CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>فرمیون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"a26727ec-686f-4e80-8b01-b6d0a6c13a23","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"فرمیون","wgTitle":"فرمیون","wgCurRevisionId":38269290,"wgRevisionId":38269290,"wgArticleId":28891,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","انریکو فرمی","ذرات زیراتمی","فرمیون‌ها","فیزیک ماده چگال","فیزیک نوین","نظریه میدان کوانتومی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext", "wgRelevantPageName":"فرمیون","wgRelevantArticleId":28891,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q44363","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools", "ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/1200px-Standard_model_table_farsi.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1060"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/800px-Standard_model_table_farsi.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="707"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/640px-Standard_model_table_farsi.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="565"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="فرمیون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-فرمیون rootpage-فرمیون skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تعریف_و_ویژگی‌های_اساسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تعریف_و_ویژگی‌های_اساسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تعریف و ویژگی‌های اساسی</span> </div> </a> <ul id="toc-تعریف_و_ویژگی‌های_اساسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انواع_فرمیون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#انواع_فرمیون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>انواع فرمیون</span> </div> </a> <ul id="toc-انواع_فرمیون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کوارک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کوارک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>کوارک</span> </div> </a> <ul id="toc-کوارک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-لپتون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#لپتون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>لپتون</span> </div> </a> <ul id="toc-لپتون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرمیون‌های_بنیادی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#فرمیون‌های_بنیادی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>فرمیون‌های بنیادی</span> </div> </a> <ul id="toc-فرمیون‌های_بنیادی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرمیون‌های_مرکب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#فرمیون‌های_مرکب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>فرمیون‌های مرکب</span> </div> </a> <ul id="toc-فرمیون‌های_مرکب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-حالت_چگالیده‌ی_فرمیونی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#حالت_چگالیده‌ی_فرمیونی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>حالت چگالیده‌ی فرمیونی</span> </div> </a> <ul id="toc-حالت_چگالیده‌ی_فرمیونی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دستیابی_به_حالت_ششم_ماده" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دستیابی_به_حالت_ششم_ماده"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>دستیابی به حالت ششم ماده</span> </div> </a> <ul id="toc-دستیابی_به_حالت_ششم_ماده-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ویژگی‌های_حالت_چگالیدهٔ_فرمیونی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ویژگی‌های_حالت_چگالیدهٔ_فرمیونی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>ویژگی‌های حالت چگالیدهٔ فرمیونی</span> </div> </a> <ul id="toc-ویژگی‌های_حالت_چگالیدهٔ_فرمیونی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">فرمیون</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۸۹ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-89" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۸۹ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Fermion" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3n" title="Fermión–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Fermión" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%8A%D9%88%D9%86" title="فرميون–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فرميون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="ফাৰ্মিয়ন–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="ফাৰ্মিয়ন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3n" title="Fermión–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Fermión" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Fermiyon" title="Fermiyon–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Fermiyon" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="فرمیون–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="فرمیون" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Fermions" title="Fermions–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Fermions" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D1%96%D1%91%D0%BD" title="Ферміён–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Ферміён" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Фермион" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="ফার্মিয়ন–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ফার্মিয়ন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Fermion" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3" title="Fermió–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Fermió" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Hi%C3%A9-m%C4%AB-c%E1%B9%B3%CC%84" title="Hié-mī-cṳ̄–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Hié-mī-cṳ̄" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8E%D8%B1%D9%85%DB%8C%DB%86%D9%86" title="فێرمیۆن–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="فێرمیۆن" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Fermion" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Фермион" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Fermion" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Fermion" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B9%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF" title="Φερμιόνιο–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Φερμιόνιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Fermion" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Fermiono" title="Fermiono–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Fermiono" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3n" title="Fermión–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Fermión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Fermionid" title="Fermionid–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Fermionid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Fermioi" title="Fermioi–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Fermioi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Fermioni" title="Fermioni–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Fermioni" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Fermion" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Fermion" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Feirm%C3%AD%C3%B3n" title="Feirmíón–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Feirmíón" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Fermion" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3n" title="Fermión–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Fermión" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%9E%D7%99%D7%95%D7%9F" title="פרמיון–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="פרמיון" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%91%E0%A4%A8" title="फर्मिऑन–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="फर्मिऑन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Fermion" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Fermion" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D5%B6" title="Ֆերմիոն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ֆերմիոն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Fermion" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Fermion" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Fermiono" title="Fermiono–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Fermiono" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Ferm%C3%ADeind" title="Fermíeind–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Fermíeind" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Fermione" title="Fermione–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Fermione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%83%9F%E7%B2%92%E5%AD%90" title="フェルミ粒子–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="フェルミ粒子" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ფერმიონი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფერმიონი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Фермион" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AB%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D" title="ಫರ್ಮಿಯಾನ್–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಫರ್ಮಿಯಾನ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8E%98%EB%A5%B4%EB%AF%B8%EC%98%A8" title="페르미온–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="페르미온" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Фермион" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Fermion" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Fermion" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Fermionas" title="Fermionas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Fermionas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Fermioni" title="Fermioni–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Fermioni" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Пермион–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Пермион" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Фермион" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AB%E0%B5%86%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B5%BA" title="ഫെർമിയോൺ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഫെർമിയോൺ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Фермион" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%91%E0%A4%A8" title="फर्मिऑन–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="फर्मिऑन" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Fermion" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%96%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%AE%E1%80%9A%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA" title="ဖာမီယွန်–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ဖာမီယွန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Fermion" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Fermion" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fermion" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fermion" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Fermion" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%94%E0%A8%A8" title="ਫ਼ਰਮੀਔਨ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਫ਼ਰਮੀਔਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Fermiony" title="Fermiony–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Fermiony" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="فرمیون–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="فرمیون" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9rmion" title="Férmion–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Férmion" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Fermion" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Фермион" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Fermion" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Fermion" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Fermi%C3%B3n" title="Fermión–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Fermión" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Fermion" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8" title="Фермиони–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Фермиони" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Fermion" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fermion" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%86%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="பெர்மியான்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பெர்மியான்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%9F%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="เฟอร์มิออน–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="เฟอร์มิออน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Fermion" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Fermiyon" title="Fermiyon–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Fermiyon" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Фермион–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Фермион" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D1%96%D0%BE%D0%BD" title="Ферміон–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ферміон" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="فرمیون–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فرمیون" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Fermion" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Fermion" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Fermion" title="Fermion–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Fermion" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%B4%B9%E7%B1%B3%E5%AD%90" title="费米子–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="费米子" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B4%B9%E7%B1%B3%E5%AD%90" title="费米子–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="费米子" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%B2%BB%E7%B1%B3%E5%AD%90" title="費米子–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="費米子" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q44363#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&oldid=38269290" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&id=38269290&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Fermions" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q44363" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Standard_model_table_farsi.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/300px-Standard_model_table_farsi.png" decoding="async" width="300" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/450px-Standard_model_table_farsi.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Standard_model_table_farsi.png/600px-Standard_model_table_farsi.png 2x" data-file-width="2108" data-file-height="1862" /></a><figcaption>مدل استاندارد ذرات بنیادی، به همراه فرمیون‌ها در سه ستون اول جدول</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Enrico_Fermi_1943-49.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Enrico_Fermi_1943-49.jpg/200px-Enrico_Fermi_1943-49.jpg" decoding="async" width="200" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Enrico_Fermi_1943-49.jpg/300px-Enrico_Fermi_1943-49.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Enrico_Fermi_1943-49.jpg/400px-Enrico_Fermi_1943-49.jpg 2x" data-file-width="2368" data-file-height="2927" /></a><figcaption>انریکو فرمی</figcaption></figure> <p>در <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فیزیک ذرات">فیزیک ذرات</a>، <b>فرمیون</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Fermion</span></span>) (نامی که توسط <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="پل دیراک">پل دیراک</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با الهام گرفتن از نام خانوادگی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="انریکو فرمی">انریکو فرمی</a> ابداع شد) به <a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D9%87" title="ذره">ذره‌ای</a> گفته می‌شود که توسط <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="آمار فرمی-دیراک">آمار فرمی-دیراک</a> مشخص شود. مهم‌ترین ویژگی این ذرات پیروی از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%B7%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="اصل طرد پاولی">اصل طرد پاولی</a> است. فرمیون‌ها همهٔ <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون‌ها</a> و هر <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="فهرست ذرات بنیادی">ذره مرکبی</a> که از ترکیب تعداد <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B2%D9%88%D8%AC_%D9%88_%D9%81%D8%B1%D8%AF" title="اعداد زوج و فرد">فردی</a> از این‌ها تشکیل شود (مانند <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="باریون">باریون‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85" title="اتم">اتم‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%85" title="هسته اتم">هسته‌های اتمی</a>) را شامل می‌شوند. تفاوت فرمیون با بوزون در این است که <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86" title="بوزون">بوزون‌ها</a> از <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آمار بوز-اینشتین">آمار بوز-اینشتین</a> پیروی می‌کنند. </p><p>یک فرمیون ممکن است یک <a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ذره بنیادی">ذره بنیادی</a> باشد، مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> یا ممکن است که یک ذرهٔ مرکب باشد مانند <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون">پروتون</a>. طبق <a href="/wiki/%D9%82%D8%B6%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="قضیه اسپین-آمار">قضیه اسپین-آمار</a>، ذرات با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="اسپین">اسپین</a> صحیح بوزون هستند و ذراتی با اسپین <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD" title="نیمه‌صحیح">نیمه‌صحیح</a> فرمیون‌های نوترون هستند. در قضیه اسپین-آمار، نشان داده می‌شود که یک <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D9%85%D9%88%D8%AC" title="تابع موج">تابع موج</a>، با تعویض جای دو فرمیون همسان، منفی می‌شود. البته در سیستم‌های بوزونی، با جابه جایی دو بوزون، تابع موج هیچ تغییری نمی‌کند. </p><p>علاوه بر این ویژگیِ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="اسپین">اسپین</a>، فرمیون‌ها یک ویژگی خاص دیگر دارند: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="اعداد کوانتومی">اعداد کوانتومی</a> باریون یا لپتونی <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C" title="قانون پایستگی">پایسته</a> دارند؛ بنابراین آنچه از آن به رابطهٔ اسپین آمار یاد می‌شود، در واقع یک رابطهٔ اسپین آمار-عدد کوانتومی است.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در نتیجه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%B7%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="اصل طرد پائولی">اصل طرد پائولی</a>، در یک لحظهٔ معین، تنها یک فرمیون می‌تواند یک <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="حالت کوانتومی">حالت کوانتومی</a> خاص را اشغال کند. بدین معنی که اگر چند فرمیون <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84" title="توزیع احتمال">توزیع احتمال</a> فضایی یکسانی داشته باشند، حداقل یک ویژگی هر فرمیون، مانند اسپین باید با سایرین متفاوت باشد. فرمیون‌ها را معمولاً به <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="ماده (فیزیک)">ماده</a> نسبت می‌دهند در حالی که بوزون‌ها معمولاً <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%84_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="حامل نیرو">حامل نیرو</a> هستند، اگرچه که در وضعیت کنونی فیزیک ذرات، تمایز میان این دو مفهوم روشن نیست. در دماهای پایین فرمیون‌ها، در ذرات بدون بار <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="ابرشاره">ابرشارگی</a>، و در ذرات باردار، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ابررسانایی">ابررسانایی</a> از خود نشان می‌دهند. فرمیون‌ها مرکب مانند پروتون و نوترون سنگ بنای ماده معمولی هستند. </p><p>در مدل استاندارد، دو گونه فرمیون بنیادی وجود دارد: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون‌ها</a>. در کل ۲۴ فرمیون متفاوت وجود دارد: ۶ کوارک و ۶ لپتون، که هر کدام با <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B0%D8%B1%D9%87" title="پادذره">پادذره</a> متناظرش همراه است. </p> <ul><li>۱۲ کوارک: <ul><li>۶ ذره (u • d • s • c • b • t) به همراه ۶ پاد ذرهٔ متناظر (u • d • s • c • b • t)</li></ul></li> <li>۱۲ لپتون: <ul><li>۶ ذره (e− • μ− • τ− • νe • νμ • ντ) به همراه ۶ پاد ذرهٔ متناظر (e+ • μ+ • τ+ • νe • νμ • ντ)</li></ul></li></ul> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تعریف_و_ویژگی‌های_اساسی"><span id=".D8.AA.D8.B9.D8.B1.DB.8C.D9.81_.D9.88_.D9.88.DB.8C.DA.98.DA.AF.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>تعریف و ویژگی‌های اساسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تعریف و ویژگی‌های اساسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>طبق تعریف، فرمیون‌ها ذراتی هستند که از <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="آمار فرمی-دیراک">آمار فرمی-دیراک</a> تبعیت می‌کنند. ذراتی که بوسیلهٔ آمار فرمی-دیراک توصیف می‌شوند، از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%B7%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%D8%A4%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="اصل طرد پاؤلی">اصل طرد پاؤلی</a> پیروی می‌کنند. به این معنی که تمایل ندارند در کنار هم قرار بگیرند، یعنی فرمیون‌ها منزوی هستند و هیچ دو فرمیونی نمی‌تواند در یک لحظهٔ معین، یک حالت کوانتومی را اشغال کنند. این ذرات طبق اصل طرد پائولی هنگامی که در یک حالت کوانتومی قرار می‌گیرند همدیگر را دفع می‌کنند و اگر ذره‌ای در یک حالت کوانتومی خاص قرار گیرد مانع از آن می‌شود که ذره دیگری هم بتواند به آن حالت دسترسی یابد. این امر، باعث سختی و استحکام حالت‌هایی می‌شود که شامل فرمیون هستند (هسته، اتم‌ها، مولکول‌ها و…)؛ بنابراین گاهی اوقات گفته می‌شود که فرمیون‌ها بخش اصلی ماده هستند، در حالی که بوزون‌ها ذراتی هستند که فعل و انفعالات را انتقال می‌دهند (حاملان نیرو) یا بخش اصلی تشعشعاتند. میدان‌های کوانتومی فرمیون‌ها، که میدان‌های فرمیونی (fermionic fields) نامیده می‌شوند از روابط تبدیل متعارفی و استاندارد، پیروی می‌کنند. </p><p>اصل طرد پاولی در مورد فرمیون‌ها و استحکام ناشی از آن در ماده، منجر می‌شود به پایداری لایه‌های الکترون و ترکیب اتم‌ها و بنابراین ساخت ترکیبات شیمی ممکن می‌شود. همچنین دلیلی است برای فشار داخلی مادهٔ تبهگن که تا حد زیادی حالت تعادل <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کوتوله‌های سفید">کوتوله‌های سفید</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ستاره‌های نوترونی">ستاره‌های نوترونی</a> را برقرار می‌کند. </p><p>تمام ذرات بنیادی دارای یک خصوصیت کوانتوم مکانیکی‌اند که می‌توان تقریباً آن را چرخش فرض کرد. فرمیون‌ها (الکترون‌ها، پروتون‌ها و نوترون‌ها) دارای چرخش‌هایی هستند که مضارب نیمه صحیح‌اند؛ بدین معنا که اگر بخواهیم با استعاره صحبت کنیم باید بگوئیم که لازم است دو دور کامل بچرخند تا به وضعیت ابتدایی خویش بازگردند. بوزون‌ها (مثلاً <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="فوتون">فوتون‌ها</a>) دارای چرخش‌هایی با مضرب صحیح (۰ ۱، ۲، و غیره) هستند. </p><p>در سیستم‌های بزرگ، تفاوت بین آمار بوزونی و فرمیونی تنها در چگالی‌های بالا وقتی در تابع‌های موج، همپوشانی وجود داشته باشد، ظاهر می‌شود. در چگالی‌های پایین، هر دو آمار با تقریب خوبی توسط <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%84_%E2%80%93_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B2%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="قاعده آماری ماکسول – بولتزمن (صفحه وجود ندارد)">قاعده آماری ماکسول – بولتزمن</a> جواب می‌دهند که توسط <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="مکانیک کلاسیک">مکانیک کلاسیک</a> بیان می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انواع_فرمیون"><span id=".D8.A7.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.B9_.D9.81.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.88.D9.86"></span>انواع فرمیون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: انواع فرمیون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>فرمیون‌ها شامل دو بخش اصلی شناخته شده هستند: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کوارک"><span id=".DA.A9.D9.88.D8.A7.D8.B1.DA.A9"></span>کوارک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: کوارک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کوارک یک ذرهٔ بنیادی و جزء اساسی تشکیل دهندهٔ ماده می‌باشد. <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a> با هم ترکیب می‌شوند تا ذرات مرکبی به نام <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هادرون">هادرون</a> (hadron) را به وجود آورند، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون">پروتون</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون">نوترون</a> یکی از معروف‌ترین آن‌ها هستند. آن‌ها تنها ذرات بنیادی برای آزمایش همهٔ چهار برهم کنش اساسی یا نیروهای اساسی در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_(%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مدل استاندارد (ذرات بنیادی)">مدل استاندارد</a> می‌باشند. به خاطر پدیده‌ای که به تحدید رنگ معروف است، کوارک‌ها هیچ‌گاه به صورت انفرادی یافت نمی‌شوند؛ آن‌ها را فقط می‌توان درون هادرون‌ها پیدا کرد. به همین دلیل بیشتر آنچه که ما دربارهٔ کوارک‌ها می‌دانیم از مشاهده خود هاردون‌ها به دست آمده‌است. </p><p>شش نوع مختلف از کوارک‌ها وجود دارد که به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%87_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C)" title="مزه (فیزیک ذره‌ای)">طعم</a> (flavor) شهرت دارند: </p> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کوارک بالا">بالا</a> (up)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="کوارک پایین">پایین</a> (down)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کوارک افسون">افسون</a> (charm)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%DA%AF%D9%81%D8%AA" title="کوارک شگفت">شگفت</a> (strange)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B3%D8%B1" title="کوارک سر">سر</a> (top)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%87" title="کوارک ته">ته</a> (bottom)</li></ul> <p>بالا و پایین دارای کمترین وزن در بین کوارک‌ها می‌باشند. کوارک‌های سنگین‌تر در طول یک فرایند واپاشی به سرعت به کوارک‌های بالا (up) و پایین (down) تبدیل می‌شوند؛ تبدیل شدن از حالت وزن بیشتر به حالت وزن کمتر. به همین علت کوارک‌های بالا و پایین عموماً پایدار می‌باشند و رایج‌ترین کوارک‌ها در عالم هستند. </p><p>در حالی که کوارک‌های شگفت، افسون، سر و ته فقط در تصادم‌های با انرژی زیاد تولید می‌شوند (مثل تابش‌های کیهانی و شتاب‌دهنده‌های ذرات). کوارک‌ها خواص ذاتی گوناگونی دارند که شامل بار الکتریکی، شارژ رنگ، اسپین و جرم می‌باشد. برای هر یک از طعم‌های کوارک یک <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B0%D8%B1%D9%87" title="پادذره">پادذره</a> متناظر وجود دارد که به پادکوارک نیز شناخته می‌شوند و فقط در برخی خصوصیات دارای علامت مخالف می‌باشد. کوارک‌ها تنها ذرات شناخته‌شده می‌باشند که بار الکتریکی آن‌ها کسری از بار پایه است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="لپتون"><span id=".D9.84.D9.BE.D8.AA.D9.88.D9.86"></span>لپتون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: لپتون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>لپتون ذره‌ای‌است با اسپین ۱/۲ (فرمیون) که <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%DB%8C" title="نیروی هسته‌ای قوی">نیروی هسته‌ای قوی</a> روی آن تأثیر ندارد. به‌طور کلی شش <a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون</a> وجود دارد. سه تا از آن‌ها دارای بار الکتریکی بوده و سه تای دیگر هم فاقد بار الکتریکی هستند. لپتون‌ها جزو ذرات بنیادین شناخته شده‌اند، یعنی ذراتی که از ذرات کوچک‌تر تشکیل نشده‌اند. معروفترین لپتون <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> (ē) است با یک بار منفی. دو لپتون باردار دیگر <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="میون">میون</a> (muon (μ و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88" title="تاو">تاو</a> (τ) هستند، که از نظر بار الکتریکی مثل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> بوده ولی دارای جرم خیلی بیشتر نسبت به آن هستند. لپتون‌های بدون بار سه نوع <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="نوترینو">نوترینو</a> (neutrinos (υ هستند که عبارت‌اند از: نوترینوی الکترون، نوترینوی میون و نوترینوی تاو. نوترینوها فاقد <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="بار الکتریکی">بار الکتریکی</a> بوده ولی دارای <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="جرم (فیزیک)">جرم</a> بسیار ناچیزی هستند و یافتن آن‌ها هم بسیار مشکل است. </p><p>لپتون‌ها شامل این ذرات هستند: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="نوترینو">نوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%88" class="mw-redirect" title="لپتون تاو">لپتون تاو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="میون">میون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پوزیترون">پوزیترون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فرمیون‌های_بنیادی"><span id=".D9.81.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.88.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D8.AF.DB.8C"></span>فرمیون‌های بنیادی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: فرمیون‌های بنیادی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تمام ذرات بنیادی مشاهده شده یا فرمیون هستند یا <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86" title="بوزون">بوزون</a>. فرمیون‌های بنیادی شناخته‌شده به دو گروه تقسیم می‌شوند: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون‌ها</a> </p> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون">پروتون‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون">نوترون‌ها</a> و سایر <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="باریون">باریون‌ها</a> را می‌سازند که فرمیون‌های مرکبند. همچنین <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86" title="مزون">مزون‌ها</a> را شامل می‌شوند که بوزون‌های مرکبند.</li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون‌ها</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون‌ها</a> و ذرات سنگین (muon لپتون‌های ناپایدار و tauon لپتون‌ها با بار منفی) را شامل می‌شوند.</li></ul></li></ul> <p>از نظر آماری فرمیون‌ها سه نوع هستند: <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%84%D8%B2_%D9%88%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="شبه‌فلز ویل (صفحه وجود ندارد)">فرمیون ویل</a> (بدون جرم)، <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمیون دیراک (صفحه وجود ندارد)">فرمیون دیراک</a> (جرم دار) و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="فرمیون مایورانا">فرمیون مایورانا</a> (هر فرمیونی پادذرهٔ خودش است). چنین پنداشته می‌شود که بیشتر فرمیون‌های <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="مدل استاندارد">مدل استاندارد</a>، فرمیون دیراک هستند. اگرچه هنوز مشخص نیست که نوترینوها فرمیون دیراک هستند یا مایورانا. فرمیون‌های دیراک را می‌توان به عنوان ترکیب دو فرمیون ویل در نظر گرفت. در حال حاضر هیچ نمونهٔ شناخته‌شده‌ای از فرمیون ویل در فیزیک ذرات موجود نیست. در جولای ۲۰۱۵، فرمیون‌های ویل به‌طور تجربی در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%84%D8%B2" title="شبه‌فلز">شبه‌فلزات</a> محقق شدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فرمیون‌های_مرکب"><span id=".D9.81.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.88.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.B1.DA.A9.D8.A8"></span>فرمیون‌های مرکب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: فرمیون‌های مرکب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ذرات مرکب (مانند <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هادرون">هادرون‌ها</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect mw-disambig" title="هسته">هسته‌ها</a> و اتم‌ها) می‌توانند بسته به اجزای اصلیشان، فرمیون یا بوزون باشند. به‌طور دقیق‌تر، به دلیل وابستگی بین اسپین و آمار، اگر ذره‌ای تعداد فردی فرمیون داشته‌باشد، خودش فرمیون است و اسپین نیمه صحیح خواهد داشت. برای مثال: </p> <ul><li>یک <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="باریون">باریون</a> مانند <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون">پروتون</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون">نوترون</a>، شامل سه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک</a> فرمیونیست؛ بنابراین یک فرمیون است.</li> <li>هستهٔ اتم کربن-۱۳، شامل ۶ پروتون و ۷ نوترون است؛ بنابراین یک فرمیون است.</li> <li>اتم هلیوم-۳ (۳He)، از دو پروتون، یک نوترون و ۲ الکترون تشکیل شده و بنابراین یک فرمیون است.</li></ul> <p>رفتار فرمیونی یا بوزونی یک ذره (یا سیستم) مرکب، تنها در فواصل طولانی (در مقایسه با اندازهٔ سیستم) دیده می‌شود. هنگامی ساختار سه بعدی اهمیت می‌یابد که ذره (یا سیستم) مرکب، طبق ساختار تشکیل دهنده‌اش رفتار کند. </p><p>وقتی که فرمیون‌ها در مجاورت با جفتشان مرز ضعیفی داشته باشند، می‌توانند از خود رفتار بوزونی نشان دهند. این، اساس <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابر رسانایی (صفحه وجود ندارد)">ابر رسانایی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابر شارگی (صفحه وجود ندارد)">ابر شارگی</a> هلیوم-۳ است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="حالت_چگالیده‌ی_فرمیونی"><span id=".D8.AD.D8.A7.D9.84.D8.AA_.DA.86.DA.AF.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.DB.8C_.D9.81.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.88.D9.86.DB.8C"></span>حالت چگالیده‌ی فرمیونی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: حالت چگالیده‌ی فرمیونی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>طی مدت زمان طولانی ماده را به سه حالت می‌شناختند که عبارت بودند از: <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF" title="جامد">جامد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B9" title="مایع">مایع</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2" title="گاز">گاز</a>. اما امروزه می‌دانیم که حداقل شش حالت برای ماده وجود دارد. این شش حالت عبارتند از: </p> <ul><li>جامد، مایع، گاز، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="پلاسما (فیزیک)">پلاسما (فیزیک)</a>، حالت <a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%B2-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="چگالیده بوز-انیشتین">چگالیده بوز-انیشتین</a> و حالت چگالیده فرمیونی</li></ul> <p>«دبورا جین» (Deborah Jin) از <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشگاه کلورادو (صفحه وجود ندارد)">دانشگاه کلورادو</a> که گروهش در اواخر پاییز ۱۳۸۲، موفق به کشف حالت چگالیده فرمیونی شده‌است، می‌گوید: «وقتی با شکل جدیدی از ماده روبرو می‌شوید، باید زمانی را صرف شناخت ویژگی‌هایش کنید. آن‌ها این ماده تازه را با سرد کردن ابری از پانصد هزار اتم پتاسیم با <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="جرم اتمی">جرم اتمی</a> ۴۰ تا دمایی کمتر از یک میلیونیم درجه بالاتر از <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82" title="صفر مطلق">صفر مطلق</a> پدیدآوردند. این اتم‌ها در چنین دمایی بدون گرانروی جریان می‌یابند و این، نشانه ظهور ماده‌ای جدید بود. در دماهای پایین‌تر چه اتفاقی می‌افتد؟ هنوز نمی‌دانیم.» </p><p>حالت چگالیده فرمیونی تا حدی شبیه <a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="چگالش بوز-اینشتین">چگالش بوز-اینشتین</a> است. هر دو حالت از اتم‌هایی تشکیل شده‌اند که این اتم‌ها در دمای پایین به هم می‌پیوندند و جسم واحدی را تشکیل می‌دهند. در <a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="چگالش بوز-اینشتین">چگالش بوز-اینشتین</a> اتم‌ها از نوع <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86" title="بوزون">بوزون</a> هستند در حالی که در چگالش فرمیونی اتم‌ها، فرمیون هستند. این شکل از ماده چنان بدیع است که هنوز اغلب خواص آن ناشناخته‌است. اما آنچه که مسلم است این‌است که این حالت در دمای بسیار پایین قابل دسترسی است. </p><p>اتم‌های پتاسیم با <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="عدد جرمی">عدد جرمی</a> ۴۰، فرمیون هستند زیرا دارای ۱۹ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a>، ۱۹ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون">پروتون</a> و ۲۱ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون">نوترون</a> هستند و حاصل جمع این سه عدد برابر ۵۹ می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دستیابی_به_حالت_ششم_ماده"><span id=".D8.AF.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D8.A7.D8.A8.DB.8C_.D8.A8.D9.87_.D8.AD.D8.A7.D9.84.D8.AA_.D8.B4.D8.B4.D9.85_.D9.85.D8.A7.D8.AF.D9.87"></span>دستیابی به حالت ششم ماده</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: دستیابی به حالت ششم ماده"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دکتر جین و همکارانش، برای دستیابی به حالت چگالیدهٔ فرمیونی، تعداد ۵۰۰ هزار اتم پتاسیم با <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="عدد جرمی">عدد جرمی</a> ۴۰ را تا دمایی کمتر از یک میلیونیوم <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کلوین">کلوین</a> سرد کردند. این دما بسیار نزدیک به صفر مطلق است. در این حالت اتم‌های پتاسیم بدون آنکه چسبندگی میان آن‌ها وجود داشته باشد، به صورت مایع جریان یافتند. برای مقابله با خواص ادغام ناپذیری فرمیون می‌توان از تأثیر میدان مغناطیسی بر آن استفاده کرد. میدان مغناطیسی سبب می‌شود فرمیون‌های تنها جفت شوند. قدرت این پیوند را میدان مغناطیسی تعیین می‌کند. جفت اتم‌های پتاسیم برخی خواص فرمیون را حفظ می‌کنند ولی شبیه <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="بوزون‌ها">بوزون‌ها</a> عمل می‌کنند. یک جفت الکترون می‌تواند در جفت دیگری ادغام شود و جفت تازه در جفتی دیگر ادغام شود و این کار ادامه یابد تا سر انجام ماده چگال فرمیونی شکل گیرد. </p><p>حالت‌های پنجم و ششم ماده تنها موادی هستند که حرکت مولکول‌های آن‌ها بسیار آهسته‌است و در شرایط خاص آزمایشگاهی تهیه می‌شوند. این مواد، کاربرد فراوانی در علم و صنعت و مخصوصاً فناوری فضایی دارند. دانشمندان، خواص این مواد را قبل از کشف، پیش‌بینی کرده بودند ولی روش تهیه آن‌ها برای دانشمندان مجهول بود اما با بررسی خواصشان مشخص شد که برای تهیه این مواد به یخچال‌های پیشرفته نیاز است که امکان ساخت آن تنها در دهه اخیر مهیا شده‌است. این یخچال‌ها می‌توانند دما را تا حد زیادی به صفر مطلق نزدیک کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ویژگی‌های_حالت_چگالیدهٔ_فرمیونی"><span id=".D9.88.DB.8C.DA.98.DA.AF.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AD.D8.A7.D9.84.D8.AA_.DA.86.DA.AF.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AF.D9.87.D9.94_.D9.81.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.88.D9.86.DB.8C"></span>ویژگی‌های حالت چگالیدهٔ فرمیونی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: ویژگی‌های حالت چگالیدهٔ فرمیونی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از جمله خصوصیات منحصر به فرد چگال فرمیونی می‌توان به <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="گران‌روی">گران‌روی</a> (غلظت) بسیار زیاد آن اشاره کرد که مشابه این پدیده را در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="ابر رسانا">ابر رساناها</a> می‌بینیم. در یک <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="ابر رسانا">ابر رسانا</a> جفت الکترون‌ها می‌توانند بدون هیچ مقاومتی جریان یابند. این ویژگی دانشمندان را امیدوار به ساختن ابر رساناهایی کرده که در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="دمای اتاق">دمای اتاق</a> قابل استفاده باشند. </p><p>الکترون‌ها به دلیل این که خاصیت چسبندگی میان آن نیست و به راحتی می‌توانند جریان یابند و مانند یک ابر رسانای بسیار مدرن عمل کنند، می‌توانند بدون آن که با <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%88_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="مقاومت و رسانایی الکتریکی">مقاومت الکتریکی</a> مواجه شوند به راحتی جریان یابند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Notes on Dirac's lecture <i>Developments in Atomic Theory</i> at Le Palais de la Découverte, 6 December 1945, UKNATARCHI Dirac Papers BW83/2/257889. See note 64 on page 331 in "The Strangest Man: The Hidden Life of Paul Dirac, Mystic of the Atom" by Graham Farmelo</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Physical Review D volume 87, page 0550003, year 2013, author Weiner, Richard M. , title "Spin-statistics-quantum number connection and supersymmetry" arxiv:1302.0969</span> </li> </ol></div></div> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li>Sakurai, J. J. (1967). <i>Advanced Quantum Mechanics</i>. Addison Wesley. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-201-06710-2" title="ویژه:منابع کتاب/0-201-06710-2">0-201-06710-2</a></li> <li>مقاله برگزیده در همایش فیزیک استان فارس در سال ۱۳۸۴</li> <li>En.wikipedia.com</li> <li>etu.isfedu.org</li> <li>Daneshju.ir</li></ul> </div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ذرات_در_فیزیک" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="الگو:ذرات بنیادی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="بحث الگو:ذرات بنیادی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ذرات بنیادی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ذرات_در_فیزیک" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فیزیک ذرات">ذرات در فیزیک</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ذرات بنیادی">بنیادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">فرمیون‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="کوارک">کوارک‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کوارک بالا">بالا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کوارک بالا">پادبالا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="کوارک پایین">پایین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="کوارک پایین">پادپایین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کوارک افسون">افسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کوارک افسون">پادافسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%DA%AF%D9%81%D8%AA" title="کوارک شگفت">شگفت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%DA%AF%D9%81%D8%AA" title="کوارک شگفت">پادشگفت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B3%D8%B1" title="کوارک سر">سر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B3%D8%B1" title="کوارک سر">پادسر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%87" title="کوارک ته">ته</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%87" title="کوارک ته">پادته</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="لپتون">لپتون‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پوزیترون">پوزیترون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="میون">میون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86" title="میون">پادمیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88_(%D8%B0%D8%B1%D9%87)" title="تاو (ذره)">تاو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88_(%D8%B0%D8%B1%D9%87)" title="تاو (ذره)">پادتاو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="الکترون نوترینو">الکترون‌نوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="نوترینو">الکترون‌پادنوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="میون نوترینو">میون‌نوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="نوترینو">میون‌پادنوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="تاو نوترینو">تاونوترینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="تاو نوترینو">تاوپادنوترینو</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86" title="بوزون">بوزون‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="بوزون پیمانه‌ای">پیمانه‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="فوتون">فوتون</a> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="فوتون"><span style="white-space:nowrap">γ</span></a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%88%D9%86" title="گلوئون">گلوئون</a> (<a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%88%D9%86" title="گلوئون"><span style="white-space:nowrap">g</span></a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88_%D9%88_%D8%B2%D8%AF" title="بوزون‌های دبلیو و زد">دبلیو و زد</a> (<a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="بوزون دبلیو"><span style="white-space:nowrap">W<span style="display:inline-block; margin-bottom:-0.3em; vertical-align:0.8em; line-height:1.2em; font-size:85%; text-align:left;">±<br /></span></span></a>  <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%B2%D8%AF" class="mw-redirect" title="بوزون زد"><span style="white-space:nowrap">Z</span></a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="بوزون نرده‌ای">نرده‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86_%D9%87%DB%8C%DA%AF%D8%B2" title="بوزون هیگز"><span style="white-space:nowrap">H<span style="display:inline-block; margin-bottom:-0.3em; vertical-align:0.8em; line-height:1.2em; font-size:85%; text-align:left;">0<br /></span></span></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دیگر موارد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AD_%D9%81%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%81-%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="ارواح فادیف-پوپوف">ارواح</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="فهرست ذرات بنیادی">فرضی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابرشریک (صفحه وجود ندارد)">ابرشریک‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="گواگینو (صفحه وجود ندارد)">گواگینو‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86%D9%88" title="گلوینو">گلوینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="گراویتینو (صفحه وجود ندارد)">گراویتینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="فوتینو (صفحه وجود ندارد)">فوتینو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دیگر موارد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیگزینو (صفحه وجود ندارد)">هیگزینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوترالینو (صفحه وجود ندارد)">نوترالینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="چارجینو (صفحه وجود ندارد)">چارجینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="اکسینو (صفحه وجود ندارد)">اکسینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسفرمیون (صفحه وجود ندارد)">اسفرمیون</a> (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوارک ایست (صفحه وجود ندارد)">کوارک ایست</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دیگر موارد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="اکسیون">اکسیون (A<sup>0</sup>)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86" title="اینفلیتون">اینفلیتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_X_%D9%88_Y" title="بوزون‌های X و Y">بوزون‌ ایکس (X)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_X_%D9%88_Y" title="بوزون‌های X و Y">بوزون‌ وای (Y)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=W%E2%80%B2_and_Z%E2%80%B2_bosons&action=edit&redlink=1" class="new" title="W′ and Z′ bosons (صفحه وجود ندارد)">بوزون‌ دبلیوپریم (′W)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=W%E2%80%B2_and_Z%E2%80%B2_bosons&action=edit&redlink=1" class="new" title="W′ and Z′ bosons (صفحه وجود ندارد)">بوزون زدپریم (′Z)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پرئون">پرئون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%86" title="تاکیون">تاکیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D9%82%D8%B7%D8%A8%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="تک‌قطبی مغناطیسی">تک‌قطبی مغناطیسی (m)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" title="دیلاتون">دیلاتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="ذره پلانک">ذره پلانک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="فرمیون مایورانا">فرمیون مایورانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="فوتون تاریک">فوتون تاریک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="گراویفوتون">گراویفوتون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86" title="گراویتون">گراویتون (G)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="لپتوکوارک">لپتوکوارک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مایورون (صفحه وجود ندارد)">مایورون (J)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88_%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترینو سترون">نوترینو سترون</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C#ذرات_ترکیبی" class="mw-redirect" title="فهرست ذرات بنیادی">مرکب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="هادرون‌ها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هادرون">هادرون‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="باریون">باریون‌ها</a> / <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86" title="هیپرون">هیپرون‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="نوکلئون"><span style="white-space:nowrap">N</span></a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پروتون"><span style="white-space:nowrap">p</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون"><span style="white-space:nowrap">n</span></a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%84%D8%AA%D8%A7" title="باریون دلتا"><span style="white-space:nowrap">Δ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="باریون لاندا (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">Λ</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B3%DB%8C%DA%AF%D9%85%D8%A7" title="باریون سیگما"><span style="white-space:nowrap">Σ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xi_baryon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xi baryon (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">Ξ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Omega_baryon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Omega baryon (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">Ω</span></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86" title="مزون">مزون‌ها</a> / <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="کوارکونیوم">کوارکونیوم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86" title="پیون"><span style="white-space:nowrap">π</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88" title="مزون رو"><span style="white-space:nowrap">ρ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eta_meson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eta meson (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">η</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eta_prime_meson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eta prime meson (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">η′</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="مزون فی"><span style="white-space:nowrap">φ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون امگا (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">ω</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_J/%CF%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون J/ψ (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">J/ψ</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون اپسیلون (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">ϒ</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%AA%D8%A7" title="مزون تتا"><span style="white-space:nowrap">θ</span></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86" title="کائون"><span style="white-space:nowrap">K</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون بی (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">B</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون دی (صفحه وجود ندارد)"><span style="white-space:nowrap">D</span></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86_%D8%AA%DB%8C" title="مزون تی"><span style="white-space:nowrap">T</span></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دیگر موارد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%85" title="هسته اتم">هسته اتم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85" title="اتم">اتم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="دی کوارک (صفحه وجود ندارد)">دی کوارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85_%D8%A7%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="اتم اگزاتیک">اتم اگزاتیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="پوزیترونیوم">پوزیترونیوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مئونیوم (صفحه وجود ندارد)">مئونیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88_(%D8%B0%D8%B1%D9%87)" title="تاو (ذره)">تاو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="اونیوم">اونیا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابراتم (صفحه وجود ندارد)">ابراتم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" title="مولکول">مولکول</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:ذرات مرکب فرضی (صفحه وجود ندارد)">فرضی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هادرون‌های غیرعادی (صفحه وجود ندارد)">هادرون‌های<br /> غیرعادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="باریون‌های غیرعادی (صفحه وجود ندارد)">باریون‌های غیرعادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%DA%AF%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="هگزاکوارک (صفحه وجود ندارد)">دی باریون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="پنتاکوارک">پنتاکوارک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسکرمیون (صفحه وجود ندارد)">اسکرمیون</a></li> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزون‌های غیرعادی (صفحه وجود ندارد)">مزون‌های غیرعادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%A8%D8%A7%D9%84_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="گلوبال (فیزیک ذرات) (صفحه وجود ندارد)">گلوبال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="تترا کوارک (صفحه وجود ندارد)">تترا کوارک</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;;font-weight:normal;">دیگر موارد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86%DB%8C" title="مولکول مزونی">مولکول مزونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پومرون (صفحه وجود ندارد)">پومرون</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="شبه ذرات">شبه ذرات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="سولیتون دیویدوف (صفحه وجود ندارد)">سولیتون دیویدوف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دراپلتون (صفحه وجود ندارد)">دراپلتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86" title="اکسیتون">اکسیتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="حفره الکترونی">حفره</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DA%AF%D9%86%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مگنون (صفحه وجود ندارد)">مگنون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86" title="فونون">فونون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پلاسمارون">پلاسمارون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%86" title="پلاسمون">پلاسمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پلاریتون">پلاریتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پولارون">پولارون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="روتون (صفحه وجود ندارد)">روتون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)&action=edit&redlink=1" class="new" title="تریون (فیزیک) (صفحه وجود ندارد)">تریون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست باریون‌ها">باریون‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست مزون‌ها">مزون‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="فهرست ذرات بنیادی">ذرات بنیادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست شبه ذرات (صفحه وجود ندارد)">شبه ذرات</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="گاه‌شمار کشف ذرات بنیادی">گاه‌شمار کشف ذرات بنیادی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="درگاه:فیزیک">درگاه فیزیک</a></b></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فرمیون&oldid=38269290">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فرمیون&oldid=38269290</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="رده:انریکو فرمی">انریکو فرمی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="رده:ذرات زیراتمی">ذرات زیراتمی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:فرمیون‌ها">فرمیون‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84" title="رده:فیزیک ماده چگال">فیزیک ماده چگال</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="رده:فیزیک نوین">فیزیک نوین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="رده:نظریه میدان کوانتومی">نظریه میدان کوانتومی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">ردهٔ پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۳ ساعت ۱۶:۴۱ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5blz9","wgBackendResponseTime":165,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.448","walltime":"0.527","ppvisitednodes":{"value":15852,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":95929,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1036,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":19,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10136,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["115.32% 515.772 10 الگو:Navbox","100.00% 447.244 1 -total"," 54.13% 242.114 1 الگو:ذرات_بنیادی"," 38.37% 171.601 1 الگو:به_انگلیسی"," 37.78% 168.973 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 37.26% 166.664 1 الگو:Lang"," 27.02% 120.852 26 الگو:SubatomicParticle"," 14.50% 64.842 26 الگو:SubatomicParticle/symbol"," 10.65% 47.618 26 الگو:SubatomicParticle/link"," 4.94% 22.111 1 الگو:پانویس"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.219","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15668234,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7dfc65b666-x78p7","timestamp":"20241028130436","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0641\u0631\u0645\u06cc\u0648\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q44363","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q44363","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-03-11T13:49:30Z","dateModified":"2023-11-18T16:41:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f6\/Standard_model_table_farsi.png"}</script> </body> </html>