CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Noord-Brabant - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"05609a76-c0e3-4064-8ac4-bec316dcde15","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Noord-Brabant","wgTitle":"Noord-Brabant","wgCurRevisionId":68339310,"wgRevisionId":68339310,"wgArticleId":1174,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken","Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Noord-Brabant"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Noord-Brabant","wgRelevantArticleId":1174,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":51.636941666666665,"lon":5.103258333333333},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1101","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={ "ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.imagemap.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.imagemap","ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks", "ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.imagemap.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/1200px-North_Brabant-Flag.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/800px-North_Brabant-Flag.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/640px-North_Brabant-Flag.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Noord-Brabant - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Noord-Brabant rootpage-Noord-Brabant skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Noord-Brabant" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Noord-Brabant" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Noord-Brabant" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Noord-Brabant" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Naam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Naam</span> </div> </a> <ul id="toc-Naam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wording_van_de_provincie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wording_van_de_provincie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Wording van de provincie</span> </div> </a> <ul id="toc-Wording_van_de_provincie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Negentiende_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Negentiende_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Negentiende eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Negentiende_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Twintigste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Twintigste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Twintigste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Twintigste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eenentwintigste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eenentwintigste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Eenentwintigste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Eenentwintigste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geografie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geografie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geografie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ligging" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligging"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Ligging</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligging-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Natuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Natuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Natuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Natuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Landstreken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Landstreken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Landstreken</span> </div> </a> <ul id="toc-Landstreken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bestuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bestuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bestuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bestuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bestuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bestuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Provincie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Provincie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Provincie</span> </div> </a> <ul id="toc-Provincie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Samenwerkingsregio's" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Samenwerkingsregio's"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Samenwerkingsregio's</span> </div> </a> <ul id="toc-Samenwerkingsregio's-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gemeenten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gemeenten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Gemeenten</span> </div> </a> <ul id="toc-Gemeenten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Demografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Demografie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Demografie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Demografie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Demografie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Grootste_woonplaatsen_naar_inwonertal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grootste_woonplaatsen_naar_inwonertal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Grootste woonplaatsen naar inwonertal</span> </div> </a> <ul id="toc-Grootste_woonplaatsen_naar_inwonertal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Immaterieel_erfgoed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Immaterieel_erfgoed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Immaterieel erfgoed</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Immaterieel_erfgoed-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Immaterieel erfgoed-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Immaterieel_erfgoed-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Taal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Taal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Taal</span> </div> </a> <ul id="toc-Taal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tradities" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tradities"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Tradities</span> </div> </a> <ul id="toc-Tradities-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Carnaval" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Carnaval"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.1</span> <span>Carnaval</span> </div> </a> <ul id="toc-Carnaval-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schuttersgilden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Schuttersgilden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.2</span> <span>Schuttersgilden</span> </div> </a> <ul id="toc-Schuttersgilden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Heemkunde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Heemkunde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.3</span> <span>Heemkunde</span> </div> </a> <ul id="toc-Heemkunde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Unesco-lijst_van_immaterieel_cultureel_erfgoed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Unesco-lijst_van_immaterieel_cultureel_erfgoed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.4</span> <span>Unesco-lijst van immaterieel cultureel erfgoed</span> </div> </a> <ul id="toc-Unesco-lijst_van_immaterieel_cultureel_erfgoed-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Religie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Religie</span> </div> </a> <ul id="toc-Religie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kunsten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kunsten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Kunsten</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kunsten-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Kunsten-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Kunsten-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Architectuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Architectuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Architectuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Architectuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bekende_architecten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bekende_architecten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1.1</span> <span>Bekende architecten</span> </div> </a> <ul id="toc-Bekende_architecten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schilderkunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Schilderkunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Schilderkunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Schilderkunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beeldende_kunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beeldende_kunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Beeldende kunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Beeldende_kunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podiumkunsten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Podiumkunsten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Podiumkunsten</span> </div> </a> <ul id="toc-Podiumkunsten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Overige_kunstvormen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overige_kunstvormen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.6</span> <span>Overige kunstvormen</span> </div> </a> <ul id="toc-Overige_kunstvormen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.7</span> <span>Musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theaters" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theaters"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.8</span> <span>Theaters</span> </div> </a> <ul id="toc-Theaters-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Sport</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sport-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sport-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Voetbal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Voetbal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Voetbal</span> </div> </a> <ul id="toc-Voetbal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wielrennen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wielrennen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Wielrennen</span> </div> </a> <ul id="toc-Wielrennen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Paardensport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Paardensport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Paardensport</span> </div> </a> <ul id="toc-Paardensport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vechtsport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vechtsport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.4</span> <span>Vechtsport</span> </div> </a> <ul id="toc-Vechtsport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Overige_sporten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overige_sporten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.5</span> <span>Overige sporten</span> </div> </a> <ul id="toc-Overige_sporten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Economie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Economie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Economische_sectoren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Economische_sectoren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Economische sectoren</span> </div> </a> <ul id="toc-Economische_sectoren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Toerisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Toerisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Toerisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Toerisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verkeer_en_vervoer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Verkeer_en_vervoer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Verkeer en vervoer</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Verkeer_en_vervoer-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Verkeer en vervoer-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Verkeer_en_vervoer-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wegverkeer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wegverkeer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Wegverkeer</span> </div> </a> <ul id="toc-Wegverkeer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vliegverkeer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vliegverkeer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Vliegverkeer</span> </div> </a> <ul id="toc-Vliegverkeer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Scheepvaartverkeer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Scheepvaartverkeer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>Scheepvaartverkeer</span> </div> </a> <ul id="toc-Scheepvaartverkeer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spoorverkeer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Spoorverkeer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.4</span> <span>Spoorverkeer</span> </div> </a> <ul id="toc-Spoorverkeer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Busvervoer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Busvervoer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.5</span> <span>Busvervoer</span> </div> </a> <ul id="toc-Busvervoer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bronvermelding" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronvermelding"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Bronvermelding</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bronvermelding-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bronvermelding-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bronvermelding-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verwijzingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verwijzingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Verwijzingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Verwijzingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Externe_link" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_link"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Externe link</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_link-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Noord-Brabant</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 102 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-102" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">102 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Brabant_Septentrional" title="Brabant Septentrional – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Brabant Septentrional" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AA" title="شمال بربنت – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="شمال بربنت" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="نورد-برابانت – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نورد-برابانت" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Brabante_Septentrional" title="Brabante Septentrional – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Brabante Septentrional" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eimali_Brabant" title="Şimali Brabant – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Şimali Brabant" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Brabant_Kal%C3%A9r" title="Brabant Kalér – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Brabant Kalér" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Паўночны Брабант – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Паўночны Брабант" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Паўночны Брабант – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Паўночны Брабант" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Северен Брабант – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Северен Брабант" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Brabant_del_Nord" title="Brabant del Nord – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Brabant del Nord" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Provincie_Noord-Brabant" title="Provincie Noord-Brabant – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Provincie Noord-Brabant" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Severn%C3%AD_Brabantsko" title="Severní Brabantsko – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Severní Brabantsko" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Provinz_Noord-Brabant" title="Provinz Noord-Brabant – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Provinz Noord-Brabant" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CE%92%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7" title="Βόρεια Βραβάντη – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Βόρεια Βραβάντη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Brab%C3%A0nt_Setentriun%C3%A0%C5%82" title="Brabànt Setentriunàł – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Brabànt Setentriunàł" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/North_Brabant" title="North Brabant – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="North Brabant" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nord-Brabanto" title="Nord-Brabanto – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nord-Brabanto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Provincia_de_Brabante_Septentrional" title="Provincia de Brabante Septentrional – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Provincia de Brabante Septentrional" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/P%C3%B5hja-Brabandi_provints" title="Põhja-Brabandi provints – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Põhja-Brabandi provints" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ipar_Brabante" title="Ipar Brabante – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ipar Brabante" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AA_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="برابانت شمالی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="برابانت شمالی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Pohjois-Brabant" title="Pohjois-Brabant – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Pohjois-Brabant" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Brabant-Septentrional" title="Brabant-Septentrional – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Brabant-Septentrional" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Brebant-Enversenc" title="Brebant-Enversenc – Arpitaans" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Brebant-Enversenc" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Prowins_Nuurdbrabant" title="Prowins Nuurdbrabant – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Prowins Nuurdbrabant" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Noard-Brab%C3%A2n" title="Noard-Brabân – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Noard-Brabân" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Brabant_Thuaidh" title="Brabant Thuaidh – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Brabant Thuaidh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Brabante_do_Norte" title="Brabante do Norte – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Brabante do Norte" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Brabant_Hwoaie" title="Brabant Hwoaie – Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Brabant Hwoaie" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%91%D7%A8%D7%90%D7%91%D7%A0%D7%98" title="צפון בראבנט – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="צפון בראבנט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sjeverni_Brabant" title="Sjeverni Brabant – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sjeverni Brabant" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%89szak-Brabant" title="Észak-Brabant – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Észak-Brabant" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%BF" title="Հյուսիսային Բրաբանտ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հյուսիսային Բրաբանտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Brabant_del_Nord" title="Brabant del Nord – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Brabant del Nord" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Brabant_Utara" title="Brabant Utara – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Brabant Utara" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Nor%C3%B0ur-Brabant" title="Norður-Brabant – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Norður-Brabant" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Brabante_Settentrionale" title="Brabante Settentrionale – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Brabante Settentrionale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%97%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%90%E3%83%B3%E3%83%88%E5%B7%9E" title="北ブラバント州 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="北ブラバント州" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Brabant_Lor" title="Brabant Lor – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Brabant Lor" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჩრდილოეთი ბრაბანტი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩრდილოეთი ბრაბანტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%85%B8%EB%A5%B4%ED%8A%B8%EB%B8%8C%EB%9D%BC%EB%B0%98%ED%8A%B8%EC%A3%BC" title="노르트브라반트주 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="노르트브라반트주" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Brabanta_Bakur" title="Brabanta Bakur – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Brabanta Bakur" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Brabantia_Septentrionalis" title="Brabantia Septentrionalis – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Brabantia Septentrionalis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Prov%C3%ABnz_Nordbrabant" title="Provënz Nordbrabant – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Provënz Nordbrabant" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Brabant_Norde" title="Brabant Norde – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Brabant Norde" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Noord-Braobant" title="Noord-Braobant – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Noord-Braobant" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Brabant_dl_Nord" title="Brabant dl Nord – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Brabant dl Nord" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iaur%C4%97s_Brabantas" title="Šiaurės Brabantas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Šiaurės Brabantas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zieme%C4%BCbrabante" title="Ziemeļbrabante – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ziemeļbrabante" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Brabant_Utara" title="Brabant Utara – Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Brabant Utara" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Северен Брабант – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Северен Брабант" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Умард Брабант – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Умард Брабант" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6-%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4" title="नूर्द-ब्राबांत – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="नूर्द-ब्राबांत" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Brabant_Utara" title="Brabant Utara – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Brabant Utara" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="شمالی برابانت – Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="شمالی برابانت" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Noord-Braobant" title="Noord-Braobant – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Noord-Braobant" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Braobant" title="Noord-Braobant – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Noord-Braobant" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Brabant_Septentrionau" title="Brabant Septentrionau – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Brabant Septentrionau" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%C3%A6%D0%B3%D0%B0%D1%82_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Цæгат Брабант – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Цæгат Брабант" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Brabancja_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Brabancja Północna – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Brabancja Północna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D9%B9" title="اتلابرابنٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="اتلابرابنٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%BC" title="شمالي برابانټ – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="شمالي برابانټ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Brabante_do_Norte" title="Brabante do Norte – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Brabante do Norte" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant_pruwinsya" title="Noord-Brabant pruwinsya – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Noord-Brabant pruwinsya" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Brabantul_de_Nord" title="Brabantul de Nord – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Brabantul de Nord" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Северный Брабант – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Северный Брабант" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/North_Brabant" title="North Brabant – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="North Brabant" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sjeverni_Brabant" title="Sjeverni Brabant – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sjeverni Brabant" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/North_Brabant" title="North Brabant – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="North Brabant" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Severn%C3%A9_Brabantsko" title="Severné Brabantsko – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Severné Brabantsko" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Severni_Brabant" title="Severni Brabant – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Severni Brabant" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Waqooyiga_Brabant" title="Waqooyiga Brabant – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Waqooyiga Brabant" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Brabanta_Veriore" title="Brabanta Veriore – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Brabanta Veriore" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Северни Брабант – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Северни Брабант" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Noudbrabant" title="Noudbrabant – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Noudbrabant" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%9F%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81_%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%BE%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D" title="வடக்கு பிராபர்ன்ட் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வடக்கு பிராபர்ன்ட்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%8F%D1%82%D0%B8_%D0%A8%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B8_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Вилояти Шимоли Брабант – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Вилояти Шимоли Брабант" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%97%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B9%8C" title="จังหวัดนอร์ทบราแบนต์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="จังหวัดนอร์ทบราแบนต์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kuzey_Brabant" title="Kuzey Brabant – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kuzey Brabant" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%96%D0%B2%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Північний Брабант – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Північний Брабант" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%B9" title="شمالی برابانٹ – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="شمالی برابانٹ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Brabante_Setentriona%C5%82e" title="Brabante Setentrionałe – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Brabante Setentrionałe" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Noord-Brabant" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/N%C3%B4ord-Broabant" title="Nôord-Broabant – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Nôord-Broabant" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Nol%C3%BCda%E2%B8%97Brab%C3%A4n" title="Nolüda⸗Brabän – Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Nolüda⸗Brabän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Province_do_Braibant_Bijhrece" title="Province do Braibant Bijhrece – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Province do Braibant Bijhrece" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Amihanan_nga_Brabant" title="Amihanan nga Brabant – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Amihanan nga Brabant" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%97%E5%B8%83%E6%8B%89%E7%8F%AD%E7%89%B9%E7%9C%81" title="北布拉班特省 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="北布拉班特省" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Noord-Braebant" title="Noord-Braebant – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Noord-Braebant" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%97%E5%B8%83%E6%8B%89%E7%8F%AD%E7%89%B9%E7%9C%81" title="北布拉班特省 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="北布拉班特省" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Pak-Brabant_S%C3%A9ng" title="Pak-Brabant Séng – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Pak-Brabant Séng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%97%E5%B8%83%E6%8B%89%E7%8F%AD" title="北布拉班 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="北布拉班" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1101#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Noord-Brabant" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Noord-Brabant"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Noord-Brabant"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Noord-Brabant" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Noord-Brabant" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&oldid=68339310" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Noord-Brabant&id=68339310&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNoord-Brabant"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNoord-Brabant"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Noord-Brabant"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Noord-Brabant&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:North_Brabant" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Noord-Brabant" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Noord-Brabant" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1101" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_38_12.99_N_5_6_11.73_E_scale:800000_type:adm1st_region:NL&pagename=Noord-Brabant">51° 38′ NB, 5° 6′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <caption class="notheme" style="font-size:large; margin-bottom:0.5em;"><b>Noord-Brabant</b> </caption> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="text-align:center;" colspan="2"><a href="/wiki/Provincie" title="Provincie">Provincie</a> van <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/21px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="21" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/32px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/42px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </th></tr> <tr> <td colspan="2"> <div style="display:grid; grid-template-columns:auto 50%; align-items:center; text-align:center;"> <div><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:North_Brabant-Flag.svg" class="mw-file-description" title="Provincievlag"><img alt="Provincievlag" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/125px-North_Brabant-Flag.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/188px-North_Brabant-Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/250px-North_Brabant-Flag.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Noord-Brabant_wapen.svg" class="mw-file-description" title="Provinciewapen"><img alt="Provinciewapen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Noord-Brabant_wapen.svg/125px-Noord-Brabant_wapen.svg.png" decoding="async" width="125" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Noord-Brabant_wapen.svg/188px-Noord-Brabant_wapen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Noord-Brabant_wapen.svg/250px-Noord-Brabant_wapen.svg.png 2x" data-file-width="866" data-file-height="704" /></a></span></div> <div><small>(<a href="/wiki/Vlag_van_Noord-Brabant" title="Vlag van Noord-Brabant">Details</a>)</small></div> <div><small>(<a href="/wiki/Wapen_van_Noord-Brabant" class="mw-redirect" title="Wapen van Noord-Brabant">Details</a>)</small></div></div> </td></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit;" class="center" colspan="2"><figure class="noresize mw-ext-imagemap-desc-top-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Kaart: Provincie Noord-Brabant in Nederland"><img alt="Kaart: Provincie Noord-Brabant in Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg/264px-Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="264" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg/396px-Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg/528px-Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="888" data-file-height="1001" usemap="#ImageMap_4fa0b740011e6a3f" resource="/wiki/Bestand:Noord-Brabant_in_the_Netherlands.svg" /></a><map name="ImageMap_4fa0b740011e6a3f"><area href="/wiki/Zeeland_(provincie)" shape="poly" coords="42,185,48,186,54,189,64,196,67,198,66,201,66,204,67,206,68,210,71,212,71,215,70,217,70,223,65,233,54,236,48,239,41,237,41,233,28,231,24,235,16,235,15,223,25,220,25,213,18,206,31,199,32,199,35,195,33,187,36,187,40,187" alt="Zeeland" title="Zeeland" /><area href="/wiki/Zuid-Holland" shape="poly" coords="42,185,50,184,54,188,59,193,68,200,75,196,79,192,86,193,93,192,97,188,104,181,115,181,116,177,107,168,105,162,108,156,110,153,104,154,101,152,107,151,106,147,103,144,100,142,96,140,90,142,88,142,92,132,84,131,72,151,60,165,56,165,56,171" alt="Zuid-Holland" title="Zuid-Holland" /><area href="/wiki/Baarle-Hertog" shape="poly" coords="109,217,111,214,112,215,112,217,109,217" alt="Baarle-Hertog" title="Baarle-Hertog" /><area href="/wiki/Noord-Brabant" shape="poly" coords="69,223,66,198,78,192,91,192,100,184,114,180,122,188,135,188,137,180,152,180,159,187,166,186,173,194,176,205,165,205,169,222,154,229,151,237,147,238,145,231,128,233,128,227,123,227,119,221,120,215,116,212,115,214,109,214,109,217,112,218,110,220,101,218,101,217,104,217,104,212,100,211,94,217,85,217,85,212,76,215,79,224" alt="Noord-Brabant" title="Noord-Brabant" /><area href="/wiki/Groningen_(provincie)" shape="poly" coords="196,10,196,27,184,29,187,33,190,35,184,55,197,60,202,46,210,57,216,55,236,76,234,83,240,83,246,68,245,36,234,35,231,18,215,18,210,8" alt="Groningen" title="Groningen" /><area href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="212,7,225,0,263,0,263,296,190,296,189,293,179,284,175,284,175,275,180,274,179,267,176,265,176,262,173,259,167,259,167,257,172,256,178,249,187,242,185,239,179,242,180,237,189,227,190,214,181,201,181,197,181,195,176,192,176,189,173,186,173,180,178,179,184,180,187,176,192,178,195,181,201,181,201,178,208,177,213,173,219,175,228,165,216,158,221,152,226,152,237,140,238,134,239,129,239,123,235,120,233,116,231,121,217,116,217,111,220,108,219,107,219,102,226,99,231,103,237,102,240,83,247,67,245,36,233,35,231,18,213,18" alt="Duitsland" title="Duitsland" /><area href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" shape="poly" coords="166,186,169,183,173,189,176,189,176,195,181,197,181,202,186,209,187,217,187,224,183,231,179,240,180,243,184,240,184,246,172,255,167,254,166,254,167,261,177,261,175,265,179,266,179,274,175,276,174,282,154,283,156,276,152,274,159,262,160,255,165,245,150,239,154,228,167,226,169,223,165,204,177,205" alt="Limburg" title="Limburg" /><area href="/wiki/Friesland_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="102,44,125,66,134,60,137,73,134,77,136,82,147,84,157,83,162,86,169,84,172,82,175,85,178,83,187,80,191,74,194,76,200,70,191,57,184,54,184,51,191,36,184,32,184,27,194,26,194,10,138,19" alt="Friesland" title="Friesland" /><area href="/wiki/Flevoland" shape="poly" coords="123,130,123,125,141,114,148,109,154,105,154,103,150,98,151,89,154,83,159,82,162,89,166,88,170,96,168,99,172,100,165,104,165,109,165,115,162,123,157,125,151,129,147,130,145,134,143,136,139,137" alt="Flevoland" title="Flevoland" /><area href="/wiki/Drenthe" shape="poly" coords="193,58,201,49,206,48,210,57,215,57,228,63,234,71,235,82,238,83,237,101,228,99,219,102,212,99,204,99,204,103,197,103,194,100,182,97,181,91,191,84,182,80,191,73,195,77,201,70" alt="Drenthe" title="Drenthe" /><area href="/wiki/Noord-Holland" shape="poly" coords="103,45,94,63,97,76,93,88,90,104,86,127,82,132,89,133,88,139,97,141,106,142,112,136,127,145,131,135,113,129,119,123,123,118,118,115,116,102,124,102,131,95,131,91,122,90,121,83,118,73,124,65" alt="Noord-Holland" title="Noord-Holland" /><area href="/wiki/IJsselmeer" shape="poly" coords="116,73,121,82,121,90,123,92,128,89,132,92,132,96,129,101,125,102,123,102,116,103,116,114,120,118,122,120,116,127,119,131,122,131,122,125,131,119,140,113,143,109,148,107,152,105,148,99,148,90,152,82,142,83,135,80,135,77,138,73,136,58" alt="IJsselmeer" title="IJsselmeer" /><area href="/wiki/Utrecht_(provincie)" shape="poly" coords="101,141,115,134,123,146,127,146,129,136,138,138,139,145,144,149,142,156,146,156,147,154,152,171,141,165,130,166,123,168,119,176,114,177,107,168,103,163,107,157,111,154,106,154,101,152,103,150,106,151" alt="Utrecht" title="Utrecht" /><area href="/wiki/Overijssel" shape="poly" coords="162,84,162,87,165,88,171,94,170,99,170,101,165,105,166,111,170,117,176,114,182,122,178,133,183,143,199,139,204,146,214,148,214,151,226,152,226,145,231,145,233,140,237,140,235,135,239,126,235,123,234,119,231,121,223,119,215,116,217,111,219,109,217,107,216,101,212,98,205,98,205,104,194,104,193,101,189,98,182,98,180,92,185,86,181,80,175,85,171,82,167,85" alt="Overijssel" title="Overijssel" /><area href="/wiki/Gelderland_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="137,139,141,146,144,152,143,155,144,156,145,151,151,170,145,166,141,165,130,166,123,168,119,176,114,177,115,183,120,188,137,186,137,177,151,177,160,186,166,184,171,188,174,187,170,179,175,179,176,176,183,178,181,173,184,171,187,176,191,176,192,178,196,178,197,180,198,180,198,176,202,176,215,172,220,172,225,166,215,159,215,156,219,153,214,149,214,146,210,146,203,146,197,140,182,142,178,130,182,124,176,114,170,117,167,112,163,120,157,125,150,130,145,136" alt="Gelderland" title="Gelderland" /><area href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="1,279,10,296,0,296" alt="Frankrijk" title="Frankrijk" /><area href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="0,228,0,278,5,278,12,297,188,297,190,295,185,295,181,285,176,286,173,281,155,280,155,277,151,271,163,244,148,237,145,231,127,234,126,230,120,229,117,218,118,215,115,217,112,221,103,219,100,217,103,213,100,212,94,218,87,217,85,214,78,217,81,224,71,224,63,233,48,240,41,234,29,230,25,234,18,236,16,231,16,224" alt="België" title="België" /><area href="/wiki/Noordzee" shape="poly" coords="0,1,222,1,213,5,208,10,178,11,135,19,99,40,91,62,91,75,88,92,81,120,75,140,60,158,47,168,33,182,25,192,25,196,16,205,22,217,0,225" alt="Noordzee" title="Noordzee" /></map><figcaption>Kaart: Provincie Noord-Brabant in Nederland</figcaption></figure> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Geografie </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">Hoofdstad</a> </th> <td><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Oppervlakte" title="Oppervlakte">Oppervlakte</a> <br />- Land<br />- Water </th> <td>5.082,06 <a href="/wiki/Vierkante_kilometer" title="Vierkante kilometer">km²</a><br />4.905,46 km²<br />176,6 km² </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td><span class="plainlinks"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_038_00_N_5_06_00_E_type:adm1st_scale:1000000&pagename=Noord-Brabant">51° 38′ NB, 5° 6′ OL</a></span></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Bevolking </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Bevolking" title="Bevolking">Inwoners</a> (eind 2022) </th> <td>2.626.368 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Bevolkingsdichtheid" title="Bevolkingsdichtheid">Bevolkingsdichtheid</a> </th> <td>535 inw./km² </td></tr> <tr> <th>Aantal gemeenten </th> <td>56 </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Politiek </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Commissaris_van_de_Koning" title="Commissaris van de Koning">Commissaris van<br />de Koning</a> (<a href="/wiki/Lijst_van_gouverneurs_en_commissarissen_van_de_Koning(in)_van_Noord-Brabant" class="mw-redirect" title="Lijst van gouverneurs en commissarissen van de Koning(in) van Noord-Brabant">lijst</a>) </th> <td><a href="/wiki/Ina_Adema" title="Ina Adema">Ina Adema</a> (<a href="/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Volkspartij voor Vrijheid en Democratie">VVD</a>) </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Overige informatie </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Volkslied_(nationaal_symbool)" title="Volkslied (nationaal symbool)">Volkslied</a> </th> <td><i>geen</i> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Religie" title="Religie">Religie</a> (2015<sup id="cite_ref-Religie_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Religie-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) </th> <td>48,0% <a href="/wiki/Rooms-katholieke_Kerk" class="mw-redirect" title="Rooms-katholieke Kerk">Rooms-katholiek</a><br />38,8% geen <a href="/wiki/Religie" title="Religie">gezindte</a> <br />5,6% <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">Protestant</a> <br />4,4% <a href="/wiki/Moslim" title="Moslim">Moslim</a><br />3,3% overige <a href="/wiki/Religie" title="Religie">gezindten</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ISO_3166-2:NL" title="ISO 3166-2:NL">ISO 3166</a> </th> <td>NL-NB </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabant.nl/">www.brabant.nl</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Detailkaart </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" class="mw-file-description" title="Provincie Noord-Brabant, impressie van het landschap en indeling van gemeenten (2021)"><img alt="Provincie Noord-Brabant, impressie van het landschap en indeling van gemeenten (2021)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/262px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" decoding="async" width="262" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/393px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/524px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1018" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" colspan="2"> <table style="border-collapse:collapse;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland">Nederland</a></b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Noord-Brabant</b> (<a href="/wiki/Brabants" title="Brabants">Brabants</a>: <i>Broabant</i>) (<span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="ext-phonos-PhonosButton noexcerpt oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/3\/3a\/170_Noord-Brabant.ogg\/170_Noord-Brabant.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"<small>uitspraak<\/small>"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"nl","wikibase":"","file":"170 Noord-Brabant.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton","noexcerpt"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/3/3a/170_Noord-Brabant.ogg/170_Noord-Brabant.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Geluid afspelen" title="Geluid afspelen" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label"><small>uitspraak</small></span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/Bestand:170_Noord-Brabant.ogg" title="Bestand:170 Noord-Brabant.ogg">ⓘ</a></sup></span>) is een <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">provincie</a> in het zuiden van <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> en neemt tussen Zeeland in het westen en Limburg in het oosten de centrale positie in. De <a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">hoofdstad</a> is <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a>. De provincie telt circa 2,5 miljoen inwoners en komt daarmee op de derde plaats in Nederland. In oppervlakte is zij na Gelderland de grootste.<br /> Noord-Brabant kent een relatief sterke verstedelijking, waarbij men spreekt van de '<a href="/wiki/Brabantse_Stedenrij" title="Brabantse Stedenrij">Brabantse Stedenrij</a>'. <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> is met ruim 246.000 ingezetenen de grootste stad en is tevens de <a href="/wiki/Lijst_van_grootste_gemeenten_in_Nederland" title="Lijst van grootste gemeenten in Nederland">grootste Nederlandse gemeente</a> buiten de <a href="/wiki/Randstad_(gebied)" title="Randstad (gebied)">Randstad</a>. </p><p>Geworteld in het <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">hertogdom Brabant</a> bezit de provincie in de 21e eeuw nog een herkenbaar eigen karakter. Dat blijkt onder meer uit de <a href="/wiki/Brabants" title="Brabants">Brabantse</a> dialecten en tradities als het <a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">carnaval</a> en de <a href="/wiki/Schutterij_(historisch)" title="Schutterij (historisch)">schuttersgilden</a>. Het <a href="/wiki/Katholicisme" title="Katholicisme">katholicisme</a> dat eeuwenlang een maatschappelijk dominante factor was, heeft grote invloed gehad op de ontwikkeling van de eigen identiteit van Noord-Brabant. Als gevolg van <a href="/wiki/Secularisering" title="Secularisering">ontkerkelijking</a> vanaf het laatste kwart van de 20e eeuw, heeft het katholicisme er sterk aan invloed ingeboet. </p><p>De provincie is de derde <a href="/wiki/Economie_(systeem)" title="Economie (systeem)">economie</a> van alle Nederlandse provincies, na <a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a> en <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a>. De land- en tuinbouwsector is er traditioneel sterk evenals de bosbouw. In de veehouderij is Noord-Brabant de grootste waar het varkens en pluimvee betreft. Van economisch belang zijn verder onder meer de <a href="/wiki/Maakindustrie" title="Maakindustrie">maak-</a> en <a href="/wiki/Kenniseconomie" title="Kenniseconomie">kennisindustrie</a> in de <a href="/wiki/Metropoolregio_Eindhoven" title="Metropoolregio Eindhoven">Metropoolregio Eindhoven</a>, de <a href="/wiki/Procesindustrie" title="Procesindustrie">procesindustrie</a> bij <a href="/wiki/Moerdijk_(plaats)" title="Moerdijk (plaats)">Moerdijk</a>, en het grote aantal <a href="/wiki/Distributiecentrum" title="Distributiecentrum">distributiecentra</a>.<br /> Er zijn veel instellingen voor hoger onderwijs, waaronder een drietal academische. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67680021">.mw-parser-output .toclimit-2 .toclevel-1 ul,.mw-parser-output .toclimit-3 .toclevel-2 ul,.mw-parser-output .toclimit-4 .toclevel-3 ul,body.skin-vector-2022 .mw-parser-output .inhoudbeperkt{display:none}</style><div class="inhoudbeperkt toclimit-3"><meta property="mw:PageProp/toc" /></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naam">Naam</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Naam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Naam"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De naam Brabant is afgeleid van de <a href="/wiki/Karolingisch" title="Karolingisch">Karolingische</a> benaming <i>pagus Bracbatensis</i> (‘<a href="/wiki/Brabantgouw" title="Brabantgouw">Brabantgouw</a>’). De herkomst van <i>Bra(c)-</i> is onduidelijk; dit woorddeel houdt mogelijk verband met <i>bracha</i>, een oud woord voor ‘nieuw land’, of met <i>braec</i>, ‘drassig land’. In het tweede deel is <i>bant</i> (‘gebied’) te herkennen.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Noord-Brabant" title="Geschiedenis van Noord-Brabant">Geschiedenis van Noord-Brabant</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wording_van_de_provincie">Wording van de provincie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Wording van de provincie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Wording van de provincie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historisch maakte het gebied dat nu de provincie Noord-Brabant vormt, deel uit van het <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">hertogdom Brabant</a>. Het hertogdom ontstond in de middeleeuwen en strekte zich uit van 's-Hertogenbosch tot <a href="/wiki/Nijvel" title="Nijvel">Nijvel</a>. Het was een welvarend en toonaangevend gewest. Aan die situatie kwam een eind door het uitbreken van de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Nederlandse opstand</a>. Het noordelijk deel van Brabant werd veroverd door de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Staatse</a> troepen. Bij de <a href="/wiki/Vrede_van_M%C3%BCnster" title="Vrede van Münster">Vrede van Münster</a> in 1648 kwam het veroverde gebied onder de naam <a href="/wiki/Staats-Brabant" title="Staats-Brabant">Staats-Brabant</a> bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, terwijl het zuidelijke gedeelte Spaans bleef. Ten tijde van de Republiek was Staats-Brabant een zogeheten <a href="/wiki/Generaliteitslanden" title="Generaliteitslanden">generaliteitsland</a>, waarmee het lange tijd geen eigen stem had in het landsbestuur. Deze situatie duurde tot 1796, toen het gewest met autonome status toetrad tot de <a href="/wiki/Bataafse_Republiek" title="Bataafse Republiek">Bataafse Republiek</a>. </p><p>Na de <a href="/wiki/Franse_Tijd_in_Nederland" title="Franse Tijd in Nederland">Franse tijd</a>, bij de stichting van het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a> in 1815, werden op het grondgebied van het voormalige hertogdom Brabant drie provincies gevormd: Noord-Brabant, <a href="/wiki/Antwerpen_(provincie)" title="Antwerpen (provincie)">Antwerpen</a> en <a href="/wiki/Zuid-Brabant" title="Zuid-Brabant">Zuid-Brabant</a>. Nadat België zich in 1830 <a href="/wiki/Belgische_Revolutie" title="Belgische Revolutie">Belgische Revolutie</a> afscheidde van het koninkrijk, bleef Noord-Brabant bij Nederland, terwijl beide andere 'Brabantse' provincies Belgisch grondgebied werden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Negentiende_eeuw">Negentiende eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Negentiende eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Negentiende eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Meester_Schoenmaker_Kaatsheuvel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Meester_Schoenmaker_Kaatsheuvel.jpg/260px-Meester_Schoenmaker_Kaatsheuvel.jpg" decoding="async" width="260" height="318" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a5/Meester_Schoenmaker_Kaatsheuvel.jpg 1.5x" data-file-width="374" data-file-height="457" /></a><figcaption>Een monument ter nagedachtenis van de bloeiende schoenenindustrie in de Langstraat</figcaption></figure> <p>Noord-Brabant maakte in de 19e eeuw een geleidelijke groei van de welvaart mee. De <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a> was sterk bepalend voor de economie, tot de <a href="/wiki/Industrialisatie" title="Industrialisatie">industrialisatie</a> op gang kwam. Dat proces begon in de al aanwezige nijverheidssectoren als <a href="/wiki/Leer_(stof)" title="Leer (stof)">leerlooierijen</a> en de <a href="/wiki/Schoenmaker_(beroep)" title="Schoenmaker (beroep)">schoenmakerijen</a>. De leder en schoenenindustrie centraliseerde zich in de streek <a href="/wiki/De_Langstraat" title="De Langstraat">De Langstraat</a> door de natuurlijke voorzieningen. Ook de <a href="/wiki/Sigaar" title="Sigaar">sigarenindustrie</a> (met name in de Kempen) en de <a href="/wiki/Klompenindustrie" title="Klompenindustrie">klompenindustrie</a> (in de Meierij) kwamen tot bloei. Op de kleigebieden in west Noord-Brabant ontstond een <a href="/wiki/Suikerbiet" title="Suikerbiet">suikerbietenteelt</a> met daaraan gerelateerde <a href="/wiki/Suikerfabriek" title="Suikerfabriek">suikerfabrieken</a>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Met de komst van <a href="/wiki/Koninklijke_Philips" title="Koninklijke Philips">Philips</a> naar Eindhoven in 1891 ontstond in Noord-Brabant ook een <a href="/wiki/Maakindustrie" title="Maakindustrie">maakindustrie</a>. Aan het einde van de 19e eeuw waren met name Eindhoven, <a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a> en <a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a> opkomende industriesteden.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1853 werd de bisschoppelijke hiërarchie hersteld, waarmee in Noord-Brabant twee bisdommen werden ingevoerd. De <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a> manifesteerde zich sterk in de provincie. Katholieke kloosterorden beheersten grote delen van de ziekenzorg en het onderwijs en de kerk wist zich in vrijwel alle maatschappelijke organisaties de functie 'geestelijk adviseur' te verwerven. Op deze wijze verzekerde de Katholieke Kerk zich van een invloedrijke rol in zowel het publieke als het persoonlijke leven van veel katholieken.<sup id="cite_ref-rR_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-rR-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dit </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Twintigste_eeuw">Twintigste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Twintigste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Twintigste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de periode eind 19e/begin 20e eeuw kreeg de Noord-Brabantse landbouw een impuls door de oprichting van <a href="/wiki/Landbouwco%C3%B6peratie" title="Landbouwcoöperatie">landbouwcoöperaties</a>, met name de <a href="/wiki/Noordbrabantse_Christelijke_Boerenbond" title="Noordbrabantse Christelijke Boerenbond">NCB</a>. Ook de voedingsmiddelenindustrie werd steeds belangrijker, met <a href="/wiki/Veghel_(plaats)" title="Veghel (plaats)">Veghel</a> als centrum.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> werd veel schade toegebracht aan de industrie en de infrastructuur. Na de bevrijding van de provincie in 1944 werd de schade met succes hersteld tijdens de <a href="/wiki/Wederopbouw#Wederopbouw_in_Nederland" title="Wederopbouw">Wederopbouw</a>. Tot de jaren 1960 nam de welvaart weer toe, maar daarna daalde de werkgelegenheid in de traditionele industrie sterk en veel bedrijven in de textiel- en lederindustrie beëindigden hun activiteiten. Enkele decennia later kwamen ook moderne industrieën als Philips en <a href="/wiki/DAF_(fabrikant)" title="DAF (fabrikant)">DAF</a> in de problemen.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In diezelfde tijd begon de Rooms-Katholieke Kerk haar dominante positie in Noord-Brabant te verliezen. Er ontstond een massale <a href="/wiki/Geloofsafval" title="Geloofsafval">geloofsafval</a>, die ertoe leidde dat veel rooms-katholieke kerken in de provincie werden gesloten en dat organisaties als ziekenhuizen, scholen en sport-, muziek- en toneelverenigingen zich onttrokken aan kerkelijke bemoeienis.<sup id="cite_ref-rR_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-rR-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de laatste decennia van de 20e eeuw groeide de <a href="/wiki/Intensieve_veehouderij" title="Intensieve veehouderij">intensieve veehouderij</a> in Noord-Brabant sterk, met een grote veedichtheid van vooral <a href="/wiki/Varkenshouderij" class="mw-redirect" title="Varkenshouderij">varkens</a> en <a href="/wiki/Pluimveehouderij" title="Pluimveehouderij">pluimvee</a>.<sup id="cite_ref-BDb_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eenentwintigste_eeuw">Eenentwintigste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Eenentwintigste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Eenentwintigste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In reactie op de massaontslagen bij DAF, Philips en hun toeleveranciers stimuleerde de <a href="/wiki/Metropoolregio_Eindhoven" title="Metropoolregio Eindhoven">Metropoolregio Eindhoven</a> intensieve samenwerking tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen. <a href="/wiki/ASML" title="ASML">ASML</a> groeide uit tot de belangrijkste leverancier van machines voor de <a href="/wiki/Halfgeleider_(elektronica)" title="Halfgeleider (elektronica)">halfgeleiderindustrie</a> en er kwam een instroom van buitenlandse bedrijven op gang. Mede daardoor ontwikkelden zich nieuwe groeisectoren zoals <a href="/wiki/Auto-industrie#Auto-industrie_in_Nederland" title="Auto-industrie">automotive</a>, <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_vormgeving" title="Industriële vormgeving">design</a> en <a href="/wiki/Zakelijke_dienstverlening" title="Zakelijke dienstverlening">zakelijke dienstverlening</a>. Brainport Regio Eindhoven was in 2018 qua groei de tweede economische regio van Nederland, na de regio Amsterdam.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vanwege de centrale ligging werd Noord-Brabant door veel bedrijven gekozen als de plek waar ze hun <a href="/wiki/Distributiecentrum" title="Distributiecentrum">distributiecentrum</a> bouwden. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografie">Geografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Geografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligging">Ligging</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Ligging" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Ligging"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Netherlands_compared_to_sealevel.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/260px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png" decoding="async" width="260" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/390px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/520px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png 2x" data-file-width="962" data-file-height="1003" /></a><figcaption>Het deel van Nederland dat boven zeeniveau is gelegen</figcaption></figure> <p>Noord-Brabant grenst in het noorden aan de provincies <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a> en <a href="/wiki/Gelderland" title="Gelderland">Gelderland</a>, in het westen aan <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a>, in het oosten aan <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a>, en in het zuiden aan de Belgische provincies <a href="/wiki/Antwerpen_(provincie)" title="Antwerpen (provincie)">Antwerpen</a> en <a href="/wiki/Limburg_(Belgische_provincie)" title="Limburg (Belgische provincie)">Limburg</a>. Behalve Gelderland en <a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a> heeft geen andere Nederlandse provincie zoveel 'buren'. Met een landoppervlak van 5.081 km² is Noord-Brabant in grootte de tweede provincie van Nederland, na Gelderland. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Natuur">Natuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Natuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Natuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Noord-Brabant is relatief vlak en bestaat voor het overgrote deel uit <a href="/wiki/Dekzand" title="Dekzand">dekzandgebieden</a>, doorsneden door beekdalen. Het riviergebied aan de noord- en de westgrens heeft <a href="/wiki/Rivierklei" title="Rivierklei">rivierklei</a> en in het noordwesten zijn restanten te vinden van het vroegere <a href="/wiki/Hollandveen_Laagpakket" title="Hollandveen Laagpakket">Hollandveen</a>. Net als in de oostelijke provincies het geval is, ligt het grootste deel van Noord-Brabant boven <a href="/wiki/Zeeniveau" title="Zeeniveau">zeeniveau</a>. De grote hoeveelheden <a href="/wiki/Woeste_grond" title="Woeste grond">woeste gronden</a> uit het verleden zijn grotendeels in cultuur gebracht, voornamelijk als <a href="/wiki/Bos_(begroeiing)" class="mw-redirect" title="Bos (begroeiing)">bos</a> en landbouwgrond. Na Gelderland (97.690 hectare) kent de provincie Noord-Brabant (74.641 hectare) de meeste bebossing van de Nederlandse provincies.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Enkele stuifzand- en heidegebieden zijn bewaard gebleven, zoals in de <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Loonse_en_Drunense_Duinen" title="Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen">Loonse en Drunense Duinen</a>, de <a href="/wiki/Strabrechtse_Heide" title="Strabrechtse Heide">Strabrechtse Heide</a> en de <a href="/wiki/Kampina" title="Kampina">Kampina</a>. In het oosten van de provincie bevinden zich <a href="/wiki/Hoogveen" title="Hoogveen">hoogveenrestanten</a> in de verschillende reservaten van de <a href="/wiki/Peel_(Nederland)" title="Peel (Nederland)">Peel</a>. Verder zijn er diverse <a href="/wiki/Boswachter" title="Boswachter">boswachterijen</a> in Noord-Brabant. </p><p>Noord-Brabant telt vier <a href="/wiki/Nationaal_park" title="Nationaal park">nationale parken</a>. Naast de nationale parken worden er in de provincie 21 gebieden beheerd als <a href="/wiki/Natura_2000" title="Natura 2000">Natura 2000</a> <a href="/wiki/Biotoop" title="Biotoop">biotoop</a>.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tevens heeft de provincie het door UNESCO erkende <a href="/wiki/Biosfeerreservaat" title="Biosfeerreservaat">biosfeerreservaat</a> <a href="/wiki/Maasheggen" title="Maasheggen">Maasheggen</a> bij <a href="/wiki/Vierlingsbeek" title="Vierlingsbeek">Vierlingsbeek</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Met een oppervlakte van 3500 hectare is Provinciaal Landschap <a href="/wiki/Maashorst_(natuurgebied)" title="Maashorst (natuurgebied)">De Maashorst</a> het grootste aaneengesloten natuurgebied in Noord-Brabant. <a href="/wiki/Het_Groene_Woud" title="Het Groene Woud">Het Groene Woud</a> is het enige <a href="/wiki/Nationaal_Landschap" title="Nationaal Landschap">Nationaal Landschap</a> in de provincie. Er wordt naar gestreefd naar een erkenning ervan als 'Nationaal Park nieuwe stijl'. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:In_de_Biesbosch_4.jpg" class="mw-file-description" title="De Biesbosch in Noordwest-Brabant"><img alt="De Biesbosch in Noordwest-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/In_de_Biesbosch_4.jpg/120px-In_de_Biesbosch_4.jpg" decoding="async" width="120" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/In_de_Biesbosch_4.jpg/180px-In_de_Biesbosch_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/In_de_Biesbosch_4.jpg/240px-In_de_Biesbosch_4.jpg 2x" data-file-width="1629" data-file-height="1178" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch" title="Nationaal Park De Biesbosch">De Biesbosch</a> in Noordwest-Brabant</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Kalmthoutse_heide_(vanop_brandtoren).jpg" class="mw-file-description" title="Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide in Zuidwest-Brabant"><img alt="Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide in Zuidwest-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg/120px-Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg/180px-Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg/240px-Kalmthoutse_heide_%28vanop_brandtoren%29.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Grenspark_Kalmthoutse_Heide" title="Grenspark Kalmthoutse Heide">Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide</a> in Zuidwest-Brabant</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg" class="mw-file-description" title="De Loonse en Drunense Duinen in Midden-Brabant"><img alt="De Loonse en Drunense Duinen in Midden-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg/120px-Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg/180px-Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg/240px-Loonse_en_Drunense_Duinen_Giersbergen_P1320011.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2672" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Loonse_en_Drunense_Duinen" title="Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen">De Loonse en Drunense Duinen</a> in Midden-Brabant</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Ven_bij_Boxtel.jpg" class="mw-file-description" title="Het Groene Woud, tussen 's-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg"><img alt="Het Groene Woud, tussen 's-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ven_bij_Boxtel.jpg/120px-Ven_bij_Boxtel.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ven_bij_Boxtel.jpg/180px-Ven_bij_Boxtel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ven_bij_Boxtel.jpg/240px-Ven_bij_Boxtel.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Het_Groene_Woud" title="Het Groene Woud">Het Groene Woud</a>, tussen 's-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg" class="mw-file-description" title="De Groote Peel in Zuidoost-Brabant"><img alt="De Groote Peel in Zuidoost-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg/120px-Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg/180px-Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg/240px-Netherlands_Grote_Peel_lake.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Groote_Peel" title="Nationaal Park De Groote Peel">De Groote Peel</a> in Zuidoost-Brabant</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maasheggen.jpg" class="mw-file-description" title="Unesco Biosfeerreservaat 'Maasheggen' in Noordoost-Brabant"><img alt="Unesco Biosfeerreservaat 'Maasheggen' in Noordoost-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Maasheggen.jpg/120px-Maasheggen.jpg" decoding="async" width="120" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Maasheggen.jpg/180px-Maasheggen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Maasheggen.jpg/240px-Maasheggen.jpg 2x" data-file-width="969" data-file-height="510" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Unesco Biosfeerreservaat '<a href="/wiki/Maasheggen" title="Maasheggen">Maasheggen</a>' in Noordoost-Brabant</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:European_bison,_Maashorst,_2017.jpg" class="mw-file-description" title="De Maashorst in Noordoost-Brabant"><img alt="De Maashorst in Noordoost-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg/120px-European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg/180px-European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg/240px-European_bison%2C_Maashorst%2C_2017.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Maashorst_(natuurgebied)" title="Maashorst (natuurgebied)">De Maashorst</a> in Noordoost-Brabant</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Landstreken">Landstreken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Landstreken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Landstreken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_streken" class="mw-redirect" title="Lijst van Nederlandse streken">Lijst van Nederlandse streken</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg/260px-Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg" decoding="async" width="260" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg/390px-Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg/520px-Cultuur_historische_streken_Noord_Brabant.jpg 2x" data-file-width="1040" data-file-height="570" /></a><figcaption>Cultuur historische streken Noord Brabant</figcaption></figure> <p>Noord-Brabant kent een aantal aaneengesloten geografisch gebieden met een bepaald taalkundig, cultureel, demografisch en/of institutioneel karakter, al dan niet erkend door de officiële instanties. Sommige van deze zogenaamde <a href="/wiki/Regio" title="Regio">streken</a> vallen samen met bestuurlijke regio's of gemeenten. Ook hebben in het verleden sommige streken een bestuurlijke status gehad. Vaak is er overlap tussen streken en kunnen kleinere streken in grotere vervat zitten. Enkele streken liggen niet alleen in Noord-Brabant, maar strekken zich ook uit over naastgelegen provincies of België. De bekendste streken van Noord-Brabant zijn: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68175564">.mw-parser-output .kolommen-lijst{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .kolommen-lijst ul,.mw-parser-output .kolommen-lijst ol{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst li,.mw-parser-output .kolommen-lijst dd{margin-bottom:0;padding-bottom:0.1em;page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5714285em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.6em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5em}.mw-parser-output .infobox .kolommen-lijst{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst figure{break-inside:avoid-column}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen-lijst{clear:both}}</style><div class="kolommen-lijst" style="column-width:15em; column-count:3;"> <ul><li><a href="/wiki/Acht_Zaligheden_(streek)" title="Acht Zaligheden (streek)">Acht Zaligheden</a> (substreek in de Kempen)</li> <li><a href="/wiki/Baronie_van_Breda" title="Baronie van Breda">Baronie van Breda</a></li> <li><a href="/wiki/Brabantse_Biesbosch" title="Brabantse Biesbosch">Brabantse Biesbosch</a></li> <li><a href="/wiki/Brabantse_Stedenrij" title="Brabantse Stedenrij">Brabantse Stedenrij</a></li> <li><a href="/wiki/Brabantse_Wal" title="Brabantse Wal">Brabantse Wal</a></li> <li><a href="/wiki/Kempen_(streek)" title="Kempen (streek)">Kempen</a> (overlap met België)</li> <li><a href="/wiki/Land_van_Cuijk_(streek)" title="Land van Cuijk (streek)">Land van Cuijk</a></li> <li><a href="/wiki/Land_van_Heusden_en_Altena" title="Land van Heusden en Altena">Land van Heusden en Altena</a></li> <li><a href="/wiki/Langstraat_(streek)" class="mw-redirect" title="Langstraat (streek)">Langstraat</a></li> <li><a href="/wiki/Maasland_(Noord-Brabant)" title="Maasland (Noord-Brabant)">Maasland</a></li> <li><a href="/wiki/Meierij_van_%27s-Hertogenbosch" title="Meierij van 's-Hertogenbosch">Meierij</a></li> <li><a href="/wiki/Peel_(Nederland)" title="Peel (Nederland)">Peel</a> (overlap met Limburg)</li> <li><a href="/wiki/Rivierengebied" title="Rivierengebied">Rivierengebied</a> (overlap met Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland)</li> <li><a href="/wiki/Westhoek_(Noord-Brabant)" title="Westhoek (Noord-Brabant)">Westhoek</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bestuur">Bestuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Bestuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Bestuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Provincie">Provincie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Provincie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Provincie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Politiek_in_Noord-Brabant" title="Politiek in Noord-Brabant">Politiek in Noord-Brabant</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:18em; padding-right:5px !important;"><div class="thumbcaption" style="font-weight:bold; text-align:center; font-size:100%;">Huidige zetelverdeling Provinciale Staten</div><div class="thumbimage diagram noprint" style="width:16em; height:8em; padding:1em; overflow:hidden; background:white; color:#202122; text-align:center;"><div style="width:16em; height:8em; position:relative; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#8B0000;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#006B2D;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-86.727272727273deg);-moz-transform:rotate(-86.727272727273deg);-webkit-transform:rotate(-86.727272727273deg);-ms-transform:rotate(-86.727272727273deg);transform:rotate(-86.727272727273deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">2</div> <div style="-o-transform:rotate(6.5454545454545deg);-moz-transform:rotate(6.5454545454545deg);-webkit-transform:rotate(6.5454545454545deg);-ms-transform:rotate(6.5454545454545deg);transform:rotate(6.5454545454545deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#84be02;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-81.818181818182deg);-moz-transform:rotate(-81.818181818182deg);-webkit-transform:rotate(-81.818181818182deg);-ms-transform:rotate(-81.818181818182deg);transform:rotate(-81.818181818182deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">5</div> <div style="-o-transform:rotate(16.363636363636deg);-moz-transform:rotate(16.363636363636deg);-webkit-transform:rotate(16.363636363636deg);-ms-transform:rotate(16.363636363636deg);transform:rotate(16.363636363636deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#ee0000;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#00CD67;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#730880;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-88.363636363636deg);-moz-transform:rotate(-88.363636363636deg);-webkit-transform:rotate(-88.363636363636deg);-ms-transform:rotate(-88.363636363636deg);transform:rotate(-88.363636363636deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">1</div> <div style="-o-transform:rotate(3.2727272727273deg);-moz-transform:rotate(3.2727272727273deg);-webkit-transform:rotate(3.2727272727273deg);-ms-transform:rotate(3.2727272727273deg);transform:rotate(3.2727272727273deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#92278f;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-88.363636363636deg);-moz-transform:rotate(-88.363636363636deg);-webkit-transform:rotate(-88.363636363636deg);-ms-transform:rotate(-88.363636363636deg);transform:rotate(-88.363636363636deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">1</div> <div style="-o-transform:rotate(3.2727272727273deg);-moz-transform:rotate(3.2727272727273deg);-webkit-transform:rotate(3.2727272727273deg);-ms-transform:rotate(3.2727272727273deg);transform:rotate(3.2727272727273deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#964B00;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#00a7eb;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-88.363636363636deg);-moz-transform:rotate(-88.363636363636deg);-webkit-transform:rotate(-88.363636363636deg);-ms-transform:rotate(-88.363636363636deg);transform:rotate(-88.363636363636deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">1</div> <div style="-o-transform:rotate(3.2727272727273deg);-moz-transform:rotate(3.2727272727273deg);-webkit-transform:rotate(3.2727272727273deg);-ms-transform:rotate(3.2727272727273deg);transform:rotate(3.2727272727273deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#008B00;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#b0e504;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-75.272727272727deg);-moz-transform:rotate(-75.272727272727deg);-webkit-transform:rotate(-75.272727272727deg);-ms-transform:rotate(-75.272727272727deg);transform:rotate(-75.272727272727deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">9</div> <div style="-o-transform:rotate(29.454545454545deg);-moz-transform:rotate(29.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(29.454545454545deg);-ms-transform:rotate(29.454545454545deg);transform:rotate(29.454545454545deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#3A5FCD;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-75.272727272727deg);-moz-transform:rotate(-75.272727272727deg);-webkit-transform:rotate(-75.272727272727deg);-ms-transform:rotate(-75.272727272727deg);transform:rotate(-75.272727272727deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">9</div> <div style="-o-transform:rotate(29.454545454545deg);-moz-transform:rotate(29.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(29.454545454545deg);-ms-transform:rotate(29.454545454545deg);transform:rotate(29.454545454545deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#756699;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-86.727272727273deg);-moz-transform:rotate(-86.727272727273deg);-webkit-transform:rotate(-86.727272727273deg);-ms-transform:rotate(-86.727272727273deg);transform:rotate(-86.727272727273deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">2</div> <div style="-o-transform:rotate(6.5454545454545deg);-moz-transform:rotate(6.5454545454545deg);-webkit-transform:rotate(6.5454545454545deg);-ms-transform:rotate(6.5454545454545deg);transform:rotate(6.5454545454545deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#a71c20;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-88.363636363636deg);-moz-transform:rotate(-88.363636363636deg);-webkit-transform:rotate(-88.363636363636deg);-ms-transform:rotate(-88.363636363636deg);transform:rotate(-88.363636363636deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">1</div> <div style="-o-transform:rotate(3.2727272727273deg);-moz-transform:rotate(3.2727272727273deg);-webkit-transform:rotate(3.2727272727273deg);-ms-transform:rotate(3.2727272727273deg);transform:rotate(3.2727272727273deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; border-top-left-radius:8em; border-top-right-radius:8em; background:#00008B;"> <div style="width:16em; height:8em; position:absolute; z-index:1; -o-transform:rotate(-83.454545454545deg);-moz-transform:rotate(-83.454545454545deg);-webkit-transform:rotate(-83.454545454545deg);-ms-transform:rotate(-83.454545454545deg);transform:rotate(-83.454545454545deg); -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; top:-1em; line-height:1em; padding-bottom:1em;">4</div> <div style="-o-transform:rotate(13.090909090909deg);-moz-transform:rotate(13.090909090909deg);-webkit-transform:rotate(13.090909090909deg);-ms-transform:rotate(13.090909090909deg);transform:rotate(13.090909090909deg); width:18em; height:8em; position:relative; left:-1em; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; background:white;"><div style="-o-transform:scale(0);-moz-transform:scale(0);-webkit-transform:scale(0);-ms-transform:scale(0);transform:scale(0); width:100%;"><span style="display:inline-block;background:#8B0000;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span><span style="display:inline-block;background:#006B2D;width:3.6363636363636%;overflow:hidden;">2 </span><span style="display:inline-block;background:#84be02;width:9.0909090909089%;overflow:hidden;">5 </span><span style="display:inline-block;background:#ee0000;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span><span style="display:inline-block;background:#00CD67;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span><span style="display:inline-block;background:#730880;width:1.8181818181818%;overflow:hidden;">1 </span><span style="display:inline-block;background:#92278f;width:1.8181818181818%;overflow:hidden;">1 </span><span style="display:inline-block;background:#964B00;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span><span style="display:inline-block;background:#00a7eb;width:1.8181818181818%;overflow:hidden;">1 </span><span style="display:inline-block;background:#008B00;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span><span style="display:inline-block;background:#b0e504;width:16.363636363636%;overflow:hidden;">9 </span><span style="display:inline-block;background:#3A5FCD;width:16.363636363636%;overflow:hidden;">9 </span><span style="display:inline-block;background:#756699;width:3.6363636363636%;overflow:hidden;">2 </span><span style="display:inline-block;background:#a71c20;width:1.8181818181818%;overflow:hidden;">1 </span><span style="display:inline-block;background:#00008B;width:7.2727272727272%;overflow:hidden;">4 </span></div> </div> </div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div><div style="width:6em; height:6em; margin:-3em auto; border-radius:3em; -o-transform:translate(0,0);-moz-transform:translate(0,0);-webkit-transform:translate(0,0);-ms-transform:translate(0,0);transform:translate(0,0); background:white;"></div> </div> <div class="thumbcaption">De 55 zetels zijn als volgt verdeeld: <ul><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #8B0000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Socialistische_Partij_(Nederland)" title="Socialistische Partij (Nederland)">SP</a>: 4 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #006B2D; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Partij_voor_de_Dieren" title="Partij voor de Dieren">PvdD</a>: 2 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #84be02; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/GroenLinks" title="GroenLinks">GL</a>: 5 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ee0000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Partij_van_de_Arbeid_(Nederland)" title="Partij van de Arbeid (Nederland)">PvdA</a>: 4 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00CD67; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Democraten_66" title="Democraten 66">D66</a>: 4 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #730880; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Volt_Nederland" title="Volt Nederland">Volt</a>: 1 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #92278f; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/50PLUS" title="50PLUS">50+</a>: 1 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #964B00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Lokaal_Brabant" title="Lokaal Brabant">LB</a>: 4 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00a7eb; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/ChristenUnie" title="ChristenUnie">CU</a>-<a href="/wiki/Staatkundig_Gereformeerde_Partij" title="Staatkundig Gereformeerde Partij">SGP</a>: 1 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #008B00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch Appèl">CDA</a>: 4 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #b0e504; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/BoerBurgerBeweging" title="BoerBurgerBeweging">BBB</a>: 9 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #3A5FCD; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Volkspartij voor Vrijheid en Democratie">VVD</a>: 9 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #756699; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/JA21" title="JA21">JA21</a>: 2 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #a71c20; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Forum_voor_Democratie" title="Forum voor Democratie">FVD</a>: 1 </span></div><div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00008B; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"><a href="/wiki/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">PVV</a>: 4 </span></div></ul> </div> </div></div> <p>De provincie Noord-Brabant vormt de <a href="/wiki/Bestuurslaag" class="mw-redirect" title="Bestuurslaag">bestuurslaag</a> tussen de <a href="/wiki/Nederlandse_regering" title="Nederlandse regering">rijksoverheid</a> en de <a href="/wiki/Nederlandse_gemeente" title="Nederlandse gemeente">Noord-Brabantse gemeenten</a>. Aan het hoofd van de provincie staan de <a href="/wiki/Provinciale_Staten_(Nederland)" title="Provinciale Staten (Nederland)">Provinciale Staten van Noord-Brabant</a>. De staten tellen 55 leden, die gekozen worden bij de vierjaarlijkse provinciale verkiezingen. De staten vormen het algemeen <a href="/wiki/Bestuur" title="Bestuur">bestuur</a> van de provincie en kiezen een dagelijks bestuur, het College van Gedeputeerde Staten (GS). Het college bestaat uit de gekozen gedeputeerden, onder voorzitterschap van de <a href="/wiki/Commissaris_van_de_Koning(in)" class="mw-redirect" title="Commissaris van de Koning(in)">commissaris van de Koning van Noord-Brabant</a>. De gedeputeerden treden tegelijk af met de leden van Provinciale Staten. De commissaris wordt niet gekozen door de inwoners van de provincie, maar benoemd door <a href="/wiki/De_Kroon_(regering)" class="mw-redirect" title="De Kroon (regering)">de Kroon</a>. De benoeming geldt voor een periode van zes jaar, met de mogelijkheid tot herbenoeming. </p><p>De provincie heeft specifieke bevoegdheden en taken op een aantal onderwerpen, zoals <a href="/wiki/Ruimtelijke_ordening" title="Ruimtelijke ordening">ruimtelijke ordening</a>, milieubescherming en cultuur. Daarnaast houdt de provincie toezicht op de gemeenten en speelt ze op veel gebieden een coördinerende rol in de samenwerking die gemeenten hebben met elkaar en andere instanties. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Samenwerkingsregio's"><span id="Samenwerkingsregio.27s"></span>Samenwerkingsregio's</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Samenwerkingsregio's" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Samenwerkingsregio's"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De provincie kent een aantal samenwerkingsregio's. Daarin werken gemeenten samen met overheidsinstellingen als provincie, <a href="/wiki/Waterschap" title="Waterschap">waterschappen</a>, en politie. Ook met private marktpartijen en kennisinstellingen wordt veelvuldig samengewerkt. Afhankelijk van het doel van de samenwerking kan de samenstelling van de regio's variëren. De belangrijkste vormen van samenwerking zijn: bestuurlijke regio's en <a href="/wiki/Veiligheidsregio" title="Veiligheidsregio">veiligheidsregio</a>'s. </p><p>Noord-Brabant kent vier bestuurlijke regio's waarin de provincie samenwerkt met gemeenten: West-Brabant, Midden-Brabant, Noordoost-Brabant en Zuidoost-Brabant. Bij de samenwerking zijn de <a href="/wiki/Waterschap" title="Waterschap">waterschappen</a> betrokken die in de provincie werkzaam zijn: <a href="/wiki/Aa_en_Maas" title="Aa en Maas">Aa en Maas</a>, <a href="/wiki/De_Dommel" title="De Dommel">De Dommel</a>, <a href="/wiki/Brabantse_Delta" title="Brabantse Delta">Brabantse Delta</a> en <a href="/wiki/Waterschap_Rivierenland_(Nederland)" title="Waterschap Rivierenland (Nederland)">Rivierenland</a>. Aandachtsgebieden bij de samenwerking zijn Economie, Ruimte en mobiliteit, Energie, Klimaat, Transitie landbouw, en Voedsel en gezondheid. De indeling is niet geheel strak: het <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeuwse</a> <a href="/wiki/Tholen_(gemeente)" title="Tholen (gemeente)">Tholen</a> maakt deel uit van de bestuurlijke regio West-Brabant, en <a href="/wiki/Heusden_(gemeente)" title="Heusden (gemeente)">Heusden</a> is lid van twee bestuurlijke regio's, Midden-Brabant en Noordoost-Brabant. </p><p>De provincie heeft daarnaast onder de naam <a href="/wiki/Brabantstad" class="mw-redirect" title="Brabantstad">Brabantstad</a> een samenwerkingsverband met de vijf grootste steden van Noord-Brabant, <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a>, <a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a>, <a href="/wiki/Breda" title="Breda">Breda</a>, <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a> en <a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a>. De regio waarin dit verband opereert, wordt door planologen en stedenbouwkundigen wel aangeduid als de <a href="/wiki/Brabantse_Stedenrij" title="Brabantse Stedenrij">Brabantse Stedenrij</a>. Doel van de samenwerking is een stedelijk netwerk te vormen dat zich ontwikkelt tot een toonaangevende kennisregio. Er wordt samengewerkt op economisch, ruimtelijk, sociaal en cultureel terrein. </p><p>De regio's werken, los van de provincie, vaak ook samen met marktpartijen als bedrijven en kennisinstellingen. Zo vormen 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant het <a href="/wiki/Openbaar_lichaam" title="Openbaar lichaam">openbaar lichaam</a> <a href="/wiki/Metropoolregio_Eindhoven" title="Metropoolregio Eindhoven">Metropoolregio Eindhoven</a> en werken negen gemeenten van Midden-Brabant samen onder de naam <a href="/w/index.php?title=Regio_Hart_van_Brabant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regio Hart van Brabant (de pagina bestaat niet)">Regio Hart van Brabant</a>. </p><p>Er zijn in Noord-Brabant drie veiligheidsregio's waarin gemeenten samenwerken met verscheidene instanties, te weten <a href="/wiki/Veiligheidsregio_Midden-_en_West-Brabant" title="Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant">Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant</a>, <a href="/wiki/Veiligheidsregio_Brabant-Noord" title="Veiligheidsregio Brabant-Noord">Veiligheidsregio Brabant-Noord</a> en <a href="/wiki/Veiligheidsregio_Brabant-Zuidoost" title="Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost">Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost</a>. De veiligheidsregio's hebben de status van een <a href="/wiki/Openbaar_lichaam" title="Openbaar lichaam">openbaar lichaam</a>, met taken op het terrein van <a href="/wiki/Brandweer" title="Brandweer">brandweerzorg</a>, <a href="/wiki/Ramp" title="Ramp">rampen-</a> en <a href="/wiki/Crisis_(situatie)" title="Crisis (situatie)">crisisbeheersing</a>, geneeskundige hulpverlening, <a href="/wiki/Openbare_orde" title="Openbare orde">openbare orde</a> en <a href="/wiki/Veiligheid" title="Veiligheid">veiligheid</a>. De gemeenten werken per veiligheidsregio samen met de <a href="/wiki/Brandweer" title="Brandweer">brandweer</a> en de <a href="/wiki/Geneeskundige_Hulpverleningsorganisatie_in_de_Regio" title="Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio">GHOR</a>. De politie is, zoals ook in andere provincies, officieel geen onderdeel van de veiligheidsregio's, maar neemt wel deel aan het veiligheidsberaad. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gemeenten">Gemeenten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Gemeenten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Gemeenten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Met <a href="/wiki/Gemeentelijke_herindelingen_in_Nederland" title="Gemeentelijke herindelingen in Nederland">gemeentelijke herindelingen</a> in de <a href="/wiki/1990-1999" title="1990-1999">jaren negentig</a> is het aantal gemeenten in Noord-Brabant drastisch teruggebracht. Daarna zijn nog diverse gemeenten opgeheven (zoals <a href="/wiki/Maasdonk" title="Maasdonk">Maasdonk</a>) of ontstaan door samenvoegingen (zoals <a href="/wiki/Meierijstad" title="Meierijstad">Meierijstad</a>). Per 2022 telt de provincie <a href="/wiki/Tabel_van_gemeenten_in_Noord-Brabant" title="Tabel van gemeenten in Noord-Brabant">56 gemeenten</a>, waarmee het de gemeentenrijkste provincie van Nederland is. Deze gemeenten zijn: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:10em; column-count:4;"> <ul><li><a href="/wiki/Alphen-Chaam" title="Alphen-Chaam">Alphen-Chaam</a></li> <li><a href="/wiki/Altena_(Nederlandse_gemeente)" title="Altena (Nederlandse gemeente)">Altena</a></li> <li><a href="/wiki/Asten_(gemeente)" title="Asten (gemeente)">Asten</a></li> <li><a href="/wiki/Baarle-Nassau" title="Baarle-Nassau">Baarle-Nassau</a></li> <li><a href="/wiki/Bergeijk_(gemeente)" title="Bergeijk (gemeente)">Bergeijk</a></li> <li><a href="/wiki/Bergen_op_Zoom_(gemeente)" title="Bergen op Zoom (gemeente)">Bergen op Zoom</a></li> <li><a href="/wiki/Bernheze" title="Bernheze">Bernheze</a></li> <li><a href="/wiki/Best" title="Best">Best</a></li> <li><a href="/wiki/Bladel_(gemeente)" title="Bladel (gemeente)">Bladel</a></li> <li><a href="/wiki/Boekel_(gemeente)" title="Boekel (gemeente)">Boekel</a></li> <li><a href="/wiki/Boxtel_(gemeente)" title="Boxtel (gemeente)">Boxtel</a></li> <li><a href="/wiki/Breda_(gemeente)" title="Breda (gemeente)">Breda</a></li> <li><a href="/wiki/Cranendonck" title="Cranendonck">Cranendonck</a></li> <li><a href="/wiki/Deurne_(gemeente)" title="Deurne (gemeente)">Deurne</a></li> <li><a href="/wiki/Dongen_(gemeente)" title="Dongen (gemeente)">Dongen</a></li> <li><a href="/wiki/Drimmelen_(gemeente)" title="Drimmelen (gemeente)">Drimmelen</a></li> <li><a href="/wiki/Eersel_(gemeente)" title="Eersel (gemeente)">Eersel</a></li> <li><a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a></li> <li><a href="/wiki/Etten-Leur" title="Etten-Leur">Etten-Leur</a></li> <li><a href="/wiki/Geertruidenberg_(gemeente)" title="Geertruidenberg (gemeente)">Geertruidenberg</a></li> <li><a href="/wiki/Geldrop-Mierlo" title="Geldrop-Mierlo">Geldrop-Mierlo</a></li> <li><a href="/wiki/Gemert-Bakel" title="Gemert-Bakel">Gemert-Bakel</a></li> <li><a href="/wiki/Gilze_en_Rijen" title="Gilze en Rijen">Gilze en Rijen</a></li> <li><a href="/wiki/Goirle_(gemeente)" title="Goirle (gemeente)">Goirle</a></li> <li><a href="/wiki/Halderberge" title="Halderberge">Halderberge</a></li> <li><a href="/wiki/Heeze-Leende" title="Heeze-Leende">Heeze-Leende</a></li> <li><a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a></li> <li><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">'s-Hertogenbosch</a></li> <li><a href="/wiki/Heusden_(gemeente)" title="Heusden (gemeente)">Heusden</a></li> <li><a href="/wiki/Hilvarenbeek_(gemeente)" title="Hilvarenbeek (gemeente)">Hilvarenbeek</a></li> <li><a href="/wiki/Laarbeek_(gemeente)" title="Laarbeek (gemeente)">Laarbeek</a></li> <li><a href="/wiki/Land_van_Cuijk_(gemeente)" title="Land van Cuijk (gemeente)">Land van Cuijk</a></li> <li><a href="/wiki/Loon_op_Zand_(gemeente)" title="Loon op Zand (gemeente)">Loon op Zand</a></li> <li><a href="/wiki/Maashorst_(gemeente)" title="Maashorst (gemeente)">Maashorst</a></li> <li><a href="/wiki/Meierijstad" title="Meierijstad">Meierijstad</a></li> <li><a href="/wiki/Moerdijk_(gemeente)" title="Moerdijk (gemeente)">Moerdijk</a></li> <li><a href="/wiki/Nuenen,_Gerwen_en_Nederwetten" title="Nuenen, Gerwen en Nederwetten">Nuenen, Gerwen en Nederwetten</a></li> <li><a href="/wiki/Oirschot_(gemeente)" title="Oirschot (gemeente)">Oirschot</a></li> <li><a href="/wiki/Oisterwijk_(gemeente)" title="Oisterwijk (gemeente)">Oisterwijk</a></li> <li><a href="/wiki/Oosterhout_(gemeente)" title="Oosterhout (gemeente)">Oosterhout</a></li> <li><a href="/wiki/Oss_(gemeente)" title="Oss (gemeente)">Oss</a></li> <li><a href="/wiki/Reusel-De_Mierden" title="Reusel-De Mierden">Reusel-De Mierden</a></li> <li><a href="/wiki/Roosendaal_(gemeente)" title="Roosendaal (gemeente)">Roosendaal</a></li> <li><a href="/wiki/Rucphen_(gemeente)" title="Rucphen (gemeente)">Rucphen</a></li> <li><a href="/wiki/Sint-Michielsgestel_(gemeente)" title="Sint-Michielsgestel (gemeente)">Sint-Michielsgestel</a></li> <li><a href="/wiki/Someren_(gemeente)" title="Someren (gemeente)">Someren</a></li> <li><a href="/wiki/Son_en_Breugel" title="Son en Breugel">Son en Breugel</a></li> <li><a href="/wiki/Steenbergen_(gemeente)" title="Steenbergen (gemeente)">Steenbergen</a></li> <li><a href="/wiki/Tilburg_(gemeente)" title="Tilburg (gemeente)">Tilburg</a></li> <li><a href="/wiki/Valkenswaard_(gemeente)" title="Valkenswaard (gemeente)">Valkenswaard</a></li> <li><a href="/wiki/Veldhoven" title="Veldhoven">Veldhoven</a></li> <li><a href="/wiki/Vught_(gemeente)" title="Vught (gemeente)">Vught</a></li> <li><a href="/wiki/Waalre_(gemeente)" title="Waalre (gemeente)">Waalre</a></li> <li><a href="/wiki/Waalwijk_(gemeente)" title="Waalwijk (gemeente)">Waalwijk</a></li> <li><a href="/wiki/Woensdrecht_(gemeente)" title="Woensdrecht (gemeente)">Woensdrecht</a></li> <li><a href="/wiki/Zundert_(gemeente)" title="Zundert (gemeente)">Zundert</a></li></ul> </div> <p><br /> </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/600px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" decoding="async" width="600" height="343" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/900px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/1200px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1018" /></a><figcaption>Provincie Noord-Brabant, gemeenten (2021)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Demografie">Demografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Demografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Demografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="float:right;margin-left:15px;margin-under:5px;text-align:center"> <caption>Inwoners van Noord-Brabant naar Nederlandse achtergrond of migratieachtergrond per werelddeel, 2020<sup id="cite_ref-Migr_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Migr-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>Achtergrond</th> <th>Aantal personen</th> <th>Aandeel </th></tr> <tr> <td>Nederland</td> <td>2.054.070</td> <td>80,1% </td></tr> <tr> <td>Rest van <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a></td> <td>251.742</td> <td>9,8% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Azi%C3%AB" title="Azië">Azië</a></td> <td>119.654</td> <td>4,7% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Afrika" title="Afrika">Afrika</a></td> <td>79.151</td> <td>3,1% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Amerika_(werelddelen)" title="Amerika (werelddelen)">Amerika</a></td> <td>55.428</td> <td>2,2% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Oceani%C3%AB" title="Oceanië">Oceanië</a></td> <td>2.919</td> <td>0,1% </td></tr> <tr> <td></td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Totaal</td> <td>2.562.955</td> <td>100% </td></tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg/310px-AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg.png" decoding="async" width="310" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg/465px-AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg/620px-AgeSexPyramid_2023_Noord-Brabant.svg.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="400" /></a><figcaption>Bevolkingspiramide</figcaption></figure> <p>Het aantal inwoners van Noord-Brabant is van 2000 tot 2020 gestaag gestegen, van 2.356.004 naar 2.562.955. Tegelijkertijd is het aandeel daarin van personen van wie beide ouders in Nederland zijn geboren continu gedaald, van 86,1 naar 80,1 procent.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De personen die behoren tot de 19,1 procent met minstens een ouder die in het buitenland geboren is, worden in demografische terminologie aangeduid als inwoners met een <a href="/wiki/Menselijke_migratie" title="Menselijke migratie">migratieachtergrond</a>. In meer dan de helft van de gevallen is dat een Europese achtergrond, zie tabel. De vijf landen die het vaakst als migratieachtergrond voorkomen zijn: Turkije met 53.190 personen, Indonesië met 47.511 personen, Polen met 45.520 personen, Marokko met 44.653 personen en Duitsland met 36.920 personen.<sup id="cite_ref-Migr_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Migr-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Op de meeste demografische aspecten wijkt de provincie enigermate af van het landelijk beeld. Zo groeide in 2019 de Noord-Brabantse bevolking met 0,7 procent tegen een landelijke groei van 0,6 procent. Het aantal inwoners jonger dan 20, vergeleken met het aantal vanaf 20 tot en met 64, de zogenaamde groene druk, was iets lager dan landelijk: 36,3 procent in Noord-Brabant en 37,3 in Nederland. De grijze druk, het aantal mensen ouder dan 64 ten opzichte van de groep 20-64, was iets hoger: 34,0 procent in Noord-Brabant en 32,6 landelijk.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Om de bevolking in Noord-Brabant zichzelf in stand te laten houden is een gemiddeld <a href="/wiki/Vruchtbaarheidscijfer" title="Vruchtbaarheidscijfer">kindertal</a> van 2,10 per inwoonster noodzakelijk. Het gemiddelde kindertal van Noord-Brabantse vrouwen, inclusief vrouwen met een migratieachtergrond, loopt reeds jaren terug en lag in 2019 op 1,55. Daarmee samenhangend daalde het geboortecijfer van circa 30.000 in 2000 tot minder dan 24.000 in 2019. In dat laatste jaar werden in de provincie 600 personen meer geboren dan er stierven. Dat de bevolking desondanks toenam met circa 18.000 personen is te danken aan de instroom van nieuwe inwoners, vanuit andere provincies en vooral vanuit het buitenland. Het beeld van 2019 past in een voortgaande ontwikkeling.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Jaarlijks vestigen zich ongeveer 2000 personen meer vanuit andere provincies in Noord-Brabant, dan er personen Noord-Brabant verlaten om elders in Nederland te gaan wonen. Een van de mogelijke oorzaken van het positieve saldo is de grote krapte op de <a href="/wiki/Randstad_(gebied)" title="Randstad (gebied)">Randstedelijke</a> woningmarkt, waardoor mensen uit andere provincies in Noord-Brabant komen wonen om van daaruit te <a href="/wiki/Forensisme" title="Forensisme">forenzen</a>. Het saldo is positief in alle leeftijdscategorieën met uitzondering van de categorie jongvolwassenen. Dat er meer jongeren uit Noord-Brabant vertrekken dan er zich vestigen komt doordat veel jonge Brabanders verhuizen naar de Randstad. Daarbij speelt waarschijnlijk arbeidsaanbod een rol, evenals het aanbod van onderwijsvoorzieningen.<sup id="cite_ref-Demo_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Demo-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vanuit het buitenland komen eveneens jaarlijks meer personen naar Noord-Brabant dan er Brabanders emigreren. De buitenlandse migratiesaldi zijn aanzienlijk groter dan de binnenlandse. Bovendien lopen ze vanaf 2010 op, vanaf een niveau van 4000 per jaar naar 15.000. Deze groei kan voor een belangrijk deel verklaard worden door de toename van het aantal arbeidsmigranten uit nieuwe lidstaten van de <a href="/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a>. Maar ook de <a href="/wiki/Europese_vluchtelingencrisis" title="Europese vluchtelingencrisis">vluchtelingencrisis</a> en de komst van kenniswerkers (expats) en buitenlandse studenten hebben bijgedragen aan de sterk opgelopen buitenlandse migratiesaldi. Hiermee is de bevolkingsgroei in Noord-Brabant uitgekomen op het hoogste niveau sinds jaren.<sup id="cite_ref-Demo_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Demo-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grootste_woonplaatsen_naar_inwonertal">Grootste woonplaatsen naar inwonertal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Grootste woonplaatsen naar inwonertal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Grootste woonplaatsen naar inwonertal"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook: <a href="/wiki/Lijst_van_woonplaatsen_in_Noord-Brabant" title="Lijst van woonplaatsen in Noord-Brabant">Lijst van woonplaatsen in Noord-Brabant</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Noord-Brabant" title="Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant">Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant</a></i></div> <table class="wikitable sortable"> <tbody><tr> <th>Nº </th> <th>Naam </th> <th>Inwoners </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> </td> <td>235.923 </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a> </td> <td>198.985 </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/Breda" title="Breda">Breda</a> </td> <td>184.064 </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a> </td> <td>155.899 </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a> </td> <td>92.979 </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/Roosendaal" title="Roosendaal">Roosendaal</a> </td> <td>67.200 </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/Oss" title="Oss">Oss</a> </td> <td>58.365 </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/wiki/Bergen_op_Zoom" title="Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a> </td> <td>53.130 </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><a href="/wiki/Oosterhout_(Noord-Brabant)" title="Oosterhout (Noord-Brabant)">Oosterhout</a> </td> <td>50.495 </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><a href="/wiki/Veldhoven" title="Veldhoven">Veldhoven</a> </td> <td>45.650 </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><a href="/wiki/Etten-Leur" title="Etten-Leur">Etten-Leur</a> </td> <td>43.900 </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><a href="/wiki/Uden_(plaats)" title="Uden (plaats)">Uden</a> </td> <td>36.625 </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td><a href="/wiki/Waalwijk_(stad)" title="Waalwijk (stad)">Waalwijk</a> </td> <td>33.655 </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td><a href="/wiki/Veghel_(plaats)" title="Veghel (plaats)">Veghel</a> </td> <td>32.295 </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td><a href="/wiki/Valkenswaard_(gemeente)" title="Valkenswaard (gemeente)">Valkenswaard</a> </td> <td>31.217 </td></tr></tbody></table> <p>Cijfers voor de vijf grootste steden (Eindhoven, Tilburg, Breda, 's-Hertogenbosch en Helmond) zijn die voor de desbetreffende gemeente per 1 juli 2021, idem voor Veldhoven, Etten-Leur en Valkenswaard. Voor de overige steden gelden de cijfers als woonplaats per 1 januari 2020. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Immaterieel_erfgoed">Immaterieel erfgoed</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Immaterieel erfgoed" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Immaterieel erfgoed"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Diverse aan de provincie gebonden cultuuruitingen geven aan Noord-Brabanders een gevoel van <a href="/wiki/Persoonsidentiteit" title="Persoonsidentiteit">identiteit</a> en continuïteit, en behoren daarmee tot het <a href="/wiki/Immaterieel_cultureel_erfgoed" title="Immaterieel cultureel erfgoed">immaterieel cultureel erfgoed</a>. Dat erfgoed omvat onder andere de eigen <a href="/wiki/Taal" title="Taal">taal</a>, de <a href="/wiki/Traditie" title="Traditie">tradities</a> en <a href="/wiki/Religie" title="Religie">religie</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Taal">Taal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Taal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Taal"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Brabants" title="Brabants">Brabants</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Het <a href="/wiki/Brabants" title="Brabants">Brabantse</a> dialect is, samen met het <a href="/wiki/Hollands_(dialect)" title="Hollands (dialect)">Hollands</a>, vanaf de 16de eeuw sterk bepalend geweest voor het ontstaan van het <a href="/wiki/Standaardnederlands" title="Standaardnederlands">Standaardnederlands</a>. Na de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a> verloor het Brabants aan gewicht. In de 21e eeuw wordt het Brabants in zijn vele regionale varianten gesproken in grote delen van Nederland en <a href="/wiki/Vlaanderen" title="Vlaanderen">Vlaanderen</a>. Het Brabants dat in Noord-Brabant gangbaar is, kent twee varianten: het <a href="/wiki/Noordwest-Brabants" title="Noordwest-Brabants">West-Brabants</a> en het <a href="/wiki/Oost-Brabants" title="Oost-Brabants">Oost-Brabants</a>. De Brabantse <a href="/wiki/Tongval" title="Tongval">tongval</a> is voor de meeste Nederlandstaligen redelijk te volgen; voor het Brabants dialect echter is dit meestal niet het geval. In tegenstelling tot het <a href="/wiki/Friese_talen" title="Friese talen">Fries</a>, het <a href="/wiki/Limburgs" title="Limburgs">Limburgs</a> en het <a href="/wiki/Nedersaksisch" title="Nedersaksisch">Nedersaksisch</a> is het Brabants geen erkende <a href="/wiki/Minderheidstaal" title="Minderheidstaal">minderheidstaal</a>. </p><p>Uit een onderzoek uit 2005 bleek dat van de Noord-Brabanders van twaalf jaar en ouder ruim 90 procent het Brabants begreep. Ruim 70 procent kon het ook spreken, in de plaatselijke vorm of als een taalvorm tussen het dialect en Standaardnederlands in. De meesten van hen spraken hun Standaardnederlands met een Brabants accent en waren daar doorgaans trots op. Jongere leeftijdscategorieën waren minder in staat om dialect te spreken, in totaal zo'n 60 procent. Ook bleek dat de dialectsprekers met hun kinderen vaak minder dialect spraken dan met hun partners.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Niet in de gehele provincie wordt Brabants gesproken. In de <a href="/wiki/Westhoek_(Noord-Brabant)" title="Westhoek (Noord-Brabant)">Westhoek</a> spreekt men <a href="/wiki/Westhoeks" title="Westhoeks">Westhoeks</a>, een in essentie Hollands dialect met Brabantse trekken. In het <a href="/wiki/Land_van_Cuijk_(streek)" title="Land van Cuijk (streek)">Land van Cuijk</a> wordt een variant van het <a href="/wiki/Kleverlands" title="Kleverlands">Kleverlands</a> gesproken ("<a href="/wiki/Land-van-Cuijks" title="Land-van-Cuijks">Land-van-Cuijks</a>"), net als in aangrenzende delen van Gelderland en Limburg. In de gemeente <a href="/wiki/Cranendonck" title="Cranendonck">Cranendonck</a> spreekt men <a href="/wiki/Budels" title="Budels">Budels</a>, een dialect dat verwant is aan het <a href="/wiki/West-Limburgs" title="West-Limburgs">West-Limburgs</a>. Daarnaast zijn er verschillende gebieden buiten de provincie die, doordat ze op een grote Brabantse stad zijn gericht, dialecten kennen met zekere overeenkomsten met het Brabants, onder andere de <a href="/wiki/Bommelerwaard" title="Bommelerwaard">Bommelerwaard</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tradities">Tradities</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Tradities" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Tradities"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Noord-Brabant kent veel tradities, die vaak in verenigingsverband beoefend worden. Oorspronkelijk zijn de meeste van die verenigingen geïnitieerd door de Rooms-Katholieke Kerk, die ze organiseerde overeenkomstig de hiërarchische kerkstructuur: per parochie, dekenaat, bisdom en kerkprovincie. In enkele gevallen ontstonden verenigingen vanuit particulier initiatief, zoals bij <a href="/wiki/Koninklijke_Philips" title="Koninklijke Philips">Philips</a> in Eindhoven waar veel werknemers van buiten Brabant werden aantrokken. Vrijwel elke plaats heeft een of meerdere <a href="/wiki/Harmonieorkest" title="Harmonieorkest">harmonieorkesten</a>, <a href="/wiki/Majorettekorps" class="mw-redirect" title="Majorettekorps">majorettekorpsen</a> en <a href="/wiki/Toneelvereniging" class="mw-redirect" title="Toneelvereniging">toneelverenigingen</a>. Typerend voor Noord-Brabant zijn vooral <a href="/wiki/Carnavalsvereniging" title="Carnavalsvereniging">carnavalsverenigingen</a>, <a href="/wiki/Noord-Brabantse_Schuttersgilden" title="Noord-Brabantse Schuttersgilden">schuttersgilden</a> en <a href="/wiki/Historische_vereniging_(heemkundige_kring)" class="mw-redirect" title="Historische vereniging (heemkundige kring)">heemkundekringen</a>.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Carnaval">Carnaval</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Carnaval" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Carnaval"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg/260px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg" decoding="async" width="260" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg/390px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg/520px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._066.jpg 2x" data-file-width="4800" data-file-height="3466" /></a><figcaption>De strijd tussen Vasten en Vastenavond (1559) door Brabantse schilder '<a href="/wiki/Pieter_Bruegel_de_Oude" title="Pieter Bruegel de Oude">Pieter Bruegel de Oude</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg/260px-Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg" decoding="async" width="260" height="344" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg/390px-Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg/520px-Carnaval_kaatsheuvel_De_langstraat.jpg 2x" data-file-width="2434" data-file-height="3224" /></a><figcaption>Tijdens de carnavalsoptochten rijden er diverse <a href="/wiki/Praalwagens" class="mw-redirect" title="Praalwagens">praalwagens</a> en loopgroepen in een stoet</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">Carnaval</a> werd in Brabant reeds in de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a> gevierd. Het werd gehouden op de dag voor het begin van de <a href="/wiki/Vastentijd" title="Vastentijd">vastentijd</a> en werd aangeduid met de toepasselijke naam <a href="/wiki/Vastenavond" title="Vastenavond">Vastenavond</a>. Veel middeleeuwse documenten getuigen van betalingen voor festiviteiten en voor extra eten en drank rond die dag. Jeroen Bosch en Pieter Breughel gebruikten Vastenavond als thema voor hun schilderijen. In de 17e en 18e eeuw was de katholieke <a href="/wiki/Eredienst" title="Eredienst">eredienst</a> in Noord-Brabant verboden en verdween het volksfeest uit de openbaarheid. </p><p>Het bleef bijna twee eeuwen achter gesloten deuren bestaan en bloeide weer op toen in Nederland in de 19e eeuw godsdienstvrijheid werd ingevoerd. Vooral in steden als Breda, 's-Hertogenbosch en Bergen op Zoom werd carnaval gedurende meerdere dagen publiekelijk gevierd, terwijl het op het platteland vaak beperkt bleef tot een feest in de huiselijke kring op de dag voor <a href="/wiki/Aswoensdag" title="Aswoensdag">Aswoensdag</a>. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden in vrijwel alle steden en dorpen carnavalsverenigingen en -stichtingen, in totaal ruim 250.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het feest werd steeds grootser gevierd en besloeg een steeds langere periode. </p><p>In Noord-Brabant wordt voornamelijk <a href="/wiki/Bourgondisch_carnaval" title="Bourgondisch carnaval">Bourgondisch carnaval</a> gevierd. De plaatsen dragen een carnavalsnaam, waarvan <a href="/wiki/Oeteldonk" title="Oeteldonk">Oeteldonk</a> voor <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a> een van de bekendste is. Veel carnavalsverenigingen kiezen elk jaar een motto, dat onder andere gebruikt wordt voor de wagens en loopgroepen in de optocht. De carnavalsperiode begint op 11 november, de elfde van de elfde. Vriendengroepen beginnen met de bouw van de wagens voor de <a href="/wiki/Carnavalsoptocht" title="Carnavalsoptocht">carnavalsoptocht</a>, de namen van de nieuwe Prins of Prinses en het prinselijk gevolg worden bekendgemaakt en carnavalsverenigingen organiseren wedstrijden in <a href="/wiki/Tonpraten" title="Tonpraten">tonpraten</a>. Het carnavalsfeest begint op de vrijdag voor Aswoensdag en duurt traditioneel tot middernacht op dinsdag. Veel carnavalsverenigingen organiseren een <a href="/wiki/Boerenbruiloft_(feest)" title="Boerenbruiloft (feest)">boerenbruiloft</a>. De carnavalsvierders feesten in cafés en zalen en veel van hen trekken van de ene locatie naar de andere, het zogenaamde <i>dweilen</i>, vaak begeleid door carnavalsorkestjes. Een carnavals<a href="/wiki/Mis" title="Mis">mis</a> op zondag, en de <a href="/wiki/Askruisje" class="mw-redirect" title="Askruisje">askruisjes</a> en het <a href="/wiki/Haringhappen" title="Haringhappen">haringhappen</a> op woensdag zijn eveneens onderdeel van de festiviteiten, hoewel de connecties van het <a href="/wiki/Kerstening" title="Kerstening">gekerstende</a> feest met de katholieke <a href="/wiki/Ritueel" title="Ritueel">rituelen</a> langzaam aan het verdwijnen is. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Schuttersgilden">Schuttersgilden</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Schuttersgilden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Schuttersgilden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bloedbaldakijn.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Bloedbaldakijn.jpg/260px-Bloedbaldakijn.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Bloedbaldakijn.jpg/390px-Bloedbaldakijn.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Bloedbaldakijn.jpg/520px-Bloedbaldakijn.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="384" /></a><figcaption>Het schuttersgilde St-Anthonius uit <a href="/wiki/Sambeek" title="Sambeek">Sambeek</a> begeleidt de Heilig Hartgroep tijdens de <a href="/wiki/Boxmeerse_Vaart" title="Boxmeerse Vaart">Boxmeerse Vaart</a>.</figcaption></figure> <p>Ook de <a href="/wiki/Noord-Brabantse_Schuttersgilden" title="Noord-Brabantse Schuttersgilden">schuttersgilden</a> hebben een traditie die terugvoert tot de middeleeuwen. Veel gilden die in de loop van de eeuwen waren opgehouden te bestaan zijn na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> heropgericht. Noord-Brabant telt sindsdien ruim tweehonderd schuttersgilden die zeer uiteenlopend zijn samengesteld en waarvan de tradities en gebruiken per gilde enigszins kunnen verschillen. Bij diverse schuttersgilden zijn ook vrouwelijke leden actief. Ieder schuttersgilde is vernoemd naar een heilige, van wie de naamdag feestelijk gevierd wordt. </p><p>Een belangrijke activiteit die minstens één keer per jaar in vrijwel ieder schuttersgilde voorkomt, is het Koningsschieten, ook wel vogelschieten genoemd. Er wordt een schutsboom opgericht met daarop een houten vogel waar de schutters om beurten op richten. De schutter die het laatste stukje van de vogel eraf schiet, wordt 'Koning' genoemd. Hij draagt bij officiële gebeurtenissen een zilveren vogel of zilveren schild. Naast het organiseren van eigen bijeenkomsten nemen schuttersgilden vaak deel aan <a href="/wiki/Processie" title="Processie">processies</a> en geven ze in gildekostuums acte de présence bij feestelijke gebeurtenissen als een gouden bruiloft en het ontvangen van een <a href="/wiki/Koninklijke_onderscheiding" title="Koninklijke onderscheiding">Koninklijke onderscheiding</a>, waarbij als eerbetoon een demonstratie <a href="/wiki/Vendelen" title="Vendelen">vendelzwaaien</a> wordt gegeven.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Heemkunde">Heemkunde</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Heemkunde" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Heemkunde"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog ontstond in Noord-Brabant een groeiende belangstelling voor het eigen <a href="/wiki/Erfgoed" title="Erfgoed">erfgoed</a>. In vrijwel elke plaats werd een Heemkundekring opgericht waarin vrijwilligers onderzoek doen op het gebied van <a href="/wiki/Geschiedenis" title="Geschiedenis">geschiedenis</a>, <a href="/wiki/Archeologie" title="Archeologie">archeologie</a>, <a href="/wiki/Geografie" class="mw-redirect" title="Geografie">geografie</a>, <a href="/wiki/Demografie" title="Demografie">demografie</a>, <a href="/wiki/Genealogie_(geschiedkunde)" title="Genealogie (geschiedkunde)">genealogie</a>, <a href="/wiki/Dialectologie" title="Dialectologie">dialectologie</a>, <a href="/wiki/Toponymie" title="Toponymie">toponymie</a>, <a href="/wiki/Aardrijkskunde" title="Aardrijkskunde">aardrijkskunde</a>, <a href="/wiki/Biologie" title="Biologie">biologie</a> en <a href="/wiki/Ecologie" title="Ecologie">ecologie</a> van hun woonplaats of omgeving. In 2020 telde Noord-Brabant 123 heemkundekringen met ruim 33.000 aangesloten leden.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierbij speelden onder anderen <a href="/wiki/Willem_Binck" title="Willem Binck">Willem Binck</a> en <a href="/wiki/Hein_Mandos" title="Hein Mandos">Hein Mandos</a> een prominente rol bij het opzetten van heemkundekringen over de gehele provincie. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Unesco-lijst_van_immaterieel_cultureel_erfgoed">Unesco-lijst van immaterieel cultureel erfgoed</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Unesco-lijst van immaterieel cultureel erfgoed" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Unesco-lijst van immaterieel cultureel erfgoed"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bloemencorso_Zundert_2014_(15158109446).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg/260px-Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg" decoding="async" width="260" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg/390px-Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg/520px-Bloemencorso_Zundert_2014_%2815158109446%29.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="705" /></a><figcaption>Bloemencorso Zundert 2014</figcaption></figure> <p>Diverse Noord-Brabantse tradities zijn opgenomen in de <a href="/wiki/Inventaris_Immaterieel_Cultureel_Erfgoed_Nederland" title="Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland">lijst van immaterieel cultureel erfgoed</a> van de <a href="/wiki/Unesco" class="mw-redirect" title="Unesco">Unesco</a>:<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:17em; column-count:3;"> <ul><li><a href="/wiki/Acht_van_Chaam" title="Acht van Chaam">Acht van Chaam</a></li> <li><a href="/wiki/Corso_Valkenswaard" title="Corso Valkenswaard">Bloemencorso Valkenswaard</a></li> <li><a href="/wiki/Bloemencorso_Zundert" title="Bloemencorso Zundert">Bloemencorso Zundert</a></li> <li><a href="/wiki/Boxmeerse_Vaart" title="Boxmeerse Vaart">Boxmeerse Vaart</a></li> <li><a href="/wiki/Brabantse_Dag" class="mw-redirect" title="Brabantse Dag">Brabantse Dag</a> in <a href="/wiki/Heeze" title="Heeze">Heeze</a></li> <li><a href="/wiki/Brabants_worstenbroodje" title="Brabants worstenbroodje">Brabants worstenbroodje</a></li> <li><a href="/wiki/Driekoningen" title="Driekoningen">Driekoningenzingen Midden-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Heilig_Bloedprocessie_Boxtel" class="mw-redirect" title="Heilig Bloedprocessie Boxtel">Heilig Bloedprocessie Boxtel</a></li> <li><a href="/wiki/Jas_de_Keistamper" title="Jas de Keistamper">Jas de Keistamper</a>, <a href="/wiki/Reus_(folklore)" title="Reus (folklore)">stadsreus</a> van Boxtel</li> <li><a href="/wiki/Metworstrennen" title="Metworstrennen">Metworstrennen</a> in <a href="/wiki/Boxmeer_(plaats)" title="Boxmeer (plaats)">Boxmeer</a></li> <li><a href="/wiki/Noord-Brabantse_Schuttersgilden" title="Noord-Brabantse Schuttersgilden">Noord-Brabantse Schuttersgilden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prijsdansen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prijsdansen (de pagina bestaat niet)">Prijsdansen</a> in <a href="/wiki/Nieuw-Vossemeer" title="Nieuw-Vossemeer">Nieuw-Vossemeer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sint_Janstrossenwijding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sint Janstrossenwijding (de pagina bestaat niet)">Sint Janstrossenwijding</a> in <a href="/wiki/Leenderstrijp" title="Leenderstrijp">Leenderstrijp</a></li> <li><a href="/wiki/Stoelenmatter" title="Stoelenmatter">Stoelenmatten</a> in <a href="/wiki/Zundert_(plaats)" title="Zundert (plaats)">Zundert</a></li> <li><a href="/wiki/Weervisserij" title="Weervisserij">Weervisserij</a> in <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom" title="Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religie">Religie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Religie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Religie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:De_grootste_kathedraal_van_Nederland,_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg/260px-De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="260" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg/390px-De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg/520px-De_grootste_kathedraal_van_Nederland%2C_de_Sint_Janskathedraal_in_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="778" data-file-height="476" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> in 's-Hertogenbosch</figcaption></figure> <p>Anders dan in het protestantse noorden is na de <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a> het <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">katholicisme</a> in Noord-Brabant de dominante godsdienst gebleven. Alleen de streken die vroeger tot Holland hadden behoord, zoals het <a href="/wiki/Land_van_Heusden_en_Altena" title="Land van Heusden en Altena">Land van Heusden en Altena</a> en de dorpen <a href="/wiki/Sprang-Capelle" title="Sprang-Capelle">Sprang-Capelle</a> en <a href="/wiki/%27s_Gravenmoer" title="'s Gravenmoer">'s Gravenmoer</a>, waren overwegend <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestant</a>. Aan het eind van de 19e en in de eerste helft van de 20e eeuw hadden katholieke geestelijken via kloostercongregaties en andere organisaties veel invloed op de bevolking, waardoor het sociale en persoonlijke leven voor vrijwel alle inwoners doordesemd was van het katholieke geloof. </p><p>Brabantse katholieken stemden op een katholieke politieke partij, lazen de <a href="/wiki/Katholieke_Illustratie" title="Katholieke Illustratie">Katholieke Illustratie</a>, luisterden naar de <a href="/wiki/Katholieke_Radio_Omroep" title="Katholieke Radio Omroep">Katholieke Radio Omroep</a>, stuurden hun kinderen naar katholieke scholen, verboden hen om met niet-katholieke kinderen te spelen, boycotten winkeliers die hun <a href="/wiki/Zondagsplicht" class="mw-redirect" title="Zondagsplicht">zondagsplicht</a> niet vervulden en waren lid van katholieke verenigingen waar een geestelijk adviseur de godsdienstige en zedelijke begeleiding van de leden behartigde. Er was een katholieke voetbalcompetitie waaraan alleen katholieke voetbalverenigingen meededen, en het bezoeken van wedstrijden van niet-katholieke voetbalclubs als PSV en Willem II werd door de clerus sterk afgeraden.<sup id="cite_ref-rR_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-rR-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het beeld van het katholieke Noord-Brabant is vanaf de jaren 1960 dramatisch veranderd. Tussen 2000 en 2014 verloor de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland een kwart van zijn leden en dit verval trad ook in Noord-Brabant op.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anno 2015 was het aantal katholieken gedaald tot 48 procent van de bevolking, terwijl het aantal inwoners dat aangaf niet tot een gezindte te behoren gestegen was naar 38,8 procent. Het aandeel van protestanten in de bevolking was 5,6 procent, dat van moslims 4,4 procent en 3,3 procent behoorde tot overige gezindten.<sup id="cite_ref-Religie_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Religie-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kunsten">Kunsten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Kunsten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Kunsten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Architectuur">Architectuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Architectuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Architectuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het hertogdom Brabant zijn enkele architectuurstijlen ontwikkeld, die in het huidige Noord-Brabant nog zichtbaar zijn in het straatbeeld. Architectuur van Brabantse bodem is ook buiten de provincie te vinden. </p><p>In zowel België als in Nederland, vindt men de <a href="/wiki/Brabantse_gotiek" title="Brabantse gotiek">Brabants Gotische</a> stijl, die rond 1300 ontstaan is in de stad <a href="/wiki/Mechelen_(Belgi%C3%AB)" class="mw-redirect" title="Mechelen (België)">Mechelen</a>. Veel kerken en stadhuizen in het voormalige hertogdom zijn in deze stijl gebouwd. Voorbeelden hiervan in Noord-Brabant zijn de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> in <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a>, de <a href="/wiki/Grote_of_Onze-Lieve-Vrouwekerk_(Breda)" class="mw-redirect" title="Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (Breda)">Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk</a> in <a href="/wiki/Breda" title="Breda">Breda</a> en het stadspaleis <a href="/wiki/Markiezenhof" title="Markiezenhof">Markiezenhof</a> in <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom" title="Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a>. </p><p>De <a href="/wiki/Kempense_gotiek" title="Kempense gotiek">Kempense gotiek</a> is een andere Brabantse bouwstijl. De stijl ontstond in de 15e eeuw in de <a href="/wiki/Kempen_(streek)" title="Kempen (streek)">Kempen</a> en wordt gekenmerkt door een sterke vereenvoudiging van de klassieke gotiek. Van de stijl, die buiten de Kempen weinig toepassing vond, zijn een aantal torens en slechts enkele kerken bewaard gebleven. Voorbeelden ervan in Noord-Brabant zijn de <a href="/wiki/Toren_van_de_voormalige_Sint-Micha%C3%ABlkerk" title="Toren van de voormalige Sint-Michaëlkerk">toren van de voormalige Sint-Michaëlkerk</a> in <a href="/wiki/Beek_en_Donk" title="Beek en Donk">Beek en Donk</a> en de <a href="/wiki/Sint-Petrusbasiliek_(Oirschot)" title="Sint-Petrusbasiliek (Oirschot)">Sint Petrusbasiliek</a> in <a href="/wiki/Oirschot_(plaats)" title="Oirschot (plaats)">Oirschot</a>. </p><p>Een derde architectuurstroming die ontstond in Brabant is de <a href="/wiki/Bossche_School" title="Bossche School">Bossche School</a>. De naam van de stroming is ontleend aan de driejarige Cursus Kerkelijke Architectuur die van 1946 tot 1973 werd gegeven in het <a href="/wiki/Kruithuis_(%27s-Hertogenbosch)" title="Kruithuis ('s-Hertogenbosch)">Kruithuis</a> te 's-Hertogenbosch. Aanleiding voor de cursus waren de vele kerken die tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> zwaar waren beschadigd of geheel verwoest. De stroming heeft ook buiten de bouw van kerken navolging gevonden. Voorbeelden in Noord-Brabant zijn de <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouw_Koningin_van_de_Vrede" title="Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede">Kerk van Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede</a> in <a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a> en het <a href="/wiki/Sint-Janslyceum" title="Sint-Janslyceum">Sint-Janslyceum</a> in 's-Hertogenbosch. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Bergen_op_zoom_002.jpg" class="mw-file-description" title="Brabants Gotisch Stadspaleis, Markiezenhof in Bergen op Zoom"><img alt="Brabants Gotisch Stadspaleis, Markiezenhof in Bergen op Zoom" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Bergen_op_zoom_002.jpg/90px-Bergen_op_zoom_002.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Bergen_op_zoom_002.jpg/135px-Bergen_op_zoom_002.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Bergen_op_zoom_002.jpg/180px-Bergen_op_zoom_002.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Brabantse_gotiek" title="Brabantse gotiek">Brabants Gotisch</a> Stadspaleis, <a href="/wiki/Markiezenhof" title="Markiezenhof">Markiezenhof</a> in Bergen op Zoom</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg" class="mw-file-description" title="Kempens Gotische kerk, St. Petrus in Hilvarenbeek"><img alt="Kempens Gotische kerk, St. Petrus in Hilvarenbeek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg/80px-Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg/120px-Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg/160px-Hilvarenbeek_-_Vrijthof_28_-_St._Petrus-Bandenkerk.jpg 2x" data-file-width="534" data-file-height="800" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Kempense_gotiek" title="Kempense gotiek">Kempens Gotische</a> kerk, St. Petrus in Hilvarenbeek</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg" class="mw-file-description" title="Sint Salvatorkerk in 's-Hertogenbosch in de Bossche School"><img alt="Sint Salvatorkerk in 's-Hertogenbosch in de Bossche School" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg/120px-Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg" decoding="async" width="120" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg/180px-Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg/240px-Den_Bosch_-_Sint-Salvatorkerk.jpg 2x" data-file-width="6057" data-file-height="4871" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Sint Salvatorkerk in 's-Hertogenbosch in de <a href="/wiki/Bossche_School" title="Bossche School">Bossche School</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg" class="mw-file-description" title="Het Evoluon in Eindhoven in Internationale Stijl"><img alt="Het Evoluon in Eindhoven in Internationale Stijl" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg/120px-Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg/180px-Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg/240px-Overzicht_-_Eindhoven_-_20396787_-_RCE_-_Cropped.jpg 2x" data-file-width="1183" data-file-height="786" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het <a href="/wiki/Evoluon" title="Evoluon">Evoluon</a> in Eindhoven in Internationale Stijl</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg" class="mw-file-description" title="Sint-JansKerk in Neo-Byzantijnse stijl in Waalwijk"><img alt="Sint-JansKerk in Neo-Byzantijnse stijl in Waalwijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg/116px-Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg" decoding="async" width="116" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg/173px-Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg/231px-Oostgevel_van_de_Sint_Jan_de_Doper_in_Waalwijk.jpg 2x" data-file-width="1300" data-file-height="1350" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Sint-JansKerk in Neo-Byzantijnse stijl in Waalwijk</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Den_Bosch_-_Bollenveld_(33048739103).jpg" class="mw-file-description" title="Structuralistische Bolwoningen in 's-Hertogenbosch"><img alt="Structuralistische Bolwoningen in 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/120px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/180px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/240px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg 2x" data-file-width="5806" data-file-height="3412" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Structuralistische Bolwoningen in 's-Hertogenbosch </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_ingangspartij_van_het_theater,_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Structuralistische Kubuswoningen in Helmond"><img alt="Structuralistische Kubuswoningen in Helmond" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg/120px-Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg/180px-Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg/240px-Overzicht_ingangspartij_van_het_theater%2C_ontworpen_door_Piet_Blom_-_Helmond_-_20536874_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="4224" data-file-height="2235" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Structuralistische Kubuswoningen in Helmond</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bekende_architecten">Bekende architecten</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Bekende architecten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Bekende architecten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een aantal bekende architecten is geboortig uit een plaats die tot de provincie Noord-Brabant behoort: </p> <ul><li><a href="/wiki/Alaert_du_Hamel" title="Alaert du Hamel">Alaert du Hamel</a> ('s-Hertogenbosch, ca. 1450), ontwierp onder andere de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> in 's-Hertogenbosch;</li> <li><a href="/wiki/Hendrik_Jacobus_van_Tulder" title="Hendrik Jacobus van Tulder">Hendrik Jacobus van Tulder</a> (Tilburg, 1819), ontwierp onder meer de <a href="/wiki/Heuvelse_kerk" title="Heuvelse kerk">Heuvelse kerk</a> in Tilburg;</li> <li><a href="/wiki/Lambert_Hezenmans" title="Lambert Hezenmans">Lambert Hezenmans</a> ('s-Hertogenbosch, 1841), bekend van onder andere de <a href="/wiki/Sint-Antonius_Abtkerk_(Acht)" title="Sint-Antonius Abtkerk (Acht)">Sint-Antonius Abtkerk</a> in <a href="/wiki/Acht_(Nederland)" title="Acht (Nederland)">Acht</a>;</li> <li><a href="/wiki/Gerrit_de_Jongh" title="Gerrit de Jongh">Gerrit de Jongh</a> (Willemstad, 1845), ontwierp het <a href="/wiki/Philipsdorp" class="mw-redirect" title="Philipsdorp">Philipsdorp</a> in Eindhoven en restaureerde de <a href="/wiki/Grote_Kerk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Grote Kerk ('s-Hertogenbosch)">Grote kerk</a> in 's-Hertogenbosch;</li> <li><a href="/wiki/Constant_Panis" title="Constant Panis">Constant Panis</a> (Dongen, 1891), ontwierp onder meer het <a href="/wiki/Fraterhuis_Petrus_Donders" title="Fraterhuis Petrus Donders">Fraterhuis Petrus Donders</a> in Tilburg;</li> <li><a href="/wiki/Jan_de_Jong_(architect)" title="Jan de Jong (architect)">Jan de Jong</a> (<a href="/wiki/Lith_(plaats)" title="Lith (plaats)">Lith</a>, 1917), ontwierp onder andere de <a href="/wiki/Heilige_Kruisvindingskerk_(Odiliapeel)" title="Heilige Kruisvindingskerk (Odiliapeel)">Heilige Kruisvindingskerk</a> in <a href="/wiki/Odiliapeel" title="Odiliapeel">Odiliapeel</a> en <a href="/wiki/Priorij_Emmaus" title="Priorij Emmaus">Priorij Emmaus</a> in <a href="/wiki/Maarssen" title="Maarssen">Maarssen</a>;</li> <li><a href="/wiki/Leo_de_Bever" title="Leo de Bever">Leo de Bever</a> (Eindhoven, 1930), ontwierp onder andere het <a href="/wiki/Evoluon" title="Evoluon">Evoluon</a> en het <a href="/wiki/Catharina_Ziekenhuis" title="Catharina Ziekenhuis">Catharina Ziekenhuis</a> in Eindhoven;</li> <li><a href="/wiki/Gerard_Wijnen" title="Gerard Wijnen">Gerard Wijnen</a> ('s-Hertogenbosch, 1930), onder meer bekend van <a href="/wiki/De_Twee_Snoecken" title="De Twee Snoecken">De Twee Snoecken</a> in 's-Hertogenbosch;</li> <li><a href="/wiki/Ton_van_de_Ven_(ontwerper)" title="Ton van de Ven (ontwerper)">Ton van de Ven</a> (<a href="/wiki/Acht_(Nederland)" title="Acht (Nederland)">Acht</a>, 1944), architect van onder meer het <a href="/wiki/Huis_van_de_Vijf_Zintuigen" title="Huis van de Vijf Zintuigen">Huis van de Vijf Zintuigen</a>, het entreegebouw van de <a href="/wiki/Efteling" title="Efteling">Efteling</a>;</li> <li><a href="/wiki/Hans_van_Heeswijk" title="Hans van Heeswijk">Hans van Heeswijk</a> (Breda, 1952), renoveerde het <a href="/wiki/Mauritshuis" title="Mauritshuis">Mauritshuis</a> in Den Haag en bouwde <a href="/wiki/Museum_MORE" title="Museum MORE">Museum MORE</a> in <a href="/wiki/Gorssel" title="Gorssel">Gorssel</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Literatuur">Literatuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Er bestaat geen naslagwerk waarin de primaire biografische gegevens zijn opgenomen van schrijvers die afkomstig zijn uit de gebieden die behoren tot de provincie Noord-Brabant. Wel is er door <a href="/wiki/Cultureel_Brabant" title="Cultureel Brabant">Cultureel Brabant</a> een aanzet gemaakt voor een databank die biografische en summiere bibliografische gegevens bevat van Noord-Brabantse auteurs die in de periode 1400-2000 zijn overleden. Anno 2020 omvatte de databank gegevens van ruim 130 schrijvers.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Uit de periode voor het ontstaan van het huidige Noord-Brabant zijn twee vermeldenswaardige schrijvers bekend. De belangrijkste Brabantse schrijver uit die tijd is <a href="/wiki/Georgius_Macropedius" title="Georgius Macropedius">Georgius Macropedius</a>, in 1487 geboren in Gemert. Hij was een internationaal vermaard <a href="/wiki/Renaissance-humanisme" class="mw-redirect" title="Renaissance-humanisme">humanist</a>, <a href="/wiki/Pedagoog" title="Pedagoog">pedagoog</a> en 'de grootste Latijnse toneelschrijver van de 16e eeuw'. <a href="/wiki/Adriaan_Poirters" title="Adriaan Poirters">Adriaan Poirters</a> was contrareformatorisch dichter en prozaschrijver in de 17e eeuw. Een kleine driehonderd jaar later, in 1766, werd in Nuenen <a href="/wiki/Stephanus_Hanewinkel" title="Stephanus Hanewinkel">Stephanus Hanewinkel</a> geboren. Hij werd predikant en schreef reisverhalen over de tochten die hij maakte in de Meierij. </p><p>Sinds het ontstaan van de provincie in 1813 zijn onder meer de volgende schrijvers in Noord-Brabant geboren of er hebben er lange tijd gewoond: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:32em; column-count:3;"> <ul><li><a href="/wiki/A.M._de_Jong" title="A.M. de Jong">A.M. de Jong</a> (Nieuw-Vossemeer, 1888), kinderboeken, romans</li> <li><a href="/wiki/Anton_Roothaert" title="Anton Roothaert">Anton Roothaert</a> (Tilburg, 1896), romans</li> <li><a href="/wiki/Antoon_Coolen_(1897-1961)" title="Antoon Coolen (1897-1961)">Anton Coolen</a> (<a href="/wiki/Wijlre" title="Wijlre">Wijlre</a>, 1897), streekromans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Walter_Breedveld" title="Walter Breedveld">Walter Breedveld</a> ('s-Hertogenbosch, 1901), streekromans</li> <li><a href="/wiki/Anton_van_Duinkerken" title="Anton van Duinkerken">Anton van Duinkerken</a> (Bergen op Zoom, 1903), essays, gedichten</li> <li><a href="/wiki/A._Viruly" class="mw-redirect" title="A. Viruly">A. Viruly</a> (Breda, 1905), romans, verhalen, non-fictie</li> <li><a href="/wiki/Toon_Kortooms" title="Toon Kortooms">Toon Kortooms</a> (Deurne, 1916), kinderboeken, romans</li> <li><a href="/wiki/Bert_Voeten" title="Bert Voeten">Bert Voeten</a> (Breda, 1918), gedichten</li> <li><a href="/wiki/Jan_Naaijkens" title="Jan Naaijkens">Jan Naaijkens</a> (Hilvarenbeek, 1919), kinderboeken, toneelstukken</li> <li><a href="/wiki/Marga_Minco" title="Marga Minco">Marga Minco</a> (Ginneken, 1920), romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Frans_Babylon" title="Frans Babylon">Frans Babylon</a> (Deurne, 1924), gedichten</li> <li><a href="/wiki/Ivo_de_Wijs" title="Ivo de Wijs">Ivo de Wijs</a> (Tilburg, 1945), gedichten, liedteksten</li> <li><a href="/wiki/Geerten_Meijsing" title="Geerten Meijsing">Geerten Meijsing</a> (Eindhoven, 1950) romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/A.F.Th._van_der_Heijden" title="A.F.Th. van der Heijden">A.F.Th. van der Heijden</a> (Geldrop, 1951), romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Oek_de_Jong" title="Oek de Jong">Oek de Jong</a> (Breda, 1952), romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Vonne_van_der_Meer" title="Vonne van der Meer">Vonne van der Meer</a> (Eindhoven, 1952), romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Ted_van_Lieshout" title="Ted van Lieshout">Ted van Lieshout</a> (Eindhoven, 1955), kinderboeken, gedichten</li> <li><a href="/wiki/Maria_Goos" title="Maria Goos">Maria Goos</a> (Breda, 1956), scenario’s (toneel, film, tv-series)</li> <li><a href="/wiki/Peter_van_Lier" title="Peter van Lier">Peter van Lier</a> (Eindhoven, 1960), gedichten</li> <li><a href="/wiki/Esther_Verhoef" title="Esther Verhoef">Esther Verhoef</a> ('s-Hertogenbosch, 1968), thrillers, romans, verhalen</li> <li><a href="/wiki/Serge_van_Duijnhoven" title="Serge van Duijnhoven">Serge van Duijnhoven</a> (Oss, 1970), gedichten, non fictie</li> <li><a href="/wiki/Martijn_Benders" title="Martijn Benders">Martijn Benders</a> (Mierlo, 1971), gedichten</li> <li><a href="/wiki/Vrouwkje_Tuinman" title="Vrouwkje Tuinman">Vrouwkje Tuinman</a> ('s-Hertogenbosch, 1974), gedichten, romans, verhalen</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Schilderkunst">Schilderkunst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=29" title="Bewerk dit kopje: Schilderkunst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=29" title="De broncode bewerken van de sectie: Schilderkunst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De oudste schilders die geboortig waren uit de streek die later Noord-Brabant zou vormen, waren actief ten tijde van de Brabantse Gouden Eeuw (rond 1500). Toonaangevend waren onder meer <a href="/wiki/Petrus_Christus" title="Petrus Christus">Petrus Christus</a> (<a href="/wiki/Baarle" title="Baarle">Baarle</a>, 1410), <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch" title="Jheronimus Bosch">Jheronimus Bosch</a> ('s-Hertogenbosch, 1450) en <a href="/wiki/Pieter_Brueghel_de_Oude" class="mw-redirect" title="Pieter Brueghel de Oude">Pieter Brueghel de Oude</a> (<a href="/wiki/Breugel" title="Breugel">Breugel</a> of Breda, tussen 1525 en 1530). Gedurende de 16e eeuw waren <a href="/wiki/Jan_Soens" title="Jan Soens">Jan Soens</a> ('s-Hertogenbosch, ca. 1457), <a href="/wiki/Lucas_Gassel" title="Lucas Gassel">Lucas Gassel</a> (Deurne, 1488) en <a href="/wiki/Willem_Key" title="Willem Key">Willem Key</a> (Breda, 1516) de bekendste kunstschilders, al waren ze voornamelijk actief in het buitenland. </p><p>De periode vanaf het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog was minder vruchtbaar voor de schilderkunst in wat later Generaliteitsland zou worden, hoewel de schilders <a href="/wiki/Abraham_van_Diepenbeeck" title="Abraham van Diepenbeeck">Abraham van Diepenbeeck</a>, ('s-Hertogenbosch, 1596), <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a> ('s-Hertogenbosch, 1606) en <a href="/wiki/Thomas_Willeboirts_Bosschaert" title="Thomas Willeboirts Bosschaert">Thomas Willeboirts Bosschaert</a> (Bergen op Zoom, 1613) succesvol waren. Met name hun <a href="/wiki/Allegorie_(beeldende_kunst)" title="Allegorie (beeldende kunst)">allegorie</a>- en <a href="/wiki/Historieschilderkunst" title="Historieschilderkunst">historiestukken</a> zijn bekend en hangen onder meer in het stadhuis van ’s-Hertogenbosch.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de 18e eeuw groeiden in Tilburg verschillende kunstschilders op, die zich specialiseerden in <a href="/wiki/Stilleven" title="Stilleven">stillevens</a>, zoals <a href="/wiki/Gerard_van_Spaendonck" title="Gerard van Spaendonck">Gerard van Spaendonck</a> (Tilburg, 1746), <a href="/wiki/Adriaan_de_Lelie" title="Adriaan de Lelie">Adriaan de Lelie</a> (Tilburg, 1755), <a href="/wiki/Cornelis_van_Spaendonck" title="Cornelis van Spaendonck">Cornelis van Spaendonck</a> (Tilburg, ca. 1756), <a href="/wiki/Josephus_Augustus_Knip" title="Josephus Augustus Knip">Josephus Augustus Knip</a> (Tilburg 1777) en <a href="/wiki/Henri%C3%ABtta_Geertrui_Knip" title="Henriëtta Geertrui Knip">Henriëtta Geertrui Knip</a> (Tilburg, 1783). </p><p>In de 19e eeuw verkregen <a href="/wiki/Petrus_van_Schendel" title="Petrus van Schendel">Petrus van Schendel</a> (<a href="/wiki/Terheijden" title="Terheijden">Terheijden</a>, 1806) en <a href="/wiki/Thomas_van_Leent" title="Thomas van Leent">Thomas van Leent</a> (<a href="/wiki/Princenhage" title="Princenhage">Princenhage</a>, 1807) status met hun kaarslichtscènes, terwijl tijdgenoot <a href="/wiki/Jan_Kruysen" title="Jan Kruysen">Jan Kruysen</a> (<a href="/wiki/Liempde" title="Liempde">Liempde</a>, 1874) zich meer toelegde in religieuze onderwerpen. Ook <a href="/wiki/Piet_Slager_sr." title="Piet Slager sr.">Piet Slager sr.</a> ('s-Hertogenbosch, 1841) en <a href="/wiki/Piet_Slager_jr." title="Piet Slager jr.">Piet Slager jr.</a> ('s-Hertogenbosch, 1871) waren succesvol. <a href="/wiki/Constant_Cornelis_Huijsmans" title="Constant Cornelis Huijsmans">Constant Cornelis Huijsmans</a> (1810) was een talentvol tekenaar en schilder, maar werd later vooral bekend door een van zijn studenten. Deze student groeide uit tot bekendste schilder uit die eeuw, <a href="/wiki/Vincent_van_Gogh" title="Vincent van Gogh">Vincent van Gogh</a> (<a href="/wiki/Zundert_(plaats)" title="Zundert (plaats)">Zundert</a>, 1853). Zijn werk wordt gerekend tot het <a href="/wiki/Postimpressionisme" title="Postimpressionisme">postimpressionisme</a>. Verschillende Nederlandse musea zijn specifiek gericht op deze schilder, waaronder het <a href="/wiki/Van_Gogh_Museum" title="Van Gogh Museum">Van Gogh Museum</a> in Amsterdam, het <a href="/wiki/Van_Goghhuis_(Zundert)" title="Van Goghhuis (Zundert)">Van Gogh Huis</a> in <a href="/wiki/Zundert_(plaats)" title="Zundert (plaats)">Zundert</a> en het <a href="/wiki/Vincentre" title="Vincentre">Vincentre</a> in <a href="/wiki/Nuenen" title="Nuenen">Nuenen</a>. Ook zijn er diverse gebouwen en kunst in de openbare ruimte in Noord-Brabant aangewezen als <i>Van Gogh Monumenten</i>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Voorts hebben diverse Noord-Brabantse overheden, bedrijven, organisaties en particulieren een masterplan ontwikkeld voor een <a href="/wiki/Van_Gogh_Nationaal_Park" title="Van Gogh Nationaal Park">Van Gogh Nationaal Park</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de eerste helft van 20e eeuw wist <a href="/wiki/Jan_Sluijters" title="Jan Sluijters">Jan Sluijters</a> ('s-Hertogenbosch, 1881) de aandacht te trekken met naaktschilderingen, experimenteel kleurgebruik en <a href="/wiki/Figuratieve_kunst" title="Figuratieve kunst">figuratieve kunst</a>. In de jaren tachtig van die eeuw werd <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Dani%C3%ABls" title="René Daniëls">René Daniëls</a> (Eindhoven, 1950) internationaal bekend met tekeningen en schilderijen die hij <a href="/wiki/Automatisme_(kunst)" title="Automatisme (kunst)">'automatisch'</a> liet ontstaan uit opwellende impulsen en beelden, om op die manier de grenzen van het eigen denken en overwegen te doorbreken. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional center"> <li class="gallerycaption">Werken van Noord-Brabantse schilders</li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg" class="mw-file-description" title="portet van een jonge vrouw, door Petrus Christus"><img alt="portet van een jonge vrouw, door Petrus Christus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg/107px-Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg" decoding="async" width="107" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg/161px-Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg/215px-Petrus_Christus_-_Portrait_of_a_Young_Woman_-_Google_Art_Project.jpg 2x" data-file-width="7603" data-file-height="9912" /></a></span></div> <div class="gallerytext">portet van een jonge vrouw, door <a href="/wiki/Petrus_Christus" title="Petrus Christus">Petrus Christus</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias,_de_El_Bosco.jpg" class="mw-file-description" title="Tuin der Lusten, door Jheronimus Bosch"><img alt="Tuin der Lusten, door Jheronimus Bosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg/200px-El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg" decoding="async" width="200" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg/300px-El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg/400px-El_jard%C3%ADn_de_las_Delicias%2C_de_El_Bosco.jpg 2x" data-file-width="2952" data-file-height="1574" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tuin der Lusten, door <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch" title="Jheronimus Bosch">Jheronimus Bosch</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg" class="mw-file-description" title="Rinaldo en Armida, door Jan Soens"><img alt="Rinaldo en Armida, door Jan Soens" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg/106px-Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg" decoding="async" width="106" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg/158px-Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg/211px-Jan_Soens_Rinaldo_e_Armida.jpg 2x" data-file-width="1359" data-file-height="1800" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Rinaldo en Armida, door <a href="/wiki/Jan_Soens" title="Jan Soens">Jan Soens</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg" class="mw-file-description" title="Harmonie en huwelijk, door Theodoor van Thulden"><img alt="Harmonie en huwelijk, door Theodoor van Thulden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg/97px-Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg" decoding="async" width="97" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg/145px-Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg/194px-Theodoor_van_Thulden_-_Harmony_and_Marriage_-_WGA22234.jpg 2x" data-file-width="782" data-file-height="1130" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Harmonie en huwelijk, door <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Petrus_van_Schendel_Market.jpg" class="mw-file-description" title="De Nachtmarkt, door Petrus van Schendel"><img alt="De Nachtmarkt, door Petrus van Schendel" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Petrus_van_Schendel_Market.jpg/105px-Petrus_van_Schendel_Market.jpg" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Petrus_van_Schendel_Market.jpg/158px-Petrus_van_Schendel_Market.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Petrus_van_Schendel_Market.jpg/210px-Petrus_van_Schendel_Market.jpg 2x" data-file-width="751" data-file-height="1000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Nachtmarkt, door <a href="/wiki/Petrus_van_Schendel" title="Petrus van Schendel">Petrus van Schendel</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg" class="mw-file-description" title="Stilleven van Cornelis van Spaendonck"><img alt="Stilleven van Cornelis van Spaendonck" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg/110px-Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg" decoding="async" width="110" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg/165px-Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg/220px-Cornelius_van_Spaendonck_sdstilllifeofflowers.jpg 2x" data-file-width="354" data-file-height="450" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Stilleven van <a href="/wiki/Cornelis_van_Spaendonck" title="Cornelis van Spaendonck">Cornelis van Spaendonck</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_(454045).jpg" class="mw-file-description" title="Zelfportret van Vincent van Gogh"><img alt="Zelfportret van Vincent van Gogh" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg/111px-Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg" decoding="async" width="111" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg/166px-Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg/221px-Vincent_van_Gogh_-_Self-Portrait_-_Google_Art_Project_%28454045%29.jpg 2x" data-file-width="4747" data-file-height="6000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Zelfportret van <a href="/wiki/Vincent_van_Gogh" title="Vincent van Gogh">Vincent van Gogh</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:P1010993van_Abbemuseum.JPG" class="mw-file-description" title="Painting on the bullfight, door René Daniëls"><img alt="Painting on the bullfight, door René Daniëls" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/P1010993van_Abbemuseum.JPG/187px-P1010993van_Abbemuseum.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/P1010993van_Abbemuseum.JPG/280px-P1010993van_Abbemuseum.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/P1010993van_Abbemuseum.JPG/373px-P1010993van_Abbemuseum.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Painting on the bullfight, door René Daniëls</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beeldende_kunst">Beeldende kunst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=30" title="Bewerk dit kopje: Beeldende kunst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=30" title="De broncode bewerken van de sectie: Beeldende kunst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i><a href="/wiki/Lijst_van_beelden_in_Noord-Brabant" title="Lijst van beelden in Noord-Brabant">Lijst van beelden in Noord-Brabant</a></i></div> <p>Internationaal bekende beeldend kunstenaars uit Noord-Brabant zijn <a href="/wiki/Gerrit_van_Bakel" title="Gerrit van Bakel">Gerrit van Bakel</a> en <a href="/wiki/Joep_van_Lieshout" title="Joep van Lieshout">Joep van Lieshout</a>. Van Bakel werd in 1943 geboren in het Limburgse <a href="/wiki/Ysselsteyn" title="Ysselsteyn">Ysselsteyn</a>, maar woonde en werkte in het nabij gelegen Deurne. Zijn bekendheid verwierf hij met <a href="/wiki/Kinetische_kunst" title="Kinetische kunst">kinetische</a>, machineachtige objecten gemaakt van <a href="/wiki/Staal_(legering)" title="Staal (legering)">staal</a> en werkend op natuurkrachten als zonlicht, temperatuur, regen en wind. Van Lieshout werd in 1963 geboren in <a href="/wiki/Ravenstein_(stad)" title="Ravenstein (stad)">Ravenstein</a>. Na zijn middelbareschooltijd verliet hij Noord-Brabant. Hij studeerde aan de <a href="/wiki/Willem_de_Kooning_Academie" title="Willem de Kooning Academie">Willem de Kooning Academie</a> in Rotterdam. In 1995 richtte hij in die stad het <a href="/wiki/Atelier_Van_Lieshout" title="Atelier Van Lieshout">Atelier Van Lieshout</a> op, waar objecten gecreëerd worden op de grens tussen beeldende en toegepaste kunst. </p><p>In vrijwel elke Noord-Brabantse plaats zijn beelden te vinden in de <a href="/wiki/Openbare_ruimte" title="Openbare ruimte">openbare ruimte</a>. Het betreft zowel standbeelden van <a href="/wiki/Heilige_(christendom)" title="Heilige (christendom)">heiligen</a> en historische figuren als moderne werken. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional center"> <li class="gallerycaption">Beelden in de openbare ruimte</li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg" class="mw-file-description" title="Heilige Catharina Ledeacker, 1896"><img alt="Heilige Catharina Ledeacker, 1896" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg/105px-20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg/157px-20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg/210px-20100724-034_Ledeacker_-_Heilige_Catharina.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Catharina_van_Alexandri%C3%AB" title="Catharina van Alexandrië"><i>Heilige Catharina</i></a><br /> <a href="/wiki/Ledeacker" title="Ledeacker">Ledeacker</a>, 1896</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Drakenfontein2.jpg" class="mw-file-description" title="Drakenfontein 's-Hertogenbosch, 1903"><img alt="Drakenfontein 's-Hertogenbosch, 1903" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Drakenfontein2.jpg/161px-Drakenfontein2.jpg" decoding="async" width="161" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Drakenfontein2.jpg/242px-Drakenfontein2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Drakenfontein2.jpg/322px-Drakenfontein2.jpg 2x" data-file-width="2864" data-file-height="2488" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/wiki/Drakenfontein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Drakenfontein ('s-Hertogenbosch)">Drakenfontein</a></i><br /> <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a>, 1903</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Willem II Monument Tilburg, 1924"><img alt="Willem II Monument Tilburg, 1924" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg/140px-Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg" decoding="async" width="140" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg/210px-Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg/280px-Overzicht_voorzijde_standbeeld_met_plaatsing_in_straatbeeld_-_Tilburg_-_20364209_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3060" data-file-height="3060" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Standbeeld_op_de_Heuvel" class="mw-redirect" title="Standbeeld op de Heuvel"><i>Willem II Monument</i></a><br /> <a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a>, 1924</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG" class="mw-file-description" title="Vincent en Theo van Gogh Zundert, 1964"><img alt="Vincent en Theo van Gogh Zundert, 1964" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG/105px-P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG/157px-P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG/210px-P1040677Beeld_Vincent_en_Theo_van_Gogh.JPG 2x" data-file-width="2448" data-file-height="3264" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Beeld_Van_Vincent_En_Theo_Van_Gogh" class="mw-redirect" title="Beeld Van Vincent En Theo Van Gogh"><i>Vincent en Theo van Gogh</i></a><i><br /><a href="/wiki/Zundert_(plaats)" title="Zundert (plaats)">Zundert</a>, 1964</i></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg" class="mw-file-description" title="De Mulder Lieshout, 1989"><img alt="De Mulder Lieshout, 1989" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg/105px-Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg/157px-Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg/210px-Lieshout_De_Mulder_Charles_Vergouwen.jpg 2x" data-file-width="3024" data-file-height="4032" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>De Mulder</i><br /> <a href="/wiki/Lieshout" title="Lieshout">Lieshout</a>, 1989</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg" class="mw-file-description" title="Wimpel Etten-Leur, 1995"><img alt="Wimpel Etten-Leur, 1995" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg/115px-Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg" decoding="async" width="115" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg/173px-Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg/230px-Etten-leur_kunstwerk_wimpel.jpg 2x" data-file-width="1706" data-file-height="2075" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Wimpel</i><br /><a href="/wiki/Etten-Leur" title="Etten-Leur">Etten-Leur</a>, 1995</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flying_pins_(5020724652).jpg" class="mw-file-description" title="De Vliegende Kegels Eindhoven, 2000"><img alt="De Vliegende Kegels Eindhoven, 2000" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Flying_pins_%285020724652%29.jpg/200px-Flying_pins_%285020724652%29.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Flying_pins_%285020724652%29.jpg/300px-Flying_pins_%285020724652%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Flying_pins_%285020724652%29.jpg/400px-Flying_pins_%285020724652%29.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Flying_Pins" title="Flying Pins"><i>De Vliegende Kegels</i></a><br /> <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a>, 2000</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg" class="mw-file-description" title=""De Melkfabriek" Esbeek, 2018"><img alt=""De Melkfabriek" Esbeek, 2018" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg/187px-Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg/280px-Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg/373px-Andreas_Schotel_wandeling-6.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a></span></div> <div class="gallerytext">"De Melkfabriek"<br /><a href="/wiki/Esbeek" title="Esbeek">Esbeek</a>, 2018</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Podiumkunsten">Podiumkunsten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=31" title="Bewerk dit kopje: Podiumkunsten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=31" title="De broncode bewerken van de sectie: Podiumkunsten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op het gebied van podiumkunsten zijn er twee professionele gezelschappen die Noord-Brabant geheel of gedeeltelijk als thuisbasis hebben: <a href="/wiki/Het_Zuidelijk_Toneel" title="Het Zuidelijk Toneel">Het Zuidelijk Toneel</a> en <a href="/wiki/Philharmonie_zuidnederland" title="Philharmonie zuidnederland">philharmonie zuidnederland</a>. Het Zuidelijk Toneel, dat in Tilburg gevestigd is, speelt in Nederland en <a href="/wiki/Vlaanderen" title="Vlaanderen">Vlaanderen</a>, met een bijzondere aandacht voor Noord-Brabant. Het muziekgezelschap philharmonie zuidnederland is ontstaan uit een fusie van het <a href="/wiki/Brabants_Orkest" title="Brabants Orkest">Brabants Orkest</a> met het <a href="/wiki/Limburgs_Symfonie_Orkest" title="Limburgs Symfonie Orkest">Limburgs Symfonie Orkest</a>. Het is gevestigd in twee locaties: <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> en <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a>, en rekent ook de provincie <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a> tot zijn werkingsgebied. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overige_kunstvormen">Overige kunstvormen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=32" title="Bewerk dit kopje: Overige kunstvormen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=32" title="De broncode bewerken van de sectie: Overige kunstvormen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ook in andere kunstvormen hebben Brabantse kunstenaars internationaal naam gemaakt. Vermeldenswaard zijn onder meer de fotograaf <a href="/wiki/Martien_Coppens" title="Martien Coppens">Martien Coppens</a> (1908), bekend van foto's van eenvoudige Brabantse boerenfamilies; cartoonist en striptekenaar <a href="/wiki/Ton_Smits" title="Ton Smits">Ton Smits</a> (1921), de eerste Nederlandse cartoonist die internationale bekendheid verwierf; componist <a href="/wiki/Paul_Panhuysen" title="Paul Panhuysen">Paul Panhuysen</a> (1934), in Limburg geboren en vanaf 1966 vanuit Eindhoven actief binnen de stroming <a href="/wiki/Performance" class="mw-redirect" title="Performance">performance art</a>; en filmregisseur <a href="/wiki/Adriaan_Ditvoorst" title="Adriaan Ditvoorst">Adriaan Ditvoorst</a> (1940), met zijn sombere, bizarre en lyrische films in de jaren 1960 het boegbeeld van de <a href="/wiki/Experimentele_film_in_Nederland" title="Experimentele film in Nederland">Nederlandse experimentele film</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Musea">Musea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=33" title="Bewerk dit kopje: Musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=33" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_musea_in_Noord-Brabant" title="Lijst van musea in Noord-Brabant">Lijst van musea in Noord-Brabant</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/260px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg" decoding="async" width="260" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/390px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/520px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg 2x" data-file-width="2220" data-file-height="1660" /></a><figcaption><a href="/wiki/Het_Noordbrabants_Museum" title="Het Noordbrabants Museum">Het Noordbrabants Museum</a> te 's-Hertogenbosch, wat is voortgekomen uit het <a href="/wiki/Provinciaal_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen_in_Noord-Brabant" title="Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant">Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg/260px-Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg/390px-Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg/520px-Historisch_Openluchtmuseum_Eindhoven.jpg 2x" data-file-width="4320" data-file-height="3240" /></a><figcaption>Historisch Openluchtmuseum, onderdeel van het <a href="/wiki/Eindhoven_Museum" title="Eindhoven Museum">Eindhoven Museum</a></figcaption></figure> <p>Noord-Brabant kent in totaal 124 musea, die jaarlijks bijna 2 miljoen bezoekers ontvangen. De meeste richten zich op <a href="/wiki/Archeologie" title="Archeologie">archeologie</a>, <a href="/wiki/Cultuurgeschiedenis" title="Cultuurgeschiedenis">cultuurhistorische</a> onderwerpen en <a href="/wiki/Beeldende_kunst" title="Beeldende kunst">beeldende kunst</a>, gevolgd door <a href="/wiki/Techniek" title="Techniek">technische</a>, <a href="/wiki/Natuurlijke_historie" title="Natuurlijke historie">natuurhistorische</a> en <a href="/wiki/Culturele_antropologie" title="Culturele antropologie">volkenkundige</a> onderwerpen.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De top 10 best bezochte musea in Noord-Brabant waren in 2015: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:16em; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/Het_Noordbrabants_Museum" title="Het Noordbrabants Museum">Het Noordbrabants Museum</a>, 's-Hertogenbosch</li> <li><a href="/wiki/Van_Abbemuseum" title="Van Abbemuseum">Van Abbemuseum</a>, Eindhoven</li> <li><a href="/wiki/Oorlogsmuseum_Overloon" title="Oorlogsmuseum Overloon">Oorlogsmuseum Overloon</a></li> <li><a href="/wiki/Stedelijk_Museum_Breda" title="Stedelijk Museum Breda">Stedelijk Museum Breda</a></li> <li><a href="/wiki/Design_Museum_Den_Bosch" title="Design Museum Den Bosch">Design Museum Den Bosch</a></li> <li><a href="/wiki/De_Pont" title="De Pont">De Pont</a>, Tilburg</li> <li><a href="/wiki/Markiezenhof" title="Markiezenhof">Markiezenhof</a>, Bergen op Zoom</li> <li><a href="/wiki/Natuurmuseum_Brabant" title="Natuurmuseum Brabant">Natuurmuseum Brabant</a>, Tilburg</li> <li><a href="/wiki/Eindhoven_Museum" title="Eindhoven Museum">Eindhoven Museum</a></li> <li><a href="/wiki/TextielMuseum_(Tilburg)" title="TextielMuseum (Tilburg)">TextielMuseum</a>, Tilburg</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theaters">Theaters</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=34" title="Bewerk dit kopje: Theaters" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=34" title="De broncode bewerken van de sectie: Theaters"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podiumkunsten kunnen in Noord-Brabant gezien worden in theaters als het <a href="/wiki/Parktheater_Eindhoven" title="Parktheater Eindhoven">Parktheater Eindhoven</a> en <a href="/wiki/Muziekcentrum_Frits_Philips" class="mw-redirect" title="Muziekcentrum Frits Philips">Muziekcentrum Frits Philips</a> in Eindhoven, <a href="/w/index.php?title=Theaters_Tilburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theaters Tilburg (de pagina bestaat niet)">Theaters Tilburg</a> en <a href="/wiki/Concertzaal_Tilburg" class="mw-redirect" title="Concertzaal Tilburg">Concertzaal Tilburg</a> in Tilburg, het <a href="/wiki/Chass%C3%A9_Theater" title="Chassé Theater">Chassé Theater</a> en de <a href="/wiki/Nieuwe_Veste" title="Nieuwe Veste">Nieuwe Veste</a> in Breda, het <a href="/wiki/Theater_aan_de_Parade" title="Theater aan de Parade">Theater aan de Parade</a> en de <a href="/wiki/Verkadefabriek_(%27s-Hertogenbosch)" title="Verkadefabriek ('s-Hertogenbosch)">Verkadefabriek</a> in 's-Hertogenbosh en <a href="/wiki/Theater_%27t_Speelhuis" class="mw-redirect" title="Theater 't Speelhuis">Theater 't Speelhuis</a> in Helmond. Ook in de meeste middelgrote steden en dorpen zijn theaters te vinden, die doorgaans kleinere zalen hebben. </p><p>Noord-Brabant heeft enkele gerenommeerde <a href="/wiki/Poppodium" title="Poppodium">poppodia</a>. Het Tilburgse <a href="/wiki/013" title="013">013</a> en de <a href="/wiki/Effenaar" title="Effenaar">Effenaar</a> in Eindhoven programmeren concerten van internationaal bekende popartiesten. Kleinere podia zoals <a href="/wiki/Mezz" title="Mezz">Mezz</a> in Breda, <a href="/wiki/W2_Poppodium" class="mw-redirect" title="W2 Poppodium">W2 Poppodium</a> in 's-Hertogenbosch, <a href="/wiki/Muziekcaf%C3%A9_Helmond" title="Muziekcafé Helmond">Muziekcafé Helmond</a>, en <a href="/wiki/Gebouw-T" title="Gebouw-T">Gebouw-T</a> in Bergen op Zoom bieden optredens aan van opkomende artiesten of van grotere namen in intieme setting. Ook de middelgrote steden en dorpen hebben vaak podia tot hun beschikking. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=35" title="Bewerk dit kopje: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=35" title="De broncode bewerken van de sectie: Sport"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Voetbal">Voetbal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=36" title="Bewerk dit kopje: Voetbal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=36" title="De broncode bewerken van de sectie: Voetbal"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="thumb tright"> <div class="thumbinner" style="width: 402px; border: 1px solid #CCCCCC; overflow: visible;"> <div style="background-color: white; color: #202122; position: relative; border: 1px solid #CCCCCC; padding: 0; width: 400px; font-size: 106.4%;"> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" class="mw-file-description" title="Noord-Brabant (Noord-Brabant)"><img alt="Noord-Brabant (Noord-Brabant)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/400px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" decoding="async" width="400" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/600px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/800px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1018" /></a></span><br /><div style="position: absolute; z-index: 2; top: 20.4%; left: 68.6%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="TOP Oss"><img alt="TOP Oss" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"><a href="/wiki/TOP_Oss" title="TOP Oss">TOP Oss</a></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 27.6%; left: 59.1%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="FC Den Bosch"><img alt="FC Den Bosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; top:-0.15em; left: -3em; text-align: center;"><span style="padding: 1px;"><a href="/wiki/FC_Den_Bosch" title="FC Den Bosch">FC Den Bosch</a></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 66.7%; left: 66.3%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="FC Eindhoven"><img alt="FC Eindhoven" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"><a href="/wiki/FC_Eindhoven" title="FC Eindhoven">FC Eindhoven</a></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 62.6%; left: 65.7%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="PSV"><img alt="PSV" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.5em; text-align: right;"><span style="padding: 1px;"><span style="font-size:115%;"><a href="/wiki/PSV_(voetbalclub)" title="PSV (voetbalclub)">PSV</a></span></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 56.6%; left: 75.9%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Helmond Sport"><img alt="Helmond Sport" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"><a href="/wiki/Helmond_Sport" title="Helmond Sport">Helmond Sport</a></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 49%; left: 46.4%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Willem II"><img alt="Willem II" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"><span style="font-size:105%;"><a href="/wiki/Willem_II_(voetbalclub)" title="Willem II (voetbalclub)">Willem II</a></span></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 29.6%; left: 47.5%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="RKC Waalwijk"><img alt="RKC Waalwijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.5em; text-align: right;"><span style="padding: 1px;"><a href="/wiki/RKC_Waalwijk" title="RKC Waalwijk">RKC Waalwijk</a></span></div></div> <div style="position: absolute; z-index: 2; top: 41.9%; left: 31.2%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0; line-height: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px;"><span typeof="mw:File"><span title="NAC Breda"><img alt="NAC Breda" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.5em; text-align: right;"><span style="padding: 1px;"><span style="font-size:105%;"><a href="/wiki/NAC_Breda" title="NAC Breda">NAC Breda</a></span></span></div></div></div> <div class="thumbcaption">Locatie profvoetbalclubs in Noord-Brabant</div> </div> </div> <p>Noord-Brabant telt acht <a href="/wiki/Betaald_voetbal" title="Betaald voetbal">betaaldvoetbalclubs</a>. Vier daarvan spelen in de <a href="/wiki/Eredivisie_(mannenvoetbal)" title="Eredivisie (mannenvoetbal)">Eredivisie</a>, te weten <a href="/wiki/PSV_(voetbalclub)" title="PSV (voetbalclub)">PSV</a>, <a href="/wiki/RKC_Waalwijk" title="RKC Waalwijk">RKC Waalwijk</a>, NAC Breda en Willem II. In de <a href="/wiki/Eerste_divisie_(voetbal_Nederland)" title="Eerste divisie (voetbal Nederland)">Eerste divisie</a> spelen <a href="/wiki/FC_Den_Bosch" title="FC Den Bosch">FC Den Bosch</a>, <a href="/wiki/TOP_Oss" title="TOP Oss">TOP Oss</a>, <a href="/wiki/FC_Eindhoven" title="FC Eindhoven">FC Eindhoven</a>, <a href="/wiki/Helmond_Sport" title="Helmond Sport">Helmond Sport</a> en <a href="/wiki/Jong_PSV" title="Jong PSV">Jong PSV</a>. In de <a href="/wiki/Tweede_divisie_(voetbal_Nederland)" title="Tweede divisie (voetbal Nederland)">Tweede divisie</a> speelt één Brabantse club: <a href="/wiki/Kozakken_Boys" title="Kozakken Boys">Kozakken Boys</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wielrennen">Wielrennen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=37" title="Bewerk dit kopje: Wielrennen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=37" title="De broncode bewerken van de sectie: Wielrennen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wat Nederland betreft waren het vooral wielrenners uit West-Brabant die in het midden van de 20e eeuw nationaal en internationaal succesvol waren. Voor veel van hen was de fiets het middel om aan de armoede te ontsnappen.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De <a href="/wiki/Nestor_(positie)" title="Nestor (positie)">nestor</a> was <a href="/wiki/Wim_van_Est" title="Wim van Est">Wim van Est</a> (<a href="/wiki/Fijnaart" title="Fijnaart">Fijnaart</a>, 1923), die als eerste Nederlander in de <a href="/wiki/Ronde_van_Frankrijk" title="Ronde van Frankrijk">Tour de France</a> de <a href="/wiki/Gele_trui_(Ronde_van_Frankrijk)" title="Gele trui (Ronde van Frankrijk)">gele trui</a> droeg en de <a href="/wiki/Ronde_van_Vlaanderen" title="Ronde van Vlaanderen">Ronde van Vlaanderen</a> won. Hij begon zijn wielercarrière op 23-jarige leeftijd; daarvoor was hij <a href="/wiki/Smokkel" title="Smokkel">smokkelaar</a>.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zijn streekgenoot <a href="/wiki/Wout_Wagtmans" title="Wout Wagtmans">Wout Wagtmans</a> (<a href="/wiki/Rucphen_(plaats)" title="Rucphen (plaats)">Rucphen</a>, 1929) droeg drie maal de gele trui in de Tour en won drie etappes in de <a href="/wiki/Ronde_van_Itali%C3%AB" title="Ronde van Italië">Ronde van Italië</a>. <a href="/wiki/Rini_Wagtmans" title="Rini Wagtmans">Rini Wagtmans</a> (<a href="/wiki/St._Willebrord" title="St. Willebrord">St. Willebrord</a>, 1946), neef van Wout Wagtmans, was meervoudig etappewinnaar in de Tour de France en wist een dag de gele trui te dragen. <a href="/wiki/Adrie_van_der_Poel" title="Adrie van der Poel">Adrie van der Poel</a> (Bergen op Zoom, 1959) behaalde onder andere zes klassiekeroverwinningen en het <a href="/wiki/Wereldkampioenschappen_veldrijden" title="Wereldkampioenschappen veldrijden">wereldkampioenschap veldrijden</a>. <a href="/wiki/Jean-Paul_van_Poppel" title="Jean-Paul van Poppel">Jean-Paul van Poppel</a> (Tilburg, 1962), zette in totaal 22 etappezeges in de drie grote rondes op zijn naam en droeg zeventien maal de <a href="/wiki/Puntenklassement_Ronde_van_Frankrijk" title="Puntenklassement Ronde van Frankrijk">groene trui</a> in de Tour de France. </p><p>Ook in de 21e eeuw zijn er Noord-Brabantse wielrenners actief. Allereerst <a href="/wiki/Leontien_van_Moorsel" title="Leontien van Moorsel">Leontien van Moorsel</a> (<a href="/wiki/Boekel_(Noord-Brabant)" title="Boekel (Noord-Brabant)">Boekel</a>, 1970) die viervoudig Olympisch kampioene werd. Verder <a href="/wiki/Lars_Boom_(wielrenner)" title="Lars Boom (wielrenner)">Lars Boom</a> (<a href="/wiki/Vlijmen" title="Vlijmen">Vlijmen</a>, 1985), die in 2008 het <a href="/wiki/Wereldkampioenschappen_veldrijden" title="Wereldkampioenschappen veldrijden">wereldkampioenschap veldrijden</a> won. Als derde <a href="/wiki/Steven_Kruijswijk" title="Steven Kruijswijk">Steven Kruijswijk</a> (<a href="/wiki/Nuenen" title="Nuenen">Nuenen</a>, 1987) die als eerste Nederlander ooit de top 5 in alle drie de grote rondes behaalde (4e plaats in de <a href="/wiki/Ronde_van_Itali%C3%AB_2016" title="Ronde van Italië 2016">Giro 2016</a>, 4e plaats in de <a href="/wiki/Ronde_van_Spanje_2018" title="Ronde van Spanje 2018">Vuelta 2018</a> en 3e in de <a href="/wiki/Ronde_van_Frankrijk_2019" title="Ronde van Frankrijk 2019">Tour 2019</a>). Ten slotte <a href="/wiki/Marianne_Vos" title="Marianne Vos">Marianne Vos</a> (<a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a>, 1987). Zij is wereldkampioen op de baan, in het veld en op de weg, en olympisch kampioen bij het baan- en wegwielrennen. Vos heeft tot nu toe in haar carrière 12 zeges behaald in het baanwielrennen, 13 in het mountainbike, 118 in het veldrijden en 301 op de weg. Daarmee staat ze op een derde plaats met meeste (weg)overwinningen ooit, achter <a href="/wiki/Rik_Van_Looy" title="Rik Van Looy">Rik van Looy</a> en <a href="/wiki/Eddy_Merckx" title="Eddy Merckx">Eddy Merckx</a>. Met de andere disciplines meegerekend staat alleen Merckx nog boven haar met meeste wielerzeges aller tijden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Paardensport">Paardensport</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=38" title="Bewerk dit kopje: Paardensport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=38" title="De broncode bewerken van de sectie: Paardensport"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ook Noord-Brabantse <a href="/wiki/Ruiter_(persoon)" title="Ruiter (persoon)">ruiters</a> hebben internationale successen geboekt. De bekendste van hen is <a href="/wiki/Anky_van_Grunsven" title="Anky van Grunsven">Anky van Grunsven</a> (<a href="/wiki/Erp_(Meierijstad)" title="Erp (Meierijstad)">Erp</a>, 1968), die driemaal individueel <a href="/wiki/Olympische_Spelen" title="Olympische Spelen">Olympisch goud</a> won in <a href="/wiki/Dressuur" title="Dressuur">dressuur</a> en in totaal negen Olympische medailles veroverde. <a href="/wiki/Tineke_Bartels" title="Tineke Bartels">Tineke Bartels</a> (Eindhoven, 1951), won twee zilveren Olympische medailles in dressuur. <a href="/wiki/Springen_(paardensport)" title="Springen (paardensport)">Springruiter</a> <a href="/wiki/Piet_Raijmakers" title="Piet Raijmakers">Piet Raijmakers</a> (<a href="/wiki/Asten_(plaats)" title="Asten (plaats)">Asten</a>, 1956), veroverde eveneens enkele Olympische medailles. Zijn collega's <a href="/wiki/Jan_Tops" title="Jan Tops">Jan Tops</a> (<a href="/wiki/Valkenswaard_(plaats)" title="Valkenswaard (plaats)">Valkenswaard</a>, 1961) en <a href="/wiki/Maikel_van_der_Vleuten" title="Maikel van der Vleuten">Maikel van der Vleuten</a> (<a href="/wiki/Geldrop" title="Geldrop">Geldrop</a>, 1988), wonnen beiden Olympisch teamgoud. <a href="/wiki/Paralympische_sport" title="Paralympische sport">Paralympisch</a> <a href="/wiki/Dressuur" title="Dressuur">dressuur</a><a href="/wiki/Ruiter_(persoon)" title="Ruiter (persoon)">amazone</a> <a href="/wiki/Sanne_Voets" title="Sanne Voets">Sanne Voets</a> (<a href="/wiki/Rosmalen_(gemeente)" title="Rosmalen (gemeente)">Rosmalen</a>, 1986), behaalde goud in handicapklasse grade IV. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vechtsport">Vechtsport</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=39" title="Bewerk dit kopje: Vechtsport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=39" title="De broncode bewerken van de sectie: Vechtsport"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Noord-Brabant kent enkele internationale kampioenen in de vechtsport. Bekende voorbeelden uit de <a href="/wiki/Judo" title="Judo">judo</a>-sport zijn <a href="/wiki/Anita_Staps" title="Anita Staps">Anita Staps</a> (Tilburg, 1961), die goud won bij <a href="/wiki/Wereldkampioenschappen_judo_1980" title="Wereldkampioenschappen judo 1980">eerste wereldkampioenschappen</a>; <a href="/wiki/Irene_de_Kok" title="Irene de Kok">Irene de Kok</a> (Eindhoven, 1963), die tweemaal goud won op een WK en een maal brons op de Olympische Spelen; en <a href="/wiki/Angelique_Seriese" title="Angelique Seriese">Angelique Seriese</a> (<a href="/wiki/Zevenbergen_(Moerdijk)" title="Zevenbergen (Moerdijk)">Zevenbergen</a>, 1968), die eenmaal goud behaalde bij een WK. Ook in <a href="/wiki/Kickboksen" title="Kickboksen">kickboksen</a> waren Noord-Brabanders succesvol. Zo won <a href="/wiki/Peter_Aerts" title="Peter Aerts">Peter Aerts</a> (Eindhoven, 1970) drie keer het <a href="/wiki/K-1_World_Grand_Prix_Final" class="mw-redirect" title="K-1 World Grand Prix Final">K-1 World Grand Prix</a>-toernooi. <a href="/wiki/Ramon_Dekkers" title="Ramon Dekkers">Ramon Dekkers</a> was achtvoudig <a href="/wiki/Thaiboksen" title="Thaiboksen">Muay Thai</a>- en kickbokswereldkampioen. <a href="/wiki/Andy_Souwer" title="Andy Souwer">Andy Souwer</a> won drie keer het Shootboxing World tournament. <a href="/wiki/Nieky_Holzken" title="Nieky Holzken">Nieky Holzken</a> was tussen 2015 en 2016 wereldkampioen kickboksen in de <a href="/wiki/Weltergewicht" title="Weltergewicht">weltergewicht</a>-klasse bij <a href="/wiki/Glory_(kickboksen)" title="Glory (kickboksen)">Glory</a>. Bij Glory werd <a href="/wiki/Rico_Verhoeven" title="Rico Verhoeven">Rico Verhoeven</a> (Bergen op Zoom, 1989) in 2014 wereldkampioen in de <a href="/wiki/Zwaargewicht" class="mw-redirect" title="Zwaargewicht">zwaargewicht</a>-klasse. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overige_sporten">Overige sporten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=40" title="Bewerk dit kopje: Overige sporten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=40" title="De broncode bewerken van de sectie: Overige sporten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hoewel minder groot in aantal, hebben Noord-Brabanders ook naam gemaakt in <a href="/wiki/Zwemsport" title="Zwemsport">zwemmen</a> en <a href="/wiki/Schaatsen" title="Schaatsen">schaatsen</a>. Zwemmer <a href="/wiki/Pieter_van_den_Hoogenband" title="Pieter van den Hoogenband">Pieter van den Hoogenband</a> (<a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a>, 1978), geboren in Limburg en opgegroeid in Geldrop, was onder meer drievoudig <a href="/wiki/Olympische_Spelen" title="Olympische Spelen">olympisch kampioen</a>, zestienmaal Europees kampioen en eenmaal wereldkampioen. Langeafstandschaatser <a href="/wiki/Gianni_Romme" title="Gianni Romme">Gianni Romme</a> (<a href="/wiki/Lage_Zwaluwe" title="Lage Zwaluwe">Lage Zwaluwe</a>, 1973), behaalde onder andere Olympisch goud op de vijf en de tien kilometer, en <a href="/wiki/Ireen_W%C3%BCst" title="Ireen Wüst">Ireen Wüst</a> (<a href="/wiki/Goirle_(plaats)" title="Goirle (plaats)">Goirle</a>, 1986), was de jongste Nederlandse Olympisch kampioene schaatsen op de Winterspelen ooit en de eerste atleet die op vijf verschillende Olympische Spelen een individuele gouden medaille won. Met het <a href="/wiki/Tennistoernooi_van_Rosmalen" title="Tennistoernooi van Rosmalen">tennistoernooi van Rosmalen</a> voor zowel <a href="/wiki/Women%27s_Tennis_Association" title="Women's Tennis Association">vrouwelijke</a> als <a href="/wiki/Association_of_Tennis_Professionals" title="Association of Tennis Professionals">mannelijke</a> professionals speelt Noord-Brabant, dat zelf geen tenniskampioen heeft voortgebracht, een rol in de internationale tenniswereld. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=41" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=41" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het bruto regionaal product van Noord-Brabant lag in 2019 op circa 116 miljard euro, 15 procent van het <a href="/wiki/Bruto_binnenlands_product" title="Bruto binnenlands product">bruto binnenlands product</a> van Nederland. Daarmee is het – op provinciaal niveau – de derde grootste economie van Nederland, met alleen <a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a> (22%) en <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a> (21%) voor zich. Noord-Brabant is in Nederland koploper in de sectoren <a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industrie</a> en <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a>. In vrijwel alle andere sectoren behoort de provincie tot de top 3. Alleen in de sector <a href="/wiki/Gezondheidszorg" title="Gezondheidszorg">zorgbedrijven</a> valt Noord-Brabant daarbuiten.<sup id="cite_ref-BDb_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De economie in Noord-Brabant vertoont groei. Het aantal bedrijfsvestigingen steeg in de periode 2009-2018 van 181.870 naar 231.880, een toename van ruim 50.000 vestigingen. De omvang van de werkzame beroepsbevolking steeg in die periode van ongeveer 1,21 miljoen personen naar ruim 1,27 miljoen, een toename van bijna 63.000 personen. De stijging deed zich niet in alle bedrijfstakken voor. In de sectoren industrie, landbouw en <a href="/wiki/Bouw_(bedrijfstak)" title="Bouw (bedrijfstak)">bouw</a> daalde het aantal banen enigszins. De groei deed zich voor in de sectoren <a href="/wiki/Handel_(economie)" title="Handel (economie)">handel</a> en <a href="/wiki/Tertiaire_sector" title="Tertiaire sector">diensten</a>. Vooral de sector <a href="/wiki/Quartaire_sector" title="Quartaire sector">niet-commerciële diensten</a> groeide sterk, met een kleine 100.000 banen.<sup id="cite_ref-BDb_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable" style="text-align: center"> <caption>Werkgelegenheid in Noord-Brabant in 2018 </caption> <tbody><tr> <th>Regio </th> <th>Beroepsbevolking </th> <th>Werkzame beroepsbevolking </th> <th>Vestigingen </th> <th>Totale bevolking </th></tr> <tr> <td>West </td> <td>330.451 </td> <td>319.030 </td> <td>57.180 </td> <td>631.425 </td></tr> <tr> <td>Midden </td> <td>247.372 </td> <td>239.021 </td> <td>43.950 </td> <td>475.225 </td></tr> <tr> <td>Noord-Oost </td> <td>340.740 </td> <td>328.478 </td> <td>56.110 </td> <td>654.820 </td></tr> <tr> <td>Zuid-Oost </td> <td>400.505 </td> <td>386.987 </td> <td>74.740 </td> <td>766.820 </td></tr> <tr> <td>Totaal </td> <td>1.319.068 </td> <td>1.273.516 </td> <td>231.880 </td> <td>2.528.280 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Economische_sectoren">Economische sectoren</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=42" title="Bewerk dit kopje: Economische sectoren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=42" title="De broncode bewerken van de sectie: Economische sectoren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:ASML_headquarters_Veldhoven.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/ASML_headquarters_Veldhoven.jpg/260px-ASML_headquarters_Veldhoven.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/ASML_headquarters_Veldhoven.jpg/390px-ASML_headquarters_Veldhoven.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/ASML_headquarters_Veldhoven.jpg/520px-ASML_headquarters_Veldhoven.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Hoofdkantoor van ASML in <a href="/wiki/Veldhoven" title="Veldhoven">Veldhoven</a></figcaption></figure> <p>Dat Noord-Brabant een redelijk welvarende provincie is, komt mede door de concentratie van kwalitatief hoogwaardige industrie en de goede infrastructuur. De regio West-Brabant ligt gunstig tussen Antwerpen en Rotterdam, terwijl het oostelijke deel van de provincie goede verbindingen heeft met zowel de Randstad, als met België en Duitsland. Op de ranglijst 'Logistieke Hotspot van het Jaar' stond in Nederland de regio Tilburg-Waalwijk in 2019 op de eerste plaats en regio West-Brabant op de derde.<sup id="cite_ref-BBB_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBB-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook de regio's Oss-Veghel-‘s-Hertogenbosch (plaats 7) en Eindhoven-Helmond (plaats 8) vallen onder de top 10 logistieke regio's van Nederland. Niet alleen het vrachtverkeer over de weg, maar ook de binnenvaart profiteert hiervan.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een belangrijke economische activiteit is de metaal- en elektronica-industrie die zich onder meer heeft ontwikkeld als spin-off van <a href="/wiki/Philips_(bedrijf)" class="mw-redirect" title="Philips (bedrijf)">Philips</a>. Philips zelf opereert succesvol op wereldniveau, evenals de afgesplitste bedrijven, het lichtconcern <a href="/wiki/Signify" title="Signify">Signify</a> en <a href="/wiki/Ge%C3%AFntegreerde_schakeling" title="Geïntegreerde schakeling">chipmaker</a> <a href="/wiki/NXP" class="mw-redirect" title="NXP">NXP</a>. Het uit een fusie voortgekomen <a href="/wiki/ASML" title="ASML">ASML</a> heeft een dominante plek veroverd in de wereld van de chipmachines. Ook buiten de elektronica zijn Brabantse bedrijven actief in de <a href="/wiki/Maakindustrie" title="Maakindustrie">maakindustrie</a>, zoals vrachtwagenfabrikant <a href="/wiki/DAF_(fabrikant)" title="DAF (fabrikant)">DAF</a>, <a href="/wiki/Vanderlande" title="Vanderlande">Vanderlande</a> met geautomatiseerde logistieke systemen en de <a href="/wiki/VDL_Groep" title="VDL Groep">VDL Groep</a> met verscheidene metaalverwerkende dochterondernemingen.<sup id="cite_ref-BDb_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een voor Noord-Brabant relatief jonge sector is de <a href="/wiki/Procesindustrie" title="Procesindustrie">procesindustrie</a>, die zich sinds de jaren 1970 ontwikkelt bij <a href="/wiki/Haven-_en_industriegebied_Moerdijk" title="Haven- en industriegebied Moerdijk">Moerdijk</a>. Als eerste bouwde <a href="/wiki/Shell_Moerdijk" title="Shell Moerdijk">Shell</a> drie <a href="/wiki/Petrochemie" title="Petrochemie">petrochemische</a> fabrieken op een <a href="/wiki/Industriegebied" title="Industriegebied">industriegebied</a> van 2500 hectare. Later vestigden zich er meerdere bedrijven waaronder een <a href="/wiki/Afvalverbrandingsinstallatie" title="Afvalverbrandingsinstallatie">afvalverwerker</a>, een producent van <a href="/wiki/Biobrandstof" title="Biobrandstof">biobrandstofkorrels</a>, een bedrijf dat een <a href="/wiki/Mestverwerking" title="Mestverwerking">mestverbrandingsinstallatie</a> exploiteert, een slibverwerkingsbedrijf, een <a href="/wiki/Centrale_Moerdijk" title="Centrale Moerdijk">elektriciteitscentrale</a> en diverse logistieke firma's. In 2018 waren er ruim 350 bedrijven actief met in totaal een kleine 10.000 werknemers.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het succes van Noord-Brabant op technologisch gebied is mede te danken aan de innovatiekracht in de provincie. Hoogwaardige technologische bedrijven, waaronder tientallen <a href="/wiki/Start-up_(onderneming)" title="Start-up (onderneming)">start-ups</a>, vormen clusters op de acht open-innovatiecampussen die Noord-Brabant telt, waaronder de <a href="/wiki/High_Tech_Campus_Eindhoven" title="High Tech Campus Eindhoven">High Tech Campus Eindhoven</a>. De uitgaven voor <a href="/wiki/Onderzoek_%26_Ontwikkeling" class="mw-redirect" title="Onderzoek & Ontwikkeling">Onderzoek & Ontwikkeling</a> – in 2016 zo'n 1200 euro per inwoner – zijn structureel hoger dan die in de andere provincies. Brabantse bedrijven hebben in 2017 in totaal 3655 octrooi-aanvragen ingediend en daarmee stond de provincie in de Europese regionale top vijf.<sup id="cite_ref-BBB_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-BBB-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De landbouwsector, die onder politieke en sociale druk staat om de bedrijfsvoering te verduurzamen, neemt in Noord-Brabant een belangrijke plaats in. Vooral <a href="/wiki/Varkens" title="Varkens">varkens</a>- en <a href="/wiki/Kip_(vogel)" title="Kip (vogel)">kippenbedrijven</a> en <a href="/wiki/Boomkwekerij" class="mw-redirect" title="Boomkwekerij">boomkwekerijen</a> hebben een groot aandeel in de Nederlandse landbouw. In 2018 werd ongeveer 50 procent van de Nederlandse varkensstapel in Noord-Brabant gehouden, voor kippen was dat percentage 40 en voor het grondgebruik voor boomkwekerijen 47. Het aantal landbouwbedrijven in de provincie is in de periode 2009-2018 afgenomen van bijna 13.000 naar 9.600, een daling van 33 procent. Vooral in de glastuinbouw en varkenshouderij zijn veel bedrijven gestopt. In dezelfde periode vond echter een zodanige schaalvergroting plaats dat de productiecapaciteit op hetzelfde niveau is gebleven. Het aantal varkens is zelfs significant gestegen naar een niveau van bijna 6 miljoen in 2018.<sup id="cite_ref-BDb_9-4" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het aandeel innovatieve bedrijven in de landbouw in Noord-Brabant is minder dan 1 procent, dat is lager dan gemiddeld in Nederland. Innovatie vindt vooral plaats in de glastuinbouw, met als succesvol voorbeeld de productvernieuwing in de <a href="/wiki/Tomaat" title="Tomaat">tomatenteelt</a>. De andere sectoren zijn voornamelijk gericht op <a href="/wiki/Kostprijs" title="Kostprijs">kostprijsverlaging</a>. Geldt voor de agrosector in Nederland als geheel dat deze bedrijfstak weinig vernieuwend is, voor Noord-Brabant geldt dit in versterkte mate.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Toerisme">Toerisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=43" title="Bewerk dit kopje: Toerisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=43" title="De broncode bewerken van de sectie: Toerisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Efteling_Entrance.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Efteling_Entrance.jpg/260px-Efteling_Entrance.jpg" decoding="async" width="260" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Efteling_Entrance.jpg/390px-Efteling_Entrance.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Efteling_Entrance.jpg/520px-Efteling_Entrance.jpg 2x" data-file-width="1525" data-file-height="1467" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Huis_van_de_Vijf_Zintuigen" title="Huis van de Vijf Zintuigen">Huis van de Vijf Zintuigen</a>, de entree van de Efteling</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg/260px-Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg/390px-Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg/520px-Glow_2011_-_Eindhoven_-_cupola.jpg 2x" data-file-width="4791" data-file-height="3193" /></a><figcaption>Cupola bij <a href="/wiki/Station_Eindhoven_Centraal" title="Station Eindhoven Centraal">Station Eindhoven Centraal</a> tijdens Glow 2011</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg/260px-Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg/390px-Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg/520px-Omgeving_Wolfslaar_P1100746.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2672" /></a><figcaption>Natuurpoort Wolfslaar bij Breda</figcaption></figure> <p>In 2018 telde de provincie Noord-Brabant 4,1 miljoen verblijfsgasten. Van hen overnachtten er 2,4 miljoen in hotels en 1,7 miljoen in andere recreatieve bedrijven. Het merendeel van de verblijfsgasten kwam uit eigen land, te weten 2,8 miljoen. Van de 1,3 miljoen buitenlanders kwam bijna de helft uit een van de buurlanden België of Duitsland. De gasten waren samen goed voor 10,6 miljoen overnachtingen. Binnenlandse toeristen besteedden in 2018 in Noord-Brabant gemiddeld 177 euro per vakantie, goed voor een totale economische waarde van bijna 500 miljoen euro. Gemiddeld besteedden buitenlandse gasten – toeristen en zakenreizigers samen – ongeveer 493 euro aan hun verblijf, in totaal ruim € 615 miljoen. Toerisme is een groeisector: in 2018 was het aantal buitenlandse verblijfsgasten 45 procent groter dan in 2012. De ontwikkeling van het aantal binnenlandse gasten is met een toename van 16 procent gematigder.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het provinciebestuur ondersteunt het toerisme omdat de vrijetijdssector niet alleen directe inkomsten genereert, maar ook van belang is voor een goed vestigingsklimaat en het aantrekken van talent. Hierbij is gekozen voor focus op thematische lijnen zoals 'Van Gogh' en 'Design', en op de internationale Familyfun-Shortbreak-markt die gekenmerkt wordt door een gemiddeld hoger bestedingspatroon en een meer door het jaar heen gespreid bezoek. Daartoe is de jaarlijkse publiekscampagne ‘Brabant is Open’ georganiseerd, die in 2018 voor het eerst gehouden is.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ondernemers in de sector worden gestimuleerd door het uitreiken van de 'Brabantse Gastvrijheid Award'.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Belangrijke toeristische attracties zijn: </p> <ul><li>Attractieparken<br />De <a href="/wiki/Efteling" title="Efteling">Efteling</a> in <a href="/wiki/Kaatsheuvel" title="Kaatsheuvel">Kaatsheuvel</a> trok in 2017 ruim 5,1 miljoen bezoekers en stond bovenaan de landelijke lijst van dagattracties. Op nummer 14 stond <a href="/wiki/Safaripark_Beekse_Bergen" title="Safaripark Beekse Bergen">Safaripark Beekse Bergen</a> in <a href="/wiki/Hilvarenbeek_(plaats)" title="Hilvarenbeek (plaats)">Hilvarenbeek</a> met ruim 1,1 miljoen bezoekers.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Jaarlijkse evenementen, zowel vrij toegankelijke als entreeheffende<br />Koploper met het aantal bezoekers in de categorie vrij toegankelijk is de <a href="/wiki/Tilburgse_Kermis" title="Tilburgse Kermis">Tilburgse Kermis</a> die jaarlijks ongeveer 1,4 miljoen bezoekers trekt en in 2019 in de top 50 van de best bezochte gratis evenementen van Nederland op nummer 2 stond.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Naar de Eindhovense evenementen <a href="/wiki/GLOW_Festival" title="GLOW Festival">GLOW Festival</a> (nummer 8) en <a href="/wiki/Dutch_Design_Week" title="Dutch Design Week">Dutch Design Week</a> (nummer 19) komen jaarlijks circa 750.000 respectievelijk 335.000 bezoekers. Het <a href="/wiki/Breda_Jazz_Festival" title="Breda Jazz Festival">Breda Jazz Festival</a> (nummer 31), is met ongeveer 250.000 bezoekers een goed bezocht muziekevenement. Ook de <a href="/wiki/Bloemencorso" title="Bloemencorso">bloemencorso</a>'s in <a href="/wiki/Zundert_(plaats)" title="Zundert (plaats)">Zundert</a> (nummer 47) en <a href="/wiki/Valkenswaard_(plaats)" title="Valkenswaard (plaats)">Valkenswaard</a>, met circa 70.000 respectievelijk 40.000 bezoekers zijn toeristische publiekstrekkers.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Brabantse dag in Heeze trekt eveneens ongeveer 40.000 bezoekers.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />Bij de entreeheffende evenementen is Noord-Brabant minder goed vertegenwoordigd. In de top 50 van bezoekersaantallen in deze groep komt de provincie alleen voor met de <a href="/wiki/Muziekfestival" title="Muziekfestival">muziekfestivals</a> <a href="/wiki/Paaspop_(Schijndel)" title="Paaspop (Schijndel)">Paaspop</a> (nummer 38), <a href="/wiki/Best_Kept_Secret_(festival)" title="Best Kept Secret (festival)">Best Kept Secret</a> (nummer 44) en <a href="/w/index.php?title=Wish_Outdoor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wish Outdoor (de pagina bestaat niet)">Wish Outdoor</a> (nummer 49) die jaarlijks door ongeveer 90.000 respectievelijk 75.000 en 50.000 bezoekers bijgewoond worden.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Nationale parken<br />Uit onderzoek van NBTC-NIPO blijkt dat in 2015 drie nationale parken uit de provincie in de landelijke top 10 stonden. Op jaarbasis bezoeken ongeveer 1,2 miljoen mensen de <a href="/wiki/Loonse_en_Drunense_Duinen" class="mw-redirect" title="Loonse en Drunense Duinen">Loonse en Drunense Duinen</a>, waarmee het park nationaal gezien op de tweede plek stond, op de voet gevolgd door Nationaal Park De Biesbosch met een jaarlijks bezoekersaantal van ruim 1,1 miljoen. De laatste in de landelijke top 10 was nationaal park de <a href="/wiki/Groote_Peel" class="mw-redirect" title="Groote Peel">Groote Peel</a>, dat per jaar ongeveer 270.000 bezoekers trekt.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Brabantse Natuurpoorten<br />Op initiatief van de provincie is het netwerk 'Brabantse Natuurpoorten' opgericht, in samenwerking met 23 gemeenten, vier nationale parken, drie waterschappen, <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a> en <a href="/wiki/Het_Brabants_Landschap" class="mw-redirect" title="Het Brabants Landschap">Het Brabants Landschap</a>. Verspreid over de provincie omvat het netwerk 29 Natuurpoorten met startpunten voor fiets- of wandeltochten door de Brabantse natuur.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Carnaval<br />Tijdens carnaval 2019 telde Noord-Brabant 382 <a href="/wiki/Carnavalsoptocht" title="Carnavalsoptocht">carnavalsoptochten</a>.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De meeste worden lokaal georganiseerd, waarbij de toeschouwers vooral uit de eigen plaats komen. Er zijn echter ook optochten – voornamelijk in de grote steden – die veel bezoekers trekken uit plaatsen waar de optocht op een andere dag wordt gehouden of die van buiten de provincie komen. Carnavalsoptochten zijn gratis toegankelijk, waardoor concrete gegevens over bezoekersaantallen veelal ontbreken.</li></ul> <p>De jarenlang gestaag groeiende vrijetijdssector in Noord-Brabant is door de <a href="/wiki/Coronapandemie" title="Coronapandemie">coronapandemie</a> in een situatie van aanzienlijke krimp terechtgekomen. Over het tweede kwartaal van 2020 werd een daling van het aantal toeristen van ruim 73 procent gerapporteerd ten opzichte van dezelfde periode in 2019.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Onderwijs">Onderwijs</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=44" title="Bewerk dit kopje: Onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=44" title="De broncode bewerken van de sectie: Onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Breda_(11).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Breda_%2811%29.JPG/260px-Breda_%2811%29.JPG" decoding="async" width="260" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Breda_%2811%29.JPG/390px-Breda_%2811%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Breda_%2811%29.JPG/520px-Breda_%2811%29.JPG 2x" data-file-width="2977" data-file-height="1999" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Kasteel_van_Breda" title="Kasteel van Breda">kasteel van Breda</a>, waarin de <a href="/wiki/KMA" class="mw-redirect" title="KMA">KMA</a> is gevestigd</figcaption></figure> <p>Ongeveer 300.000 Noord-Brabantse jongeren die de <a href="/wiki/Basisschool" class="mw-redirect" title="Basisschool">basisschool</a> hebben doorlopen, zijn ingeschreven aan een instelling van <a href="/wiki/Voortgezet_onderwijs" class="mw-redirect" title="Voortgezet onderwijs">voortgezet onderwijs</a>, <a href="/wiki/Middelbaar_beroepsonderwijs" title="Middelbaar beroepsonderwijs">middelbaar beroepsonderwijs</a>, <a href="/wiki/Hoger_beroepsonderwijs" title="Hoger beroepsonderwijs">hoger beroepsonderwijs</a> of <a href="/wiki/Wetenschappelijk_onderwijs" class="mw-redirect" title="Wetenschappelijk onderwijs">wetenschappelijk onderwijs</a> (2019).<sup id="cite_ref-BDb_9-5" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het voortgezet onderwijs wordt gegeven door een groot aantal onderwijsinstellingen met in totaal ruim 135.000 leerlingen (2019).<sup id="cite_ref-BDb_9-6" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een belangrijke speler in dit veld is <a href="/wiki/Ons_Middelbaar_Onderwijs" title="Ons Middelbaar Onderwijs">Ons Middelbaar Onderwijs</a>, een van oorsprong katholieke organisatie met een zestigtal scholen op het niveau van vmbo tot en met atheneum en gymnasium, met in totaal circa 60.000 leerlingen (2019).<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Voor het middelbaar beroepsonderwijs zijn in de provincie veertien publieke instellingen actief en twintig particuliere organisaties met in totaal ruim 70.000 geregistreerde leerlingen (2019).<sup id="cite_ref-BDb_9-7" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het hoger beroepsonderwijs in de provincie wordt verzorgd door zes HBO-instellingen, eveneens voor ruim 70.000 studenten (2019).<sup id="cite_ref-BDb_9-8" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er zijn grote instellingen met tienduizenden leerlingen, middelgrote met aantallen tussen duizend en tienduizend, en kleine instellingen met minder dan duizend leerlingen. De instellingen zijn: </p> <ul><li><a href="/wiki/Avans_Hogeschool" title="Avans Hogeschool">Avans Hogeschool</a>, een grote instelling met opleidingen in acht sectoren, in vier vestigingen</li> <li><a href="/wiki/Breda_University_of_Applied_Sciences" title="Breda University of Applied Sciences">Breda University of Applied Sciences</a>, een middelgrote instelling met elf opleidingen op het gebied van toerisme, verkeer en daaraan gerelateerde sectoren</li> <li><a href="/wiki/Design_Academy_Eindhoven" title="Design Academy Eindhoven">Design Academy Eindhoven</a>, een kleine instelling met opleidingen op het gebied van <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_vormgeving" title="Industriële vormgeving">industriële vormgeving</a></li> <li><a href="/wiki/Fontys_Hogescholen" class="mw-redirect" title="Fontys Hogescholen">Fontys Hogescholen</a>, een grote instelling met opleidingen in elf sectoren, in vier Noord-Brabantse vestigingen</li> <li><a href="/wiki/HAS_green_academy" title="HAS green academy">HAS green academy</a>, een middelgrote instelling met opleidingen op het gebied van Agro, Food en Leefomgeving</li> <li><a href="/w/index.php?title=Pedagogische_Hogeschool_De_Kempel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pedagogische Hogeschool De Kempel (de pagina bestaat niet)">Pedagogische Hogeschool De Kempel</a>, een kleine zelfstandige instelling met uitsluitend de opleiding tot leraar basisonderwijs.</li></ul> <p>In Noord-Brabant zijn drie instituten voor <a href="/wiki/Universiteit" title="Universiteit">wetenschappelijk onderwijs</a> gevestigd, waaraan ruim 30.000 studenten zijn ingeschreven (2019):<sup id="cite_ref-BDb_9-9" class="reference"><a href="#cite_note-BDb-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/Koninklijke_Militaire_Academie" title="Koninklijke Militaire Academie">Koninklijke Militaire Academie</a>, met een combinatie van militair en wetenschappelijk onderwijs</li> <li><a href="/wiki/Technische_Universiteit_Eindhoven" title="Technische Universiteit Eindhoven">Technische Universiteit Eindhoven</a>, met negen <a href="/wiki/Techniek" title="Techniek">technisch</a>-<a href="/wiki/Wetenschappelijk" class="mw-redirect" title="Wetenschappelijk">wetenschappelijke</a> <a href="/wiki/Faculteit_(onderwijs)" title="Faculteit (onderwijs)">faculteiten</a></li> <li><a href="/wiki/Tilburg_University" title="Tilburg University">Tilburg University</a>, een katholieke universiteit die is gespecialiseerd in <a href="/wiki/Humane_wetenschappen" title="Humane wetenschappen">mens</a>- en <a href="/wiki/Sociale_wetenschappen" title="Sociale wetenschappen">maatschappijwetenschappen</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Verkeer_en_vervoer">Verkeer en vervoer</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=45" title="Bewerk dit kopje: Verkeer en vervoer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=45" title="De broncode bewerken van de sectie: Verkeer en vervoer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Noord-Brabant kent een groot netwerk van <a href="/wiki/Weg" title="Weg">wegen</a>, <a href="/wiki/Kanaal_(waterweg)" title="Kanaal (waterweg)">kanalen</a>, <a href="/wiki/Rivier" title="Rivier">rivieren</a> en <a href="/wiki/Spoorwegen_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Spoorwegen in Nederland">spoorlijnen</a>. De provincie genereert over dat netwerk zelf veel verkeer, dat op enkele autosnelwegen en spoorlijnen nog aanzienlijk vergroot wordt door vrachtvervoer tussen de <a href="/wiki/Haven_van_Antwerpen" title="Haven van Antwerpen">haven van Antwerpen</a>, de <a href="/wiki/Haven_van_Rotterdam" title="Haven van Rotterdam">haven van Rotterdam</a> en de <a href="/wiki/Haven_van_Zeeland" class="mw-redirect" title="Haven van Zeeland">haven van Zeeland</a> ten westen van de provincie, en het <a href="/wiki/Ruhrgebied" title="Ruhrgebied">Ruhrgebied</a> aan de oostzijde. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wegverkeer">Wegverkeer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=46" title="Bewerk dit kopje: Wegverkeer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=46" title="De broncode bewerken van de sectie: Wegverkeer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op Noord-Brabants grondgebied liggen rijkswegen met een totale lengte van 874 kilometer, oftewel ruim 16 procent van het Nederlandse rijkswegennet.<sup id="cite_ref-Waar_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-Waar-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tot het net behoren onder meer twaalf <a href="/wiki/Autosnelweg" title="Autosnelweg">autosnelwegen</a> die de provincie verbinden met andere Nederlandse provincies en met België. Het Noord-Brabantse deel van het landelijke snelwegnet kent meerdere knelpunten en is dominant in de top tien van files.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De drukst bereden noord-zuidverbindingen zijn de <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a> die komt van Amsterdam en via 's-Hertogenbosch en Eindhoven naar <a href="/wiki/Eijsden_(plaats)" title="Eijsden (plaats)">Eijsden</a> leidt en daar aansluit op de <a href="/wiki/A25_(Belgi%C3%AB)" title="A25 (België)">Belgische A25</a> naar <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>, de <a href="/wiki/Rijksweg_16" title="Rijksweg 16">A16</a> die Rotterdam verbindt met <a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a> via Breda, de <a href="/wiki/Rijksweg_27" title="Rijksweg 27">A27</a> die van Breda via Utrecht naar <a href="/wiki/Knooppunt_Almere" title="Knooppunt Almere">knooppunt Almere</a> voert, en de <a href="/wiki/Rijksweg_50" title="Rijksweg 50">A50</a> die in Eindhoven begint en via <a href="/wiki/Ravenstein_(stad)" title="Ravenstein (stad)">Ravenstein</a> doorloopt tot <a href="/wiki/Emmeloord" title="Emmeloord">Emmeloord</a>. Druk bereden oost-west verbindingen zijn de <a href="/wiki/Rijksweg_58" title="Rijksweg 58">A58</a>, die van <a href="/wiki/Knooppunt_Batadorp" title="Knooppunt Batadorp">knooppunt Batadorp</a> bij Eindhoven naar <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a> loopt en eindigt in <a href="/wiki/Vlissingen" title="Vlissingen">Vlissingen</a>, de <a href="/wiki/Rijksweg_59" title="Rijksweg 59">A59</a> die begint in Oss en via de <a href="/wiki/Langstraat_(streek)" class="mw-redirect" title="Langstraat (streek)">Langstraat</a> en een stukje Zuid-Holland naar het Zeeuwse <a href="/wiki/Serooskerke_(Schouwen-Duiveland)" title="Serooskerke (Schouwen-Duiveland)">Serooskerke</a> voert, en de <a href="/wiki/Rijksweg_67" title="Rijksweg 67">A67</a> die, komende van Antwerpen, van de Belgische grens bij <a href="/wiki/Hapert" title="Hapert">Hapert</a> via Eindhoven naar de Duitse grens bij <a href="/wiki/Venlo_(stad)" title="Venlo (stad)">Venlo</a> leidt en aansluit op de <a href="/wiki/Bundesautobahn_40" title="Bundesautobahn 40">Bundesautobahn 40</a> naar <a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a>. </p><p>Daarnaast kent Noord-Brabant zo'n 610 kilometer aan provinciale wegen.<sup id="cite_ref-Waar_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-Waar-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Enkele daarvan verwerken een grote verkeersstroom, zoals de ex-<a href="/wiki/Rijksweg" class="mw-redirect" title="Rijksweg">Rijksweg</a> <a href="/wiki/Provinciale_weg_69" title="Provinciale weg 69">N69</a> die van Veldhoven via <a href="/wiki/Valkenswaard_(plaats)" title="Valkenswaard (plaats)">Valkenswaard</a> naar de Belgische grens bij <a href="/wiki/Lommel" title="Lommel">Lommel</a> voert en daar overgaat in de Belgische N74 naar <a href="/wiki/Hasselt_(Belgi%C3%AB)" title="Hasselt (België)">Hasselt</a>, de <a href="/wiki/Provinciale_weg_279" title="Provinciale weg 279">N279</a> die grotendeels langs de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a> van 's-Hertogenbosch naar <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a> is aangelegd en daar bij <a href="/wiki/Horn_(Limburg)" title="Horn (Limburg)">Horn</a> aansluit op de <a href="/wiki/Provinciale_weg_273" title="Provinciale weg 273">N273</a>, en de korte <a href="/wiki/Provinciale_weg_270" title="Provinciale weg 270">A270</a> tussen Eindhoven en Helmond. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vliegverkeer">Vliegverkeer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=47" title="Bewerk dit kopje: Vliegverkeer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=47" title="De broncode bewerken van de sectie: Vliegverkeer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg/260px-EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg/390px-EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg/520px-EindhovenAirport-Terminal-20071224.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1064" /></a><figcaption>Eindhoven Airport</figcaption></figure> <p>In de provincie zijn zes vliegvelden gelegen. Een daarvan, <a href="/wiki/Eindhoven_Airport" class="mw-redirect" title="Eindhoven Airport">Eindhoven Airport</a>, wordt zowel voor militaire als voor burgerluchtvaart gebruikt; het is de grootste regionale luchthaven van Nederland.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Drie andere hebben uitsluitend een militaire bestemming, <a href="/wiki/Vliegbasis_Gilze-Rijen" title="Vliegbasis Gilze-Rijen">Vliegbasis Gilze-Rijen</a>, <a href="/wiki/Vliegbasis_Volkel" title="Vliegbasis Volkel">Vliegbasis Volkel</a> en <a href="/wiki/Vliegbasis_Woensdrecht" title="Vliegbasis Woensdrecht">Vliegbasis Woensdrecht</a>. De twee overige vliegvelden, <a href="/wiki/Breda_International_Airport" title="Breda International Airport">Breda International Airport</a> en <a href="/wiki/Kempen_Airport" title="Kempen Airport">Kempen Airport</a>, hebben een geringe verkeersomvang, die voornamelijk bestaat uit zakelijke vluchten, rondvluchten en vlieglessen. De <a href="/w/index.php?title=Klappenbergse_Heide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klappenbergse Heide (de pagina bestaat niet)">Klappenbergse Heide</a> in <a href="/wiki/Etten-Leur" title="Etten-Leur">Etten-Leur</a> is geen vliegveld, maar is geroemd omdat de eerste gemoderniseerde vlucht in Nederland hier plaatsvond.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Scheepvaartverkeer">Scheepvaartverkeer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=48" title="Bewerk dit kopje: Scheepvaartverkeer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=48" title="De broncode bewerken van de sectie: Scheepvaartverkeer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Oijen_veerpont.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oijen_veerpont.jpg/260px-Oijen_veerpont.jpg" decoding="async" width="260" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oijen_veerpont.jpg/390px-Oijen_veerpont.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oijen_veerpont.jpg/520px-Oijen_veerpont.jpg 2x" data-file-width="2206" data-file-height="1605" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Er zijn twee belangrijke aders voor het scheepvaarverkeer door Noord-Brabant. Allereerst de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a>, die ‘s-Hertogenbosch verbindt met <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>. Tot aan Veghel is het kanaal bevaarbaar voor schepen tot 1350 ton (<a href="/wiki/CEMT-klasse" title="CEMT-klasse">klasse IV</a>). Het overige deel is beduidend smaller en daarmee slechts bevaarbaar voor schepen tot 650 ton (klasse II). De andere ader is het <a href="/wiki/Wilhelminakanaal" title="Wilhelminakanaal">Wilhelminakanaal</a>, dat loopt van <a href="/wiki/Geertruidenberg_(plaats)" title="Geertruidenberg (plaats)">Geertruidenberg</a> naar <a href="/wiki/Laarbeek_(gemeente)" title="Laarbeek (gemeente)">Laarbeek</a> en daar aansluit op de Zuid-Willemsvaart. Vanaf Geertruidenberg tot <a href="/wiki/Dongen_(plaats)" title="Dongen (plaats)">Dongen</a> is het kanaal bevaarbaar voor schepen tot 1350 ton, daarna voor schepen tot 650 ton. Daarnaast loopt langs de westgrens van de provincie het <a href="/wiki/Schelde-Rijnkanaal" title="Schelde-Rijnkanaal">Schelde-Rijnkanaal</a> dat Antwerpen verbindt met Rotterdam. </p><p>Noord-Brabant telt vijftien grote industriehavens, die samen goed zijn voor ongeveer 10 procent van de totale overslag in de Nederlandse <a href="/wiki/Binnenhaven_(havensoort)" title="Binnenhaven (havensoort)">binnenhavens</a>. Van die vijftien havens behoren Bergen op Zoom, Breda, <a href="/wiki/Haven_van_Cuijk" title="Haven van Cuijk">Cuijk</a>, Geertruidenberg, <a href="/wiki/Haven-_en_industriegebied_Moerdijk" title="Haven- en industriegebied Moerdijk">Moerdijk</a>, Oss, 's-Hertogenbosch en <a href="/wiki/Haven_van_Veghel" title="Haven van Veghel">Veghel</a> elk op hun gebied tot de top 5 van de Nederlandse binnenhavens. 's-Hertogenbosch is de grootste containerterminal onder de Nederlandse binnenhavens.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Er zijn <a href="/wiki/Lijst_van_veerdiensten_in_Nederland" title="Lijst van veerdiensten in Nederland">diverse veerdiensten</a> in het noorden van de provincie actief. Ze maken de oversteek bij de Maas en Waal mogelijk. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Spoorverkeer">Spoorverkeer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=49" title="Bewerk dit kopje: Spoorverkeer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=49" title="De broncode bewerken van de sectie: Spoorverkeer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Station_Boxmeer_in_2007,_rijksmonument_10029.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg/260px-Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg/390px-Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg/520px-Station_Boxmeer_in_2007%2C_rijksmonument_10029.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Station Boxmeer</figcaption></figure> <p>Het aandeel van de trein in het personenvervoer in Noord-Brabant is met 2 procent in verplaatsingen en 7 procent in reizigerskilometers beperkt. Het belang van het goederenverkeer per spoor voor de provinciale economie is eveneens klein; het merendeel van het goederenvervoer per spoor is doorgaand, met een groot aandeel van vrachtverkeer tussen Noordzeehavens en Duitsland.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De centrale en drukst bereden spoorlijn in Noord-Brabant is de oost-westverbinding tussen <a href="/wiki/Station_Eindhoven_Centraal" title="Station Eindhoven Centraal">Station Eindhoven Centraal</a> en <a href="/wiki/Station_Breda" title="Station Breda">Station Breda</a>. Aan de Eindhovense kant sluit de lijn aan op spoorlijnen naar Utrecht, Nijmegen, Venlo en Roermond. Aan de zijde van Breda geeft de lijn toegang tot de spoorlijnen naar Rotterdam, Vlissingen en Antwerpen. Bovendien heeft Station Breda in beide richtingen een aansluiting op de <a href="/wiki/Hogesnelheidslijn_Schiphol_-_Antwerpen" title="Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen">Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen</a>. In het westen van de provincie loopt nog een spoorlijn via Roosendaal naar Antwerpen, en in het oosten gaat de <a href="/wiki/Spoorlijn_Nijmegen_-_Venlo" title="Spoorlijn Nijmegen - Venlo">Maaslijn</a> bij Cuijk en Boxmeer over Brabants grondgebied. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Busvervoer">Busvervoer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=50" title="Bewerk dit kopje: Busvervoer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=50" title="De broncode bewerken van de sectie: Busvervoer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bravo-bus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Bravo-bus.jpg/260px-Bravo-bus.jpg" decoding="async" width="260" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Bravo-bus.jpg/390px-Bravo-bus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Bravo-bus.jpg/520px-Bravo-bus.jpg 2x" data-file-width="2393" data-file-height="1874" /></a><figcaption>Een <a href="/wiki/Hermes_(vervoerbedrijf)" title="Hermes (vervoerbedrijf)">Hermes</a>-bus met <a href="/wiki/Bravo_(busvervoer)" title="Bravo (busvervoer)">Bravo</a>-belettering</figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Voor een overzicht en geschiedenis van stads- en streekvervoer zie <a href="/wiki/Stads-_en_streekvervoer_in_Noord-Brabant" title="Stads- en streekvervoer in Noord-Brabant">Stads- en streekvervoer in Noord-Brabant</a></i></div> <p>Noord-Brabant besteedt op basis van de <a href="/wiki/Wet_personenvervoer_2000" title="Wet personenvervoer 2000">Wet personenvervoer 2000</a> het busvervoer aan. De provincie is daartoe verdeeld in drie <a href="/wiki/Lijst_van_concessies_in_het_Nederlandse_openbaar_vervoer" class="mw-redirect" title="Lijst van concessies in het Nederlandse openbaar vervoer">concessiegebieden</a>, West-Brabant, Oost-Brabant en Zuidoost-Brabant. De lopende concessies zijn: </p> <table class="wikitable" style="font-size:85%;"> <tbody><tr> <th>OV-autoriteit </th> <th>Concessiegebied </th> <th>Vervoerder </th> <th>Duur </th></tr> <tr> <td rowspan="3">Provincie Noord-Brabant </td> <td>Zuidoost-Brabant </td> <td><a href="/wiki/Hermes_(vervoerbedrijf)" title="Hermes (vervoerbedrijf)">Hermes</a> </td> <td>11.12.2016 - 12.12.2026 </td></tr> <tr> <td>West-Brabant </td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/Arriva_Personenvervoer_Nederland" title="Arriva Personenvervoer Nederland">Arriva</a> </td> <td>14.12.2014 - 10.12.2022 </td></tr> <tr> <td>Oost-Brabant </td> <td>14.12.2014 - 13.12.2024 </td></tr></tbody></table> <p>Naast streekdiensten bieden de concessiehouders ook stadsdiensten aan. Dit geldt voor de steden 's-Hertogenbosch, Bergen op Zoom, Breda, Eindhoven, Roosendaal en Tilburg. Alle bussen die onder de Brabantse concessies vallen, rijden onder de naam <a href="/wiki/Bravo_(busvervoer)" title="Bravo (busvervoer)">Bravo</a>, met de slogan 'Brabant vervoert ons'. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&veaction=edit&section=51" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Noord-Brabant&action=edit&section=51" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63829521">.mw-parser-output .zusterprojecten{padding:0;font-size:90%;clear:both;margin:1em 0 -0.5em 0}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein{padding-bottom:5px;font-size:90%}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop{vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-lijst{display:inline;margin-left:0;padding-left:0}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop,.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{display:inline-block;margin:0.4em 0.6em;white-space:nowrap;line-height:1.4em;width:12.5em}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{width:17.5em;max-height:20px}.mw-parser-output .zuster-logo{display:inline-block;text-align:center;width:34px}.mw-parser-output .zuster-tekst{display:inline-block;vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein .zuster-op{display:inline}@media screen and (max-width:720px){.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{max-height:initial;line-height:inherit}}</style> <div class="interProjectTemplate interProject-klein zusterprojecten-klein infobox noprint"> <div class="zusterprojecten-kop"><b>Op andere <a href="/wiki/Wikimedia_Foundation" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia</a>-projecten</b></div><br /> <ul class="zusterprojecten-lijst"> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:North_Brabant#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:North Brabant">Mediabestanden</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/27px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/36px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:North_Brabant#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:North Brabant"><i><b>Media</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Noord-Brabant" class="extiw" title="wikt:Noord-Brabant">WikiWoordenboek</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="23" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/35px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/46px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Noord-Brabant" class="extiw" title="wikt:Noord-Brabant"><i><b>Definitie</b></i></a><div class="zuster-op"> op WikiWoordenboek</div></div></li><div class="interProject wikinews mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Noord-Brabant" class="extiw" title="n:Categorie:Noord-Brabant">Wikinieuws</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Noord-Brabant" class="extiw" title="n:Categorie:Noord-Brabant"><i><b>Nieuws</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikinieuws</div></div></li><div class="interProject wikivoyage mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Noord-Brabant" class="extiw" title="voy:Noord-Brabant">Wikivoyage</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/21px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/32px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Noord-Brabant" class="extiw" title="voy:Noord-Brabant"><i><b>Reisgids</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikivoyage</div></div></li> </ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Noord-Brabant" title="Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant">Lijst van steden, dorpen en buurtschappen in Noord-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_voormalige_gemeenten_in_Noord-Brabant" title="Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant">Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_gouverneurs_en_commissarissen_van_de_Koning_in_Noord-Brabant" title="Lijst van gouverneurs en commissarissen van de Koning in Noord-Brabant">Lijst van gouverneurs en commissarissen van de Koning in Noord-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Tabel_van_gemeenten_in_Noord-Brabant" title="Tabel van gemeenten in Noord-Brabant">Tabel van gemeenten in Noord-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Noord-Brabant_van_A_tot_Z" title="Noord-Brabant van A tot Z">Noord-Brabant van A tot Z</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-10px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronvermelding">Bronvermelding</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bronnen">Bronnen</h3></div> <ul><li><span class="citation" id="CITEREF2008"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Leo_Adriaenssen" title="Leo Adriaenssen">Leo Adriaenssen</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yumpu.com/nl/document/read/20157551/dissertatie-staatsvormend-geweld-leo-adriaenssen">Staatsvormend geweld</a>. Stichting Zuidelijk Historisch Contact (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031230405/https://www.yumpu.com/nl/document/read/20157551/dissertatie-staatsvormend-geweld-leo-adriaenssen">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. </span> <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-90-70641-82-5" title="Speciaal:Boekbronnen/978-90-70641-82-5">ISBN 978-90-70641-82-5</a></span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/">Brabants Erfgoed</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://brabant.databank.nl/kiosken/index.html">Brabant Databank, Provincie Noord-Brabant</a></li> <li><span class="citation" id="CITEREF1996"><span style="font-variant:small-caps;">Guido de Bruin</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.4338">Den Haag versus Staats-Brabant. IJzeren vuist of fluwelen handschoen?</a>. BMGN - Low Countries Historical Review (1996). </span></li> <li><span class="citation" id="CITEREF2008"><span style="font-variant:small-caps;">Gerard van Gurp</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.nl/books?id=bgskS7gz0mkC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=textielhistorische+bijdragen+48&source=bl&ots=LreiR4gKex&sig=ACfU3U0s7Z_c3FP4N9L8fvD-_KlZk04GCg&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwj_0o_t75zpAhWE6qQKHevPDwQQ6AEwBHoECAkQAQ#v=onepage&q=textielhistorische%20bijdragen%2048&f=false">Gemerts linnen en de proto-industrie in de Meierij van 's-Hertogenbosch tijdens de zeventiende en achttiende eeuw, in: Textielhistorische Bijdragen 48</a>. Stichting Textielgeschiedenis (2008). </span></li> <li><span class="citation" id="CITEREF2009"><span style="font-variant:small-caps;">P.H.D. Leupen</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/tekst/_ned017198501_01/_ned017198501_01_0015.php">Een plan voor de verbetering van de publieke financiën in de Meierij tijdens de nadagen van het Ancien Régime. In: Nederlandse historische bronnen 5</a>. <a href="/wiki/Dbnl" class="mw-redirect" title="Dbnl">Dbnl</a> (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150530031145/http://dbnl.org/tekst/_ned017198501_01/_ned017198501_01_0015.php">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2015-05-30">30 mei 2015</span>. </span></li> <li><span class="citation" id="CITEREF2017"><span style="font-variant:small-caps;">Roy Ripzaad</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.grin.com/document/443950">Wisseling van de Macht. Hoe Brabant haar Gouden Eeuw verloor aan Holland tussen 1568-1648</a>. GRIN Verlag, München (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211026122836/https://www.grin.com/document/443950">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-26">26 oktober 2021</span>. </span> <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-36-68813-28-1" title="Speciaal:Boekbronnen/978-36-68813-28-1">ISBN 978-36-68813-28-1</a></span></li> <li><span class="citation" id="CITEREF2002"><span style="font-variant:small-caps;">J.G.M. Sanders (eindredactie)</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.nl/books?id=oVtKR_XjaUkC&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=false">Noord-Brabant in de Bataafs-Franse Tijd 1794-1814</a>. <a href="/wiki/Rijksarchief_in_Noord-Brabant" class="mw-redirect" title="Rijksarchief in Noord-Brabant">Rijksarchief in Noord-Brabant</a>/<a href="/wiki/Uitgeverij_Verloren" title="Uitgeverij Verloren">Uitgeverij Verloren</a> (2002). </span><span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-6550-628-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-6550-628-4">ISBN 90-6550-628-4</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verwijzingen">Verwijzingen</h3></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-Religie-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Religie_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Religie_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/83288NED">Religieuze betrokkenheid</a> CBS, 22 december 2016</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://onzetaal.nl/taaladvies/braband-brabant-brabanders/">Braband / Brabant, Brabanders</a>. Onze Taal.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2021"><span style="font-variant:small-caps;">Ebo Roek</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/page/13554/seizoensmigratie-in-de-suikerindustrie">Seizoensmigratie in de suikerindustrie</a>. Brabants Erfgoed (<span class="mw-formatted-date" title="2021-09-08">8 september 2021</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-01-31">31 januari 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/page/4247/industrialisatie-in-twee-golven">Industrialisatie in twee golven</a>. Brabants Erfgoed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201022103232/https://www.brabantserfgoed.nl/page/4247/industrialisatie-in-twee-golven">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-22">22 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-31">31 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-rR-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-rR_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-rR_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-rR_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/page/3880/het-rijke-roomsche-leven">Het rijke Roomsche leven</a>. Brabants Erfgoed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200812060345/https://www.brabantserfgoed.nl/page/3880/het-rijke-roomsche-leven">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-12">12 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-05-07">7 mei 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/page/6262/de-cooperatieve-handelsvereniging-te-veghel">De coöperatieve Handelsvereniging te Veghel</a>. Brabants Erfgoed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200928060037/https://www.brabantserfgoed.nl/page/6262/de-cooperatieve-handelsvereniging-te-veghel">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-28">28 september 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-05-07">7 mei 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/1990/10/05/operatie-centurion-moet-personeel-philips-mobiliseren-6943073-a76688">Operatie Centurion moet personeel Philips mobiliseren</a>. <a href="/wiki/NRC_Handelsblad" class="mw-redirect" title="NRC Handelsblad">NRC</a> (<span class="mw-formatted-date" title="1990-10-05">5 oktober 1990</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031230732/https://www.nrc.nl/nieuws/1990/10/05/operatie-centurion-moet-personeel-philips-mobiliseren-6943073-a76688">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-04-01">1 april 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/1996/10/07/paccar-doet-bod-van-933-miljoen-bedrijf-vs-neemt-daf-7326904-a148689">Paccar doet bod van 933 miljoen; Bedrijf VS neemt DAF Trucks over</a>. NRC (<span class="mw-formatted-date" title="1996-10-07">7 oktober 1996</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031230803/https://www.nrc.nl/nieuws/1996/10/07/paccar-doet-bod-van-933-miljoen-bedrijf-vs-neemt-daf-7326904-a148689">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-04-01">1 april 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-BDb-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-BDb_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BDb_9-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://brabant.databank.nl/kiosken/index.html">Brabant Databank</a>. Provincie Noord-Brabant. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200806182606/https://brabant.databank.nl/kiosken/index.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-06">6 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-28">28 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/71923ned/table?ts=1585653018928">Landbouw; dieren naar klassenindeling aantal dieren, regio, 2000 - 2009</a>. <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-31">31 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ed.nl/eindhoven/groei-brainport-economie-vlakt-af-naar-3-3-procent~a45ce96a/">Groei Brainport-economie vlakt af naar 3,3 procent</a>. Eindhovens Dagblad (<span class="mw-formatted-date" title="2019-11-20">20 november 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191221022044/https://www.ed.nl/eindhoven/groei-brainport-economie-vlakt-af-naar-3-3-procent~a45ce96a/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-12-21">21 december 2019</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-05-09">9 mei 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ivn.nl/nieuws/waar-is-het-meeste-bos-in-nederland">Waar is het meeste bos in Nederland</a>. <i>IVM</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-05-17">17 mei 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabant.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/natuur/natura_2000">Natura 2000-gebieden</a>. <i>Provincie Noord-Brabant</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200919034433/https://www.brabant.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/natuur/natura_2000">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-19">19 september 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-26">26 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2024"><span style="font-variant:small-caps;">Trudy van Rijswijk</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nos.nl/artikel/2243174-natuurgebied-de-maasheggen-benoemd-tot-unesco-biosfeergebied.html">Natuurgebied de Maasheggen benoemd tot UNESCO-biosfeergebied</a>. <a href="/wiki/Nederlandse_Omroep_Stichting" title="Nederlandse Omroep Stichting">NOS</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2018-07-25">25 juli 2018</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200812213002/https://nos.nl/artikel/2243174-natuurgebied-de-maasheggen-benoemd-tot-unesco-biosfeergebied.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-12">12 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-27">27 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Migr-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Migr_15-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Migr_15-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/37713/table">Bevolking; leeftijd, migratieachtergrond, geslacht en regio, 1 januari</a> CBS, 23 juli 2020</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/70072NED/table?fromstatweb">Regionale kerncijfers Nederland</a> <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a>, 8 september 2020</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cijfers.noord-holland.nl/dashboard/Demografie--demografie">Demografie, Noord-Brabant vergeleken met Nederland</a> Portaal Kaart en Data, Provincie Noord-Holland</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bevolkingsprognose.brabant.nl/hoofdstuk/geboorte-en-sterfte-brabant">Geboorte en sterfte in Brabant</a> Provincie Noord-Brabant, 2020</span> </li> <li id="cite_note-Demo-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Demo_19-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Demo_19-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bevolkingsprognose.brabant.nl/hoofdstuk/binnenlandse-en-buitenlandse-migratieontwikkelingen">Binnenlandse en buitenlandse migratieontwikkelingen</a> Provincie Noord-Brabant, 2020</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Trots op je taal! Gruts, grootsig, freed op oew dialect!</i> (2006), Stichting het Brabants, 's-Hertogenbosch. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-810775-1-1" title="Speciaal:Boekbronnen/90-810775-1-1">ISBN 90-810775-1-1</a></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.katholiek.org/verenigingen.php">Katholieke verenigingen</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ru.nl/kdc/bladeren/archieven-thema/subpagina-archieven-thema/cultuur-vrije-tijd-ontspanning/archieven_van/archieven/nederlandse-katholieke-sportfederatie/">Nederlandse Katholieke Sportfederatie</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://carnaval-verenigingen-noordbrabant.startpagina.nl/">Carnavalverenigingen Noord-Brabant</a>. <a href="/wiki/Startpagina.nl" title="Startpagina.nl">Startpagina.nl</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201026160636/https://carnaval-verenigingen-noordbrabant.startpagina.nl/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-26">26 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-14">14 augustus 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.immaterieelerfgoed.nl/nl/brabantseschuttersgilden">Brabantse Schuttersgilden</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantsheem.nl/">Brabants Heem</a></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.immaterieelerfgoed.nl/immaterieelerfgoed#eyJ0eXBlIjoibGlzdCIsImFueWtleXdvcmQiOltdLCJmYWNldHMiOnt9fQ==">Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland</a></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2018"><span style="font-variant:small-caps;">Joep de Hart, Pepijn van Houwelingen</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2018/12/19/christenen-in-nederland">Christenen in Nederland</a>. <a href="/wiki/Sociaal_en_Cultureel_Planbureau" title="Sociaal en Cultureel Planbureau">Sociaal en Cultureel Planbureau</a> (december 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200809175831/https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2018/12/19/christenen-in-nederland">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-09">9 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-13">13 augustus 2020</span>. </span> <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978_90_377_0894_3" title="Speciaal:Boekbronnen/978 90 377 0894 3">ISBN 978 90 377 0894 3</a></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cubra.nl/dodenakkerkort/geboorteplaats.htm">Databank met biografische data en summiere bibliografische gegevens van overleden Brabantse auteurs (1400-1999)</a>. <a href="/wiki/Cultureel_Brabant" title="Cultureel Brabant">Cultureel Brabant</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031231210/http://www.cubra.nl/dodenakkerkort/geboorteplaats.htm">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-03">3 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabantserfgoed.nl/page/10361/de-kunsten-van-brabant">De kunsten van Brabant</a>. Brabants Erfgoed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200809054153/https://www.brabantserfgoed.nl/page/10361/de-kunsten-van-brabant">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-09">9 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-14">14 augustus 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vangoghbrabant.com/nl/home">Ontdek Vincent van Gogh in Brabant</a>. Van Gogh Brabant. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200812054516/https://www.vangoghbrabant.com/nl/home">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-12">12 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-14">14 augustus 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vangoghnationalpark.com/pers">Brabantse aanpak leidt tot Van Gogh Nationaal Park</a>. Van Gogh Nationaal Park (<span class="mw-formatted-date" title="2020-03-30">30 maart 2020</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210304163543/https://www.vangoghnationalpark.com/pers">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-04">4 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2015"><span style="font-variant:small-caps;">Erik de Boer</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mestmag.nl/een-infographic-over-de-124-musea-in-brabant/">Musea Brabant 2015</a>. Kunstloc Brabant (<span class="mw-formatted-date" title="2015-09-17">17 september 2015</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170909164311/http://www.mestmag.nl/een-infographic-over-de-124-musea-in-brabant/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2017-09-09">9 september 2017</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-06-02">2 juni 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2024"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/bbohp-waarom-veel-goede-wielrenners-juist-uit-brabant-komen">Waarom veel goede wielrenners juist uit Brabant komen</a>. <a href="/wiki/BHIC" class="mw-redirect" title="BHIC">BHIC</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2017-06-28">28 juni 2017</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201009012406/https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/bbohp-waarom-veel-goede-wielrenners-juist-uit-brabant-komen">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-09">9 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-02">2 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2024"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://historiek.net/">Wim van Est, de eerste Nederlander in de gele trui</a>. Historiek (<span class="mw-formatted-date" title="2020-07-17">17 juli 2020</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-02">2 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-BBB-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-BBB_35-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BBB_35-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181031043701/https://www.brabantbrandbox.com/nl/">Brabant Brand Box</a>. Provincie Noord-Brabant. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2018-10-31">31 oktober 2018</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-28">28 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><span style="font-variant:small-caps;">Tom van Gurp</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nieuwsbladtransport.nl/binnenvaart/2019/03/29/havenbedrijf-rotterdam-gaat-binnenvaart-in-brabant-stimuleren/?gdpr=accept">Havenbedrijf Rotterdam gaat binnenvaart in Brabant stimuleren</a>. Nieuwsblad Transport (<span class="mw-formatted-date" title="2019-03-29">29 maart 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201012111410/https://www.nieuwsbladtransport.nl/binnenvaart/2019/03/29/havenbedrijf-rotterdam-gaat-binnenvaart-in-brabant-stimuleren/?gdpr=accept">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-12">12 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-27">27 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2019/31/haven-en-industrieterrein-moerdijk-2017-2018">Haven- en industrieterrein Moerdijk, 2017-2018</a>. <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2019-08-02">2 augustus 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201130175205/https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2019/31/haven-en-industrieterrein-moerdijk-2017-2018">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-11-30">30 november 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/239441/Brabant-in-Europese-top-5-van-octrooi-aanvragen">Brabant in Europese top 5 van octrooi-aanvragen</a>. <a href="/wiki/Omroep_Brabant_(Nederland)" title="Omroep Brabant (Nederland)">Omroep Brabant</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2018-03-07">7 maart 2018</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200329155504/https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/239441/Brabant-in-Europese-top-5-van-octrooi-aanvragen">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-29">29 maart 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-29">29 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2020/02/12/brabantse-boer-weinig-vernieuwend">Brabantse boer weinig vernieuwend</a>. <a href="/wiki/Nieuwe_Oogst" title="Nieuwe Oogst">Nieuwe Oogst</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-02-12">12 februari 2020</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200815170928/https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2020/02/12/brabantse-boer-weinig-vernieuwend">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-15">15 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-29">29 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://partners.visitbrabant.com/over-ons/cijfers-en-trends/cijfers-toerisme-in-brabant-2018">Cijfers toerisme in Brabant 2018</a>. VisitBrabant. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201001235716/https://partners.visitbrabant.com/over-ons/cijfers-en-trends/cijfers-toerisme-in-brabant-2018">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-01">1 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-16">16 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://partners.visitbrabant.com/over-ons/cijfers-en-trends/cijfers-toerisme-in-brabant-201rl=">Cijfers toerisme in Brabant 2019</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup>. VisitBrabant. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-16">16 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.visitbrabant.com/uploads/media/5de0ea161db5f/monitoringsnotitie-vte-brabant-2019-11112019.pdf?token=/uploads/media/5de0ea161db5f/monitoringsnotitie-vte-brabant-2019-11112019.pdf">Highlights monitoring VTE beleid Noord-Brabant 2019</a>. VisitBrabant. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210831195041/https://www.visitbrabant.com/uploads/media/5de0ea161db5f/monitoringsnotitie-vte-brabant-2019-11112019.pdf?token=/uploads/media/5de0ea161db5f/monitoringsnotitie-vte-brabant-2019-11112019.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-08-31">31 augustus 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.grooteindhoven.nl/nieuws/algemeen/950310/wie-is-gigantisch-gastvrij-in-brabant-">Wie is gigantisch gastvrij in Brabant?</a>. Groot Eindhoven (<span class="mw-formatted-date" title="2020-03-03">3 maart 2020</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201001172406/https://www.grooteindhoven.nl/nieuws/algemeen/950310/wie-is-gigantisch-gastvrij-in-brabant-">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-01">1 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-19">19 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://respons.nl/wp-content/uploads/2019/04/Factsheet-Dagattractie-Top50-2018.pdf">Dagattractie top 50</a>. Respons.nl. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210831195118/https://respons.nl/wp-content/uploads/2019/04/Factsheet-Dagattractie-Top50-2018.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-08-31">31 augustus 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-17">17 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://respons.nl/wp-content/uploads/2019/05/Ranglijst-TOP-100-Evenementen-Monitor-2019.pdf">Top 100 evenementen, ranglijst 2019</a>. Respons. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201002011409/https://respons.nl/wp-content/uploads/2019/05/Ranglijst-TOP-100-Evenementen-Monitor-2019.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-02">2 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-22">22 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ed.nl/valkenswaard/corso-valkenswaard-trekt-40-000-bezoekers~ad0f8d65/">Corso Valkenswaard trekt 40.000 bezoekers</a>. <a href="/wiki/Eindhovens_Dagblad" title="Eindhovens Dagblad">Eindhovens Dagblad</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2012-09-09">9 september 2012</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201001230732/https://www.ed.nl/valkenswaard/corso-valkenswaard-trekt-40-000-bezoekers~ad0f8d65/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-01">1 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2018"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nltimes.nl/2018/09/03/zundert-flower-parade-attracts-70000-visitors">Zundert bloemencorso ontvangt 70.000 toeschouwers</a>. NLTimes (<span class="mw-formatted-date" title="2018-09-03">3 september 2018</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-22">22 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ed.nl/eindhoven/brabantsedag-is-een-goed-geoliede-machine-40-000-bezoekers-in-heeze~a9e45e1d/">Brabantsedag is een goed geoliede machine, 40.000 bezoekers in Heeze</a>. Eindhovens Dagblad (<span class="mw-formatted-date" title="2018-08-26">26 augustus 2018</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201002014857/https://www.ed.nl/eindhoven/brabantsedag-is-een-goed-geoliede-machine-40-000-bezoekers-in-heeze~a9e45e1d/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-02">2 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nu.nl/muziek/5855748/44e-editie-paaspop-trekt-recordaantal-bezoekers.html">44e editie Paaspop trekt recordaantal bezoekers</a>. NU.nl (<span class="mw-formatted-date" title="2019-04-22">22 april 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201002005837/https://www.nu.nl/muziek/5855748/44e-editie-paaspop-trekt-recordaantal-bezoekers.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-02">2 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-22">22 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.visitbrabant.com/nl/evenementen/1078139335/wish-outdoor">Wish Outdoor</a>. VisitBrabant. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200920103315/https://www.visitbrabant.com/nl/evenementen/1078139335/wish-outdoor">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-22">22 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationaleparkenbureau.nl/documenten+en+verslagen/handlerdownloadfiles.ashx?idnv=977431">Bezoek aan Nationale Parken in Nederland, in: Natuur in Nederland, De bezoeker</a> p. 28. nationaleparkenbureau.nl. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031231611/https://www.nationaleparkenbureau.nl/documenten+en+verslagen/handlerdownloadfiles.ashx?idnv=977431">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-19">19 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://natuurpoorten.nl/">Brabantse Natuurpoorten</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200816063120/https://natuurpoorten.nl/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-16">16 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-25">25 maart 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/2942972/alle-carnavalsoptochten-in-brabant-plaatsen-en-tijden-kaartje">Alle carnavalsoptochten in Brabant: plaatsen en tijden</a>. <a href="/wiki/Omroep_Brabant_(Nederland)" title="Omroep Brabant (Nederland)">Omroep Brabant</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2019-03-02">2 maart 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200810023132/https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/2942972/alle-carnavalsoptochten-in-brabant-plaatsen-en-tijden-kaartje">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-10">10 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ed.nl/economie/driekwart-minder-toeristen-in-noord-brabant-tijdens-coronacrisis~a48dc27b/">Driekwart minder toeristen in Noord-Brabant tijdens coronacrisis</a>. <a href="/wiki/Eindhovens_Dagblad" title="Eindhovens Dagblad">Eindhovens Dagblad</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-08-25">25 augustus 2020</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201001163515/https://www.ed.nl/economie/driekwart-minder-toeristen-in-noord-brabant-tijdens-coronacrisis~a48dc27b/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-01">1 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-20">20 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://2019.omojaarverslag.nl/verslag2019/f/leerlingen/kerngegevens-vereniging-ons-middelbaar-onderwijs">Kerngegevens vereniging Ons Middelbaar Onderwijs</a>. <a href="/wiki/Ons_Middelbaar_Onderwijs" title="Ons Middelbaar Onderwijs">OMO</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031231736/https://www.omojaarverslag.nl/verslag2019/f/leerlingen/kerngegevens-vereniging-ons-middelbaar-onderwijs">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-14">14 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kiesmbo.nl/scholen">Kies MBO</a>. Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200815162844/https://www.kiesmbo.nl/scholen">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-08-15">15 augustus 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-09">9 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mijnstudentenleven.nl/studie/hogescholen-noord-brabant.html">Hogescholen Noord-Brabant</a>. MijnStudentenleven. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201012124721/https://www.mijnstudentenleven.nl/studie/hogescholen-noord-brabant.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-12">12 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-07">7 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Waar-58"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Waar_58-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Waar_58-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.waarstaatjeprovincie.nl/Paginas/Verkeer%20en%20vervoer/Weglengte_Tabel.aspx">Tabel weglengte</a>. Waar staat je provincie?. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031231822/https://www.waarstaatjeprovincie.nl/Paginas/Verkeer%20en%20vervoer/Weglengte_Tabel.aspx">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-26">26 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ed.nl/brabant/files-nemen-toe-brabantse-snelwegen-prijken-veelvuldig-in-top-10-filelijstjes-van-anwb~a03e8ff3/">Files nemen toe: Brabantse snelwegen prijken veelvuldig in top 10-filelijstjes van ANWB</a>. Eindhovens Dagblad (<span class="mw-formatted-date" title="2019-12-28">28 december 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191231035318/https://www.ed.nl/brabant/files-nemen-toe-brabantse-snelwegen-prijken-veelvuldig-in-top-10-filelijstjes-van-anwb~a03e8ff3/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-12-31">31 december 2019</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-26">26 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/faq/luchtvaart/hoeveel-passagiers-reizen-via-nederlandse-luchthavens-">Hoeveel passagiers reizen via Nederlandse luchthavens?</a>. <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201026205432/https://www.cbs.nl/nl-nl/faq/luchtvaart/hoeveel-passagiers-reizen-via-nederlandse-luchthavens-">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-26">26 oktober 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-23">23 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210923032640/http://www.eerstevlucht.nl/">De eerste gemoderniseerde vlucht in Nederland</a>/</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><span style="font-variant:small-caps;">Pieter Roskam</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/havens-in-noord-brabant">Havens in Noord-Brabant</a>. <a href="/wiki/BHIC" class="mw-redirect" title="BHIC">BHIC</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2011-03-15">15 maart 2011</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200127210243/https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/havens-in-noord-brabant">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-01-27">27 januari 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-24">24 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabant.nl/-/media/7a6c903a60d643598d1f1dc1168f6a74.pdf">Brabantse Spoor Agenda 2030</a>. Provincie Noord-Brabant (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220707224328/https://www.brabant.nl/-/media/7a6c903a60d643598d1f1dc1168f6a74.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2022-07-07">7 juli 2022</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-24">24 september 2020</span>. </span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_link">Externe link</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brabant.nl/">Website Provincie Noord-Brabant</a></li></ul> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Provincies_van_Nederland"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_provincies_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie provincies Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_provincies_Nederland" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_provincies_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden"><img alt="Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div id="Provincies_van_Nederland" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincies van Nederland</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><span class="sortkey" style="display: none;">Drenthe</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Drenthe.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Drenthe"><img alt="Vlag Drenthe" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Drenthe.svg/20px-Flag_of_Drenthe.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Drenthe.svg/30px-Flag_of_Drenthe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Drenthe.svg/40px-Flag_of_Drenthe.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Drenthe" title="Drenthe">Drenthe</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Flevoland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Flevoland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Flevoland"><img alt="Vlag Flevoland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Flevoland.svg/20px-Flag_of_Flevoland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Flevoland.svg/30px-Flag_of_Flevoland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Flevoland.svg/40px-Flag_of_Flevoland.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Flevoland" title="Flevoland">Flevoland</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Friesland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Frisian_flag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Friesland"><img alt="Vlag Friesland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/20px-Frisian_flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/30px-Frisian_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/40px-Frisian_flag.svg.png 2x" data-file-width="910" data-file-height="630" /></a></span> <a href="/wiki/Friesland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Friesland (hoofdbetekenis)">Friesland</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Gelderland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Gelderland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Gelderland"><img alt="Vlag Gelderland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_Gelderland.svg/20px-Flag_of_Gelderland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_Gelderland.svg/30px-Flag_of_Gelderland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_Gelderland.svg/40px-Flag_of_Gelderland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="341" /></a></span> <a href="/wiki/Gelderland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gelderland (hoofdbetekenis)">Gelderland</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Groningen (provincie)</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Groningen.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Groningen (provincie)"><img alt="Vlag Groningen (provincie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Groningen.svg/20px-Flag_of_Groningen.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Groningen.svg/30px-Flag_of_Groningen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Groningen.svg/40px-Flag_of_Groningen.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Limburg</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Netherlands).svg" class="mw-file-description" title="Vlag Limburg"><img alt="Vlag Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/20px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/40px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Noord-Brabant</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:North_Brabant-Flag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Noord-Brabant"><img alt="Vlag Noord-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/20px-North_Brabant-Flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/30px-North_Brabant-Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/40px-North_Brabant-Flag.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a class="mw-selflink selflink">Noord-Brabant</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Noord-Holland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_North_Holland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Noord-Holland"><img alt="Vlag Noord-Holland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Holland.svg/20px-Flag_of_North_Holland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Holland.svg/30px-Flag_of_North_Holland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Holland.svg/40px-Flag_of_North_Holland.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Overijssel</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Overijssel.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Overijssel"><img alt="Vlag Overijssel" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Overijssel.svg/20px-Flag_of_Overijssel.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Overijssel.svg/30px-Flag_of_Overijssel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Overijssel.svg/40px-Flag_of_Overijssel.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Utrecht (provincie)</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Utrecht_(province)-Flag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Utrecht (provincie)"><img alt="Vlag Utrecht (provincie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Utrecht_%28province%29-Flag.svg/20px-Utrecht_%28province%29-Flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Utrecht_%28province%29-Flag.svg/30px-Utrecht_%28province%29-Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Utrecht_%28province%29-Flag.svg/40px-Utrecht_%28province%29-Flag.svg.png 2x" data-file-width="720" data-file-height="480" /></a></span> <a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Zeeland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Zeeland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Zeeland"><img alt="Vlag Zeeland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Flag_of_Zeeland.svg/20px-Flag_of_Zeeland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Flag_of_Zeeland.svg/30px-Flag_of_Zeeland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Flag_of_Zeeland.svg/40px-Flag_of_Zeeland.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a></span></span> · <span class="sortkey" style="display: none;">Zuid-Holland</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Zuid-Holland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Zuid-Holland"><img alt="Vlag Zuid-Holland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Zuid-Holland.svg/20px-Flag_of_Zuid-Holland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Zuid-Holland.svg/30px-Flag_of_Zuid-Holland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Zuid-Holland.svg/40px-Flag_of_Zuid-Holland.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="666" /></a></span> <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a></span></span> </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Noord-Brabant&oldid=68339310">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Noord-Brabant&oldid=68339310</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Noord-Brabant" title="Categorie:Noord-Brabant">Noord-Brabant</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_Phonos_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken">Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 nov 2024 om 19:53.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Noord-Brabant&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-xnhcb","wgBackendResponseTime":184,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.084","walltime":"1.284","ppvisitednodes":{"value":29870,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":269330,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":97508,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":103490,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 898.222 1 -total"," 42.38% 380.663 1 Sjabloon:Appendix"," 42.09% 378.097 1 Sjabloon:Bevat"," 35.57% 319.511 1 Sjabloon:References"," 35.42% 318.154 55 Sjabloon:Citeer_web"," 10.24% 91.987 1 Sjabloon:Infobox_provincie_Nederland"," 9.73% 87.354 1 Sjabloon:Infobox_plaats"," 7.68% 69.025 1 Sjabloon:Zetelverdeling"," 7.00% 62.902 1 Sjabloon:Zetelverdeling/code"," 6.97% 62.620 1 Sjabloon:Navigatie_provincies_Nederland"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.059","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1195743,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-n8sdl","timestamp":"20241127152040","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Noord-Brabant","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Noord-Brabant","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1101","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1101","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-02-02T16:18:55Z","dateModified":"2024-11-04T18:53:21Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a2\/North_Brabant-Flag.svg","headline":"provincie van Nederland"}</script> </body> </html>