CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ml" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ഹിന്ദി - വിക്കിപീഡിയ</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","ജനുവരി","ഫെബ്രുവരി","മാർച്ച്","ഏപ്രിൽ","മേയ്","ജൂൺ","ജൂലൈ","ഓഗസ്റ്റ്","സെപ്റ്റംബർ","ഒക്ടോബർ","നവംബർ","ഡിസംബർ"],"wgRequestId":"ef39758e-d322-4670-af22-2a69a3ed61b8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ഹിന്ദി","wgTitle":"ഹിന്ദി","wgCurRevisionId":4112818,"wgRevisionId":4112818,"wgArticleId":2604,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ","CS1 errors: unsupported parameter","CS1 errors: external links","All articles with dead external links","Articles with invalid date parameter in template","CS1 maint: unrecognized language","CS1 errors: missing periodical", "CS1 maint: archived copy as title","CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)","Languages with ISO 639-2 code","Languages with ISO 639-1 code","Articles with dead external links from ഓഗസ്റ്റ് 2021","Pages using the JsonConfig extension","Articles with dead external links from October 2018","ISO language articles citing sources other than Ethnologue","All articles that may contain original research","Articles that may contain original research from August 2011","Wikipedia articles needing page number citations from February 2016","ഭാഷകൾ - അപൂർണ്ണലേഖനങ്ങൾ","ഹിന്ദി","ഇന്ത്യയിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ"],"wgPageViewLanguage":"ml","wgPageContentLanguage":"ml","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ഹിന്ദി","wgRelevantArticleId":2604,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgRedirectedFrom":"Hindi","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ml","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ml"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1568","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.2"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ml&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ml&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ml&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/1200px-Hindi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="663"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/800px-Hindi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="442"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/640px-Hindi.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="354"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ഹിന്ദി - വിക്കിപീഡിയ"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ml.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="തിരുത്തുക" href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="വിക്കിപീഡിയ (ml)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ml.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ml"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="വിക്കിപീഡിയ ആറ്റം ഫീഡ്" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ഹിന്ദി rootpage-ഹിന്ദി skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="സൈറ്റ്"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="പ്രധാന മെനു" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">പ്രധാന മെനു</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">പ്രധാന മെനു</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ഉള്ളടക്കം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പ്രധാനതാൾ സന്ദർശിക്കുക [z]" accesskey="z"><span>പ്രധാന താൾ</span></a></li><li id="n-content-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%89%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%82" title="വിക്കിപീഡിയയുടെ ഉള്ളടക്ക പര്യവേക്ഷണം"><span>ഉള്ളടക്കം</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%82" title="സമകാലീനസംഭവങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലം അന്വേഷിക്കുക"><span>സമകാലികം</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AF_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വിക്കിപീഡിയയിൽ പുതുതായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട താളുകൾ"><span>പുതിയ താളുകൾ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="ഏതെങ്കിലും ഒരു താൾ തുറക്കൂ [x]" accesskey="x"><span>ഏതെങ്കിലും താൾ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> പങ്കാളിത്തം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-startarticle" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="പുതിയ ഒരു ലേഖനം തുടങ്ങുവാൻ"><span>ലേഖനം തുടങ്ങുക</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വിക്കിയിലെ സമീപകാലമാറ്റങ്ങൾ [r]" accesskey="r"><span>സമീപകാല മാറ്റങ്ങൾ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%82%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82" title="പദ്ധതി താളിനെക്കുറിച്ച്, താങ്കൾക്കെന്തൊക്കെ ചെയ്യാം, കാര്യങ്ങൾ എവിടെനിന്ന് കണ്ടെത്താം"><span>സാമൂഹികകവാടം</span></a></li><li id="n-portal-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82"><span>കവാടം</span></a></li><li id="n-panchayat-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="ആറു ഗ്രാമസഭകളുള്ള വിക്കിപീഡിയ ചർച്ചാവേദി"><span>പഞ്ചായത്ത്</span></a></li><li id="n-Embassy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:Embassy"><span>Embassy</span></a></li><li id="n-അപ്‌ലോഡ്‌" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B5%8D"><span>അപ്‌ലോഡ്‌</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation-sb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation-sb" > <div class="vector-menu-heading"> വഴികാട്ടി </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:%E0%B4%89%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%82" title="സഹായം ലഭ്യമായ ഇടം"><span>സഹായം</span></a></li><li id="n-sandbox-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%8E%E0%B4%B4%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B4%B0%E0%B4%BF"><span>എഴുത്തുകളരി</span></a></li><li id="n-styleguide-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B6%E0%B5%88%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%82"><span>ശൈലീപുസ്തകം</span></a></li><li id="n-policies-and-gl-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%A8%E0%B4%AF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%82"><span>നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-communication-sb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-communication-sb" > <div class="vector-menu-heading"> ആശയവിനിമയം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-livechat-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:%E0%B4%90.%E0%B4%86%E0%B5%BC.%E0%B4%B8%E0%B4%BF."><span>തത്സമയ സംവാദം</span></a></li><li id="n-maillist-sb" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%8D_%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D"><span>മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ്</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="വിക്കിപീഡിയ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ml.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="<small>വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം</small>" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ml.svg" width="119" height="12" style="width: 7.4375em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B4%A3%E0%B4%82" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>തിരയൂ</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക" aria-label="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക" autocapitalize="sentences" title="വിക്കിപീഡിയ സംരംഭത്തിൽ തിരയുക [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="പ്രത്യേകം:അന്വേഷണം"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">തിരയൂ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ദൃശ്യരൂപം"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ദൃശ്യരൂപം" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ദൃശ്യരൂപം</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ml.wikipedia.org&uselang=ml" class=""><span>ധനസമാഹരണം</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BD&returnto=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="നിർബന്ധമില്ലെങ്കിലും, താങ്കൾ ഒരു അംഗത്വമെടുക്കണമെന്നും പ്രവേശിക്കണമെന്നും താത്പര്യപ്പെടുന്നു" class=""><span>അംഗത്വമെടുക്കുക</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%A8%E0%B4%82&returnto=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ലോഗിൻ ചെയ്യുവാൻ താല്പര്യപ്പെടുന്നു; പക്ഷേ നിർബന്ധമല്ല [o]" accesskey="o" class=""><span>പ്രവേശിക്കുക</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="കൂടുതൽ ഐച്ഛികങ്ങൾ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">വ്യക്തിഗത ഉപകരണങ്ങൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ml.wikipedia.org&uselang=ml"><span>ധനസമാഹരണം</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BD&returnto=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="നിർബന്ധമില്ലെങ്കിലും, താങ്കൾ ഒരു അംഗത്വമെടുക്കണമെന്നും പ്രവേശിക്കണമെന്നും താത്പര്യപ്പെടുന്നു"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>അംഗത്വമെടുക്കുക</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%A8%E0%B4%82&returnto=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ലോഗിൻ ചെയ്യുവാൻ താല്പര്യപ്പെടുന്നു; പക്ഷേ നിർബന്ധമല്ല [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>പ്രവേശിക്കുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>കൂടുതൽ അറിയുക</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%8E%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82" title="ഈ ഐ.പി. വിലാസത്തിൽനിന്നുള്ള തിരുത്തലുകളെക്കുറിച്ചുള്ള സം‌വാദം [n]" accesskey="n"><span>സംവാദം</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eഒഴിവാക്കുക\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ml\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable width=\"100%;\" align=\"center\" style=\"background:#EAF6FD;text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Csmall\u003E\u003Cb\u003EReading Problems?\u003C/b\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:To_Read_in_Malayalam\" title=\"സഹായം:To Read in Malayalam\"\u003E\u003Cb\u003EClick here\u003C/b\u003E\u003C/a\u003E\u003C/small\u003E\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003Cdiv style=\"width:98%; margin:5px auto; border: 1px solid #fff640; border-style: outset; box-shadow:2px 2px 4px #aaa; padding:13px 15px; background:linear-gradient(to right, #f0cdd6 1%,#ffffff 29%,#ffffff 68%,#d0f1f9 99%); font-size:1.1em;\"\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Notepad_icon.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/Notepad_icon.png\" decoding=\"async\" width=\"80\" height=\"66\" class=\"mw-file-element\" data-file-width=\"71\" data-file-height=\"59\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \n\u003Cfigure class=\"mw-halign-right\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:WAM_logo_without_text.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/80px-WAM_logo_without_text.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"80\" height=\"86\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/120px-WAM_logo_without_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/160px-WAM_logo_without_text.svg.png 2x\" data-file-width=\"800\" data-file-height=\"859\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp style=\"text-align:center;\"\u003E \n\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:WAM2024\" class=\"mw-redirect\" title=\"വിക്കിപീഡിയ:WAM2024\"\u003Eവിക്കിപീഡിയ എഷ്യൻമാസം 2024\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E \u003Cbr /\u003E2015ൽ ആരംഭിച്ച ഏഷ്യയിലുള്ള വിവിധ ഭാഷാസമൂഹങ്ങൾ പങ്കെടുക്കുന്ന ലേഖന രചനായജ്ഞമാണ് വിക്കിപീഡിയ ഏഷ്യൻ മാസം.\u003Cbr /\u003E 1 നവംബർ മുതൽ 30 നവംബർ വരെ \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:WAM2024\" class=\"mw-redirect\" title=\"വിക്കിപീഡിയ:WAM2024\"\u003Eപങ്കുചേരൂ\u003C/a\u003E..\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E \n\u003Cstyle data-mw-deduplicate=\"TemplateStyles:r4107485\"\u003E.mw-parser-output .ombox{margin:4px 0;border-collapse:collapse;border:1px solid #a2a9b1;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .ombox.mbox-small{font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ombox-speedy{border:2px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ombox-delete{border:2px solid #b32424}.mw-parser-output .ombox-content{border:1px solid #f28500}.mw-parser-output .ombox-style{border:1px solid #fc3}.mw-parser-output .ombox-move{border:1px solid #9932cc}.mw-parser-output .ombox-protection{border:2px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ombox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.9em;width:100%}.mw-parser-output .ombox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .ombox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ombox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ombox .mbox-invalid-type{text-align:center}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ombox{margin:4px 10%}.mw-parser-output .ombox.mbox-small{clear:right;float:right;margin:4px 0 4px 1em;width:238px}}body.skin--responsive .mw-parser-output table.ombox img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .ombox-speedy{background-color:#310402}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .ombox-speedy{background-color:#310402}}\u003C/style\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks ombox ombox-notice\" role=\"presentation\" style=\"\u0026quot;width:90%; margin:0 auto; border: 1px solid #666; padding:10px 15px; background; background:linear-gradient(to bottom, #f7fbfc 0%,#d9edf2 40%,#EAF6FD 100%); font-size:1.1em;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Wikisource_laurier.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/50px-Wikisource_laurier.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"50\" height=\"46\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/75px-Wikisource_laurier.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikisource_laurier.svg/100px-Wikisource_laurier.svg.png 2x\" data-file-width=\"127\" data-file-height=\"116\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\" style=\"text-align: center;\"\u003Eപള്ളിക്കൂടത്തിലേക്ക് വീണ്ടും \u003Cbr /\u003E പഴയ മലയാളം പാഠപുസ്തകങ്ങൾ ഡിജിറ്റൈസ് ചെയ്യാനുള്ള വിക്കിഗ്രന്ഥശാല പദ്ധതി നടക്കുന്നു. പങ്കെടുക്കുക.\u003Cbr /\u003E\n\u003Cb\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://w.wiki/BpRA\"\u003Eകൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="സൈറ്റ്"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ഉള്ളടക്കം" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ഉള്ളടക്കം</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">തുടക്കം</div> </a> </li> <li id="toc-പദോൽപ്പത്തി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#പദോൽപ്പത്തി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>പദോൽപ്പത്തി</span> </div> </a> <ul id="toc-പദോൽപ്പത്തി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ചരിത്രം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ചരിത്രം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>ചരിത്രം</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ചരിത്രം-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ചരിത്രം subsection</span> </button> <ul id="toc-ചരിത്രം-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-മധ്യ_ഇന്തോ-ആര്യൻ_മുതൽ_ഹിന്ദി_വരെ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#മധ്യ_ഇന്തോ-ആര്യൻ_മുതൽ_ഹിന്ദി_വരെ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>മധ്യ ഇന്തോ-ആര്യൻ മുതൽ ഹിന്ദി വരെ</span> </div> </a> <ul id="toc-മധ്യ_ഇന്തോ-ആര്യൻ_മുതൽ_ഹിന്ദി_വരെ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ഹിന്ദുസ്ഥാനി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഹിന്ദുസ്ഥാനി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>ഹിന്ദുസ്ഥാനി</span> </div> </a> <ul id="toc-ഹിന്ദുസ്ഥാനി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പ്രാദേശിക_ഭാഷകൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#പ്രാദേശിക_ഭാഷകൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>പ്രാദേശിക ഭാഷകൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-പ്രാദേശിക_ഭാഷകൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-സ്വതന്ത്ര_ഇന്ത്യ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#സ്വതന്ത്ര_ഇന്ത്യ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യ</span> </div> </a> <ul id="toc-സ്വതന്ത്ര_ഇന്ത്യ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ഔദ്യോഗിക_നില" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ഔദ്യോഗിക_നില"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>ഔദ്യോഗിക നില</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ഔദ്യോഗിക_നില-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ഔദ്യോഗിക നില subsection</span> </button> <ul id="toc-ഔദ്യോഗിക_നില-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ഇന്ത്യ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഇന്ത്യ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>ഇന്ത്യ</span> </div> </a> <ul id="toc-ഇന്ത്യ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ഫിജി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഫിജി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>ഫിജി</span> </div> </a> <ul id="toc-ഫിജി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-നേപ്പാൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#നേപ്പാൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>നേപ്പാൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-നേപ്പാൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക</span> </div> </a> <ul id="toc-ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ_വിതരണം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ_വിതരണം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വിതരണം</span> </div> </a> <ul id="toc-ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ_വിതരണം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ആധുനിക_മാനദണ്ഡ_ഉർ‌ദുവുമായി_താരതമ്യം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ആധുനിക_മാനദണ്ഡ_ഉർ‌ദുവുമായി_താരതമ്യം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഉർ‌ദുവുമായി താരതമ്യം</span> </div> </a> <ul id="toc-ആധുനിക_മാനദണ്ഡ_ഉർ‌ദുവുമായി_താരതമ്യം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ലിപി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ലിപി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>ലിപി</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ലിപി-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ലിപി subsection</span> </button> <ul id="toc-ലിപി-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-റൊമാനൈസേഷൻ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#റൊമാനൈസേഷൻ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>റൊമാനൈസേഷൻ</span> </div> </a> <ul id="toc-റൊമാനൈസേഷൻ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-പദാവലി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#പദാവലി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>പദാവലി</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-പദാവലി-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle പദാവലി subsection</span> </button> <ul id="toc-പദാവലി-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-പ്രാകൃതം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#പ്രാകൃതം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>പ്രാകൃതം</span> </div> </a> <ul id="toc-പ്രാകൃതം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-സംസ്കൃതം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#സംസ്കൃതം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>സംസ്കൃതം</span> </div> </a> <ul id="toc-സംസ്കൃതം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പേർഷ്യൻ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#പേർഷ്യൻ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>പേർഷ്യൻ</span> </div> </a> <ul id="toc-പേർഷ്യൻ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-അറബി" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#അറബി"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>അറബി</span> </div> </a> <ul id="toc-അറബി-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-മാദ്ധമം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#മാദ്ധമം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>മാദ്ധമം</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-മാദ്ധമം-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle മാദ്ധമം subsection</span> </button> <ul id="toc-മാദ്ധമം-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-സാഹിത്യം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#സാഹിത്യം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>സാഹിത്യം</span> </div> </a> <ul id="toc-സാഹിത്യം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ഇന്റർനെറ്റ്" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ഇന്റർനെറ്റ്"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>ഇന്റർനെറ്റ്</span> </div> </a> <ul id="toc-ഇന്റർനെറ്റ്-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-അവലംബം" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#അവലംബം"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>അവലംബം</span> </div> </a> <ul id="toc-അവലംബം-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-പുറം_കണ്ണികൾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#പുറം_കണ്ണികൾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>പുറം കണ്ണികൾ</span> </div> </a> <ul id="toc-പുറം_കണ്ണികൾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ഉള്ളടക്കം" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ഹിന്ദി</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 182 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-182" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">182 ഭാഷകൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ആഫ്രിക്കാൻസ്" lang="af" hreflang="af" data-title="Hindi" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ആഫ്രിക്കാൻസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – സ്വിസ് ജർമ്മൻ" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Hindi" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="സ്വിസ് ജർമ്മൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%85%E1%8A%95%E1%8B%B2" title="ህንዲ – അംഹാരിക്" lang="am" hreflang="am" data-title="ህንዲ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="അംഹാരിക്" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Idioma_hindi" title="Idioma hindi – അരഗോണീസ്" lang="an" hreflang="an" data-title="Idioma hindi" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="അരഗോണീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Hindisc_spr%C7%A3c" title="Hindisc sprǣc – പഴയ ഇംഗ്ലീഷ്" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Hindisc sprǣc" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="പഴയ ഇംഗ്ലീഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिन्दी भाषा – ആൻഗിക" lang="anp" hreflang="anp" data-title="हिन्दी भाषा" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ആൻഗിക" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="اللغة الهندية – അറബിക്" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اللغة الهندية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="അറബിക്" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D9%84%D8%BA%D8%A9)" title="هندية (لغة) – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="هندية (لغة)" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%89" title="هندى – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="هندى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="হিন্দী ভাষা – ആസ്സാമീസ്" lang="as" hreflang="as" data-title="হিন্দী ভাষা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ആസ്സാമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Idioma_hindi" title="Idioma hindi – അസ്ട്ടൂരിയൻ" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Idioma hindi" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="അസ്ട്ടൂരിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="हिन्दी – അവാധി" lang="awa" hreflang="awa" data-title="हिन्दी" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="അവാധി" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hind_dili" title="Hind dili – അസർബൈജാനി" lang="az" hreflang="az" data-title="Hind dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="അസർബൈജാനി" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="هیند دیلی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هیند دیلی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Һинд теле – ബഷ്ഖിർ" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Һинд теле" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ബഷ്ഖിർ" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Hindi" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Hindi" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96" title="Хіндзі – ബെലാറുഷ്യൻ" lang="be" hreflang="be" data-title="Хіндзі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ബെലാറുഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96" title="Гіндзі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Гіндзі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – ബൾഗേറിയൻ" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хинди" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ബൾഗേറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिंदी भाषा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="हिंदी भाषा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ബിസ്‌ലാമ" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Hindi" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="ബിസ്‌ലാമ" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Basa_Hindia" title="Basa Hindia – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Basa Hindia" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="হিন্দি ভাষা – ബംഗ്ലാ" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হিন্দি ভাষা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ബംഗ്ലാ" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BD%91%E0%BC%8D" title="རྒྱ་གར་སྐད། – ടിബറ്റൻ" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རྒྱ་གར་སྐད།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ടിബറ്റൻ" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80_%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="হিন্দী ঠার – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="হিন্দী ঠার" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Hindeg" title="Hindeg – ബ്രെട്ടൺ" lang="br" hreflang="br" data-title="Hindeg" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ബ്രെട്ടൺ" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hindski_jezik" title="Hindski jezik – ബോസ്നിയൻ" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hindski jezik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ബോസ്നിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – കറ്റാലാൻ" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hindi" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="കറ്റാലാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Hindi" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8_%D0%BC%D0%BE%D1%82%D1%82" title="ХӀинди мотт – ചെചൻ" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ХӀинди мотт" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ചെചൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Pinulongang_Indi" title="Pinulongang Indi – സെബുവാനോ" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Pinulongang Indi" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="സെബുവാനോ" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زمانی ھیندی – സെൻട്രൽ കുർദിഷ്" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زمانی ھیندی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="സെൻട്രൽ കുർദിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Hindi_tili" title="Hindi tili – ക്രിമിയൻ ടർക്കിഷ്" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Hindi tili" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ക്രിമിയൻ ടർക്കിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hind%C5%A1tina" title="Hindština – ചെക്ക്" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hindština" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ചെക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – ചുവാഷ്" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хинди" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ചുവാഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – വെൽഷ്" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hindi" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="വെൽഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഡാനിഷ്" lang="da" hreflang="da" data-title="Hindi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ഡാനിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ജർമ്മൻ" lang="de" hreflang="de" data-title="Hindi" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ജർമ്മൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Hindki" title="Hindki – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hindki" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Hindi%C5%A1%C4%87ina" title="Hindišćina – ലോവർ സോർബിയൻ" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Hindišćina" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ലോവർ സോർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="हिन्दी – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="हिन्दी" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%80%DE%A8%DE%82%DE%B0%DE%8B%DE%A9" title="ހިންދީ – ദിവെഹി" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ހިންދީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="ദിവെഹി" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B9" title="Χίντι – ഗ്രീക്ക്" lang="el" hreflang="el" data-title="Χίντι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ഗ്രീക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഇംഗ്ലീഷ്" lang="en" hreflang="en" data-title="Hindi" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ഇംഗ്ലീഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Hindia_lingvo" title="Hindia lingvo – എസ്‌പരാന്റോ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hindia lingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="എസ്‌പരാന്റോ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_hindi" title="Idioma hindi – സ്‌പാനിഷ്" lang="es" hreflang="es" data-title="Idioma hindi" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="സ്‌പാനിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hindi_keel" title="Hindi keel – എസ്റ്റോണിയൻ" lang="et" hreflang="et" data-title="Hindi keel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="എസ്റ്റോണിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ബാസ്‌ക്" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hindi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ബാസ്‌ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان هندی – പേർഷ്യൻ" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زبان هندی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="പേർഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഫിന്നിഷ്" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hindi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ഫിന്നിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഫ്രഞ്ച്" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Hindi" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ഫ്രഞ്ച്" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – നോർത്തേൻ ഫ്രിഷ്യൻ" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Hindi" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="നോർത്തേൻ ഫ്രിഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hindy" title="Hindy – പശ്ചിമ ഫ്രിഷിയൻ" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hindy" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="പശ്ചിമ ഫ്രിഷിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Hiond%C3%BAis" title="An Hiondúis – ഐറിഷ്" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Hiondúis" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ഐറിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%9C%B0%E8%AA%9E" title="印地語 – ഗാൻ ചൈനീസ്" lang="gan" hreflang="gan" data-title="印地語" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="ഗാൻ ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – സ്കോട്ടിഷ് ഗൈലിക്" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Hindi" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="സ്കോട്ടിഷ് ഗൈലിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Lingua_hindi" title="Lingua hindi – ഗലീഷ്യൻ" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lingua hindi" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ഗലീഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Hindi_%C3%B1e%27%E1%BA%BD" title="Hindi ñe'ẽ – ഗ്വരനി" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Hindi ñe'ẽ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="ഗ്വരനി" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="हिंदी – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="हिंदी" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AA%BE" title="હિંદી ભાષા – ഗുജറാത്തി" lang="gu" hreflang="gu" data-title="હિંદી ભાષા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="ഗുജറാത്തി" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Hindish" title="Hindish – മാൻസ്" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Hindish" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="മാൻസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Harshen_Hindu" title="Harshen Hindu – ഹൗസ" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Harshen Hindu" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ഹൗസ" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Hindi-ng%C3%AE" title="Hindi-ngî – ഹാക്ക ചൈനീസ്" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hindi-ngî" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="ഹാക്ക ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/%CA%BB%C5%8Clelo_%CA%BB%C4%AAnia" title="ʻŌlelo ʻĪnia – ഹവായിയൻ" lang="haw" hreflang="haw" data-title="ʻŌlelo ʻĪnia" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="ഹവായിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A0%D7%93%D7%99" title="הינדי – ഹീബ്രു" lang="he" hreflang="he" data-title="הינדי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ഹീബ്രു" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="हिन्दी – ഹിന്ദി" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हिन्दी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ഹിന്ദി" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Hindi" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hindski_jezik" title="Hindski jezik – ക്രൊയേഷ്യൻ" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hindski jezik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ക്രൊയേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Hindi%C5%A1%C4%87ina" title="Hindišćina – അപ്പർ സോർബിയൻ" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Hindišćina" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="അപ്പർ സോർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hindi_nyelv" title="Hindi nyelv – ഹംഗേറിയൻ" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hindi nyelv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ഹംഗേറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Հինդի – അർമേനിയൻ" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հինդի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="അർമേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഇന്റർലിംഗ്വ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Hindi" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ഇന്റർലിംഗ്വ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Hindi" title="Bahasa Hindi – ഇന്തോനേഷ്യൻ" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Hindi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ഇന്തോനേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഇന്റർലിംഗ്വേ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Hindi" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ഇന്റർലിംഗ്വേ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഇലോകോ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Hindi" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ഇലോകോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Hindi-linguo" title="Hindi-linguo – ഇഡോ" lang="io" hreflang="io" data-title="Hindi-linguo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ഇഡോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hind%C3%AD" title="Hindí – ഐസ്‌ലാൻഡിക്" lang="is" hreflang="is" data-title="Hindí" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ഐസ്‌ലാൻഡിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_hind%C4%AB" title="Lingua hindī – ഇറ്റാലിയൻ" lang="it" hreflang="it" data-title="Lingua hindī" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ഇറ്റാലിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%A6%E1%90%83%E1%93%90%E1%91%8F" title="ᐦᐃᓐᑏ – ഇനുക്റ്റിറ്റുട്ട്" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐦᐃᓐᑏ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ഇനുക്റ്റിറ്റുട്ട്" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%92%E3%83%B3%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%BC%E8%AA%9E" title="ヒンディー語 – ജാപ്പനീസ്" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヒンディー語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ജാപ്പനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Indii" title="Indii – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Indii" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Basa_Hindi" title="Basa Hindi – ജാവനീസ്" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Basa Hindi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ജാവനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ჰინდი ენა – ജോർജിയൻ" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჰინდი ენა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ജോർജിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%B1%D0%B7%D1%8D" title="Хиндубзэ – കബർഡിയാൻ" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Хиндубзэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="കബർഡിയാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Hindi_k%CA%8An%CA%8A%C5%8B" title="Hindi kʊnʊŋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Hindi kʊnʊŋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Kihindi" title="Kihindi – കോംഗോ" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Kihindi" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="കോംഗോ" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Hindi" title="Bahasa Hindi – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Bahasa Hindi" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – കസാഖ്" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Хинди" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="കസാഖ്" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%A0%E1%9E%B7%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C%E1%9E%B8" title="ភាសាហិណ្ឌី – ഖമെർ" lang="km" hreflang="km" data-title="ភាសាហិណ្ឌី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ഖമെർ" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B2%BF_%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%B7%E0%B3%86" title="ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ – കന്നഡ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="കന്നഡ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%9E%8C%EB%94%94%EC%96%B4" title="힌디어 – കൊറിയൻ" lang="ko" hreflang="ko" data-title="힌디어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="കൊറിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%90%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D9%8E%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ہِندی زَبان – കശ്‌മീരി" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ہِندی زَبان" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="കശ്‌മീരി" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Hindi_(Sprooch)" title="Hindi (Sprooch) – കൊളോണിയൻ" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Hindi (Sprooch)" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="കൊളോണിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ziman%C3%AA_hind%C3%AE" title="Zimanê hindî – കുർദ്ദിഷ്" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zimanê hindî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="കുർദ്ദിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – കോമി" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Хинди" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="കോമി" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8_%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B8" title="Хинди тили – കിർഗിസ്" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Хинди тили" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="കിർഗിസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lingua_Hindica" title="Lingua Hindica – ലാറ്റിൻ" lang="la" hreflang="la" data-title="Lingua Hindica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ലാറ്റിൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Lingua_indiana" title="Lingua indiana – ലഡീനോ" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Lingua indiana" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ലഡീനോ" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ലക്‌സംബർഗിഷ്" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Hindi" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ലക്‌സംബർഗിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Hindi" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ലിംബർഗിഷ്" lang="li" hreflang="li" data-title="Hindi" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ലിംബർഗിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Lengua_hindi" title="Lengua hindi – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Lengua hindi" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Lengua_hindi" title="Lengua hindi – ലൊംബാർഡ്" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Lengua hindi" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ലൊംബാർഡ്" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ലിത്വാനിയൻ" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hindi" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ലിത്വാനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ലാറ്റ്വിയൻ" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hindi" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ലാറ്റ്വിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिन्दी भाषा – മൈഥിലി" lang="mai" hreflang="mai" data-title="हिन्दी भाषा" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="മൈഥിലി" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fiteny_hind%E1%BB%B3" title="Fiteny hindỳ – മലഗാസി" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fiteny hindỳ" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="മലഗാസി" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Reo_H%C4%ABni" title="Reo Hīni – മവോറി" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Reo Hīni" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="മവോറി" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – മാസിഡോണിയൻ" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хинди" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="മാസിഡോണിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8_%D1%85%D1%8D%D0%BB" title="Хинди хэл – മംഗോളിയൻ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хинди хэл" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="മംഗോളിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8D%EA%AF%A4%EA%AF%9F%EA%AF%97%EA%AF%A4" title="ꯍꯤꯟꯗꯤ – മണിപ്പൂരി" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯍꯤꯟꯗꯤ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="മണിപ്പൂരി" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिंदी भाषा – മറാത്തി" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हिंदी भाषा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="മറാത്തി" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Hindi" title="Bahasa Hindi – മലെയ്" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Bahasa Hindi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="മലെയ്" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9F%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%B8" title="ဟင်ဒီဘာသာစကား – ബർമീസ്" lang="my" hreflang="my" data-title="ဟင်ဒီဘာသာစကား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ബർമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – ഏഴ്സ്യ" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Хинди" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ഏഴ്സ്യ" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D9%88%D9%88%D9%86" title="هندی زوون – മസന്ററാനി" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="هندی زوون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="മസന്ററാനി" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Hindjan" title="Hindjan – നെപ്പോളിറ്റാൻ" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Hindjan" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="നെപ്പോളിറ്റാൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ലോ ജർമൻ" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Hindi" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ലോ ജർമൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिन्दी भाषा – നേപ്പാളി" lang="ne" hreflang="ne" data-title="हिन्दी भाषा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="നേപ്പാളി" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिन्दी भाषा – നേവാരി" lang="new" hreflang="new" data-title="हिन्दी भाषा" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="നേവാരി" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – ഡച്ച്" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hindi" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ഡച്ച്" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – നോർവീജിയൻ നൈനോർക്‌സ്" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hindi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="നോർവീജിയൻ നൈനോർക്‌സ്" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – നോർവീജിയൻ ബുക്‌മൽ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hindi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="നോർവീജിയൻ ബുക്‌മൽ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Indi_(lenga)" title="Indi (lenga) – ഓക്‌സിറ്റൻ" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Indi (lenga)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ഓക്‌സിറ്റൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Hindi" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B9%E0%AC%BF%E0%AC%A8%E0%AD%8D%E0%AC%A6%E0%AD%80" title="ହିନ୍ଦୀ – ഒഡിയ" lang="or" hreflang="or" data-title="ହିନ୍ଦୀ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ഒഡിയ" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – ഒസ്സെറ്റിക്" lang="os" hreflang="os" data-title="Хинди" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ഒസ്സെറ്റിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ – പഞ്ചാബി" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="പഞ്ചാബി" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – പാപിയാമെന്റൊ" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Hindi" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="പാപിയാമെന്റൊ" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Hindi" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Hindi" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_hindi" title="Język hindi – പോളിഷ്" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język hindi" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="പോളിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lenga_hindi" title="Lenga hindi – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lenga hindi" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ہندی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ہندی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="هندي – പഷ്‌തോ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هندي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="പഷ്‌തോ" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_hindi" title="Língua hindi – പോർച്ചുഗീസ്" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Língua hindi" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="പോർച്ചുഗീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Hinri_simi" title="Hinri simi – ക്വെച്ചുവ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Hinri simi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ക്വെച്ചുവ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Limba_hindi" title="Limba hindi – റൊമാനിയൻ" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Limba hindi" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="റൊമാനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – റഷ്യൻ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хинди" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="റഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BD%D0%B4%D1%96" title="Гінді – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Гінді" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="हिन्दी – സംസ്‌കൃതം" lang="sa" hreflang="sa" data-title="हिन्दी" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="സംസ്‌കൃതം" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Хинди – സാഖ" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хинди" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="സാഖ" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A6%E1%B1%A4%E1%B1%B1%E1%B1%AB%E1%B1%A4_%E1%B1%AF%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A8%E1%B1%A5%E1%B1%A4" title="ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ – സന്താലി" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="സന്താലി" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – സ്കോട്സ്" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hindi" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="സ്കോട്സ്" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="ھندي – സിന്ധി" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ھندي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="സിന്ധി" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Hindigiella" title="Hindigiella – വടക്കൻ സമി" lang="se" hreflang="se" data-title="Hindigiella" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="വടക്കൻ സമി" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hindski_jezik" title="Hindski jezik – സെർബോ-ക്രൊയേഷ്യൻ" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hindski jezik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="സെർബോ-ക്രൊയേഷ്യൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%84%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%92_%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%82%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="හින්දි භාෂාව – സിംഹള" lang="si" hreflang="si" data-title="හින්දි භාෂාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="സിംഹള" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hindi" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hind%C4%8Dina" title="Hindčina – സ്ലോവാക്" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hindčina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="സ്ലോവാക്" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ہندی – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ہندی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Hindij%C5%A1%C4%8Dina" title="Hindijščina – സ്ലോവേനിയൻ" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Hindijščina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="സ്ലോവേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chihindi" title="Chihindi – ഷോണ" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chihindi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="ഷോണ" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – അൽബേനിയൻ" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Hindi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="അൽബേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8_(%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA)" title="Хинди (језик) – സെർബിയൻ" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хинди (језик)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="സെർബിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – സ്വീഡിഷ്" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hindi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="സ്വീഡിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kihindi" title="Kihindi – സ്വാഹിലി" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kihindi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="സ്വാഹിലി" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF" title="இந்தி – തമിഴ്" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இந்தி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="തമിഴ്" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B2%BF_%E0%B2%AC%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%86" title="ಹಿಂದಿ ಬಾಸೆ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಹಿಂದಿ ಬಾಸೆ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%80" title="హిందీ – തെലുങ്ക്" lang="te" hreflang="te" data-title="హిందీ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="തെലുങ്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D2%B3%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D3%A3" title="Забони ҳиндӣ – താജിക്" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Забони ҳиндӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="താജിക്" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%AE%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B5" title="ภาษาฮินดี – തായ്" lang="th" hreflang="th" data-title="ภาษาฮินดี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="തായ്" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Wikang_Hindi" title="Wikang Hindi – തഗാലോഗ്" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Wikang Hindi" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="തഗാലോഗ്" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Hindi_zyvon" title="Hindi zyvon – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Hindi zyvon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hint%C3%A7e" title="Hintçe – ടർക്കിഷ്" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hintçe" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ടർക്കിഷ്" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Hind_tele" title="Hind tele – ടാട്ടർ" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Hind tele" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="ടാട്ടർ" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%D9%89%D9%86%D8%AF%D9%89_%D8%AA%D9%89%D9%84%D9%89" title="ھىندى تىلى – ഉയ്ഘുർ" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ھىندى تىلى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ഉയ്ഘുർ" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BD%D0%B4%D1%96" title="Гінді – ഉക്രേനിയൻ" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Гінді" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ഉക്രേനിയൻ" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ہندی زبان – ഉറുദു" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ہندی زبان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ഉറുദു" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hind_tili" title="Hind tili – ഉസ്‌ബെക്ക്" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hind tili" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ഉസ്‌ബെക്ക്" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Hindi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hindi" title="Tiếng Hindi – വിയറ്റ്നാമീസ്" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tiếng Hindi" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="വിയറ്റ്നാമീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Hindiy" title="Hindiy – വോളാപുക്" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Hindiy" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="വോളാപുക്" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Hindi" title="Hindi – വാരേയ്" lang="war" hreflang="war" data-title="Hindi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="വാരേയ്" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%9C%B0%E8%AA%9E" title="印地語 – വു ചൈനീസ്" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="印地語" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="വു ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="ჰინდი ნინა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჰინდი ნინა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%88d%C3%A8_H%C3%ADnd%C3%AC" title="Èdè Híndì – യൊറൂബാ" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Èdè Híndì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="യൊറൂബാ" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Vahyindi" title="Vahyindi – സ്വാംഗ്" lang="za" hreflang="za" data-title="Vahyindi" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="സ്വാംഗ്" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%9C%B0%E8%AF%AD" title="印地语 – ചൈനീസ്" lang="zh" hreflang="zh" data-title="印地语" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hindi-g%C3%AD" title="Hindi-gí – മിൻ നാൻ ചൈനീസ്" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hindi-gí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="മിൻ നാൻ ചൈനീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%9C%B0%E6%96%87" title="印地文 – കാന്റണീസ്" lang="yue" hreflang="yue" data-title="印地文" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="കാന്റണീസ്" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1568#sitelinks-wikipedia" title="അന്തർഭാഷാ കണ്ണികൾ തിരുത്തുക" class="wbc-editpage">കണ്ണികൾ തിരുത്തുക</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="നാമമേഖലകൾ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="വിവരദായക താൾ കാണുക [c]" accesskey="c"><span>ലേഖനം</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" rel="discussion" title="വിവരദായക താളിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ച [t]" accesskey="t"><span>സംവാദം</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ഭാഷയുടെ ചരം മാറ്റുക" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">മലയാളം</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="ദർശനീയത"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF"><span>വായിക്കുക</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit" title="ഈ താളിന്റെ മൂലരൂപം തിരുത്തുക [e]" accesskey="e"><span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=history" title="ഈ താളിന്റെ പഴയ പതിപ്പുകൾ [h]" accesskey="h"><span>നാൾവഴി കാണുക</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ഉപകരണങ്ങൾ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ഉപകരണങ്ങൾ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ഉപകരണങ്ങൾ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF"><span>വായിക്കുക</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit" title="ഈ താളിന്റെ മൂലരൂപം തിരുത്തുക [e]" accesskey="e"><span>തിരുത്തുക</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=history"><span>നാൾവഴി കാണുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> സാർവത്രികം </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഈ താളിലേക്കു കണ്ണിയാൽ ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന എല്ലാ വിക്കി താളുകളുടേയും പട്ടിക. [j]" accesskey="j"><span>ഈ താളിലേക്കുള്ള കണ്ണികൾ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AC%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" rel="nofollow" title="താളുകളിലെ പുതിയ മാറ്റങ്ങൾ [k]" accesskey="k"><span>അനുബന്ധ മാറ്റങ്ങൾ</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/വിക്കിപീഡിയ:അപ്‌ലോഡ്" title="പ്രമാണങ്ങൾ അപ്‌ലോഡ് ചെയ്യുവാൻ [u]" accesskey="u"><span>അപ്‌ലോഡ്‌</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="പ്രത്യേകതാളുകളുടെ പട്ടിക [q]" accesskey="q"><span>പ്രത്യേക താളുകൾ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&oldid=4112818" title="താളിന്റെ ഈ പതിപ്പിന്റെ സ്ഥിരം കണ്ണി"><span>സ്ഥിരംകണ്ണി</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=info" title="ഈ താളിനെക്കുറിച്ചുള്ള കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ"><span>താളിന്റെ വിവരങ്ങൾ</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%82&page=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&id=4112818&wpFormIdentifier=titleform" title="ഈ താളിനെ എങ്ങനെ അവലംബിതമാക്കാം എന്ന വിവരങ്ങൾ"><span>ഈ താൾ ഉദ്ധരിക്കുക</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fml.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B4%25B9%25E0%25B4%25BF%25E0%25B4%25A8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A6%25E0%25B4%25BF"><span>ചെറുതാക്കിയ യൂ.ആർ.എൽ. ലഭ്യമാക്കുക</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:QrCode&url=https%3A%2F%2Fml.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B4%25B9%25E0%25B4%25BF%25E0%25B4%25A8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A6%25E0%25B4%25BF"><span>ക്യൂആർ കോഡ് ഡൗൺലോഡ് ചെയ്യുക</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> അച്ചടിയ്ക്കുക/കയറ്റുമതി ചെയ്യുക </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%82&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF"><span>പുസ്തകം സൃഷ്ടിക്കുക</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:DownloadAsPdf&page=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=show-download-screen"><span>PDF ആയി ഡൗൺലോഡ് ചെയ്യുക</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&printable=yes" title="ഈ താളിന്റെ അച്ചടി രൂപം [p]" accesskey="p"><span>അച്ചടിരൂപം</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ഇതരപദ്ധതികളിൽ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hindi_language" hreflang="en"><span>വിക്കിമീഡിയ കോമൺസ്</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1568" title="ബന്ധപ്പെട്ട ഡേറ്റാ ശേഖര ഇനത്തിലേയ്ക്കുള്ള കണ്ണി [g]" accesskey="g"><span>വിക്കിഡേറ്റ ഇനം</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ദൃശ്യരൂപം"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ദൃശ്യരൂപം</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">സൈഡ്‌ബാറിലേക്ക് മാറ്റുക</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">മറയ്ക്കുക</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(<a href="/w/index.php?title=Hindi&redirect=no" class="mw-redirect" title="Hindi">Hindi</a> എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ml" dir="ltr"><div class="nomobile"> <div id="purl" class="NavFrame collapsed" style="float: right; font-size: 85%; position: absolute; top: -4em; right: 0; width: auto; background: #eae9e9;"> <div class="NavHead" style="padding: 1px 8px;"><b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/Hindi">ഇംഗ്ലീഷ് വിലാസം</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Prettyurl#ഉപയോഗക്രമം" title="സഹായം"><img alt="സഹായം" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/12px-Gtk-dialog-question.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/18px-Gtk-dialog-question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gtk-dialog-question.svg/24px-Gtk-dialog-question.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a></span></b> </div> <div class="NavContent" style="background:#eae9e9; width:auto"><span class="plainlinks" style="white-space:nowrap; overflow: hidden"><a class="external free" href="https://ml.wikipedia.org/wiki/Hindi">https://ml.wikipedia.org/wiki/Hindi</a></span> </div> </div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4128903">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above above" style="font-size:130%; color: black; background-color: #c9ffd9;">ഹിന്ദി</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size:110%; color: black; background-color: #c9ffd9;">हिन्दी</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Hindi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/200px-Hindi.svg.png" decoding="async" width="200" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/300px-Hindi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Hindi.svg/400px-Hindi.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="283" /></a></span><div class="infobox-caption">ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ "ഹിന്ദി" എന്ന വാക്ക്</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;">ഉച്ചാരണം</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><span class="rt-commentedText nowrap"><span class="IPA nopopups noexcerpt" lang="en-fonipa"><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:IPA/English" title="സഹായം:IPA/English">/<span style="border-bottom:1px dotted"><span title="/ˈ/: primary stress follows">ˈ</span><span title="'h' in 'hi'">h</span><span title="/ɪ/: 'i' in 'kit'">ɪ</span><span title="'n' in 'nigh'">n</span><span title="'d' in 'dye'">d</span><span title="/i/: 'y' in 'happy'">i</span></span>/</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;">ഭൂപ്രദേശം</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;">വടക്കൻ, കിഴക്കൻ, പടിഞ്ഞാറൻ, മധ്യ ഇന്ത്യ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;">മാതൃഭാഷയായി സംസാരിക്കുന്നവർ</div></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;">32.2 കോടി (2011)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />രണ്ടാം ഭാഷയായി: 27 കോടി (2016)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><span class="wrap"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ഭാഷാകുടുംബം">ഭാഷാകുടുംബം</a></div></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><div style="text-align:left;"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8B-%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഇന്തോ-യുറോപ്യൻ ഭാഷകൾ">ഇന്തോ-യുറോപ്യൻ</a> <ul style="line-height:100%; margin-left:1.35em;padding-left:0"><li> <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8B-%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഇന്തോ-ഇറാനിയൻ ഭാഷകൾ">ഇന്തോ-ഇറാനിയൻ</a><ul style="line-height:100%;margin-left:0.45em;padding-left:0;"><li><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8B-%E0%B4%86%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഇന്തോ-ആര്യൻ ഭാഷകൾ">ഇന്തോ-ആര്യൻ</a><ul style="line-height:100%;margin-left:0.45em;padding-left:0;"><li>ഹിന്ദി ഭാഷകൾ<ul style="line-height:100%;margin-left:0.45em;padding-left:0;"><li>പടിഞ്ഞാറൻ ഹിന്ദി<ul style="line-height:100%;margin-left:0.45em;padding-left:0;"><li><b>ഹിന്ദി</b></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><span class="wrap"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%BE" class="mw-redirect" title="ലിപികൾ">ലിപികൾ</a></div></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദേവനാഗരി">ദേവനാഗരി</a></li> <li>കൈതി (ചരിത്രപരമായ)</li> <li>റോമൻ ലിപി (അനൗദ്യോഗിക)</li> <li>ദേവനാഗരി ബ്രെയ്‌ലി</li></ul> </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="color: black; background-color: #c9ffd9;">ഔദ്യോഗിക സ്ഥിതി</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;">ഔദ്യോഗിക പദവി</div></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഇന്ത്യ">ഇന്ത്യ</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="color: black; background-color: #c9ffd9;">ഭാഷാ കോഡുകൾ</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=ISO_639-1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 639-1 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ISO 639-1</a></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/standards/iso639-2/php/langcodes_name.php?iso_639_1=hi">hi</a></span></code></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=ISO_639-2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 639-2 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ISO 639-2</a></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/standards/iso639-2/php/langcodes_name.php?code_ID=188">hin</a></span></code></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=ISO_639-3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 639-3 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ISO 639-3</a></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><a href="https://iso639-3.sil.org/code/hin" class="extiw" title="iso639-3:hin">hin</a></code></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/w/index.php?title=Linguist_List&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linguist List (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Linguist List</a></div></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><a rel="nofollow" class="external text" href="http://multitree.org/codes/hin-hin">hin-hin</a></code></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8B%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ഗ്ലോട്ടോലോഗ് (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ഗ്ലോട്ടോലോഗ്</a></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/resource/languoid/id/hind1269">hind1269</a></code><sup id="cite_ref-Glottolog_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glottolog-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-right:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=Linguasphere_Observatory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linguasphere Observatory (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Linguasphere</a></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code>59-AAF-qf</code></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="line-height:1.35em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg/220px-Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg.png" decoding="async" width="220" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg/330px-Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg/440px-Hindi_2011_Indian_Census_by_district.svg.png 2x" data-file-width="760" data-file-height="764" /></a></span><div style="text-align:left;">2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം ഇന്ത്യയിൽ ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന L1 സ്വയം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തവരുടെ വിതരണം. <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3615458">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#eeeeee; color:black;"> </span> 0%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3615458"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#d82520; color:white;"> </span> 100%</div></div></td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഇന്ത്യ">ഇന്ത്യയിൽ</a> പ്രധാനമായും, പ്രത്യേകിച്ച് വടക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ സംസാരിക്കുന്ന ഇന്തോ-<a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB" title="ആര്യൻ">ആര്യൻ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഭാഷ">ഭാഷയാണ്</a> <b>ഹിന്ദി</b>. <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഹിന്ദുസ്താനി ഭാഷ">ഹിന്ദുസ്ഥാനി</a> ഭാഷയുടെ കമീകരിച്ച, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്കൃതവൽക്കരിച്ച</a> ഭാഷയുടെ തരമാണത്. ഇത് പ്രധാനമായും <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ദില്ലി">ദില്ലിയിലെയും</a> സമീപ പ്രദേശങ്ങളിലെയും ഖരിബോളി ഭാഷയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദേവനാഗരി">ദേവനാഗരി</a> ലിപിയിലാണ് ഹിന്ദിയെ എഴുതുന്നത്. ഹിന്ദി <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ">ഇംഗ്ലീഷിനൊപ്പം</a> ഭാരത സർക്കാരിന്റെ രണ്ട് ഔദ്യോഗിക ഭാഷകളിൽ ഒന്നാണ്<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. ഇത് 9 സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും 3 കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളുടെയും <a href="/wiki/%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഔദ്യോഗിക ഭാഷ">ഔദ്യോഗിക</a> ഭാഷയും, 3 സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ അധിക ഔദ്യോഗിക ഭാഷയുമാണ്. പൊതുവെ പറയപ്പെടുന്നു എങ്കിലും ഹിന്ദി ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ഭാഷയല്ല. <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന">ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന</a> ഒരു ഭാഷയ്ക്കും ദേശീയഭാഷ പദവി കല്പിച്ചിട്ടില്ല. തെക്കേ ഇന്ത്യയിൽ ഈ ഭാഷ അധികം ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നില്ല എന്നതും ഒരു വസ്തുതയാണ്. <sup id="cite_ref-National_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-National-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PTI_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-PTI-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയിലെ 22 പട്ടികപ്പെടുത്തിയ ഭാഷകളിൽ ഒന്നാണിത്. </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%87_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="വടക്കേ ഇന്ത്യ">ഉത്തരേന്ത്യൻ</a> സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ പ്രധാന ഭാഷ ഹിന്ദിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിൽ ഇത് ഒരു പരിധിവരെ സംസാരിക്കപ്പെടുന്നു. ലിപിയും ഔപചാരിക പദാവലിയും ഒഴികെ, ഹിന്ദിയും <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%81" title="ഉർദു">ഉർദുവും</a> പൊതുവായ സംഭാഷണ അടിത്തറ പങ്കിടുന്നതിനാൽ പരസ്പരം മനസ്സിലാക്കാവുന്നതേയുള്ളൂ. <a href="/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%88%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ചൈനീസ് ഭാഷ">മാൻഡറിൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E2%80%8C_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="സ്പാനിഷ്‌ ഭാഷ">സ്പാനിഷ്</a>, ഇംഗ്ലീഷ് എന്നിവയ്ക്ക് ശേഷം ലോകത്ത് ഏറ്റവുമധികം സംസാരിക്കുന്ന നാലാമത്തെ ഭാഷയാണ് ഹിന്ദി. എന്നാൽ തെക്കേ ഇന്ത്യയിൽ ഹിന്ദിയുടെ സ്വാധീനം കുറവാണ്. ഹിന്ദി വിരുദ്ധവികാരം തമിഴ്നാട് എന്ന ദക്ഷിണ ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനത്തു പ്രബലമാണ്. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="പദോൽപ്പത്തി"><span id=".E0.B4.AA.E0.B4.A6.E0.B5.8B.E0.B5.BD.E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.AA.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B4.BF"></span>പദോൽപ്പത്തി</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=1" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പദോൽപ്പത്തി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഇന്തോ-ഗംഗാ സമതലത്തിലെ നിവാസികളെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഹിന്ദി എന്ന പദം ആദ്യം ഉപയോഗിച്ചു. പേർഷ്യൻ പദമായ 'ഹെണ്ടി' എന്നതിൽ നിന്നാണ് ഇത് കടമെടുത്തത്, അതായത് "ഹിന്ദുസ്ഥാനിൽ നിന്നുള്ളത്".<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>'ഹിന്ദാവി'(हिन्दवी) (ഇന്ത്യൻ ജനതയുടേത്) എന്ന മറ്റൊരു പേര് അമീർ ഖുസ്രോ തന്റെ കവിതകളിൽ പലപ്പോഴും ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ഹിന്ദി, ഹിന്ദു എന്നീ പദങ്ങൾ പഴയ പേർഷ്യൻ ഭാഷയിലേതാണ്, സിന്ധു നദിയെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന സിന്ധു (सिन्धु) എന്ന സംസ്‌കൃത നാമത്തിൽ നിന്നാണ് ഈ പേരുകൾ ലഭിച്ചത്. ഇന്ദുസ് (നദി), ഇന്ത്യ (നദിയുടെ ഭൂമി) എന്നിവയാണ് ഇതേ പദങ്ങളുടെ ഗ്രീക്ക് അറിവുകൾ.<sup id="cite_ref-Bose2006_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bose2006-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ചരിത്രം"><span id=".E0.B4.9A.E0.B4.B0.E0.B4.BF.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.82"></span>ചരിത്രം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=2" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ചരിത്രം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="മധ്യ_ഇന്തോ-ആര്യൻ_മുതൽ_ഹിന്ദി_വരെ"><span id=".E0.B4.AE.E0.B4.A7.E0.B5.8D.E0.B4.AF_.E0.B4.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8B-.E0.B4.86.E0.B4.B0.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B5.BB_.E0.B4.AE.E0.B5.81.E0.B4.A4.E0.B5.BD_.E0.B4.B9.E0.B4.BF.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A6.E0.B4.BF_.E0.B4.B5.E0.B4.B0.E0.B5.86"></span>മധ്യ ഇന്തോ-ആര്യൻ മുതൽ ഹിന്ദി വരെ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=3" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: മധ്യ ഇന്തോ-ആര്യൻ മുതൽ ഹിന്ദി വരെ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>മറ്റ് ഇന്തോ-ആര്യൻ ഭാഷകളെപ്പോലെ, എ.ഡി ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഉയർന്നുവന്ന സൗരസേനി <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="പ്രാകൃതം">പ്രാകൃത</a>ത്തിലൂടെയും സൗരസേനി <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AA%E0%B4%AD%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="അപഭ്രംശം">അപഭ്രംശ</a>ത്തിലൂടെയും വേദ സംസ്കൃതത്തിന്റെ ആദ്യകാല രൂപമാണ് ഹിന്ദി (അപഭ്രംശ എന്നാൽ "കേടായ"). <sup id="cite_ref-de_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-de-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഹിന്ദുസ്ഥാനി"><span id=".E0.B4.B9.E0.B4.BF.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A6.E0.B5.81.E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.A5.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B4.BF"></span>ഹിന്ദുസ്ഥാനി</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=4" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഹിന്ദുസ്ഥാനി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഉത്തരേന്ത്യയിൽ ഇസ്ലാമിക ഭരണത്തിന്റെ വരവിനുശേഷം, പഴയ ഹിന്ദി <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B5%BC%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പേർഷ്യൻ ഭാഷ">പേർഷ്യൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="അറബി ഭാഷ">അറബി</a> ഭാഷകളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വായ്പാ വാക്കുകൾ സ്വന്തമാക്കി, ഇത് <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഹിന്ദുസ്താനി ഭാഷ">ഹിന്ദുസ്ഥാനി ഭാഷ</a>യുടെ വികാസത്തിലേക്ക് നയിച്ചു.<sup id="cite_ref-JainCardona2007_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-JainCardona2007-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പേർഷ്യൻ ഭാഷയിൽ ഹിന്ദുസ്ഥാനിയുടെ തീവ്രമായ ഒരു പതിപ്പ് ഉയർന്നുവന്നു, അത് <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%81" title="ഉർദു">ഉർദു</a> എന്നറിയപ്പെട്ടു.<sup id="cite_ref-McGregor_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-McGregor-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Brill1993_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brill1993-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Mody2008_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mody2008-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%B3%E0%B5%8B%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BD_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="കൊളോണിയൽ ഇന്ത്യ">കൊളോണിയൽ ഇന്ത്യ</a>യിൽ ഹിന്ദുസ്ഥാനിയുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രാധാന്യവും മുസ്ലീങ്ങളുമായുള്ള ഉർദു ബന്ധവും ഹിന്ദുസ്ഥാനിയുടെ <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്‌കൃത</a>വൽക്കരിച്ച പതിപ്പ് വികസിപ്പിക്കാൻ ഹിന്ദുക്കളെ പ്രേരിപ്പിച്ചു, ഇത് ഉർദു സൃഷ്ടിച്ച് ഒരു നൂറ്റാണ്ടിനുശേഷം ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഹിന്ദി രൂപപ്പെടുന്നതിലേക്ക് നയിച്ചു.<sup id="cite_ref-Gumperz1971_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gumperz1971-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Brill2010_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brill2010-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="പ്രാദേശിക_ഭാഷകൾ"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.BE.E0.B4.A6.E0.B5.87.E0.B4.B6.E0.B4.BF.E0.B4.95_.E0.B4.AD.E0.B4.BE.E0.B4.B7.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>പ്രാദേശിക ഭാഷകൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=5" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പ്രാദേശിക ഭാഷകൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഹിന്ദിയുടെ മാനദണ്ഡീകരണത്തിന് മുമ്പ്, ഹിന്ദി ബെൽറ്റിന്റെ വിവിധ ഭാഷകളായ <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="അവധി ഭാഷ">അവധി</a>, ബ്രജ് ഭാഷ എന്നിവയും സാഹിത്യ മാനദണ്ഡീകരണത്തിലൂടെ പ്രാധാന്യം നേടി. ആദ്യകാല ഹിന്ദി സാഹിത്യം എ.ഡി 12, 13 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ വന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A1%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മാർ‌വാഡി ഭാഷ">മാർവാരി</a> ഭാഷയിലെ ധോല മാരുവിന്റെ വിവർത്തനങ്ങൾ,<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ബ്രജ് ഭാഷയിലെ പൃഥ്വിരാജ് റാസോ, ദില്ലി ഭാഷയിലെ <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC_%E0%B4%96%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8A" title="അമീർ ഖുസ്രൊ">അമീർ ഖുസ്രോ</a>യുടെ കൃതികൾ <sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>തുടങ്ങിയ ആദ്യകാല ഇതിഹാസങ്ങൾ ഈ കൃതിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. </p><p>ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഹിന്ദി ദില്ലി ഭാഷയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.<sup id="cite_ref-de_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-de-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>അവധി, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%88%E0%B4%A5%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മൈഥിലി ഭാഷ">മൈഥിലി</a> (ചിലപ്പോൾ ഹിന്ദി ഭാഷയിലെ തുടർച്ചയിൽ നിന്ന് വേറിട്ടതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു), ബ്രജ് തുടങ്ങിയ മുൻ‌കാല അന്തസ്സ് ഭാഷകളെ ഇത് മാറ്റിസ്ഥാപിച്ചു. ഹിന്ദുസ്ഥാനിയുടെ മറ്റൊരു രൂപമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ഉർദു - <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B5%BE_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="മുഗൾ സാമ്രാജ്യം">മുഗൾ സാമ്രാജ്യ</a>ത്തിന്റെ അവസാന ഭാഗത്ത് (1800 കളിൽ) അന്തസ്സ് നേടി, പേർഷ്യൻ സ്വാധീനത്തിന് വിധേയമായി. ആധുനിക ഹിന്ദിയും അതിന്റെ സാഹിത്യ പാരമ്പര്യവും പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ പരിണമിച്ചു.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഹിന്ദുസ്ഥാനി ഭാഷ പഠിച്ചതിനാലാണ് ജോൺ ഗിൽക്രിസ്റ്റ് പ്രധാനമായും അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. <i> ഒരു ഇംഗ്ലീഷ്-ഹിന്ദുസ്ഥാനി നിഘണ്ടു </i>, <i> ഹിന്ദുസ്ഥാനി ഭാഷയുടെ ഒരു വ്യാകരണം </i>, <i> ഓറിയന്റൽ ഭാഷാശാസ്ത്രജ്ഞൻ </i>, കൂടാതെ മറ്റു പലതും അദ്ദേഹം സമാഹരിച്ച് രചിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഹിന്ദുസ്ഥാനി നിഘണ്ടു പേർസോ-അറബിക് ലിപി, നാഗാര ലിപി, റോമൻ ലിപ്യന്തരണം എന്നിവയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. യൂണിവേഴ്സിറ്റി കോളേജ് ലണ്ടൻ സ്ഥാപിച്ചതിലും ഗിൽക്രിസ്റ്റ് എജ്യുക്കേഷണൽ ട്രസ്റ്റിന്റെ സംഭാവനയിലും അദ്ദേഹം അറിയപ്പെടുന്നു. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ, ഹിന്ദിയെ ഉർദുവിൽ നിന്ന് വേർതിരിച്ച് ഹിന്ദുസ്ഥാനിയുടെ മാനദണ്ഡ രൂപമായി വികസിപ്പിക്കാനുള്ള പ്രസ്ഥാനം രൂപപ്പെട്ടു.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1881 ൽ ഉർദുവിന് പകരമായി ഹിന്ദി ഏക ഭാഷയായി സ്വീകരിച്ച ആദ്യത്തെ സംസ്ഥാനമായി <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="ബിഹാർ">ബിഹാർ</a> മാറി.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="സ്വതന്ത്ര_ഇന്ത്യ"><span id=".E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.B5.E0.B4.A4.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.B0_.E0.B4.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.AF"></span>സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=6" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%82_(%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF)" title="സ്വാതന്ത്ര്യദിനം (ഇന്ത്യ)">സ്വാതന്ത്ര്യാ</a>നന്തരം ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ ഇനിപ്പറയുന്ന കൺവെൻഷനുകൾ ഏർപ്പെടുത്തി:<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:No_original_research" class="mw-redirect" title="വിക്കിപീഡിയ:No original research"><span title="The material near this tag possibly contains original research. (August 2011)">original research?</span></a></i>]</sup> </p> <ul><li>വ്യാകരണത്തിന്റെ മാനദണ്ഡീകരണം: 1954 ൽ ഹിന്ദി വ്യാകരണം തയ്യാറാക്കാൻ ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ ഒരു കമ്മിറ്റി രൂപീകരിച്ചു; സമിതിയുടെ റിപ്പോർട്ട് 1958 ൽ 'ആധുനിക ഹിന്ദിയുടെ അടിസ്ഥാന വ്യാകരണം' എന്ന പേരിൽ പുറത്തിറങ്ങി.</li> <li>ഭാഷാ അക്ഷരവിന്യാസത്തിന്റെ മാനദണ്ഡീകരണം: രേഖാമൂലം ആകർഷകത്വം വരുത്തുക, ചില <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദേവനാഗരി">ദേവനാഗരി</a> അക്ഷരങ്ങളുടെ ആകൃതി മെച്ചപ്പെടുത്തുക, മറ്റ് ഭാഷകളിൽ നിന്നുള്ള ശബ്ദങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നതിന് ഡയാക്രിറ്റിക്സ് അവതരിപ്പിക്കുക.</li></ul> <p>1949 സെപ്റ്റംബർ 14 ന് <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന">ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനാ</a> അസംബ്ലി ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ എഴുതിയ ഹിന്ദി കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ <a href="/wiki/%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഔദ്യോഗിക ഭാഷ">ഔദ്യോഗിക ഭാഷ</a>യായി സ്വീകരിച്ചു, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D" title="ബ്രിട്ടീഷ് രാജ്">ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യ</a>യിൽ ഉർദുവിന്റെ മുൻ ഉപയോഗത്തിന് പകരം.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇതിനായി നിരവധി ശക്തർ ഹിന്ദിക്ക് അനുകൂലമായി അണിനിരന്നു, പ്രത്യേകിച്ച് ബിയോഹർ രാജേന്ദ്ര സിംഹ, ഹസാരി പ്രസാദ് ദ്വിവേദി, കക കലേക്കർ, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%88%E0%B4%A5%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%B6%E0%B4%B0%E0%B5%BA_%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%A4" title="മൈഥിലി ശരൺ ഗുപ്ത">മൈഥിലി ശരൺ ഗുപ്ത്</a>, സേത്ത് ഗോവിന്ദ് ദാസ് എന്നിവർ ഈ വിഷയത്തിൽ പാർലമെന്റിൽ ചർച്ച നടത്തി. 1949 സെപ്റ്റംബർ 14 ന് ബിയോഹർ രാജേന്ദ്ര സിംഹയുടെ അമ്പതാം ജന്മദിനത്തിൽ ഹിന്ദി ഔദ്യോഗിക ഭാഷയായി സ്വീകരിച്ചതിനെത്തുടർന്ന് ഈ ശ്രമങ്ങൾ ഫലവത്തായി.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇപ്പോൾ ഇത് <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF_%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഹിന്ദി ദിനം">ഹിന്ദി ദിനം</a> ആയി ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ഔദ്യോഗിക_നില"><span id=".E0.B4.94.E0.B4.A6.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B5.8B.E0.B4.97.E0.B4.BF.E0.B4.95_.E0.B4.A8.E0.B4.BF.E0.B4.B2"></span>ഔദ്യോഗിക നില</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=7" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഔദ്യോഗിക നില"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഇന്ത്യ"><span id=".E0.B4.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.AF"></span>ഇന്ത്യ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=8" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഇന്ത്യ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന">ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന</a>യുടെ 17-ാം ഭാഗം ഇന്ത്യൻ കോമൺ‌വെൽത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്. ലേഖനം 343 പ്രകാരം, യൂണിയന്റെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്, അതിൽ ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ ഹിന്ദിയും ഇംഗ്ലീഷും ഉൾപ്പെടുന്നു: </p> <blockquote><p>(1) യൂണിയന്റെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷ ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ ഹിന്ദി ആയിരിക്കും. യൂണിയന്റെ ഔദ്യോഗിക ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിക്കേണ്ട അക്കങ്ങളുടെ രൂപം ഇന്ത്യൻ അക്കങ്ങളുടെ അന്താരാഷ്ട്ര രൂപമായിരിക്കും.<sup id="cite_ref-auto_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-auto-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /> (2) ആദ്യ ഉപവാക്യത്തിലെ എന്തെങ്കിലുമുണ്ടായിട്ടും, ഈ ഭരണഘടന ആരംഭിച്ച് പതിനഞ്ച് വർഷക്കാലം വരെ, ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ യൂണിയന്റെ എല്ലാ ഔദ്യോഗിക ആവശ്യങ്ങൾക്കും ഉപയോഗിക്കുന്നത് തുടരും: യൂണിയന്റെ ഏതെങ്കിലും ഔദ്യോഗിക ആവശ്യങ്ങൾ‌ക്കായി അന്തർ‌ദ്ദേശീയ രൂപത്തിലുള്ള ഇന്ത്യൻ അക്കങ്ങൾ‌ക്ക് പുറമേ, ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷയ്‌ക്ക് പുറമേ ഹിന്ദി ഭാഷയും ദേവനാഗരി അക്കങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് ഉത്തരവ് പ്രകാരം രാഷ്ട്രപതിക്ക് അനുമതി നൽകാം.<sup id="cite_ref-NIC2008_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-NIC2008-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 351 പറയുന്നു: </p> <blockquote><p>ഹിന്ദി ഭാഷ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കേണ്ടത് യൂണിയന്റെ കടമയാണ്. ഹിന്ദി വികസിപ്പിക്കേണ്ടത് യൂണിയന്റെ കടമയാണ്, അതുവഴി ഇന്ത്യയുടെ സംയുക്ത സംസ്കാരത്തിന്റെ എല്ലാ ഘടകങ്ങൾക്കും ആവിഷ്കാര മാധ്യമമായി ഇത് പ്രവർത്തിക്കും. ഹിന്ദുസ്ഥാനിയിലും ഇന്ത്യയിലെ മറ്റ് ഭാഷകളിലും ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന രൂപങ്ങൾ, ശൈലി, പദപ്രയോഗങ്ങൾ എന്നിവ അതിന്റെ പ്രതിഭയുമായി ഇടപെടാതെ സ്വാംശീകരിച്ച് പ്രധാനമായും പദാവലിക്ക് സംസ്കൃതത്തെ ആശ്രയിച്ച് ഹിന്ദിയുടെ സമ്പുഷ്ടീകരണം ഉറപ്പാക്കേണ്ടത് യൂണിയന്റെ കടമയാണ്.</p></blockquote> <p>1965 ആകുമ്പോഴേക്കും ഹിന്ദി കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ ഏക പ്രവർത്തന ഭാഷയായി മാറുമെന്ന് വിഭാവനം ചെയ്തു (ആർട്ടിക്കിൾ 344 (2), ആർട്ടിക്കിൾ 351 എന്നിവ അനുസരിച്ച്) സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് അവർക്ക് ഇഷ്ടമുള്ള ഏത് ഭാഷയും ഉപയോഗിക്കാൻ സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ടായിരുന്നു.<sup id="cite_ref-eighthschedule_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-eighthschedule-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> എന്നിരുന്നാലും, ഹിന്ദി ഇതര സംസാരിക്കുന്നവർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ദക്ഷിണേന്ത്യ">ദക്ഷിണേന്ത്യ</a>യിൽ (<a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="തമിഴ്‌നാട്">തമിഴ്‌നാട്ടി</a>ലെ ഹിന്ദി വിരുദ്ധ പ്രക്ഷോഭങ്ങൾ പോലുള്ളവ) ഹിന്ദി അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നതിനെതിരെ വ്യാപകമായ ചെറുത്തുനിൽപ്പ് 1963 ലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ നിയമം പാസാക്കുന്നതിന് കാരണമായി. എല്ലാ ഔദ്യോഗിക ആവശ്യങ്ങൾക്കും ഇംഗ്ലീഷ് അനിശ്ചിതമായി ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും, ഹിന്ദി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ ഭരണഘടനാ നിർദേശം അത് പാലിക്കുകയും അതിന്റെ നയങ്ങളെ ശക്തമായി സ്വാധീനിക്കുകയും ചെയ്തു.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ആർട്ടിക്കിൾ 344 (2 ബി) അനുശാസിക്കുന്നത് ഹിന്ദി ഭാഷയുടെ പുരോഗമനപരമായ ഉപയോഗത്തിനും കേന്ദ്രസർക്കാർ ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഏർപ്പെടുത്തുന്നതിനുമുള്ള നടപടികൾ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നതിനായി ഓരോ പത്ത് വർഷത്തിലും ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ കമ്മീഷൻ രൂപീകരിക്കും. പ്രായോഗികമായി, ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ കമ്മീഷനുകൾ ഹിന്ദിയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന് നിരന്തരം ശ്രമിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും കേന്ദ്രസർക്കാർ ഔദ്യോഗിക ഉപയോഗത്തിൽ ഇംഗ്ലീഷിന് നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഏർപ്പെടുത്തുന്നില്ല. </p><p>സംസ്ഥാനതലത്തിൽ, ഹിന്ദി ഇനിപ്പറയുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഔദ്യോഗികമുദ്രകൾ">ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാന</a>ങ്ങളുടെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷയാണ്: <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B5%BC" title="ബിഹാർ">ബിഹാർ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9B%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%97%E0%B4%A2%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഛത്തീസ്‌ഗഢ്">ഛത്തീസ്‌ഗഢ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A3" title="ഹരിയാണ">ഹരിയാണ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ഹിമാചൽ പ്രദേശ്‌">ഹിമാചൽ പ്രദേശ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9D%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="ഝാർഖണ്ഡ്‌">ഝാർഖണ്ഡ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="മധ്യപ്രദേശ്‌">മധ്യപ്രദേശ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B1%E0%B4%82" title="മിസോറം">മിസോറം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="രാജസ്ഥാൻ">രാജസ്ഥാൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B5%8D" title="ഉത്തർ‌പ്രദേശ്">ഉത്തർപ്രദേശ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%96%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ഉത്തരാഖണ്ഡ്">ഉത്തരാഖണ്ഡ്</a>.<sup id="cite_ref-langoff_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-langoff-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF%E0%B4%AE_%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="പശ്ചിമ ബംഗാൾ">പശ്ചിമ ബംഗാളി</a>ൽ, ജനസംഖ്യയുടെ 10% ത്തിലധികം പേർ ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന ബ്ലോക്കുകളുടെയും ഉപവിഭാഗങ്ങളുടെയും അധിക ഔദ്യോഗിക ഭാഷയാണ് ഹിന്ദി.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Indiatoday:1_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Indiatoday:1-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഓരോരുത്തർക്കും "സഹ-ഔദ്യോഗിക ഭാഷ" നിശ്ചയിക്കാം; ഉദാഹരണത്തിന്, ഉത്തർപ്രദേശിൽ അധികാരത്തിലെ രാഷ്ട്രീയ രൂപവത്കരണത്തെ ആശ്രയിച്ച്, ഈ ഭാഷ പൊതുവെ <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%81" title="ഉർദു">ഉർദു</a> ആണ്. അതുപോലെ, ഇനിപ്പറയുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശം">കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശ</a>ങ്ങളിൽ ഹിന്ദിക്ക് ഔദ്യോഗിക ഭാഷയുടെ പദവി ലഭിക്കുന്നു: <a href="/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B9%E0%B4%BF" title="ഡെൽഹി">ദേശീയ തലസ്ഥാന പ്രദേശം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ">ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0,_%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B5%BC_%E0%B4%B9%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%B2%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="ദാദ്ര, നഗർ ഹവേലി">ദാദ്ര, നഗർ ഹവേലി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%AE%E0%B5%BB,_%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%81" title="ദമൻ, ദിയു">ദമൻ, ഡിയു.</a> </p><p>ഹിന്ദിയുടെ ദേശീയ ഭാഷാ നില വളരെക്കാലമായി ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്ന വിഷയമാണ്.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഹിന്ദി ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ഭാഷയല്ലെന്ന് 2010 ൽ ഗുജറാത്ത് ഹൈക്കോടതി വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു, കാരണം ഭരണഘടന അതിനെ പരാമർശിക്കുന്നില്ല.<sup id="cite_ref-National_TOI_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-National_TOI-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-National_PTI_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-National_PTI-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഫിജി"><span id=".E0.B4.AB.E0.B4.BF.E0.B4.9C.E0.B4.BF"></span>ഫിജി</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=9" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഫിജി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഏഷ്യ">ഏഷ്യ</a>യ്ക്ക് പുറത്ത്, <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B5%8B%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%B0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഭോജ്പൂരി ഭാഷ">ഭോജ്പുരി</a>, ബിഹാരി ഭാഷകൾ, <a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഫിജിയൻ പ്രാദേശിക ഭാഷ">ഫിജിയൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ">ഇംഗ്ലീഷ്</a> എന്നിവയിൽ നിന്നുള്ള സ്വാധീനമുള്ള <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="അവധി ഭാഷ">അവധി ഭാഷ</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B4%BF" title="ഫിജി">ഫിജി</a>യിൽ സംസാരിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-ethnologue.com_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-ethnologue.com-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1997 ലെ ഫിജിയിലെ ഭരണഘടനയനുസരിച്ച് ഇത് ഫിജിയിലെ ഒരു ഔദ്യോഗിക ഭാഷയാണ്, അതിനെ "<a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഹിന്ദുസ്താനി ഭാഷ">ഹിന്ദുസ്ഥാനി</a>" എന്ന് വിളിക്കുന്നു, എന്നിരുന്നാലും 2013 ലെ ഫിജി ഭരണഘടനയിൽ ഇതിനെ "<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B4%BF_%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="ഫിജി ഹിന്ദി">ഫിജി ഹിന്ദി</a>" എന്ന് വിളിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഫിജിയിൽ 380,000 ആളുകൾ ഇത് സംസാരിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-ethnologue.com_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-ethnologue.com-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="നേപ്പാൾ"><span id=".E0.B4.A8.E0.B5.87.E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.AA.E0.B4.BE.E0.B5.BE"></span>നേപ്പാൾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=10" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: നേപ്പാൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>2011 ലെ <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="നേപ്പാൾ">നേപ്പാൾ</a> സെൻസസ് അനുസരിച്ച് നേപ്പാളിൽ 77,569 പേർ ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നു, കൂടാതെ 1,225,950 പേർ രണ്ടാം ഭാഷയായി സംസാരിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക"><span id=".E0.B4.A6.E0.B4.95.E0.B5.8D.E0.B4.B7.E0.B4.BF.E0.B4.A3.E0.B4.BE.E0.B4.AB.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B5.8D.E0.B4.95"></span>ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=11" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%86%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="സൗത്ത് ആഫ്രിക്ക">ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക</a>യിലെ ഒരു സംരക്ഷിത ഭാഷയാണ് ഹിന്ദി. ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയുടെ ഭരണഘടനയനുസരിച്ച്, പാൻ ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ ഭാഷാ ബോർഡ് മറ്റ് ഭാഷകളോടൊപ്പം ഹിന്ദിയോടുള്ള ആദരവ് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ഉറപ്പാക്കുകയും വേണം.<sup id="cite_ref-auto1_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-auto1-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ_വിതരണം"><span id=".E0.B4.AD.E0.B5.82.E0.B4.AE.E0.B4.BF.E0.B4.B6.E0.B4.BE.E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.AA.E0.B4.B0.E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.AF_.E0.B4.B5.E0.B4.BF.E0.B4.A4.E0.B4.B0.E0.B4.A3.E0.B4.82"></span>ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വിതരണം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=12" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വിതരണം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg/350px-Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg.png" decoding="async" width="350" height="376" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg/525px-Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg/700px-Hindi_languages_2011_Indian_Census_by_district.svg.png 2x" data-file-width="871" data-file-height="935" /></a><figcaption>ഹിന്ദി കുടുംബ ഭാഷകളിലെ എൽ 1 സ്പീക്കറുകളുടെ വിതരണം (ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ നിർവചിച്ചിരിക്കുന്നത് പോലെ; രാജസ്ഥാനി, പടിഞ്ഞാറൻ പഹാരി, കിഴക്കൻ ഹിന്ദി എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു). <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3615458"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#eeeeee; color:black;"> </span> 0%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3615458"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#d82520; color:white;"> </span> 100%</div></figcaption></figure> <p>ഹിന്ദി എന്നത് <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" class="mw-redirect" title="ഉത്തരേന്ത്യ">ഉത്തരേന്ത്യ</a>യിലെ ഭാഷയാണ് (അതിൽ ഹിന്ദി ബെൽറ്റ് അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു), കൂടാതെ ഇംഗ്ലീഷിനൊപ്പം ഇന്ത്യൻ സർക്കാരിന്റെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷയുമാണ്.<sup id="cite_ref-NIC2008_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-NIC2008-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%9F%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%81_%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BB_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="വടക്കു കിഴക്കൻ ഇന്ത്യ">വടക്കുകിഴക്കൻ ഇന്ത്യ</a>യിൽ മറ്റ് ഭാഷകൾ പ്രാദേശികമായി സംസാരിക്കുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="ആസാം">അസമിലെ</a> ഹാഫ്‌ലോങിൽ താമസിക്കുന്നവർക്കായി ഹഫ്‌ലോംഗ് ഹിന്ദി എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു പിഡ്‌ജിൻ ഭാഷാ ഭാഷയായി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> അരുണാചൽ പ്രദേശിൽ 50 ഭാഷകൾ പ്രാദേശികമായി സംസാരിക്കുന്ന നാട്ടുകാർക്കിടയിൽ ഹിന്ദി ഒരു ഭാഷയായി മാറി.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ഉർദു സംസാരിക്കുന്ന നിരവധി <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="പാകിസ്താൻ">പാകിസ്ഥാനി</a>കൾക്ക് ഹിന്ദി മനസിലാക്കാൻ വളരെ എളുപ്പമാണ്. ഹിന്ദുസ്ഥാനി ഭാഷയുടെ സ്റ്റാൻഡേർഡ് രജിസ്റ്ററുകളാണ് ഉർദുവും ഹിന്ദിയും; കൂടാതെ, <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AE_%E0%B4%B0%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%96%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86_%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%95" title="ഇന്ത്യൻ മാദ്ധ്യമ രംഗത്തെ പ്രമുഖരുടെ പട്ടിക">ഇന്ത്യൻ മാദ്ധ്യമ</a>ങ്ങൾ പാകിസ്ഥാനിൽ വ്യാപകമായി കാണുന്നു.<sup id="cite_ref-Gandapur2012_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandapur2012-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B5%81%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ബോളിവുഡ്">ബോളിവുഡ്</a> സിനിമകൾ, ഗാനങ്ങൾ, അഭിനേതാക്കൾ എന്നിവരുടെ ജനപ്രീതിയും സ്വാധീനവും കാരണം <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="അഫ്ഗാനിസ്താൻ">അഫ്ഗാനിസ്ഥാനി</a>ലെ, പ്രത്യേകിച്ച് <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B5%82%E0%B5%BE" title="കാബൂൾ">കാബൂളി</a>ൽ, ഹിന്ദി-ഉർദു സംസാരിക്കാനും മനസ്സിലാക്കാനും കഴിയും.<sup id="cite_ref-Hakala2012_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hakala2012-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Krishnamurthy2013_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-Krishnamurthy2013-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BE" title="നേപ്പാൾ">നേപ്പാളി</a>ലെ മധേശി (വടക്കേ ഇന്ത്യയിൽ വേരുകളുള്ളവരും എന്നാൽ നൂറുകണക്കിനു വർഷങ്ങളായി കുടിയേറിപ്പാർത്തവരുമായ ആളുകൾ) ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നു. ഇതുകൂടാതെ, ഹിന്ദി ബെൽറ്റിൽ നിന്നുള്ള വലിയ ഇന്ത്യൻ പ്രവാസികളാണ് ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നത്. <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BB_%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ">അമേരിക്ക</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A3%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%A1%E0%B5%8D_%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%82" title="യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം">ബ്രിട്ടൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%AF_%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B5%8D_%E0%B4%8E%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഐക്യ അറബ് എമിറേറ്റുകൾ">യുഎഇ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%A1%E0%B4%BE%E0%B4%A1%E0%B5%8D_%E0%B4%9F%E0%B5%8A%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B5%8B" title="ട്രിനിഡാഡ് ടൊബാഗോ">ട്രിനിഡാഡ്, ടൊബാഗോ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8" title="ഗയാന">ഗയാന</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="സുരിനാം">സുരിനാം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%86%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="സൗത്ത് ആഫ്രിക്ക">ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B4%BF" title="ഫിജി">ഫിജി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B1%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="മൗറീഷ്യസ്">മൗറീഷ്യസ്</a> തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ഗണ്യമായ വലിയ ഉത്തരേന്ത്യൻ പ്രവാസികളാണ് ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നത്. ഇന്ത്യക്ക് പുറത്ത് ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നവർ നേപ്പാളിൽ 80 ലക്ഷമാണ്; അമേരിക്കയിൽ 863,077;<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> മൗറീഷ്യസിൽ 450,170; ഫിജിയിൽ 380,000;<sup id="cite_ref-ethnologue.com_41-2" class="reference"><a href="#cite_note-ethnologue.com-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിൽ 250,292; സുരിനാമിൽ 150,000;<sup id="cite_ref-bookcitation_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-bookcitation-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഉഗാണ്ടയിൽ 100,000; ബ്രിട്ടനിൽ 45,800;<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%B8%E0%B5%80%E0%B4%B2%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ന്യൂസീലൻഡ്">ന്യൂസിലാന്റി</a>ൽ 20,000; <a href="/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B4%BF" title="ജർമ്മനി">ജർമ്മനി</a>യിൽ 20,000; ട്രിനിഡാഡിലും ടൊബാഗോയിലും 26,000;<sup id="cite_ref-bookcitation_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-bookcitation-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC" title="സിംഗപ്പൂർ">സിംഗപ്പൂരിൽ</a> 3,000. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ആധുനിക_മാനദണ്ഡ_ഉർ‌ദുവുമായി_താരതമ്യം"><span id=".E0.B4.86.E0.B4.A7.E0.B5.81.E0.B4.A8.E0.B4.BF.E0.B4.95_.E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B4.A6.E0.B4.A3.E0.B5.8D.E0.B4.A1_.E0.B4.89.E0.B5.BC.E2.80.8C.E0.B4.A6.E0.B5.81.E0.B4.B5.E0.B5.81.E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.AF.E0.B4.BF_.E0.B4.A4.E0.B4.BE.E0.B4.B0.E0.B4.A4.E0.B4.AE.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B4.82"></span>ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഉർ‌ദുവുമായി താരതമ്യം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=13" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഉർ‌ദുവുമായി താരതമ്യം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഭാഷാപരമായി, ഹിന്ദിയും ഉർദുവും ഒരേ ഭാഷയുടെ രണ്ട് രജിസ്റ്ററുകളാണ്, അവ പരസ്പരം മനസ്സിലാക്കാവുന്നവയുമാണ്.<sup id="cite_ref-Daniyal2016_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Daniyal2016-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഹിന്ദി ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്, അതിൽ ഉർദുവിനേക്കാൾ കൂടുതൽ സംസ്കൃത പദങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അതേസമയം ഉർദു പേർസോ-അറബിക് ലിപിയിൽ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്, കൂടാതെ ഹിന്ദിയേക്കാൾ കൂടുതൽ അറബി, പേർഷ്യൻ വായ്പകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, രണ്ടും പ്രാദേശിക പ്രാകൃതിയുടെയും സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞതുമായ പദങ്ങളുടെ പ്രധാന പദാവലി പങ്കിടുന്നു,<sup id="cite_ref-GubeGao2019_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-GubeGao2019-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Kuiper2010_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kuiper2010-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ChatterjiSiṃhaPadikkal1997_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-ChatterjiSiṃhaPadikkal1997-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> അറബി, പേർ‌ഷ്യൻ‌ ലോൺ‌വേഡുകൾ‌ ധാരാളം ഉണ്ട്.<sup id="cite_ref-JainCardona2007_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-JainCardona2007-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇക്കാരണത്താൽ, രണ്ട് രജിസ്റ്ററുകളും സമാനമായ വ്യാകരണം പങ്കിടുന്നു എന്നതിനാൽ,<sup id="cite_ref-PeterDass2019_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-PeterDass2019-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-GubeGao2019_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-GubeGao2019-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Kuiper2010_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kuiper2010-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഭാഷാ പണ്ഡിതരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ അവ ഒരേ ഭാഷയുടെ രണ്ട് മാനദണ്ഡ രൂപങ്ങളായ ഹിന്ദുസ്ഥാനി ആയി കണക്കാക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-Daniyal2016_56-1" class="reference"><a href="#cite_note-Daniyal2016-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PeterDass2019_60-1" class="reference"><a href="#cite_note-PeterDass2019-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-GubeGao2019_57-2" class="reference"><a href="#cite_note-GubeGao2019-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Basu2017_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-Basu2017-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഇന്ത്യയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഔദ്യോഗിക ഭാഷയാണ് ഹിന്ദി. പാക്കിസ്ഥാന്റെ ദേശീയ ഭാഷയാണ് ഉർദു. ഉത്തർപ്രദേശ്, ജമ്മു കശ്മീർ, ദില്ലി എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഔദ്യോഗിക പദവിയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ 22 ഔദ്യോഗിക ഭാഷകളിൽ ഒന്നാണിത്. </p><p>ഹിന്ദിയും ഉർദുവും തമ്മിലുള്ള താരതമ്യം പ്രധാനമായും നയിക്കുന്നത് രാഷ്ട്രീയമാണ്, അതായത് ഇന്തോ-പാകിസ്ഥാൻ യുദ്ധങ്ങളും സംഘർഷങ്ങളും.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ലിപി"><span id=".E0.B4.B2.E0.B4.BF.E0.B4.AA.E0.B4.BF"></span>ലിപി</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=14" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ലിപി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ദേവാനഗരി ലിപിയിൽ ഹിന്ദി എഴുതിരിക്കുന്നു, (ഒരു അബുഗിഡ). 11 സ്വരാക്ഷരങ്ങളും 33 വ്യഞ്ജനാക്ഷരങ്ങളും അടങ്ങുന്ന ദേവനാഗരി ഇടത്തുനിന്ന് വലത്തോട്ട് എഴുതിയിരിക്കുന്നു. സംസ്‌കൃതത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്‌തമായി, ദേവനാഗരി പൂർണ്ണമായും ഹിന്ദിക്ക് സ്വരസൂചകമല്ല, പ്രത്യേകിച്ചും സംസാരിക്കുന്ന മാനദണ്ഡ ഹിന്ദിയിൽ ഷ്വാ ഡ്രോപ്പ് ചെയ്യുന്നത് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="റൊമാനൈസേഷൻ"><span id=".E0.B4.B1.E0.B5.8A.E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.A8.E0.B5.88.E0.B4.B8.E0.B5.87.E0.B4.B7.E0.B5.BB"></span>റൊമാനൈസേഷൻ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=15" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: റൊമാനൈസേഷൻ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ലാറ്റിൻ ലിപിയിൽ ഹിന്ദി എഴുതുന്നതിനുള്ള ഔദ്യോഗിക സംവിധാനമായി ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ ഹണ്ടേറിയൻ ലിപ്യന്തരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു. IAST, ITRANS, ISO 15919 എന്നിങ്ങനെ മറ്റ് പല സംവിധാനങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="പദാവലി"><span id=".E0.B4.AA.E0.B4.A6.E0.B4.BE.E0.B4.B5.E0.B4.B2.E0.B4.BF"></span>പദാവലി</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=16" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പദാവലി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>പരമ്പരാഗതമായി, ഹിന്ദി പദങ്ങളെ അവയുടെ പദോൽപ്പത്തി അനുസരിച്ച് അഞ്ച് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു: </p> <ul><li><b>തത്സമ</b> പദങ്ങൾ: സംസ്കൃതത്തിലെന്നപോലെ ഹിന്ദിയിലും ഉച്ചരിക്കുന്ന പദങ്ങളാണിവ. (അന്തിമ കേസുകളുടെ അഭാവം ഒഴികെ).<sup id="cite_ref-sirysq_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-sirysq-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> അവയിൽ മാറ്റം വരുത്താതെ നിലനിൽക്കുന്ന (ഉദാ. नाम <i> നാം </i>, "പേര്") സംസ്‌കൃതത്തിൽ നിന്ന് പാരമ്പര്യമായി ലഭിച്ച പദങ്ങളും,<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> കൂടുതൽ ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിൽ (ഉദാ. प्रार्थना, "പ്രാർത്ഥന") സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്ന് നേരിട്ട് കടമെടുത്ത രൂപങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> എന്നിരുന്നാലും ഉച്ചാരണം ഹിന്ദി മാനദണ്ഡങ്ങളുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നു, സംസ്‌കൃതത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്‌തമാകാം. നാമവിശേഷണങ്ങളിൽ, <i> തത്സം </i> എന്ന വാക്ക് സംസ്‌കൃതത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്താത്ത പദ-തണ്ട് ആകാം, അല്ലെങ്കിൽ ഇത് സംസ്‌കൃത നാമമാത്രമായ തകർച്ചയിലെ നാമമാത്രമായ ഏകരൂപമായിരിക്കാം.</li> <li><b>അർധതത്സം</b>(अर्धतत्सम) വാക്കുകൾ: അത്തരം വാക്കുകൾ സാധാരണഗതിയിൽ സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്നുള്ള മുൻ‌കാല വായ്പാ പദങ്ങളാണ്, അവ കടമെടുത്തതിനുശേഷം ശബ്ദ മാറ്റങ്ങൾക്ക് വിധേയമായി. (ഉദാ. ഹിന്ദി सूरज സംസ്കൃതത്തിൽ सूर्य നിന്ന്)</li> <li><b>തദ്ഭവ</b> (तद्भव) വാക്കുകൾ: സ്വരസൂചക നിയമങ്ങൾക്ക് വിധേയമായി സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞ പ്രാദേശിക ഹിന്ദി പദങ്ങളാണിവ. (ഉദാ. സംസ്‌കൃതം कर्म അർത്ഥം പ്രവൃത്തി, സൗരസേനി പ്രാകൃതത്തിൽ कम्म ആയിത്തീരുന്നു, ഒടുവിൽ ഹിന്ദിയിൽ काम, അതായത് ജോലി എന്നർത്ഥം)<sup id="cite_ref-sirysq_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-sirysq-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>ദേശജ്</b> (देशज) വാക്കുകൾ: ഇവ ഇന്തോ-ആര്യൻ വാക്കുകളിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതല്ല. ഈ വിഭാഗത്തിൽ ഒനോമാറ്റോപോയിക് നിബന്ധനകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു അല്ലെങ്കിൽ പ്രാദേശിക ഇന്തോ-ആര്യൻ ഇതര ഭാഷകളിൽ നിന്ന് കടമെടുത്തതാണ്.</li> <li><b>വിദേശി</b> (विदेशी) വാക്കുകൾ: തദ്ദേശീയമല്ലാത്ത ഭാഷകളിൽ നിന്നുള്ള എല്ലാ ലോൺവേഡുകളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B5%BC%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പേർഷ്യൻ ഭാഷ">പേർഷ്യൻ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="അറബി ഭാഷ">അറബി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ">ഇംഗ്ലീഷ്</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="പോർച്ചുഗീസ്">പോർച്ചുഗീസ്</a> എന്നിവയാണ് ഈ വിഭാഗത്തിലെ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉറവിട ഭാഷകൾ. ഉദാ. പേർഷ്യനിൽ നിന്നുള്ള क़िला <i>കോട്ട</i>, ഇംഗ്ലീഷിൽ നിന്ന് कमेटी <i>കമ്മിറ്റി</i>, साबुन <i>സോപ്പ്</i> എന്നിവ അറബിയിൽ നിന്ന്.</li></ul> <p>വായ്പാ വിവർത്തനവും ഇടയ്ക്കിടെ ഇംഗ്ലീഷിന്റെ ഫോണോ-സെമാന്റിക് പൊരുത്തപ്പെടുത്തലും ഹിന്ദി ഉപയോഗിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="പ്രാകൃതം"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.8D.E0.B4.B0.E0.B4.BE.E0.B4.95.E0.B5.83.E0.B4.A4.E0.B4.82"></span>പ്രാകൃതം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=17" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പ്രാകൃതം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഹിന്ദി അതിന്റെ പദാവലിയുടെ വലിയൊരു ഭാഗം സൗരസേനി <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="പ്രാകൃതം">പ്രാകൃത</a>ത്തിൽ നിന്ന് തദ്ഭവ പദങ്ങളുടെ രൂപത്തിൽ സ്വായത്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഈ പ്രക്രിയയിൽ സാധാരണയായി പ്രാകൃതത്തിലെ വ്യഞ്ജനാക്ഷര ക്ലസ്റ്ററുകൾക്ക് മുമ്പുള്ള സ്വരാക്ഷരങ്ങളുടെ നഷ്ടപരിഹാരം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നത് ഉൾപ്പെടുന്നു, ഉദാ. സംസ്‌കൃതം <i> തീക്ഷ്ണ </i>> പ്രാകൃത് <i> തിക്ഖ </i>> ഹിന്ദി <i> തീഖാ </i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="സംസ്കൃതം"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.82.E0.B4.B8.E0.B5.8D.E0.B4.95.E0.B5.83.E0.B4.A4.E0.B4.82"></span>സംസ്കൃതം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=18" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സംസ്കൃതം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഹിന്ദിയുടെ പദാവലികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും, പ്രത്യേകിച്ചും സാങ്കേതിക, അക്കാദമിക് മേഖലകളിൽ സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്ന് "തത്സം" വായ്പകളായി കടമെടുത്തിട്ടുണ്ട്. പേർഷ്യൻ, അറബി, ഇംഗ്ലീഷ് പദാവലികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും നിയോലജിസങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുകയും "തത്സം" പദങ്ങൾ സംയോജിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഔപചാരിക ഹിന്ദി നിലവാരമാണ് ശുദ്ധമായ ഹിന്ദി. ഹിന്ദിയുടെ മറ്റ് സംഭാഷണരൂപങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ഇതിനെ കൂടുതൽ അഭിമാനകരമായ ഒരു ഭാഷയായിട്ടാണ് കാണുന്നത്. </p><p><i>തത്സം </i> പദങ്ങളുടെ അമിതമായ ഉപയോഗം ചിലപ്പോൾ തദ്ദേശീയരായ സംസാരിക്കുന്നവർക്ക് പ്രശ്നങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. തദ്ദേശീയ ഹിന്ദിയിൽ നിലവിലില്ലാത്ത സംസ്‌കൃത വ്യഞ്ജനാക്ഷരങ്ങൾ ഇവയിലുണ്ടാകാം, ഇത് ഉച്ചാരണത്തിൽ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>സംസ്‌കൃതവൽക്കരണ പ്രക്രിയയുടെ ഭാഗമായി, പുതിയ പദങ്ങൾ സംസ്‌കൃത ഘടകങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് വിദേശ പദാവലിക്ക് പകരമായി ഉപയോഗിക്കും. സാധാരണയായി ഈ പുതിയ പദങ്ങൾ സംസാരിക്കുന്ന ഹിന്ദിയിലേക്ക് സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ള ഇംഗ്ലീഷ് പദങ്ങളുടെ പകരമാണ്. <i>ദൂർഭാഷ്</i> ടെലിഫോൺ, അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ "വിദൂര സംസാരം", <i>ദൂരദർശൻ‌</i> ടെലിവിഷൻ, അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ "വിദൂരദൃശ്യം" തുടങ്ങിയ ചില പദങ്ങൾ ഇംഗ്ലീഷ് വായ്പകളുടെ സ്ഥാനത്ത് ഔപചാരിക ഹിന്ദിയിൽ ചില ഉപയോഗങ്ങൾ നേടിയിട്ടുണ്ട്.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="പേർഷ്യൻ"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.87.E0.B5.BC.E0.B4.B7.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B5.BB"></span>പേർഷ്യൻ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=19" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പേർഷ്യൻ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>സംസാരിക്കുന്ന <a href="/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഹിന്ദുസ്താനി ഭാഷ">ഹിന്ദുസ്ഥാനി ഭാഷ</a>യിൽ നിന്ന് നിലവാരമുള്ള <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B5%BC%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പേർഷ്യൻ ഭാഷ">പേർഷ്യൻ</a> സ്വാധീനവും ഹിന്ദിയിൽ ഉണ്ട്.<sup id="cite_ref-JainCardona2007_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-JainCardona2007-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-kachru_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-kachru-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:Citing_sources" class="mw-redirect" title="വിക്കിപീഡിയ:Citing sources"><span title="This citation requires a reference to the specific page or range of pages in which the material appears. (February 2016)">പേജ് ആവശ്യമുണ്ട്</span></a></i>]</sup> പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യത്തിൽ ആരംഭിച്ച ആദ്യകാല വായ്പകൾ <a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%82" title="ഇസ്‌ലാം">ഇസ്‌ലാമി</a>ന് മാത്രമുള്ളതായിരുന്നു, അതിനാൽ പേർഷ്യൻ അറബിക്ക് ഇടനിലക്കാരനായിരുന്നു. പിന്നീട്, <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B5%BD%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ദില്ലി സുൽത്താനത്ത്">ദില്ലി സുൽത്താനേറ്റിന്റെയും</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B5%BE_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="മുഗൾ സാമ്രാജ്യം">മുഗൾ സാമ്രാജ്യ</a>ത്തിന്റെയും കീഴിൽ പേർഷ്യൻ ഹിന്ദി ഹൃദയഭൂമിയിലെ പ്രാഥമിക ഭരണ ഭാഷയായി. പേർഷ്യൻ വായ്പകൾ പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ തലങ്ങളിലും വ്യാപിച്ചു. വ്യാകരണ നിർമാണങ്ങൾ, അതായത് ഇസാഫത്ത്, ഹിന്ദിയിലേക്ക് സ്വാംശീകരിച്ചു.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>വിഭജനത്തിനു ശേഷമുള്ള ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ സംസ്കൃതവൽക്കരണ നയത്തിന് വേണ്ടി വാദിച്ചു, ഇത് ഹിന്ദിയിൽ പേർഷ്യൻ മൂലകത്തെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കുന്നതിന് കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും, നിരവധി പേർഷ്യൻ പദങ്ങൾ (ഉദാ. <i>മുശ്കിൽ</i> ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളത്, <i>ബസ്</i> മതി, <i>ഹവാ</i> വായു, <i>ഖായൽ</i> ചിന്ത) , ഒരു വലിയ തുക ഇപ്പോഴും ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ എഴുതിയ ഉർദു കവിതകളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="അറബി"><span id=".E0.B4.85.E0.B4.B1.E0.B4.AC.E0.B4.BF"></span>അറബി</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=20" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: അറബി"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>പേർഷ്യൻ വഴിയും ചിലപ്പോൾ നേരിട്ടും <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B1%E0%B4%AC%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="അറബി">അറബി</a> ഹിന്ദിയിൽ സ്വാധീനം കാണിക്കുന്നു.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="മാദ്ധമം"><span id=".E0.B4.AE.E0.B4.BE.E0.B4.A6.E0.B5.8D.E0.B4.A7.E0.B4.AE.E0.B4.82"></span>മാദ്ധമം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=21" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: മാദ്ധമം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="സാഹിത്യം"><span id=".E0.B4.B8.E0.B4.BE.E0.B4.B9.E0.B4.BF.E0.B4.A4.E0.B5.8D.E0.B4.AF.E0.B4.82"></span>സാഹിത്യം</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=22" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: സാഹിത്യം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തെ വിശാലമായി നാല് പ്രധാന രൂപങ്ങളായി അല്ലെങ്കിൽ ശൈലികളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു, അതായത് <i>ഭക്തി</i> (<a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%AC%E0%B5%80%E0%B5%BC_%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="കബീർ ദാസ്">കബീർദാസ്</a>, റസ്ഖാൻ ); <i>ശൃൻഗാര</i> (കേശവ്, <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%80%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B4%BF_%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B5%BD" title="ബീഹാറി ലാൽ">ബിഹാരി</a>); <i>വിഗാഥ</i>; <i>ആധുനിക്</i>. </p><p><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഭക്തിപ്രസ്ഥാനം">ഭക്തി പ്രസ്ഥാന</a>ത്തിന്റെ സ്വാധീനവും നീളമേറിയ ഇതിഹാസകാവ്യങ്ങളുടെ ഘടനയും മധ്യകാല ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു . ഇത് പ്രാഥമികമായി മറ്റ് ഇനം ഹിന്ദികളിലാണ് എഴുതിയത്, പ്രത്യേകിച്ച് <a href="/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="അവധി ഭാഷ">അവധി</a>, ബ്രജ് ഭാഷ, മാത്രമല്ല ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഹിന്ദിയുടെ അടിസ്ഥാനമായ ഡെൽഹവിയിലും. <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82" class="mw-redirect" title="ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണം">ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണ</a>കാലത്ത് ഹിന്ദുസ്ഥാനി അഭിമാന ഭാഷയായി മാറി. </p><p>1888 ൽ <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%95%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%BB_%E0%B4%96%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദേവകീനന്ദൻ ഖത്രി">ദേവകീനന്ദൻ ഖത്രി</a> എഴുതിയ <i>ചന്ദ്രകാന്ത</i> ആധുനിക ഹിന്ദിയിലെ ഗദ്യത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ ആധികാരിക കൃതിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ഹിന്ദി ഗദ്യസാഹിത്യത്തിൽ യാഥാര്ഥത കൊണ്ടുവന്ന വ്യക്തി <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B5%BB%E0%B4%B7%E0%B4%BF_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%87%E0%B4%82%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D" title="മുൻഷി പ്രേംചന്ദ്">മുൻഷി പ്രേംചന്ദ്</a> ആയിരുന്നു, ഹിന്ദി ആഖായികയിലും പുരോഗമന പ്രസ്ഥാനത്തിലും ഏറ്റവും ആദരണീയനായ വ്യക്തിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6_%E0%B4%B8%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="ദയാനന്ദ സരസ്വതി">സ്വാമി ദയാനന്ദ സരസ്വതി</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81_%E0%B4%B9%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0" title="ഭാരതേന്ദു ഹരിശ്ചന്ദ്ര">ഭാരതേന്ദു ഹരിശ്ചന്ദ്ര</a> തുടങ്ങിയവരുടെ രചനകളാണ് സാഹിത്യ ഹിന്ദി ജനപ്രിയമാക്കിയത്. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പത്രങ്ങളുടെയും മാസികകളുടെയും എണ്ണം ഹിന്ദുസ്ഥാനിയെ വിദ്യാസമ്പന്നരിൽ ജനപ്രിയമാക്കി. </p><p>ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തിലെ ദ്വിവേദിയുടെ യുഗം 1900 മുതൽ 1918 വരെ നീണ്ടുനിന്നു. മഹാവീർ പ്രസാദ് ദ്വിവേദിയുടെ പേരാണ് ഇതിന് നൽകിയിരിക്കുന്നത്. കവിതയിൽ ആധുനിക മാനദണ്ഡ ഹിന്ദി സ്ഥാപിക്കുന്നതിലും പരമ്പരാഗതമായ മതം, പ്രേമം എന്നിവയിൽ നിന്ന് ഹിന്ദി കവിതയുടെ സ്വീകാര്യമായ വിഷയങ്ങൾ വിശാലമാക്കുന്നതിലും അദ്ദേഹം ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. </p><p>ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഹിന്ദി സാഹിത്യം ഒരു കാല്പനികമായ ഉയർച്ച കണ്ടു. ഇതിനെ ഛായാവാദ് (<i> നിഴൽ വാദി </i>) എന്നും ഈ വിഭാഗത്തിലെ സാഹിത്യകാരന്മാരെ ഛായാവാദി എന്നും വിളിക്കുന്നു. ജയ്‌ശങ്കർ പ്രസാദ്, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%A0%E0%B4%BF_%27%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B2%27" title="സൂര്യകാന്ത് ത്രിപാഠി 'നിരാല'">സൂര്യകാന്ത് ത്രിപാഠി 'നിരാല'</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B4%BF_%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE" title="മഹാദേവി വർമ്മ">മഹാദേവി വർമ്മ</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="സുമിത്രാനന്ദൻ പന്ത്">സുമിത്രാനന്ദൻ പന്ത്</a> എന്നിവരാണ് ഛായാവാദിയിലെ നാല് പ്രധാന കവികൾ. </p><p>ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തിന്റെ ആധുനികാനന്തര കാലഘട്ടമാണ് <i>ഉത്തർ ആധുനിക്</i>, പാശ്ചാത്യരെ പകർത്തിയ ആദ്യകാല പ്രവണതകളെയും ഛായാവാദി പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ അമിതമായ അലങ്കാരത്തെയും ചോദ്യം ചെയ്യുന്നതിലൂടെയും ലളിതമായ ഭാഷയിലേക്കും സ്വാഭാവിക തീമുകളിലേക്കും മടങ്ങിവരുന്നതിലൂടെയും അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ഇന്റർനെറ്റ്"><span id=".E0.B4.87.E0.B4.A8.E0.B5.8D.E0.B4.B1.E0.B5.BC.E0.B4.A8.E0.B5.86.E0.B4.B1.E0.B5.8D.E0.B4.B1.E0.B5.8D"></span>ഇന്റർനെറ്റ്</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=23" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: ഇന്റർനെറ്റ്"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ഹിന്ദി സാഹിത്യം, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%80%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംഗീതം">സംഗീതം</a>, <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AE" class="mw-redirect" title="സിനിമ">സിനിമ</a> എന്നിവയെല്ലാം ഇന്റർനെറ്റ് വഴി പ്രചരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. 2015 ൽ, ഗൂഗിൾ വർഷം തോറും ഹിന്ദി-ഉള്ളടക്ക ഉപഭോഗത്തിൽ 94% വർദ്ധനവ് രേഖപ്പെടുത്തി, ഇന്ത്യയിലെ 21% ഉപയോക്താക്കൾ ഹിന്ദിയിലെ ഉള്ളടക്കമാണ് ഇഷ്ടപ്പെടുന്നതെന്ന് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> പല ഹിന്ദി <a href="/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="പത്രം (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">പത്രങ്ങളും</a> ഡിജിറ്റൽ പതിപ്പുകൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="അവലംബം"><span id=".E0.B4.85.E0.B4.B5.E0.B4.B2.E0.B4.82.E0.B4.AC.E0.B4.82"></span>അവലംബം</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=24" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: അവലംബം"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123591">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language-2011/Statement-1.pdf">"Scheduled Languages in descending order of speaker's strength - 2011"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/w/index.php?title=Registrar_General_and_Census_Commissioner_of_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Registrar General and Census Commissioner of India (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Registrar General and Census Commissioner of India</a>. 29 June 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Scheduled+Languages+in+descending+order+of+speaker%27s+strength+-+2011&rft.pub=Registrar+General+and+Census+Commissioner+of+India&rft.date=2018-06-29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censusindia.gov.in%2F2011Census%2FLanguage-2011%2FStatement-1.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Glottolog-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glottolog_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFHammarströmForkelHaspelmath2017" class="citation book cs1">Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Hindi". <i><a href="/w/index.php?title=Glottolog&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glottolog (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Glottolog 3.0</a></i>. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Hindi&rft.btitle=Glottolog+3.0&rft.place=Jena%2C+Germany&rft.pub=Max+Planck+Institute+for+the+Science+of+Human+History&rft.date=2017&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">External link in <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|chapterurl=</code></code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#param_has_ext_link" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|chapterurl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|chapter-url=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://india.gov.in/knowindia/official_language.php">http://india.gov.in/knowindia/official_language.php</a></span> </li> <li id="cite_note-National-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-National_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKhan2010" class="citation news cs1">Khan, Saeed (25 January 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://timesofindia.indiatimes.com/india/Theres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court/articleshow/5496231.cms">"There's no national language in India: Gujarat High Court"</a>. <i>The Times of India</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Times+of+India&rft.atitle=There%27s+no+national+language+in+India%3A+Gujarat+High+Court&rft.date=2010-01-25&rft.aulast=Khan&rft.aufirst=Saeed&rft_id=http%3A%2F%2Ftimesofindia.indiatimes.com%2Findia%2FTheres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court%2Farticleshow%2F5496231.cms&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-PTI-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PTI_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPress_Trust_of_India2010" class="citation web cs1">Press Trust of India (25 January 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thehindu.com/news/national/hindi-not-a-national-language-court/article94695.ece">"Hindi, not a national language: Court"</a>. <i>The Hindu</i>. Ahmedabad<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 December</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Hindu&rft.atitle=Hindi%2C+not+a+national+language%3A+Court&rft.date=2010-01-25&rft.au=Press+Trust+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thehindu.com%2Fnews%2Fnational%2Fhindi-not-a-national-language-court%2Farticle94695.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSteingass1892" class="citation book cs1">Steingass, Francis Joseph (1892). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200621060529/http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.7:1:6823.steingass"><i>A comprehensive Persian-English dictionary</i></a>. London: Routledge & K. Paul. p. 1514. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.7:1:6823.steingass">the original</a> on 2020-06-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 February</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+comprehensive+Persian-English+dictionary&rft.place=London&rft.pages=1514&rft.pub=Routledge+%26+K.+Paul&rft.date=1892&rft.aulast=Steingass&rft.aufirst=Francis+Joseph&rft_id=http%3A%2F%2Fdsalsrv02.uchicago.edu%2Fcgi-bin%2Fphilologic%2Fgetobject.pl%3Fc.7%3A1%3A6823.steingass&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKhan" class="citation web cs1">Khan, Rajak. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vle.du.ac.in/mod/book/print.php?id=11660">"Indo-Persian Literature and Amir Khusro"</a>. <a href="/wiki/University_of_Delhi" class="mw-redirect" title="University of Delhi">University of Delhi</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Indo-Persian+Literature+and+Amir+Khusro&rft.pub=University+of+Delhi&rft.aulast=Khan&rft.aufirst=Rajak&rft_id=http%3A%2F%2Fvle.du.ac.in%2Fmod%2Fbook%2Fprint.php%3Fid%3D11660&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" since October 2018" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:Link_rot" title="വിക്കിപീഡിയ:Link rot">പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി</a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFLosensky2013" class="citation book cs1">Losensky, Paul E. (15 July 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=yexgmTQIYhUC"><i>In the Bazaar of Love: The Selected Poetry of Amir Khusrau</i></a>. Penguin UK. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9788184755220" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9788184755220"><bdi>9788184755220</bdi></a> – via Google Books.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=In+the+Bazaar+of+Love%3A+The+Selected+Poetry+of+Amir+Khusrau&rft.pub=Penguin+UK&rft.date=2013-07-15&rft.isbn=9788184755220&rft.aulast=Losensky&rft.aufirst=Paul+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DyexgmTQIYhUC&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Bose2006-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Bose2006_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFMihir_Bose2006" class="citation book cs1">Mihir Bose (18 April 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=6gyAAgAAQBAJ&pg=PA1"><i>The Magic of Indian Cricket: Cricket and Society in India</i></a>. Routledge. pp. 1–3. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-1-134-24924-4" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-1-134-24924-4"><bdi>978-1-134-24924-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Magic+of+Indian+Cricket%3A+Cricket+and+Society+in+India&rft.pages=1-3&rft.pub=Routledge&rft.date=2006-04-18&rft.isbn=978-1-134-24924-4&rft.au=Mihir+Bose&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D6gyAAgAAQBAJ%26pg%3DPA1&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.etymonline.com/word/india">"India"</a>. Online Etymology Dictionary.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=India&rft.pub=Online+Etymology+Dictionary&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.etymonline.com%2Fword%2Findia&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-de-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-de_11-0">11.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-de_11-1">11.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140306085510/http://hindinideshalaya.nic.in/english/hindi_orgin/briefhistory.html">"Brief History of Hindi"</a>. <i>Central Hindi Directorate</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hindinideshalaya.nic.in/english/hindi_orgin/briefhistory.html">the original</a> on 6 March 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">21 March</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Central+Hindi+Directorate&rft.atitle=Brief+History+of+Hindi&rft_id=http%3A%2F%2Fhindinideshalaya.nic.in%2Fenglish%2Fhindi_orgin%2Fbriefhistory.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-JainCardona2007-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-JainCardona2007_12-0">12.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-JainCardona2007_12-1">12.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-JainCardona2007_12-2">12.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFJainCardona2007" class="citation book cs1">Jain, Danesh; Cardona, George (2007). <i>The Indo-Aryan Languages</i> (in English). Routledge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-1-135-79711-9" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-1-135-79711-9"><bdi>978-1-135-79711-9</bdi></a>. <q>The primary sources of non-IA loans into MSH are Arabic, Persian, Portuguese, Turkic and English. Conversational registers of Hindi/Urdu (not to mentioned formal registers of Urdu) employ large numbers of Persian and Arabic loanwords, although in Sanskritized registers many of these words are replaced by <i>tatsama</i> forms from Sanskrit. The Persian and Arabic lexical elements in Hindi result from the effects of centuries of Islamic administrative rule over much of north India in the centuries before the establishment of British rule in India. Although it is conventional to differentiate among Persian and Arabic loan elements into Hindi/Urdu, in practice it is often difficult to separate these strands from one another. The Arabic (and also Turkic) lexemes borrowed into Hindi frequently were mediated through Persian, as a result of which a thorough intertwining of Persian and Arabic elements took place, as manifest by such phenomena as hybrid compounds and compound words. Moreover, although the dominant trajectory of lexical borrowing was from Arabic into Persian, and thence into Hindi/Urdu, examples can be found of words that in origin are actually Persian loanwords into both Arabic and Hindi/Urdu.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Indo-Aryan+Languages&rft.pub=Routledge&rft.date=2007&rft.isbn=978-1-135-79711-9&rft.aulast=Jain&rft.aufirst=Danesh&rft.au=Cardona%2C+George&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-McGregor-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-McGregor_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=YLRjAAAAMAAJ"><i>The Formation of Modern Hindi as Demonstrated in Early 'Hindi' Dictionaries</i></a>. Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 2001. p. 28. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9789069843216" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9789069843216"><bdi>9789069843216</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Formation+of+Modern+Hindi+as+Demonstrated+in+Early+%27Hindi%27+Dictionaries&rft.pages=28&rft.pub=Royal+Netherlands+Academy+of+Arts+and+Sciences&rft.date=2001&rft.isbn=9789069843216&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DYLRjAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brill1993-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brill1993_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation book cs1"><i>First Encyclopaedia of Islam: 1913-1936</i> (in English). <a href="/w/index.php?title=Brill_Academic_Publishers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brill Academic Publishers (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Brill Academic Publishers</a>. 1993. p. 1024. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9789004097964" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9789004097964"><bdi>9789004097964</bdi></a>. <q>Whilst the Muhammadan rulers of India spoke Persian, which enjoyed the prestige of being their court language, the common language of the country continued to be Hindi, derived through Prakrit from Sanskrit. On this dialect of the common people was grafted the Persian language, which brought a new language, Urdu, into existence. Sir George Grierson, in the Linguistic Survey of India, assigns no distinct place to Urdu, but treats it as an offshoot of Western Hindi.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=First+Encyclopaedia+of+Islam%3A+1913-1936&rft.pages=1024&rft.pub=Brill+Academic+Publishers&rft.date=1993&rft.isbn=9789004097964&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Mody2008-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Mody2008_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFMody2008" class="citation book cs1">Mody, Sujata Sudhakar (2008). <i>Literature, Language, and Nation Formation: The Story of a Modern Hindi Journal 1900-1920</i> (in English). University of California, Berkeley. p. 7. <q>...Hindustani, Rekhta, and Urdu as later names of the old Hindi (a.k.a. Hindavi).</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Literature%2C+Language%2C+and+Nation+Formation%3A+The+Story+of+a+Modern+Hindi+Journal+1900-1920&rft.pages=7&rft.pub=University+of+California%2C+Berkeley&rft.date=2008&rft.aulast=Mody&rft.aufirst=Sujata+Sudhakar&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Gumperz1971-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gumperz1971_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFJohn_Joseph_Gumperz1971" class="citation book cs1">John Joseph Gumperz (1971). <span class="id-lock-registration" title="Free registration required"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/languageinsocial0000gump"><i>Language in Social Groups</i></a></span>. Stanford University Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/languageinsocial0000gump/page/53">53</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-0-8047-0798-5" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-0-8047-0798-5"><bdi>978-0-8047-0798-5</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Language+in+Social+Groups&rft.pages=53&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=1971&rft.isbn=978-0-8047-0798-5&rft.au=John+Joseph+Gumperz&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flanguageinsocial0000gump&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brill2010-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brill2010_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LqZ-6QRKc7wC"><i>Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation Between 20th Century Short Stories</i></a>. BRILL. 2010. p. 138. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9789004177314" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9789004177314"><bdi>9789004177314</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tracing+the+Boundaries+Between+Hindi+and+Urdu%3A+Lost+and+Added+in+Translation+Between+20th+Century+Short+Stories&rft.pages=138&rft.pub=BRILL&rft.date=2010&rft.isbn=9789004177314&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLqZ-6QRKc7wC&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFTurek" class="citation journal cs1">Turek, Aleksandra. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/21068577">"Is the Dhola Maru ra duha only a poetic elaboration?"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Is+the+Dhola+Maru+ra+duha+only+a+poetic+elaboration%3F&rft.aulast=Turek&rft.aufirst=Aleksandra&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F21068577&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_journal" title="ഫലകം:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%82:CS1_errors#missing_periodical" title="സഹായം:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Shapiro 2003, p. 280</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160328003510/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00urduhindilinks/workshop2012/bangha_rekhta.pdf">"Rekhta: Poetry in Mixed Language, The Emergence of Khari Boli Literature in North India"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/wiki/Columbia_University" class="mw-redirect" title="Columbia University">Columbia University</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00urduhindilinks/workshop2012/bangha_rekhta.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 28 March 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 April</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rekhta%3A+Poetry+in+Mixed+Language%2C+The+Emergence+of+Khari+Boli+Literature+in+North+India&rft.pub=Columbia+University&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.columbia.edu%2Fitc%2Fmealac%2Fpritchett%2F00urduhindilinks%2Fworkshop2012%2Fbangha_rekhta.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060830102522/http://lrs.ed.uiuc.edu/Students/avatans/hindi.html">"Archived copy"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lrs.ed.uiuc.edu/students/avatans/hindi.html">the original</a> on 30 August 2006<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 October</span> 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Archived+copy&rft_id=http%3A%2F%2Flrs.ed.uiuc.edu%2Fstudents%2Favatans%2Fhindi.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: archived copy as title (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_archived_copy_as_title" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: archived copy as title">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFPaul_R._Brass2005" class="citation book cs1">Paul R. Brass (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=SylBHS8IJAUC"><i>Language, Religion and Politics in North India</i></a>. iUniverse, Incorporated. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780595343942" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780595343942"><bdi>9780595343942</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Language%2C+Religion+and+Politics+in+North+India&rft.pub=iUniverse%2C+Incorporated&rft.date=2005&rft.isbn=9780595343942&rft.au=Paul+R.+Brass&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DSylBHS8IJAUC&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Parthasarathy, Kumar, p.120</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFClyne2012" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Clyne, Michael (24 May 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ieMgAAAAQBAJ"><i>Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations</i></a> (in ഇംഗ്ലീഷ്). Walter de Gruyter. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9783110888140" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9783110888140"><bdi>9783110888140</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pluricentric+Languages%3A+Differing+Norms+in+Different+Nations&rft.pub=Walter+de+Gruyter&rft.date=2012-05-24&rft.isbn=9783110888140&rft.aulast=Clyne&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DieMgAAAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFChoudhryKhoslaMehta2016" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Choudhry, Sujit; Khosla, Madhav; Mehta, Pratap Bhanu (12 May 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QuEmDAAAQBAJ"><i>The Oxford Handbook of the Indian Constitution</i></a> (in ഇംഗ്ലീഷ്). <a href="/w/index.php?title=Oxford_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford University Press (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Oxford University Press</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780191058615" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780191058615"><bdi>9780191058615</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Handbook+of+the+Indian+Constitution&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2016-05-12&rft.isbn=9780191058615&rft.aulast=Choudhry&rft.aufirst=Sujit&rft.au=Khosla%2C+Madhav&rft.au=Mehta%2C+Pratap+Bhanu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQuEmDAAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFGrewal1998" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Grewal, J. S. (8 October 1998). <span class="id-lock-registration" title="Free registration required"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sikhsofpunjab0000grew"><i>The Sikhs of the Punjab</i></a></span> (in ഇംഗ്ലീഷ്). Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780521637640" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780521637640"><bdi>9780521637640</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Sikhs+of+the+Punjab&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1998-10-08&rft.isbn=9780521637640&rft.aulast=Grewal&rft.aufirst=J.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsikhsofpunjab0000grew&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.patrika.com/news/jabalpur/know-hindi-had-the-status-of-national-language-1398330">"हिन्दी दिवस विशेष: इनके प्रयास से मिला था हिन्दी को राजभाषा का दर्जा"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170911204803/https://www.patrika.com/news/jabalpur/know-hindi-had-the-status-of-national-language-1398330/">Archived</a> from the original on 11 September 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80+%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%B8+%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7%3A+%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A4%95%E0%A5%87+%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B8+%E0%A4%B8%E0%A5%87+%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE+%E0%A4%A5%E0%A4%BE+%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8B+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE+%E0%A4%95%E0%A4%BE+%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.patrika.com%2Fnews%2Fjabalpur%2Fknow-hindi-had-the-status-of-national-language-1398330&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://indianexpress.com/article/research/hindi-diwas-celebration-how-it-all-began/">"Hindi Diwas celebration: How it all began"</a>. <i><a href="/wiki/The_Indian_Express" class="mw-redirect" title="The Indian Express">The Indian Express</a></i>. 14 September 2016. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170208134226/http://indianexpress.com/article/research/hindi-diwas-celebration-how-it-all-began/">Archived</a> from the original on 8 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 February</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Indian+Express&rft.atitle=Hindi+Diwas+celebration%3A+How+it+all+began&rft.date=2016-09-14&rft_id=http%3A%2F%2Findianexpress.com%2Farticle%2Fresearch%2Fhindi-diwas-celebration-how-it-all-began%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-auto-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-auto_29-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>auto</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-NIC2008-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-NIC2008_30-0">30.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NIC2008_30-1">30.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140909230437/http://lawmin.nic.in/coi/coiason29july08.pdf">"The Constitution of India"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lawmin.nic.in/coi/coiason29july08.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 9 സെപ്റ്റംബർ 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Constitution+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Flawmin.nic.in%2Fcoi%2Fcoiason29july08.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eighthschedule-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eighthschedule_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120131084820/http://www.india.gov.in/govt/documents/hindi/PARTXVII.pdf">"Rajbhasha"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> (in Hindi and English). india.gov.in. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://india.gov.in/govt/documents/hindi/PARTXVII.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 31 January 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rajbhasha&rft.pub=india.gov.in&rft_id=http%3A%2F%2Findia.gov.in%2Fgovt%2Fdocuments%2Fhindi%2FPARTXVII.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rajbhasha.nic.in/en/official-languages-act-1963">"THE OFFICIAL LANGUAGES ACT, 1963 (AS AMENDED, 1967) (Act No. 19 of 1963)"</a>. <i>Department of Official Language</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161216142842/http://www.rajbhasha.nic.in/en/official-languages-act-1963">Archived</a> from the original on 16 December 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 June</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Department+of+Official+Language&rft.atitle=THE+OFFICIAL+LANGUAGES+ACT%2C+1963+%28AS+AMENDED%2C+1967%29+%28Act+No.+19+of+1963%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rajbhasha.nic.in%2Fen%2Fofficial-languages-act-1963&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-langoff-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-langoff_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf">"Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 8 July 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 December</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Report+of+the+Commissioner+for+linguistic+minorities%3A+50th+report+%28July+2012+to+June+2013%29&rft.pub=Commissioner+for+Linguistic+Minorities%2C+Ministry+of+Minority+Affairs%2C+Government+of+India&rft_id=http%3A%2F%2Fnclm.nic.in%2Fshared%2Flinkimages%2FNCLM50thReport.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFRoy2011" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Roy, Anirban (27 May 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.indiatoday.in/india/east/story/west-bengal-mamata-banerjee-recognizes-six-non-bengali-languages-134507-2011-05-27">"West Bengal to have six more languages for official use"</a>. <i>India Today</i> (in ഇംഗ്ലീഷ്)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 January</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=India+Today&rft.atitle=West+Bengal+to+have+six+more+languages+for+official+use&rft.date=2011-05-27&rft.aulast=Roy&rft.aufirst=Anirban&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.indiatoday.in%2Findia%2Feast%2Fstory%2Fwest-bengal-mamata-banerjee-recognizes-six-non-bengali-languages-134507-2011-05-27&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Indiatoday:1-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Indiatoday:1_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFRoy2018" class="citation magazine cs1">Roy, Anirban (28 February 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.indiatoday.in/pti-feed/story/kamtapuri-rajbanshi-make-it-to-list-of-official-languages-in-1179890-2018-02-28">"Kamtapuri, Rajbanshi make it to list of official languages in"</a>. <i><a href="/wiki/India_Today" class="mw-redirect" title="India Today">India Today</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180330143710/https://www.indiatoday.in/pti-feed/story/kamtapuri-rajbanshi-make-it-to-list-of-official-languages-in-1179890-2018-02-28">Archived</a> from the original on 30 March 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 March</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=India+Today&rft.atitle=Kamtapuri%2C+Rajbanshi+make+it+to+list+of+official+languages+in&rft.date=2018-02-28&rft.aulast=Roy&rft.aufirst=Anirban&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.indiatoday.in%2Fpti-feed%2Fstory%2Fkamtapuri-rajbanshi-make-it-to-list-of-official-languages-in-1179890-2018-02-28&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSen2019" class="citation news cs1">Sen, Sumant (4 June 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thehindu.com/news/national/hindi-the-first-choice-of-people-in-only-12-states/article27459774.ece">"Hindi the first choice of people in only 12 States"</a>. <i>The Hindu</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Hindu&rft.atitle=Hindi+the+first+choice+of+people+in+only+12+States&rft.date=2019-06-04&rft.aulast=Sen&rft.aufirst=Sumant&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thehindu.com%2Fnews%2Fnational%2Fhindi-the-first-choice-of-people-in-only-12-states%2Farticle27459774.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.firstpost.com/india/why-hindi-isnt-the-national-language-6733241.html">"Why Hindi isn't the national language - India News , Firstpost"</a>. <i>Firstpost</i>. 31 May 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Firstpost&rft.atitle=Why+Hindi+isn%27t+the+national+language+-+India+News+%2C+Firstpost&rft.date=2019-05-31&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.firstpost.com%2Findia%2Fwhy-hindi-isnt-the-national-language-6733241.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-National_TOI-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-National_TOI_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKhan2010" class="citation news cs1">Khan, Saeed (25 January 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://timesofindia.indiatimes.com/india/Theres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court/articleshow/5496231.cms">"There's no national language in India: Gujarat High Court"</a>. <i><a href="/wiki/The_Times_of_India" class="mw-redirect" title="The Times of India">The Times of India</a></i>. Ahmedabad: <a href="/wiki/The_Times_Group" class="mw-redirect" title="The Times Group">The Times Group</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140318040319/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Theres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court/articleshow/5496231.cms">Archived</a> from the original on 18 March 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Times+of+India&rft.atitle=There%27s+no+national+language+in+India%3A+Gujarat+High+Court&rft.date=2010-01-25&rft.aulast=Khan&rft.aufirst=Saeed&rft_id=http%3A%2F%2Ftimesofindia.indiatimes.com%2Findia%2FTheres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court%2Farticleshow%2F5496231.cms&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-National_PTI-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-National_PTI_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thehindu.com/news/national/hindi-not-a-national-language-court/article94695.ece">"Hindi, not a national language: Court"</a>. <i><a href="/wiki/The_Hindu" class="mw-redirect" title="The Hindu">The Hindu</a></i>. Ahmedabad: <a href="/wiki/Press_Trust_of_India" class="mw-redirect" title="Press Trust of India">Press Trust of India</a>. 25 January 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140704084339/http://www.thehindu.com/news/national/hindi-not-a-national-language-court/article94695.ece">Archived</a> from the original on 4 July 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 December</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Hindu&rft.atitle=Hindi%2C+not+a+national+language%3A+Court&rft.date=2010-01-25&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thehindu.com%2Fnews%2Fnational%2Fhindi-not-a-national-language-court%2Farticle94695.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thehindu.com/news/national/hindi-not-a-national-language-court/article94695.ece">"Gujarat High Court order"</a>. <i>The Hindu</i>. 25 January 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140704084339/http://www.thehindu.com/news/national/hindi-not-a-national-language-court/article94695.ece">Archived</a> from the original on 4 July 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Hindu&rft.atitle=Gujarat+High+Court+order&rft.date=2010-01-25&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thehindu.com%2Fnews%2Fnational%2Fhindi-not-a-national-language-court%2Farticle94695.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ethnologue.com-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ethnologue.com_41-0">41.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ethnologue.com_41-1">41.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ethnologue.com_41-2">41.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.com/18/language/hif/">"Hindi, Fiji"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Ethnologue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethnologue (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Ethnologue</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170211075826/http://www.ethnologue.com/18/language/hif/">Archived</a> from the original on 11 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Hindi%2C+Fiji&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2F18%2Flanguage%2Fhif%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.omniglot.com/writing/fijihindi.htm">"Fiji Hindi alphabet, pronunciation and language"</a>. <i>www.omniglot.com</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170608100818/http://www.omniglot.com/writing/fijihindi.htm">Archived</a> from the original on 8 June 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 June</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.omniglot.com&rft.atitle=Fiji+Hindi+alphabet%2C+pronunciation+and+language&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.omniglot.com%2Fwriting%2Ffijihindi.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090609110318/http://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html">"Section 4 of Fiji Constitution"</a>. servat.unibe.ch. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html">the original</a> on 9 June 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 May</span> 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Section+4+of+Fiji+Constitution&rft.pub=servat.unibe.ch&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.servat.unibe.ch%2Ficl%2Ffj00000_.html&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161011085543/http://www.fiji.gov.fj/govt--publications/constitution.aspx">"Constitution of Fiji"</a>. <i>Official site of the Fijian Government</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fiji.gov.fj/govt--publications/constitution.aspx">the original</a> on 11 October 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 October</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Official+site+of+the+Fijian+Government&rft.atitle=Constitution+of+Fiji&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fiji.gov.fj%2Fgovt--publications%2Fconstitution.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nepal.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Population%20Monograph%20V02.pdf">"Population Monograph of Nepal, Vol. 2"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Kathmandu: Central Bureau of Statistics. 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 March</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Population+Monograph+of+Nepal%2C+Vol.+2&rft.place=Kathmandu&rft.pub=Central+Bureau+of+Statistics&rft.date=2014&rft_id=https%3A%2F%2Fnepal.unfpa.org%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Fpub-pdf%2FPopulation%2520Monograph%2520V02.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-auto1-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-auto1_46-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>auto1</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKothari2011" class="citation book cs1">Kothari, Ria, ed. (2011). <i>Chutnefying English: The Phenomenon of Hinglish</i>. Penguin Books India. p. 128. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780143416395" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780143416395"><bdi>9780143416395</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chutnefying+English%3A+The+Phenomenon+of+Hinglish&rft.pages=128&rft.pub=Penguin+Books+India&rft.date=2011&rft.isbn=9780143416395&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFChandra" class="citation web cs1">Chandra, Abhimanyu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161211120138/http://scroll.in/article/675419/how-hindi-became-the-language-of-choice-in-arunachal-pradesh">"How Hindi became the language of choice in Arunachal Pradesh"</a>. <i>Scroll.in</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scroll.in/article/675419/how-hindi-became-the-language-of-choice-in-arunachal-pradesh">the original</a> on 11 December 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Scroll.in&rft.atitle=How+Hindi+became+the+language+of+choice+in+Arunachal+Pradesh&rft.aulast=Chandra&rft.aufirst=Abhimanyu&rft_id=http%3A%2F%2Fscroll.in%2Farticle%2F675419%2Fhow-hindi-became-the-language-of-choice-in-arunachal-pradesh&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gandapur2012-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gandapur2012_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFGandapur2012" class="citation news cs1">Gandapur, Khalid Amir Khan (19 September 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://blogs.tribune.com.pk/story/13807/has-hindi-become-our-national-language">"Has Hindi become our national language?"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_Express_Tribune&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Express Tribune (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">The Express Tribune</a></i> (in English)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 January</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Express+Tribune&rft.atitle=Has+Hindi+become+our+national+language%3F&rft.date=2012-09-19&rft.aulast=Gandapur&rft.aufirst=Khalid+Amir+Khan&rft_id=https%3A%2F%2Fblogs.tribune.com.pk%2Fstory%2F13807%2Fhas-hindi-become-our-national-language&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_news" title="ഫലകം:Cite news">cite news</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Hakala2012-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hakala2012_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFHakala2012" class="citation magazine cs1">Hakala, Walter N. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180314042412/http://media.nationalgeographic.org/assets/file/asia_8.pdf">"Languages as a Key to Understanding Afghanistan's Cultures"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=National_Geographic&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Geographic (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">National Geographic</a></i> (in English). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://media.nationalgeographic.org/assets/file/asia_8.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2018-03-14<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2018</span>. <q>In the 1980s and '90s, at least three million Afghans--mostly Pashtun--fled to Pakistan, where a substantial number spent several years being exposed to Hindi- and Urdu-language media, especially Bollywood films and songs, and beng educated in Urdu-language schools, both of which contributed to the decline of Dari, even among urban Pashtuns.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=National+Geographic&rft.atitle=Languages+as+a+Key+to+Understanding+Afghanistan%27s+Cultures&rft.date=2012&rft.aulast=Hakala&rft.aufirst=Walter+N.&rft_id=http%3A%2F%2Fmedia.nationalgeographic.org%2Fassets%2Ffile%2Fasia_8.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_magazine" title="ഫലകം:Cite magazine">cite magazine</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Krishnamurthy2013-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Krishnamurthy2013_51-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKrishnamurthy2013" class="citation web cs1">Krishnamurthy, Rajeshwari (28 June 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gatewayhouse.in/kabul-diary-discovering-the-indian-connection/">"Kabul Diary: Discovering the Indian connection"</a> (in English). Gateway House: Indian Council on Global Relations<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2018</span>. <q>Most Afghans in Kabul understand and/or speak Hindi, thanks to the popularity of Indian cinema in the country.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Kabul+Diary%3A+Discovering+the+Indian+connection&rft.pub=Gateway+House%3A+Indian+Council+on+Global+Relations&rft.date=2013-06-28&rft.aulast=Krishnamurthy&rft.aufirst=Rajeshwari&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gatewayhouse.in%2Fkabul-diary-discovering-the-indian-connection%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_web" title="ഫലകം:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://timesofindia.indiatimes.com/india/hindi-most-spoken-indian-language-in-us-telugu-speakers-up-86-in-8-years/articleshow/65893224.cms">"Hindi most spoken Indian language in US, Telugu speakers up 86% in 8 years | India News - Times of India"</a>. <i>The Times of India</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Times+of+India&rft.atitle=Hindi+most+spoken+Indian+language+in+US%2C+Telugu+speakers+up+86%25+in+8+years+%26%23124%3B+India+News+-+Times+of+India&rft_id=https%3A%2F%2Ftimesofindia.indiatimes.com%2Findia%2Fhindi-most-spoken-indian-language-in-us-telugu-speakers-up-86-in-8-years%2Farticleshow%2F65893224.cms&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ethnologue.com/country/us">"United States- Languages"</a>. <i>Ethnologue</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170211075837/https://www.ethnologue.com/country/us">Archived</a> from the original on 11 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=United+States-+Languages&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Fcountry%2Fus&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-bookcitation-54"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bookcitation_54-0">54.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bookcitation_54-1">54.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Frawley, p. 481</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ethnologue.com/country/GB">"United Kingdom- Languages"</a>. <i>Ethnologue</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170201044623/https://www.ethnologue.com/country/GB">Archived</a> from the original on 1 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=United+Kingdom-+Languages&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Fcountry%2FGB&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Daniyal2016-56"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Daniyal2016_56-0">56.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Daniyal2016_56-1">56.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160602104222/http://scroll.in/article/809102/the-death-of-urdu-in-india-is-greatly-exaggerated-the-language-is-actually-thriving">"Hindi and Urdu are classified as literary registers of the same language"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scroll.in/article/809102/the-death-of-urdu-in-india-is-greatly-exaggerated-the-language-is-actually-thriving">the original</a> on 2 June 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 June</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hindi+and+Urdu+are+classified+as+literary+registers+of+the+same+language&rft_id=http%3A%2F%2Fscroll.in%2Farticle%2F809102%2Fthe-death-of-urdu-in-india-is-greatly-exaggerated-the-language-is-actually-thriving&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-GubeGao2019-57"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GubeGao2019_57-0">57.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GubeGao2019_57-1">57.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GubeGao2019_57-2">57.2</a></sup></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>GubeGao2019</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-Kuiper2010-58"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Kuiper2010_58-0">58.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kuiper2010_58-1">58.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKuiper2010" class="citation book cs1">Kuiper, Kathleen (2010). <i>The Culture of India</i> (in English). <a href="/w/index.php?title=Rosen_Publishing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosen Publishing (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Rosen Publishing</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-1-61530-149-2" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-1-61530-149-2"><bdi>978-1-61530-149-2</bdi></a>. <q>Urdu is closely related to Hindi, a language that originated and developed in the Indian subcontinent. They share the same Indic base and are so similar in phonology and grammar that they appear to be one language.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Culture+of+India&rft.pub=Rosen+Publishing&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-61530-149-2&rft.aulast=Kuiper&rft.aufirst=Kathleen&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ChatterjiSiṃhaPadikkal1997-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ChatterjiSiṃhaPadikkal1997_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFChatterjiSiṃhaPadikkal1997" class="citation book cs1">Chatterji, Suniti Kumar; Siṃha, Udaẏa Nārāẏana; Padikkal, Shivarama (1997). <i>Suniti Kumar Chatterji: a centenary tribute</i> (in English). Sahitya Akademi. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/978-81-260-0353-2" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/978-81-260-0353-2"><bdi>978-81-260-0353-2</bdi></a>. <q>High Hindi written in Devanagari, having identical grammar with Urdu, employing the native Hindi or Hindustani (Prakrit) elements to the fullest, but for words of high culture, going to Sanskrit. Hindustani proper that represents the basic Khari Boli with vocabulary holding a balance between Urdu and High Hindi.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Suniti+Kumar+Chatterji%3A+a+centenary+tribute&rft.pub=Sahitya+Akademi&rft.date=1997&rft.isbn=978-81-260-0353-2&rft.aulast=Chatterji&rft.aufirst=Suniti+Kumar&rft.au=Si%E1%B9%83ha%2C+Uda%E1%BA%8Fa+N%C4%81r%C4%81%E1%BA%8Fana&rft.au=Padikkal%2C+Shivarama&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Cite_book" title="ഫലകം:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-PeterDass2019-60"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-PeterDass2019_60-0">60.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PeterDass2019_60-1">60.1</a></sup></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>PeterDass2019</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-Basu2017-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Basu2017_61-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="ml" dir="ltr">ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <code><ref></code> ടാഗ്; <code>Basu2017</code> എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.</span></li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFSin2017" class="citation book cs1">Sin, Sarah J. (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=0pouDwAAQBAJ&pg=PT60"><i>Bilingualism in Schools and Society: Language, Identity, and Policy, Second Edition</i></a>. Routledge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9781315535555" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9781315535555"><bdi>9781315535555</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bilingualism+in+Schools+and+Society%3A+Language%2C+Identity%2C+and+Policy%2C+Second+Edition&rft.pub=Routledge&rft.date=2017&rft.isbn=9781315535555&rft.aulast=Sin&rft.aufirst=Sarah+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D0pouDwAAQBAJ%26pg%3DPT60&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFBhatia1987" class="citation book cs1">Bhatia, Tej K. (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofhindigr0000bhat"><i>A History of the Hindi Grammatical Tradition: Hindi-Hindustani Grammar, Grammarians, History and Problems</i></a>. Brill. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9789004079243" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9789004079243"><bdi>9789004079243</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+the+Hindi+Grammatical+Tradition%3A+Hindi-Hindustani+Grammar%2C+Grammarians%2C+History+and+Problems&rft.pub=Brill&rft.date=1987&rft.isbn=9789004079243&rft.aulast=Bhatia&rft.aufirst=Tej+K.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofhindigr0000bhat&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sirysq-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-sirysq_64-0">64.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-sirysq_64-1">64.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Masica, p. 65</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">Masica, p. 66</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text">Masica, p. 67</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFArnoldRobb2013" class="citation book cs1">Arnold, David; Robb, Peter (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tN0rBgAAQBAJ"><i>Institutions and Ideologies: A SOAS South Asia Reader</i></a>. Routledge. p. 79. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9781136102349" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9781136102349"><bdi>9781136102349</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Institutions+and+Ideologies%3A+A+SOAS+South+Asia+Reader&rft.pages=79&rft.pub=Routledge&rft.date=2013&rft.isbn=9781136102349&rft.aulast=Arnold&rft.aufirst=David&rft.au=Robb%2C+Peter&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtN0rBgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFOhala1983" class="citation book cs1">Ohala, Manjari (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/aspectsofhindiph0000ohal"><i>Aspects of Hindi Phonology</i></a>. Motilal Banarsidass Publishers. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/aspectsofhindiph0000ohal/page/38">38</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780895816702" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780895816702"><bdi>9780895816702</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aspects+of+Hindi+Phonology&rft.pages=38&rft.pub=Motilal+Banarsidass+Publishers&rft.date=1983&rft.isbn=9780895816702&rft.aulast=Ohala&rft.aufirst=Manjari&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Faspectsofhindiph0000ohal&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFArnoldRobb2013" class="citation book cs1">Arnold, David; Robb, Peter (2013). <i>Institutions and Ideologies: A SOAS South Asia Reader</i>. Routledge. p. 82. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9781136102349" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9781136102349"><bdi>9781136102349</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Institutions+and+Ideologies%3A+A+SOAS+South+Asia+Reader&rft.pages=82&rft.pub=Routledge&rft.date=2013&rft.isbn=9781136102349&rft.aulast=Arnold&rft.aufirst=David&rft.au=Robb%2C+Peter&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-kachru-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-kachru_70-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFKachru2006" class="citation book cs1">Kachru, Yamuna (2006). <i>Hindi</i>. John Benjamins Publishing. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9789027238122" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9789027238122"><bdi>9789027238122</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hindi&rft.pub=John+Benjamins+Publishing&rft.date=2006&rft.isbn=9789027238122&rft.aulast=Kachru&rft.aufirst=Yamuna&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFBhatiaRitchie2006" class="citation book cs1">Bhatia, Tej K.; Ritchie, William C. (2006). <span class="id-lock-limited" title="Free access subject to limited trial, subscription normally required"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/handbookbilingua00bhat_489"><i>The Handbook of Bilingualism</i></a></span>. John Wiley and Sons. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/handbookbilingua00bhat_489/page/n797">789</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE/9780631227359" title="പ്രത്യേകം:പുസ്തകസ്രോതസ്സുകൾ/9780631227359"><bdi>9780631227359</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Handbook+of+Bilingualism&rft.pages=789&rft.pub=John+Wiley+and+Sons&rft.date=2006&rft.isbn=9780631227359&rft.aulast=Bhatia&rft.aufirst=Tej+K.&rft.au=Ritchie%2C+William+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhandbookbilingua00bhat_489&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite id="CITEREFD.2011" class="citation journal cs1">D., S. (10 February 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.economist.com/blogs/johnson/2011/02/arabic_and_hindi">"Arabic and Hindi"</a>. <i>The Economist</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160422144444/http://www.economist.com/blogs/johnson/2011/02/arabic_and_hindi">Archived</a> from the original on 22 April 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 April</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Economist&rft.atitle=Arabic+and+Hindi&rft.date=2011-02-10&rft.aulast=D.&rft.aufirst=S.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.economist.com%2Fblogs%2Fjohnson%2F2011%2F02%2Farabic_and_hindi&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://scroll.in/article/756105/stop-outraging-over-marathi-hindi-and-english-chauvinism-is-much-worse-in-india">"Stop outraging over Marathi – Hindi and English chauvinism is much worse in India"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150919230723/http://scroll.in/article/756105/stop-outraging-over-marathi-hindi-and-english-chauvinism-is-much-worse-in-india">Archived</a> from the original on 19 September 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stop+outraging+over+Marathi+%E2%80%93+Hindi+and+English+chauvinism+is+much+worse+in+India&rft_id=http%3A%2F%2Fscroll.in%2Farticle%2F756105%2Fstop-outraging-over-marathi-hindi-and-english-chauvinism-is-much-worse-in-india&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4123591"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://economictimes.indiatimes.com/tech/internet/hindi-content-consumption-on-internet-growing-at-94-google/articleshow/48528347.cms">"Hindi content consumption on internet growing at 94%: Google"</a>. The Economic Times. 18 August 2015. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180215085102/https://economictimes.indiatimes.com/tech/internet/hindi-content-consumption-on-internet-growing-at-94-google/articleshow/48528347.cms">Archived</a> from the original on 15 February 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 February</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hindi+content+consumption+on+internet+growing+at+94%25%3A+Google&rft.date=2015-08-18&rft_id=https%3A%2F%2Feconomictimes.indiatimes.com%2Ftech%2Finternet%2Fhindi-content-consumption-on-internet-growing-at-94-google%2Farticleshow%2F48528347.cms&rfr_id=info%3Asid%2Fml.wikipedia.org%3A%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" class="Z3988"></span></span> </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="പുറം_കണ്ണികൾ"><span id=".E0.B4.AA.E0.B5.81.E0.B4.B1.E0.B4.82_.E0.B4.95.E0.B4.A3.E0.B5.8D.E0.B4.A3.E0.B4.BF.E0.B4.95.E0.B5.BE"></span>പുറം കണ്ണികൾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit&section=25" title="ഉപവിഭാഗം തിരുത്തുക: പുറം കണ്ണികൾ"><span>തിരുത്തുക</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="infobox sisterproject"> <div style="float: left;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Wikipedia-logo.png" class="mw-file-description" title="Wikipedia"><img alt="Wikipedia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wikipedia-logo.png/45px-Wikipedia-logo.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wikipedia-logo.png/68px-Wikipedia-logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wikipedia-logo.png/90px-Wikipedia-logo.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></a><figcaption>Wikipedia</figcaption></figure></div> <div style="margin-left: 60px;"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="വിക്കിപീഡിയ">വിക്കിപീഡിയ</a> സ്വതന്ത്ര സർവ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിന്റെ <i><b><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/" class="extiw" title="hi:"> ഹിന്ദി പതിപ്പ്</a></b></i></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://groups.google.co.in/group/technical-hindi/web/Hindi%20Malayalam%20Dictionary.xls?hl=en">हिन्दी-मलयालम शब्दकोश</a><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" since ഓഗസ്റ്റ് 2021" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:Link_rot" title="വിക്കിപീഡിയ:Link rot">പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി</a></i>]</span></sup> (Hindi Malayalam Dictionary)</li></ul> <p><br clear="all" /> </p> <table align="center" style="margin: 1em auto; clear:all; width:90%;" class="toccolours"> <tbody><tr> <td align="center" style="background-color:#C1E0FF"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Flag_of_India.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/20px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/30px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/40px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <b><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="ഭാരതത്തിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ">ഭാരതത്തിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ</a></b> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3859918">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4123622">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Official_languages_of_India" title="ഫലകം:Official languages of India"><abbr title="ഫലകം കാണുക">ക</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82:Official_languages_of_India" title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:Official languages of India"><abbr title="ഫലകത്തിന്റെ സംവാദതാൾ">സ</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:EditPage/%E0%B4%AB%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82:Official_languages_of_India" title="പ്രത്യേകം:EditPage/ഫലകം:Official languages of India"><abbr title="ഫലകം തിരുത്തുക">തി</abbr></a></li></ul></div> </td></tr> <tr> <td align="center"><b>ഫെഡറൽതല ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ</b> </td></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:90%"><a href="/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="ഇംഗ്ലീഷ്">ഇംഗ്ലീഷ്</a> • <a class="mw-selflink selflink">ഹിന്ദി</a> </td></tr> <tr> <td align="center"><b>സംസ്ഥാനതല ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ</b> </td></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:90%"><a href="/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ആസ്സാമീസ്">ആസ്സാമീസ്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF" class="mw-redirect mw-disambig" title="ബംഗാളി">ബംഗാളി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%A1%E0%B5%8B" title="ബോഡോ">ബോഡോ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF" title="ദോഗ്രി">ദോഗ്രി</a> •<a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" class="mw-redirect" title="ഗോണ്ടി ഭാഷ">ഗോണ്ടി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%9C%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഗുജറാത്തി ഭാഷ">ഗുജറാത്തി</a>• <a class="mw-selflink selflink">ഹിന്ദി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%A1" title="കന്നഡ">കന്നഡ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="കശ്മീരി ഭാഷ">കശ്മീരി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="കൊങ്കണി">കൊങ്കണി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%82" title="മലയാളം">മലയാളം</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%88%E0%B4%A5%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മൈഥിലി ഭാഷ">മൈഥിലി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%B0%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="മണിപ്പൂരി ഭാഷ">മണിപ്പൂരി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A0%E0%B4%BF" class="mw-redirect mw-disambig" title="മറാഠി">മറാഠി</a>• <a href="/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="നേപ്പാളി ഭാഷ">നേപ്പാളി </a> • <a href="/wiki/%E0%B4%92%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" class="mw-redirect" title="ഒറിയ">ഒറിയ</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AC%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പഞ്ചാബി ഭാഷ">പഞ്ചാബി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സംസ്കൃതം">സംസ്കൃതം</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF" class="mw-redirect" title="സന്താലി">സന്താലി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="സിന്ധി ഭാഷ">സിന്ധി</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B5%8D" title="തമിഴ്">തമിഴ്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" class="mw-redirect" title="തെലുങ്ക്">തെലുങ്ക്</a> • <a href="/wiki/%E0%B4%89%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%81" title="ഉർദു">ഉർദു</a> • </td></tr></tbody></table> <div class="boilerplate metadata" style="margin-top:0px; margin-bottom:0px;" id="stub"> <table cellspacing="2" cellpadding="3" style="width:80%;border:solid #999 1px;background:#F8F8F8;margin:1px auto;clear:both"> <tbody><tr> <td style="width:10%;text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%82:Globe_of_letters.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Globe_of_letters.svg/35px-Globe_of_letters.svg.png" decoding="async" width="35" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Globe_of_letters.svg/53px-Globe_of_letters.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Globe_of_letters.svg/70px-Globe_of_letters.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> </td> <td style="color:black"> <p><i><a href="/wiki/%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="ഭാഷ">ഭാഷകളുമായി</a> ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ <a class="external text" href="https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&action=edit">സഹായിക്കുക</a>.</i> സഹായത്തിനു ഈ ലേഖനത്തിന്റെ <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hindi" class="extiw" title="w:Hindi">ഇംഗ്ലീഷ് പതിപ്പും</a> കാണുക.<i></i> </p> </td></tr></tbody></table> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഹിന്ദി&oldid=4112818">https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഹിന്ദി&oldid=4112818</a>" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="പ്രത്യേകം:വർഗ്ഗങ്ങൾ">വർഗ്ഗങ്ങൾ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" class="mw-redirect" title="വർഗ്ഗം:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_dead_external_links_from_October_2018&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles with dead external links from October 2018 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles with dead external links from October 2018</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:ISO_language_articles_citing_sources_other_than_Ethnologue&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:ISO language articles citing sources other than Ethnologue (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">ISO language articles citing sources other than Ethnologue</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:All_articles_that_may_contain_original_research" class="mw-redirect" title="വർഗ്ഗം:All articles that may contain original research">All articles that may contain original research</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_that_may_contain_original_research_from_August_2011&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Articles that may contain original research from August 2011 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Articles that may contain original research from August 2011</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Wikipedia_articles_needing_page_number_citations_from_February_2016&action=edit&redlink=1" class="new" title="വർഗ്ഗം:Wikipedia articles needing page number citations from February 2016 (ഇതുവരെ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടില്ല)">Wikipedia articles needing page number citations from February 2016</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE_-_%E0%B4%85%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഭാഷകൾ - അപൂർണ്ണലേഖനങ്ങൾ">ഭാഷകൾ - അപൂർണ്ണലേഖനങ്ങൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF" title="വർഗ്ഗം:ഹിന്ദി">ഹിന്ദി</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%94%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ">ഇന്ത്യയിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന വർഗ്ഗങ്ങൾ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:%E0%B4%85%E0%B4%B5%E0%B4%B2%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B5%BD_%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%B4%E0%B4%B5%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="വർഗ്ഗം:അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ">അവലംബത്തിൽ പിഴവുകളുള്ള താളുകൾ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_unsupported_parameter" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: unsupported parameter">CS1 errors: unsupported parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_external_links" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: external links">CS1 errors: external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:All_articles_with_dead_external_links" title="വർഗ്ഗം:All articles with dead external links">All articles with dead external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_invalid_date_parameter_in_template" title="വർഗ്ഗം:Articles with invalid date parameter in template">Articles with invalid date parameter in template</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_unrecognized_language" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: unrecognized language">CS1 maint: unrecognized language</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_errors:_missing_periodical" title="വർഗ്ഗം:CS1 errors: missing periodical">CS1 errors: missing periodical</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_maint:_archived_copy_as_title" title="വർഗ്ഗം:CS1 maint: archived copy as title">CS1 maint: archived copy as title</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:CS1_%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B5%8D-language_sources_(en)" title="വർഗ്ഗം:CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)">CS1 ഇംഗ്ലീഷ്-language sources (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Languages_with_ISO_639-2_code" title="വർഗ്ഗം:Languages with ISO 639-2 code">Languages with ISO 639-2 code</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Languages_with_ISO_639-1_code" title="വർഗ്ഗം:Languages with ISO 639-1 code">Languages with ISO 639-1 code</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%82:Articles_with_dead_external_links_from_%E0%B4%93%E0%B4%97%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_2021" title="വർഗ്ഗം:Articles with dead external links from ഓഗസ്റ്റ് 2021">Articles with dead external links from ഓഗസ്റ്റ് 2021</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ഈ താൾ അവസാനം തിരുത്തപ്പെട്ടത്: 23:15, 9 സെപ്റ്റംബർ 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">വിവരങ്ങൾ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">ക്രിയേറ്റീവ് കോമൺസ് ആട്രിബ്യൂഷൻ-ഷെയർഎലൈക്ക് അനുമതിപത്ര</a> പ്രകാരം ലഭ്യമാണ്; മേൽ നിബന്ധനകൾ ഉണ്ടായേക്കാം. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/ml">ഉപയോഗനിബന്ധനകൾ</a> കാണുക.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">സ്വകാര്യതാനയം</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82">വിക്കിപീഡിയ സം‌രംഭത്തെക്കുറിച്ച്</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B5%8A%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82">നിരാകരണങ്ങൾ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">പെരുമാറ്റച്ചട്ടം</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ഡെവലപ്പർമാർ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ml.wikipedia.org">സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">കുക്കി പ്രസ്താവന</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ml.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">മൊബൈൽ ദൃശ്യരൂപം</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-4s92q","wgBackendResponseTime":185,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.665","walltime":"0.842","ppvisitednodes":{"value":6447,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":175033,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":9490,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":209614,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 719.714 1 -total"," 37.80% 272.046 1 ഫലകം:Infobox_language"," 35.18% 253.219 1 ഫലകം:Infobox"," 25.24% 181.678 24 ഫലകം:Cite_book"," 12.02% 86.486 1 ഫലകം:Glottolog"," 11.68% 84.077 26 ഫലകം:Cite_web"," 7.43% 53.504 1 ഫലകം:Official_languages_of_India"," 7.00% 50.407 1 ഫലകം:Tnavbar"," 4.82% 34.703 1 ഫലകം:IPAc-en"," 4.66% 33.511 8 ഫലകം:Cite_news"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.372","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6200466,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-rg2dg","timestamp":"20241122071506","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0d39\u0d3f\u0d28\u0d4d\u0d26\u0d3f","url":"https:\/\/ml.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B4%BF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1568","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1568","author":{"@type":"Organization","name":"\u0d35\u0d3f\u0d15\u0d4d\u0d15\u0d3f\u0d2e\u0d40\u0d21\u0d3f\u0d2f \u0d2a\u0d26\u0d4d\u0d27\u0d24\u0d3f\u0d15\u0d33\u0d3f\u0d7d \u0d38\u0d02\u0d2d\u0d3e\u0d35\u0d28 \u0d1a\u0d46\u0d2f\u0d4d\u0d2f\u0d41\u0d28\u0d4d\u0d28\u0d35\u0d7c"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-01-01T21:11:47Z","dateModified":"2024-09-09T23:15:54Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/29\/Hindi.svg","headline":"\u0d2d\u0d3e\u0d30\u0d24\u0d24\u0d4d\u0d24\u0d3f\u0d32\u0d46 \u0d2d\u0d3e\u0d37"}</script> </body> </html>