CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Zwitserduits - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"061e6b47-e2b7-4a80-bfbb-a0fe38434198","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Zwitserduits","wgTitle":"Zwitserduits","wgCurRevisionId":67753590,"wgRevisionId":67753590,"wgArticleId":166073,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Taal in Zwitserland","Taal in Liechtenstein","Duitse streektaal of dialect"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Zwitserduits","wgRelevantArticleId":166073,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q387066","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Zwitserduits - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Zwitserduits"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwitserduits"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Zwitserduits rootpage-Zwitserduits skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Zwitserduits" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Zwitserduits" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Zwitserduits" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Zwitserduits" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geografische_verdeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografische_verdeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geografische verdeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Geografische_verdeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spelling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Spelling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Spelling</span> </div> </a> <ul id="toc-Spelling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Classificatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Classificatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Classificatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Classificatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Het_Zwitserduits_binnen_het_Alemannische_dialect" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Het_Zwitserduits_binnen_het_Alemannische_dialect"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Het Zwitserduits binnen het Alemannische dialect</span> </div> </a> <ul id="toc-Het_Zwitserduits_binnen_het_Alemannische_dialect-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wie_spreekt_Zwitserduits" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wie_spreekt_Zwitserduits"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Wie spreekt Zwitserduits</span> </div> </a> <ul id="toc-Wie_spreekt_Zwitserduits-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontwikkeling_van_het_Zwitserduits" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontwikkeling_van_het_Zwitserduits"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ontwikkeling van het Zwitserduits</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontwikkeling_van_het_Zwitserduits-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Typische_woorden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Typische_woorden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Typische woorden</span> </div> </a> <ul id="toc-Typische_woorden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uitspraak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uitspraak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Uitspraak</span> </div> </a> <ul id="toc-Uitspraak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grammatica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Grammatica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Grammatica</span> </div> </a> <ul id="toc-Grammatica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Helvetismen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Helvetismen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Helvetismen</span> </div> </a> <ul id="toc-Helvetismen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Varia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Varia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Varia</span> </div> </a> <ul id="toc-Varia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Zwitserduits</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 44 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-44" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">44 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Schweizerdeutsch" title="Schweizerdeutsch – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Schweizerdeutsch" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Alem%C3%A1n_suizo" title="Alemán suizo – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Alemán suizo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%B3%D9%88%D9%8A%D8%B3%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="ألمانية سويسرية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ألمانية سويسرية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%89_%D8%B3%D9%88%D9%8A%D8%B3%D8%B1%D9%89" title="المانى سويسرى – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="المانى سويسرى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Alem%C3%A1n_de_Suiza" title="Alemán de Suiza – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Alemán de Suiza" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0sve%C3%A7r%C9%99_alman_dili" title="İsveçrə alman dili – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="İsveçrə alman dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Schweizerdeutsch" title="Schweizerdeutsch – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Schweizerdeutsch" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Швейцарски немски език – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Швейцарски немски език" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%87%E0%A6%B8_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="সুইস জার্মান ভাষা – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সুইস জার্মান ভাষা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alemany_su%C3%ADs" title="Alemany suís – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alemany suís" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0v%C3%BDcarsk%C3%A1_n%C4%9Bm%C4%8Dina" title="Švýcarská němčina – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Švýcarská němčina" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Schweizertysk" title="Schweizertysk – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Schweizertysk" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schweizerdeutsch" title="Schweizerdeutsch – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Schweizerdeutsch" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B2%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC" title="Ελβετικά γερμανικά – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ελβετικά γερμανικά" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Swiss_German" title="Swiss German – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Swiss German" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Svisgermana_lingvo" title="Svisgermana lingvo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Svisgermana lingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Alem%C3%A1n_de_Suiza" title="Alemán de Suiza – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Alemán de Suiza" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="آلمانی سوئیسی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آلمانی سوئیسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sveitsinsaksa" title="Sveitsinsaksa – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sveitsinsaksa" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Suisse_allemand" title="Suisse allemand – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Suisse allemand" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Tuche_suisso" title="Tuche suisso – Arpitaans" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Tuche suisso" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Lingua_alem%C3%A1_de_Su%C3%ADza" title="Lingua alemá de Suíza – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lingua alemá de Suíza" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%A8%D7%9E%D7%A0%D7%99%D7%AA_%D7%A9%D7%95%D7%95%D7%99%D7%99%D7%A6%D7%A8%D7%99%D7%AA" title="גרמנית שווייצרית – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="גרמנית שווייצרית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sv%C3%A1jci_n%C3%A9met_nyelv" title="Svájci német nyelv – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Svájci német nyelv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Jerman_Swiss" title="Bahasa Jerman Swiss – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Jerman Swiss" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_svizzero-tedesca" title="Lingua svizzero-tedesca – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Lingua svizzero-tedesca" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E8%AA%9E" title="スイスドイツ語 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="スイスドイツ語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8A%A4%EC%9C%84%EC%8A%A4_%EB%8F%85%EC%9D%BC%EC%96%B4" title="스위스 독일어 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="스위스 독일어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Almaniya_sw%C3%AEsr%C3%AE" title="Almaniya swîsrî – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Almaniya swîsrî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sguizzer_Todesch" title="Sguizzer Todesch – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sguizzer Todesch" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C5%A0veices_v%C4%81cu_valoda" title="Šveices vācu valoda – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Šveices vācu valoda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sveitsertysk" title="Sveitsertysk – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sveitsertysk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwary_szwajcarskie" title="Gwary szwajcarskie – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gwary szwajcarskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3_%D8%AC%D8%B1%D9%85%D9%86" title="سوس جرمن – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سوس جرمن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_su%C3%AD%C3%A7o-alem%C3%A3" title="Língua suíço-alemã – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Língua suíço-alemã" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82" title="Швейцарский диалект – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Швейцарский диалект" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C5%A0vaj%C4%8Diarska_nem%C4%8Dina" title="Švajčiarska nemčina – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Švajčiarska nemčina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Schweizertyska" title="Schweizertyska – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Schweizertyska" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0svi%C3%A7re_Almancas%C4%B1" title="İsviçre Almancası – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İsviçre Almancası" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D1%96%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82" title="Швейцарський діалект – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Швейцарський діалект" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c_Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Tiếng Đức Thụy Sĩ – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tiếng Đức Thụy Sĩ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A6%D7%A2%D7%A8%D7%93%D7%99%D7%99%D7%98%D7%A9" title="שוויצערדייטש – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שוויצערדייטש" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%91%9E%E5%A3%AB%E5%BE%B7%E8%AF%AD" title="瑞士德语 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="瑞士德语" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/S%C5%ABi-se_Tek-g%C3%AD" title="Sūi-se Tek-gí – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sūi-se Tek-gí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q387066#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zwitserduits" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Zwitserduits" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zwitserduits"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Zwitserduits"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Zwitserduits" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Zwitserduits" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&oldid=67753590" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Zwitserduits&id=67753590&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FZwitserduits"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FZwitserduits"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Zwitserduits"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Zwitserduits&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Alemannic_language_in_Switzerland" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q387066" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p><b>Zwitserduits</b> of <b>Schwyzerdütsch</b> (<a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a>: <i>Schweizerdeutsch</i>), ook gespeld als <i>Schwizertitsch, Schwyzerdytsch, Schwiizertüütsch</i> of <i>Schwyzertütsch</i>, is een verzameling van <a href="/wiki/Dialect" title="Dialect">dialecten</a> die gesproken worden in het grootste deel van <a href="/wiki/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a> en in <a href="/wiki/Liechtenstein" title="Liechtenstein">Liechtenstein</a>. Het betreft <a href="/wiki/Hoogalemannisch" title="Hoogalemannisch">Hoogalemannische</a> dialecten binnen het <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a>. Deze dialectgroep omvat ook de oorspronkelijke taal in de <a href="/wiki/Elzas" title="Elzas">Elzas</a> en <a href="/wiki/Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Baden-Württemberg">Baden-Württemberg</a>. </p><p>De Zwitserduitse dialecten zijn niet te verwarren met de standaardtaal van Duitstalig Zwitserland, <i>Schweizer Hochdeutsch</i>. Dat is de Duitse standaardtaal zoals ze in Zwitserland wordt geschreven en soms ook gesproken. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografische_verdeling">Geografische verdeling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geografische verdeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografische verdeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Map_Languages_CH.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Map_Languages_CH.png/380px-Map_Languages_CH.png" decoding="async" width="380" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Map_Languages_CH.png/570px-Map_Languages_CH.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Map_Languages_CH.png/760px-Map_Languages_CH.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="905" /></a><figcaption>Het Zwitsers taallandschap: Taalgebieden in Zwitserland (2000). Het gebied van het <b>Zwitserduits</b> is in oranje weergegeven.</figcaption></figure> <p>De meest gesproken Zwitserduitse dialecten zijn die van de kantons <a href="/wiki/Bern_(kanton)" title="Bern (kanton)">Bern</a> en <a href="/wiki/Z%C3%BCrich_(kanton)" title="Zürich (kanton)">Zürich</a>. Het <a href="/w/index.php?title=Bazelduits&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bazelduits (de pagina bestaat niet)">Bazelduits</a> is verwant aan het <a href="/wiki/Elzassisch" title="Elzassisch">Elzassisch</a>. Een opmerkelijk dialect is verder het Walliserduits, dat in het kanton <a href="/wiki/Wallis_(kanton)" title="Wallis (kanton)">Wallis</a> gesproken wordt en door Wallisser kolonisten in Graubünden en Italië is verspreid waar het in enkele dorpsgemeenschappen voortleeft. Dit dialect wordt door andere Zwitsers moeilijk verstaan. </p><p>Geen van de dialectvarianten kan bestempeld worden als <i>het</i> Zwitserduits. De dialecten verschillen niet alleen per <a href="/wiki/Kantons_van_Zwitserland" title="Kantons van Zwitserland">kanton</a> maar ook van dal tot dal en van dorp tot dorp. Door de opkomst van radio en televisie hebben de stadsdialecten, in bijzonder het Zürichs, een grotere invloed gekregen (de Duitstalige Zwitserse publieke omroep <a href="/wiki/Schweizer_Radio_und_Fernsehen" title="Schweizer Radio und Fernsehen">SRF</a> is gevestigd in Zürich). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Spelling">Spelling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Spelling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Spelling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Er bestaat geen officiële <a href="/wiki/Spelling" title="Spelling">spelling</a> van het Zwitserduits. Geschreven wordt in het Hoogduits (Standaardduits), namelijk in de Zwitserse variëteit <i>Schweizer Hochdeutsch</i>. Deze variëteit verschilt iets van de standaardvariëteiten in Duitsland en Oostenrijk. Zo kende de Zwitserse spelling nooit de "ß". Onder voornamelijk jongeren wordt met name bij <a href="/wiki/Sms" title="Sms">sms</a>-berichten en in chat-rooms veelvuldig dialectwoorden <a href="/wiki/Fonetiek" title="Fonetiek">fonetisch</a> opgeschreven. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Oberdeutsche_Mundarten.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Oberdeutsche_Mundarten.png/400px-Oberdeutsche_Mundarten.png" decoding="async" width="400" height="548" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Oberdeutsche_Mundarten.png/600px-Oberdeutsche_Mundarten.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Oberdeutsche_Mundarten.png/800px-Oberdeutsche_Mundarten.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1370" /></a><figcaption>De verspreiding van het Alemannisch in Zuid-Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Classificatie">Classificatie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Classificatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Classificatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Indo-Europese_talen" title="Indo-Europese talen">Indo-Europees</a> <ul><li><a href="/wiki/Germaanse_talen" title="Germaanse talen">Germaans</a> <ul><li><a href="/wiki/West-Germaanse_talen" title="West-Germaanse talen">West-Germaans</a> <ul><li><a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> <ul><li><a href="/wiki/Hoogduits" title="Hoogduits">Hoogduits</a> <ul><li><a href="/wiki/Alemannisch" title="Alemannisch">Alemannisch</a> <ul><li><a href="/wiki/Hoogalemannisch" title="Hoogalemannisch">Hoogalemannisch</a> <ul><li><b>Zwitserduits</b></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Het_Zwitserduits_binnen_het_Alemannische_dialect">Het Zwitserduits binnen het Alemannische dialect</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Het Zwitserduits binnen het Alemannische dialect" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Het Zwitserduits binnen het Alemannische dialect"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Alemannische dialect kan men verdelen in 3 groepen: </p><p><i><b><a href="/wiki/Nederalemannisch" title="Nederalemannisch">Nederalemannisch</a></b></i> wordt gesproken in de omgeving van <a href="/wiki/Baden-Baden" title="Baden-Baden">Baden-Baden</a>, <a href="/wiki/Zuid-Duitsland" title="Zuid-Duitsland">Zuid-Duitsland</a>. Binnen Zwitserland wordt dit dialect alleen gesproken in het uiterste noordwesten (rondom Basel, het Bazelduits). </p><p><i><b><a href="/wiki/Hoogalemannisch" title="Hoogalemannisch">Hoogalemannisch</a></b></i> wordt gesproken in Zwitserland, Frankrijk, Liechtenstein en in Italië. Ook het dialect uit het Oostenrijkse <a href="/wiki/Vorarlberg" title="Vorarlberg">Vorarlberg</a> en het gebied in het zuiden van <a href="/wiki/Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Baden-Württemberg">Baden-Württemberg</a> behoort hier toe. </p><p><i><b><a href="/wiki/Hoogstalemannisch" title="Hoogstalemannisch">Hoogstalemannisch</a></b></i> wordt gesproken in het gebied van de <a href="/wiki/Alpen" title="Alpen">Alpen</a>. Speciaal in het kanton Wallis en door de vroegere bevolking van Wallis gestichte plaatsen in de overige Alpen en Vorarlberg. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wie_spreekt_Zwitserduits">Wie spreekt Zwitserduits</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Wie spreekt Zwitserduits" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Wie spreekt Zwitserduits"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Swiss_languages.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Swiss_languages.png/300px-Swiss_languages.png" decoding="async" width="300" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Swiss_languages.png/450px-Swiss_languages.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Swiss_languages.png/600px-Swiss_languages.png 2x" data-file-width="1359" data-file-height="922" /></a><figcaption>Kleine topografische taalkaart van Zwitserland. <br />Paars: Frans, groen: Italiaans, rood: Retoromaans en geel: Zwitserduits</figcaption></figure> <p>In 2000 werd vastgesteld dat 93,3% van de Duitstalige Zwitsers het Zwitserduits dagelijks spreekt, en dit in alle sociale lagen van de bevolking (zie ook <a href="/wiki/Etnolect" title="Etnolect">etnolect</a>/<a href="/wiki/Sociolect" title="Sociolect">sociolect</a>). Weer 66,4% van deze groep gaf aan zelfs nooit Hoogduits te spreken. </p><p>Op school worden de lessen in Hoogduits gegeven, zodat de Zwitsers Hoogduits leren spreken. Dit Zwitsers Hoogduits onderscheidt zich in tempo, klemtoon en melodie van het Hoogduits in Duitsland en gebruikt vaak leenwoorden uit onder meer het Frans. </p><p>In de nieuwsuitzendingen wordt Hoogduits (ook wel Schriftduits genoemd door de Zwitsers) gesproken, vele andere uitzendingen (ook het weerbericht) vinden in het Zwitserduits plaats, waarbij vrijwel iedereen zijn lokale dialect spreekt. </p><p>Zowel de Franssprekende als de Italiaanssprekende bevolking krijgt op school les in Hoogduits. Dat helpt hen weinig bij het begrijpen van Zwitserduits. Omgekeerd is het Frans in Zwitserland niet zo afwijkend van het Frans in Frankrijk, zodat Duitssprekende Zwitsers die het Frans geleerd hebben, een conversatie in het Frans kunnen volgen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ontwikkeling_van_het_Zwitserduits">Ontwikkeling van het Zwitserduits</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Ontwikkeling van het Zwitserduits" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontwikkeling van het Zwitserduits"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aan een <a href="/wiki/Bedreigde_taal" title="Bedreigde taal">uitsterven</a> van het Zwitserduits valt niet te denken. Eerder vindt het omgekeerde plaats. De leraar zal in het Hoogduits doceren maar in de uitleg en conversatie met zijn leerlingen het plaatselijke dialect gebruiken. Dit verschijnsel staat algemeen bekend als <a href="/wiki/Diglossie" title="Diglossie">diglossie</a>, en wordt in de volksmond ook wel de "taal van het verstand tegenover de taal van het hart" genoemd. </p><p>Ook Zwitserland en dus het Zwitserduits is niet onaantastbaar voor de globalisering. Steeds meer <a href="/wiki/Leenwoord" title="Leenwoord">leenwoorden</a> uit het <a href="/wiki/Engels" title="Engels">Engels</a> worden in de taal opgenomen. Ook de grotere mobiliteit binnen Zwitserland zorgt ervoor dat de verschillende Zwitserduitse dialecten afvlakken tot een algemeen Zwitsers. Wie zich echter kenbaar wil maken aan zijn taal zal zijn regionale variant sterker profileren. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Typische_woorden">Typische woorden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Typische woorden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Typische woorden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De volgende Zwitserduitse woorden zijn wat meer bekend (zijn hier Nederlands fonetisch opgeschreven, de Zwitserse onofficiële schrijfwijze wijkt hiervan af): </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Zwitserduits</th> <th>Hoogduits</th> <th>Nederlands</th> <th>Bijzonderheden </th></tr> <tr> <td>Gru-(e)tsi / Gru-essech (Gruezi)</td> <td>Guten Tag, hallo</td> <td>Goeden dag, hallo</td> <td>het <i>Grüezi</i> meer in het oostelijk deel </td></tr> <tr> <td>Me(r)ssi</td> <td>Danke</td> <td>Bedankt</td> <td>van het Franse <i>Merci</i> </td></tr> <tr> <td>Excusee of Axcusie</td> <td>Entschuldigung, Verzeihung</td> <td>Neem me niet kwalijk, pardon</td> <td>van het Franse <i>Excusez</i> </td></tr> <tr> <td>ksie</td> <td>gewesen</td> <td>geweest</td> <td>van het Duitse <i>sein</i> ‘zijn’ - ge<i>sein</i> ‘gezijn’ </td></tr> <tr> <td>Anke</td> <td>Butter</td> <td>boter</td> <td>uit Oudhoogduits <i>ancho</i> </td></tr> <tr> <td>Chile</td> <td>Kirche</td> <td>kerk</td> <td>uit het Keltisch, zoals het <a href="/wiki/Iers" title="Iers">Ierse</a> <i>cill</i>, dat ‘kerk’ betekent </td></tr> <tr> <td>bugle</td> <td>arbeiten</td> <td>werken</td> <td>soms ook <i>bügeln</i>, dat gewoonlijk <i>glätten</i> genoemd wordt </td></tr> <tr> <td>posjte, kuumerle</td> <td>einkaufen</td> <td>boodschappen doen</td> <td>in het westen ook "Kommisione mache", uit het Frans </td></tr> <tr> <td>Adee, Adië, Tsjau</td> <td>auf Wiedersehen</td> <td>tot ziens, vaarwel</td> <td>Frans <i>adieu</i>; Italiaans <i>addio</i>, <i>ciao</i> </td></tr> <tr> <td>Schwiets</td> <td>Schweiz</td> <td>Zwitserland</td> <td>Het toont als de naam van het kanton <a href="/wiki/Schwyz_(kanton)" title="Schwyz (kanton)">Schwyz</a>. </td></tr></tbody></table> <p>Hoe dichter men bij <a href="/wiki/Romandi%C3%AB" title="Romandië">Romandië</a> komt, hoe meer leenwoorden uit het Frans in het Zwitserduits vermengd worden. </p><p>Er worden ook woorden gebruikt die alleen zeer regionaal worden begrepen. In het Duits van het <a href="/wiki/Fribourg_(kanton)" title="Fribourg (kanton)">kanton Fribourg</a> en speciaal in het district <a href="/wiki/Sense_(district)" title="Sense (district)">Sense</a> worden woorden als <i>fahketa</i> voor broekzak, <i>woi</i> en <i>ai</i> voor omhoog en omlaag gebruikt, waar in andere delen van Zwitserland meer het <i>oefe</i> en <i>abbe</i> wordt gebruikt. Een Freiburger zegt bijvoorbeeld voor zometeen <i>nai</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uitspraak">Uitspraak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Uitspraak" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Uitspraak"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Een klank die zowel in het Nederlands, als in het Zwitserduits gebruikt wordt en niet in de Duitse standaardtaal is de <i>ch</i>. Deze <i>ch</i> wordt vaak ook aan een <i>k</i> aangeplakt. Bijvoorbeeld Duits <i>krank</i> [kʀaŋk] ‘ziek’ - Zwitserduits <i>chrankch</i> [xʀaŋkx].</li> <li><i>Ei</i> wordt vaak <i>ie</i>. Bijvoorbeeld <i>Zeit</i> ‘tijd’ wordt <i>Tsiet</i>.</li> <li>De <i>n</i> aan het einde van het woord wordt vaak niet uitgesproken: <i>singen</i> wordt <i>singe</i></li> <li>De <i>-eln</i> wordt verdraaid tot <i>-le</i>. Bijvoorbeeld <i>zügeln</i> ‘verhuizen’ wordt <i>tsügle</i>.</li> <li>De uitgang <i>-ung</i> wordt <i>-ig</i>. Bijvoorbeeld het Duitse woord voor kruising <i>Kreuzung</i> wordt <i>Chrüzig</i>.</li> <li>Voltooid deelwoorden worden vaak verkort. Bijvoorbeeld <i>gehabt</i> ‘gehad’ wordt <i>gha</i>, <i>gesehen</i> ‘gezien’ wordt <i>gseh</i>.</li> <li>De klemtoon wordt vaak op de eerste lettergreep gelegd, in tegenstelling tot het Duits, bijvoorbeeld bij het woord <i>Balkon</i>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Grammatica">Grammatica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Grammatica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Grammatica"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Er wordt maar één verleden tijd gebruikt, namelijk de voltooid tegenwoordige tijd. Onvoltooid verleden tijd of de voltooid verleden tijd dus niet. Bijvoorbeeld: <i>I bi gsi</i> - "ich bin gewesen" - ik was of ik ben geweest</li> <li>Als vervanger van de voltooid verleden tijd, om uit te kunnen drukken dat een handeling verder in het verleden lag dan een andere, wordt een constructie met twee voltooid deelwoorden gebruikt. Bijvoorbeeld: <i>I bi ggange gsi</i> - "ich war gegangen" - ik was gegaan.</li> <li>Het gebruik van de toekomende tijd is vrij ongebruikelijk</li> <li>De genitief wordt in de meeste dialecten niet gebruikt. Bijvoorbeeld: <i>em Maa sies Hoes</i> - "das Haus des Mannes" - het huis van de man.</li> <li>Het gebruikt van het woord <i>wo</i> (waar) in plaats van het Duitse "der, die, das, was, welcher, welches". Voorbeeld: <i>das wo sie mir gseit het</i> - "das, was sie mir sagte" - datgene, dat ze me heeft gezegd.</li> <li>Voor verkleinwoorden wordt vaak de uitgang <i>-li</i> gebruikt. Bijvoorbeeld: das Tischli - het tafeltje.</li> <li>Dubbel gebruik van bepaalde werkwoorden als komen en laten. Bijvoorbeeld: <i>Sie choent cho loufe</i> - "Sie kommt laufen" - Ze komt lopen. Of: <i>Si laat mi nit la sjlafe</i> - "Sie lässt mich nicht schlafen" - Ze laat me niet slapen.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Helvetismen">Helvetismen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Helvetismen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Helvetismen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Helvetismen zijn uitdrukkingen die typisch voor Zwitserland zijn. Dit kunnen uitdrukkingen uit Zwitserduitse dialecten of uitdrukkingen uit <i>Schweizer Hochdeutsch</i> zijn. Veel Duitsers en Oostenrijkers zullen die onderscheiding echter niet maken en helvetismen in het algemeen als regionalismen of Zwitsers dialect aanschouwen. </p><p>Een voorbeeld: <i>Nachtmahl</i> is Zwitsers Standaardduits voor <i>avondeten</i>, en <i>Z'Nacht</i> dialect. </p><p>Hier enige voorbeelden (Zwitserduits - Hoogduits - Nederlands): </p> <ul><li><i>Beiz - Kneipe</i> - café</li> <li><i>Chuchichäschtli</i> - <i>Küchenschränkchen</i> - keukenkastje</li> <li><i>Estrich - Dachboden</i> - zolder</li> <li><i>Glacé - Speiseeis</i> - ijsje</li> <li><i>Herdöpfelstock - Kartoffelpuree</i> - aardappelpuree</li> <li><i>Kehricht - Abfall</i> - afval</li> <li><i>Z'Nacht - Abendessen</i> - avondeten</li> <li><i>Natel - Handy</i> - mobiele telefoon (het eerste mobiele telefoonnetwerk in Zwitserland heette NATEL)</li> <li><i>Poulet - Hähnchen</i> - gebraden kip</li> <li><i>Sackgeld - Taschengeld</i> - zakgeld</li> <li><i>speditiv - rasch, schnell</i> - snel</li> <li><i>Spital - Krankenhaus</i> - ziekenhuis</li> <li><i>Velo - Fahrrad</i> - fiets</li> <li><i>WC - Klo</i> - toilet</li> <li><i>luege - schauen</i> - zien</li> <li><i>lose - hören</i> - luisteren</li> <li><i>loufe - gehen</i> - lopen</li> <li><i>poschte - einkaufen</i> - winkelen</li></ul> <p>Woorden als <i>Gletscher</i> ‘gletsjer’, <i>Heimweh</i> ‘heimwee’, <i>Putsch</i> ‘slag, botsing’ (> Hoogduits ‘plotselinge volksopstand’ > Ndl ‘staatsgreep’), <i>Müesli</i> ‘müsli’, <i>Fondue</i> ‘fondue’ en <i>Lawine</i> ‘lawine’ zijn bekende Hoogduitse woorden die aan het Zwitserduits zijn ontleend. Via het Hoogduits zijn veel van deze oorspronkelijk Zwitserduitse woorden vervolgens weer in het Nederlands en een aantal andere talen beland. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Varia">Varia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Varia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Varia"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Er is een Wikipedia in het <a href="/wiki/Alemannisch" title="Alemannisch">Alemannisch</a> (waar het Zwitserduits een verzameling subdialecten van is) opgezet: <a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Houptsyte_(Schwyzerd%C3%BCtsch)" class="extiw" title="als:Wikipedia:Houptsyte (Schwyzerdütsch)">als.wikipedia.org</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Klankverschuivingen_in_de_Germaanse_talen" title="Klankverschuivingen in de Germaanse talen">Klankverschuivingen in de Germaanse talen</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zwitserduits&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dialekt.ch/">dialekt.ch</a>, een website met geluidsvoorbeelden van de verschillende dialecten, Duitstalig</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idiotikon.ch/">Schweizerisches Idiotikon of Schweizerdeutsches Wörterbuch</a>, het grote woordenboek over het Zwitserduits van de 13de tot de 21ste eeuw</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vind.ch/">Zwitserduits</a>, verbuiging van werkwoorden, tabel verleden tijd, deels verouderde vormen</li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwitserduits&oldid=67753590">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwitserduits&oldid=67753590</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Taal_in_Zwitserland" title="Categorie:Taal in Zwitserland">Taal in Zwitserland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Taal_in_Liechtenstein" title="Categorie:Taal in Liechtenstein">Taal in Liechtenstein</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Duitse_streektaal_of_dialect" title="Categorie:Duitse streektaal of dialect">Duitse streektaal of dialect</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 1 jul 2024 om 10:44.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwitserduits&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-hzd8g","wgBackendResponseTime":146,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.024","walltime":"0.033","ppvisitednodes":{"value":90,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":0,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-h4vch","timestamp":"20241103184902","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Zwitserduits","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Zwitserduits","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q387066","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q387066","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-04-05T21:30:17Z","dateModified":"2024-07-01T09:44:43Z","headline":"dialect"}</script> </body> </html>