CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Brontekst bekijken van Hop (plant) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"99078903-85f2-42b8-abd3-df705e79ca7a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Hop_(plant)","wgTitle":"Hop (plant)","wgCurRevisionId":68347600,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":7429,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Hop_(plant)","wgRelevantArticleId":7429,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir": "ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready", "skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Hop_bloemen_vrouwelijke_plant_Humulus_lupulus_female.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1696"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Hop_bloemen_vrouwelijke_plant_Humulus_lupulus_female.jpg/800px-Hop_bloemen_vrouwelijke_plant_Humulus_lupulus_female.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1131"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Hop_bloemen_vrouwelijke_plant_Humulus_lupulus_female.jpg/640px-Hop_bloemen_vrouwelijke_plant_Humulus_lupulus_female.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="905"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Brontekst bekijken van Hop (plant) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Hop_(plant)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hop_(plant)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Hop_plant rootpage-Hop_plant skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Hop+%28plant%29&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Hop+%28plant%29&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Hop+%28plant%29&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Hop+%28plant%29&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Brontekst bekijken van Hop (plant)</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hop_(plant)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Hop_(plant)" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hop_(plant)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Hop_(plant)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Hop_(plant)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Hop_(plant)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DHop_%28plant%29%26action%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DHop_%28plant%29%26action%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q104212" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Hop_(plant)" title="Hop (plant)">Hop (plant)</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want: </p> <ul class="permissions-errors"><li class="mw-permissionerror-blockedtext"><div style="border-top:3.5px solid #c71e1e; line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 1.1em;"> <div style="height:.5em"></div>  <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Bestand:Cross_red_circle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/46px-Cross_red_circle.svg.png" decoding="async" width="46" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/69px-Cross_red_circle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/92px-Cross_red_circle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure> <big><b>U heeft geen bewerkingsrechten</b></big><br />De opgegeven reden van uw blokkering luidt: <b>Open proxy - <a href="/wiki/Wikipedia:Blockreason9" title="Wikipedia:Blockreason9">Nadere informatie</a>.</b> <div style="height:.5em"></div> <p><i>Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.</i> </p><p>U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets. </p> <ul><li><b>Niet aangemelde gebruiker:</b> indien u geen gebruik maakt van een <a href="/wiki/Help:Aanmelden" class="mw-redirect" title="Help:Aanmelden">gebruikersaccount</a> en u krijgt deze melding, dan is uw externe <a href="/wiki/IP-adres" title="IP-adres">IP-adres</a> geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is <b>8.222.208.146</b>. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. <b>Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld.</b> Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen. <ul><li>Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Ipblocklist&ip=8.222.208.146">het logboek</a></span> tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding <i>alleen anoniemen</i> staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u <a href="/wiki/Speciaal:Aanmelden" title="Speciaal:Aanmelden">inlogt</a> als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding <i>aanmaken account geblokkeerd</i>, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Userlogin&type=signup">gebruikersaccount aanmaken</a></span>. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikimedia.org/wiki/Help:Oplossingen_voor_geblokkeerde_gebruikers">Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers</a></span>.</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Geregistreerde gebruiker:</b> uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.</li></ul> <p><i>Voor verdere vragen kunt u <a href="/wiki/Speciaal:Contactpagina" title="Speciaal:Contactpagina">contact opnemen</a> met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.</i> </p> </div></li><li class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is</a>.</b> <p>Deze blokkade is ingesteld door <a href="/wiki/Gebruiker:Jon_Kolbert" title="Gebruiker:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. De opgegeven reden is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Aanvang blokkade: 27 aug 2023 16:12</li> <li>Einde blokkade: 27 aug 2028 16:12</li></ul> <p>Uw huidige IP-adres is 8.222.208.146. Het geblokkeerde bereik is 8.222.128.0/17. </p><p>Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Geen open proxy’s</a>. </p> Anders kunt u om de blokkering bespreken <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen</a>. U kunt ook een e-mail sturen naar de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a>-wachtrij van de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> op <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> met daarin alle bovenstaande gegevens.</li></ul><hr /> <p>U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="nl" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Taxobox | type = plant | naam = Hop | afbeelding = Hop bloemen vrouwelijke plant Humulus lupulus female.jpg | afbeeldingtekst = Vrouwelijke plant met hopbellen | rijk = [[Planten|Plantae]] (Planten) | stam = [[Embryophyta]] (Landplanten) | klasse = [[Spermatopsida]] (Zaadplanten) | clade1 = [[Bedektzadigen]] | clade2 = [['nieuwe' Tweezaadlobbigen]] | clade4 = [[Fabiden]] | orde = [[Rosales (orde)|Rosales]] | familie = [[Hennepfamilie|Cannabaceae]] (Hennepfamilie) | geslacht = ''[[Humulus]]'' | w-naam = ''Humulus lupulus'' | taxon = [[Soort]] | auteur = [[Carl Linnaeus|L.]] | datum = 1753 | afbeeldingII = Humulus lupulus female flower (01).jpg | afbeeldingIItekst = Vrouwelijke bloemen met stempels | afbeeldingIII = Humulus lupulus - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-072.jpg | afbeeldingIIItekst = vrouwelijke hopbellen linksboven en rechtsonder en mannelijke bloemen rechtsboven | afbeeldingIV = Hallertau hopfenernte.JPG | afbeeldingIVtekst = Hoptuin in oogsttijd | afbeeldingV = HerbstlicherHopfengarten.jpg | afbeeldingVtekst = Hoptuin in de herfst }} '''Hop''' (''Humulus lupulus'') is een plant uit de [[hennepfamilie]] (Cannabaceae), die in West-Europa in het wild voorkomt, en daar vroeger ook veel geteeld werd. De hopbellen (vruchtkegels) worden als conserveer- en smaakmiddel gebruikt bij de bereiding van [[bier]]. Hop is een [[tweehuizige]] [[vaste plant]] die overwintert als [[wortelstok]]. De soort komt van nature voor in het grootste deel van de [[Gematigd klimaat|gematigde]]- en [[landklimaat|koude zone]] van het [[noordelijk halfrond]], ten noorden van de 32e [[breedtegraad]].<ref>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200006377 ''Humulus lupulus''] in de ''Flora of China''</ref><ref>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200006377 ''Humulus lupulus''] in de ''Flora of North America''</ref><ref>[http://books.google.nl/books?id=XkI3UttRP6QC&pg=PA78&lpg=PA78&hl=en#v=onepage&f=true ''Humulus lupulus''] in de ''Flora Europaea''</ref> Door de teelt ten behoeve van de bierproductie heeft de hop zijn areaal uitgebreid naar [[Zuid-Amerika]], [[Zuid-Afrika]], [[Australië (continent)|Australië]] en [[Tasmanië]]. == Beschrijving == Hop is een [[tweehuizig]]e, [[Vaste plant|vaste]], rechtswindende [[klimplant]]. Het is een [[hemikryptofyt]]: de plant overwintert als wortelstok, de bovengrondse scheuten zijn [[kruidachtig]] en [[Eenjarige plant|eenjarig]]. De stengel is knobbelig en ruw. De bladeren zijn tegenoverstaand, lang gesteeld met steunblaadjes aan basis van de bladsteel, en hebben een hartvormige voet en gezaagde rand. Meestal zijn ze gelobd, met drie, soms vijf lobben. De bladeren aan de top van de stengel kunnen ongedeeld zijn. De bloemen, die in Noordwest-Europa verschijnen van juli tot september, groeien in [[Pluim (bloeiwijze)|pluimen]] in de bladoksels, bij de mannelijke bloeiwijzen staan de bloemen afzonderlijk aan het eind van de pluimsteeltjes, bij de vrouwelijke bloeiwijzen staan aan het eind van de pluimstelen [[Aar (bloeiwijze)|aartjes]] met meerdere bloemen. Hieruit ontwikkelen zich de karakteristieke 'hopbellen', eivormige vruchtkegels die in augustus/september aan de vrouwelijke plant groeien.<ref>{{Citeer boek|author= Meijden, R. van der|title= Heukels' Flora van Nederland|publisher= Wolters-Noordhoff|edition= 23|year= 2005|location= Groningen}}</ref><ref name="Weeda">{{Citeer boek|author= Weeda, E.J., Westra, R., Westra, C. & Westra, T.|year= 1985|title= Nederlandse Oecologische Flora|publisher= IVN}}</ref> === Hopvariëteiten === Er zijn vijf natuurlijke variëteiten van de hop benoemd. Net als bij andere [[cultuurgewas]]sen worden er van de hop verschillende [[cultivar]]) gekweekt (zie [[Lijst van hopvariëteiten]]). Er bestaat ook een siervariant, de cultivar ''Humulus lupulus'' 'Aureus', met goudgele bladeren (de ''gouden hop''), gekweekt door het ''Wye College'' in [[Kent (graafschap)|Kent]]. Veel van de nieuwe Engelse cultivars van de zeventiger jaren hebben een donkerrode rank, terwijl de oudere rassen een groene rank hebben. De kleur van de rank, de vorm van het blad, de kleur van het blad en van de hopbel, de vorm en de grootte van de hopbel en uiteindelijk het aroma van de rijpe hopbel zijn punten die het mogelijk maken de verschillende hopvariëteiten te herkennen. == Taxonomie == De hop is een plant uit het geslacht ''Humulus'' in de familie van de Cannabaceae ([[hennepfamilie]]). De naam van het geslacht en de soort werden in 1753 door Linnaeus gepubliceerd in ''[[Species plantarum]]''.<ref>{{aut|[[Carl Linnaeus|Linnaeus, C.]]}} (1753), ''Species plantarum'' [http://www.biodiversitylibrary.org/page/359049 deel 2: 1028.]</ref> Linnaeus citeerde verschillende andere werken<ref>Linnaeus verwees naar zijn eigen ''[[Hortus Cliffortianus]]'' [https://web.archive.org/web/20150402232713/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=1927&Pagina=461 458], ''Flora Suecica'' [https://web.archive.org/web/20150402232656/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=2324&Pagina=317 n°818] en ''Materia Medica'' [https://web.archive.org/web/20160304211411/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=2336&Pagina=197 n°458], en naar [[Thomas François Dalibard|Dalibards]] ''Florae Parisiensis prodromus'' [https://web.archive.org/web/20160304195423/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=4685&Pagina=391 301] en [[Adriaan van Royen|Van Royens]] ''Florae Leydensis prodromus'' [http://www.biodiversitylibrary.org/page/405764 222], die elk op zich weer terugwezen naar ''Hortus Cliffortianus'' (van 1738) of ''[[Carl Linnaeus#Genera plantarum|Genera plantarum]]'' n°750 (1e druk, 1737). In ''Hortus Cliffortianus'' verwees Linnaeus naar [[Herman Boerhaave]]'s ''Index alter plantarum'' [https://web.archive.org/web/20160304211259/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=4763&Pagina=106 2: 104] (1727), [[John Ray]]'s ''Historia plantarum'' [https://web.archive.org/web/20160304213343/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=3657&Pagina=185 1: 156] (1686), [[Gaspard Bauhin]]s ''Pinax'' [https://web.archive.org/web/20160304213525/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=1442&Pagina=322 298] (1623), [[Johann Bauhin]]s ''Historia plantarum universalis'' [https://web.archive.org/web/20160304213856/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=4176&Pagina=162 deel 2: 152] (1651) en naar [[Robert Morison]]s ''Plantarum historiae universalis Oxoniensis'' [https://web.archive.org/web/20160304211916/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=3482&Pagina=168 deel 2: 37 (38)] en [https://web.archive.org/web/20160304210113/http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=3482&Pagina=182 sect. 1 T.7] (1715). In deze laatste twee werken zijn ook afbeeldingen te vinden.</ref> maar wees geen [[Type (biologie)|type]]-exemplaar aan. In 1978 wees [[Ernest Small]] uit het beschikbare materiaal het [[specimen]] Clifford Herbarium 458, Humulus 1 (BM-000647487)<ref>[https://www.nhm.ac.uk/resources/research-curation/projects/clifford-herbarium/lgimages/BM000647487.JPG Lectotype van ''Humulus lupulus'' ('''BM-000647487''')], bewaard in het [[Natural History Museum]] in Londen</ref> aan als "lectotype".<ref>{{aut|Small, E.}} (1978), ''A Numerical and Nomenclatural Analysis of Morpho-Geographic Taxa of Humulus''. Systematic Botany '''3''': 37-76 (61) ([http://www.jstor.org/stable/2418532 ''Abstract''])</ref><ref>[https://www.nhm.ac.uk/research-curation/research/projects/linnaean-typification/database/detail.dsml?ID=449800 ''Humulus lupulus''] in ''The Linnaean Plant Name Typification Project''</ref> Dit specimen bevindt zich in het [[Natural History Museum|British Museum of Natural History]]. De [[soortaanduiding]] ''lupulus'' is een zelfstandig naamwoord en het verkleinwoord van "lupus" (wolf). De naam werd volgens [[John Ray]] al door [[Plinius de Oudere]] als geslachtsnaam voor de hop genoemd.<ref>in ''[[Naturalis historia]]'' ''Liber'' 21, ''Caput'' 15, zie: Ray, J. (1686), ''Historia plantarum'' [http://www.biodiversitylibrary.org/page/40288654 deel 1: 156]</ref> In het geslacht ''Humulus'' is een handvol soorten benoemd,<ref>[https://www.ipni.org/ipni/advPlantNameSearch.do;jsessionid=5AEF158B79D6F06E305200E975FF5530?find_family=&find_genus=Humulus&find_includeBasionymAuthors=on&find_isAPNIRecord=on&find_isGCIRecord=on&find_isIKRecord=on&find_rankToReturn=all&output_format=normal&query_type=by_query&back_page=plantsearch ''Humulus''] in de [[IPNI]]-database</ref> waarvan een deel later is gereduceerd tot variëteit van ''H. lupulus''. Van deze soort worden nu de volgende [[variëteit (biologie)|variëteit]]en onderscheiden: * ''H. lupulus'' var. ''lupulus'' – Europese hop * ''H. lupulus'' var. ''cordifolius'' ({{aut|Miquel}}) {{aut|Maximowicz}} – Japanse hop * ''H. lupulus'' var. ''neomexicanus'' {{aut|A. Nelson & Cockerell}} – Amerika (noordwestelijke staten) en Canada * ''H. lupulus'' var. ''pubescens'' {{aut|E. Small}} – Amerika (midden- en westelijke staten) * ''H. lupulus'' var. ''lupuloides'' {{aut|E. Small}} – Amerika (oostelijke staten) == Oorsprong == Op grond van de verspreiding van de hedendaagse [[genetische variatie]], stellen Murakami ''et al.'' dat het geslacht ''Humulus'' waarschijnlijk in [[China]] is ontstaan.<ref name="Murakami2006">{{aut|Murakami, A., Darby, P., Javornik, B., Pais, M.S.S., Seigner, E., Lutz, A. & Svoboda, P.}} (2006), Molecular phylogeny of wild Hops, ''Humulus lupulus'' L. [https://www.nature.com/hdy/journal/v97/n1/full/6800839a.html Heredity '''97''': 66-74]</ref> Als aanvullende aanwijzing hiervoor noemen ze dat alle drie de tegenwoordig nog onderscheiden soorten (''H. lupulus'' L., ''H. japonicus'' [[Philipp Franz von Siebold|Siebold]] & [[Joseph Gerhard Zuccarini|Zuccarini]] [syn. ''H. scandens'' ([[João de Loureiro|Loureiro]]) [[Elmer Drew Merrill|Merrill]]] en ''H. yunnanensis'' Hu) in China voorkomen en dat één ervan een [[Endemie (biogeografie)|endeem]] is. Volgens dezelfde auteurs heeft ''H. lupulus'' zich 6,38 miljoen jaar geleden, in het [[Mioceen]], gescheiden van ''H. japonicus''. De eerste soort heeft zich daarna in een aantal variëteiten gesplitst. Aangezien de nu bekende variëteiten ''H. lupulus'' var. ''lupuloides'', ''H. lupulus'' var. ''neomexicanus'' en ''H. lupulus'' var. ''pubescens'' uit [[Noord-Amerika]] en ''H. lupulus'' var. ''cordifolius'' uit [[Oost-Azië]] nauwer aan elkaar verwant zijn dan aan ''H. lupulus'' var. ''lupulus'', moet de soort zich volgens Murakami ''et al.'' eerst in twee variëteiten hebben gesplitst waarvan de een, in het noordwesten van China, de voorouder van var. ''lupulus'' was, en de ander, in het zuidoosten, de voorouder van de overige. Dit zou 1,05 (±0,28) tot 1,27 (±0,30) miljoen jaar geleden, in het [[Pleistoceen]], gebeurd zijn. De noordwestelijke variëteit, ''H. lupulus'' var. ''lupulus'', heeft zich daarna over [[Zuidwest-Azië|West-Azië]] en [[Europa (werelddeel)|Europa]] verspreid. De zuidoostelijke variëteit heeft zich over Oost-Azië en Noord-Amerika verspreid, en zich verder ontwikkeld tot de vier nu bekende variëteiten. De scheiding tussen de Oost-Aziatische en Noord-Amerikaanse variëteiten moet vervolgens 0,46 (±0,17) tot 0,69 (±0,21) miljoen jaar geleden hebben plaatsgehad. Op grond van de genetische variatie in ''H. lupulus'' var. ''lupulus'', concluderen de auteurs dat deze variëteit niet recent door mensen in Europa is geïntroduceerd. ''H. lupulus'' komt dus van nature in Europa voor. De geringe genetische variatie in de Europese populatie laat zich geheel verklaren door de laatste ijstijd ([[Weichselien]]), waarna de soort zich in hoog tempo vanuit het zuiden opnieuw in vrijwel heel Europa vestigde. == Ecologie == Hop groeit op voedselrijke, humeuze, gewoonlijk vochtige grond, maar niet op zeeklei. In elzen- en wilgenbossen groeit hop vaak op de hoogste delen, zoals rond de stammen. Hop klimt graag in doornstruwelen. De plant groeit vaak samen met andere lianen zoals [[Bitterzoet (plant)|bitterzoet]] (''Solanum dulcamara''), [[heggenduizendknoop]] (''Fallopia dumetorum''), [[wilde kamperfoelie]] (''Lonicera periclymenum''), [[bosrank]] (''Clematis vitalba''), en [[heggenrank]] (''Bryonia cretica''). Hop is een van de [[waardplant]]en van de [[gehakkelde aurelia]]. Aan het eind van de negentiende eeuw gold hop als de voornaamste waardplant voor deze vlinder in [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] en veroorzaakten de rupsen soms grote schade in de teelt van dit gewas. De [[hopwortelboorder]] (''Hepialus humuli'') leeft behalve van hop ook van [[wilde peen]], [[paardenbloem]] en [[zuring]]. Hij kan schade veroorzaken in hopkwekerijen.<ref name="Weeda" /> === Plantengemeenschap === De hop is een [[kensoort]] voor de [[associatie van sleedoorn en eenstijlige meidoorn]] (''Pruno-Crataegetum''). == Hop in bier == De [[lupuline]]korreltjes uit de vruchtkegels van de vrouwelijke plant (hopbel) worden vanwege de [[alfazuur|alfazuren]] en de [[Etherische olie|etherische oliën]] (aroma's) gebruikt als grondstof voor [[bier]]. Aanvankelijk werd hop aan bier toegevoegd als [[conserveermiddel]], maar tegenwoordig wordt het toegevoegd om de [[bitter (smaak)|bittere smaak]] en het [[Geurstof|aroma]]. Zeker in de Engelse [[Ale (bier)|bitters]] en in de meeste Belgische speciaalbieren is het onmisbaar, omdat in die bieren veel meer hop wordt toegevoegd dan in [[Lager (bier)|lagerbieren]]. Een biertype waarbij speciaal veel hop wordt gebruikt is [[India Pale Ale|India pale ale]]. Voorheen werd dat sterk gehopt om het houdbaar te maken voor de lange reis per schip naar India. Moderne India pale ales worden met moderne, aromatische hoppen gehopt, waarbij een geur en smaak van tropisch fruit ontstaat. Overjarige hop heeft een kaasgeur, die het gevolg is van de oxidatie van [[Bètazuur|bètazuren]] die gedurende de opslag plaatsheeft.<ref>{{aut|De Clippeleer, J.}} (2013). [https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/370614 Flavour stability of pale lager beer; Characterisation of critical factors related to wort production and hopping.] Dissertatie KU Leuven. [https://web.archive.org/web/20160304193104/https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/370614 Gearchiveerd] op 4 maart 2016.</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.kuleuven.be/doctoraatsverdediging/cm/3E06/3E060239.htm|title=Samenvatting van het onderzoek van De Clippeleer|archiefurl=https://web.archive.org/web/20140224105756/https://www.kuleuven.be/doctoraatsverdediging/cm/3E06/3E060239.htm|archiefdatum=2014-02-24|dodeurl=nee}}</ref> Voor [[Lambiek (bier)|lambiek]] gebruikt de brouwer deze overjarige hop, waarvan de vluchtige bitterstoffen vervlogen zijn, maar die alle andere hopeigenschappen nog heeft. Vroeger werd de variëteit [[Coigneau (hop)|Coigneau]] (Aalst - Asse) aangewend voor lambiek, omdat deze hopvariëteit zeer weinig bitterheid gaf. === Bitterheid === De bittere smaak wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de aanwezigheid van alfa- en bètazuren in de hop. Deze smaken op zichzelf niet bitter maar tijdens het brouwproces (met name het koken) worden ze geïsomeriseerd, waarbij de alfazuren worden omgezet in iso-alfazuren, en die smaken wel bitter. De hoeveelheid alfazuren is afhankelijk van de hopvariëteit en varieert van 2 tot 18%. === Aroma === Gekweekte hoprassen verschillen van elkaar in onder andere de hoeveelheid en verhouding van de verschillende aroma's, hetgeen van belang is voor de smaak van het bier. In de verschillende hopvariëteiten varieert het percentage etherische oliën van 0,5% tot 5%. === Water === De hopbellen van de vrouwelijke hopplant bevatten bij de oogst circa 80% water, wat als gevolg zou hebben dat de bellen verrotten indien ze in die toestand bewaard zouden worden. Daarom moeten de hopbellen direct bij de oogst gedroogd worden om het gehalte aan water terug te brengen tot maximaal 10%. De [[Europese Unie|EU]] schrijft dit ook wettelijk voor. Het drogen wordt gedaan in eesthuizen. Het drogen is een belangrijk deel van het oogsten en verwerken van de hopbellen. Indien te lang en bij te hoge luchttemperatuur (hoger dan 65 graden Celsius) gedroogd wordt, verliest de hop een deel van het aroma. Indien meteen na de oogst met verse (ongedroogde) hop gebrouwen wordt, heeft het bier daarom ook meer aroma. Brouwen met "natte" hop kan dus alleen gedurende een zeer korte tijd na de oogst, daar "natte" hoppen niet houdbaar zijn.{{Bron?|regelgeving en het gebruik van natte hop kan een bron gebruiken|2023|12|12}} Sommige brouwerijen brouwen met de verse hop tijdens de oogstperiode een speciaalbier. De eerste brouwerij die daarmee rond 1992 begon was de [[Wadworth Brewery]] in [[Devizes]], Engeland, daarna gevolgd door vele brouwerijen in Engeland en vervolgens in andere landen, onder meer [[Brouwerij De Ranke]] ([[Hop Harvest]]) en [[Brouwerij De Plukker]] ([[Plukker Single Hop 2012]]) in België. Op het ''[[Great American Beer Festival]]'' begon men in 2012 met een categorie voor bieren gebrouwen met verse ("natte") hop. De eerste brouwerij in de [[Verenigde Staten|VS]] die deze techniek toepaste was in 1994 de [[Sierra Nevada Brewery]] in [[Chico (Californië)|Chico]], Californië. Deze brouwerij won in deze nieuwe categorie een gouden medaille bij het Great American Beer Festival van 2012. == Het verbouwen van hop == {{Zie ook|Zie ook: [[Hopteelt]].}} Vanouds werd hop verbouwd daar waar er brouwerijen waren. Het ontbreken van een infrastructuur om grondstoffen van over grotere afstand bij de brouwerij te krijgen, leidde ertoe dat brouwerijen samenwerkten met boeren om hop en gerst te telen. Sommige [[microbrouwerij]]en doen dat tegenwoordig weer. In 2005 werd naar schatting zo'n 80.000 ton hop geoogst, van 55.000 hectare land, verspreid over de hele wereld. In [[Vlaanderen]] werd hop verbouwd in de streek rond [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]] en [[Asse (Vlaams-Brabant)|Asse]] waar nu maar twee hopboeren meer hopvelden hebben, en wordt het nog steeds verbouwd in de [[Westhoek (Frans-Belgische regio)|Westhoek]] rond [[Poperinge]] (waar van ''hommel'' wordt gesproken). Het areaal neemt hier door de sterke concurrentie uit het buitenland gestaag af. In Nederland wordt sinds 1997 voor de [[Gulpener Bierbrouwerij]] hop verbouwd in het [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburgse]] [[Reijmerstok]]. Eerder werd hop ook verbouwd op bijvoorbeeld de [[zandgronden]] in [[Noord-Brabant]] en in het noordoosten van het land. Het Brabantse [[Schijndel]] stond in de 14e eeuw bekend om de hophandel en in [[Veghel (plaats)|Veghel]] stond midden in het dorp ooit een hopwaag.<ref>[https://web.archive.org/web/20160216132649/http://www.kvns.be/monumenten-agrarisch-hop-schijndelse-hop/ Over de Schijndelse hopteelt]</ref> Het Drentse [[Peize]] stond van de [[16e eeuw|16e]] tot de [[18e eeuw]] bekend als hopdorp. Een 'museumtuin' midden in het dorp, vele namen, en een Peizer bier herinneren daar nog aan. Nederlandse (Vlaamse) hopboeren hebben begin 1500 hoptuinen aangeplant in [[Kent (graafschap)|Kent]], Engeland en van daaruit werden hoptuinen aangelegd bij brouwerijen tot in [[Aberdeen]] in Schotland. In [[Duitsland]] wordt op meer dan 18.000 hectare hop verbouwd. Het is daarmee nog steeds een van de grootste hopproducerende landen ter wereld. Een populaire aromahop - [[Saaz (hop)|Saaz]] - komt inmiddels vrijwel exclusief uit het voormalige Oostblok rond [[Tsjechië]] ([[Bohemen]]) en wat uit [[Hongarije]]. In de noordwestelijke staten van de [[Verenigde Staten]], met name in de staat [[Washington (staat)|Washington]], wordt veel hop verbouwd. Kleinere hoeveelheden worden verbouwd in de staten [[Oregon]] en [[Idaho]]. Hier wordt ook geëxperimenteerd met nieuwe variëteiten, die minder lange stengels produceren (dwerghopvariëteiten) waardoor de teelt en oogst eenvoudiger en goedkoper worden. De gewone hop heeft stengels die groeien tot een hoogte van zes tot negen meter, de nieuwe variëteiten komen niet hoger dan ruim twee meter. In de Verenigde Staten worden in vergelijking met andere hopproducerende landen de meeste verschillende hopvariëteiten verbouwd, circa 50 in getal. In gebieden waar er hop wordt geteeld, zijn de mannelijke hopplanten niet gewenst. In België bestaat er zelfs een wettelijk verbod uit 1987 dat in de omgeving van de hopteelt, binnen een straal van 5&nbsp;km rond de hopplantage, de mannelijke hopplant verbiedt. Bij het vaststellen van wilde hop dient de eigenaar vóór 1 juni van elk jaar de mannelijke plant te vernietigen.<ref>{{Citeer web|url=http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/arch_a1.pl?=&N=&sql=(text+contains+(%27%27))&language=nl&rech=1&tri=dd+AS+RANK&numero=1&table_name=wet&cn=1981101631&caller=archive&fromtab=wet&la=N&ver_arch=003#LNK0010|titel=LOI - WET|bezochtdatum=2020-04-01|werk=www.ejustice.just.fgov.be}}</ref> == Effecten van hop == Aan het extract van hop wordt een rustgevende en slaapverwekkende werking toegeschreven.<ref>{{aut|Hüsstege, G.}} (1976). ''Zakflora voor Bos en Heide''. Helmond: Uitgeverij Helmond. {{ISBN|9025265650}}</ref> Met dit doel wordt het soms in [[thee (drank)|thee]] verwerkt. Ook wordt het beschouwd als maagversterkend. Een van de in hop voorkomende stoffen is [[lupuline]], met een fyto-[[oestrogeen|oestrogene]] werking.<ref>{{aut|Hunsel, F.P.A.M. van}} & {{aut|Kampschöer, P.H.N.M.}} (2012). [http://www.ntvg.nl/artikelen/postmenopauzaal-bloedverlies-en-voedingssupplementen Postmenopauzaal bloedverlies en voedingssupplementen] - Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde</ref> Mensen die met de hand de rijpe hopbellen plukten, kregen nogal eens klachten die de 'hopplukkersziekte' genoemd werden. Ze bestonden uit verschijnselen als hoofdpijn, ademhalingsklachten en huidirritatie. De vraag is of dit te maken had met de hop of met de chemicaliën waarmee de hop werd bespoten gedurende het groeiproces.<ref>{{aut|Bartels, M.}} (2007), Boeren voor de stad, ''RAD'' nr. 21, Gemeente Deventer, Deventer</ref> == Hop als groente == Hopscheuten worden gebruikt als groente en zijn beschikbaar in maart en april. Alleen de bovenste zeven cm is eetbaar, de rest is te vezelig. De teelt is vergelijkbaar met die van [[witlof]]. De wortels worden ingekuild of op stromend water getrokken bij 15&nbsp;°C.<ref>[https://web.archive.org/web/20170408171915/http://www.hopscheuten.nl/nieuws/eerste-hopscheuten-van-seizoen-geveild-op-14-december-2011/ Hopscheuten als groente]</ref> <gallery widths=250px heights=250px> Hop.jpg|stengel Humulus lupulus 070805.jpg|vrouwelijke bloeiwijze Hop mannelijke bloeiwijze Humulus lupulus male plant.jpg|mannelijke plant Humulus lupulus young shoots.jpg|jonge scheuten </gallery> == Zie ook == * [[Lijst van hopvariëteiten]] * [[Hopmuseum|Hopmuseum Poperinge]] {{Appendix||2= == Voetnoten == {{References}} == Literatuur == * {{en}} {{aut|De Keukeleire, D.}} (2010), [https://web.archive.org/web/20150402091545/http://www.bc.cas.cz/doc/mobitag/Denis-De-Keukeleire-Advances-in-the-Application-of-Medicinal-Hops.pdf ''Advances in the Application of Medical Hops''] (samenvatting van lezing) * {{en}} {{aut|Lemmens, G.W.Ch.}} (1998), [https://web.archive.org/web/20120426070855/http://www.brewerssupplygroup.com/FileCabinet/TheBreeding_Varieties%5B1%5D.pdf ''The Breeding and Parentage of Hop varieties''] Brewers Digest 73 (5): 16-26 * {{en}} {{aut|Neve, R.A.}} (1991), ''Hops''. Londen: Chapman and Hall * {{en}} {{aut|Becuwe, F. & Vandermarliere, G.}} (2010), ''Of an oste as they drie their hoppes upon at Poppering. Een typologische benadering van de hopast in Vlaanderen'', in: Relicta 6. Archeologie, Monumenten- en Landschapsonderzoek, Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed, Brussel: 145-176 * Leendert Alberts: Hop. De eerste bierrevolutie in Nederland. Prometheus, 2022. == Externe links == * {{Link soortenbank.nl|id=1382|label=Hop (''Humulus lupulus'')}} * [[:s:nl:Plantenschat/119|Hop (''Humulus lupulus'')]] in: {{Aut|[[Frederike van Uildriks|van Uildriks, F.]] & [[Vitus Bruinsma|V. Bruinsma]]}} (1898) - ''[[Plantenschat]]''; op de [[Bestand:Wikisource-logo.svg|16px|alt=klein Wikisource logootje]] [[Wikisource|(Nederlandstalige) Wikisource]]. * [https://www.verspreidingsatlas.nl/0639 Hop (''Humulus lupulus'')], verspreiding in Nederland, volgens de atlas van [[Floron]]. }} [[Categorie:Hennepfamilie|hop]] [[Categorie:Kruid (keuken)]] [[Categorie:Slingerplant]] [[Categorie:Scheut]] [[Categorie:Bierterminologie]] [[Categorie:Plant uit het Palearctisch gebied|hop]] [[Categorie:Eetbare plant]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Op deze pagina gebruikte sjablonen: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Sjabloon:Appendix" title="Sjabloon:Appendix">Sjabloon:Appendix</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Appendix&action=edit" title="Sjabloon:Appendix">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Aut" title="Sjabloon:Aut">Sjabloon:Aut</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Aut&action=edit" title="Sjabloon:Aut">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bevat" title="Sjabloon:Bevat">Sjabloon:Bevat</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bevat&action=edit" title="Sjabloon:Bevat">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bron%3F" title="Sjabloon:Bron?">Sjabloon:Bron?</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bron%3F&action=edit" title="Sjabloon:Bron?">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_boek" title="Sjabloon:Citeer boek">Sjabloon:Citeer boek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_boek&action=edit" title="Sjabloon:Citeer boek">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_web" title="Sjabloon:Citeer web">Sjabloon:Citeer web</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_web&action=edit" title="Sjabloon:Citeer web">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:En" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">Sjabloon:En</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:En&action=edit" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Hekje" title="Sjabloon:Hekje">Sjabloon:Hekje</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Hekje&action=edit" title="Sjabloon:Hekje">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISBN" title="Sjabloon:ISBN">Sjabloon:ISBN</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISBN&action=edit" title="Sjabloon:ISBN">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Link_soortenbank.nl" title="Sjabloon:Link soortenbank.nl">Sjabloon:Link soortenbank.nl</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Link_soortenbank.nl&action=edit" title="Sjabloon:Link soortenbank.nl">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:References" title="Sjabloon:References">Sjabloon:References</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:References&action=edit" title="Sjabloon:References">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sfnref" title="Sjabloon:Sfnref">Sjabloon:Sfnref</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sfnref&action=edit" title="Sjabloon:Sfnref">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taal-en" title="Sjabloon:Taal-en">Sjabloon:Taal-en</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taal-en&action=edit" title="Sjabloon:Taal-en">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding" title="Sjabloon:Taalaanduiding">Sjabloon:Taalaanduiding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taxobox" title="Sjabloon:Taxobox">Sjabloon:Taxobox</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taxobox&action=edit" title="Sjabloon:Taxobox">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Wikidata_afbeelding" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">Sjabloon:Wikidata afbeelding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Wikidata_afbeelding&action=edit" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_hoofdartikel" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">Sjabloon:Zie hoofdartikel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_hoofdartikel&action=edit" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_ook" title="Sjabloon:Zie ook">Sjabloon:Zie ook</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_ook&action=edit" title="Sjabloon:Zie ook">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:String" title="Module:String">Module:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:String&action=edit" title="Module:String">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:Wikidata" title="Module:Wikidata">Module:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Wikidata&action=edit" title="Module:Wikidata">bewerken</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Terug naar <a href="/wiki/Hop_(plant)" title="Hop (plant)">Hop (plant)</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hop_(plant)">https://nl.wikipedia.org/wiki/Hop_(plant)</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Hop_(plant)&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-knhfc","wgBackendResponseTime":194,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.011","walltime":"0.016","ppvisitednodes":{"value":27,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":831,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1.894 1 -total"," 95.98% 1.818 2 Sjabloon:Halfbr"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-knhfc","timestamp":"20241125194156","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>