CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Węgiel kamienny – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"2ddfd30c-51a4-443c-8aa1-078c853db3aa","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Węgiel_kamienny","wgTitle":"Węgiel kamienny","wgCurRevisionId":74464170,"wgRevisionId":74464170,"wgArticleId":14734,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-03","Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-01","Petrologia węgla","Paliwa do silników cieplnych","Skały organogeniczne","Węgle kopalne"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Węgiel_kamienny","wgRelevantArticleId":14734,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74464170,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q732607","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=[ "ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="857"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="571"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg/640px-Liquefaction-charbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="457"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Węgiel kamienny – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/W%C4%99giel_kamienny"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99giel_kamienny"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Węgiel_kamienny rootpage-Węgiel_kamienny skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=W%C4%99giel+kamienny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=W%C4%99giel+kamienny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=W%C4%99giel+kamienny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=W%C4%99giel+kamienny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Typy_węgla_kamiennego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Typy_węgla_kamiennego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Typy węgla kamiennego</span> </div> </a> <ul id="toc-Typy_węgla_kamiennego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sortymenty_węgla_kamiennego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sortymenty_węgla_kamiennego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Sortymenty węgla kamiennego</span> </div> </a> <ul id="toc-Sortymenty_węgla_kamiennego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wydobycie_węgla_kamiennego_w_Polsce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wydobycie_węgla_kamiennego_w_Polsce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Wydobycie węgla kamiennego w Polsce</span> </div> </a> <ul id="toc-Wydobycie_węgla_kamiennego_w_Polsce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wydobycie_węgla_kamiennego_na_świecie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wydobycie_węgla_kamiennego_na_świecie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Wydobycie węgla kamiennego na świecie</span> </div> </a> <ul id="toc-Wydobycie_węgla_kamiennego_na_świecie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metody_wydobycia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Metody_wydobycia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Metody wydobycia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Metody_wydobycia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Metody wydobycia</span> </button> <ul id="toc-Metody_wydobycia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Metoda_odkrywkowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Metoda_odkrywkowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Metoda odkrywkowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Metoda_odkrywkowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metoda_głębinowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Metoda_głębinowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Metoda głębinowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Metoda_głębinowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przetwarzanie_węgla" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przetwarzanie_węgla"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przetwarzanie węgla</span> </div> </a> <ul id="toc-Przetwarzanie_węgla-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia_wykorzystania_węgla_kamiennego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_wykorzystania_węgla_kamiennego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Historia wykorzystania węgla kamiennego</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia_wykorzystania_węgla_kamiennego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wpływ_na_zdrowie_i_środowisko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wpływ_na_zdrowie_i_środowisko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Wpływ na zdrowie i środowisko</span> </div> </a> <ul id="toc-Wpływ_na_zdrowie_i_środowisko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Węgiel kamienny</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 49 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-49" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">49 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%AD%D9%85_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A" title="فحم قاري – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فحم قاري" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Hulla" title="Hulla – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Hulla" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Da%C5%9F_k%C3%B6m%C3%BCr" title="Daş kömür – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Daş kömür" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="বিটুমিনাস – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বিটুমিনাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B_%D0%B2%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Каменны вугаль – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Каменны вугаль" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8_%D0%B2%D1%8A%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%89%D0%B0" title="Черни въглища – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Черни въглища" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hulla" title="Hulla – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hulla" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%83%D0%BB_%D0%BA%C4%83%D0%BC%D1%80%C4%83%D0%BA" title="Чул кăмрăк – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чул кăмрăк" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cern%C3%A9_uhl%C3%AD" title="Černé uhlí – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Černé uhlí" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Stenkul" title="Stenkul – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Stenkul" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Steinkohle" title="Steinkohle – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Steinkohle" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B9%CE%B8%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82" title="Λιθάνθρακας – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Λιθάνθρακας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bituminous_coal" title="Bituminous coal – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Bituminous coal" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hulla" title="Hulla – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Hulla" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Harrikatz_bituminoso" title="Harrikatz bituminoso – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Harrikatz bituminoso" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87" title="زغال بیتومینه – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زغال بیتومینه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Houille" title="Houille – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Houille" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Hulla" title="Hulla – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Hulla" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%AD%EC%B2%AD%ED%83%84" title="역청탄 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="역청탄" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%AD" title="Քարածուխ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քարածուխ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="बिटुमेनी कोयला – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बिटुमेनी कोयला" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kameni_ugljen" title="Kameni ugljen – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kameni ugljen" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bituminus" title="Bituminus – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Bituminus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D1%80%C3%A6%D0%B2%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Дурæвзалы – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Дурæвзалы" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Linkol" title="Linkol – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Linkol" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ქვანახშირი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D3%A9%D0%BC%D2%AF%D1%80" title="Ташкөмүр – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Ташкөмүр" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Feketek%C5%91sz%C3%A9n" title="Feketekőszén – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Feketekőszén" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Arintany_mahazatra" title="Arintany mahazatra – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Arintany mahazatra" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%83%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%BD_%D0%BD%D2%AF%D2%AF%D1%80%D1%81" title="Чулуун нүүрс – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Чулуун нүүрс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%AD%B4%E9%9D%92%E7%82%AD" title="歴青炭 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="歴青炭" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Olha" title="Olha – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Olha" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Toshko%CA%BBmir" title="Toshkoʻmir – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Toshkoʻmir" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hulha" title="Hulha – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Hulha" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Huil%C4%83" title="Huilă – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Huilă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D1%94_%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F" title="Камняноє угля – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Камняноє угля" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Каменный уголь – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Каменный уголь" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cierne_uhlie" title="Čierne uhlie – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čierne uhlie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Kamj%C5%AFnny_w%C5%AFngel" title="Kamjůnny wůngel – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Kamjůnny wůngel" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%99" title="Битуменски угаљ – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Битуменски угаљ" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kameni_ugljen" title="Kameni ugljen – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kameni ugljen" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stenkol" title="Stenkol – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stenkol" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%9F%E0%B1%81%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="బిటుమినస్ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="బిటుమినస్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%AA" title="บิทูมินัส – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="บิทูมินัส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bit%C3%BCml%C3%BC_k%C3%B6m%C3%BCr" title="Bitümlü kömür – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bitümlü kömür" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%27%D1%8F%D0%BD%D0%B5_%D0%B2%D1%83%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BB%D1%8F" title="Кам'яне вугілля – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кам'яне вугілля" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kivihil%27" title="Kivihil' – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kivihil'" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Than_bitum" title="Than bitum – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Than bitum" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%83%9F%E7%85%A4" title="烟煤 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="烟煤" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q732607#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%99giel_kamienny" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:W%C4%99giel_kamienny" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%99giel_kamienny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%99giel_kamienny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/W%C4%99giel_kamienny" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/W%C4%99giel_kamienny" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&oldid=74464170" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=W%C4%99giel_kamienny&id=74464170&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FW%25C4%2599giel_kamienny"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FW%25C4%2599giel_kamienny"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=W%C4%99giel+kamienny"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=W%C4%99giel_kamienny&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bituminous_coal" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q732607" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Liquefaction-charbon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg/220px-Liquefaction-charbon.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg/330px-Liquefaction-charbon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Liquefaction-charbon.jpg/440px-Liquefaction-charbon.jpg 2x" data-file-width="650" data-file-height="464" /></a><figcaption>Węgiel kamienny</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg/220px-Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg.png" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg/330px-Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg/440px-Struktura_chemiczna_w%C4%99gla_kamiennego.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="900" /></a><figcaption>Uproszczony schemat fragmentu struktury chemicznej węgla kamiennego</figcaption></figure> <p><b>Węgiel kamienny</b> – <a href="/wiki/Ska%C5%82a" title="Skała">skała</a> <a href="/wiki/Ska%C5%82y_osadowe" title="Skały osadowe">osadowa</a> pochodzenia roślinnego, zawierająca 75−97% <a href="/wiki/W%C4%99giel_(pierwiastek)" title="Węgiel (pierwiastek)">pierwiastka węgla</a>, powstała głównie w <a href="/wiki/Karbon" title="Karbon">karbonie</a> (<a href="/wiki/Paleozoik" title="Paleozoik">era paleozoiczna</a>) ze szczątków roślinnych, które bez dostępu tlenu uległy <a href="/wiki/Uw%C4%99glenie" title="Uwęglenie">uwęgleniu</a>. Ma czarną barwę, matowy połysk, czarną <a href="/wiki/Rysa_(mineralogia)" title="Rysa (mineralogia)">rysę</a>. </p><p>Węgiel kamienny stosowany jest powszechnie jako <a href="/wiki/Paliwo" title="Paliwo">paliwo</a>, choć jego udział w produkcji energii spada i prawdopodobnie będzie nadal spadał<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. Jego <a href="/wiki/Warto%C5%9B%C4%87_opa%C5%82owa" title="Wartość opałowa">wartość opałowa</a> waha się od 16,7 do 29,3 <a href="/wiki/D%C5%BCul" title="Dżul">MJ</a>/<a href="/wiki/Kilogram" title="Kilogram">kg</a> i silnie zależy od jego składu (zawartości <a href="/wiki/Popi%C3%B3%C5%82" title="Popiół">popiołu</a>, <a href="/wiki/Siarka" title="Siarka">siarki</a>, wilgotności). Wartość opałowa czystego pierwiastka węgla wynosi ok. 33,2 MJ/kg. Węgiel kamienny jest <a href="/wiki/Nieodnawialne_%C5%BAr%C3%B3d%C5%82a_energii" title="Nieodnawialne źródła energii">nieodnawialnym źródłem energii</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Typy_węgla_kamiennego"><span id="Typy_w.C4.99gla_kamiennego"></span>Typy węgla kamiennego</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Typy węgla kamiennego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Typy węgla kamiennego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według <a href="/wiki/Polska_Norma" title="Polska Norma">Polskiej Normy</a> węgiel kamienny został podzielony na typy zgodnie z naturalnymi cechami, charakteryzującymi jego przydatność technologiczną, określoną następującymi wskaźnikami: </p> <ul><li><a href="/wiki/Zawarto%C5%9B%C4%87_cz%C4%99%C5%9Bci_lotnych" title="Zawartość części lotnych">zawartość części lotnych w węglu</a> (V) w przeliczeniu na substancję bezpopiołową i suchą,</li> <li><a href="/w/index.php?title=Zdolno%C5%9B%C4%87_spiekania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zdolność spiekania (strona nie istnieje)">zdolność spiekania</a> (<a href="/w/index.php?title=Spiekalno%C5%9B%C4%87_w%C4%99gla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spiekalność węgla (strona nie istnieje)">spiekalność węgla</a>)</li> <li>dylatacja</li> <li><a href="/wiki/Ciep%C5%82o_spalania" title="Ciepło spalania">ciepło spalania</a> węgla w przeliczeniu na substancję bezpopiołową i suchą</li></ul> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Typ węgla </th> <th>Wyróżnik </th> <th>Zawartość części lotnych V % </th> <th>Charakterystyka </th> <th>Główne zastosowanie </th></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel płomienny </td> <td style="text-align: center;">31 </td> <td>powyżej 28 </td> <td>duża zawartość części lotnych, brak lub słaba zdolność spiekania, długi, silnie świecący płomień </td> <td>piece przemysłowe i domowe, generatory </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel gazowo-płomienny </td> <td style="text-align: center;">32 </td> <td>powyżej 28 </td> <td>duża zawartość części lotnych, średnia zdolność spiekania </td> <td>piece przemysłowe i domowe, wytlewanie, uwodornianie </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel gazowy </td> <td style="text-align: center;">33 </td> <td>powyżej 28 </td> <td>duża wydajność gazu i smoły, znaczna spiekalność </td> <td>gazownictwo, koksownictwo, wytlewanie </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Węgiel gazowo-koksowy </td> <td style="text-align: center;">34 </td> <td>powyżej 28 </td> <td>duża wydajność gazu i smoły, dobra spiekalność, średnie ciśnienie rozprężania </td> <td>gazownictwo, koksownictwo </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel orto-koksowy </td> <td style="text-align: center;">35 </td> <td>od 20 do 31 </td> <td>typowy węgiel koksowy, średnia zawartość części lotnych, dobra spiekalność, wysokie ciśnienie rozprężania </td> <td>produkcja koksu metalurgicznego </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel meta-koksowy </td> <td style="text-align: center;">36 </td> <td>od 14 do 28 </td> <td>dobra spiekalność, duże ciśnienie rozprężania </td> <td>produkcja koksu odlewniczego </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel semi-koksowy </td> <td style="text-align: center;">37 </td> <td>od 14 do 28 </td> <td>mała zawartość części lotnych, słaba spiekalność, średnie ciśnienie rozprężania </td> <td>w koksownictwie jako dodatek schudzający wsad węglowy </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel chudy </td> <td style="text-align: center;">38 </td> <td>od 14 do 28 </td> <td>mała zawartość części lotnych, brak lub słaba spiekalność, krótki płomień </td> <td>piece przemysłowe i domowe, generatory </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">węgiel antracytowy </td> <td style="text-align: center;">41 </td> <td>od 10 do 14 </td> <td>mała zawartość części lotnych, brak zdolności spiekania </td> <td>węgiel na mieszanki do produkcji koksu; węgiel energetyczny do palenisk specjalnych oraz produkcji paliwa bezdymowego </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/Antracyt_(w%C4%99giel)" title="Antracyt (węgiel)">antracyt</a> </td> <td style="text-align: center;">42 </td> <td>od 3 do 10 </td> <td>bardzo mała zawartość części lotnych, brak zdolności spiekania </td> <td>paliwo specjalne </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Metaantracyt </td> <td style="text-align: center;">43 </td> <td>do 3 </td> <td>bardzo mała zawartość części lotnych, brak zdolności spiekania </td> <td>-------- </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sortymenty_węgla_kamiennego"><span id="Sortymenty_w.C4.99gla_kamiennego"></span>Sortymenty węgla kamiennego</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Sortymenty węgla kamiennego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sortymenty węgla kamiennego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dla węgla kamiennego wszystkich typów i klas oraz celów przeznaczenia, rozróżnia się zależnie od wymiarów ziarn 11 <a href="/wiki/Sortyment_(analiza_sitowa)" title="Sortyment (analiza sitowa)">sortymentów</a> <a href="/w/index.php?title=Sortyment_zasadniczy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sortyment zasadniczy (strona nie istnieje)">zasadniczych</a> oraz 13 sortymentów <a href="/w/index.php?title=Sartymenty_po%C5%82%C4%85czone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sartymenty połączone (strona nie istnieje)">połączonych</a>. </p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" class="multicol" style="width:100%;" role="presentation"> <tbody><tr> <td width="" align="left" valign="top"> <table class="wikitable" style="margin: 0 auto"> <caption>Sortymenty zasadnicze </caption> <tbody><tr> <th>Grupa </th> <th>Nazwa </th> <th>Symbol </th> <th>Wymiar ziarna<br />mm </th></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Kęsy </td> <td style="text-align: center;">Ks </td> <td style="text-align: center;">ponad 200 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Kostka I </td> <td style="text-align: center;">Ko I </td> <td style="text-align: center;">200-120 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Kostka II </td> <td style="text-align: center;">Ko II </td> <td style="text-align: center;">120-60 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Orzech I </td> <td style="text-align: center;">O I </td> <td style="text-align: center;">80-40 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Orzech II </td> <td style="text-align: center;">O II </td> <td style="text-align: center;">50-25 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Średnie </td> <td>Groszek I </td> <td style="text-align: center;">Gk I </td> <td style="text-align: center;">30-16 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Średnie </td> <td>Groszek II </td> <td style="text-align: center;">Gk II </td> <td style="text-align: center;">20-8 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Średnie </td> <td>Grysik </td> <td style="text-align: center;">Gs </td> <td style="text-align: center;">10-5 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Miałowe </td> <td>Miał </td> <td style="text-align: center;">M </td> <td style="text-align: center;">6-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Inne </td> <td>Pył </td> <td style="text-align: center;">P </td> <td style="text-align: center;">1-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Inne </td> <td>Muł </td> <td style="text-align: center;">Mu </td> <td style="text-align: center;">1-0 </td></tr></tbody></table> </td> <td width="" align="left" valign="top"> <table class="wikitable" style="margin: 0 auto"> <caption>Sortymenty połączone </caption> <tbody><tr> <th>Grupa </th> <th>Nazwa </th> <th>Symbol </th> <th>Wymiar ziarna<br />mm </th></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Gruby I </td> <td style="text-align: center;">Gr </td> <td style="text-align: center;">ponad 60 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Kostka </td> <td style="text-align: center;">Ko </td> <td style="text-align: center;">200-60 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Gruby II </td> <td style="text-align: center;">Gr II </td> <td style="text-align: center;">ponad 40 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Orzech </td> <td style="text-align: center;">O </td> <td style="text-align: center;">80-25 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Grube </td> <td>Orzech średni </td> <td style="text-align: center;">Ośr </td> <td style="text-align: center;">80-16 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Średnie </td> <td>Orzech drobny </td> <td style="text-align: center;">Odr </td> <td style="text-align: center;">50-16 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Średnie </td> <td>Groszek </td> <td style="text-align: center;">Gk </td> <td style="text-align: center;">30-8 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Drobne </td> <td>Drobny I </td> <td style="text-align: center;">Dr I </td> <td style="text-align: center;">80-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Drobne </td> <td>Drobny II </td> <td style="text-align: center;">Dr II </td> <td style="text-align: center;">50-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Drobne </td> <td>Drobny III </td> <td style="text-align: center;">Dr III </td> <td style="text-align: center;">30-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Miałowe </td> <td>Miał I </td> <td style="text-align: center;">M I </td> <td style="text-align: center;">20-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Miałowe </td> <td>Miał II </td> <td style="text-align: center;">M II </td> <td style="text-align: center;">10-0 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;">Inne </td> <td>Niesort </td> <td style="text-align: center;">Ns </td> <td style="text-align: center;">120-0 </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wydobycie_węgla_kamiennego_w_Polsce"><span id="Wydobycie_w.C4.99gla_kamiennego_w_Polsce"></span>Wydobycie węgla kamiennego w Polsce</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Wydobycie węgla kamiennego w Polsce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wydobycie węgla kamiennego w Polsce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kopalnie_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce" title="Kopalnie węgla kamiennego w Polsce">Kopalnie węgla kamiennego w Polsce</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_(cropped).jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg/220px-Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg" decoding="async" width="220" height="319" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg/330px-Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg/440px-Norblin_-_Man_who_transports_a_coal_%28cropped%29.jpeg 2x" data-file-width="1766" data-file-height="2563" /></a><figcaption>„Węglarz” przedstawiony na XVIII-wiecznym rysunku <a href="/wiki/Jan_Piotr_Norblin" title="Jan Piotr Norblin">Jana Norblina</a></figcaption></figure> <p>Polska jest największym producentem węgla kamiennego w Unii Europejskiej<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. Węgiel kamienny wydobywano na <a href="/wiki/G%C3%B3rny_%C5%9Al%C4%85sk" title="Górny Śląsk">Górnym Śląsku</a> co najmniej od połowy XVII w. Działała wówczas kopalnia odkrywkowa w <a href="/wiki/Murcki" title="Murcki">Murckach</a>, co potwierdzają dokumenty z roku 1657. Wydobycie podziemne w tej kopalni rozpoczęto w roku 1755. Obecnie funkcjonuje ona jako <a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_%E2%80%9EMurcki-Staszic%E2%80%9D" title="Kopalnia Węgla Kamiennego „Murcki-Staszic”">Kopalnia Węgla Kamiennego Murcki-Staszic</a> w Katowicach<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. W roku 1767 w <a href="/wiki/Ma%C5%82opolska" title="Małopolska">Małopolsce</a> powstała kopalnia węgla kamiennego w <a href="/wiki/Szczakowa" title="Szczakowa">Szczakowej</a> (obecnie dzielnica <a href="/wiki/Jaworzno" title="Jaworzno">Jaworzna</a>). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg/220px-Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg.png" decoding="async" width="220" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg/330px-Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg/440px-Z%C5%82o%C5%BCa_w%C4%99gla_kamiennego_w_Polsce.svg.png 2x" data-file-width="861" data-file-height="837" /></a><figcaption>Złoża węgla kamiennego w Polsce</figcaption></figure> <p>Węgiel jest w Polsce surowcem strategicznym, gdyż zaspokaja 60% zapotrzebowania energetycznego kraju (2008). Polskie zasoby tej skały należą do jednych z największych w Europie. Większość z nich zlokalizowana jest w woj. lubelskim i na Górnym Śląsku. Zasoby lubelskie są większe, leżą na mniejszej głębokości i są wysokiej jakości, choć są słabiej udokumentowane. Złoża ciągną się od Łukowa i Radzynia Podlaskiego do Hrubieszowa i łączą z <a href="/wiki/Lwowsko-Wo%C5%82y%C5%84skie_Zag%C5%82%C4%99bie_W%C4%99glowe" title="Lwowsko-Wołyńskie Zagłębie Węglowe">Lwowsko-Wołyńskim Zagłębiem Węglowym</a> na Ukrainie<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. <span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2012-03">Przez wiele lat <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a> zajmowała miejsca w pierwszej piątce państw o największym <a href="/wiki/Kopalnia_w%C4%99gla_kamiennego" title="Kopalnia węgla kamiennego">wydobyciu węgla kamiennego</a>. Najwięcej węgla kamiennego wydobyto w 1979 roku (blisko 180 mln ton)</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2012-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Od tego czasu tendencja wydobycia jest spadkowa. W roku 1989 w 70 kopalniach wydobywano 177,4 mln ton węgla kamiennego i zatrudniano 415,7 tys. pracowników. W 2001 roku w 38 kopalniach wydobyto 100,4 mln ton węgla przy zatrudnieniu 136,4 tys. osób, a od 2002 roku wydobywa się poniżej 100 mln ton<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>Według danych z 2007 roku, Polska spadła na 9. miejsce, dostarczając ogólnie 1,60% światowego wydobycia tej kopaliny. W roku 2007 w Polsce wydobyto 88 mln ton tego <a href="/wiki/Surowiec" title="Surowiec">surowca energetycznego</a><sup id="cite_ref-Energierohstoffe_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Energierohstoffe-6">[6]</a></sup>. W 2013 roku wydobycie spadło do 76,5 mln ton. Obecnie Polska jest importerem netto węgla (tzn. więcej węgla importuje niż eksportuje), i to mimo wzrostu eksportu w 2013 roku o 3,2 mln ton (z 7,4 mln t do 10,6 mln t). W 2013 roku polskie górnictwo węgla kamiennego zaliczyło spadek przychodów w stosunku do roku 2012 o 6,9%, co wynikało ze znaczącego spadku cen węgla - średnio o 13,6%, a w przypadku węgla koksującego aż o 23,6%. Na każdej sprzedanej tonie surowca kopalnie traciły średnio 6,41 zł, z kolei jeszcze rok wcześniej zysk ze sprzedaży tony węgla przekraczał 30 zł. W 2013 roku w górnictwie węgla kamiennego zatrudnionych było 106,7 tysiąca osób (w porównaniu z 113,2 tysiąca zatrudnionych rok wcześniej)<sup id="cite_ref-Zych_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zych-7">[7]</a></sup>. </p><p>Przyczyny zmniejszania wydobycia: </p> <ul><li>zamykanie nierentownych kopalń (<a href="/wiki/Dolny_%C5%9Al%C4%85sk" title="Dolny Śląsk">Dolny Śląsk</a> – <a href="/wiki/Wa%C5%82brzych" title="Wałbrzych">Wałbrzych</a>, <a href="/wiki/Nowa_Ruda" title="Nowa Ruda">Nowa Ruda</a>, <a href="/wiki/G%C3%B3rny_%C5%9Al%C4%85sk" title="Górny Śląsk">Górny Śląsk</a> (<a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_1_Maja" class="mw-redirect" title="Kopalnia Węgla Kamiennego 1 Maja">Kopalnia Węgla Kamiennego 1 Maja</a>), <a href="/wiki/Ma%C5%82opolska" title="Małopolska">Małopolska</a> (<a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Siersza" title="Kopalnia Węgla Kamiennego Siersza">KWK "Siersza"</a>)</li> <li>stosowanie technologii energooszczędnych i surowcooszczędnych oraz przechodzenie na inne źródła energii – m.in. rosnąca konkurencja źródeł <a href="/wiki/Odnawialne_%C5%BAr%C3%B3d%C5%82a_energii" title="Odnawialne źródła energii">energii odnawialnej</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup></li> <li>względy zdrowotne i ekologiczne (redukcja emisji zanieczyszczeń<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup> m.in. <a href="/wiki/Dwutlenek_siarki" title="Dwutlenek siarki">dwutlenku siarki</a>, <a href="/wiki/Tlenki_azotu" title="Tlenki azotu">tlenków azotu</a>, <a href="/wiki/Py%C5%82_(zanieczyszczenie)" title="Pył (zanieczyszczenie)">pyłu</a>, <a href="/wiki/Dwutlenek_w%C4%99gla" title="Dwutlenek węgla">dwutlenku węgla</a>), więcej: <a href="/wiki/Elektrownia_w%C4%99glowa#wpływ_na_zdrowie_i_środowisko" title="Elektrownia węglowa">wpływ elektrowni węglowych na zdrowie i środowisko</a></li> <li>wyczerpywanie dotychczasowych złóż i brak szerokiego wykorzystania złóż w woj. lubelskim lub śląskim (<a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Anna" title="Kopalnia Węgla Kamiennego Anna">Kopalnia Węgla Kamiennego Anna</a>)</li></ul> <p>Miejsca wydobycia: </p> <ul><li><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie" title="Województwo małopolskie">Województwo małopolskie</a>: <a href="/wiki/Libi%C4%85%C5%BC" title="Libiąż">Libiąż</a> – <a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Janina" title="Kopalnia Węgla Kamiennego Janina">KWK "Janina"</a>, <a href="/wiki/Brzeszcze" title="Brzeszcze">Brzeszcze</a> – <a href="/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_%E2%80%9EBrzeszcze%E2%80%9D" title="Kopalnia Węgla Kamiennego „Brzeszcze”">KWK „Brzeszcze”</a>, <a href="/wiki/Tenczynek" title="Tenczynek">Tenczynek</a></li> <li><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bl%C4%85skie" title="Województwo śląskie">Województwo śląskie</a>: <a href="/wiki/G%C3%B3rno%C5%9Bl%C4%85ski_Okr%C4%99g_Przemys%C5%82owy" title="Górnośląski Okręg Przemysłowy">Górnośląski Okręg Przemysłowy</a>, <a href="/wiki/Rybnicki_Okr%C4%99g_W%C4%99glowy" title="Rybnicki Okręg Węglowy">Rybnicki Okręg Węglowy</a> i <a href="/wiki/Zag%C5%82%C4%99bie_D%C4%85browskie" title="Zagłębie Dąbrowskie">Zagłębie Dąbrowskie</a>.</li> <li><a href="/wiki/Lubelskie_Zag%C5%82%C4%99bie_W%C4%99glowe" title="Lubelskie Zagłębie Węglowe">Zagłębie lubelskie</a> (KWK Bogdanka, woj. lubelskie)</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png/691px-Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png" decoding="async" width="691" height="426" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png/1037px-Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Wydobycie-wgla-kamienneg-Copy.png 2x" data-file-width="1299" data-file-height="801" /></a><figcaption></figcaption></figure> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>rok </th> <th>wydobycie w Polsce w milionach ton </th></tr> <tr> <td>1946 </td> <td>47,3<sup id="cite_ref-:0_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-10">[10]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1947 </td> <td>59,1<sup id="cite_ref-:1_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-11">[11]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1948 </td> <td>70,3<sup id="cite_ref-:1_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-11">[11]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1949 </td> <td>74,1<sup id="cite_ref-:2_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1950 </td> <td>78<sup id="cite_ref-:3_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1951 </td> <td>82<sup id="cite_ref-:2_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1952 </td> <td>84,4<sup id="cite_ref-:2_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1953 </td> <td>88,7<sup id="cite_ref-:2_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1954 </td> <td>91,6<sup id="cite_ref-:2_12-4" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1955 </td> <td>94,5<sup id="cite_ref-:3_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1956 </td> <td>95,1<sup id="cite_ref-:2_12-5" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1957 </td> <td>94,1<sup id="cite_ref-:2_12-6" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1958 </td> <td>95<sup id="cite_ref-:2_12-7" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1959 </td> <td>99,1<sup id="cite_ref-:2_12-8" class="reference"><a href="#cite_note-:2-12">[12]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1960 </td> <td>104,4<sup id="cite_ref-:4_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-14">[14]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1961 </td> <td>106,6<sup id="cite_ref-:0_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-10">[10]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1962 </td> <td>109,6<sup id="cite_ref-:0_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-10">[10]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1963 </td> <td>113,2<sup id="cite_ref-:0_10-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-10">[10]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1964 </td> <td>117,4<sup id="cite_ref-:0_10-4" class="reference"><a href="#cite_note-:0-10">[10]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1965 </td> <td>119<sup id="cite_ref-:3_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1966 </td> <td>122<sup id="cite_ref-:3_13-3" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1967 </td> <td>124<sup id="cite_ref-:3_13-4" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1968 </td> <td>129<sup id="cite_ref-:3_13-5" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1969 </td> <td>135<sup id="cite_ref-:3_13-6" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13">[13]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1970 </td> <td>140,1<sup id="cite_ref-:5_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1971 </td> <td>145,5<sup id="cite_ref-:6_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-16">[16]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1972 </td> <td>150,7<sup id="cite_ref-:6_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-:6-16">[16]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1973 </td> <td>156,6<sup id="cite_ref-:6_16-2" class="reference"><a href="#cite_note-:6-16">[16]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1974 </td> <td>162<sup id="cite_ref-:6_16-3" class="reference"><a href="#cite_note-:6-16">[16]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1975 </td> <td>171,6<sup id="cite_ref-:4_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-14">[14]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1976 </td> <td>179,3<sup id="cite_ref-:7_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:7-17">[17]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1977 </td> <td>186,1<sup id="cite_ref-:7_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:7-17">[17]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1978 </td> <td>192,6<sup id="cite_ref-:5_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1979 </td> <td>201<sup id="cite_ref-:4_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-:4-14">[14]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1980 </td> <td>193,1<sup id="cite_ref-:5_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1981 </td> <td>163<sup id="cite_ref-:5_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1982 </td> <td>189,3<sup id="cite_ref-:5_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1983 </td> <td>191,1<sup id="cite_ref-:5_15-5" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1984 </td> <td>191,6<sup id="cite_ref-:5_15-6" class="reference"><a href="#cite_note-:5-15">[15]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1985 </td> <td>192<sup id="cite_ref-:8_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-:8-18">[18]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1986 </td> <td>192<sup id="cite_ref-:8_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-:8-18">[18]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1987 </td> <td>193<sup id="cite_ref-:9_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-:9-19">[19]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1988 </td> <td>193<sup id="cite_ref-:9_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-:9-19">[19]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1989 </td> <td>178<sup id="cite_ref-:10_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:10-20">[20]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1990 </td> <td>148<sup id="cite_ref-:10_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-:10-20">[20]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1991 </td> <td>140<sup id="cite_ref-:10_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-:10-20">[20]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1992 </td> <td>132<sup id="cite_ref-:11_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-:11-21">[21]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1993 </td> <td>130<sup id="cite_ref-:11_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-:11-21">[21]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1994 </td> <td>134<sup id="cite_ref-:11_21-2" class="reference"><a href="#cite_note-:11-21">[21]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1995 </td> <td>137<sup id="cite_ref-:12_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-:12-22">[22]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1996 </td> <td>138<sup id="cite_ref-:12_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-:12-22">[22]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1997 </td> <td>138<sup id="cite_ref-:12_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-:12-22">[22]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1998 </td> <td>116<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>1999 </td> <td>111,9<sup id="cite_ref-:13_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2000 </td> <td>103,3<sup id="cite_ref-:13_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2001 </td> <td>104<sup id="cite_ref-:13_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2002 </td> <td>100,4<sup id="cite_ref-:13_24-3" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2003 </td> <td>102,9<sup id="cite_ref-:13_24-4" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2004 </td> <td>101,2<sup id="cite_ref-:13_24-5" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2005 </td> <td>97,9<sup id="cite_ref-:13_24-6" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2006 </td> <td>95,2<sup id="cite_ref-:13_24-7" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2007 </td> <td>88,3<sup id="cite_ref-:13_24-8" class="reference"><a href="#cite_note-:13-24">[24]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2008 </td> <td>84,3<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2009 </td> <td>78,1<sup id="cite_ref-:14_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-:14-26">[26]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2010 </td> <td>76,6<sup id="cite_ref-:14_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-:14-26">[26]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2011 </td> <td>76,5<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2012 </td> <td>79,8<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2013 </td> <td>77,1<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2014 </td> <td>72,5<sup id="cite_ref-:15_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2015 </td> <td>72,2<sup id="cite_ref-:15_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2016 </td> <td>70,4<sup id="cite_ref-:15_30-2" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2017 </td> <td>65,5<sup id="cite_ref-:15_30-3" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2018 </td> <td>63,4<sup id="cite_ref-:15_30-4" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2019 </td> <td>61,6<sup id="cite_ref-:15_30-5" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2020 </td> <td>54,4<sup id="cite_ref-:15_30-6" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2021 </td> <td>55<sup id="cite_ref-:15_30-7" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2022 </td> <td>52,8<sup id="cite_ref-:15_30-8" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr> <tr> <td>2023 </td> <td>48,4<sup id="cite_ref-:15_30-9" class="reference"><a href="#cite_note-:15-30">[30]</a></sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wydobycie_węgla_kamiennego_na_świecie"><span id="Wydobycie_w.C4.99gla_kamiennego_na_.C5.9Bwiecie"></span>Wydobycie węgla kamiennego na świecie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Wydobycie węgla kamiennego na świecie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wydobycie węgla kamiennego na świecie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Największe złoża węgla kamiennego znajdują się we wschodnich i południowych <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">Chinach</a> (<a href="/wiki/Datong" title="Datong">Datong</a> i <a href="/wiki/Fushun" title="Fushun">Fushun</a>), w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a> (apallaski i <a href="/wiki/Przyjeziorny_Okr%C4%99g_Przemys%C5%82owy" title="Przyjeziorny Okręg Przemysłowy">Przyjeziorny Okręg Przemysłowy</a>), a także w <a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indiach</a> (<a href="/wiki/Okr%C4%99g_Damodar" title="Okręg Damodar">Damodar</a>), <a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">RPA</a> (<a href="/wiki/Witwatersrand" title="Witwatersrand">Witwatersrand</a>) oraz w <a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australii</a> (<a href="/wiki/Newcastle_(Australia)" title="Newcastle (Australia)">Newcastle</a>) i na <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukrainie</a> (<a href="/wiki/Donieckie_Zag%C5%82%C4%99bie_W%C4%99glowe" title="Donieckie Zagłębie Węglowe">Donbas</a> - doniecki okręg przemysłowy). </p><p>W 2007 r. światowe wydobycie węgla kamiennego przekroczyło 5,52 mld ton, z czego najwięcej wydobyły <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">Chiny</a> (2479,2 mln ton), USA (967,9 mln ton), <a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indie</a> (451,6 mln ton), <a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australia</a> (323,0 mln ton), <a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">RPA</a> (243,6 mln ton), <a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosja</a> (ok. 241 mln ton), <a href="/wiki/Indonezja" title="Indonezja">Indonezja</a> (ok. 231 mln ton), <a href="/wiki/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstan</a> (ok. 90 mln ton), <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a> (ok. 88 mln ton), <a href="/wiki/Kolumbia" title="Kolumbia">Kolumbia</a> (ok. 78 mln ton), <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> (75 mln ton), <a href="/wiki/Kanada" title="Kanada">Kanada</a> (ok. 59 mln ton) i <a href="/wiki/Wietnam" title="Wietnam">Wietnam</a> (ok. 45 mln ton)<sup id="cite_ref-Energierohstoffe_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Energierohstoffe-6">[6]</a></sup>. </p><p>W 2013 r. światowe wydobycie węgla kamiennego ustabilizowało się na poziomie 7,2 mld ton<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Metody_wydobycia">Metody wydobycia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Metody wydobycia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metody wydobycia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na świecie węgiel kamienny wydobywa się dwiema metodami: </p> <ul><li>metodą odkrywkową</li> <li>metodą głębinową</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Metoda_odkrywkowa">Metoda odkrywkowa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Metoda odkrywkowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metoda odkrywkowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Coal_mine_Wyoming.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Coal_mine_Wyoming.jpg/220px-Coal_mine_Wyoming.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Coal_mine_Wyoming.jpg/330px-Coal_mine_Wyoming.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Coal_mine_Wyoming.jpg/440px-Coal_mine_Wyoming.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a><figcaption>Odkrywkowa kopalnia węgla kamiennego w <a href="/wiki/Wyoming" title="Wyoming">Wyoming</a> (USA)</figcaption></figure> <p>Wydobywa się nią głównie węgiel w USA i Australii. Jej zaletą jest bardzo niski koszt wydobycia: 5-6 euro za tonę (kopalnie głębinowe nawet 170 euro za tonę). Wadą jest wielka degradacja środowiska. Kopalnie odkrywkowe mogą wydobywać węgiel zlokalizowany stosunkowo płytko. Zdarzają się, co prawda, zakłady – np. w USA – które wydobywają węgiel z głębokości nawet 300 metrów, tyle że sięgnęły tak głęboko po wyczerpaniu płytszych złóż. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Metoda_głębinowa"><span id="Metoda_g.C5.82.C4.99binowa"></span>Metoda głębinowa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Metoda głębinowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metoda głębinowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg/220px-NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg/330px-NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg/440px-NIE_1905_Coal_-_coal_mining_with_a_machine_pick.jpg 2x" data-file-width="1493" data-file-height="1181" /></a><figcaption>Urabianie węgla kamiennego na <a href="/wiki/Przodek_(g%C3%B3rnictwo)" title="Przodek (górnictwo)">przodku</a> w kopalni głębinowej (1905)</figcaption></figure> <p>Pochodzi z niej około połowy światowej produkcji węgla. Zakłady tego typu dominują w Europie, Azji oraz Afryce. Zaletą takich zakładów jest to, że mogą wydobywać surowiec nawet w silnie zurbanizowanych regionach. Nie potrzebują bowiem zbyt wiele miejsca na powierzchni. Wydobycie w rejonach miejskich powoduje jednak rozliczne problemy, wśród nich najpoważniejszym są tzw. <a href="/wiki/Szkoda_g%C3%B3rnicza" title="Szkoda górnicza">szkody górnicze</a>. Między innymi konieczność zabezpieczania miast przed skutkami wydobycia powoduje stosowanie kosztowniejszych metod wydobywczych, co podraża produkcję. Czasem kopalnia zmuszona jest pozostawić część złoża na tzw. filar ochronny, by nie zniszczyć budynków na powierzchni. </p><p>Kopalnie głębinowe umożliwiają sięgnięcie do złóż leżących nawet ponad kilometr pod powierzchnią. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przetwarzanie_węgla"><span id="Przetwarzanie_w.C4.99gla"></span>Przetwarzanie węgla</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Przetwarzanie węgla" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przetwarzanie węgla"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Główne kierunki przemysłowego wykorzystania węgla kamiennego: </p> <ul><li><a href="/wiki/Zgazowanie" title="Zgazowanie">zgazowanie</a>;</li> <li><a href="/wiki/Ekstrakcja#Zastosowania_ekstrakcji_w_przemyśle_(przykłady)" title="Ekstrakcja">ekstrakcja</a>;</li> <li><a href="/wiki/Benzyna_syntetyczna" title="Benzyna syntetyczna">upłynnianie</a>;</li> <li><a href="/wiki/Odgazowanie" title="Odgazowanie">odgazowanie</a>.</li></ul> <p>Przy <a href="/wiki/Piroliza" title="Piroliza">odgazowaniu</a> 1000 kg węgla otrzymuje się<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2012-01">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>: </p> <ul><li><a href="/wiki/Gaz_koksowniczy" title="Gaz koksowniczy">gaz koksowniczy</a> 330 m³ (20%) o przeciętnym składzie: 50% <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">H<sub>2</sub></a>, 34% <a href="/wiki/Metan" title="Metan">CH<sub>4</sub></a>, 8% <a href="/wiki/Tlenek_w%C4%99gla" title="Tlenek węgla">CO</a>, 4% <a href="/wiki/Alkeny" title="Alkeny">olefin</a>, 4% <a href="/wiki/Azot" title="Azot">N<sub>2</sub></a>, 1% <a href="/wiki/Dwutlenek_w%C4%99gla" title="Dwutlenek węgla">CO<sub>2</sub></a></li> <li><a href="/wiki/Koks" title="Koks">koks</a> 650 kg (65%)</li> <li><a href="/wiki/Smo%C5%82a_pogazowa" title="Smoła pogazowa">smoła węglowa</a> ok. 50 kg (5%)</li> <li>woda pogazowa (ok. 10%) (NH<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> → (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) – zawierająca <a href="/wiki/Amoniak" title="Amoniak">amoniak</a> powstały z rozkładu związków azotowych. Wykorzystywana jest do produkcji soli amonowych stosowanych jako nawozy sztuczne.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_wykorzystania_węgla_kamiennego"><span id="Historia_wykorzystania_w.C4.99gla_kamiennego"></span>Historia wykorzystania węgla kamiennego</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Historia wykorzystania węgla kamiennego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia wykorzystania węgla kamiennego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Węgiel kamienny wykorzystywany był do ogrzewania już w starożytnych Chinach, w rejonie <a href="/wiki/Kaifeng" title="Kaifeng">Kaifeng</a> (co najmniej II w. p.n.e.)<sup id="cite_ref-CITEREFFreese2016206-207_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese2016206-207-32">[32]</a></sup>. W Europie, palne właściwości węgla kamiennego znane były od starożytności, nie miał on jednak większego znaczenia gospodarczego, częściowo wskutek obfitości drewna, częściowo ze względu na niskie potrzeby energetyczne społeczeństw. W jednym stanowisku archeologicznym w południowej <a href="/wiki/Walia" title="Walia">Walii</a> odnaleziono dowody stosowania węgla w celu kremacji zwłok w epoce brązu (być może w celach rytualnych)<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201616_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201616-33">[33]</a></sup>. Dokładniejsze informacje o węglu kamiennym pochodzą od <a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Rzym" title="Starożytny Rzym">starożytnych Rzymian</a>, którzy zetknęli się z nim po podboju <a href="/wiki/Brytania" title="Brytania">Brytanii</a> w 43 r. n.e. Węgiel był uznawany za „najlepszy kamień Brytanii”<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201615_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201615-34">[34]</a></sup> i używano go w celach zdobniczych (nie rozróżniając przy tym węgla kamiennego i <a href="/wiki/Gagat" title="Gagat">gagatu</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201615_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201615-34">[34]</a></sup>. Węgiel używany był ponadto w celach opałowych (m.in. przez żołnierzy w fortach) czy jako paliwo „wiecznego ognia” przed ołtarzem <a href="/wiki/Minerwa" title="Minerwa">Minerwy</a> w świątyni w <a href="/wiki/Bath" title="Bath">Bath</a><sup id="cite_ref-CITEREFFreese201616_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201616-33">[33]</a></sup>. Po opuszczeniu Brytanii przez Rzymian (V w. n.e.) zaprzestano szerszego stosowania węgla w celach opałowych, sporadycznie stosując dym z niego do odstraszania węży (co poświadcza <a href="/wiki/Beda_Czcigodny" title="Beda Czcigodny">Beda Czcigodny</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201616-17_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201616-17-35">[35]</a></sup>. </p><p>Do węgla jako paliwa powrócono w Anglii w XII w. Najbardziej znaczącymi obszarami jego wydobycia były <a href="/wiki/Newcastle_upon_Tyne" title="Newcastle upon Tyne">Newcastle</a> i obszar <a href="/wiki/Tyne" title="Tyne">rzeki Tyne</a><sup id="cite_ref-CITEREFFreese201621_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201621-36">[36]</a></sup>. Dzięki dogodnym połączeniom wodnym (szczególnie z <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londynem</a>) węgiel był szeroko stosowany w całym kraju. Wokół praw do wydobywania węgla toczyły się lokalne konflikty między kupcami a posiadającym większość ziemi Kościołem<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201622_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201622-37">[37]</a></sup>. Znaczenie gospodarcze węgla kamiennego nadal było jednak marginalne. Za panowania króla <a href="/wiki/Edward_I_D%C5%82ugonogi" title="Edward I Długonogi">Edwarda I</a> (1272-1307) węgiel był już stosowany powszechnie w wielu kuźniach, browarach i domach, powodując lokalnie uciążliwe zanieczyszczenie powietrza. Spotkało się to z oporem, którego skutkiem był królewski zakaz używania węgla<sup id="cite_ref-CITEREFFreese20161_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese20161-38">[38]</a></sup>. Zakaz ten był powszechnie łamany. </p><p>W pozostałych rejonach Europy zastosowanie węgla kamiennego nie było znane. Jako pierwszy informację o wykorzystaniu węgla przywiózł z Chin do Włoch <a href="/wiki/Marco_Polo" title="Marco Polo">Marco Polo</a> (XIII w.), który obserwował chińskich chłopów używających go do podtrzymywania ognia, ogrzewania domów, gotowania i wykuwania metalowych narzędzi. Jego relacjom nie dano jednak wiary<sup id="cite_ref-CITEREFFreese2016203-204_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese2016203-204-39">[39]</a></sup>. Poza Anglią, węgiel znalazł zastosowanie dopiero w epoce nowożytnej wraz z początkami epoki przemysłowej. </p><p>Pod koniec XVI w. w Anglii narastał kryzys energetyczny spowodowany brakiem drewna i początkiem <a href="/wiki/Ma%C5%82a_epoka_lodowa" title="Mała epoka lodowa">małej epoki lodowej</a><sup id="cite_ref-CITEREFFreese201631-32_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201631-32-40">[40]</a></sup>. Aby go rozwiązać, po raz pierwszy w historii sięgnięto masowo po węgiel kamienny<sup id="cite_ref-CITEREFFreese20162,_31_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese20162,_31-41">[41]</a></sup>. Anglia była też pierwszym w historii społeczeństwem, którego struktura uległa zasadniczym zmianom wskutek używania tego paliwa<sup id="cite_ref-CITEREFFreese201613_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese201613-42">[42]</a></sup>. Znaczne zasoby łatwo dostępnego węgla umożliwiły Anglii dokonanie <a href="/wiki/Rewolucja_przemys%C5%82owa" title="Rewolucja przemysłowa">rewolucji przemysłowej</a> w XVIII wieku<sup id="cite_ref-CITEREFFreese2016rozdz._V_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese2016rozdz._V-43">[43]</a></sup>. </p><p>W XVIII wieku odkryto duże złoża węgla kamiennego w Pensylwanii i Wirginii, ich wykorzystanie nastąpiło dopiero w następnym stuleciu<sup id="cite_ref-CITEREFFreese2016rozdz._III_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFreese2016rozdz._III-44">[44]</a></sup>. W drugiej połowie XVIII wieku nastąpiły gwałtowny rozwój sektora górnictwa węgla kamiennego i wzrost wydobycia, a gwałtowny rozwój przemysłu w XIX wieku zwiększał równocześnie zapotrzebowanie na węgiel kamienny, który stał się wówczas głównym źródłem energii. Wydobycie węgla kamiennego na świecie wzrosło wówczas rocznie z 15 mln ton w 1800, przez 132 mln ton w 1860 do 700 mln ton w 1900 roku<sup id="cite_ref-pwn_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-pwn-45">[45]</a></sup>. </p><p>Górnictwo węgla na terenach polskich miało swoje początki w XVI wieku (pierwsze próby w XII wieku), jednak jego rozwój miał miejsce w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy węgiel zaczęto stosować w hutnictwie. W latach 1820. i 1830. ośrodkiem polskiego górnictwa węgla kamiennego były okolice Zagłębia Staropolskiego, a w drugiej połowie XIX wieku nastąpił szybki rozwój górnictwa na Wyżynie Śląskiej<sup id="cite_ref-pwn_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-pwn-45">[45]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wpływ_na_zdrowie_i_środowisko"><span id="Wp.C5.82yw_na_zdrowie_i_.C5.9Brodowisko"></span>Wpływ na zdrowie i środowisko</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Wpływ na zdrowie i środowisko" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wpływ na zdrowie i środowisko"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz więcej w artykule <a href="/wiki/Elektrownia_w%C4%99glowa" title="Elektrownia węglowa">Elektrownia węglowa</a>, w sekcji <a href="/wiki/Elektrownia_w%C4%99glowa#Wpływ_na_zdrowie_i_środowisko" title="Elektrownia węglowa">Wpływ spalania węgla na zdrowie i środowisko</a>.</i></div> <p>Spalanie węgla kamiennego powoduje emisję m.in.: <a href="/wiki/Dwutlenek_siarki" title="Dwutlenek siarki">dwutlenku siarki</a> (<span class="chemf" style="white-space:nowrap;">SO<sub>2</sub></span>), <a href="/wiki/Tlenki_azotu" title="Tlenki azotu">tlenków azotu</a> (<span class="chemf" style="white-space:nowrap;">NO<sub>x</sub></span>), <a href="/wiki/Tlenek_w%C4%99gla" title="Tlenek węgla">tlenku węgla</a> (CO), <a href="/wiki/Aerozole_atmosferyczne" title="Aerozole atmosferyczne">pyłów</a>, <a href="/wiki/Metale_ci%C4%99%C5%BCkie" title="Metale ciężkie">metali ciężkich</a> (<a href="/wiki/Kadm" title="Kadm">kadm</a>, <a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołów</a>, <a href="/wiki/Rt%C4%99%C4%87" title="Rtęć">rtęć</a>)<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>. Spalanie paliw kopalnych powoduje także <a href="/wiki/Zmiana_klimatu" title="Zmiana klimatu">zmiany klimatu</a> (potwierdzone przez minimum 99,9% badaczy)<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://energetyka.wnp.pl/udzial-wegla-w-energetyce-bedzie-malal,107237_1_0_0.html">Udział węgla w energetyce będzie malał</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/G%C5%82%C3%B3wny_Urz%C4%85d_Statystyczny" title="Główny Urząd Statystyczny">GUS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RS_rocznik_stat_miedzynarodowy_2012.pdf">Rocznik Statystyki Międzynarodowej</a>. 2012. s. 396. [dostęp 2015-05-24].</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120313135214/http://www.kwkstaszic.pl/historia.html">Kopalnia Węgla Kamiennego KWK Murcki-Staszic w Katowicach – historia</a>. [dostęp 2011-11-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kwkstaszic.pl/historia.html">tego adresu</a> (2012-03-13)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tvwlodawa.pl/szansa-na-zaglebie/">Szansa na zagłębie?</a>. TV Włodawa, 2012-02-22. [dostęp 2013-08-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Janusz Olszowski, 2004—Effects of restructuring of the Polish hard coal industry in 1990—2004. Mat. Konf. Przyszłość węgla w gospodarce świata i Polski. PK OERE, GIPH. Katowice.</span> </li> <li id="cite_note-Energierohstoffe-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Energierohstoffe_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Energierohstoffe_6-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bgr.bund.de/cln_144/nn_323902/DE/Themen/Energie/Downloads/Energierohstoffe__2009__Teil2,templateId=raw,property=publicationFile.pdf/Energierohstoffe_2009_Teil2.pdf">Energierohstoffe_2009_Teil2</a>. [dostęp 2010-09-19].</cite>, s. 13, 25 <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-Zych-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zych_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Anna Zych: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nettg.pl/news/118685/bolesny-brak-plynnosci">Bolesny brak płynności</a>. nettg.pl, 2014-03-09. [dostęp 2014-03-27].</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://forsal.pl/artykuly/721499,wegiel-kamienny-oplacalnosc-energetyka-odnawialna.html">Węgiel kamienny przestaje się opłacać. Trzeba inwestować w źródła odnawialne</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gornictwo.wnp.pl/banki-odchodza-od-finansowania-wegla,203418_1_0_0.html">Banki odchodzą od finansowania węgla</a></span> </li> <li id="cite_note-:0-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_10-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_10-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_10-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_10-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/b1e714e3-b11a-4be5-b772-ddb8dc6984b8?page=257"><i>R. 25 (1965) Rocznik Statystyczny</i></a>, polona.pl, 1965<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1965&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+25+%281965%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fb1e714e3-b11a-4be5-b772-ddb8dc6984b8%3Fpage%3D257" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:1-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_11-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/d4cd75f6-2fa6-45d9-8e94-905933931083?page=74"><i>Rocznik Statystyczny R.12 (1949)</i></a>, polona.pl, 1949<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1949&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+R.12+%281949%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fd4cd75f6-2fa6-45d9-8e94-905933931083%3Fpage%3D74" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:2-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_12-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_12-8">i</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/d6b623ab-d584-459f-b174-95ff2ad6dfb1?page=192"><i>Rocznik Statystyczny R. 20 (1960)</i></a>, polona.pl, 1960<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1960&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+R.+20+%281960%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fd6b623ab-d584-459f-b174-95ff2ad6dfb1%3Fpage%3D192" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:3-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_13-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_13-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/d1eff792-0535-44ac-8f2f-b974914cc407?page=215"><i>R. 30 (1970) Rocznik Statystyczny</i></a>, polona.pl, 1970<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1970&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+30+%281970%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fd1eff792-0535-44ac-8f2f-b974914cc407%3Fpage%3D215" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:4-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:4_14-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_14-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_14-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/b75b5021-57da-4689-9ecb-1bf4a18e60ac?page=258"><i>R. 40 (1980) Rocznik Statystyczny</i></a>, polona.pl, 1980<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1980&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+40+%281980%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fb75b5021-57da-4689-9ecb-1bf4a18e60ac%3Fpage%3D258" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:5-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:5_15-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_15-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/866fe5bc-52af-4fc0-bf60-8b352b77c34a?page=326"><i>R. 45 (1985) Rocznik Statystyczny</i></a>, polona.pl, 1985<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1985&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+45+%281985%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F866fe5bc-52af-4fc0-bf60-8b352b77c34a%3Fpage%3D326" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:6-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:6_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:6_16-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:6_16-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:6_16-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/3380967b-54ee-4855-8605-c7c56f259da1?page=268"><i>Rocznik Statystyczny R. 35 (1975)</i></a>, polona.pl, 1975<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1975&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+R.+35+%281975%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F3380967b-54ee-4855-8605-c7c56f259da1%3Fpage%3D268" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:7-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:7_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:7_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/d9f8a9da-aade-40c2-9017-a3ae5396e758?page=227"><i>R. 38 (1978) Rocznik Statystyczny</i></a>, polona.pl, 1978<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1978&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+38+%281978%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Fd9f8a9da-aade-40c2-9017-a3ae5396e758%3Fpage%3D227" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:8-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:8_18-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:8_18-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/65b6d3c4-b9a6-4116-a2f0-f79ca3195431?page=300"><i>Rocznik Statystyczny R. 47 (1987)</i></a>, polona.pl, 1987<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1987&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+R.+47+%281987%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F65b6d3c4-b9a6-4116-a2f0-f79ca3195431%3Fpage%3D300" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:9-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:9_19-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:9_19-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/9b2b0e4f-1b76-4edf-a514-639a02f00bc8?page=314"><i>Rocznik Statystyczny R. 49 (1989)</i></a>, polona.pl, 1989<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1989&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+R.+49+%281989%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F9b2b0e4f-1b76-4edf-a514-639a02f00bc8%3Fpage%3D314" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:10-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:10_20-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:10_20-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:10_20-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/191b3836-c1e4-4b68-8f73-72824501dc51?page=331"><i>R. 52 (1992) Rocznik Statystyczny</i></a> [online], polona.pl, 1992<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1992&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+52+%281992%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F191b3836-c1e4-4b68-8f73-72824501dc51%3Fpage%3D331" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:11-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:11_21-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:11_21-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:11_21-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/23994958-6f22-4610-aeb0-d068648e797d?page=484"><i>R. 55 (1995) Rocznik Statystyczny</i></a> [online], polona.pl, 1995<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1995&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+55+%281995%29+Rocznik+Statystyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F23994958-6f22-4610-aeb0-d068648e797d%3Fpage%3D484" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:12-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:12_22-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:12_22-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:12_22-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/217b5afc-6b53-4ad5-9ac8-8fc01704b90b?page=467"><i>Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej R. 58 (1998)</i></a> [online], polona.pl, 1998<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1998&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rocznik+Statystyczny+Rzeczypospolitej+Polskiej+R.+58+%281998%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2F217b5afc-6b53-4ad5-9ac8-8fc01704b90b%3Fpage%3D467" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item-view/f3fe13d2-f934-4f21-af1e-a882d72fc8bd?page=494"><i>R. 59 (1999) Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej</i></a> [online], polona.pl, 1999<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1999&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=R.+59+%281999%29+Rocznik+Statystyczny+Rzeczypospolitej+Polskiej&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem-view%2Ff3fe13d2-f934-4f21-af1e-a882d72fc8bd%3Fpage%3D494" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:13-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:13_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:13_24-8">i</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bdl.stat.gov.pl"><i>Bank Danych Lokalnych</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Bank+Danych+Lokalnych&rft_id=https%3A%2F%2Fbdl.stat.gov.pl" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">strona główna serwisu</span></cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_biuletyn_statystyczny_2008.zip"><i>Biuletyn Statystyczny 2008</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Biuletyn+Statystyczny+2008&rft_id=https%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fcps%2Frde%2Fxbcr%2Fgus%2Foz_biuletyn_statystyczny_2008.zip" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:14-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:14_26-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:14_26-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_1biuletyn_statystyczny_2010.zip"><i>Biuletyn Statystyczny 2010</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Biuletyn+Statystyczny+2010&rft_id=https%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fcps%2Frde%2Fxbcr%2Fgus%2Foz_1biuletyn_statystyczny_2010.zip" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_biuletyn_statystyczny_1-12m_2012.zip"><i>Biuletyn Statystyczny 2012</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Biuletyn+Statystyczny+2012&rft_id=https%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fcps%2Frde%2Fxbcr%2Fgus%2Foz_biuletyn_statystyczny_1-12m_2012.zip" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5498/4/21/1/oz_biuletyn_statystyczny_1-12m_2013.zip"><i>Biuletyn Statystyczny 2013</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Biuletyn+Statystyczny+2013&rft_id=https%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fdownload%2Fgfx%2Fportalinformacyjny%2Fpl%2Fdefaultaktualnosci%2F5498%2F4%2F21%2F1%2Foz_biuletyn_statystyczny_1-12m_2013.zip" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5498/4/35/1/io_biuletyn_statystyczny_nr_12_2014r_oraz_errata_publikacja_pdf.zip"><i>Biuletyn Statystyczny 2014</i></a> [online], Główny Urząd Statystyczny<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Biuletyn+Statystyczny+2014&rft_id=https%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fdownload%2Fgfx%2Fportalinformacyjny%2Fpl%2Fdefaultaktualnosci%2F5498%2F4%2F35%2F1%2Fio_biuletyn_statystyczny_nr_12_2014r_oraz_errata_publikacja_pdf.zip" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:15-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:15_30-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:15_30-9">j</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/nrg_cb_sff__custom_12342070/default/table?lang=en"><i>Supply, transformation and consumption of solid fossil fuels</i></a> [online], Eurostat<span class="accessdate"> [dostęp 2024-07-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Supply%2C+transformation+and+consumption+of+solid+fossil+fuels&rft_id=https%3A%2F%2Fec.europa.eu%2Feurostat%2Fdatabrowser%2Fview%2Fnrg_cb_sff__custom_12342070%2Fdefault%2Ftable%3Flang%3Den" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141226154945/http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1127133.html">Ceny węgla na światowych rynkach mocno w dół</a>. [dostęp 2014-12-26]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1127133.html">tego adresu</a> (2014-12-26)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese2016206-207-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese2016206-207_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 206-207.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201616-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201616_33-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201616_33-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 16.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201615-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201615_34-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201615_34-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 15.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201616-17-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201616-17_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 16-17.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201621-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201621_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 21.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201622-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201622_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 22.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese20161-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese20161_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 1.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese2016203-204-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese2016203-204_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 203-204.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201631-32-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201631-32_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 31-32.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese20162,_31-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese20162,_31_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 2, 31.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese201613-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese201613_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, s. 13.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese2016rozdz._V-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese2016rozdz._V_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, rozdz. V.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFreese2016rozdz._III-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFreese2016rozdz._III_44-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFreese2016">Freese 2016 ↓</a></span>, rozdz. III.</span> </li> <li id="cite_note-pwn-45"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-pwn_45-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pwn_45-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3907167"><i>górnictwo</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2015-06-20]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=g%C3%B3rnictwo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3907167" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Stanisław Kamiński: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131207051900/http://www.ekoportal.gov.pl/opencms/opencms/ekoportal/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_zagadnienia/Powietrze/PodstawoweZanieczyszczeniaPowietrza.html">Podstawowe zanieczyszczenia powietrza</a>. ekoportal.gov.pl. [dostęp 2013-08-29]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ekoportal.gov.pl/opencms/opencms/ekoportal/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_zagadnienia/Powietrze/PodstawoweZanieczyszczeniaPowietrza.html">tego adresu</a> (2013-12-07)]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/konsensus-naukowy-wplyw-czlowierka-na-zmiany-klimatu-10965.html"><i>99,9 proc. badaczy jest zgodnych: za zmianę klimatu odpowiada człowiek</i></a> [online], teraz-srodowisko.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2024-04-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=99%2C9+proc.+badaczy+jest+zgodnych%3A+za+zmian%C4%99+klimatu+odpowiada+cz%C5%82owiek&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.teraz-srodowisko.pl%2Faktualnosci%2Fkonsensus-naukowy-wplyw-czlowierka-na-zmiany-klimatu-10965.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFFreese2016"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Freese</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara">B.</span></span>, <i>Coal. A human history</i>, New York 2016, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780465096183" title="Specjalna:Książki/9780465096183">ISBN <span class="isbn">978-0-465-09618-3</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/938399906">938399906</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Barbara&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Coal.+A+human+history&rft.isbn=978-0-465-09618-3&rft.place=New+York&rft.date=2016&rft.aulast=Freese&rft_id=info%3Aoclcnum%2F938399906" style="display:none"> </span>.</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/coal?uselang=pl"><strong>Zobacz galerię</strong> związaną z tematem: <em>Węgiel</em></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/w%C4%99giel_kamienny" class="extiw" title="wikt:węgiel kamienny"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>węgiel kamienny</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/Ekogroszek" title="Ekogroszek">ekogroszek</a></li> <li><a href="/wiki/Elektrownia_w%C4%99glowa" title="Elektrownia węglowa">elektrownia węglowa</a></li> <li><a href="/wiki/Py%C5%82_w%C4%99glowy" title="Pył węglowy">pył węglowy</a></li> <li><a href="/wiki/Synteza_Fischera-Tropscha" title="Synteza Fischera-Tropscha">synteza Fischera-Tropscha</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rodzaje_w%C4%99gli_kopalnych" title="Szablon:Rodzaje węgli kopalnych"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rodzaje_w%C4%99gli_kopalnych&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rodzaje węgli kopalnych (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rodzaje_w%C4%99gli_kopalnych&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Rodzaje <a href="/wiki/W%C4%99gle_kopalne" title="Węgle kopalne">węgli kopalnych</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Szungit" title="Szungit">szungit</a></li> <li><a href="/wiki/Antracyt_(w%C4%99giel)" title="Antracyt (węgiel)">antracyt</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">węgiel kamienny</a></li> <li><a href="/wiki/W%C4%99giel_brunatny" title="Węgiel brunatny">węgiel brunatny</a></li> <li><a href="/wiki/Torf" title="Torf">torf</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/W%C4%99gle_kopalne" title="Węgle kopalne">węgiel</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4057194-4">4057194-4</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph128098">ph128098</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3995105.html">3995105</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/bituminous-coal">science/bituminous-coal</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/carbone">carbone</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=stenkul">stenkul</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Węgiel_kamienny&oldid=74464170">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Węgiel_kamienny&oldid=74464170</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Petrologia_w%C4%99gla" title="Kategoria:Petrologia węgla">Petrologia węgla</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Paliwa_do_silnik%C3%B3w_cieplnych" title="Kategoria:Paliwa do silników cieplnych">Paliwa do silników cieplnych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ska%C5%82y_organogeniczne" title="Kategoria:Skały organogeniczne">Skały organogeniczne</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:W%C4%99gle_kopalne" title="Kategoria:Węgle kopalne">Węgle kopalne</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2012-03" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-03">Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-03</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2012-01" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-01">Artykuły z brakującymi przypisami od 2012-01</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 1 sie 2024, 22:42.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=W%C4%99giel_kamienny&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6855777b7b-w5ctd","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.633","walltime":"1.171","ppvisitednodes":{"value":10482,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":64773,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11926,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":57973,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":5,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 663.748 1 -total"," 36.32% 241.073 1 Szablon:Przypisy"," 19.96% 132.475 23 Szablon:Cytuj"," 19.41% 128.834 1 Szablon:Rodzaje_węgli_kopalnych"," 18.80% 124.798 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 12.74% 84.545 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 10.39% 68.945 7 Szablon:Cytuj_stronę"," 7.31% 48.537 15 Szablon:Odn"," 5.28% 35.045 2 Szablon:Chem"," 4.69% 31.100 1 Szablon:Osobny_artykuł"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.295","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3533983,"limit":52428800},"limitreport-logs":"WRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-559c9fd9f4-r57cw","timestamp":"20241126134415","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"W\u0119giel kamienny","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/W%C4%99giel_kamienny","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q732607","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q732607","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-03-24T07:31:49Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d2\/Liquefaction-charbon.jpg","headline":"ska\u0142a osadowa pochodzenia ro\u015blinnego"}</script> </body> </html>