй сваёй вычарпанасці і бесперспектыўнасці. Ён ужо абазначыў далягляды завяршэння сваёй гісторыі, сімптомамі чаго з’яўляюцца працы В. Булгакава <span style="color: #0000ff;">[5]</span> і В. Акудовіча <span style="color: #0000ff;">[6]</span>. Такім чынам, пакладзены пачатак стварэння інтэлектуальнае базы завяршэння праекту.</p> <p> </p> <p>2. Адсутнасць самастойнае дзяржаўнасці - варыянт малаверагодны, бо 1) пахне архаічным каланіялізмам (рэанімацыя якога сёння ўжо немагчымая), 2) пры ўваходжанні ў нейкую адну дзяржаву іншыя страчваюць выгаду. Але, як бачым, спробы інтэграцыі Беларусі ў Расію не ажыццявіліся. За прычынамі гэтага, якія ляжаць на паверхні, нямногія знаходзяць фактары, якія заключаюцца ў іманентнай сутнасці праекту Беларусь, а менавіта: гэты праект адбыўся як палавінчаты, і яго ўжо нельга было скарыстаць з мэтай устанаўлення “стандартнай” дзяржаўнасці ці з мэтай яе адсутнасці на карысць канчатковага паглынання беларускіх зямель Расіяй.</p> <p> </p> <p>3. Адраджэнне якой-небудзь старой ці ўзнікненне новай ідэі дзяржаўнасці з адпаведнай філасофіяй дзяржаўнага развіцця, яе лабіраванне ды ўцелаўленне. Любы феномен наяўнай рэчаіснсці не можа існаваць доўгі час у стане ювенальнай незакончанасці. Канешне, для кожнай з’явы - свае меркі. А для феномену дзяржаўнасці - меркі гістарычныя. І па іх Беларусь як Беларусь ужо перажыла сама сябе. Наступны этап для гэтай зямлі - новы праект з кардынальна новым філасофска-гістарычным падмуркам.</p> <p> </p> <p>Адрозненне апошняга, знешне найбольш фантастычнага, варыянту ад двух першых заключаецца ў тым, што ініцыятыву па яго ажыццяўленні павінен узяць суб’ект, носьбіт новай ідэі, не чакаючы спрыяльнага моманту на міжнароднай арэне. Тым больш, што ў працэсе глабалізацыі сусветная вайна (а такія войны садзейнічаюць узнікненню новых дзяржаў <span style="color: #0000ff;">[7]</span>) адбываецца перманентна. У святле гэтай тэзы фантастычнымі ўжо паўстаюць першыя два варыянты: у адрозненне ад апошняга ім варункі сусветнай вайны пад назвай “глабалізацыя” не спрыяюць.</p> <p> </p> <p>На сённяшнім этапе ўжо пачалі задумвацца, як рэалізаваць пэўныя ўмовы выхаду з крэольскасці. Так, В. Абушэнка, хоць канстатуе актуальнасць падыходаў да разгляду Беларусі як крэольскага рэгіёна, зазначае, што дадзены соцыякультурны кантэкст ужо саспеў для кардынальных нацыяпераўтварэнняў. Іншымі словамі, крэалізацыя не “изжита изнутри” і “задача теперешнего времени - суметь их (предпосылки к изживанию - А. Ф.) реализовать” <span style="color: #0000ff;">[8]</span>. Але пакуль не знаходзіцца рэфлексій пра тое, што ў рамках праекту “Беларусь” таго выйсця немагчыма здзейсніць a priori, трэба якраз не проста перакрочыць, а зламаць тыя рамкі, зразумець, што менавіта яны і спароджаныя імі стэрэатыпы сталіся той прынадаю, якую праглынулі ўсе незалежнікі - незалежна ад палітычнага спектру свайго бачання праекту незалежнасці і дзяржаўнасці на тэрыторыі, акрэсленай як Беларусь, - ад Пазьняка да Лукашэнкі (тут ужо яны выступаюць ледзь ні блізнюкамі).</p> <p> </p> <p>Сама Беларусь, такім чынам, паўстае не проста як міф (па гамбургскім рахунку любая незалежная дзяржаўнасць, любы нацыянальны праект базіруецца на грунтоўным міфе), а як міф пра міф. На такой размаітай глебе, відавочна, і немагчыма пабудаваць рэальны праект, які адбыўся б паўнавартасным суб’ектам міжнароднай (дый унутранай) палітыкі. Гэты суб’ект (дакладней тое, што магло быць гэтым суб’ектам) у плыні ўсеагульнага нацыя- і дзяржаватворчага развіцця не можа нават намацаць ужо столькі часу апірышча пад нагамі, свайго роду дна ў той плыні, бо - аказваецца - яно для суб’екта, мадэлюемага праектам “Беларусь”, двайное, і ён увесь час правальваецца і аступаецца.</p> <p> </p> <p>У такім разе дакладна выкрышталізоўваецца праблема - ліквідацыі “двайнога дна”, г. зн. міфа пра міф. Неабходна пакінуць толькі першасны міф, але ён ужо не будзе называцца “Беларусь”. Такім з’яўляецца - напрыклад - праект “Вялікая Літва”. Але галоўнае не гэта, а тое, каб трансфармацыя адбылася эвалюцыйным шляхам, бо рэвалюцыя асуджана на правал. Таму лозунг ХХ ст. “Жыве Беларусь!” на нашай зямлі яшчэ не дэактуалізуецца, наадварот, яго ўжо фактычна падхапілі нядаўнія праціўнікі такіх слоў. А значыць, пераход пачаўся. Толькі вось якія будуць яго вынікі? А яны залежаць у вялікай ступені і ад уплываў, адносінаў да гэтых працэсаў нашага ўсходняга суседа - Расіі. І вывучэнне папярэдняга досведу тут падаецца даволі канцэптуальным момантам.</p> <p> </p> <p>__________________________________________________________</p> <p> </p> <p> </p> <p><span style="font-size: small;">1. Можна сказаць, абстракцыя - у адрозненне ад кожнага канкрэтнага чалавека. Таму за час існавання цывілізацыі і ўсталяваліся гуманістычныя каштоўнасці, вянцом якіх з’яўляецца чалавек. Заўважце: не нейкая абстрактная ідэя. А ідэі - яны былі і будуць. Іх адрозненне паміж сабой заключаецца ў тым, што некаторыя з іх увасабляюцца ў рэчаіснасць, а некаторыя - не. Колькі было дзяржаўных праектаў, нават на беларускіх землях? А рэалізоўваліся адзінкі. А вось адрозненне дзяржаўніцкай ідэі ад канкрэтнга чалавека палягае ў тым, што апошні, стаўшы аднойчы рэальнасцю, можа застацца толькі ў памяці іншых, знікнуўшы раз і назаўсёды. У той час, калі ідэі могуць адраджацца. Да таго ж ідэі як суб’екту не баліць - у адрозненне ад чалавека, які перажывае рэчаіснасць. Ідэя ўвогуле не можа быць суб’ектам. Яна - толькі аб’ект нашага ўспрымання і маніпуляцый. А ўспрыманне тое вельмі індывідуальнае. Таму адна і тая ж ідэя можа ўяўляцца розным людзям па-рознаму. Той самы СССР - для адных гэта дабрабыт і спакой, а для іншых - таталітарызм і прынёт. Таму чалавек з’яўляецца самакаштоўным феноменам, які не павінен служыць абстракцыям. Гэта ідэі павінны служыць чалавеку. Такім чынам, не чалавек для дзяржавы, а дзяржава для чалавека. Гэта не значыць, што дзяржава, нацыя не з’яўляюцца каштоўнасцямі. З’яўляюцца. І вельмі значнымі. Толькі канкрэтны чалавек стаіць паперадзе як каштоўнасць, ачольвае аксіялагічную сістэму, з’яўляецца яе мэтай і вяршыняй. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">2. Гл. падрабязней: Смоленчук А. Литвинство, западноруссизм и белорусская идея. ХІХ - начало ХХ в. // Перекрестки, 2007, № 1-2. С. 5-16. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">3. Цытуецца паводле: Володина Т. История как инструмент борьбы за идентичность пограничья. Деятельность Виленского учебного округа в 1960-е гг. // Перекрестки, 2007, № 1-2. С. 21. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">4. Тамсама. С. 24. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">5. Булгаков В. История белорусского национализма. Вильнюс: Институт белорусистики, 2006. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">6. Акудовіч В. В. Код адсутнасці. Асновы беларускай ментальнасці. Мн.: Логвінаў, 2007. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">7. Наджафов Д. Г. <a href="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://www.rus-lib.ru/book/35/36/36-4/154-165.html#_ftn1" target="_blank">Советско-германский пакт 1939 года: переосмысление подходов к его оценке</a>; Трафімчык А. В. Сусветныя войны і беларуская дзяржаўнасць // Первая мировая война: история, геополитика, уроки истории и современность (к 90-летию окончания Первой мировой войны и началу формирования Версальско-Вашингтонской системы международных отношений) : материалы международной научной конференции, Витебск, 11-12 ноября 2008 г. / Вит. гос. ун-т; редкол. : В.А. Космач (гл. ред.) [и др.]. Витебск : УО «ВГУ им. П.М. Машерова», 2008. С. 169-170. </span></p> <p><span style="font-size: small;"><br/></span></p> <p><span style="font-size: small;">8. Паводле: Филатов А. Беларусь как пограничье: несколько замечаний о судьбе исследовательского направления // Перекрестки, 2007, №3-4. С. 12. Першакрыніца: Абушенко В. Креольство как ино-модерность Восточной Европы (возможные стратегии исследования) // Перекрестки, 2004. №1-2. С. 150. </span></p> <p> </p> <p>____________________________________________________________</p> <p> </p> <p><em><strong>Анатоль Трафімчык</strong> - гісторык.</em></p> <p> </p></div><br/><br/> <div style="float:left;" class="list-heads"> </div><br/><br/>  <a name="comments"></a> <div class="articlecomments"> <p class="title">Камэнтары(33)</p> <div class="articlecomment-hr"><hr/></div> <p class="comment_author">мір з трыма памылкамі:</p> <p class="comment_date">25 лютага 2009</p> <p class="comment_content">ну-ну...</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ты ж мая, ты ж мая перапёлачка-Літва:</p> <p class="comment_date">26 лютага 2009</p> <p class="comment_content">Як лічыў адзін з русіфікатараў, Іван Карнілаў, на падставе вывучэння культуры Паўночна-Заходняга краю, “Западная Россия есть исконная Русь … Литва и Польщизна - это временные наросты, закравшиеся в живой организм и возомнившиеся быть самим организмом” -------- Залатыя словы, якія патрэбна выразаць сабе на лобе нашым недалёкім летуценнікам-нацыяналістам, якія імкнуцца праваслаўным нашчадкам Усяслава Чарадзея, Давыда Гарадзенскага ды Рагнеды давесці, што яны з'яўляюцца на самой справе нейкімі нашчадкамі нейкіх лабатых кунігусаў, якія нават сваёй пісьмовай мовы ў ВкЛ не мелі. Шмат чуем нацыяналістычнага енку пра скрадзеную назву 'Літва', аднак нашыя драўляныя нацыяналісты імкнуцца пазбавіць Беларусь скарбу, куды большага за слова на літару 'л'. 'Русь' у назве Беларусі - гэта не тое, чаго трэба саромецца і з чым трэба змагацца, а тое, чым трэба ганарыцца і шанаваць, і пакуль нашае сляпое адраджэнне будзе з гэтай сутнасцю краіны змагацца, да той пары будзе яно сядзець ля разбітага карыта з зайздрасцю пазіраючы на поспехі іншых. Як толькі нашыя нацыяналісты пасталеюць ды пачнуць інтэрпрэтаваць Вялікае княсства Літоўскае і Рускае менавіта праз прызму таго, што 'рускае', а зусім не 'літоўскае' стаіць за назвай нашых продкаў, тады мы зможам разгрэсці тую гістарычную кучу, пакінутую нам у спадчыну недалёкімі нашымі продкамі. І як на Украіне ёсць гісторыя Украіны-Русі, таксама і нашаму адраджэнню патрэбны канцэпт Русі-Белай Русі, а ніяк не сэкандхэндаўскае Беларусь-Літва-новаяназваневядомашто. І не трэба баяцца таго, што гэта 'праРФшны' праект - з таго, што англічане належаць да германскіх пляменаў зусім не вынікае, што Англія павінна паяднацца з Германіяй-Нямеччынай. Беладраджэнне павінна ўзяць на ўзбраенне тэзіс Сталіна аб тым, што ворага трэ разбіць ягонай жа збряй на ягонай жа тэрыторыі. Русіфікатараў можна і трэба разбіць Руссю, з лабусяцкага літвінізму ідэалагічная зброя як з г..на куля, што апошнія 20 год, а па вялікім рахунку і 100 толькі падцвердзілі.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Lietuvis:</p> <p class="comment_date">8 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">нацыяналісты пасталеюць, лукашэнкаўскія ўжо даўна ўзялі цэлы арсенал «карнілавых» на ўзбраенне – ня дужа ён ім пакуль дапамог.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Lietuvis:</p> <p class="comment_date">8 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">то чаму б тады і тую Русь не абвясціць «временным наростом» на крыўскім, дрыгавіцкім, радзіміцкім арганізмах?</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">13 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Як жа гэта дастала. Не краіна - а поле для эксперыментаў. Адны канцэпцыі, міфы ды праекты, а ідэнтычнасці нібыта і не было. Здаецца, такія самапальныя прарокі ўвогуле не суадносяць сябе з этнічнай супольнасцю (беларусамі), а выключна са сваімі спекулятыўнымі праектамі. У большасці гэта не беларусы НАТУРАЛЬНЫЯ, а "выхаванцы", якія ўсё яшчэ сумняюцца ў сваёй ідэнтычасці і бачаць, што атрымалі не тое, на што спадзяваліся (ну, выбачайце ...) Няхай. Але навошта гэта друкаваць у інтэлектуальным (?) часопісе? Пра Трафімчыка думаў лепш. Але што гэта за гісторык, які сцвярджае, што назва "Беларусь" была штучна створана расейскай адміністрацыяй у XIX ст. Гэта або непрафесіяналізм, або свядомае фальшаванне. Займаўся б лепш сваёй школьнай адукацыяй у Зах. Беларусі. Цікава, а Саламон Рысінскі паводле "вялікалітвінаў" хто - агент царскай ахранкі? Не пытаюся пра Баршчэўскага і яго "Беларусь ...". Не пытаю пра ідэнтычнасць Скарыны, Цяпінскага, Буднага, Сапегаў, Валовічаў, Глябовічаў, Агінскіх, сотняў іншых шляхецкіх і магнацкіх родаў у 16 ст. Не пытаю, чаму цэнтр Беларускага кальвінісцкага дыстрыкта за часамі ВКЛ знаходзіўся ў Койданаве, а Новагародак у 1602 г. выступае як Metropolium Albae Russiae. З гэтага можна шмат высноваў нарабіць (і ужо нароблена) - прынамсі дастаткова для нацыянальнага міфа. Бо для міфа трэба аснова. А назва "Вялікая Літва" - міф чыстай вады. Міф без асновы. Казка. Працуючы з крыніцамі 17-18 ст. я ні разу яе не сустрэў. Яе проста не існавала. А "Беларусь" - існавала. Для абазначэння ў першую чаргу сённяшняй усходняй Беларусі. У гэтым жа значэнні яна працягвала існаваць і ў 19 ст. Прычым тут якія Карнілавы? Хіба што намагаліся пазбягаць гэтай назвы (з 1840 г.), бо цар-бацюшка так загадаў. Глупа і наіўна меркаваць, што ўсе сённяшнія праблемы - з-за назвы, вырашаючы тым самым найскладанейшыя пытанні этнасацыяльнага развіцця на ўзроўні дзіцячага садка. Гістарыясофія - гэта не проста ненавукова, - гэта яшчэ і раскол. Аматары спекуляваць на ўяўных пагана-лаціна-праваслаўных цывілізацыйных адрозненнях ільюць тым самым ваду на жорны расколу. І я бы на месцы шаноўнага рэдактара ў будучым бы такое не друкаваў, бо яно не спрыяе той агульнай справе, якую мы ўсе робім.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">18 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Глупа адмаўляць тое, што ў 16-17 стст. тапонім Белая Русь ужо сапраўды ахопліваў усходнюю частку цяперашняй Беларусі, але гэтаксама глупа адмаўляць, што тады ж і Літва ахопліва яе заходнюю частку. І продкамі зусім не малой часткі беларусаў былі не толькі русіны, але і літвіны. Дык што кепскага, калі сёння нехта звяртаецца менавіта да Літвы, літоўскасці як да асновы ўласнай ідэнтычнасці? Чаму павінен панаваць "русінскі таталітарызм", маўляў, беларусы - толькі ад русінаў. Гэта няпраўда. Нават калі сапраўды не згадваць тых жа крывічоў або ятвягаў, якія былі тут нашмат раней за Русь.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">21 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Ніхто не адмаўляе, што гістарычны рэгіён Літва ахопліваў у 16 ст. таксама паўночна-заходнюю частку сённяшняй Беларусі з Панямоннем. Стаяла іншая задача: адказаць на нахабную брахню, нібыта назва Беларусь "утваралася" ў 19 ст. расейскім царызмам. Проста гэта ўжо не першы выпадак (узяць хаця б заяву бнфаўскага камітэта па святкаванню 1000-годдзя Літвы). Былі пададзены прыклады ўжывання гэтай назвы і раней. Спіс можна пашырыць. Па-другое, размова ішла пра тое, што прапанаваная аўтарам, які ўзяў на сябе смеласць займацца перайменаванннем цэлых краін (і пачаў са сваёй уласнай), назва "Вялікая Літва" - агістарычная, у адрозенні ад назвы "Беларусь".</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">21 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"назва "Вялікая Літва" - агістарычная, у адрозенні ад назвы "Беларусь"". добра, можна называць проста Літвой :), спадзяюся, вы не будзеце спрачацца, што гэтая назва ахопліва ўсю тэрыторыю ВКЛ, дзе "Белая Русь" - была толькі адным з рэгіёнаў.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">23 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Полацкае Княства - не Кіеўская Русь і не Кіеўская дзяржава. Насельніцтва ВКЛ звалося "рускімі, русінамі" згодна праваслаўнага веравызнання. Іншымі словамі, ужо недзе з трынаццатага стагоддзя "русін" з'яўляецца не этнонімам, але канфесіёнімам. велмі раю, калі, канешне, вы яшчэ гэтага ня ведаеце (калі ж ведаеце - даруйце), азнаёміцца з гісторыяй узнікнення візантыйскага канфесіёніма "Малоросія". Называть Літву "Беларусю" - тое ж самае, што называць Украіну "Малоросіей". Акрамя таго, Lietuvis вельмі слушна зацеміў: "то чаму б тады і тую Русь не абвясціць «временным наростом» на крыўскім, дрыгавіцкім, радзіміцкім арганізмах?" Я ня супраць назвы і караня "русь", але гэты корань не датычыць Літвы (=Беларусі). Украіны - так. Таму украінцы і маюць права звацца Украіна-Русь, а нам варта больш сумленна і годна паставіцца да свайго палітоніма Літва. Балцкі ён альбо славянскі (люцічы) - ня важна. Важна тое, што Літва - першая сапраўдная сталая дзяжава крывічоў, літвінаў, дрыгавічоў, Радзімічаў а іншых. А калі вас гэтак цягне да славянскае Русі, то мушу нагадаць, што а) далёка не факт, што "русь" - славяне, б) галоўны субстрат ВКЛ - Крывічы - славянізаваныя балты, як дарэчы і Дрыгавічы. менавіта славянізаваныя балты, а не апрыбалчаныя славяне. І ўвогуле, грацца з этнічнасцямі а канфесіямі ня варта. Лепш падбаць пра годнае жыццьо сучасных літвінаў у свецкай і дэмакратычнай дяржаве. Апошняе датыцыць як "літвіністаў", гэтак і "беларусістаў".</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Гістарычныя наперстачнікі, панімаеш:</p> <p class="comment_date">23 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">2Ондра яшчэ раз(калі я вас правільна зразумеў) : Беларусь - гэта не Русь, Украіна - гэта Русь, Беларусь - гэта Літва прастая, панімаеш, і верная сістэма ў прыхільнікаў тэорыі балцкага субстрату, ўсё сыходзіцца, толькі пару назваў дзяржаваў пад гэтую стройную тэорыю падагнаць - і ўсё ў парадку)</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">23 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Літвіну: Я не буду спрачацца, што гэта назва - Літва - ахоплівала ЎСЁ ВКЛ, як дзяржаву, бо ў гэтым значэнні яна і была сінонімам ДЗЯРЖАВЫ. Скарочанай назвай. Як Расея - скарочаная назва РФ, напрыклад. Ніякага этнічнага зместу ў гэтым значэнні ў яе не ўкладвалася і тым больш не павінна ўкладвацца сёння.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">24 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">re:Гістарычныя напёрстачнікі: вы мяне слушна зразумелі.:) 1. Я не прыхільнік тэорыі ані балцкага, ані славянскага, ані якога-колечы іншага субстрату. Насельніцтва сучаснае Беларусі - славянамоўная сумеш славянаў а балтаў. Варта пазбягать расавых падзелаў. 2. Гістарычная назва дзяржавы - Літва. Таму "падганяюць" назву апалагеты "беларусізму". 3. Не, канешне, можна назвацца Крывіяй - цудоўная назва для краіны, і, ў адрозненне ад "Русі", мае непасрэднае дачыненне да нашых земляў а мясцовых жыхароў - але ж хто пагадзіцца. Апрача таго, ніколі не існавала нават пратадзяржаўнага ўтварэння з гэткай назвай, хаця для мяне асабіста апошні аргумент не з'яўляецца вырашальным.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">24 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Змеявіча, ніхто і не ўкладае этнічнага зместу. "Літва" была сінонімам дзяржавы - выдатна. Якія землі былі ядром тае дзяржавы? (рыторыка)</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">24 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Ніякага этнічнага зместу ў гэтым значэнні ў яе не ўкладвалася і тым больш не павінна ўкладвацца сёння" Але і раней існавалі яшчэ некалькі ўзроўняў разумення "літоўскасці": агульнадзяржаўнае, рэгіянальнае, этнічнае. І сёння гэтая традыцыя можа і павінна быць працягнутая: рэгіён ВКЛ (Літва, Беларусь, Украіна, Латвія), гістарычны рэгіён Літва (сучасная ўсходння Літва і заходняя Беларусь), этнічнасць - балтамоўныя і славянамоўныя літоўцы-літвіны.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">2 Ондра:</p> <p class="comment_date">24 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">гістарычныя факты можна інтэрпрэтаваць па рознаму, паралельнае існаванне амаль процілеглых праэктаў Беларусі - лепшае таму падцверджанне. ніякую назву ні пад што падганяць не трэба - гэтая назва існуе на мапе, беларусамі называюць сябе жыхары гэтай краіны, а зусім не крывічамі ці літвінамі. нават калі вы дакажаце, што сучасныя беларусы - гэта крывічы ці літвіны, змяніўшыя назву, то адказ на пытанне: а чаму яны змянілі саманазву? знішчыць увесь сэнс 'вяртання да нейкай гістарычнай назвы'. Існавалі старажытнарускія княсствы на тэрыторыі Беларусі, на Нямізе былі косці сыноў рускіх, затым было Вялкіае княсства Літоўскае і РУСКАЕ з рускай/ruthenian/старажытнабеларускай дзяржаўнай мовай, затым была Белоруссія, БССР і Беларусь - засталося толькі злучыць гэтыя кропкі ў межах адной тэорыі, інтэрпрэтаваць гэтыя падзеі так, каб яны сталі абгрунтаваннем існавання гэтай дяржавы, і зрабіць гэта праз 'рускасць' і 'Русь' куды лягчэй, чым праз літвінскасць ці яшчэ што. І у такім разе Крыў'я, Літва і г.д. - гэта пятыя ногі ў сабакі беларускага нацыяналізму, падставы для вечнай шызафрэніі з назвамі краіны.(і адна з галоўных прычынаў паразы менавіта беларускага нацыяналізму на літвінскім падмурку)</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">24 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Шаноўны апанэнце, вы вельмі небяспечна спэкулюеце тэрмінамі "русь", "старажытнарускія" і "ruthenian". У мяне да вас некалькі пытанняў: 1. ці існаваў у 10ст. народ "рускія/рутэны"? 2. дзе пражываў гэты народ? 3. якія народы пражывалі ў Кіўскай дяржаве, Полацкай дяржаве, Наўгародскай а інш. дзяржавах? 4. па якой прыкмеце вы вызначылі косці тых, хто ляжыть на Нямізе, як "рускія? ... У якасці ўзаемнасці адкажу на Ваша пытанне "чаму яны змянілі саманазву?": назву змянілі не мы - а маскавіты. Чаму пагадзіліся на ЧУЖУЮ назву - іншае, вельмі складанае пытанне. На жаль, не абышлося без вельмі крыўдных фатальных памылак элітаў - былі неправамерна ўшчымленыя правы праваслаўнага насельніцтва, была афіцыйна забаронена старалітоўская (старабеларуская) мова і г.д. Суцэльная паланізацыя і каталіцызацыя ледзве не паставіла "крыж" на літоўскай ідэнтычнасті. Затое маскоўскі "крыж" выявіўся больш паспяховым...</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">25 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"І у такім разе Крыў'я, Літва і г.д. - гэта пятыя ногі ў сабакі беларускага нацыяналізму, падставы для вечнай шызафрэніі з назвамі краіны". Тым горш для беларускага нацыяналізму. Прынамсі, для яго "русінацэнтрычнага" варыянту.Ніякая Русь не зможа параўнацца з Літвой у якасці велічнай гістарычнай рэальнасці гэтаксама як і ў якасці міфу для сучаснасці.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">2 Ондра:</p> <p class="comment_date">25 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">не з'яўляюся ні гісторыкам, ні глыбінным знаўцай бел. гісторыі - таму нават не буду і спрабаваць адказаць на вашыя пытанні ) прабачайце) Я разважаю менавіта пра праэкт, канцэпцыю беларускай гісторыі на ўзроўні аматарскім, нават не навукова-аматарскім, тым не менш... Нават мне зразумела, што канцэпт, праэкт краіны не з'яўляецца нейкай дакладнай матэматычнай формулай, падмацаванай неаспрэчнымі археалагічнымі знаходкамі ці 100% даставернымі крыніцамі. Праэкт - гэта ўсяго толькі інтэрпрэтацыя нейкіх гістарычных фактаў, падзеяў, той скелет, на які мы наматваем/ненаматваем/ігнаруем мяса гістарычных фактаў і г.д. І амаль у любой еўрапейскай краіны гісторыя - гэта даволі адвольная інтэрпрэтацыя гістарычных фактаў(нярэдка ў 2 розных краінах адноеі тое ж інтэрпрэтуецца з зусім процілеглымі высновамі), міфаў і яшчэ невядома што. Усё, што я спрабую давесці, дык гэта тое - што інтэрпрэтаваць беларускую гісторыю, 'зляпіць' паспяховы праэкт нацыяналізму праз рускасць куды лягчэй, чым праз 'адраджэнне літвінскасці'. У першым выпадку нічога 'адраджаць' не трэба - усё ужо ёсць. Рускасць, якая праходзіць праз усю гісторыю краю ў той ці іншай форме, і якая замацаваная цяпер у назве краіны, заўсёды была падставай для ліквідацыі незалежнасці Беларусі, аднак гэтую ж самую рускасць можна выкарыстаць і для абгрунтавання незалежнасці Беларусі. Існуе даволі распрацаваная ідэалогія заходнерусізму, якая ў прынцыпе з'яўляецца/лічыцца варожай незалежнай РБ ці праэкту Беларусі як нечага самадастатковага. Мая ідэя - заходнерусізм трэба змяніць на нацыяналістычны капыл, крыху пераставіць акцэнты - і вось ён, гатовы браневік для нацыяналістаў. Нежыццяздольнасць літвінскіх праэктаў падцвердзілася гісторыяй - я думаю ідэалогію, якая за 200 год акупацыі і 20 год незалежнасці так і не здолела здабыць сабе значную колькасць прыхільнікаў - проста мёртвая і нежыццяздольная ідэя, занадта складаня для разумення простым чалавекам. І не трэ змяняць народ пад ідэю, трэ знайсці ідэю пад народ.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">2Літвін:</p> <p class="comment_date">25 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Тым горш для беларускага нацыяналізму. ------- ну вось вы і самі згодныя з тым, што літвінскасць не нясе нічога добрага беларускаму нацыяналізму) але мы, беларусы, з гэтым самі разбярэмся, без вашай, літвінскай, дапамогі)</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">26 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Літвінства ў прынцыпе не ўпісваецца ў логіку нацыяналізму. Дый хто сказаў, што нацыяналізм - гэта святая карова. Можна абысціся і без гэтай ідэалогіі. І, дарэчы, не радзіў бы казаць ад імя ўсіх беларусаў. Адказвайце за сябе.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">26 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Шаноўны апаненце, вельмі раю Вам узяць прозвішча Белопутин альбо Беломедведев ("белы"="чысты"="ісцінны") - гэтак вы давядзеце сваю "рускасць" і атрымаеце цудоўны нацыянальны "бранявік" асабістага карыстання, на якім вы заедзеце .. хмм.. а вось куды вы на ім заедзеце пакуль не вядома. ======================================= Больш за тое, калі вы не ўяўляеце сваё жыццё без "рускасці", прапаную вам разрабіць нацыянальны звышпасіянарны праект "РУСЬ" - гэта стоадсоткава пусціць пад ухіл ідэалагічныя "браневікі" схізматыкаў Масквы а Кыіва. І падставу знойдзем: не звалі сябе ніколі літвіны "беларусамі" - выключна "роуськым народом"!! Украінцам скажам, што яны сумеш са стэпнымі а крымскімі "нероуськымы" народамі, а маскавітам.. а што скажаш "славянамоўным фінавугрататараякутам" - біць трэба!!. =) ======================================= А лепш, не займайцеся "разробкай" новых праектаў - павярніцеся да СВАЙГО ўласнага праета, да ўласнае ідэнтычнасці, якая не заснавана ані на этнічным, ані на рэлігійным нацыяналізме. Шануймася.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Беломедведев:</p> <p class="comment_date">26 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">я вельмі добра абыходжуся і без рускасці, і без беларускасці, і без літвінскасці) гэта ў мяне хоббі такое сваеасаблівае, я за вас болей перажываю(пад 'вас' разумею беларускіх інтэлектуалаў, бадзяючыхся ні тое што без Маісея, а нават і без Сусаніна ў пошуках паспяховых беларускіх праэктаў). Да якой 'уласнае ідэнтычнасці' вы прапануеце мне павярнуцца? Каталіцка-ліцьвінскай ідэнтычнасці аўтарства каля-БНФскіх колаў? Ніколі не лічыў лабатых князёў сваімі продкамі, ні духоўнымі, ні генетычнымі. Праваслаўна-прамаскоўска-западна-русскай у класічным яе разуменні? Таксама не лічу іх сваімі. Пакуль на мейсцы Беларусі - інтэлектуальная пустэча, лузерскія праэкты, якія не развіліся нават за некалькі стагоддзяў. Так што хіліцца і паварачвацца асабліва няма да чаго. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Ондра:</p> <p class="comment_date">27 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Нда, сп. Беломедведев .. "Лабатыя"?? Ды вы класічны славянафіл. Я вам ужо нагадваў пра балцкі субстрат у крывічоў і далёка неадназначнае паходжанне літвінаў (магч. ад "люцічаў"). ///// Літвінская ідэнтычнасць ніколі не была каталіцкаю. А калі Вы мяркуеце пра ўвесь літвінскі рух выключна па маргінальным "Гарлівым" альбо Карвацкім - that's your right to err. Я ж не звязваю ўвесь беларусізм з праваслаўна-атэістычным "бацькам". Агулам, Вы нейк дзіўна ўспрымаеце сучаснасць - дзяржавы зараз свецкія.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Старамодны нацыяналіст:</p> <p class="comment_date">27 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content"> 2 Літвін: "Літвінства ў прынцыпе не ўпісваецца ў логіку нацыяналізму ... Можна абысціся і без гэтай ідэалогіі". Можна, у прынцыпе, абыйсьціся і без логікі) Паняцце нацыяналізму неад'емнае ад паняцця нацыі як этымалагічна, так і па сутнасці (Гелнэр). Сучасная нацыя нам не патрэбная? Ці не патрэбна абараняць яе інтарэсы? "Можна абыйсціся" - як? - насадзіць (вярнуць) множную самаідэнтыфікацыю традыцыйнага грамадства? Але дзеля гэтага прыйдзецца спачатку вярнуць у чыстым выглядзе само традыцыйнае грамадства. Я правільна зразумеў літвінскую ідэю? Viva utopia? Можна, канешне, лічыць сябе вялікім геніем, які грэбуе такімі ўмоўнасцямі, як агульнагістарычныя працэсы. Можна спрабаваць "стварыць" адзіны ідэалагічны дыскурс для розных гістарычных эпохаў, можна нават спакушаць гэтай "велічнай" эклектыкай маладыя розумы (калі лічыш, што гэта "карысна"), але верыць у яе самому!?</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">28 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Паняцце нацыяналізму неад'емнае ад паняцця нацыі як этымалагічна, так і па сутнасці (Гелнэр). Сучасная нацыя нам не патрэбная?" У сучасную эпоху змяняецца ўжо сама сутнасць нацыі, не кажучы ўжо пра тое, што пакрысе адыходзяць у нябыт дзяржавы-нацыі як адзіна магчымыя формы палітычнай арганізацыі нацый, на чым сёння яшчэ і грунтуецца нацыяналізм. У тым жа ЕС актыўна ідуць працэсы рэгіяналізацыі, якія адбываюцца паралельна існаванню сучасных нацый. Не абавязкова вяртацца ў Сярэднявечча, можна проста пільнавацца той самай логікі "агульнагістарычных працэсаў", паводле якой мадэль мадэрнай нацыі не ёсць ані вечнай, ані ўжо безальтэрнатыўнай. Літвінства - у сваім наднацыянальным, краёвым вымярэнні тут акурат больш актуальнае і перспектыўнае.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Старамодны нацыяналіст:</p> <p class="comment_date">28 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Мадэль нацыі не ёсць вечнай". Цяжка падкапацца, раз, як вядома, нішто не вечнае. Толькі цікава, як называецца наступная мадэль? Для яе ўжо ёсць назва? Яна ўжо недзе рэалізаваная? Тое, што адбываецца ў Еўропе (інтэграцыя з прыцэлам на агульную дзяржаву) - тое адбываецца не з намі. Да таго ж гэта не ліквідуе мадэль нацыі-дзяржавы, а служыць да яе надбудовай. І на этнічнасць пакуль ніяк не ўплывае. Што, французы вымушаны будуць развітацца са сваёй Францыяй? Вярнуцца на ідэнтычнасці галаў і франкаў (аналаг вашых літвінаў і русінаў)? Ваш праект не мае нічога супольнага з еўрапейскімі працэсамі і не трэба на іх спасылацца. А па-другое, не трэба бегчы наперадзе паравоза. Спачатку пабудаваць нацыю і нацыянальную дзяржаву, а потым ужо займацца наднацыянальнымі праектамі. Усё павінна быць паслядоўна. Ужо аднойчы скочылі ў развіты сацыялізм, мінуючы "капіталістычныя фармальнасці". І пажадана без гістарычных спекуляцый на тэму "адзінага народа". Чыімі толькі малодшымі братамі не бывалі - не хапала яшчэ толькі літоўскімі. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">29 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Да таго ж гэта не ліквідуе мадэль нацыі-дзяржавы, а служыць да яе надбудовай. І на этнічнасць пакуль ніяк не ўплывае". Акурат такі уплывае, бо у межах сучасных еўрапейскіх нацый адраджаюцца даўнія этнічныя або супольнасці. "Што, французы вымушаны будуць развітацца са сваёй Францыяй? Вярнуцца на ідэнтычнасці галаў і франкаў (аналаг вашых літвінаў і русінаў)?" Брэтонцы, эльзасцы, аквітанцы, баскі, якія ужо высоўваюць патрабаванні федэратыўнага уладкавання Францыі - актуальная рэальнасць. "Усё павінна быць паслядоўна. Ужо аднойчы скочылі ў развіты сацыялізм, мінуючы "капіталістычныя фармальнасці"". Гэта калі прыняць зусім не бясхібную лінейную логіку развіцця. А яна бывае не толькі гэткай. Згадайце хаця б як у Азіі ды Афрыцы да "капіталістычнай фармацыі" прайшлі ад першабытнага ладу і феадалізму. А беларусы, калі паставяць усё на нацыяналізм, могуць зноў спазніцца за тымі працэсамі, якія набіраюць усё большую хуткасць у Еўропе. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">30 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">1. "Даўнія этнічныя супольнасці", названыя вамі, нікуды і не знікалі, у адрознення ад літвінаў, якія ў сучаснай Беларусі з'яўляюцца тыпова "інтэлектуальным" праектам. Гэта ВЫ іх толькі зараз заўважылі. Басконскі этнас існуе з дарымскіх часоў, а нацыянальны рух узнік у 19 ст. і з'яўляецца "аднагодкам" нацыянальных рухаў большасці еўрапейскіх народаў. Тыповы мадэрны праект. Я прадбачыў такі адказ, але не чакаў пабачыць у спісе баскаў і брэтонцаў - тыповыя прыклады НАЦЫЯНАЛЬНЫХ мадэляў развіцця, якія дамагаюцца НАЦЫЯНАЛЬНАЙ дзяржаўнасці. Іх рухі абапіраюцца на рэальную этнічную аснову - са сваёй мовай і г.д. Басконскі НАЦЫЯНАЛІЗМ - сапраўдны гемарой Гішпаніі і Францыі. Ёсць этнічныя супольнасці, якія ў этналогіі не маюць адназначнага прызнання як асобныя народы (напрыклад, кашубы, сілезцы, мараване ці тыя ж аквітанцы), але гэта не азначае, што яны ідуць па нейкаму іншаму шляху. Звычайныя нацыянальныя рухі, толькі слабой інтэнсіўнасці (па аб'ектыўных прычынах), якія ставяць на мэце фармаванне асобных НАЦЫЙ. Атрымаецца - даслоўна сцяг ім ў рукі. Не - дык не, іх праблемы. Таму не трэба выдаваць працэсы далейшай нацыяналізацыі малых народаў Еўропы за з'яўленне нейкага якасна новага тыпу этнаса (дарэчы, так і не дабіўся ад вас, як жа ён называецца). І не зразумеў - пра якія-такія "над-нацыянальныя" праекты (як літвінскі), можна казаць у іх выпадку. Што, басконская ідэнтычнасць мае нейкія тры ці колькі там у вас вымярэнні, якія да таго ж не супадаюць з этнічнымі межамі? Нацыянальнасць - баск (карсіканец, каталанец і г.д.) - вось і ўсё, што вы ад іх пачуеце. Што не маюць (пакуль) сваіх нацыянальных дзяржаваў - дык не ўсім жа так пашанцавала. І гэта не значыць, што ўрэшце іх не атрымаюць, бо актыўна за іх змагаюцца. А беларусы, калі будуць займацца ЕРУНДОЙ і драбіць свой нацыянальны рух на розныя экзатычныя секты, то могуць яе і страціць. 2. У Азіі і Афрыцы феадалізму не было - быў іншы лад. Філосафам не пашкодзіла б паслухаць курс найноўшай гісторыі краін Азіі і Афрыкі. 3. Ад першабытнага ладу ў капіталізм яшчэ, здаецца, ніхто не пераскочыў. Замучыўся я з вамі.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">30 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Даўнія этнічныя супольнасці", названыя вамі, нікуды і не знікалі, у адрознення ад літвінаў, якія ў сучаснай Беларусі з'яўляюцца тыпова "інтэлектуальным" праектам." Літвніны таксама нікуды не зніклі. Яны роўна ў такой жа ступені "інтэлектуальны праект" як і "беларусы" "Я прадбачыў такі адказ, але не чакаў пабачыць у спісе баскаў і брэтонцаў - тыповыя прыклады НАЦЫЯНАЛЬНЫХ мадэляў развіцця, якія дамагаюцца НАЦЫЯНАЛЬНАЙ дзяржаўнасці". Па-першае, не ўсе прадстаўнікі гэтых рухаў дамагаюцца нацыянальнай дзяржаўнасці, сярод іх ёсць і тыя (зусім не малыя ў колькасці), якія кажуць менавіта стрварэнне федэрацыі з розных рэгіёнаў, этнасаў у межах Еўропы. "А беларусы, калі будуць займацца ЕРУНДОЙ і драбіць свой нацыянальны рух на розныя экзатычныя секты, то могуць яе і страціць". Адказвайце лепей за сябе. "У Азіі і Афрыцы феадалізму не было - быў іншы лад. Філосафам не пашкодзіла б паслухаць курс найноўшай гісторыі краін Азіі і Афрыкі. Ад першабытнага ладу ў капіталізм яшчэ, здаецца, ніхто не пераскочыў. Замучыўся я з вамі. Добра, хай гэта быў лад, які можна назваць па іншаму, але ў той жа Японіі быў лад шмат у чым падобны да еўрапейскага феадалізму. КАлі змучыліся, дык нашто лезіце ў дыскусіі і ўсіх павучаеце? Займайцеся спакойны тым, што лічыце карысным для беларускай нацыі як вы яе разумееце. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літва -мая Айчына:</p> <p class="comment_date">30 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">У праваслаўніцкіх акупантаў такі ментал, што там няма месца для свабоды чалавека. Гэтая бізантыйская параноя трызьніць паняцьцямі імпэрыі, кананічнай тэрыторыі etc. Маскоўскія папы спадкаемцы мангольскай арды. Яны напрыдумлялі розныя чырвоныя, белыя, чорныя русі, як плацдармы канфэсійнай экспансіі. А сабе прыдумалі тытул Трэці Рым. Вось такі ён маскоўскі нацызм і пагроза міру ва ўсім сьвеце. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">31 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">Паўтару, што лічыць нацыянальныя рухі малых народаў Еўропы якасна новым тыпам этнаса - абсурд. Незнаёмства з тэорыяй нацый і нацыяналізму - навідавоку. Любы знаўца прадмету пацвердзіць. На гістфаку чытаўся калісьці спецкурс па станаўленню еўрапейскіх нацый і нацыянальных рухаў, у тым ліку і на аснове прыкладаў вышэйназваных народаў. Хто там чаго ЗАРАЗ дамагаецца, гэта не доказ. БСГ таксама спачатку не ставіла на мэце незалежнасць. Што я кажу - нават польскія нацыяналісты - эндэкі - у пачатку 20 ст не выступалі за незалежнасць. І што, на падставе гэтага польскі рух нельга залічыць да ліку нацыянальных? Усё пытанне ў тактыцы, магчымасцях і цвярозай ацэнцы сітуацыі. П.С. Японія сапраўды выключэнне. Добры прыклад - у яе выпадку пераход ад феадалізму да капіталізму выглядае цалкам арганічна - усё як і ў Еўропе. Лінейнасць і пераемнасць. У той час як Афрыка, дзе спрабавалі скочыць з першабытнасці да капіталізму, на думку многіх палітолагаў, - кантынент, які адстаў назаўсёды. Не хацелася б.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">Літвін:</p> <p class="comment_date">31 сакавiка 2009</p> <p class="comment_content">А дзе я сцвярджаў, што нацыянальныя рухі малых народаў Еўропы - гэта якасна новы тып этнасу??? І гістфакаўскай адукацыяй мне таксама тыкаць не трэба, для мяне гэта зусім не аўтарытэтная ўстанова. І агулам, спрэчка ішла зусім не пра тое. "Працэс нацыяналізацыі" можа адбыацца паводле класічных законам, а можа не. Напрыклад, існуе Бельгія, дзе фламандскія нацыяналісты дамагаюцца сепарацыі, але існуе і Швайцарыя, дзе ўсе этнічна групы добра ўжываюцца. Дык вось у межах Беларусі ёсць пэўныя перадумовы для ўтварэння альбо рэгіяналісцкіх рухаў як у Заходнім Палессі альбо этнакультурных як літвінства з апорай на гістарычную традыцыю. І я не бачу прычынаў, каб яны ўсе не маглі існаваць як у межах РБ, гэтак і ў межах макрарэгіёну кшталту "рэгіёну ВКЛ" або ЕС. Прыклад - жамойты, латгалы. Што вам усё не даспадобы? Ілюзорнае адзінства беларускай нацыі спаць спакойна не дае? Дык не будзе яго ніколі. </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <p class="comment_author">zmiejavik:</p> <p class="comment_date">2 красавiка 2009</p> <p class="comment_content">"Літвінства ў прынцыпе не ўпісваецца ў логіку нацыяналізму ... У сучасную эпоху змяняецца ўжо сама сутнасць нацыі ... адыходзяць у нябыт дзяржавы-нацыі ... у межах сучасных еўрапейскіх нацый адраджаюцца даўнія этнічныя супольнасці ... ". І спіс прыкладаў. Выснова: адраджэнне ідзе не па нацыянальнаму шляху (даганяючаму), а па нейкаму іншаму. Апошнім тыпам этнасу была нацыя, але яна адыходзіць у нябыт, - значыць, мы маем справу з ІНШЫМ тыпам. Так, сапраўды, апошнія два словы вы не казалі. Але ўвогуле сказалі дастаткова. Раз гэта не якасна НОВЫ тып этнасу, то можа стары? сярэднявечны? Можа гэта палітычная шляхецкая нацыя? А можа вы самі будзеце больш ясна выказвацца? Гістфак - не аўтарытэтная ўстанова. Але так могуць казаць толькі тыя, хто яго скончыў. Як можна сцвярджаць, калі сам не вучыўся. Азначаны курс чытаў Церашковіч. Таксама не аўтарытэт? А ўвогуле я таксама магу сказаць, што не тыкаў нікому сваёй адукацыяй, а толькі прыводзіў прыклад - адзінага, дарэчы, і унікальнага курса. Ага, раз Францыя не падыходзіць, то дабраліся да Швайцарыі. Ужо другі раз, дарэчы, выключэнне ідзе як доказ. Федэрацыя ізаляваных горных кантонаў. Чатыры народы з чатырма рознымі мовамі. Мне асабіста Беларусь не нагадвае. Чаму б не спаслацца, скажам, на прыклад Украіны - падабенста куды больш, чым са Швайцарыяй.</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> </div> <div class="articlecomments"> <p class="title">Паслаць камэнтар</p> <div class="articlecomment-hr"><hr/></div> <form name="submit_comment" action="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/#comments" method="post"> <input type="hidden" name="IdLanguage" value="21"/> <input type="hidden" name="IdPublication" value="1"/> <input type="hidden" name="NrIssue" value="10"/> <input type="hidden" name="NrSection" value="30"/> <input type="hidden" name="NrArticle" value="379"/> <label>Iмя:</label><input type="text" name="f_comment_reader_email" maxlength="255" size="10" value="" class="formInputText"/> <br/><br/> <label>Тэма:</label><input type="text" name="f_comment_subject" maxlength="255" size="10" value="" class="formInputText"/><br/><br/> <label>Камэнтар:</label><textarea name="f_comment_content" cols="40" rows="4"></textarea><br/><br/> <label>CAPTCHA код:</label><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/include/captcha/image.php"/> <br/><br/> <label>Увядзiце CAPTCHA код:</label> <input type="text" name="f_captcha_code" size="10" maxlength="255" class="formInputText"/><br/><br/> <input type="submit" name="f_submit_comment" id="article_comment_submit" value="Паслаць камэнтар"/> </form> </div>  </div>   <div class="column-3 clearfix">  <div id="container-1"> <ul> <li><a href="#fragment-1"><span>Абнаўленьні э-поштай</span></a></li> <li><a href="#fragment-2"><span>Ліст рэдактару</span></a></li> </ul> <div id="fragment-1"> <p>Каб атрымліваць інфармацыю пра новыя тэксты, што выстаўляюцца на arche.by, увядзіце свой э-адрас сюды </p> <div id="output1"> <form enctype="multipart/form-data" action="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://arche.by/templates/phpscripts/newsletter/process1224770489.php" id="newsletter" method="post"> <table border="0" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" class="lightborder"> <tr> <td width="0%"> </td> <td class="error_msg"> </td> </tr> <tr> <td nowrap>Email <span class="error_msg">*</span>  </td> <td><input class="inputtext" type="Text" name="Email" value="">   </td> </tr><tr> <td nowrap>  </td> <td><input type="radio" name="Choice" value="падпісацца" class="radio"> <span class="normal">падпісацца</span><br><input type="radio" name="Choice" value="спыніць падпіску" class="radio"> <span class="normal">спыніць падпіску</span><br>   </td> </tr> <tr> <td nowrap> </td> <td><input type="submit" name="Submit" class="button" value="OK"></td> </tr> </table> </form> <script type="text/javascript"> // prepare the form when the DOM is ready $(document).ready(function() { // bind form using ajaxForm $('#newsletter').ajaxForm({ // target identifies the element(s) to update with the server response target: '#output1', // success identifies the function to invoke when the server response // has been received; here we apply a fade-in effect to the new content success: function() { $('#output1').fadeIn('slow'); return true; } }); }); </script> </div> </div> <div id="fragment-2"> <p>Каб даслаць ліст рэдактару ARCHE, упішыце тэкст і ўвядзіце свой э-адрас тутака.</p> <div id="output2" style="width:275px;overflow:hidden;"> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head profile="http://gmpg.org/xfn/11"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/> <title>Contact</title> <link rel="stylesheet" href="/web/20090406134010cs_/http://arche.by/by/10/30/379/dd-formmailer.css" type="text/css" media="screen"/> </head> <body style="margin:0;padding:0;"> <div align="left"> <div style="width: 380px; text-align:left;">  <div class="ddfmwrap"><form class="ddfm" id="mail" method="post" action="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/send.php" enctype="multipart/form-data"> <p class="fieldwrap"><label for="fm_name"><span class="required">*</span> Iмя</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_name" id="fm_name" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_email"><span class="required">*</span> e-mail</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_email" id="fm_email" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_subject"><span class="required">*</span> Тэма</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_subject" id="fm_subject" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_verify"><span class="required">*</span> Увядзiце код</label> <input class="fmverify" type="text" name="fm_verify" id="fm_verify"/> <img src="https://web.archive.org/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/send.php?v=1" alt="Увядзiце код" title="Увядзiце код"/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_message"><span class="required">*</span> Тэкст</label> <textarea class="fmtextarea" name="fm_message" cols="20" rows="6" id="fm_message"></textarea></p> <p><input type="hidden" name="MAX_FILE_SIZE" value="1000000"/></p> <div class="submit"><input type="submit" name="form_submitted" value="Отправить"/></div> <div class="credits"> <a href="#" title="Dagon Design"></a></div> <script type="text/javascript"> $(document).ready(function() { var options = { target: '#output2', }; $('#mail').ajaxForm(options); }); </script> </form></div>  </div> </div> </body> </html> </div> </div> </div>  <div class="readers-meeting"> <div class="title">Абвесткi</div> <h4><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/300/471/">Хрысьціянства ў гістарычным лёсе беларускага народу</a></h4> <p class="date"> </p> <h4><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/300/433/">Стажыроўка імя Паўла Тыгрыда</a></h4> <p class="date"> </p> <h4><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/300/442/">Міжнародная летняя школа беларускіх дасьледаваньняў у Гайнаўцы</a></h4> <p class="date"> </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> </div> <div id="container-2"> <ul> <li><a href="#fragment-3"><span>Абмеркаваньні</span></a></li> </ul> <div id="fragment-3"> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/10/449/">Дыскрэдытацыя праваслаўя</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/10/449/#comments" class="comment"> (1) </a></p> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/110/448/">«Крывакрыж» і другія енкі паганаліцьвінаў</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/110/448/#comments" class="comment"> (2) </a></p> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/20/441/">Мадэль не Лефеўра</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/20/441/#comments" class="comment"> (1) </a></p> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/110/407/">Нацыя ліцьвінаў атрымала грант на сайт у Інтэрнэце</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/110/407/#comments" class="comment"> (12) </a></p> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/40/431/">Змена оптыкі: рэванш спальных раёнаў</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/40/431/#comments" class="comment"> (4) </a></p> <p><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/">Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</a> <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/#comments" class="comment"> (33) </a></p> </div> </div> <br/>  <div class="column-3-banner"> <script type="text/javascript"></script><noscript><a href="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://new.arche.by/banner/delivery/ck.php?n=a1f77c20&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE" target="_blank"><img src="https://web.archive.org/web/20090406134010im_/http://new.arche.by/banner/delivery/avw.php?zoneid=1&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE&n=a1f77c20" border="0" alt=""/></a></noscript> </div>   <div class="promobox"> <div class="boxtop">Самае чытанае</div> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>1. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/110/407/">Нацыя ліцьвінаў атрымала грант на сайт у Інтэрнэце</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>2. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/379/">Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>3. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/9/30/222/">Міф пра Кастуся Каліноўскага*</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>4. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/30/360/">Дзяржаўная сымболіка Беларускай Народнай Рэспублікі</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>5. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/10/60/391/">Тры канцэпцыі беларускай нацыянальнай ідэнтычнасьці</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>6. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/9/20/331/">Міф пра вечнае вяртанне Літоўскай імперыі</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>7. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/11/40/431/">Змена оптыкі: рэванш спальных раёнаў</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>8. <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/9/40/262/">Дасканалы дуэт: КГБ і Алесь Белы</a></span></li> </ul> <div class="boxbottom"> </div> </div>  <div class="column-3-banner">   <script type="text/javascript"></script><noscript><a href="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://new.arche.by/banner/delivery/ck.php?n=a2a20169&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE" target="_blank"><img src="https://web.archive.org/web/20090406134010im_/http://new.arche.by/banner/delivery/avw.php?zoneid=2&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE&n=a2a20169" border="0" alt=""/></a></noscript> </div>   </div>  </div>   <div id="footer"> <div class="footer-content"> <ul class="footerlist"> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/" class="home">Галоўная</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/10/">Аналiтыка</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/20/">Крытыка</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/30/">Гiсторыя</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/40/">Эсэiстыка</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/50/">Лiтаратура</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/60/">Кароткiя рэцэнзii</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/70/">Кнiгi ARCHE</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/?tpl=123" class="rss">RSS</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/200/?tpl=111">Пра нас</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/1/210/?tpl=111">Кантакты</a><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li style="margin:0;"><a href="/web/20090406134010/http://arche.by/by/12/?tpl=137">Архіў</a></li> </ul> <a target="_top" href="https://web.archive.org/web/20090406134010/http://www.akavita.by/"> <script language="javascript"></script><script language="javascript1.1"></script><script language="javascript1.2"></script><script language="javascript1.3"></script><script language="javascript"></script><noscript> <img src="https://web.archive.org/web/20090406134010im_/http://adlik.akavita.com/bin/lik?id=116" border="0" height="31" width="88" alt="Akavita: каталог, рейтинг, счетчик для сайтов Беларуси"> </noscript><script language="JavaScript"></script></a>  <a href="/web/20090406134010/http://arche.by/" class="footer-logo"><img src="/web/20090406134010im_/http://arche.by/templates/images/footer-logo.gif" alt="login"/></a> <p>Часопіс кніжных аглядаў, інтэлектуальнай аналітыкі і добрай літаратуры.</p> <p class="copyright">© Copyright 2009 Arche пачатак</p> </div> </div> <script type="text/javascript"> var gaJsHost = (("https:" == document.location.protocol) ? "https://web.archive.org/web/20090406134010/https://ssl." : "https://web.archive.org/web/20090406134010/http://www."); document.write(unescape("%3Cscript src='" + gaJsHost + "google-analytics.com/ga.js' type='text/javascript'%3E%3C/script%3E")); </script> <script type="text/javascript"> var pageTracker = _gat._getTracker("UA-5799499-1"); pageTracker._trackPageview(); </script>  </body> </html>