CINXE.COM

Baybayin - Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="tl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Baybayin - Wikipedia, ang malayang ensiklopedya</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Enero","Pebrero","Marso","Abril","Mayo","Hunyo","Hulyo","Agosto","Setyembre","Oktubre","Nobyembre","Disyembre"],"wgRequestId":"57b5ba67-b309-466b-baf6-deeccdb6aac8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Baybayin","wgTitle":"Baybayin","wgCurRevisionId":2148107,"wgRevisionId":2148107,"wgArticleId":3112,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","Sangguniang CS1 sa wikang Ingles (en)","Lahat ng mga artikulong may patay na panlabas na link","CS1 maint: date format","Webarchive template wayback links","CS1 maint: archived copy as title","Sangguniang CS1 sa wikang Kastila (es)","CS1 errors: missing periodical","CS1 maint: unrecognized language","CS1 maint: multiple names: mga may-akda","Mga artikulong naglalaman ng Kastila","Mga artikulong naglalaman ng Sebwano","Mga artikulong naglalaman ng Ilokano","Mga artikulong naglalaman ng Kapampangan","Lahat ng mga pahinang nangangailangan ng pag-sasaayos","Mga artikulong naglalaman ng malinaw na binanggit na teksto sa Tagalog","Commons category link from Wikidata","Mga artikulong may patay na panlabas na link (July 2017)","CS1 maint: numeric names: mga may-akda","Mga kandidato sa pagiging napiling artikulo","Mga artikulong naglalaman ng Central Bicolano","Mga artikulo ng Wikipedia na kailangang linawin (May 2020)","Panitikan sa Pilipino","Baybayin","Kasaysayan ng Pilipinas (900–1565)"],"wgPageViewLanguage":"tl","wgPageContentLanguage":"tl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Baybayin","wgRelevantArticleId":3112,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Alibata","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Baybayin","wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q812124","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tl&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tl&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tl&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/1200px-Baybayin_sample.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="424"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/800px-Baybayin_sample.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="282"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/640px-Baybayin_sample.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="226"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Baybayin - Wikipedia, ang malayang ensiklopedya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tl.m.wikipedia.org/wiki/Baybayin"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Baguhin" href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (tl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Baybayin"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Atom feed ng Wikipedia" href="/w/index.php?title=Natatangi:Mga_huling_binago&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Baybayin rootpage-Baybayin skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Pumunta sa nilalaman</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sayt"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Pangunahing pagpipilian" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Pangunahing pagpipilian" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Pangunahing pagpipilian</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Pangunahing pagpipilian</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ilipat sa gilid</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">itago</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Maglibot </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Unang_Pahina" title="Puntahan ang unang pahina [z]" accesskey="z"><span>Unang pahina</span></a></li><li id="n-contents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tingnan_ang_buod" title="Mga gabay sa pagbabasa ng laktaw-laktaw sa Wikipedia"><span>Mga nilalaman</span></a></li><li id="n-Napiling-nilalaman" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Mga_napiling_artikulo"><span>Napiling nilalaman</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Alin_man" title="Magpalabas ng kahit-anong artikulo [x]" accesskey="x"><span>Alinmang artikulo</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Patungkol"><span>Patungkol sa Wikipedia</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kasalukuyang_pangyayari" title="Hanapin ang mga impormasyon tungkol sa mga kamakailang kaganapan"><span>Mga kaganapan</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Natatanging_mga_pahina"><span>Natatanging pahina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Pakikihalubilo" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Pakikihalubilo" > <div class="vector-menu-heading"> Pakikihalubilo </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Puntahan_ng_pamayanan" title="Tungkol sa proyekto, ano ang maari mong gawin, at kung saan maari maghanap ng mga bagay"><span>Pamayanan</span></a></li><li id="n-Kapihan" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kapihan"><span>Kapihan</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Mga_huling_binago" title="Tala ng mga huling pagbabago sa wiki. [r]" accesskey="r"><span>Mga huling binago</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Makipag-ugnayan_sa_amin" title="Paano makokontak ang Wikipedia"><span>Makipag-ugnayan</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tulong" title="Ang lugar para maghanap ng tulong sa Wikipedia."><span>Tulong</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Unang_Pahina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Ang Malayang Ensiklopedya" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tl.svg" width="119" height="13" style="width: 7.4375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Natatangi:Maghanap" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Maghanap sa Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Hanapin</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Maghanap sa Wikipedia" aria-label="Maghanap sa Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Maghanap sa Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Natatangi:Maghanap"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Hanapin</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Mga pansariling kagamitan"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itsura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itsura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itsura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=tl.wikipedia.org&amp;uselang=tl" class=""><span>Donasyon</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Natatangi:Likhain_ang_kuwenta&amp;returnto=Baybayin" title="Mas maganda kung gagawa ka ng account at magla-login; gayunpaman, hindi ka pinipilit gawin ito" class=""><span>Gumawa ng account</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Natatangi:Paglagda_ng_tagagamit&amp;returnto=Baybayin" title="Mas maganda kung magla-login ka; gayunpaman, hindi ka pinipilit gawin ito [o]" accesskey="o" class=""><span>Mag-login</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Marami pang pagpipilian" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mga pansariling kagamitan" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mga pansariling kagamitan</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=tl.wikipedia.org&amp;uselang=tl"><span>Donasyon</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Mag-ambag</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:Likhain_ang_kuwenta&amp;returnto=Baybayin" title="Mas maganda kung gagawa ka ng account at magla-login; gayunpaman, hindi ka pinipilit gawin ito"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Gumawa ng account</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:Paglagda_ng_tagagamit&amp;returnto=Baybayin" title="Mas maganda kung magla-login ka; gayunpaman, hindi ka pinipilit gawin ito [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Mag-login</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Mga pahina para sa naka-logout na mga patnugot o editor <a href="/wiki/Wikipedia:Maligayang_pagdating!" aria-label="Alamin pa ang tungkol sa pagpapatnugot"><span>alamin pa</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Usapan_ko" title="Usapang tungkol sa mga pagbabagong ginawa sa ip address na ito [n]" accesskey="n"><span>Usapan</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sayt"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Mga nilalaman" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Mga nilalaman</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ilipat sa gilid</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">itago</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Simula</div> </a> </li> <li id="toc-Pangkalahatang-ideya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pangkalahatang-ideya"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Pangkalahatang-ideya</span> </div> </a> <ul id="toc-Pangkalahatang-ideya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Terminolohiya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Terminolohiya"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Terminolohiya</span> </div> </a> <ul id="toc-Terminolohiya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pinagmulan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pinagmulan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Pinagmulan</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Pinagmulan-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Pinagmulan</span> </button> <ul id="toc-Pinagmulan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Impluwensya_ng_Dakilang_Indiya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Impluwensya_ng_Dakilang_Indiya"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Impluwensya ng Dakilang Indiya</span> </div> </a> <ul id="toc-Impluwensya_ng_Dakilang_Indiya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sulat_ng_Timog_Sulawesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sulat_ng_Timog_Sulawesi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Sulat ng Timog Sulawesi</span> </div> </a> <ul id="toc-Sulat_ng_Timog_Sulawesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kawi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kawi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Kawi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kawi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cham" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cham"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Cham</span> </div> </a> <ul id="toc-Cham-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kasaysayan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kasaysayan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kasaysayan</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kasaysayan-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Kasaysayan</span> </button> <ul id="toc-Kasaysayan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lumang_kasaysayan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lumang_kasaysayan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Lumang kasaysayan</span> </div> </a> <ul id="toc-Lumang_kasaysayan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pagkawala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pagkawala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Pagkawala</span> </div> </a> <ul id="toc-Pagkawala-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mga_modernong_inapo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_modernong_inapo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Mga modernong inapo</span> </div> </a> <ul id="toc-Mga_modernong_inapo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Mga_katangian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_katangian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Mga katangian</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Mga_katangian-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Mga katangian</span> </button> <ul id="toc-Mga_katangian-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Palatitikan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Palatitikan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Palatitikan</span> </div> </a> <ul id="toc-Palatitikan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Virama_Kudlit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Virama_Kudlit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Virama Kudlit</span> </div> </a> <ul id="toc-Virama_Kudlit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bantas_at_pagitan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bantas_at_pagitan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Bantas at pagitan</span> </div> </a> <ul id="toc-Bantas_at_pagitan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pagtitipon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pagtitipon"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Pagtitipon</span> </div> </a> <ul id="toc-Pagtitipon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Paggamit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Paggamit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Paggamit</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Paggamit-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Paggamit</span> </button> <ul id="toc-Paggamit-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pre-kolonyal_at_kolonyal_na_paggamit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pre-kolonyal_at_kolonyal_na_paggamit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Pre-kolonyal at kolonyal na paggamit</span> </div> </a> <ul id="toc-Pre-kolonyal_at_kolonyal_na_paggamit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Makabagong_paggamit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Makabagong_paggamit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Makabagong paggamit</span> </div> </a> <ul id="toc-Makabagong_paggamit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Mga_halimbawa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_halimbawa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Mga halimbawa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Mga_halimbawa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Mga halimbawa</span> </button> <ul id="toc-Mga_halimbawa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ama_Namin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ama_Namin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Ama Namin</span> </div> </a> <ul id="toc-Ama_Namin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pandaigdig_na_Pagpapahayag_ng_mga_Karapatang_Pantao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pandaigdig_na_Pagpapahayag_ng_mga_Karapatang_Pantao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao</span> </div> </a> <ul id="toc-Pandaigdig_na_Pagpapahayag_ng_mga_Karapatang_Pantao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pambansang_sawikain_ng_Pilipinas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pambansang_sawikain_ng_Pilipinas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Pambansang sawikain ng Pilipinas</span> </div> </a> <ul id="toc-Pambansang_sawikain_ng_Pilipinas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pambansang_awit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pambansang_awit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Pambansang awit</span> </div> </a> <ul id="toc-Pambansang_awit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mga_halimbawang_pangungusap" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_halimbawang_pangungusap"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Mga halimbawang pangungusap</span> </div> </a> <ul id="toc-Mga_halimbawang_pangungusap-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Unicode" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Unicode"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Unicode</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Unicode-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Unicode</span> </button> <ul id="toc-Unicode-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bloke" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bloke"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Bloke</span> </div> </a> <ul id="toc-Bloke-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tipaan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tipaan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Tipaan</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tipaan-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ipakita/Itago ang subseksyon na Tipaan</span> </button> <ul id="toc-Tipaan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gboard" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gboard"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Gboard</span> </div> </a> <ul id="toc-Gboard-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Philippines_Unicode_Keyboard_Layout_na_may_Baybayin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Philippines_Unicode_Keyboard_Layout_na_may_Baybayin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Philippines Unicode Keyboard Layout na may Baybayin</span> </div> </a> <ul id="toc-Philippines_Unicode_Keyboard_Layout_na_may_Baybayin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tingnan_din" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tingnan_din"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Tingnan din</span> </div> </a> <ul id="toc-Tingnan_din-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mga_sanggunian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_sanggunian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Mga sanggunian</span> </div> </a> <ul id="toc-Mga_sanggunian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mga_kawing_panlabas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Mga_kawing_panlabas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Mga kawing panlabas</span> </div> </a> <ul id="toc-Mga_kawing_panlabas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Mga nilalaman" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Talaan ng mga Nilalaman" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itago/Ipakita ang talaan ng mga nilalaman" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itago/Ipakita ang talaan ng mga nilalaman</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Baybayin</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Pumunta sa isang artikulo na nakasulat sa ibang wika. Mayroon ito sa 36 (na) wika" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-36" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">36 (na) wika</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Asturian" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturian" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Skritur_babayinek" title="Skritur babayinek – Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Skritur babayinek" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="mga napiling artikulo"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Czech" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Czech" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – German" lang="de" hreflang="de" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="German" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – English" lang="en" hreflang="en" data-title="Baybayin" data-language-autonym="English" data-language-local-name="English" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Spanish" lang="es" hreflang="es" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spanish" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="الفبای بیبیین – Persian" lang="fa" hreflang="fa" data-title="الفبای بیبیین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Persian" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – French" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="French" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF" title="बायबायिन लिपि – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बायबायिन लिपि" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Aksara_Baybayin" title="Aksara Baybayin – Indonesian" lang="id" hreflang="id" data-title="Aksara Baybayin" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesian" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Icelandic" lang="is" hreflang="is" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Icelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Italian" lang="it" hreflang="it" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italian" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%82%A4%E3%83%90%E3%82%A4%E3%83%B3_(%E6%96%87%E5%AD%97)" title="バイバイン (文字) – Japanese" lang="ja" hreflang="ja" data-title="バイバイン (文字)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japanese" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%B0%94%EC%9D%B4%EC%9D%B8" title="바이바이인 – Korean" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바이바이인" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korean" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%AF%E0%B5%8D%E0%B4%AC%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BB" title="ബയ്ബായിൻ – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബയ്ബായിൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Malay" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malay" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Dutch" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Dutch" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Norwegian Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norwegian Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Salitan_Baybayin" title="Salitan Baybayin – Pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Salitan Baybayin" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="Pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Polish" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Polish" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita_baybayin" title="Escrita baybayin – Portuguese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Escrita baybayin" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portuguese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B8%D0%BD" title="Байбайин – Russian" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Байбайин" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russian" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Swedish" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Swedish" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%99" title="อักษรไบบายิน – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="อักษรไบบายิน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Turkish" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turkish" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%B1%D0%B0%D1%97%D0%BD" title="Байбаїн – Ukrainian" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Байбаїн" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukrainian" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Vietnamese" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamese" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Baybayin" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B4%9D%E8%B4%9D%E5%9B%A0%E5%AD%97%E6%AF%8D" title="贝贝因字母 – Chinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="贝贝因字母" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Baybayin" title="Baybayin – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Baybayin" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q812124#sitelinks-wikipedia" title="Baguhin ang link sa ibang wika" class="wbc-editpage">baguhin ang mga link</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespace"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Baybayin" title="Tingnan ang nilalaman [c]" accesskey="c"><span>Artikulo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Usapan:Baybayin" rel="discussion" title="Usapan tungkol sa nilalaman nito [t]" accesskey="t"><span>Usapan</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ibahin ang baryante o variant ng wika" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tagalog</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Mga tingin"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Baybayin"><span>Basahin</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit" title="Baguhin ito [v]" accesskey="v"><span>Baguhin</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit" title="Baguhin ang kodigong batayan ng pahinang ito [e]" accesskey="e"><span>Baguhin ang wikitext</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=history" title="Nakaraang pagbabago sa pahinang ito [h]" accesskey="h"><span>Tingnan ang kasaysayan</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mga kagamitan" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Mga kagamitan</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Mga kagamitan</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ilipat sa gilid</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">itago</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Mga aksyon </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Baybayin"><span>Basahin</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit" title="Baguhin ito [v]" accesskey="v"><span>Baguhin</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit" title="Baguhin ang kodigong batayan ng pahinang ito [e]" accesskey="e"><span>Baguhin ang wikitext</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=history"><span>Tingnan ang kasaysayan</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Pangkalahatan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Ano_ang_nakakawing_dito/Baybayin" title="Talaan ng mga pahinang wiking nakaturo rito. [j]" accesskey="j"><span>Mga nakaturo rito</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Natatangi:Nakakawing_ng_kamakailang_pagbabago/Baybayin" rel="nofollow" title="Mga huling binago sa mga kaugnay na pahina mula sa pahinang ito [k]" accesskey="k"><span>Kaugnay na pagbabago</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=tl" title="Magkarga ng mga larawan o iba pang midya [u]" accesskey="u"><span>Mag-upload ng file</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;oldid=2148107" title="Ibigay ang palagiang kawing para sa kasalukuyang bersyon ng pahinang ito"><span>Permanenteng link</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=info" title="More information about this page"><span>Impormasyon ng pahina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:Sipiin&amp;page=Baybayin&amp;id=2148107&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Impormasyon sa pagsangguni sa pahinang ito"><span>Sumangguni</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ftl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBaybayin"><span>Kumuha ng pinaikling URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ftl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBaybayin"><span>I-download ang QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> I-print/I-export </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:Aklat&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Baybayin"><span>Lumikha ng isang aklat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Natatangi:DownloadAsPdf&amp;page=Baybayin&amp;action=show-download-screen"><span>I-download bilang PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;printable=yes" title="Ipakita ang bersyon ng pahinang itong madaling maililimbag [p]" accesskey="p"><span>Bersyong mapi-print</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Sa iba pang proyekto </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Baybayin" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q812124" title="Link sa nakakonektang item sa repositoryo ng datos [g]" accesskey="g"><span>Item na Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itsura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itsura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ilipat sa gilid</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">itago</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Idinirekta mula sa <a href="/w/index.php?title=Alibata&amp;redirect=no" class="mw-redirect" title="Alibata">Alibata</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tl" dir="ltr"><div style="position:absolute;z-index:100;right:10px;top:10px"> <figure class="noresize" typeof="mw:File"><span title="Napiling Artikulong Kandidato"><img alt="Napiling Artikulong Kandidato" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cscr-candidate.svg/14px-Cscr-candidate.svg.png" decoding="async" width="14" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cscr-candidate.svg/21px-Cscr-candidate.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cscr-candidate.svg/28px-Cscr-candidate.svg.png 2x" data-file-width="522" data-file-height="438" usemap="#ImageMap_04b9ac77920a3492" /></span><map name="ImageMap_04b9ac77920a3492"><area href="/wiki/Wikipedia:Mga_nominasyon_para_sa_Napiling_Artikulo_at_Larawan" shape="rect" coords="0,0,13,12" alt="Wikipedia:Mga nominasyon para sa Napiling Artikulo at Larawan" title="Wikipedia:Mga nominasyon para sa Napiling Artikulo at Larawan" /></map><figcaption>Napiling Artikulong Kandidato</figcaption></figure> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2151589">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{.mw-parser-output .ns-0 .hatnote{display:none}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Tungkol sa sistema ng pagsulat ang artikulo na ito. Para lupain na nasa tabi ng dagat, tingnan ang <a href="/wiki/Dalampasigan" title="Dalampasigan">Dalampasigan</a>. Para pagsusulat ng salita o mga salita sa pamamagitan ng lahat ng kinakailangan na titik sa tama nitong pagkakasunod-sunod, tingnan ang <a href="/wiki/Pagbaybay" title="Pagbaybay">Pagbaybay</a>.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1971697">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background:navajowhite; color:black;"><i>Baybayin</i><br /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1811645">.mw-parser-output .script-baybayin{font-family:"Tagalog Doctrina 1593","Baybayin Lopez","Tagalog Stylized","Noto Sans Tagalog",Code2000}</style><span class="script-baybayin">ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔</span></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_in_transparent_bg.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Baybayin_in_transparent_bg.png/250px-Baybayin_in_transparent_bg.png" decoding="async" width="250" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Baybayin_in_transparent_bg.png/375px-Baybayin_in_transparent_bg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Baybayin_in_transparent_bg.png/500px-Baybayin_in_transparent_bg.png 2x" data-file-width="1039" data-file-height="240" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Uri</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Abugida" title="Abugida">Abugida</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mga wika</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Wikang_Tagalog" title="Wikang Tagalog">Tagalog</a>, <a href="/wiki/Wikang_Sambali" class="mw-redirect" title="Wikang Sambali">Sambali</a>, <a href="/wiki/Wikang_Iloko" title="Wikang Iloko">Iloko</a>, <a href="/wiki/Wikang_Kapampangan" title="Wikang Kapampangan">Kapampangan</a>, <a href="/wiki/Mga_wikang_Bikol" title="Mga wikang Bikol">Bikol</a>, <a href="/wiki/Wikang_Pangasinan" title="Wikang Pangasinan">Pangasinense</a>, <a href="/wiki/Mga_wikang_Bisaya" title="Mga wikang Bisaya">Mga wika sa Kabisayaan</a><sup id="cite_ref-pmorrowchart_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmorrowchart-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Panahon</th><td class="infobox-data">Ika-14 siglo (o mas luma pa)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> - Ika-18 siglo (muling ibinuhay sa modernong panahon)<sup id="cite_ref-artedelalengatagalog_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-artedelalengatagalog-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mga magulang na sistema</th><td class="infobox-data"><div style="line-height:100%;"> <a href="/w/index.php?title=Sulat_Proto-Sinaitiko&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sulat Proto-Sinaitiko (hindi pa naisusulat)">Sulat Proto-Sinaitiko</a><ul style="line-height:100%; margin-left:15px; padding-left:0"><li><a href="/wiki/Alpabetong_Penisyo" title="Alpabetong Penisyo">Alpabetong Penisyo</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px; padding-left:0"><li><a href="/w/index.php?title=Alpabetong_Arameo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Alpabetong Arameo (hindi pa naisusulat)">Alpabetong Arameo</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px; padding-left:0"><li><a href="/w/index.php?title=Sulat_Brahmi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sulat Brahmi (hindi pa naisusulat)">Sulat Brahmi</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px; padding-left:0"><li><a href="/w/index.php?title=Sulat_Pallava&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sulat Pallava (hindi pa naisusulat)">Sulat Pallava</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px; padding-left:0"><li><a href="/wiki/Sulat_Kawi" title="Sulat Kawi">Sulat Kawi</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px; padding-left:0"><li><i>Baybayin</i></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mga anak na sistema</th><td class="infobox-data">• <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Sulat Hanunuo</a><br /><a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">• Sulat Buhid</a><br />• <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Sulat Tagbanwa</a><br /><a href="/wiki/Wikang_Palawano" title="Wikang Palawano">• Sulat Palaw'an</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mga kapatid na sistema</th><td class="infobox-data"><b>Sa ibayong dagat</b><br /> <a href="/wiki/Sulat_Balines" title="Sulat Balines">• Balines (Aksara Bali, Hanacaraka)</a><br />• Batak (Surat Batak, Surat na sampulu sia)<br />• Habanes (Aksara Jawa, Dęntawyanjana)<br />• Lontara (Mandar)<br />• Sundanes (Aksara Sunda)<br />• Rencong (Rentjong)<br />• Rejang (Redjang, Surat Ulu)<br /></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ISO 15924</th><td class="infobox-data"><tt>Tglg, 370</tt></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Direksyon</th><td class="infobox-data">Kaliwa-kanan</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Alyas-Unicode</th><td class="infobox-data">Tagalog</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Lawak ng Unicode</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf">U+1700–U+171F</a><br /></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><b>PAALALA</b>: Maaaring naglalaman ang pahinang ito ng mga simbolong pamponetikong <a href="/wiki/Tulong:IPA" class="mw-redirect" title="Tulong:IPA">IPA</a>.</td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1961329">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2016619">@media(min-width:720px){.mw-parser-output .contains-special-characters{width:22em}}</style><div class="side-box metadata side-box-right contains-special-characters noprint selfref"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/40px-Baybayin_Ba.svg.png" decoding="async" width="40" height="36" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/60px-Baybayin_Ba.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/80px-Baybayin_Ba.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><b>Naglalaman po ang artikulong ito ng mga <a href="/wiki/Alibata" class="mw-redirect" title="Alibata">titik ng mga sinaunang</a> <a href="/wiki/Tagalog_(pangkat_etniko)" class="mw-redirect" title="Tagalog (pangkat etniko)">Pilipino</a>.</b> Posible po kayong makakita ng mga <a href="/wiki/Mojibake" title="Mojibake">tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo</a>&#32;imbes ng mga titik na ninanais kung hindi po suportado ang <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters" class="extiw" title="en:Help:Special characters">pag-render sa mga ito</a>.</div></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_sample.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/220px-Baybayin_sample.svg.png" decoding="async" width="220" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/330px-Baybayin_sample.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Baybayin_sample.svg/440px-Baybayin_sample.svg.png 2x" data-file-width="340" data-file-height="120" /></a><figcaption>Ang mga titik ng <i>Baybayin</i> sa kolasyon nito: <i>A, Ba, Ka, Da/Ra, Ga, Ha, La, Ma, Na, Nga, Pa, Sa, Ta, Wa, Ya, E/I, at O/U.</i></figcaption></figure> <p>Ang <b>Baybayin</b> (walang <a href="/wiki/Pamatay-patinig" title="Pamatay-patinig">birama</a>: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜊᜌᜒ</span>, krus na pamatay-patinig: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔</span>, pamudpod na pamatay-patinig: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜌ꠸ᜊᜌᜒᜈ꠸</span>), kilala rin sa maling katawagan<sup id="cite_ref-baybayin_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> nitong <b>Alibata</b> (mula sa <a href="/wiki/Wikang_Arabe" title="Wikang Arabe">Arabe</a> na <i>alifbata</i>) ay isa sa mga <a href="/wiki/Suyat" title="Suyat">suyat</a> na ginamit sa <a href="/wiki/Pilipinas" title="Pilipinas">Pilipinas</a>. Isa itong <a href="/wiki/Alpasilabaryo" class="mw-redirect" title="Alpasilabaryo">alpasilabaryo</a>, at bahagi ng pamilya ng sulat Brahmi. Laganap ang paggamit nito sa <a href="/wiki/Luzon" title="Luzon">Luzon</a> at sa ilang parte ng Pilipinas noong ika-16 hanggang ika-siglo bago mapalitan ito ng <a href="/wiki/Sulat_Latin" title="Sulat Latin">sulat Latin</a>. </p><p>Sa kasalukuyan, ginagamit ang Baybayin bilang <a href="/wiki/Sining" title="Sining">sining</a>. May mga grupong nabuo para muli itong buhayin at gamitin. May mga batas rin ang nagawa para itaguyod ito pati na rin ang iba pang mga sistema ng panulat ng Pilipinas.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Isinakodigo sa <a href="/wiki/Unicode" title="Unicode">Unicode</a> ang mga titik nito noong 2002. Ipinanukala ito ni Micheal Everson noong 1998 kasama ng sulat <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Tagbanwa</a>, <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Hanuno'o</a>, at <a href="/wiki/Sulat_Buhid" title="Sulat Buhid">Buhid</a>. </p><p>Ang <a href="/wiki/Sinupan_ng_Unibersidad_ng_Santo_Tomas" title="Sinupan ng Unibersidad ng Santo Tomas">Sinupan ng Unibersidad ng Santo Tomas</a> sa <a href="/wiki/Maynila" title="Maynila">Maynila</a> ang may hawak sa kasalukuyan sa pinakamalaking koleksyon ng mga sinaunang pagsulat sa Baybayin sa buong mundo.<sup id="cite_ref-QuoraBaybayin_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-QuoraBaybayin-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-ustwebsite_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-ustwebsite-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-baybay_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-baybay-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-ustbaybayin_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ustbaybayin-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dahil rito, binigyan ito ng nominasyon para mapasama sa Talaan ng Pandaigdigang Pamana ng <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a>, kasama na ang buong unibersidad. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pangkalahatang-ideya">Pangkalahatang-ideya</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Baguhin seksiyon: Pangkalahatang-ideya" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=1" title="Edit section&#39;s source code: Pangkalahatang-ideya"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2151589" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Tingnan din: <a href="/wiki/Lumang_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lumang Tagalog">Lumang Tagalog</a>, <a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">Panitik na Buhid</a>, <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Sulat Hanunuo</a>, and <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Sulat Tagbanwa</a></div> <p>Ang alpasilabaryo ay isa sa mga indibiduwal na sistema ng pagsulat na ginagamit sa <a href="/wiki/Timog-silangang_Asya" title="Timog-silangang Asya">Timog-silangang Asya</a>, halos mga <a href="/wiki/Abugida" title="Abugida">abugida</a> lahat;<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> kung saan binibigkas ang anumang katinig nang may kasunod na patinig "a"—ginagamit ang mga <a href="/wiki/Tuldik" title="Tuldik">tuldik</a> upang ipahayag ang mga ibang patinig. Nagmula karamihan nitong mga sistema ng pagsulat sa mga sinaunang panitik na ginamit sa <a href="/wiki/Indiya" title="Indiya">Indiya</a> noong nakalipas na 2,000 taon, at Baybayin ang panlahatang katawagan para sa mga abugida sa Pilipinas. Mayroong dalawang paraan upang sulatin ang babayin; walang kudlit o may kudlit. Gayunpaman, hindi ito nalalapat sa makabagong sulat kulitan (pinasikat noong dekada 1990), ngunit nalalapat sa Lumang kulitan, nadokumentado noong mga dekada 1690. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Terminolohiya">Terminolohiya</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Baguhin seksiyon: Terminolohiya" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=2" title="Edit section&#39;s source code: Terminolohiya"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ang salitang baybayin ay nangangahulugang "magsulat," "ispel", o <a href="/wiki/Pagbaybay" title="Pagbaybay">magbaybay</a> sa <a href="/wiki/Tagalog_language" class="mw-redirect" title="Tagalog language">Tagalog</a>. Inilathala noong 1613, isinalinwika ang tala ng "abakada" (ang alpabeto) sa <a href="/wiki/Vocabulario_de_la_lengua_tagala" title="Vocabulario de la lengua tagala">diksyunaryong Kastila-Tagalog</a> ni San Buenaventura bilang "baibayin" ("<i lang="es" title="Kastila language text">...de baybay, que es deletrear...</i>", isinalinwika: "mula sa "baybay", na nangangahulugang "ispel")<sup id="cite_ref-San_Buenaventura_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-San_Buenaventura-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Tumutukoy ang "baybayin" sa mga iba pang katutubong sulat sa Pilipinas na Abugida, kabilang ang <a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">sulat Buhid</a>, <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">sulat Hanunó'o</a>, <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">sulat Tagbanwa</a>, <a href="/wiki/Kulitan" title="Kulitan">sulat Kulitan</a> , <a href="/wiki/Lumang_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lumang Tagalog">sulat Tagalog</a> at iba pa. Inirerekomenda ng mga organisasyong pangkultura tulad ng Sanghabi at <i>Heritage Conservation Society</i> na tawaging <b>suyat</b> ang koleksyon ng mga natatanging sulat na ginagamit ng mga iba't ibang katutubong pangkat sa Pilipinas, kabilang ang baybayin, iniskaya, kirim jawi, at batang-arab, na isang terminong walang kinikilingan para sa anumang sulat.<sup id="cite_ref-INQPHsuyatproposal_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-INQPHsuyatproposal-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Samantala, inirerekomenda ni Jay Enage at iba pang bagong tagapagtaguyod na tawaging baybayin ang mga Abugidang sistema ng pagsulat sa Pilipinas. </p><p>Paminsan-minsan, tinatawagang Alibata ang Baybayin,<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> isang neolohismo na inilikha ni Paul Rodríguez Verzosa mula sa unang ikatlong titik ng <a href="/wiki/Arabic_alphabet" class="mw-redirect" title="Arabic alphabet">sulat Arabe</a> (<i>ʾalif</i>, <i>bāʾ</i>, <i>tāʾ</i>, tinanggal ang <i>f</i> para maganda pakinggan), marahil sa maling pag-aakala na nagmula ang Baybayin sa sulat Arabe.<sup id="cite_ref-baybayin_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sa makabagong panahon, ang Baybayin ay tinawagang <i lang="ceb" title="Sebwano language text">Badlit</i>, <i lang="ceb" title="Sebwano language text">Kudlit-kabadlit</i> para sa <a href="/wiki/Mga_Bisaya" title="Mga Bisaya">mga Bisaya</a>, <i lang="ilo" title="Ilokano language text">Kurditan</i>, <i><i lang="ilo" title="Ilokano language text">Kur-itan</i></i> para sa <a href="/wiki/Mga_Ilokano" title="Mga Ilokano">mga Ilokano</a><i>, </i>at <i><i lang="bcl" title="Central Bicolano language text">Basahan</i></i> para sa <a href="/wiki/Mga_Bikolano" title="Mga Bikolano">mga Bikolano</a><i>.<sup id="cite_ref-Normandelossantos_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Normandelossantos-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></i> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pinagmulan">Pinagmulan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Baguhin seksiyon: Pinagmulan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=3" title="Edit section&#39;s source code: Pinagmulan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pinagtatalunan ang pinagmulan ng Baybayin at mayroong ilang mga teoriya, dahil wala pang natuklasan na tiyak na katibayan. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Impluwensya_ng_Dakilang_Indiya">Impluwensya ng Dakilang Indiya</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Baguhin seksiyon: Impluwensya ng Dakilang Indiya" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=4" title="Edit section&#39;s source code: Impluwensya ng Dakilang Indiya"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2151589" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Tingnan din: <a href="/wiki/Talaan_ng_mga_salitang_hiniram_ng_Tagalog#Sanskrito" title="Talaan ng mga salitang hiniram ng Tagalog">Mga salitang Tagalog na hiniram sa Indiyanong Sanskrito</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Indian_cultural_zone.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Indian_cultural_zone.svg/220px-Indian_cultural_zone.svg.png" decoding="async" width="220" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Indian_cultural_zone.svg/330px-Indian_cultural_zone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Indian_cultural_zone.svg/440px-Indian_cultural_zone.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="423" /></a><figcaption>Lawak ng impluwensiya ng India. Ang kulay-kahel ay ang subkontinente ng India.</figcaption></figure> <p>Ayon sa kasaysayan, napasailalim ang <a href="/wiki/Timog-silangang_Asya" title="Timog-silangang Asya">Timog-silangang Asya</a> sa impluwensya ng <a href="/w/index.php?title=Greater_India&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Greater India (hindi pa naisusulat)">Sinaunang Indiya</a>, kung saan yumabong ang mararaming <a href="/w/index.php?title=Indianized_kingdom&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Indianized kingdom (hindi pa naisusulat)">nagpaindiyanong prinsipalidad</a> at imperyo nang iilang siglo sa Taylandiya, Indonesya, Malaysia, Singapore, Pilipinas, Kambodya at Biyetnam. Ibinigay ang terminong <i>indianisasyon</i> sa impluwensya ng kulturang Indiyano sa mga lugar na ito.<sup id="cite_ref-acharya_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-acharya-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Binigyang-kahulugan ito ni <a href="/w/index.php?title=George_Coedes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="George Coedes (hindi pa naisusulat)">George Coedes</a>, isang arkeologong Pranses, bilang paglaganap ng organisadong kultura na nakabatay sa mga Indiyanong pinagmulan ng kamaharlikaan, <a href="/wiki/Hinduismo" title="Hinduismo">Hinduismo</a> at <a href="/wiki/Budismo" title="Budismo">Budismo</a> at ang <a href="/w/index.php?title=Sanskritization&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sanskritization (hindi pa naisusulat)">dayalektong Sanskrito</a>.<sup id="cite_ref-coedes_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-coedes-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Makikita ito sa <a href="/w/index.php?title=Indianization_of_Southeast_Asia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Indianization of Southeast Asia (hindi pa naisusulat)">Pagpaindiyano ng Timog-silangang Asya</a>, <a href="/w/index.php?title=Hinduism_in_Southeast_Asia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hinduism in Southeast Asia (hindi pa naisusulat)">paglago ng Hinduismo</a> at <a href="/w/index.php?title=Silk_Road_transmission_of_Buddhism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Silk Road transmission of Buddhism (hindi pa naisusulat)">Budismo</a>. Inimpluwensyahan rin ng mga <a href="/w/index.php?title=Indian_honorifics&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Indian honorifics (hindi pa naisusulat)">pangkarangalang Indiyano</a> ang mga pangkarangalang <a href="/w/index.php?title=Malay_styles_and_titles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Malay styles and titles (hindi pa naisusulat)">Malay</a>, <a href="/w/index.php?title=Thai_royal_and_noble_titles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thai royal and noble titles (hindi pa naisusulat)">Thai</a>, <a href="/w/index.php?title=Filipino_styles_and_honorifics&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Filipino styles and honorifics (hindi pa naisusulat)">Pilipino</a> at <a href="/w/index.php?title=Indonesian_names&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Indonesian names (hindi pa naisusulat)">Indones</a>.<sup id="cite_ref-tit1_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-tit1-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Naging mahalaga ang papel ng mga Indiyanong kolonista ng Hindu bilang mga propesyonal, mangangalakal, pari at mandirigma.<sup id="cite_ref-diringer_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-diringer-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-lukas_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-lukas-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-smith_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-smith-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pinatunay ng mga inskripsyon na ang mga pinakaunang kolonistang Indiyano na nagsipamayan sa <a href="/wiki/Champa" title="Champa">Champa</a> at <a href="/wiki/Kapuluang_Malay" title="Kapuluang Malay">kapuluang Malay</a>, ay nagmula sa <a href="/w/index.php?title=Pallava_dynasty&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pallava dynasty (hindi pa naisusulat)">dinastiyang Pallava</a>, dahil idinala nila ang kanilang <a href="/w/index.php?title=Pallava_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pallava script (hindi pa naisusulat)">sulat Pallava</a>. Katugmang-katugma ang mga pinakaunang inskripsyon sa <a href="/wiki/Java_(pulo)" title="Java (pulo)">Java</a> sa sulat Pallava.<sup id="cite_ref-diringer_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-diringer-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sa unang yugto ng pagpapatibay ng sulat Indiyano, lokal na isinagawa ang mga inskripsyon sa mga wikang Indiyano. Sa ikalawang yugto, ginamit ang mga sulat sa pagsulat ng mga lokal na wika ng Timog-silangang Asya. Sa ikatlong yugto, nabuo ang mga lokal na uri ng mga sulat. Pagsapit ng ika-8 siglo, humiwalay na ang mga sulat tungo sa mga panrehiyong sulat.<sup id="cite_ref-Spread_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Spread-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Hinangad ni <a href="/w/index.php?title=Isaac_Taylor_(canon)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Isaac Taylor (canon) (hindi pa naisusulat)">Isaac Taylor</a> na ipakita na ipinakilala ang Baybayin sa Pilipinas mula sa <a href="/w/index.php?title=Bengal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bengal (hindi pa naisusulat)">Baybayin ng Bengal</a> ilang panahon bago ang ika-8 siglo. Sa pagtatangkang ipakita ang ganoong relasyon, ipinakita ni Taylor ang mga magrap na representasyon ng mga titik ng <a href="/w/index.php?title=Kistna&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kistna (hindi pa naisusulat)">Kistna</a> at <a href="/wiki/Assam" title="Assam">Assam</a> tulad ng g, k, ng, t, m, h, at u, na kahawig ng mga katumbas na titik sa Baybayin.Ikinatuwiran ni <a href="/w/index.php?title=University_of_Michigan_Library&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="University of Michigan Library (hindi pa naisusulat)">Fletcher Gardner</a> na "napakapareho" ang mga sulat Pilipino at <a href="/w/index.php?title=Brahmi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Brahmi script (hindi pa naisusulat)">sulat Brahmi</a>,<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> na sinuportahan ni <a href="/w/index.php?title=Trinidad_Pardo_de_Tavera&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Trinidad Pardo de Tavera (hindi pa naisusulat)">T. H. Pardo de Tavera</a>. Ayon kay Christopher Miller, tila matibay ang ebidensya na talagang nagmula ang Baybayin sa <a href="/wiki/Gujarati_script" class="mw-redirect" title="Gujarati script">Gujarati</a>.<sup id="cite_ref-millergujarati_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-millergujarati-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sulat_ng_Timog_Sulawesi">Sulat ng Timog Sulawesi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Baguhin seksiyon: Sulat ng Timog Sulawesi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=5" title="Edit section&#39;s source code: Sulat ng Timog Sulawesi"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Si <a href="/w/index.php?title=David_Diringer&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="David Diringer (hindi pa naisusulat)">David Diringer</a>, na tumanggap sa pananaw na nagmula ang mga alpabeto ng kapuluang Malay sa Indiya, ay nagpalagay na nagmula ang mga sulat ng Timog Sulawesi sa sulat Kawi, marahil sa pamamagitan ng <a href="/w/index.php?title=Batak_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batak script (hindi pa naisusulat)">sulat Batak</a> of <a href="/wiki/Sumatra" title="Sumatra">Sumatra</a>. Ayon kay Diringer, idinala ang mga sulat Pilipino sa mga pulo sa pamamagitan ng mga <a href="/w/index.php?title=Buginese_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Buginese script (hindi pa naisusulat)">Bugines</a> na titik sa <a href="/wiki/Sulawesi" title="Sulawesi">Sulawesi</a>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ayon kay Scott, malamang na ang pinakamalapit na ninuno ng Baybayin ay isang sulat ng Timog Sulawesi, baka ang Lumang Makassar o isang malapit na ninuno.<sup id="cite_ref-Scott_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Scott-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ito ay dahil sa kakulangan ng mga huling katinig o <a href="/wiki/Kudlit" title="Kudlit">kudlit</a> sa Baybayin. Ang mga wika ng Timog Sulawesi ay may limitadong imbentaryo ng pantig-huli na katinig at hindi nila ipinakakatawan sa mga sulat Bugis at <a href="/w/index.php?title=Lontara&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lontara (hindi pa naisusulat)">Makassar</a>. Ang pinakaposibleng pagpapaliwanag ng kawalan ng pananda ng huling katinig sa Baybayin samakatuwid ay isang sulat ng Timog Sulawesi ang kanyang tuwirang ninuno. Ang Sulawesi ay nasa ibaba mismo ng Pilipinas at mayroong ebidensya ng <a href="/wiki/Ruta_ng_kalakalan" title="Ruta ng kalakalan">ruta ng kalakalan</a> sa kanilang pagitan. Samakatuwid, nalinang ang Baybayin sa Pilipinas noong ikalabinlimang siglo PK dahil nalinang ang sulat Bugis-Makassar sa Timog Sulawesi hindi mas nauna sa 1400 PK.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kawi">Kawi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Baguhin seksiyon: Kawi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=6" title="Edit section&#39;s source code: Kawi"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Laguna_Copperplate_Inscription.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Laguna_Copperplate_Inscription.gif/220px-Laguna_Copperplate_Inscription.gif" decoding="async" width="220" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Laguna_Copperplate_Inscription.gif/330px-Laguna_Copperplate_Inscription.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Laguna_Copperplate_Inscription.gif/440px-Laguna_Copperplate_Inscription.gif 2x" data-file-width="600" data-file-height="355" /></a><figcaption>Ang Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna (LCI).</figcaption></figure> <p>Nagmula ang <a href="/wiki/Sulat_Kawi" title="Sulat Kawi">sulat Kawi</a> sa <a href="/wiki/Java_(island)" class="mw-redirect" title="Java (island)">Java</a>, na nagmula sa sulat Pallava,<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> at ginamit halos sa buong <a href="/wiki/Maritime_Southeast_Asia" class="mw-redirect" title="Maritime Southeast Asia">Tabing-dagat na Timog-silangang Asya</a>. Ang <a href="/wiki/Inskripsiyon_sa_Binatbat_na_Tanso_ng_Laguna" title="Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna">inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna</a> ang pinakaunang kilalang nasusulat na dokumento na natuklasan sa Pilipinas. Isa itong legal na dokumento na may nakaukit na petsa ng panahong Saka 822, na tumutugma sa Abril 21, 900 PK. Nakasulat ito sa sulat Kawi sa isang uri ng <a href="/w/index.php?title=Lumang_Malay&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lumang Malay (hindi pa naisusulat)">Lumang Malay</a> na nilalaman ng maraming salitang hiram mula sa Sanskrit at mga iilang di-Malay na elemento ng bokabularyo na hindi malinaw kung nanggaling sa <a href="/wiki/Lumang_Habanes" class="mw-redirect" title="Lumang Habanes">Lumang Habanes</a> o <a href="/wiki/Lumang_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lumang Tagalog">Lumang Tagalog</a>. Ang ikalawang halimbawa ng sulat Kawi ay makikita sa <a href="/wiki/Garing_Pantatak_ng_Butuan" title="Garing Pantatak ng Butuan">Garing Pantatak ng Butuan</a>, na natagpuan noong dekada 1970 at pinetsahan sa pagitan ng ika-9 at ika-12 siglo. Ito ay sinaunang selyo na gawa sa garing na nagtagpuan sa isang pinaghuhukayan ng mga arkeologo sa <a href="/wiki/Butuan" title="Butuan">Butuan</a>. Idineklara ang selyo bilang Pambansang Kayamanang Pangkultura. Nakaukit sa selyo ang salitang "Butwan" sa nakaistilong Kawi. Matatagpuan ngayon ang selyong garing sa <a href="/wiki/Pambansang_Museo_ng_Pilipinas" title="Pambansang Museo ng Pilipinas">Pambansang Museo ng Pilipinas</a>.<sup id="cite_ref-NMPHseal_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-NMPHseal-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Kaya nangangatuwiran ang isang hipotesis na, dahil Kawi ang pinakaunang patotoo ng pagsusulat sa Pilipinas, maaaring nagmula ang Baybayin sa Kawi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cham">Cham</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Baguhin seksiyon: Cham" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=7" title="Edit section&#39;s source code: Cham"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Chamscript.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chamscript.png/220px-Chamscript.png" decoding="async" width="220" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chamscript.png/330px-Chamscript.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chamscript.png/440px-Chamscript.png 2x" data-file-width="611" data-file-height="497" /></a><figcaption>Ang Silangang Sulat Cham.</figcaption></figure> <p>Maaaring ipinakilala ang Baybayin sa Pilipinas ng mga koneksyong tabing-dagat sa <a href="/wiki/Champa" title="Champa">Kahariang Champa</a>. Ikinatutuwiran ni Geoff Wade na ang mga titik ng Baybayin na "ga", "nga", "pa", "ma", "ya" at "sa" ay nagpapakita ng mga katangian na pinakamainam na ipaliwanag sa pagkokonekta sa kanila sa <a href="/w/index.php?title=Cham_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cham script (hindi pa naisusulat)">sulat Cham</a>, sa halip ng mga ibang Indikong abugida. Waring mas malapit ang Baybayin sa mga sulat ng timog-silangang Asya kaysa sa sulat Kawi. Nangangatuwiran si Wade na hindi tiyak na patunay ang Inskripsyon sa Binatbat na Tanso para sa pagmumula ng Baybayin sa Kawi, dahil nagpapakita ang inskripsyon ng mga huling katinig, habang hindi nagpapakita ang Baybayin ng mga ganito.<sup id="cite_ref-geoffwadecham_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-geoffwadecham-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kasaysayan">Kasaysayan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Baguhin seksiyon: Kasaysayan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=8" title="Edit section&#39;s source code: Kasaysayan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sa mga mahuhugot na materyales, malinaw na ginamit ang Baybayin sa Luzon, Palawan, Mindoro, Pangasinan, Ilocos, Panay, Leyte at Iloilo, ngunit walang nagpapatunay na umabot ang Baybayin sa Mindanao. Tila malinaw na nagsimulang maghiwalay ang paglilinang ng mga uri sa Luzon at Palawan noong ika-16 siglo, bago sinakop ng mga Kastila ang nakikila natin ngayon bilang Pilipinas. Dahil diyan, Luzon at Palawan ang mga pinakalumang rehiyon kung saan nagamit at ginagamit ang Baybayin. Kapansin-pansin din kung paano nilinang ang sulat sa Pampanga ng mga katangi-tanging hugis para sa apat na titik noong unang bahagi ng siglong 1600, na kakaiba sa mga ginagamit sa ibang lugar. Nagkaroon ng tatlong medyo naiibang uri ng Baybayin sa huling bahagi ng siglong 1500 at siglong 1600, ngunit hindi sila mailalarawan bilang tatlong magkaibang sulat kung paanong may iba't ibang istilo ng sulat Latin sa buong edad medyang o modernong Europa na may medyo naiibang grupo ng mga titik at sistema ng pagbaybay.<sup id="cite_ref-QuoraBaybayin_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-QuoraBaybayin-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-pmorrowchart_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-pmorrowchart-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sa modernong panahon, ang Baybayin ay tinatawagang <i lang="ceb" title="Sebwano language text">Badlit</i>, <i lang="ceb" title="Sebwano language text">Kudlit-kabadlit</i> ng <a href="/wiki/Mga_Bisaya" title="Mga Bisaya">mga Bisaya</a>, <i><i lang="ilo" title="Ilokano language text">Kurditan</i>, <i lang="ilo" title="Ilokano language text">Kur-itan</i> </i>ng <a href="/wiki/Mga_Ilokano" title="Mga Ilokano">mga Ilokano</a><i>, </i>at <i><i lang="bcl" title="Central Bicolano language text">Basahan</i></i> ng mga <a href="/wiki/Mga_Bikolano" title="Mga Bikolano">mga Bikolano</a><i>.<sup id="cite_ref-Normandelossantos_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Normandelossantos-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></i> </p> <table class="wikitable" style="width:50%; margin:auto; line-height:1.25em;"> <caption>Mga iba't ibang uri ng Baybayin </caption> <tbody><tr> <th>Sulat </th> <th>Rehiyon </th> <th>Halimbawa </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Old_Tagalog" class="mw-redirect" title="Old Tagalog">Baybayin</a> </td> <td><a href="/wiki/Lahing_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lahing Tagalog">Katagalugan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Sulat_tagalog.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Sulat_tagalog.jpg/150px-Sulat_tagalog.jpg" decoding="async" width="150" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Sulat_tagalog.jpg/225px-Sulat_tagalog.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Sulat_tagalog.jpg/300px-Sulat_tagalog.jpg 2x" data-file-width="2145" data-file-height="480" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Wikang_Sambal" title="Wikang Sambal">Uring Sambal</a> </td> <td><a href="/wiki/Zambales" title="Zambales">Zambales</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Scriptsambal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Scriptsambal.jpg/150px-Scriptsambal.jpg" decoding="async" width="150" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Scriptsambal.jpg/225px-Scriptsambal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Scriptsambal.jpg/300px-Scriptsambal.jpg 2x" data-file-width="1340" data-file-height="836" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Wikang_Iloko" title="Wikang Iloko">Uring Ilokano</a>, Ilokano: "<i><i lang="ilo" title="Ilokano language text">Kur-itan</i></i>" </td> <td><a href="/wiki/Ilocos" title="Ilocos">Ilocos</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Kurdita.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Kurdita.jpg/150px-Kurdita.jpg" decoding="async" width="150" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Kurdita.jpg/225px-Kurdita.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Kurdita.jpg/300px-Kurdita.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="771" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Mga_wikang_Bikol" title="Mga wikang Bikol">Uring Bikolano</a>, Bikolano: "<i><i lang="bcl" title="Central Bicolano language text">Iskriturang Basahan</i></i>" </td> <td><a href="/wiki/Bicol" title="Bicol">Kabikulan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Surat_bikol.jpg" class="mw-file-description" title="Surat Basahan"><img alt="Surat Basahan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Surat_bikol.jpg/150px-Surat_bikol.jpg" decoding="async" width="150" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Surat_bikol.jpg/225px-Surat_bikol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Surat_bikol.jpg/300px-Surat_bikol.jpg 2x" data-file-width="2075" data-file-height="1080" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Wikang_Pangasinan" title="Wikang Pangasinan">Uring Pangasinense</a> </td> <td><a href="/wiki/Pangasinan" title="Pangasinan">Pangasinan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Pangasinensescript.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Pangasinensescript.jpg/150px-Pangasinensescript.jpg" decoding="async" width="150" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Pangasinensescript.jpg/225px-Pangasinensescript.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Pangasinensescript.jpg/300px-Pangasinensescript.jpg 2x" data-file-width="2229" data-file-height="321" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Mga_wikang_Bisaya" title="Mga wikang Bisaya">Uring Bisaya</a>, Bisaya: "<i><i lang="ceb" title="Sebwano language text">Badlit</i></i>" </td> <td><a href="/wiki/Kabisayaan" title="Kabisayaan">Kabisayaan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Ayasib2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/150px-Ayasib2.jpg" decoding="async" width="150" height="65" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/225px-Ayasib2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/300px-Ayasib2.jpg 2x" data-file-width="1562" data-file-height="680" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Wikang_Kapampangan" title="Wikang Kapampangan">Uring Kapampangan</a>, Kapampangan: "<i><i lang="pam" title="Kapampangan language text">Kulitan</i></i>" </td> <td><a href="/wiki/Gitnang_Luzon" title="Gitnang Luzon">Gitnang Luzon</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Old_kulitan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Old_kulitan.jpg/150px-Old_kulitan.jpg" decoding="async" width="150" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Old_kulitan.jpg/225px-Old_kulitan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Old_kulitan.jpg/300px-Old_kulitan.jpg 2x" data-file-width="1586" data-file-height="1022" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lumang_kasaysayan">Lumang kasaysayan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Baguhin seksiyon: Lumang kasaysayan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=9" title="Edit section&#39;s source code: Lumang kasaysayan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nakaukit sa isang tapayang panlibing, na tinatawagang "Palayok ng Calatagan," na natagpuan sa <a href="/wiki/Calatagan,_Batangas" class="mw-redirect" title="Calatagan, Batangas">Batangas</a> ang mga titik na kapansin-pansing kahawig ng Baybayin, at sinasabing inukit s. 1300 PK. Gayunpaman, hindi pa pinapatunayan ang kanyang awtentisidad.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Kahit na isinulat ni <a href="/wiki/Antonio_Pigafetta" title="Antonio Pigafetta">Antonio Pigafetta</a>, isa sa mga kasama ni <a href="/wiki/Fernando_de_Magallanes" title="Fernando de Magallanes">Fernando de Magellanes</a> sa barko, na hindi nulat noong 1521, dumating na ang Baybayin doon noong 1567 nang iniulat ni <a href="/wiki/Miguel_L%C3%B3pez_de_Legazpi" title="Miguel López de Legazpi">Miguel López de Legazpi</a> mula sa <a href="/wiki/Cebu" title="Cebu">Cebu</a> na, "Mayroon silang [ang mga Bisaya] kanilang sariling mga titik at karakter kagaya ng mga <a href="/wiki/Malays_(ethnic_group)" class="mw-redirect" title="Malays (ethnic group)">Malay</a>, kung kanino sila natuto; pinagsusulatan nila ang balat ng kawayan at dahon ng palma gamit ang isang matulis na instrumento, ngunit walang matatagpuan na sinaunang pagsusulat sa kanila, at wala ring salita ng kanilang pinagmulan at pagdating sa kapuluan, pinepreserba ang kanilang kaugalian at mga ritwal sa pamamagitan ng mga tradisyong ipinapasa-pasa buhat sa ama hanggang sa anak nang walang ibang tala."<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pagkatapos ng isang siglo, noong 1668, isinulat ni <a href="/w/index.php?title=Francisco_Ignacio_Alcina&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Francisco Ignacio Alcina (hindi pa naisusulat)">Francisco Alcina</a>: "Ang mga karakter nitong mga katutubo [mga Bisaya], o, mas mainam sabihing, ang mga ginagamit nang iilang taon sa mga bahaging ito, isang sining na ipinarating sa kanila ng mga Tagalog, at natutunan naman nila mula sa mga Borneano na nagmula sa dakilang pulo ng Borneo patungo sa <a href="/wiki/Maynila" title="Maynila">Maynila</a>, at kung kanino sila lubhang nakikipagpalitan... Mula sa mga Borneanong ito natutunan ng mga Tagalog ang kanilang mga karakter, at mula sa kanila natutunan ang mga Bisaya, kaya tinatawagan nilang mga Moro na karakter o titik dahil itinuro nito ng mga Moro... natutunan [ng mga Bisaya] ang mga titik [ng mga Moro], na ginagamit ng marami ngayon, at mas ginagamit ng mga kababaihan kaysa sa kalalakihan, at mas nadadalian sa pagsulat at pagbasa kaysa sa nahuli."<sup id="cite_ref-baybayin_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ipinaliwanag ni Francisco de Santa Inés noong 1676 kung bakit mas karaniwan ang Baybayin sa mga kababaihan, dahil "wala silang ibang paraan para magsayang ng oras, dahil hindi kaugalian na pumasok ang mga batang babae na pumasok tulad ng mga batang lalaki, higit na napapakinabangan nila ang kani-kanilang mga karakter kaysa sa mga kalalakihan, at ginagamit nila sa mga bagay ng debosyon, at sa mga ibang bagay, na hindi debosyon."<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg/220px-DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg" decoding="async" width="220" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg/330px-DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg/440px-DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg 2x" data-file-width="2085" data-file-height="1661" /></a><figcaption>Mga pahina ng <i>Doctrina Christiana</i> (1593), ang unang aklat na nalimbag sa Pilipinas.Nasa wikang <a href="/wiki/Kastila" class="mw-disambig" title="Kastila">Kastila</a> at Tagalog ito, at nakasulat sa magkahalong sulat Latin at Baybayin.</figcaption></figure> <p>Ang pinakaunang nailathalang aklat sa isang wika ng Pilipinas, na nagtatampok ng Tagalog sa Baybayin at isinatitik sa sulat Latin, ay ang <a href="/wiki/Doctrina_Christiana" class="mw-redirect" title="Doctrina Christiana"><i>Doctrina Christiana en Lengua Española y Tagala</i></a> ng 1593. Pangunahing nakasalig ang tekstong Tagalog sa isang manuskrito na isinulat ni <a href="/w/index.php?title=Juan_de_Plasencia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Juan de Plasencia (hindi pa naisusulat)">P. Juan de Placencia</a>. Pinangasiwaan nina Prayle Domingo de Nieva at Juan de San Pedro Martyr ang paghahanda at paglalathala ng aklat, na isinagawa ng isang di-pinanganlang Tsinong artisano. Ito ang pinakaunang halimbawa ng Baybayin na umiiral ngayon at ito ang tanging halimbawa sa siglong 1500. Mayroon ding serye ng mga legal na dokumento na nilalaman ng Baybayin, na nakapreserba sa mga Kastilang at Pilipinong arkibo na sumasaklaw ng higit sa isang siglo: ang tatlong pinakaluma, lahat nasa Archivo General de Índias sa Seville, ay mula noong 1591 at 1599.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-pmorrowchart_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-pmorrowchart-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Binanggit ni <a href="/w/index.php?title=Pedro_Chirino&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pedro Chirino (hindi pa naisusulat)">Pedro Chirino</a>, isang Kastilang pari, noong 1604 at <a href="/wiki/Antonio_de_Morga" title="Antonio de Morga">Antonio de Morga</a> noong 1609 na alam ng karamihan ng mga Pilipino ang Baybayin, at karaniwang ginamit para sa mga personal na pagsusulat, panulaan, atbp. Gayunpaman, ayon kay <a href="/w/index.php?title=William_Henry_Scott_(historian)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="William Henry Scott (historian) (hindi pa naisusulat)">William Henry Scott</a>, may mga <a href="/wiki/Datu" title="Datu">datu</a> mula sa dekada 1590 na hindi kayang maglagda ng mga apidabit o panunumpa, at saksi na hindi kayang maglagda ng mga titulo ng lupa noong dekada 1620.<sup id="cite_ref-Scott_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Scott-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Ilokano_baybayin_prayer.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ilokano_baybayin_prayer.gif/220px-Ilokano_baybayin_prayer.gif" decoding="async" width="220" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ilokano_baybayin_prayer.gif/330px-Ilokano_baybayin_prayer.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ilokano_baybayin_prayer.gif/440px-Ilokano_baybayin_prayer.gif 2x" data-file-width="530" data-file-height="510" /></a><figcaption> <b>Amami</b>, isang bahagi ng Ama Namin sa Ilokano, na nakasulat sa Ilokanong Baybayin (Kur-itan, Kurdita), ang unang paggamit ng krus-kudlit.<sup id="cite_ref-pmorrowchart_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-pmorrowchart-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Noong 1620, isinulat ang <i><a href="/w/index.php?title=First_book_of_the_Spanish_Philippines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="First book of the Spanish Philippines (hindi pa naisusulat)">Libro a naisurátan amin ti bagás ti Doctrina Cristiana</a></i> ni P. Francisco Lopez, isang <i>Ilokano Doctrina</i> ang unang <a href="/wiki/Wikang_Iloko" title="Wikang Iloko">Ilokanong Baybayin</a>, nakasalig sa katekismong isinulat ni Kardinal Belarmine.<sup id="cite_ref-pmorrowchart_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-pmorrowchart-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Mahalagang sandali ito sa kasaysayan ng Baybayin, dahil ipinakilala sa unang pagkakataon ang krus-kudlit, na nagpahintulot sa mga katinig na di-binibigkas. Nagkomento siya ng mga sumusunod sa kanyang desisyon<sup id="cite_ref-baybayin_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>: "Ang dahilan sa paglalagay ng teksto ng Doctrina sa sulat Tagalog... ay para magsimula ang pagwawasto ng nasabing sulat Tagalog, na, sa kasalukuyang kalagayan, ay napakadepektibo at nakalilito (dahil walang paraan hanggang ngayon para ipahiwatig ang mga huling katinig - ibig kong sabihin, ang mga walang patinig) na kinakailangan ng pinakamatalinong mambabasa na huminto at pagnilayan ang mararaming salita upang magpasiya kung anong bigkas ang nilayon ng manunulat." Gayunpaman, hindi kumagat ang krus-kudlit, o virama kudlit, sa mga gumagamit ng Baybayin. Kinonsulta ang mga katutubong eksperto sa Baybayin tungkol sa bagong inimbento at hinihilingang gamitin ito sa lahat ng kanilang mga sulat. Matapos purihin ang inimbento at magpasalamat, pinasya nila na hindi ito matatanggap sa kanilang pagsusulat dahil "Kumontra ito sa katutubong katangian at uri na ipinagkaloob ni Bathala sa kanilang pagsusulat at ang paggamit nito ay katumbas ng pagsisira ng Palaugnayan, Prosodi at Ortograpiya ng kanilang wikang Tagalog sa isang dagok."<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Noong 1703, naiulat na ginagamit pa rin ang Baybayin sa <i>Comintan</i> (<a href="/wiki/Batangas" title="Batangas">Batangas</a> at <a href="/wiki/Laguna_(province)" class="mw-redirect" title="Laguna (province)">Laguna</a>) at mga ibang bahagi ng Pilipinas.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Kabilang sa mga pinakaunang panitikan ukol sa ortograpiya ng mga <a href="/wiki/Mga_wikang_Bisaya" title="Mga wikang Bisaya">mga wikang Bisaya</a> ang mga akda ni Ezguerra, isang Hesuitang pari, sa kanyang <i lang="es" title="Kastila language text">Arte de la lengua bisaya</i> noong 1747<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> at Mentrida sa kanyang <i lang="es" title="Kastila language text">Arte de la lengua bisaya: <a href="/wiki/Hiligaynon_language" class="mw-redirect" title="Hiligaynon language">Iliguaina</a> de la isla de Panay</i> noong 1818 na pangunahing nagtalakay ng <a href="/wiki/Balarila" title="Balarila">istraktura ng bararila</a>.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Batay sa mga iba't ibang sanggunian sa loob ng maraming siglo, naiba ang mga dokumentadong <a href="/w/index.php?title=Syllabary&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Syllabary (hindi pa naisusulat)">silabaryo</a> sa anyo.<sup class="noprint Inline-Template"><span title="The text in the vicinity of this tag needs clarification or removal of jargon&#160;since May 2020" style="white-space: nowrap;">&#91;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Please_clarify" class="extiw" title="en:Wikipedia:Please clarify">kailangang linawin</a>&#93;</span></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Monreal_stone.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Monreal_stone.jpg/220px-Monreal_stone.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Monreal_stone.jpg/330px-Monreal_stone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Monreal_stone.jpg/440px-Monreal_stone.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="720" /></a><figcaption>Ang batong Monreal, na pinakasentro sa seksyon ng Baybayin ng <a href="/wiki/National_Museum_of_Anthropology_(Manila)" class="mw-redirect" title="National Museum of Anthropology (Manila)">Pambansang Museo ng Antropolohiya</a>.</figcaption></figure> <p>Ang inskripsyon sa batong Ticao, kilala rin bilang <a href="/w/index.php?title=Monreal_Stones&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monreal Stones (hindi pa naisusulat)">batong Monreal</a> o batong Rizal, ay isang tabletang apog na naglalaman ng Baybayin. Natagpuan ng mga mag-aaral ng <a href="/w/index.php?title=Rizal_Elementary_School&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rizal Elementary School (hindi pa naisusulat)">Paaralang Elementarya ng Rizal</a> sa <a href="/wiki/Pulong_Ticao" title="Pulong Ticao">Pulong Ticao</a> sa bayan ng Monreal, <a href="/wiki/Masbate" title="Masbate">Masbate</a>, na nagsikayod ng putik sa kani-kanilang sapatos at tsinelas sa dalawang di-pantay na tabletang <a href="/wiki/Apog" title="Apog">apog</a> bago pumasok sa kanilang silid-aralan, nakalagay na ang mga ito sa isang seksyon ng <a href="/wiki/Pambansang_Museo_ng_Pilipinas" title="Pambansang Museo ng Pilipinas">Pambansang Museo ng Pilipinas</a>, na tumitimbang ng 30 kilo, may 11 sentimetrong kapal, 54 sentimetrong haba at 44&#160;sentimetrong lapad habang ang isa pa ay 6&#160;sentimetrong kapal, 20&#160;sentimetrong haba at 18 sentimetrong lapad.<sup id="cite_ref-INQPHmuddied_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-INQPHmuddied-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-ELIZAGAticao_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-ELIZAGAticao-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pagkawala">Pagkawala</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Baguhin seksiyon: Pagkawala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=10" title="Edit section&#39;s source code: Pagkawala"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maaaring naging sanhi ang pagkalito sa mga patinig (i/e at o/u) at huling katinig, mga nawawalang titik para sa mga tunog ng Kastila at prestihiyo ng kultura at pagsulat ng Kastila sa pagkawala ng Baybayin sa paglipas ng panahon sa karamihan ng mga bahagi ng Pilipinas. Nakatulong din sa mga Pilipino ang pag-aaral ng alpabetong Latin sa sosyoekonomikong pagsusulong sa ilalim ng mga Kastila, dahil maaaring silang umangat sa masasabing prestihiyosong puwesto tulad ng mga klerk, tagasulat at kalihim.<sup id="cite_ref-baybayin_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pagsapit ng 1745, isinulat ni <a href="/w/index.php?title=Sebasti%C3%A1n_de_Totan%C3%A9s&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sebastián de Totanés (hindi pa naisusulat)">Sebastián de Totanés</a><span class="noprint" style="font-size:85%; font-style: normal;">&#160;&#91;<a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sebasti%C3%A1n_de_Totan%C3%A9s" class="extiw" title="es:Sebastián de Totanés">es</a>&#93;</span> sa kanyang <i>Arte de la lengua tagala</i> na “Bihira lamang ngayon ang Indio [Pilipino] na marunong bumasa [ng Baybayin], at mas bihira pa ang marunong magsulat [ng Baybayin]. Silang lahat ngayon ay nagsusulat at nagbabasa sa aming mga Kastilang titik [alpabetong Latin].”<sup id="cite_ref-artedelalengatagalog_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-artedelalengatagalog-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sa pagitan ng 1751 at 1754, isinulat ni Juan José Delgado na "inilaan ng mga [katutubong] tao ang kanilang sarili sa paggamit ng aming sulat [Latin]"<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Ang kawalan ng mga pre-Hispanikong ispesimen ng paggamit ng Baybayin ay humantong sa karaniwang maling akala na sinunog o pinuksa ng mga Kastilang prayle ang pagkarami-raming katutubong dokumento. Isa sa mga iskolar na nagpanukala ng teoryang ito si <a href="/w/index.php?title=H._Otley_Beyer&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="H. Otley Beyer (hindi pa naisusulat)">H. Otley Beyer</a>, isang antropologo at mananalaysay na nagsulat sa <i>"The Philippines before Magellan"</i> (1921) na, "Ipinagmalaki ng isang Kastilang pari sa Timog Luzon na pinuksa niya ang higit sa tatlong daan na balumbon na pinagsulatan ng mga katutubong karakter". Naghanap nang naghanap ang mga mananalaysay ang pinagmulan ng pahayag ni Beyer, ngunit walang nakapagpatunay ang pangalan ng nasabing pari.<sup id="cite_ref-paulmorrow_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-paulmorrow-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Walang direktang dokumentadong ebidensya ng malaking pinsala ng mga pre-Hispanikong dokumento ng mga Kastilang misyonero at alinsunod dito, tinanggihan ng makabagong iskolar tulad ni Paul Morrow at Hector Santos<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ang mga mungkahi ni Beyer. Partikular na iminungkahi ni Santos na posibleng sinunog lamang ng mga Kastilang prayle ang mga manaka-nakang maikling dokumento ng orasyon, sumpa at tawal na itinuring bilang masama, at ang mga unang misyoneryo ay nagsagawa lamang ng pagpuksa ng mga Kristiyanong manuskrito na hindi katanggap-tanggap ng Simbahan. Tinanggihan ni Santos ang ideya na sistematikong pinasunog ang mga sinaunang pre-Hispanikong manuskrito.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Naitala rin ni Morrow, isang iskolar, na walang kaganapang nakatala ng mga sinaunang Pilipinong nagsusulat sa mga balumbon, at ang pinakamalamang na dahilan kung bakit walang natirang mga pre-Hispanikong dokumento ay nagsulat sila sa mga nasisirang bagay tulad ng dahon at kawayan. Idinagdag pa niya na maaaring ikatuwiran na nakatulong ang mga Kastilang prayle sa pagpepreserba ng Baybayin sa pamamagitan ng pagdokumento at paggamit nito kahit na tinalikuran na ito ng karamihan ng mga Pilipino.<sup id="cite_ref-paulmorrow_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-paulmorrow-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sinasabi ni Isaac Donoso, isang iskolar, na nagkaroon ng mahalagang papel ang mga dokumentong nakasulat sa katutubong wika at katutubong sulat (lalo na ang Baybayin) sa hudisyal at legal na buhay ng kolonya at itinala na marami pa ring matatagpuang dokumento sa panahong kolonyal na nakasulat sa Baybayin sa mga iilang repositoryo, kabilang dito ang silid-aklatan ng Unibersidad ng Santo Tomas.<sup id="cite_ref-letrademeca_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-letrademeca-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Napansin din niya na hindi sinugpo ng mga unang Kastilang misyonero ang paggamit ng Baybayin ngunit sa halip niyo ay maaaring itinaguyod nila ang Baybayin bilang hakbang upang pigilan ang <a href="/w/index.php?title=Islamization&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Islamization (hindi pa naisusulat)">Islamisasyon</a>, dahil lumilipat ang wikang Tagalog mula Baybayin patungo sa <a href="/wiki/Jawi_script" class="mw-redirect" title="Jawi script">Jawi</a>, ang isina-Arabeng sulat ng lipunang napa-Islam sa Timog-silangang Asya.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Habang may naitalang di-kukulangin sa dalawang kaso ng pagsunog ng mga libritong Tagalog ng mga pormula sa salamangka noong unang bahagi ng panahon ng mga Kastila, nagkomento rin si Jean Paul-Potet (2017), isang iskolar, na nakasulat ang mga librito sa alpabetong Latin at hindi sa katutubong Baybayin.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Wala ring mga ulat ng mga banal na kasulatan ng mga Tagalog, dahil hindi nila isinulat ang kanilang kaalaman sa teolohiko at ipinasa nang bibigan habang inilaan ang paggamit ng Baybayin para sa mga sekular na layunin at mga anting-anting.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">&#91;</span>51<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mga_modernong_inapo">Mga modernong inapo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Baguhin seksiyon: Mga modernong inapo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=11" title="Edit section&#39;s source code: Mga modernong inapo"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2151589" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Mga pangunahing artikulo: <a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">Panitik na Buhid</a>, <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Sulat Hanunuo</a>, and <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Sulat Tagbanwa</a></div> <p>Ang mga natitirang modernong sulat na tuwirang nagmula sa Baybayin sa pamamagitan ng likas na pangyayari ang <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">sulat Tagbanwa</a> na minana ng <a href="/w/index.php?title=Palawan_people&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Palawan people (hindi pa naisusulat)">mga Palawano</a> mula sa <a href="/wiki/Tagbanua" title="Tagbanua">mga Tagbanwa</a> at pinangalanang <a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa#Ibalnan" title="Sulat Tagbanwa">Ibalnan</a>, at <a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">sulat Buhid</a> at <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">sulat Hanunóo</a> sa <a href="/wiki/Mindoro" title="Mindoro">Mindoro</a>. Pinalitan ang sinaunang <a href="/wiki/Kulitan" title="Kulitan">sulat Kapampangan</a> na ginamit noong siglong 1600 ng artipisyal na sulat na tinatawagang "makabagong Kulitan". Walang ebidensya para sa mga iba pang panrehiyong sulat; tulad ng makabagong eksperimento sa Pampanga. Alinmang ibang sulat ay mga kamakailang likha batay sa isa o isa pa sa mga abesedaryo mula sa mga lumang Kastilang paglalarawan.<sup id="cite_ref-QuoraBaybayin_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-QuoraBaybayin-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <table class="wikitable" style="width:50%; margin:auto; line-height:1.25em;"> <caption>Makabagong Indikong sulat </caption> <tbody><tr> <th>Sulat </th> <th>Rehiyon </th> <th>Halimbawa </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Wikang_Palawano" title="Wikang Palawano">Sulat Ibalnan</a> </td> <td><a href="/wiki/Palawan" title="Palawan">Palawan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Ibalnan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ibalnan.jpg/150px-Ibalnan.jpg" decoding="async" width="150" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ibalnan.jpg/225px-Ibalnan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ibalnan.jpg/300px-Ibalnan.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="172" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Sulat Hanunuo</a> </td> <td><a href="/wiki/Mindoro" title="Mindoro">Mindoro</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Hanunoo_script_sample.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Hanunoo_script_sample.svg/150px-Hanunoo_script_sample.svg.png" decoding="async" width="150" height="62" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Hanunoo_script_sample.svg/225px-Hanunoo_script_sample.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Hanunoo_script_sample.svg/300px-Hanunoo_script_sample.svg.png 2x" data-file-width="340" data-file-height="140" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">Sulat Buhid</a> </td> <td><a href="/wiki/Mindoro" title="Mindoro">Mindoro</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Buhid_script_sample.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Buhid_script_sample.svg/150px-Buhid_script_sample.svg.png" decoding="async" width="150" height="62" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Buhid_script_sample.svg/225px-Buhid_script_sample.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Buhid_script_sample.svg/300px-Buhid_script_sample.svg.png 2x" data-file-width="340" data-file-height="140" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Sulat Tagbanwa</a> </td> <td>Gitnang at Hilagang <a href="/wiki/Palawan" title="Palawan">Palawan</a> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Tagbanwa_script_sample.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Tagbanwa_script_sample.svg/150px-Tagbanwa_script_sample.svg.png" decoding="async" width="150" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Tagbanwa_script_sample.svg/225px-Tagbanwa_script_sample.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Tagbanwa_script_sample.svg/300px-Tagbanwa_script_sample.svg.png 2x" data-file-width="340" data-file-height="120" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mga_katangian">Mga katangian</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Baguhin seksiyon: Mga katangian" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=12" title="Edit section&#39;s source code: Mga katangian"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG/220px-Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG/330px-Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG/440px-Filipino_sword_filipino_dha_baybayin_script.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Isang espadang <a href="/w/index.php?title=Dha_(sword)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dha (sword) (hindi pa naisusulat)">dha</a> na pinag-ukitan ng Baybayin.</figcaption></figure> <p>Ang Baybayin ay isang <a href="/wiki/Abugida" title="Abugida">Abugida</a> (alpasilabryo), na gumagamit ng mga kombinasyon ng katinig at patinig. Ang bawat karakter o titik<sup id="cite_ref-potet_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-potet-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, habang nakasulat sa payak na anyo, ay isang katinig na nagtatapos sa patinig na "A". Upang isulat ang isang katinig na nagtatapos sa ibang patinig, inilalagay ang isang marka na tinatawagang kudlit<sup id="cite_ref-potet_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-potet-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> sa itaas ng titik (upang tumunog ng "E" o "I") o sa ibaba ng titik (upang tumunog ng "O" o "U"). Upang magsulat ng mga salita nagsisimula sa patinig, ginagamit ang tatlong titik, tig-isa para sa <i>A</i>, <i>E/I</i> at <i>O/U</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Palatitikan">Palatitikan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Baguhin seksiyon: Palatitikan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=13" title="Edit section&#39;s source code: Palatitikan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="text-align:center"> <caption>Halimbawa ng mga glipo (gawang-kamay o istilong panggayak) para sa mga saligang titik </caption> <tbody><tr> <th colspan="3">Nagsasariling patinig </th> <td rowspan="2" style="border-top:hidden;border-bottom:hidden;background:white;padding:1px"> </td> <th colspan="17">Batay na katinig (na may ipinahiwatig na patinig a) </th></tr> <tr> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:BAYBAYIN_A.png" class="mw-file-description" title="a"><img alt="a" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/BAYBAYIN_A.png/36px-BAYBAYIN_A.png" decoding="async" width="36" height="31" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/BAYBAYIN_A.png/54px-BAYBAYIN_A.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/BAYBAYIN_A.png/72px-BAYBAYIN_A.png 2x" data-file-width="485" data-file-height="421" /></a></span>a </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_E-I.svg" class="mw-file-description" title="i/e"><img alt="i/e" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Baybayin_E-I.svg/36px-Baybayin_E-I.svg.png" decoding="async" width="36" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Baybayin_E-I.svg/54px-Baybayin_E-I.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Baybayin_E-I.svg/72px-Baybayin_E-I.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>i/<i>e</i> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_O-U.svg" class="mw-file-description" title="u/o"><img alt="u/o" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Baybayin_O-U.svg/36px-Baybayin_O-U.svg.png" decoding="async" width="36" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Baybayin_O-U.svg/54px-Baybayin_O-U.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Baybayin_O-U.svg/72px-Baybayin_O-U.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>u/<i>o</i> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ka.svg" class="mw-file-description" title="ka"><img alt="ka" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Baybayin_Ka.svg/36px-Baybayin_Ka.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Baybayin_Ka.svg/54px-Baybayin_Ka.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Baybayin_Ka.svg/72px-Baybayin_Ka.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ka </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ga.svg" class="mw-file-description" title="ga"><img alt="ga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Baybayin_Ga.svg/36px-Baybayin_Ga.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Baybayin_Ga.svg/54px-Baybayin_Ga.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Baybayin_Ga.svg/72px-Baybayin_Ga.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ga </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Nga.svg" class="mw-file-description" title="nga"><img alt="nga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Baybayin_Nga.svg/36px-Baybayin_Nga.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Baybayin_Nga.svg/54px-Baybayin_Nga.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Baybayin_Nga.svg/72px-Baybayin_Nga.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>nga </td> <td style="background:white;padding:1px"> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ta.svg" class="mw-file-description" title="ta"><img alt="ta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Baybayin_Ta.svg/36px-Baybayin_Ta.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Baybayin_Ta.svg/54px-Baybayin_Ta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Baybayin_Ta.svg/72px-Baybayin_Ta.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ta </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Da.svg" class="mw-file-description" title="da"><img alt="da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Baybayin_Da.svg/36px-Baybayin_Da.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Baybayin_Da.svg/54px-Baybayin_Da.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Baybayin_Da.svg/72px-Baybayin_Da.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>da/<i>ra</i> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Na.svg" class="mw-file-description" title="na"><img alt="na" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Baybayin_Na.svg/36px-Baybayin_Na.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Baybayin_Na.svg/54px-Baybayin_Na.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Baybayin_Na.svg/72px-Baybayin_Na.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>na </td> <td style="background:white;padding:1px"> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Pa.svg" class="mw-file-description" title="pa"><img alt="pa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Baybayin_Pa.svg/36px-Baybayin_Pa.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Baybayin_Pa.svg/54px-Baybayin_Pa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Baybayin_Pa.svg/72px-Baybayin_Pa.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>pa </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ba.svg" class="mw-file-description" title="ba"><img alt="ba" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/36px-Baybayin_Ba.svg.png" decoding="async" width="36" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/54px-Baybayin_Ba.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Baybayin_Ba.svg/72px-Baybayin_Ba.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>ba </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ma.svg" class="mw-file-description" title="ma"><img alt="ma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Baybayin_Ma.svg/36px-Baybayin_Ma.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Baybayin_Ma.svg/54px-Baybayin_Ma.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Baybayin_Ma.svg/72px-Baybayin_Ma.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ma </td> <td style="background:white;padding:1px"> </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ya.svg" class="mw-file-description" title="ya"><img alt="ya" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Baybayin_Ya.svg/36px-Baybayin_Ya.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Baybayin_Ya.svg/54px-Baybayin_Ya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Baybayin_Ya.svg/72px-Baybayin_Ya.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ya </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_La.svg" class="mw-file-description" title="la"><img alt="la" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Baybayin_La.svg/36px-Baybayin_La.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Baybayin_La.svg/54px-Baybayin_La.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Baybayin_La.svg/72px-Baybayin_La.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>la </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Wa.svg" class="mw-file-description" title="wa"><img alt="wa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Baybayin_Wa.svg/36px-Baybayin_Wa.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Baybayin_Wa.svg/54px-Baybayin_Wa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Baybayin_Wa.svg/72px-Baybayin_Wa.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>wa </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Sa.svg" class="mw-file-description" title="sa"><img alt="sa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Baybayin_Sa.svg/36px-Baybayin_Sa.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Baybayin_Sa.svg/54px-Baybayin_Sa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Baybayin_Sa.svg/72px-Baybayin_Sa.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>sa </td> <td style="width:36px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Ha.svg" class="mw-file-description" title="ha"><img alt="ha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Baybayin_Ha.svg/36px-Baybayin_Ha.svg.png" decoding="async" width="36" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Baybayin_Ha.svg/54px-Baybayin_Ha.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Baybayin_Ha.svg/72px-Baybayin_Ha.svg.png 2x" data-file-width="35" data-file-height="32" /></a></span>ha </td></tr></tbody></table> <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="1" style="text-align:center"> <caption><b>Ang mga saligang titik kasama ng lahat ng mga kombinasyon ng katinig-patinig at virama</b> </caption> <tbody><tr valign="top"> <td><b>Mga Patinig</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td>a </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀ</span> </td></tr> <tr> <td>i<br />e </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜁ</span> </td></tr> <tr> <td>u<br />o </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜂ</span> </td></tr> <tr> <td><i>virama</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">᜴<br /> ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ba/Va</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ba</i>/<i>va</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊ</span> </td></tr> <tr> <td><i>bi/be<br />vi/ve</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>bu/bo<br />vu/vo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/b/<br />/v/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊ᜴<br />ᜊ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ka</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ka</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜃ</span> </td></tr> <tr> <td>ki<br />ke </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜃᜒ</span> </td></tr> <tr> <td>ku<br />ko </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜃᜓᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/k/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜃ᜴<br />ᜃ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Da/Ra</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>da/ra</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜇ</span> </td></tr> <tr> <td><i>di/ri<br />de/re</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜇᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>du/ru<br />do/ro</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜇᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/d/<br />/r/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜇ᜴<br />ᜇ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ta</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ta</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜆ</span> </td></tr> <tr> <td><i>ti<br />te</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜆᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>tu<br />to</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜆᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/t/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜆ᜴<br />ᜆ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td rowspan="4"> </td></tr> <tr> <td><b>Ga</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ga</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜄ</span> </td></tr> <tr> <td><i>gi<br />ge</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜄᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>gu<br />go</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜄᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/g/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜄ᜴<br />ᜄ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ha</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ha</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜑ</span> </td></tr> <tr> <td><i>hi<br />he</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜑᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>hu<br />ho</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜑᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/h/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜑ᜴<br />ᜑ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>La</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>la</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜎ</span> </td></tr> <tr> <td><i>li<br />le</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜎᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>lu<br />lo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜎᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/l/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜎ᜴<br />ᜎ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ma</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ma</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋ</span> </td></tr> <tr> <td><i>mi<br />me</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>mu<br />mo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/m/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋ᜴<br />ᜋ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Wa</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>wa</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜏ</span> </td></tr> <tr> <td><i>wi<br />we</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜏᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>wu<br />wo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜏᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/w/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜏ᜴<br />ᜏ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td><b>Na</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>na</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜈ</span> </td></tr> <tr> <td><i>ni<br />ne</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜈᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>nu<br />no</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜈᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/n/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜈ᜴<br />ᜈ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Nga</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>nga</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜅ</span> </td></tr> <tr> <td><i>ngi<br />nge</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜅᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>ngu<br />ngo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜅᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/ŋ/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜅ᜴<br />ᜅ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Pa/Fa</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>pa</i>/<i>fa</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉ</span> </td></tr> <tr> <td><i>pi/pe<br />fi/fe</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>pu/po<br />fu/fo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/p/<br />/f/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉ᜴<br />ᜉ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Sa/Za</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>sa</i>/<i>za</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐ</span> </td></tr> <tr> <td><i>si/se<br />zi/ze</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>su/so<br />zu/zo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/s/<br />/z/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐ᜴<br />ᜐ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td> <td><b>Ya</b> <table class="wikitable" style="margin:.5em auto"> <tbody><tr> <td><i>ya</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜌ</span> </td></tr> <tr> <td><i>yi<br />ye</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜌᜒ</span> </td></tr> <tr> <td><i>yu<br />yo</i> </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜌᜓ</span> </td></tr> <tr> <td>/j/ </td> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜌ᜴<br />ᜌ᜔</span> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="5"> </td></tr></tbody></table><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Abugida_in_PH_(Baybayin).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg/220px-Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg" decoding="async" width="220" height="388" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg/330px-Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg/440px-Abugida_in_PH_%28Baybayin%29.jpg 2x" data-file-width="2972" data-file-height="5248" /></a><figcaption>Mga uri ng Baybayin.</figcaption></figure><p>Tandaan na itinatampok sa ikalawa-sa-huling hanay ang pamudpod virama " ᜴", na ipinakilala ni Antoon Postma sa <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">sulat Hanunuo</a>. Ang huling hanay ng mga kumpol na may krus-kudlit virama "+", ay idinagdag sa orihinal na sulat, ipinakilala ni Francisco Lopez, isang Kastilang pari noong 1620. </p><p>May isang simbolo lamang para sa <b>Da</b> o <b>Ra</b> dahil alopono ang mga ito sa karamihan ng <a href="/wiki/Mga_wikang_Pilipino" title="Mga wikang Pilipino">mga wika ng Pilipinas</a>, kung saan nagiging <b>Ra</b> ito sa pagitan ng mga patinig at nagiging <b>Da</b> sa mga ibang posisyon. Napanatili ang ganitong alituntunin ng balarila sa makabagong Filipino, kaya kapag may <b>d</b> sa pagitan ng dalawang patinig, nagiging <b>r</b> ito, tulad sa mga salitang <i>dangal</i> at <i>marangal</i>, o <i>dunong</i> at <i>marunong</i>, at kahit sa <i>raw</i> at <i>daw</i> at sa <i>rin</i> at <i>din</i> pagkatapos ng mga patinig.<sup id="cite_ref-baybayin_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Gayunpaman, mayroong hiwalay na simbolo para sa <b>Da</b> at <b>Ra</b> para sa ibang uri ng Baybayin tulad ng Sambal, Basahan, at Ibalnan; upang banggitin lamang ang ilan. </p><p>Ginagamit din ang parehong simbolo upang kumatawan sa <b>Pa</b> at <b>Fa</b> (o <b>Pha</b>), <b>Ba</b> at <b>Va</b>, at <b>Sa</b> at <b>Za</b> na katunog din. Kinatawan ng isang titik ang <b>nga</b>. Pinanatili ng kasalukuyang bersyon ng alpabetong Filipino ang "<b>ng</b>" bilang <a href="/w/index.php?title=Digraph_(orthography)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Digraph (orthography) (hindi pa naisusulat)">digrapo</a>. Bukod sa mga ponetikong pagsasaalang-alang na ito, monokameral ang sulat at hindi gumagamit ng maliit at malaking titik upang ipakitang iba ang mga pangalang pantangi o unang titik ng mga salitang nagsisimula ng mga pangungusap.<br /> </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Surat_guhit_(basahan).jpg" class="mw-file-description" title="Ang guhit ng Surat (basahan) ng Kabikulan."><img alt="Ang guhit ng Surat (basahan) ng Kabikulan." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Surat_guhit_%28basahan%29.jpg/120px-Surat_guhit_%28basahan%29.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Surat_guhit_%28basahan%29.jpg/180px-Surat_guhit_%28basahan%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Surat_guhit_%28basahan%29.jpg/240px-Surat_guhit_%28basahan%29.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="720" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ang guhit ng Surat (<a href="/wiki/Basahan" class="mw-disambig" title="Basahan">basahan</a>) ng Kabikulan.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Abakada_tagalog.png" class="mw-file-description" title="Ang abakada sa sulat Tagalog."><img alt="Ang abakada sa sulat Tagalog." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Abakada_tagalog.png/120px-Abakada_tagalog.png" decoding="async" width="120" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Abakada_tagalog.png/180px-Abakada_tagalog.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Abakada_tagalog.png/240px-Abakada_tagalog.png 2x" data-file-width="2340" data-file-height="963" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ang <a href="/wiki/Abakada" title="Abakada">abakada</a> sa <a href="/wiki/Lumang_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lumang Tagalog">sulat Tagalog</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Ayasib2.jpg" class="mw-file-description" title="Mga iba&#39;t ibang Badlit styles."><img alt="Mga iba&#39;t ibang Badlit styles." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/120px-Ayasib2.jpg" decoding="async" width="120" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/180px-Ayasib2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Ayasib2.jpg/240px-Ayasib2.jpg 2x" data-file-width="1562" data-file-height="680" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Mga iba't ibang <a href="/w/index.php?title=Writing_styles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Writing styles (hindi pa naisusulat)">Badlit styles</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Kulitan.svg" class="mw-file-description" title="Ang salitang kulitan sa Makabagong Kulitan."><img alt="Ang salitang kulitan sa Makabagong Kulitan." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Kulitan.svg/67px-Kulitan.svg.png" decoding="async" width="67" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Kulitan.svg/101px-Kulitan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Kulitan.svg/135px-Kulitan.svg.png 2x" data-file-width="346" data-file-height="615" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ang salitang <b>kulitan</b> sa <a href="/wiki/Kulitan" title="Kulitan">Makabagong Kulitan</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Buhid_urukay.jpg" class="mw-file-description" title="Buhid urukay, mula sa aklat ni Violeta B. Lopez, The Mangyan of Mindoro.[53]"><img alt="Buhid urukay, mula sa aklat ni Violeta B. Lopez, The Mangyan of Mindoro.[53]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Buhid_urukay.jpg/120px-Buhid_urukay.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Buhid_urukay.jpg/180px-Buhid_urukay.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Buhid_urukay.jpg/240px-Buhid_urukay.jpg 2x" data-file-width="2289" data-file-height="2289" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><b>Buhid urukay</b>, mula sa aklat ni Violeta B. Lopez, <i>The Mangyan of Mindoro</i>.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Mayadpagyabi.jpg" class="mw-file-description" title="Mayad pagyabi (Magandang umaga), nakasulat sa sulat Hanunuo gamit ang paraang b17 at b17x ayon sa pagkakabanggit."><img alt="Mayad pagyabi (Magandang umaga), nakasulat sa sulat Hanunuo gamit ang paraang b17 at b17x ayon sa pagkakabanggit." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Mayadpagyabi.jpg/120px-Mayadpagyabi.jpg" decoding="async" width="120" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Mayadpagyabi.jpg/180px-Mayadpagyabi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Mayadpagyabi.jpg/240px-Mayadpagyabi.jpg 2x" data-file-width="2340" data-file-height="963" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><b>Mayad pagyabi</b> (Magandang umaga), nakasulat sa <a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">sulat Hanunuo</a> gamit ang paraang <i>b17</i> at <i>b17x</i> ayon sa pagkakabanggit.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Ma_symbol_baybayin.jpg" class="mw-file-description" title="Paalala: Ang bawat uri ng baybayin ay may kanya-kanyang styles sa kanyang sulat."><img alt="Paalala: Ang bawat uri ng baybayin ay may kanya-kanyang styles sa kanyang sulat." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Ma_symbol_baybayin.jpg/120px-Ma_symbol_baybayin.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Ma_symbol_baybayin.jpg/180px-Ma_symbol_baybayin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Ma_symbol_baybayin.jpg/240px-Ma_symbol_baybayin.jpg 2x" data-file-width="2289" data-file-height="2289" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Paalala: Ang bawat uri ng baybayin ay may kanya-kanyang <a href="/w/index.php?title=Writing_style&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Writing style (hindi pa naisusulat)">styles</a> sa kanyang sulat. </div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Virama_Kudlit">Virama Kudlit</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Baguhin seksiyon: Virama Kudlit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=14" title="Edit section&#39;s source code: Virama Kudlit"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naging lalong mahirap ang orihinal na pamamaraan ng pagsulat para sa mga Kastilang pari na nagsasalinwika ng mga aklat tungo sa mga <a href="/wiki/Mga_wikang_Pilipino" title="Mga wikang Pilipino">bernakular</a>, dahil noong una hindi isinasama ng Baybayin ang huling katinig na walang patinig. Maaaring ikalito ito ng mga mambabasa sa anong salita o bigkas ang nilayon ng manunulat. Halimbawa, 'bu-du' ang pagbaybay sa 'bundok', na hindi isinasama ang huling katinig ng bawat pantig. Dahil dito, ipinakilala ni Francisco Lopez ang kanyang kudlit noong 1620 na tinatawagang sabat o krus na nagkansela sa pahiwatig na tunog ng patinig <i>a</i> at nagpahintulot sa pagsusulat ng huling katinig. Isinulat ang kudlit sa anyo ng tandang "+",<sup id="cite_ref-bibingka_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-bibingka-54"><span class="cite-bracket">&#91;</span>54<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> na may kaugnayan sa <a href="/wiki/Kristiyanismo" title="Kristiyanismo">Kristiyanismo</a>. Pareho ang silbi nitong malakrus na kudlit sa <a href="/wiki/Virama" class="mw-redirect" title="Virama">virama</a> sa sulat <a href="/wiki/Devanagari" title="Devanagari">Devanagari</a> sa <a href="/wiki/India" class="mw-redirect" title="India">Indiya</a>. Sa katunayan, tinatawagang <i>Tagalog Sign Virama</i> ang kudlit ng Unicode. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bantas_at_pagitan">Bantas at pagitan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Baguhin seksiyon: Bantas at pagitan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=15" title="Edit section&#39;s source code: Bantas at pagitan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Noong una, ang Baybayin ay may iisang bantas lamang (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">᜶</span>), na tinawagang Bantasan.<sup id="cite_ref-potet_52-2" class="reference"><a href="#cite_note-potet-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">&#91;</span>55<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ngayon, gumagamit ang Baybayin ng dalawang bantas, ang solong bantas (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">᜵</span>), na nagsisilbi bilang kuwit o tagahati ng talata, at ang dobleng bantas (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">᜶</span>), na nagsisilbi bilang tuldok o pangwakas ng talata. Kahawig ang mga bantas na ito sa solong at dobleng <a href="/w/index.php?title=Danda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Danda (hindi pa naisusulat)">danda</a> sa mga ibang Indikong Abugida at maaaring ilahad nang patayo tulad ng mga Indikong danda, o nang pahilis tulad ng mga bantas na pahilis. </p><p>Nagkakaisa sa paggamit ng mga bantas ang lahat ng mga sulat Pilipino at isinakodigo ng Unicode sa bloke ng <a href="/wiki/Sulat_Hanun%C3%B3o" class="mw-redirect" title="Sulat Hanunóo">sulat Hanunóo</a>.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Hindi ginamit sa kasaysayan ang paghihiwalay sa mga salita dahil isinulat nang patuloy ang mga salita, ngunit karaniwan ito ngayon.<sup id="cite_ref-baybayin_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pagtitipon">Pagtitipon</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Baguhin seksiyon: Pagtitipon" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=16" title="Edit section&#39;s source code: Pagtitipon"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Sa <i><a href="/wiki/Katesismo_para_sa_mga_Pilipinong_Katoliko" title="Katesismo para sa mga Pilipinong Katoliko">Doctrina Christiana</a></i>, ang mga titik ng Babayin ay pinagtipon (nang walang anumang koneksyon sa iba pang magkatulad na panitik, maliban sa pag-ayos ng mga patinig bago ang mga katinig) bilang: <dl><dd><b>A, U/O, I/E; Ha, Pa, Ka, Sa, La, Ta, Na, Ba, Ma, Ga, Da/Ra, Ya, NGa, Wa</b>.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>57<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></dd></dl></li> <li>Sa Unicode, pinagtipon ang mga titik nang magkauugnay sa mga ibang painitik-Indiko, ayon sa ponetikong kalapitan para sa mga katinig: <dl><dd><b>A, I/E, U/O; Ka, Ga, Nga; Ta, Da/Ra, Na; Pa, Ba, Ma; Ya, La, Wa, Sa, Ha</b>.<sup id="cite_ref-UnicodeTagalog_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-UnicodeTagalog-58"><span class="cite-bracket">&#91;</span>58<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></dd></dl></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Paggamit">Paggamit</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Baguhin seksiyon: Paggamit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=17" title="Edit section&#39;s source code: Paggamit"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pre-kolonyal_at_kolonyal_na_paggamit">Pre-kolonyal at kolonyal na paggamit</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Baguhin seksiyon: Pre-kolonyal at kolonyal na paggamit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=18" title="Edit section&#39;s source code: Pre-kolonyal at kolonyal na paggamit"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sa kasaysyan, ginamit ang Baybayin sa mga lugar kung saan sinasalita ang <a href="/wiki/Wikang_Tagalog" title="Wikang Tagalog">Tagalog</a> at sa mas maliit na sakop, ang <a href="/wiki/Wikang_Kapampangan" title="Wikang Kapampangan">Kapampangan</a>. Kumalat sa mga <a href="/wiki/Wikang_Iloko" title="Wikang Iloko">Ilokano</a> ang paggamit nito noong itinaguyod ng mga Kastila ang kanyang paggamit sa paglathala ng mga Bibliya. </p><p>Binigyang pansin ni <a href="/w/index.php?title=Pedro_Chirino&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pedro Chirino (hindi pa naisusulat)">Pedro Chirino</a>, isang Kastilang pari, noong 1604 at <a href="/wiki/Antonio_de_Morga" title="Antonio de Morga">Antonio de Morga</a> noong 1609 na marunong ang karamihan ng mga Pilipino sa Baybayin, at sinabi na halos walang lalaki at mas bihira pa ang babae na hindi bumabasa at nagsusulat sa mga titik na ginagamit sa <a href="/wiki/Luzon" title="Luzon">"pulo ng Maynila"</a>.<sup id="cite_ref-geoffwadecham_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-geoffwadecham-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Itinala na hindi sila nagsusulat ng mga aklat o nagrerekord, ngunit ginamit ang Baybayin para sa mga personal na pagsusulat tulad ng mga maliliit na nota at mensahe, tula at paglagda ng mga dokumento.<sup id="cite_ref-Scott_27-2" class="reference"><a href="#cite_note-Scott-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ayon sa kaugalian, isinulat ang Baybayin sa mga <a href="/wiki/Palma" title="Palma">dahon ng palma</a> gamit ang mga panulat o sa <a href="/wiki/Kawayan" title="Kawayan">kawayan</a> gamit ang mga kutsilyo.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">&#91;</span>59<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ang kurbadong hugis ng mga titik ng Baybayin ay tuwirang resulta nitong pamana; nakapupunit sa dahon ang mga tuwid na linya.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">&#91;</span>60<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nang maukit ang mga titik sa kawayan, pinapahiran ito ng abo upang lumitaw ang mga titik. Binanggit ng isang di-kilalang sanggunian mula sa 1590 na: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2106284">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:left;padding-left:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote"><p>Kapag nagsusulat sila, ito ay nasa mga tableta na gawa sa kawayan na mahahanap sa mga pulong iyon, sa banakal. Sa paggamit ng ganoong tableta, na kasinglaki ng apat na daliri, hindi ipinanunulat ang tinta, ngunit ang iilang mga panulat kung saan tinatabas ang ibabaw at banakal ng kawayan at isinasagawa ang mga titik.<sup id="cite_ref-baybayin_4-7" class="reference"><a href="#cite_note-baybayin-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></p></blockquote> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:UST_Baybayin_Document.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/UST_Baybayin_Document.png/200px-UST_Baybayin_Document.png" decoding="async" width="200" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/UST_Baybayin_Document.png/300px-UST_Baybayin_Document.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/UST_Baybayin_Document.png/400px-UST_Baybayin_Document.png 2x" data-file-width="445" data-file-height="475" /></a><figcaption>1613 (Dokumento A) at 1625 (Dokumento B)</figcaption></figure> <p>Noong panahon ng mga Kastila, nagsimulang isulat ang karamihan ng Baybayin gamit ang tinta sa papel o inilalathala sa mga aklat (gamit ang mga <a href="/w/index.php?title=Woodblock_printing&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Woodblock printing (hindi pa naisusulat)">bloke ng kahoy</a>) upang padaliin ang pagkalat ng Kristiyanismo.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">&#91;</span>61<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sa mga ilang bahagi ng bansa tulad nh <a href="/wiki/Mindoro" title="Mindoro">Mindoro</a> nanatili ang kinaugaliang paraan ng pagsusulat.<sup id="cite_ref-Scott_27-3" class="reference"><a href="#cite_note-Scott-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ikinakatuwiran ni Isaac Donoso, isang iskolar, na mahalaga ang papel ng mga dokumentong nakasulat sa katutubong wika at sa Baybayin sa hudisyal at legal na buhay ng kolonya.<sup id="cite_ref-letrademeca_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-letrademeca-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Tinatalakay ng <a href="/w/index.php?title=University_of_Santo_Tomas_Baybayin_Documents&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="University of Santo Tomas Baybayin Documents (hindi pa naisusulat)">Dokumentong Baybayin ng Unibersidad ng Santo Tomas</a> ang dalawang legal na transaksyon ng lupa't bahay noong 1613, na nakasulat sa Baybayin, (binansagang Dokumento A na pinetsahang Pebrero 15, 1613)<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">&#91;</span>62<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> at 1625 (binansagang Dokumento B na pinetsahang Disyembre 4, 1625)<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">&#91;</span>63<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Makabagong_paggamit">Makabagong paggamit</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Baguhin seksiyon: Makabagong paggamit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=19" title="Edit section&#39;s source code: Makabagong paggamit"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Philippine_passport_(2016_edition)_Baybayin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg/250px-Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg/375px-Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg/500px-Philippine_passport_%282016_edition%29_Baybayin.jpg 2x" data-file-width="992" data-file-height="675" /></a><figcaption>Pasaporte ng Pilipinas (edisyong 2016) na nagpapakita ng sulat Baybayin</figcaption></figure> <p>Pana-panahong naimungkahi ang iilang panukalang-batas na nilalayong itaguyod itong sistema ng pagsulat, kabilang dito ang <i>"National Writing System Act"</i> (Panukalang Batas ng Kapulungan 1022<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">&#91;</span>64<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>/Panukalang Batas ng Senado 433<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">&#91;</span>65<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>). Ginagamit ito sa pinakakasalukuyang <a href="/wiki/Piso_ng_Pilipinas#Serye_ng_Bagong_Salinlahing_Baryang_Salapi_(New_Generation_Currency_Coin_Series,_2018_-_Kasalukuyan)" title="Piso ng Pilipinas">serye ng Bagong Salinlahing Baryang Salapi ng piso ng Pilipinas</a> na inilabas noong huling sangkapat ng 2010. "Pilipino" ang salita na ginamit sa mga pera (<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉᜒᜎᜒᜉᜒᜈᜓ</span>). </p><p>Ginagamit din ito sa mga <a href="/wiki/Pasaporte_ng_Pilipinas" title="Pasaporte ng Pilipinas">pasaporte ng Pilipinas</a>, lalo na sa pinakabagong edisyon ng <a href="/w/index.php?title=Biometric_passport&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Biometric passport (hindi pa naisusulat)">e-pasaporte</a> na inilabas noong 11 Agosto 2009 patuloy. Ang mga pahinang gansal ng mga pahinang 3–43 ay may "<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜅ᜔ ᜃᜆᜓᜏᜒᜍᜈ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜈᜄ᜔ᜉᜉᜇᜃᜒᜎ ᜐ ᜁᜐᜅ᜔ ᜊᜌᜈ᜔</span>" ("Ang katuwiran ay nagpapadakila sa isang bayan") bilang pagtukoy sa <a href="/wiki/Aklat_ng_mga_Kawikaan" title="Aklat ng mga Kawikaan">Kawikaan</a> 14:34. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:National_anthem_in_baybayin.jpg" class="mw-file-description" title="Ang mga liriko ng Lupang Hinirang na isinalin sa Baybayin."><img alt="Ang mga liriko ng Lupang Hinirang na isinalin sa Baybayin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/National_anthem_in_baybayin.jpg/60px-National_anthem_in_baybayin.jpg" decoding="async" width="60" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/National_anthem_in_baybayin.jpg/89px-National_anthem_in_baybayin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/National_anthem_in_baybayin.jpg/119px-National_anthem_in_baybayin.jpg 2x" data-file-width="786" data-file-height="1578" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ang mga liriko ng <a href="/wiki/Lupang_Hinirang" title="Lupang Hinirang">Lupang Hinirang</a> na isinalin sa Baybayin.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg" class="mw-file-description" title="Watawat ng Katipunan sa pangkat Magdiwang, na may titik ka ng Baybayin."><img alt="Watawat ng Katipunan sa pangkat Magdiwang, na may titik ka ng Baybayin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg/120px-Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg.png" decoding="async" width="120" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg/180px-Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg/240px-Philippine_revolution_flag_magdiwang.svg.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="150" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Watawat ng <a href="/wiki/Katipunan" title="Katipunan">Katipunan</a> sa <a href="/w/index.php?title=Magdiwang_(Katipunan_faction)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Magdiwang (Katipunan faction) (hindi pa naisusulat)">pangkat Magdiwang</a>, na may titik <i>ka</i> ng Baybayin.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:National_Historical_Commission_of_the_Philippines_(NHCP).svg" class="mw-file-description" title="Selyo ng Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas, na may titik ka at pa sa Baybayin sa gitna."><img alt="Selyo ng Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas, na may titik ka at pa sa Baybayin sa gitna." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg/120px-National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg/180px-National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg/240px-National_Historical_Commission_of_the_Philippines_%28NHCP%29.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Selyo ng <a href="/wiki/National_Historical_Commission_of_the_Philippines" class="mw-redirect" title="National Historical Commission of the Philippines">Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas</a>, na may titik <i>ka</i> at <i>pa</i> sa Baybayin sa gitna.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg" class="mw-file-description" title="Sagisag ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas, na may titik ka ng Baybayin sa gitna."><img alt="Sagisag ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas, na may titik ka ng Baybayin sa gitna." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg/97px-Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg.png" decoding="async" width="97" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg/146px-Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg/194px-Seal_of_the_Armed_Forces_of_the_Philippines.svg.png 2x" data-file-width="269" data-file-height="332" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Sagisag ng <a href="/wiki/Sandatahang_Lakas_ng_Pilipinas" title="Sandatahang Lakas ng Pilipinas">Sandatahang Lakas ng Pilipinas</a>, na may titik <i>ka</i> ng Baybayin sa gitna.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:National_Library_of_the_Philippines_(NLP).svg" class="mw-file-description" title="Tatak ng Pambansang Aklatan ng Pilipinas. Karunungan ang pagbabasa ng tekstong Baybayin (ka r(a)u n(a)u nga n(a))."><img alt="Tatak ng Pambansang Aklatan ng Pilipinas. Karunungan ang pagbabasa ng tekstong Baybayin (ka r(a)u n(a)u nga n(a))." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg/120px-National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg/180px-National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg/240px-National_Library_of_the_Philippines_%28NLP%29.svg.png 2x" data-file-width="1080" data-file-height="1080" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tatak ng <a href="/wiki/Pambansang_Aklatan_ng_Pilipinas" title="Pambansang Aklatan ng Pilipinas">Pambansang Aklatan ng Pilipinas</a>. <i>Karunungan</i> ang pagbabasa ng tekstong Baybayin (<i>ka r(a)u n(a)u nga n(a)</i>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:National_Museum_of_the_Philippines.svg" class="mw-file-description" title="Tatak ng Pambansang Museo ng Pilipinas, na may titik pa ng Baybayin sa gitna, sa tradisyonal na kubadong istilo.."><img alt="Tatak ng Pambansang Museo ng Pilipinas, na may titik pa ng Baybayin sa gitna, sa tradisyonal na kubadong istilo.." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/National_Museum_of_the_Philippines.svg/120px-National_Museum_of_the_Philippines.svg.png" decoding="async" width="120" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/National_Museum_of_the_Philippines.svg/180px-National_Museum_of_the_Philippines.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/National_Museum_of_the_Philippines.svg/240px-National_Museum_of_the_Philippines.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="461" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tatak ng <a href="/wiki/Pambansang_Museo_ng_Pilipinas" title="Pambansang Museo ng Pilipinas">Pambansang Museo ng Pilipinas</a>, na may titik <i>pa</i> ng Baybayin sa gitna, sa tradisyonal na kubadong istilo..</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Talaksan:Gawad_Lakandula.png" class="mw-file-description" title="Naglalaman ang sagisag ng Orden ni Lakandula ng inskripsyon na may mga Baybayin na kumakatawan sa pangalang Lakandula, na binabasa pakaliwa mula sa itaas."><img alt="Naglalaman ang sagisag ng Orden ni Lakandula ng inskripsyon na may mga Baybayin na kumakatawan sa pangalang Lakandula, na binabasa pakaliwa mula sa itaas." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Gawad_Lakandula.png/78px-Gawad_Lakandula.png" decoding="async" width="78" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Gawad_Lakandula.png/116px-Gawad_Lakandula.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Gawad_Lakandula.png/155px-Gawad_Lakandula.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="1024" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Naglalaman ang sagisag ng <a href="/w/index.php?title=Order_of_Lakandula&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Order of Lakandula (hindi pa naisusulat)">Orden ni Lakandula</a> ng inskripsyon na may mga Baybayin na kumakatawan sa pangalang <i><a href="/wiki/Lakandula" title="Lakandula">Lakandula</a></i>, na binabasa pakaliwa mula sa itaas.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mga_halimbawa">Mga halimbawa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Baguhin seksiyon: Mga halimbawa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=20" title="Edit section&#39;s source code: Mga halimbawa"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ama_Namin">Ama Namin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Baguhin seksiyon: Ama Namin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=21" title="Edit section&#39;s source code: Ama Namin"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th scope="col">Sulat Baybayin </th> <th scope="col"><a href="/wiki/Alpabetong_Latin" class="mw-redirect" title="Alpabetong Latin">Sulat Latin</a> </th></tr> <tr> <td><div class="poem"> <p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜋ ᜈᜋᜒᜈ᜔᜵ ᜐᜓᜋᜐᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜃ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐᜋ᜔ᜊᜑᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜅᜎᜈ᜔ ᜋᜓ᜶</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜉᜐᜀᜋᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜃᜑᜇᜒᜀᜈ᜔ ᜋᜓ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐᜓᜈ᜔ᜇᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜎᜓᜂᜊ᜔ ᜋᜓ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜇᜒᜆᜓ ᜐ ᜎᜓᜉ᜵ ᜉᜇ ᜈᜅ᜔ ᜐ ᜎᜅᜒᜆ᜔᜶</span><br /> <br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜊᜒᜄ᜔ᜌᜈ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜅᜌᜓᜈ᜔ ᜅ᜔ ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜃᜃᜈᜒᜈ᜔ ᜐ ᜀᜇᜂ ᜀᜇᜂ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜆ᜔ ᜉᜆᜏᜇᜒᜈ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜐ ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜋ᜔ᜅ ᜐᜎ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜉᜇ ᜈᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜉᜉᜆᜏᜇ᜔ ᜈᜋᜒᜈ᜔ ᜐ ᜋ᜔ᜅ ᜈᜄ᜔ᜃᜃᜐᜎ ᜐ ᜀᜋᜒᜈ᜔᜶</span><br /> <br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜆ᜔ ᜑᜓᜏᜄ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒᜅ᜔ ᜁᜉᜑᜒᜈ᜔ᜆᜓᜎᜓᜆ᜔ ᜐ ᜆᜓᜃ᜔ᜐᜓ᜵</span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜆ᜔ ᜁᜀᜇ᜔ᜌ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜐ ᜋᜐᜋ᜶ <a href="/wiki/Amen" class="mw-disambig" title="Amen">ᜐᜒᜌ ᜈᜏ</a>᜶</span> </p> </div> </td> <td><div class="poem"> <p><i>Ama namin, sumasalangit ka,</i><br /> <i>Sambahín ang ngalan mo.</i><br /> <i>Mapasaamin ang kaharián mo,</i><br /> <i>Sundin ang loób mo,</i><br /> <i>Dito sa lupà, para nang sa langit.</i><br /> <br /> <i>Bigyán mo kamí ngayón ng aming kakanin sa arau-arau;</i><br /> <i>At patawarin mo kamí sa aming mga sala,</i><br /> <i>Para nang pagpapatawad namin sa mga nagkakasala sa amin.</i><br /> <br /> <i>At huwág mo kamíng ipahintulot sa tuksó,</i><br /> <i>At iadyâ mo kamí sa masama. <a href="/wiki/Amen" class="mw-disambig" title="Amen">Siya nawâ</a>.</i> </p> </div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pandaigdig_na_Pagpapahayag_ng_mga_Karapatang_Pantao">Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Baguhin seksiyon: Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=22" title="Edit section&#39;s source code: Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th scope="col">Sulat Baybayin </th> <th scope="col">Sulat Latin </th></tr> <tr> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜅ᜔ ᜎᜑᜆ᜔ ᜅ᜔ ᜆᜂ ᜀᜌ᜔ ᜁᜐᜒᜈᜒᜎᜅ᜔ ᜈ ᜋᜎᜌ<br /> <p>ᜀᜆ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜐ ᜃᜇᜅᜎᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜋ᜔ᜄ ᜃᜇᜉᜆᜈ᜔᜶ </p><p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜐᜒᜎ ᜀᜌ᜔ ᜉᜒᜈᜄ᜔ᜃᜎᜓᜂᜊᜈ᜔ ᜅ᜔ ᜃᜆᜓᜏᜒᜇᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ <a href="/wiki/Budhi" title="Budhi">ᜊᜓᜇ᜔ᜑᜒ</a><br /> ᜀᜆ᜔ ᜇᜉᜆ᜔ ᜋᜄ᜔ᜉᜎᜄᜌᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜁᜐᜆ᜔ ᜁᜐ ᜐ ᜇᜒᜏ ᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜃᜃᜉᜆᜒᜇᜈ᜔᜶</span> </p> </span></td> <td style="font-style:italic"><span lang="tl" title="Tagalog language text">Ang lahat ng tao'y isinilang na malaya</span> <p><span lang="tl" title="Tagalog language text">at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan.</span> </p><p><span lang="tl" title="Tagalog language text">Sila'y pinagkalooban ng katuwiran at <a href="/wiki/Budhi" title="Budhi">budhi</a></span> </p><p><span lang="tl" title="Tagalog language text">at dapat magpalagayan ang isa't isa sa diwa ng pagkakapatiran.</span> </p> </td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Article_1_of_UDHR,_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Article_1_of_UDHR%2C_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg/477px-Article_1_of_UDHR%2C_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg" decoding="async" width="477" height="466" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Article_1_of_UDHR%2C_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg/716px-Article_1_of_UDHR%2C_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Article_1_of_UDHR%2C_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg 2x" data-file-width="926" data-file-height="905" /></a><figcaption>Artikulo 1 ng Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao, nakasulat-kamay sa Pilipinong Baybayin.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pambansang_sawikain_ng_Pilipinas">Pambansang sawikain ng Pilipinas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Baguhin seksiyon: Pambansang sawikain ng Pilipinas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=23" title="Edit section&#39;s source code: Pambansang sawikain ng Pilipinas"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th scope="col">Panitik-Baybayin </th> <th scope="col">Panitik-Latin </th></tr> <tr> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜃᜇᜒᜌᜓᜐ᜔᜵<br /> ᜋᜃᜆᜂ᜵<br /> ᜋᜃᜃᜎᜒᜃᜐᜈ᜔᜵ ᜀᜆ᜔<br /> ᜋᜃᜊᜈ᜔ᜐ᜶</span> </td> <td><span lang="tl" title="Tagalog language text">Maka-Diyos,<br /> Maka-Tao,<br /> Makakalikasan, at<br /> Makabansa.</span> </td></tr> <tr> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜁᜐᜅ᜔ ᜊᜈ᜔ᜐ᜵<br /> ᜁᜐᜅ᜔ ᜇᜒᜏ᜶</span> </td> <td><span lang="tl" title="Tagalog language text">Isang Bansa,<br /> Isang Diwa</span> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pambansang_awit">Pambansang awit</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Baguhin seksiyon: Pambansang awit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=24" title="Edit section&#39;s source code: Pambansang awit"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nasa ibaba ang unang dalawang taludtod ng <a href="/wiki/Pambansang_awit" title="Pambansang awit">pambansang awit</a> ng Pilipinas, ang <a href="/wiki/Lupang_Hinirang" title="Lupang Hinirang">Lupang Hinirang</a>, sa Baybayin. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Panitik-Baybayin </th> <th>Panitik-Latin </th></tr> <tr> <td><div class="poem"> <p>ᜊᜌᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜎᜒᜏ᜔᜵<br /> ᜉᜒᜇ᜔ᜎᜐ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜐᜒᜎᜅᜈᜈ᜔᜵<br /> ᜀᜎᜊ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜉᜓᜐᜓ᜵<br /> ᜐ ᜇᜒᜊ᜔ᜇᜒᜊ᜔ ᜋᜓᜌ᜔ ᜊᜓᜑᜌ᜔᜶<br /> <br /> ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵<br /> ᜇᜓᜌᜈ᜔ ᜃ ᜈᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜆᜒᜅ᜔᜵<br /> ᜐ ᜋᜈ᜔ᜎᜓᜎᜓᜉᜒᜄ᜔᜵<br /> ᜇᜒ ᜃ ᜉᜐᜒᜐᜒᜁᜎ᜔᜶ </p> </div> </td> <td><div class="poem"> <p>Bayang magiliw,<br /> Perlas ng silanganan,<br /> Alab ng puso<br /> Sa dibdib mo'y buhay.<br /> <br /> Lupang hinirang,<br /> Duyan ka ng magiting,<br /> Sa manlulupig<br /> Di ka pasisiil. </p> </div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mga_halimbawang_pangungusap">Mga halimbawang pangungusap</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Baguhin seksiyon: Mga halimbawang pangungusap" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=25" title="Edit section&#39;s source code: Mga halimbawang pangungusap"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜌᜋᜅ᜔ ᜇᜒ ᜈᜄ᜔ᜃᜃᜂᜈᜏᜀᜈ᜔᜵ ᜀᜌ᜔ ᜋᜄ᜔ ᜉᜃᜑᜒᜈᜑᜓᜈ᜔᜶</span> <dl><dd>Yamang ‘di nagkakaunawaan, ay mag-pakahinahon.</dd></dl></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜄ᜔ᜆᜈᜒᜋ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜇᜒ ᜊᜒᜇᜓ᜶</span> <dl><dd>Magtanim ay 'di biro.</dd></dl></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜀᜅ᜔ ᜃᜊᜆᜀᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜀᜐ ᜈᜅ᜔ ᜊᜌᜈ᜔</span>᜶ <dl><dd>Ang kabataan ang pag-asa ng bayan.</dd></dl></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">ᜋᜋᜑᜎᜒᜈ᜔ ᜃᜒᜆ ᜑᜅ᜔ᜄᜅ᜔ ᜐ ᜉᜓᜋᜓᜆᜒ ᜀᜅ᜔ ᜊᜓᜑᜓᜃ᜔ ᜃᜓ᜶</span> <dl><dd>Mamahalin kita hanggang sa pumuti ang buhok ko.</dd></dl></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Unicode">Unicode</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Baguhin seksiyon: Unicode" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=26" title="Edit section&#39;s source code: Unicode"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Idinagdag ang Baybayin sa Pamantayang <a href="/wiki/Unicode" title="Unicode">Unicode</a> noong Marso, 2002 sa paglabas ng bersyong 3.2. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bloke">Bloke</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Baguhin seksiyon: Bloke" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=27" title="Edit section&#39;s source code: Bloke"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2151589" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Pangunahing artikulo: <a href="/wiki/Tagalog_(bloke_ng_Unicode)" title="Tagalog (bloke ng Unicode)">Tagalog (bloke ng Unicode)</a></div> <p>Kabilang sa Unicode sa ilalim ng pangalang 'Tagalog'. </p><p>Sakop ng Baybayin-Tagalog sa Unicode: U+1700–U+171F </p> <table class="wikitable nounderlines" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"> <tbody><tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"><b><a href="/wiki/Tagalog_(Unicode_block)" class="mw-redirect" title="Tagalog (Unicode block)">Tagalog</a></b><sup class="reference" id="ref_U1700_as_of_Unicode_version"><a href="#endnote_U1700_as_of_Unicode_version">[1]</a></sup><sup class="reference" id="ref_U1700_grey"><a href="#endnote_U1700_grey">[2]</a></sup><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf">Ang opisyal na pangkodigong talangguhit ng Unicode Consortium</a> (PDF) </td></tr> <tr style="background:#F8F8F8;font-size:small"> <td style="width:45pt">&#160;</td> <td style="width:20pt">0</td> <td style="width:20pt">1</td> <td style="width:20pt">2</td> <td style="width:20pt">3</td> <td style="width:20pt">4</td> <td style="width:20pt">5</td> <td style="width:20pt">6</td> <td style="width:20pt">7</td> <td style="width:20pt">8</td> <td style="width:20pt">9</td> <td style="width:20pt">A</td> <td style="width:20pt">B</td> <td style="width:20pt">C</td> <td style="width:20pt">D</td> <td style="width:20pt">E</td> <td style="width:20pt">F </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+170x </td> <td title="U+1700: TAGALOG LETTER A"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1700;</span> </td> <td title="U+1701: TAGALOG LETTER I"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1701;</span> </td> <td title="U+1702: TAGALOG LETTER U"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1702;</span> </td> <td title="U+1703: TAGALOG LETTER KA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1703;</span> </td> <td title="U+1704: TAGALOG LETTER GA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1704;</span> </td> <td title="U+1705: TAGALOG LETTER NGA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1705;</span> </td> <td title="U+1706: TAGALOG LETTER TA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1706;</span> </td> <td title="U+1707: TAGALOG LETTER DA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1707;</span> </td> <td title="U+1708: TAGALOG LETTER NA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1708;</span> </td> <td title="U+1709: TAGALOG LETTER PA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1709;</span> </td> <td title="U+170A: TAGALOG LETTER BA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170a;</span> </td> <td title="U+170B: TAGALOG LETTER MA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170b;</span> </td> <td title="U+170C: TAGALOG LETTER YA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170c;</span> </td> <td title="U+170D: TAGALOG LETTER RA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170d;</span> </td> <td title="U+170E: TAGALOG LETTER LA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170e;</span> </td> <td title="U+170F: TAGALOG LETTER WA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x170f;</span> </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+171x </td> <td title="U+1710: TAGALOG LETTER SA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1710;</span> </td> <td title="U+1711: TAGALOG LETTER HA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1711;</span> </td> <td title="U+1712: TAGALOG VOWEL SIGN I"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1712;</span> </td> <td title="U+1713: TAGALOG VOWEL SIGN U"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1713;</span> </td> <td title="U+1714: TAGALOG SIGN VIRAMA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1714;</span> </td> <td title="U+1715: TAGALOG SIGN PAMUDPOD"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x1715;</span> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;"> </td> <td title="U+171F: TAGALOG LETTER ARCHAIC RA"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1811645" /><span class="script-baybayin">&#x171f;</span> </td></tr> <tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"><b>Talababa</b> <dl><dd>1.<span class="citation wikicite" id="endnote_U1700_as_of_Unicode_version"><b><a href="#ref_U1700_as_of_Unicode_version">^</a></b></span> Pagsapit ng bersyong 15.0 ng Unicode</dd> <dd>2.<span class="citation wikicite" id="endnote_U1700_grey"><b><a href="#ref_U1700_grey">^</a></b></span> Ipinapahiwatig ng mga kulay-abo na puwang ang mga di-itinalagang puntos ng kodigo</dd></dl> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tipaan">Tipaan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Baguhin seksiyon: Tipaan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=28" title="Edit section&#39;s source code: Tipaan"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gboard">Gboard</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Baguhin seksiyon: Gboard" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=29" title="Edit section&#39;s source code: Gboard"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Talaksan:Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png/220px-Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png/330px-Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png/440px-Baybayin_Keyboad_by_Gboard_Screenshot.png 2x" data-file-width="1047" data-file-height="771" /></a><figcaption>Isang screenshot ng tipaang Baybayin sa Gboard.</figcaption></figure> <p>Isinapanahon ang talaan ng suportadong wika ng <a href="/w/index.php?title=Gboard&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gboard (hindi pa naisusulat)">Gboard</a>, isang <i><a href="/w/index.php?title=Virtual_keyboard&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Virtual keyboard (hindi pa naisusulat)">virtual keyboard</a> <a href="/wiki/Mobile_app" class="mw-redirect" title="Mobile app">app</a></i> na binuo ng <a href="/wiki/Google" title="Google">Google</a> para sa <a href="/wiki/Android_(operating_system)" class="mw-redirect" title="Android (operating system)">Android</a> at <a href="/wiki/IOS" title="IOS">iOS</a> noong Agosto 1, 2019.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">&#91;</span>66<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Kabilang dito ang lahat ng bloke ng Unicode Baybayin: Baybayin-Buhid bilang "Buhid", Baybayin-Hanunoó bilang "Hanunuo", Baybayin-Tagalog bilang "Filipino (Baybayin), at Baybayin-Tagbanwa bilang "Aborlan".<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">&#91;</span>67<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Idinisenyo ang tipaan ng Baybayin-Tagalog ("Filipino (Baybayin)") para madaling gamitin habang pinipindot ang titik. Ipinapakita ang mga panandang patinig para sa e/i at o/u, pati na rin ang kudlit (pagkansela ng tunog-patinig) sa gitna ng pagkakaayos ng tipaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Philippines_Unicode_Keyboard_Layout_na_may_Baybayin">Philippines Unicode Keyboard Layout na may Baybayin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Baguhin seksiyon: Philippines Unicode Keyboard Layout na may Baybayin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=30" title="Edit section&#39;s source code: Philippines Unicode Keyboard Layout na may Baybayin"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Posibleng magmakinilya ng Baybayin nang direkta mula sa tipaan nang hindi gumagamit ng mga <i>online typepad</i>. Kabilang sa <i>Philippines Unicode Keyboard Layout</i><sup id="cite_ref-techmagus_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-techmagus-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ang mga iba't ibang uri ng pagkakayos ng Baybayin para sa mga iba't ibang tagagamit ng tipaan: <a href="/wiki/QWERTY" title="QWERTY">QWERTY</a>, Capewell-Dvorak, Capewell-QWERF 2006, Colemak, at Dvorak. Magagamit ang lahat ng mga ito sa mga instalasyon ng Microsoft Windows at GNU/Linux 32-bit at 64-bit. </p><p>Maaaring i-<i>download</i> ang pagkakaayos ng tipaan na may Baybayin sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bitbucket.org/paninap/ph-ukl/">pahinang ito</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tingnan_din">Tingnan din</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Baguhin seksiyon: Tingnan din" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=31" title="Edit section&#39;s source code: Tingnan din"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Panitik_na_Buhid" class="mw-redirect" title="Panitik na Buhid">Sulat Buhid</a></li> <li><a href="/wiki/Palabaybayan_ng_Filipino" title="Palabaybayan ng Filipino">Palabaybayan ng Filipino</a></li> <li><a href="/wiki/Sulat_Hanunuo" title="Sulat Hanunuo">Sulat Hanunuo</a></li> <li><a href="/wiki/Kulitan" title="Kulitan">Kulitan</a></li> <li><a href="/wiki/Laguna_Copperplate_Inscription" class="mw-redirect" title="Laguna Copperplate Inscription">Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna</a></li> <li><a href="/wiki/Lumang_Tagalog" class="mw-redirect" title="Lumang Tagalog">Lumang Tagalog</a></li> <li><a href="/wiki/Sulat_Tagbanwa" title="Sulat Tagbanwa">Sulat Tagbanwa</a></li> <li><a href="/wiki/Abakada" title="Abakada">Abakada</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mga_sanggunian">Mga sanggunian</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Baguhin seksiyon: Mga sanggunian" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=32" title="Edit section&#39;s source code: Mga sanggunian"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2121818">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-pmorrowchart-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-pmorrowchart_1-0">1.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmorrowchart_1-1">1.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmorrowchart_1-2">1.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmorrowchart_1-3">1.3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmorrowchart_1-4">1.4</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2132731">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFMorrow" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Morrow, Paul. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://paulmorrow.ca/baychart.htm">"Baybayin Styles &amp; Their Sources"</a> &#91;Mga Istilo ng Baybayin &amp; Kani-kanilang Pinagmulan&#93; (sa wikang Ingles)<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Abril 25,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Baybayin+Styles+%26+Their+Sources&amp;rft.aulast=Morrow&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fpaulmorrow.ca%2Fbaychart.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFBorrinaga2010" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Borrinaga, Rolando (Setyembre 22, 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201128074303/https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/">"In Focus: The Mystery of the Ancient Inscription (an article on the Calatagan Pot)"</a> &#91;Nakapokus: Ang Misteryo ng Sinaunang Inskripsyon (isang artikulo tungkol sa Palayok ng Calatagan)&#93; (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/">orihinal</a> noong 2020-11-28<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 12,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=In+Focus%3A+The+Mystery+of+the+Ancient+Inscription+%28an+article+on+the+Calatagan+Pot%29&amp;rft.date=2010-09-22&amp;rft.aulast=Borrinaga&amp;rft.aufirst=Rolando&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fncca.gov.ph%2Fabout-culture-and-arts%2Fin-focus%2Fthe-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-artedelalengatagalog-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-artedelalengatagalog_3-0">3.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-artedelalengatagalog_3-1">3.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_Totanés1745" class="citation book cs1">de Totanés, Sebastián (1745). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/apu1031.0001.001.umich.edu/page/n15/mode/2up"><i>Arte de la lengua tagala</i></a> &#91;<i>Sining ng Wikang Tagalog</i>&#93;. p.&#160;3. <q>Hindi ito tungkol sa mga Tagalog na titik, dahil bihira na ang Indio na nakababasa nito, at napakabihira ang nakakapagsulat ng mga ito. Silang lahat ngayon ay nagsusulat at nagbabasa sa aming mga Kastilang titik. (Isinalin ang sipi mula sa Kastila)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Arte+de+la+lengua+tagala&amp;rft.pages=3&amp;rft.date=1745&amp;rft.aulast=de+Totan%C3%A9s&amp;rft.aufirst=Sebasti%C3%A1n&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fapu1031.0001.001.umich.edu%2Fpage%2Fn15%2Fmode%2F2up&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-baybayin-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-0">4.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-1">4.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-2">4.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-3">4.3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-4">4.4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-5">4.5</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-6">4.6</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baybayin_4-7">4.7</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMorrow" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Morrow, Paul. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm">"Baybayin, the Ancient Philippine script"</a> &#91;Baybayin, ang Sinaunang Sulat ng Pilipinas&#93; (sa wikang Ingles). MTS. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm">orihinal</a> noong Agosto 21, 2010<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 4,</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Baybayin%2C+the+Ancient+Philippine+script&amp;rft.pub=MTS&amp;rft.aulast=Morrow&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mts.net%2F~pmorrow%2Fbayeng1.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200609090427/http://www.congress.gov.ph/press/details.php?pressid=10642">"House of Representatives Press Releases"</a> &#91;Mga Pahayag ng Kapulungan ng mga Kinatawan&#93;. <i>www.congress.gov.ph</i> (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.congress.gov.ph/press/details.php?pressid=10642">orihinal</a> noong 2020-06-09<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Mayo 7,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.congress.gov.ph&amp;rft.atitle=House+of+Representatives+Press+Releases&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.congress.gov.ph%2Fpress%2Fdetails.php%3Fpressid%3D10642&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/PD-icon.svg/15px-PD-icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/PD-icon.svg/23px-PD-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/PD-icon.svg/30px-PD-icon.svg.png 2x" data-file-width="196" data-file-height="196" /></span></span> <i>Naglalaman ang artikulong ito ng teksto mula sa isang lathalaing na nasa <a href="/wiki/Pampublikong_dominyo" title="Pampublikong dominyo">pampublikong dominyo</a>.</i></span> </li> <li id="cite_note-QuoraBaybayin-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-QuoraBaybayin_6-0">6.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-QuoraBaybayin_6-1">6.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-QuoraBaybayin_6-2">6.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.quora.com/Is-Baybayin-really-a-writing-system-in-the-entire-pre-hispanic-Philippines-Whats-the-basis-for-making-it-a-national-writing-system-if-pre-hispanic-kingdoms-weren-t-homogenous/answer/Christopher-Ray-Miller?share=71e5e264&amp;srid=hyV8">" "Christopher Ray Miller's answer to is Baybayin really a writing system in the entire pre-hispanic Philippines? What's the basis for making it a national writing system if pre-hispanic kingdoms weren't homogenous? - Quora"</a> &#91;Ang sagot ni Christopher Ray Miller sa ang Baybayin ba ay talagang sistema ng pagsulat sa buong Pilipinas bago ang panahon ng Kastila? Ano ang batayan para gawin itong isang pambansang sistema ng pagsulat kung magkakaiba ang mga pre-Hispanikong kaharian?&#93; (sa wikang Ingles).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Christopher+Ray+Miller%27s+answer+to+is+Baybayin+really+a+writing+system+in+the+entire+pre-hispanic+Philippines%3F+What%27s+the+basis+for+making+it+a+national+writing+system+if+pre-hispanic+kingdoms+weren%27t+homogenous%3F+-+Quora&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.quora.com%2FIs-Baybayin-really-a-writing-system-in-the-entire-pre-hispanic-Philippines-Whats-the-basis-for-making-it-a-national-writing-system-if-pre-hispanic-kingdoms-weren-t-homogenous%2Fanswer%2FChristopher-Ray-Miller%3Fshare%3D71e5e264%26srid%3DhyV8%22&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ustwebsite-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ustwebsite_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130524083452/http://www.ust.edu.ph/index.php/landmarks/835-ust-archives.html"><i>Archives</i></a> &#91;<i>Sinupan</i>&#93; (sa wikang Ingles), University of Santo Tomas, inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ust.edu.ph/index.php/landmarks/835-ust-archives.html">orihinal</a> noong Mayo 24, 2013<span class="reference-accessdate">, nakuha noong <span class="nowrap">Hunyo 17,</span> 2012</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Archives&amp;rft.pub=University+of+Santo+Tomas&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ust.edu.ph%2Findex.php%2Flandmarks%2F835-ust-archives.html&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span>.</span> </li> <li id="cite_note-baybay-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-baybay_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lifestyle.inquirer.net/31257/ust-collection-of-ancient-scripts-in-%E2%80%98baybayin%E2%80%99-syllabary-shown-to-public">"UST collection of ancient scripts in 'baybayin' syllabary shown to public"</a> &#91;Koleksyon ng UST ng sinaunang sulat sa silabaryong 'baybayin' ipinakita sa publiko&#93;, <i>Inquirer</i> (sa wikang Ingles), Enero 15, 2012<span class="reference-accessdate">, nakuha noong <span class="nowrap">Hunyo 17,</span> 2012</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Inquirer&amp;rft.atitle=UST+collection+of+ancient+scripts+in+%27baybayin%27+syllabary+shown+to+public&amp;rft.date=2012-01-15&amp;rft_id=http%3A%2F%2Flifestyle.inquirer.net%2F31257%2Fust-collection-of-ancient-scripts-in-%25E2%2580%2598baybayin%25E2%2580%2599-syllabary-shown-to-public&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span>.</span> </li> <li id="cite_note-ustbaybayin-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ustbaybayin_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.baybayin.com/ust-baybayin-collection-shown-to-public/"><i>UST Baybayin collection shown to public</i></a> &#91;<i>Koleksyon ng Baybayin ng UST ipinakita sa publiko</i>&#93; (sa wikang Ingles), Baybayin<span class="reference-accessdate">, nakuha noong <span class="nowrap">Hunyo 18,</span> 2012</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=UST+Baybayin+collection+shown+to+public&amp;rft.pub=Baybayin&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.baybayin.com%2Fust-baybayin-collection-shown-to-public%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span title="Mukhang patay ang naunang link&#160;since July 2017" style="white-space: nowrap;">&#91;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Dead_external_links" class="extiw" title="en:Wikipedia:Dead external links">patay na link</a>&#93;</span></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMadarang2018" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Madarang, Rhea Claire (2018-08-30). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rappler.com/life-and-style/210657-reconnecting-filipino-roots-baybayin/">"Learning Baybayin: Reconnecting with our Filipino roots"</a>. <i>RAPPLER</i> (sa wikang Ingles)<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2022-09-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=RAPPLER&amp;rft.atitle=Learning+Baybayin%3A+Reconnecting+with+our+Filipino+roots&amp;rft.date=2018-08-30&amp;rft.aulast=Madarang&amp;rft.aufirst=Rhea+Claire&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.rappler.com%2Flife-and-style%2F210657-reconnecting-filipino-roots-baybayin%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-San_Buenaventura-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-San_Buenaventura_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFSan_Buenaventura1613" class="citation web cs1">San Buenaventura, Pedro (1613). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200726154526/http://sb.tagalogstudies.org/">"Vocabulario de Lengua Tagala"</a> &#91;Bokabularyo ng Wikang Tagalog&#93;. <i>Bahay Saliksikan ng Tagalog</i>. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sb.tagalogstudies.org/">orihinal</a> noong Hulyo 26, 2020<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Mayo 3,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Bahay+Saliksikan+ng+Tagalog&amp;rft.atitle=Vocabulario+de+Lengua+Tagala&amp;rft.date=1613&amp;rft.aulast=San+Buenaventura&amp;rft.aufirst=Pedro&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fsb.tagalogstudies.org%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-INQPHsuyatproposal-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-INQPHsuyatproposal_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFOrejas2018" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Orejas, Tonette (Abril 27, 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsinfo.inquirer.net/985669/protect-all-ph-writing-systems-heritage-advocates-urge-congress">"Protect all PH writing systems, heritage advocates urge Congress"</a> &#91;Protektahan ang lahat ng mga sistema ng pagsulat ng PH, hinihimok ng mga tagapagtaguyod ng pamana ang Kongreso&#93; (sa wikang Ingles)<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 12,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Protect+all+PH+writing+systems%2C+heritage+advocates+urge+Congress&amp;rft.date=2018-04-27&amp;rft.aulast=Orejas&amp;rft.aufirst=Tonette&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fnewsinfo.inquirer.net%2F985669%2Fprotect-all-ph-writing-systems-heritage-advocates-urge-congress&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFHalili2004" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Halili, Mc (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=gUt5v8ET4QYC"><i>Philippine history</i></a> &#91;<i>Kasaysayan ng Pilipinas</i>&#93; (sa wikang Ingles). Rex. p.&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=gUt5v8ET4QYC&amp;pg=PA47">47</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/978-971-23-3934-9" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/978-971-23-3934-9"><bdi>978-971-23-3934-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Philippine+history&amp;rft.pages=47&amp;rft.pub=Rex&amp;rft.date=2004&amp;rft.isbn=978-971-23-3934-9&amp;rft.aulast=Halili&amp;rft.aufirst=Mc&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DgUt5v8ET4QYC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDuka2008" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Duka, C (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=4wk8yqCEmJUC"><i>Struggle for Freedom' 2008 Ed</i></a> &#91;<i>Pakikipagpunyagi Para sa Kalayaan' Ed. ng 2008</i>&#93; (sa wikang Ingles). Rex. pp.&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=4wk8yqCEmJUC&amp;pg=PA32">32–33</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/978-971-23-5045-0" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/978-971-23-5045-0"><bdi>978-971-23-5045-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Struggle+for+Freedom%27+2008+Ed.&amp;rft.pages=32-33&amp;rft.pub=Rex&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-971-23-5045-0&amp;rft.aulast=Duka&amp;rft.aufirst=C&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D4wk8yqCEmJUC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Normandelossantos-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Normandelossantos_15-0">15.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Normandelossantos_15-1">15.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_los_Santos2015" class="citation conference cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">de los Santos, Norman (Hulyo 18–23, 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201124031214/http://ical13.ling.sinica.edu.tw/Full_papers_and_ppts/July_21/P4-1.pdf"><i>Philippine Indigenous Writing Systems in the Modern World</i></a> &#91;<i>Mga Katutubong Sistema ng Pagsulat ng Pilipinas sa Modernong Daigdig</i>&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Thirteenth International Conference on Austronesian Linguistics (sa wikang Ingles). Academia Sinica, Taipei, Taiwan. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ical13.ling.sinica.edu.tw/Full_papers_and_ppts/July_21/P4-1.pdf">orihinal</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> noong 2020-11-24<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 12,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=conference&amp;rft.btitle=Philippine+Indigenous+Writing+Systems+in+the+Modern+World&amp;rft.place=Academia+Sinica%2C+Taipei%2C+Taiwan&amp;rft.date=2015-07-18%2F2015-07-23&amp;rft.aulast=de+los+Santos&amp;rft.aufirst=Norman&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fical13.ling.sinica.edu.tw%2FFull_papers_and_ppts%2FJuly_21%2FP4-1.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_conference" title="Padron:Cite conference">cite conference</a>}}</code>: CS1 maint: date format (<a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_date_format" title="Kategorya:CS1 maint: date format">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-acharya-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-acharya_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFAcharya" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Acharya, Amitav. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200107152930/http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf">"The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations"</a> &#91;Pagbabalik-tanaw sa "Pagpapaindiyano ng Timog-silangang Asya": Inisiyatiba, Pag-aangkop at Pagbabagong-anyo sa mga Kabihasnang Klasikal&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>amitavacharya.com</i> (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf">orihinal</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> noong 2020-01-07<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-03-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=amitavacharya.com&amp;rft.atitle=The+%22Indianization+of+Southeast+Asia%22+Revisited%3A+Initiative%2C+Adaptation+and+Transformation+in+Classical+Civilizations&amp;rft.aulast=Acharya&amp;rft.aufirst=Amitav&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.amitavacharya.com%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2FIndianisation%2520of%2520Southeast%2520Asia%2520Revisited.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-coedes-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-coedes_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFCoedes1967" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Coedes, George (1967). <i>The Indianized States of Southeast Asia</i> &#91;<i>Ang mga Nagpaindiyanong Estado ng Timog-silang Asya</i>&#93; (sa wikang Ingles). Australian National University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Indianized+States+of+Southeast+Asia&amp;rft.pub=Australian+National+University+Press&amp;rft.date=1967&amp;rft.aulast=Coedes&amp;rft.aufirst=George&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-tit1-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-tit1_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFSagar2002" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Sagar, Krishna Chandra (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ph/books?id=zq6KlY1MnE8C&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false">"An Era of Peace"</a> &#91;Isang Panahon ng Kapayapaan&#93; (sa wikang Ingles). p.&#160;52.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=An+Era+of+Peace&amp;rft.pages=52&amp;rft.date=2002&amp;rft.aulast=Sagar&amp;rft.aufirst=Krishna+Chandra&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ph%2Fbooks%3Fid%3Dzq6KlY1MnE8C%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-diringer-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-diringer_19-0">19.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-diringer_19-1">19.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDiringer1948" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Diringer, David (1948). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287"><i>Alphabet a key to the history of mankind</i></a> &#91;<i>Alpabeto: isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan</i>&#93; (sa wikang Ingles). p.&#160;402.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Alphabet+a+key+to+the+history+of+mankind&amp;rft.pages=402&amp;rft.date=1948&amp;rft.aulast=Diringer&amp;rft.aufirst=David&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fin.gov.ignca.1287&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-lukas-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-lukas_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFLukas2001" class="citation conference cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Lukas, Helmut (Mayo 21–23, 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/4803585"><i>THEORIES OF INDIANIZATION Exemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)</i></a> &#91;<i>MGA TEORYA NG PAGPAPAINDIYANO Inihalimbawa ng mga Napiling Pinag-aralang Sitwasyon mula sa Indonesia (Insular na Timog-silang Asya)</i>&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span>. International Sanskrit Conference (sa wikang Ingles).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=conference&amp;rft.btitle=THEORIES+OF+INDIANIZATION+Exemplified+by+Selected+Case+Studies+from+Indonesia+%28Insular+Southeast+Asia%29&amp;rft.date=2001-05-21%2F2001-05-23&amp;rft.aulast=Lukas&amp;rft.aufirst=Helmut&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F4803585&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFKrom1927" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Krom, N.J. (1927). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dli.csl.8638"><i>Barabudur, Archeological Description</i></a> &#91;<i>Barabudur, Paglalarawang Arkeolohikal</i>&#93; (sa wikang Ingles). The Hague.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Barabudur%2C+Archeological+Description&amp;rft.pub=The+Hague&amp;rft.date=1927&amp;rft.aulast=Krom&amp;rft.aufirst=N.J.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdli.csl.8638&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-smith-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-smith_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFSmith1999" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/w/index.php?title=Monica_L._Smith&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monica L. Smith (hindi pa naisusulat)">Smith, Monica L.</a> (1999). "<span class="cs1-kern-left"></span>"Indianization" from the Indian Point of View: Trade and Cultural Contacts with Southeast Asia in the Early First Millennium C.E" &#91;"Pagpapaindiyano" mula sa Indiyanong Pananaw: Mga Pangkalakal at Pangkulturang Pakikipag-ugnay sa Timog-silangang Asya sa Maagang Unang Milenyo C.E&#93;. <i>Journal of the Economic and Social History of the Orient</i> (sa wikang Ingles). <b>42</b> (11–17): 1–26. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1163%2F1568520991445588">10.1163/1568520991445588</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0022-4995">0022-4995</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR_(identifier)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="JSTOR (identifier) (hindi pa naisusulat)">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3632296">3632296</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Journal+of+the+Economic+and+Social+History+of+the+Orient&amp;rft.atitle=%22Indianization%22+from+the+Indian+Point+of+View%3A+Trade+and+Cultural+Contacts+with+Southeast+Asia+in+the+Early+First+Millennium+C.E&amp;rft.volume=42&amp;rft.issue=11%E2%80%9317&amp;rft.pages=1-26&amp;rft.date=1999&amp;rft.issn=0022-4995&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3632296%23id-name%3DJSTOR&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1163%2F1568520991445588&amp;rft.aulast=Smith&amp;rft.aufirst=Monica+L.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Spread-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Spread_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFCourt1996" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Court, C. (1996). Daniels, P. T.; Bright, W. (mga pat.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.ph/books?id=ospMAgAAQBAJ&amp;pg=PA445&amp;dq=The+spread+of+Brahmi+Script+into+Southeast+Asia&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiThLztuOPrAhUGa94KHdZVAbgQ6AEwAXoECAIQAg#v=onepage&amp;q=The%20spread%20of%20Brahmi%20Script%20into%20Southeast%20Asia&amp;f=false"><i>The spread of Brahmi Script into Southeast Asia</i></a> &#91;<i>Ang pagkalat ng Sulat Brahmi sa Timog-silangang Asya</i>&#93;. The World's Writing Systems (sa wikang Ingles). Oxford University Press. pp.&#160;445–449.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+spread+of+Brahmi+Script+into+Southeast+Asia&amp;rft.series=The+World%27s+Writing+Systems&amp;rft.pages=445-449&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=1996&amp;rft.aulast=Court&amp;rft.aufirst=C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.ph%2Fbooks%3Fid%3DospMAgAAQBAJ%26pg%3DPA445%26dq%3DThe%2Bspread%2Bof%2BBrahmi%2BScript%2Binto%2BSoutheast%2BAsia%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D2ahUKEwiThLztuOPrAhUGa94KHdZVAbgQ6AEwAXoECAIQAg%23v%3Donepage%26q%3DThe%2520spread%2520of%2520Brahmi%2520Script%2520into%2520Southeast%2520Asia%26f%3Dfalse&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/AQQ3480.0001.001?view=toc"><i>Philippine Indic studies: Fletcher Gardner</i></a> &#91;<i>Pilipinong Araling Indio: Fletcher Gardner</i>&#93; (sa wikang Ingles). 2005.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Philippine+Indic+studies%3A+Fletcher+Gardner&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fquod.lib.umich.edu%2Fp%2Fphilamer%2FAQQ3480.0001.001%3Fview%3Dtoc&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-millergujarati-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-millergujarati_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMiller2010" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Miller, Christopher (2010). "A Gujarati Origin for Scripts of Sumatra, Sulawesi and the Philippines" &#91;Isang Pinagmulang Gujarati para sa mga Sulat ng Sumatra, Sulawesi at Pilipinas&#93;. <i>Berkeley Linguistics Society</i> (sa wikang Ingles). <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3765%2Fbls.v36i1.3917">10.3765/bls.v36i1.3917</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Berkeley+Linguistics+Society&amp;rft.atitle=A+Gujarati+Origin+for+Scripts+of+Sumatra%2C+Sulawesi+and+the+Philippines&amp;rft.date=2010&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.3765%2Fbls.v36i1.3917&amp;rft.aulast=Miller&amp;rft.aufirst=Christopher&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDiringer1948" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Diringer, David (1948). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287"><i>Alphabet a key to the history of mankind</i></a> &#91;<i>Alpabeto isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan</i>&#93; (sa wikang Ingles). pp.&#160;421–443.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Alphabet+a+key+to+the+history+of+mankind&amp;rft.pages=421-443&amp;rft.date=1948&amp;rft.aulast=Diringer&amp;rft.aufirst=David&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fin.gov.ignca.1287&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Scott-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Scott_27-0">27.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Scott_27-1">27.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Scott_27-2">27.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Scott_27-3">27.3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFScott1984" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/w/index.php?title=William_Henry_Scott_(historian)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="William Henry Scott (historian) (hindi pa naisusulat)">Scott, William Henry</a> (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bR2XAQAACAAJ"><i>Prehispanic Source Materials for the study of Philippine History</i></a> &#91;<i>Mga Reperensiyang Prehispaniko para sa pag-aaral ng Kasaysayan ng Pilipinas</i>&#93; (sa wikang Ingles). New Day Publishers. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/971-10-0226-4" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/971-10-0226-4"><bdi>971-10-0226-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Prehispanic+Source+Materials+for+the+study+of+Philippine+History&amp;rft.pub=New+Day+Publishers&amp;rft.date=1984&amp;rft.isbn=971-10-0226-4&amp;rft.aulast=Scott&amp;rft.aufirst=William+Henry&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbR2XAQAACAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFCaldwell1988" class="citation thesis cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Caldwell, Ian (1988). <i>Ten Bugis Texts; South Sulawesi 1300-1600</i> &#91;<i>Sampung Tekstong Bugis: Timog Sulawesi 1300-1600</i>&#93; (PhD) (sa wikang Ingles). Australian National University. p.&#160;17. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.25911%2F5d78d7d9abe3f">10.25911/5d78d7d9abe3f</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&amp;rft.title=Ten+Bugis+Texts%3B+South+Sulawesi+1300-1600&amp;rft.inst=Australian+National+University&amp;rft.date=1988&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.25911%2F5d78d7d9abe3f&amp;rft.aulast=Caldwell&amp;rft.aufirst=Ian&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDiringer1948" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Diringer, David (1948). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287"><i>Alphabet a key to the history of mankind</i></a> &#91;<i>Alpabeto isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan</i>&#93; (sa wikang Ingles). p.&#160;423.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Alphabet+a+key+to+the+history+of+mankind&amp;rft.pages=423&amp;rft.date=1948&amp;rft.aulast=Diringer&amp;rft.aufirst=David&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fin.gov.ignca.1287&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-NMPHseal-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-NMPHseal_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/Seal.html">National Museum Collections Seals</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170324035749/http://nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/Seal.html">Naka-arkibo</a> 2017-03-24 sa <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. [Koleksyon ng Selyo ng Pambansang Museo] (sa Ingles).</span> </li> <li id="cite_note-geoffwadecham-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-geoffwadecham_31-0">31.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-geoffwadecham_31-1">31.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFWade1993" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Wade, Geoff (March 1993). "On the Possible Cham Origin of the Philippine Scripts" &#91;Patungkol sa Posibleng Pinagmulang Cham ng mga Sulat Pilipino&#93;. <i>Journal of Southeast Asian Studies</i> (sa wikang Ingles). <b>24</b> (1): 44–87. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0022463400001508">10.1017/S0022463400001508</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR_(identifier)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="JSTOR (identifier) (hindi pa naisusulat)">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/20071506">20071506</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Journal+of+Southeast+Asian+Studies&amp;rft.atitle=On+the+Possible+Cham+Origin+of+the+Philippine+Scripts&amp;rft.volume=24&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=44-87&amp;rft.date=1993-03&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022463400001508&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F20071506%23id-name%3DJSTOR&amp;rft.aulast=Wade&amp;rft.aufirst=Geoff&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201128074303/https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/">"Archive copy"</a>. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot">orihinal</a> noong 2020-11-28<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-06-09</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Archive+copy&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fncca.gov.ph%2Fabout-culture-and-arts%2Fin-focus%2Fthe-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_web" title="Padron:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: archived copy as title (<a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_archived_copy_as_title" title="Kategorya:CS1 maint: archived copy as title">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFGuillermoPaluga2011" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Guillermo, Ramon G.; Paluga, Myfel Joseph D. (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-southeast-asian-studies/article/barang-king-banga-a-visayan-language-reading-of-the-calatagan-pot-inscription-cpi/66C1271BB06ED3321FEC3CB4D255D4E7">"Barang king banga: A Visayan language reading of the Calatagan pot inscription (CPI)"</a> &#91;Barang king banga: Isang pagbabasa sa Bisaya ng inskripsyon sa palayok ng Calatagan (CPI)&#93;. <i>Journal of Southeast Asian Studies</i> (sa wikang Ingles). <b>42</b>: 121–159. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0022463410000561">10.1017/S0022463410000561</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Journal+of+Southeast+Asian+Studies&amp;rft.atitle=Barang+king+banga%3A+A+Visayan+language+reading+of+the+Calatagan+pot+inscription+%28CPI%29&amp;rft.volume=42&amp;rft.pages=121-159&amp;rft.date=2011&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022463410000561&amp;rft.aulast=Guillermo&amp;rft.aufirst=Ramon+G.&amp;rft.au=Paluga%2C+Myfel+Joseph+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fjournals%2Fjournal-of-southeast-asian-studies%2Farticle%2Fbarang-king-banga-a-visayan-language-reading-of-the-calatagan-pot-inscription-cpi%2F66C1271BB06ED3321FEC3CB4D255D4E7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_San_Agustin1646" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">de San Agustin, Caspar (1646). <i>Conquista de las Islas Filipinas 1565-1615</i> &#91;<i>Pananakop ng mga Isla ng Pilipinas 1565-1615</i>&#93; (sa wikang Kastila). <q>Tienen sus letras y caracteres como los malayos, de quien los aprendieron; con ellos escriben con unos punzones en cortezas de caña y hojas de palmas, pero nunca se les halló escritura antinua alguna ni luz de su orgen y venida a estas islas, conservando sus costumbres y ritos por tradición de padres a hijos din otra noticia alguna.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Conquista+de+las+Islas+Filipinas+1565-1615&amp;rft.date=1646&amp;rft.aulast=de+San+Agustin&amp;rft.aufirst=Caspar&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_Santa_Inés1676" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">de Santa Inés, Francisco (1676). <i>Crónica de la provincia de San Gregorio Magno de religiosos descalzos de N. S. P. San Francisco en las Islas Filipinas, China, Japón, etc</i> &#91;<i>Salaysay ng lalawigan ng San Gregorio Magno ng relihiyosong deskalso ng N. S. P. San Francisco sa Kapuluan ng Pilipinas, Tsina, Hapon, atbp.</i>&#93; (sa wikang Kastila). p.&#160;41-42.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Cr%C3%B3nica+de+la+provincia+de+San+Gregorio+Magno+de+religiosos+descalzos+de+N.+S.+P.+San+Francisco+en+las+Islas+Filipinas%2C+China%2C+Jap%C3%B3n%2C+etc.&amp;rft.pages=41-42&amp;rft.date=1676&amp;rft.aulast=de+Santa+In%C3%A9s&amp;rft.aufirst=Francisco&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMiller2014" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Miller, Christopher (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230306014531/https://www.academia.edu/15915312">"A survey of indigenous scripts of Indonesia and the Philippines"</a> &#91;Isang surbey ng mga katutubong sulat ng Indonesia at Pilipinas&#93; (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/15915312">orihinal</a> noong 2023-03-06<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-06-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=A+survey+of+indigenous+scripts+of+Indonesia+and+the+Philippines&amp;rft.date=2014&amp;rft.aulast=Miller&amp;rft.aufirst=Christopher&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F15915312&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_journal" title="Padron:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">&#124;journal=</code> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#missing_periodical" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">tulong</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://paulmorrow.ca/amami.htm">"Ilokano Lord's Prayer, 1620"</a> &#91;Ama Namin sa Ilokano, 1620&#93; (sa wikang Ilokano).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Ilokano+Lord%27s+Prayer%2C+1620&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fpaulmorrow.ca%2Famami.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_web" title="Padron:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: unrecognized language (<a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_unrecognized_language" title="Kategorya:CS1 maint: unrecognized language">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFEspallargas1974" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Espallargas, Joseph G. (1974). <i>A study of the ancient Philippine syllabary with particular attention to its Tagalog version</i> &#91;<i>Isang pag-aaral ng sinaunang pantigan ng Pilipinas na may pantanging pansin sa bersyong Tagalog nito</i>&#93; (sa wikang Ingles). p.&#160;98.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+study+of+the+ancient+Philippine+syllabary+with+particular+attention+to+its+Tagalog+version&amp;rft.pages=98&amp;rft.date=1974&amp;rft.aulast=Espallargas&amp;rft.aufirst=Joseph+G.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_San_Agustín1703" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">de San Agustín, Gaspar (1703). <i>Compendio de la arte de la lengua tagala</i> &#91;<i>Kompendiyo sa sining ng wikang Tagalog</i>&#93; (sa wikang Kastila). p.&#160;142. <q>Sa wakas ilalagay ang paraan ng pagsulat nila sa nakaraan, at kasalukuyan nilang ginagamit ito sa Comintan (Mga lalawigan ng Laguna at Batangas) at mga iba pang bahagi. (Isinalin ang sipi mula sa Kastila)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Compendio+de+la+arte+de+la+lengua+tagala&amp;rft.pages=142&amp;rft.date=1703&amp;rft.aulast=de+San+Agust%C3%ADn&amp;rft.aufirst=Gaspar&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFP._Domingo_Ezguerra_(1601–1670)1747" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">P. Domingo Ezguerra (1601–1670) (1747) [s. 1663]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=F2SRqDzB50wC&amp;pg=PA915&amp;lpg=PA915&amp;dq=Ezguerra+with+his+Arte+de+la+lengua+Bisaya#v=onepage"><i>Arte de la lengua bisaya de la provincia de Leyte</i></a> &#91;<i>Sining ng wikang Bisaya sa lalawigan ng Leyte</i>&#93; (sa wikang Kastila). apendice por el P. Constantino Bayle. Imp. de la Compañía de Jesús. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/9780080877754" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/9780080877754"><bdi>9780080877754</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Arte+de+la+lengua+bisaya+de+la+provincia+de+Leyte&amp;rft.pub=Imp.+de+la+Compa%C3%B1%C3%ADa+de+Jes%C3%BAs&amp;rft.date=1747&amp;rft.isbn=9780080877754&amp;rft.au=P.+Domingo+Ezguerra+%281601%E2%80%931670%29&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DF2SRqDzB50wC%26pg%3DPA915%26lpg%3DPA915%26dq%3DEzguerra%2Bwith%2Bhis%2BArte%2Bde%2Bla%2Blengua%2BBisaya%23v%3Donepage&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_book" title="Padron:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 maint: numeric names: mga may-akda (<a href="/w/index.php?title=Kategorya:CS1_maint:_numeric_names:_mga_may-akda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategorya:CS1 maint: numeric names: mga may-akda (hindi pa naisusulat)">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFTrinidad_Hermenegildo_Pardo_de_Tavera1884" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Trinidad Hermenegildo Pardo de Tavera (1884). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gutenberg.org/files/15421/15421-h/15421-h.htm"><i>Contribución para el estudio de los antiguos alfabetos filipinos</i></a> &#91;<i>Kontribusyon para sa pag-aaral ng mga sinaunang alpabetong Pilipino</i>&#93; (sa wikang Kastila). Losana.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Contribuci%C3%B3n+para+el+estudio+de+los+antiguos+alfabetos+filipinos&amp;rft.pub=Losana&amp;rft.date=1884&amp;rft.au=Trinidad+Hermenegildo+Pardo+de+Tavera&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gutenberg.org%2Ffiles%2F15421%2F15421-h%2F15421-h.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-INQPHmuddied-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-INQPHmuddied_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFEscandor2014" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Escandor, Juan, Jr. (Hulyo 13, 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsinfo.inquirer.net/616407/muddied-stones-reveal-ancient-scripts">"Muddied stones reveal ancient scripts"</a> &#91;Ibinunyag ng mga batong naputikan ang mga sinaunang sulat&#93;. <i>Philippine Daily Inquirer</i> (sa wikang Ingles)<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 12,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Philippine+Daily+Inquirer&amp;rft.atitle=Muddied+stones+reveal+ancient+scripts&amp;rft.date=2014-07-13&amp;rft.aulast=Escandor&amp;rft.aufirst=Juan%2C+Jr.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fnewsinfo.inquirer.net%2F616407%2Fmuddied-stones-reveal-ancient-scripts&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_web" title="Padron:Cite web">cite web</a>}}</code>: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (<a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_multiple_names:_mga_may-akda" title="Kategorya:CS1 maint: multiple names: mga may-akda">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ELIZAGAticao-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ELIZAGAticao_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFBorrinaga2011" class="citation conference cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Borrinaga, Rolando (Agosto 5–6, 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210201215044/http://heritage.elizaga.net/explorations/borrinaga/ticao-stones.pdf"><i>Romancing the Ticao Stones: Preliminary Transcription, Decipherment, Translation, and Some Notes</i></a> &#91;<i>Pagroromansa sa mga Batong Ticao: Paunang Transkripsyon, Pag-iintindi, Pagsasalin, at mga Ilang Tala</i>&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The 1st Philippine Conference on the “Baybayin” Stones of Ticao, Monreal, Lalawigan ng Masbate (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://heritage.elizaga.net/explorations/borrinaga/ticao-stones.pdf">orihinal</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> noong 2021-02-01<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-06-12</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=conference&amp;rft.btitle=Romancing+the+Ticao+Stones%3A+Preliminary+Transcription%2C+Decipherment%2C+Translation%2C+and+Some+Notes&amp;rft.date=2011-08-05%2F2011-08-06&amp;rft.aulast=Borrinaga&amp;rft.aufirst=Rolando&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fheritage.elizaga.net%2Fexplorations%2Fborrinaga%2Fticao-stones.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_conference" title="Padron:Cite conference">cite conference</a>}}</code>: CS1 maint: date format (<a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_date_format" title="Kategorya:CS1 maint: date format">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDelgado1892" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Delgado, Juan José (1892). <i>Historia General sacro-profana, política y natural de las Islas del Poniente llamadas Filipinas</i> &#91;<i>Sagradong kabastusan, pampulitika at natural na kasaysayang Pangkalahatan ng mga Kanluraning Isla na tinatawag na Pilipinas</i>&#93; (sa wikang Kastila). p.&#160;331-333.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historia+General+sacro-profana%2C+pol%C3%ADtica+y+natural+de+las+Islas+del+Poniente+llamadas+Filipinas&amp;rft.pages=331-333&amp;rft.date=1892&amp;rft.aulast=Delgado&amp;rft.aufirst=Juan+Jos%C3%A9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-paulmorrow-45"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-paulmorrow_45-0">45.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-paulmorrow_45-1">45.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMorrow" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Morrow, Paul. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://paulmorrow.ca/bayeng1.htm">"Baybayin, The Ancient Script of the Philippines"</a> &#91;Babayin, Ang Sinaunang Sulat ng Pilipinas&#93;. <i>paulmorrow.ca</i> (sa wikang Ingles).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=paulmorrow.ca&amp;rft.atitle=Baybayin%2C+The+Ancient+Script+of+the+Philippines&amp;rft.aulast=Morrow&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fpaulmorrow.ca%2Fbayeng1.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFSantos" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Santos, Hector. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190915163425/http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm">"Extinction of a Philippine Script"</a> &#91;Pagkalipol ng Isang Sulat Pilipino&#93;. <i>www.bibingka.baybayin.com</i> (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm">orihinal</a> noong 2019-09-15<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-06-12</span></span>. <q>Gayupaman, noong nagsimula akong maghanap ng mga dokumento na makakakumpirma nito, wala akong mahanap. Tinitigan at pinag-aralan ko ang mga salaysay ng mga istoryador ukol sa mga pagkasunog (lalo ang kay Beyer) naghahanap ng mga talababa na maaaring magpahiwatig kung saan nanggaling ang impormasyon. Nakalulungkot, hindi dokumentado ang kani-kanilang mga sanggunian, kung may sanggunian man sila. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.bibingka.baybayin.com&amp;rft.atitle=Extinction+of+a+Philippine+Script&amp;rft.aulast=Santos&amp;rft.aufirst=Hector&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bibingka.baybayin.com%2Fdahon%2Fextinct%2Fextinct.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFSantos" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Santos, Hector. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190915163425/http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm">"Extinction of a Philippine Script"</a> &#91;Pagkalipol ng Isang Sulat Pilipino&#93;. <i>www.bibingka.baybayin.com</i> (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm">orihinal</a> noong Setyembre 15, 2019<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 15,</span> 2019</span>. <q>Ngunt kung may nangyaring sunog man dahil sa utos ni P. Chirino, magreresulta ito sa pagkasunog ng mga manuskritong Kristiyano na hindi katanggap-tanggap ng Simbahan at hindi mga sinaunang manuskrito na hindi talagang umiral. Sinunog ang mga maiikling dokumento? Oo. Mga sinaunang manuskrito? Hindi. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.bibingka.baybayin.com&amp;rft.atitle=Extinction+of+a+Philippine+Script&amp;rft.aulast=Santos&amp;rft.aufirst=Hector&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bibingka.baybayin.com%2Fdahon%2Fextinct%2Fextinct.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-letrademeca-48"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-letrademeca_48-0">48.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-letrademeca_48-1">48.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDonoso2019" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Donoso, Isaac (Hunyo 14, 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ejournal.um.edu.my/index.php/JAT/article/view/16534">"Letra de Meca: Jawi Script in the Tagalog Region During the 16th Century"</a> &#91;Letra de Meca: Sulat Jawi sa Katagalugan Noong Ika-16 na Siglo&#93;. <i>Journal of Al-Tamaddun</i> (sa wikang Ingles). <b>14</b> (1): 89–103. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<span class="id-lock-free" title="Malayang makukuha"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.22452%2FJAT.vol14no1.8">10.22452/JAT.vol14no1.8</a></span>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/2289-2672">2289-2672</a>. <q>Ang mahalaga sa amin ay ang may-katuturang aktibidad sa mga siglong ito sa pag-aaral, pagsusulat, at kahit paglilimbag sa Baybayin. At hindi kakatwa itong gawin sa mga ibang rehiyon ng Imperyong Kastila. Sa katunayan, mahalaga ang naging papel ng mga katutubong dokumento sa hudisyal at ligal na buhay ng mga kolonya. Ligal na tinanggap ang mga dokumento sa mga ibang wika maliban sa Kastila, at sinabi ni Pedro de Castro na "Sa mga sinupan ng Lipa at Batangas, nakakita ako ng mararaming dokumento na may ganitong titik". Sa panahon ngayon, mahahanap natin ang mga dokumentong may Baybayin sa iilang repositoryo, kabilang dito ang pinakalumang aklatan sa bansa, ang Unibersidad ng Santo Tomás. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Journal+of+Al-Tamaddun&amp;rft.atitle=Letra+de+Meca%3A+Jawi+Script+in+the+Tagalog+Region+During+the+16th+Century&amp;rft.volume=14&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=89-103&amp;rft.date=2019-06-14&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.22452%2FJAT.vol14no1.8&amp;rft.issn=2289-2672&amp;rft.aulast=Donoso&amp;rft.aufirst=Isaac&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fejournal.um.edu.my%2Findex.php%2FJAT%2Farticle%2Fview%2F16534&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFDonoso2019" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Donoso, Isaac (Hunyo 14, 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ejournal.um.edu.my/index.php/JAT/article/view/16534">"Letra de Meca: Jawi Script in the Tagalog Region During the 16th Century"</a> &#91;Letra de Meca: Sulat Jawi sa Katagalugan Noong Ika-16 na Siglo&#93;. <i>Journal of Al-Tamaddun</i> (sa wikang Ingles). <b>14</b> (1): 92. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<span class="id-lock-free" title="Malayang makukuha"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.22452%2FJAT.vol14no1.8">10.22452/JAT.vol14no1.8</a></span>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/2289-2672">2289-2672</a><span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 15,</span> 2019</span>. <q>Pangalawa, kung hindi inalis ang Baybayin ngunit itinaguyod at alam natin na ang Maynila ay nagiging mahalagang entrepôt ng Islam, maaaring isipin na ang Baybayin ay nasa maibabagong yugto sa Kamaynilaan sa pagdating ng mga Kastila. Ito ay upang sabihin, gaya ng mga ibang lugar ng mundong Malay, pinapalitan ang Baybayin at kulturang Hindu-Budismo ng Sulat Jawi at Islam. Kung ganoon, baka itinaguyod ng mga Kastila ang Baybayin bilang paraan upang patigilan ang Islamisyon dahil unti-unting naglipat ang wikang Tagalog mula sa Baybayin tungo sa sulat Jawi. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Journal+of+Al-Tamaddun&amp;rft.atitle=Letra+de+Meca%3A+Jawi+Script+in+the+Tagalog+Region+During+the+16th+Century&amp;rft.volume=14&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=92&amp;rft.date=2019-06-14&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.22452%2FJAT.vol14no1.8&amp;rft.issn=2289-2672&amp;rft.aulast=Donoso&amp;rft.aufirst=Isaac&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fejournal.um.edu.my%2Findex.php%2FJAT%2Farticle%2Fview%2F16534&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFPOTET2019" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">POTET, Jean-Paul G. (2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ"><i>Ancient Beliefs and Customs of the Tagalogs</i></a> &#91;<i>Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog</i>&#93; (sa wikang Ingles). Lulu.com. p.&#160;66. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/978-0-244-34873-1" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/978-0-244-34873-1"><bdi>978-0-244-34873-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Ancient+Beliefs+and+Customs+of+the+Tagalogs&amp;rft.pages=66&amp;rft.pub=Lulu.com&amp;rft.date=2019&amp;rft.isbn=978-0-244-34873-1&amp;rft.aulast=POTET&amp;rft.aufirst=Jean-Paul+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DCa5XDwAAQBAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFPOTET2019" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">POTET, Jean-Paul G. (2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ"><i>Ancient Beliefs and Customs of the Tagalogs</i></a> &#91;<i>Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog</i>&#93; (sa wikang Ingles). Lulu.com. p.&#160;58–59. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Natatangi:Mga_pinagmulang_aklat/978-0-244-34873-1" title="Natatangi:Mga pinagmulang aklat/978-0-244-34873-1"><bdi>978-0-244-34873-1</bdi></a>. <q>Pinanatiling hindi nakasulat ng mga Tagalog ang kanilang kaalaman sa teolohiko, at ginamit lamang ang kanilang alpabetong papantig ("Baybayin") para sa mga sekular na hangarin at, marahil, mga anting-anting. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Ancient+Beliefs+and+Customs+of+the+Tagalogs&amp;rft.pages=58-59&amp;rft.pub=Lulu.com&amp;rft.date=2019&amp;rft.isbn=978-0-244-34873-1&amp;rft.aulast=POTET&amp;rft.aufirst=Jean-Paul+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DCa5XDwAAQBAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-potet-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-potet_52-0">52.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-potet_52-1">52.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-potet_52-2">52.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFPotet" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Potet, Jean-Paul G. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ"><i>Baybayin, the Syllabic Alphabet of the Tagalogs</i></a> &#91;<i>Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog</i>&#93; (sa wikang Ingles). p.&#160;95<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Mayo 20,</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Baybayin%2C+the+Syllabic+Alphabet+of+the+Tagalogs&amp;rft.pages=95&amp;rft.aulast=Potet&amp;rft.aufirst=Jean-Paul+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DCa5XDwAAQBAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFCasiño1977" class="citation journal cs1">Casiño, Eric S. (1977). "Reviewed work: THE MANGYANS OF MINDORO: AN ETHNOHISTORY, Violeta B. Lopez; BORN PRIMITIVE IN THE PHILIPPINES, Severino N. Luna". <i>Philippine Studies</i>. <b>25</b> (4): 470–472. <a href="/w/index.php?title=JSTOR_(identifier)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="JSTOR (identifier) (hindi pa naisusulat)">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/42632398">42632398</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Philippine+Studies&amp;rft.atitle=Reviewed+work%3A+THE+MANGYANS+OF+MINDORO%3A+AN+ETHNOHISTORY%2C+Violeta+B.+Lopez%3B+BORN+PRIMITIVE+IN+THE+PHILIPPINES%2C+Severino+N.+Luna&amp;rft.volume=25&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=470-472&amp;rft.date=1977&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F42632398%23id-name%3DJSTOR&amp;rft.aulast=Casi%C3%B1o&amp;rft.aufirst=Eric+S.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-bibingka-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-bibingka_54-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080823214513/http://www.bibingka.com/dahon/tagalog/tagalog.htm">"The Tagalog script"</a> &#91;Ang sulat Tagalog&#93; (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bibingka.com/dahon/tagalog/tagalog.htm">orihinal</a> noong Agosto 23, 2008<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 2,</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=The+Tagalog+script&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bibingka.com%2Fdahon%2Ftagalog%2Ftagalog.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFde_Noceda1754" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">de Noceda, Juan (1754). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=miun.aqj5903.0001.001&amp;view=image&amp;seq=61"><i>Vocabulario de la lengua tagala</i></a> &#91;<i>Bokabularyo ng wikang Tagalog</i>&#93; (sa wikang Kastila). p.&#160;39.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Vocabulario+de+la+lengua+tagala&amp;rft.pages=39&amp;rft.date=1754&amp;rft.aulast=de+Noceda&amp;rft.aufirst=Juan&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbabel.hathitrust.org%2Fcgi%2Fpt%3Fid%3Dmiun.aqj5903.0001.001%26view%3Dimage%26seq%3D61&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch17.pdf#G26723">"Chapter 17: Indonesia and Oceania, Philippine Scripts"</a> &#91;Kabanata 17: Indonesia at Oceania, Mga Pilipinong Sulat&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span> (sa wikang Ingles). Unicode Consortium. March 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Chapter+17%3A+Indonesia+and+Oceania%2C+Philippine+Scripts&amp;rft.pub=Unicode+Consortium&amp;rft.date=2020-03&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.unicode.org%2Fversions%2FUnicode13.0.0%2Fch17.pdf%23G26723&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gutenberg.org/files/16119/16119-h/16119-h.htm#d0e129">"Doctrina Cristiana"</a> &#91;Doktrinang Kristiyano&#93;. <i>Project Gutenberg</i> (sa wikang Kastila).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Project+Gutenberg&amp;rft.atitle=Doctrina+Cristiana&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gutenberg.org%2Ffiles%2F16119%2F16119-h%2F16119-h.htm%23d0e129&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-UnicodeTagalog-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UnicodeTagalog_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf">Unicode Baybayin Tagalog variant</a></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KFQOAQAAMAAJ&amp;q=baybayin+palm+leaves&amp;dq=baybayin+palm+leaves"><i>Filipinas</i></a> (sa wikang Ingles). Filipinas Pub. 1995-01-01. p.&#160;60.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Filipinas&amp;rft.pages=60&amp;rft.pub=Filipinas+Pub.&amp;rft.date=1995-01-01&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DKFQOAQAAMAAJ%26q%3Dbaybayin%2Bpalm%2Bleaves%26dq%3Dbaybayin%2Bpalm%2Bleaves&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170113205231/http://princelystates.com/ArchivedFeatures/fa-03-05.shtml">"Cochin Palm Leaf Fiscals"</a> &#91;Mga Dahon ng Palmera na Piskal ng Cochin&#93;. <i>Princely States Report &gt; Archived Features</i> (sa wikang Ingles). 2001-04-01. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://princelystates.com/ArchivedFeatures/fa-03-05.shtml">orihinal</a> noong 2017-01-13<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2017-01-25</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Princely+States+Report+%3E+Archived+Features&amp;rft.atitle=Cochin+Palm+Leaf+Fiscals&amp;rft.date=2001-04-01&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fprincelystates.com%2FArchivedFeatures%2Ffa-03-05.shtml&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFWoods1992" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Woods, Damon L. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://escholarship.org/content/qt7kz776js/qt7kz776js.pdf">"Tomas Pinpin and the Literate Indio: Tagalog Writing in the Early Spanish Philippines"</a> &#91;Tomas Pinpin at ang Edukadong Indio: Pagsusulat ng Tagalog sa Maagang Kastilang Pilipinas&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span> (sa wikang Ingles).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Tomas+Pinpin+and+the+Literate+Indio%3A+Tagalog+Writing+in+the+Early+Spanish+Philippines&amp;rft.date=1992&amp;rft.aulast=Woods&amp;rft.aufirst=Damon+L.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fescholarship.org%2Fcontent%2Fqt7kz776js%2Fqt7kz776js.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Padron:Cite_journal" title="Padron:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">&#124;journal=</code> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#missing_periodical" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">tulong</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMorrow2010" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Morrow, Paul (Mayo 5, 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mts.net/~pmorrow/doc_a.htm">"Document A"</a> &#91;Dokumento A&#93; (sa wikang Ingles)<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 3,</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Document+A&amp;rft.date=2010-05-05&amp;rft.aulast=Morrow&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mts.net%2F~pmorrow%2Fdoc_a.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFMorrow2010" class="citation web cs1">Morrow, Paul (Mayo 4, 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150729081423/http://www.mts.net/~pmorrow/doc_b.htm">"Document B"</a> &#91;Dokumento B&#93;. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mts.net/~pmorrow/doc_b.htm">orihinal</a> noong Hulyo 29, 2015<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 3,</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Document+B&amp;rft.date=2010-05-04&amp;rft.aulast=Morrow&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mts.net%2F~pmorrow%2Fdoc_b.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191126193202/http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB01022.pdf">"House Bill 1022"</a> &#91;Panukalang Batas 1022&#93; <span class="cs1-format">(PDF)</span> (sa wikang Ingles). <a href="/wiki/Ika-17_na_Kongreso_ng_Pilipinas#Kapulungan_ng_mga_Kinatawan" title="Ika-17 na Kongreso ng Pilipinas">Ika-17 Kongreso ng Pilipinas</a>. Hulyo 4, 2016. Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="http://congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB01022.pdf">orihinal</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> noong 2019-11-26<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 24,</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=House+Bill+1022&amp;rft.pub=Ika-17+Kongreso+ng+Pilipinas&amp;rft.date=2016-07-04&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fcongress.gov.ph%2Flegisdocs%2Fbasic_17%2FHB01022.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://senate.gov.ph/lis/bill_res.aspx?congress=17&amp;q=SBN-433">"Senate Bill 433"</a> &#91;Panukalang Batas ng Senado 433&#93; (sa wikang Ingles). <a href="/wiki/Ika-17_na_Kongreso_ng_Pilipinas#Senado" title="Ika-17 na Kongreso ng Pilipinas">Ika-17 Senado ng Pilipinas</a>. Hulyo 19, 2016<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Setyembre 24,</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Senate+Bill+433&amp;rft.pub=Ika-17+Senado+ng+Pilipinas&amp;rft.date=2016-07-19&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fsenate.gov.ph%2Flis%2Fbill_res.aspx%3Fcongress%3D17%26q%3DSBN-433&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFtechmagus2019" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">techmagus (Agosto 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190801125919/https://techmagus.icu/baybayin-gboard-now-available/">"Baybayin in Gboard App Now Available"</a> &#91;Magagamit na Ngayon ang Baybayin sa Gboard App&#93; (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://techmagus.icu/baybayin-gboard-now-available/">orihinal</a> noong Agosto 1, 2019<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Agosto 1,</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Baybayin+in+Gboard+App+Now+Available&amp;rft.date=2019-08&amp;rft.au=techmagus&amp;rft_id=https%3A%2F%2Ftechmagus.icu%2Fbaybayin-gboard-now-available%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite id="CITEREFtechmagus2019" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">techmagus (Agosto 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200612143317/https://techmagus.icu/activate-baybayin-gboard/">"Activate and Use Baybayin in Gboard"</a> &#91;Panaganahin at Gamitin ang Baybayin sa Gboard&#93; (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://techmagus.icu/activate-baybayin-gboard/">orihinal</a> noong 2020-06-12<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">Agosto 1,</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Activate+and+Use+Baybayin+in+Gboard&amp;rft.date=2019-08&amp;rft.au=techmagus&amp;rft_id=https%3A%2F%2Ftechmagus.icu%2Factivate-baybayin-gboard%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-techmagus-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-techmagus_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2132731" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200612110746/https://techmagus.icu/paninap-unicode-keyboard-layout/the-philippines-national-keyboard-layout/">"Philippines Unicode Keyboard Layout"</a>. <i>techmagus™</i> (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa <a rel="nofollow" class="external text" href="https://techmagus.icu/paninap-unicode-keyboard-layout/the-philippines-national-keyboard-layout/">orihinal</a> noong 2020-06-12<span class="reference-accessdate">. Nakuha noong <span class="nowrap">2020-06-12</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=techmagus%E2%84%A2&amp;rft.atitle=Philippines+Unicode+Keyboard+Layout&amp;rft_id=https%3A%2F%2Ftechmagus.icu%2Fpaninap-unicode-keyboard-layout%2Fthe-philippines-national-keyboard-layout%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ftl.wikipedia.org%3ABaybayin" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mga_kawing_panlabas">Mga kawing panlabas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Baguhin seksiyon: Mga kawing panlabas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>baguhin</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;section=33" title="Edit section&#39;s source code: Mga kawing panlabas"><span>baguhin ang wikitext</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1961329" /><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">May kaugnay na midya tungkol sa <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Baybayin" class="extiw" title="commons:Category:Baybayin">Baybayin</a></span> ang Wikimedia Commons.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140201135616/http://www.congress.gov.ph/download/basic_16/HB00160.pdf">Panukalang Batas 160, o <i>National Script Act of 2011</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://symbl.cc/en/unicode/blocks/tagalog/">Tagalog – Unicode character table</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nordenx.blogspot.com/p/downloads.html">Mga Makabagong Font ng Baybayin</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://paulmorrow.ca/fonts.htm">Mga Font ng Baybayin ni Paul Morrow</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2023235">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1924931">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Mga_titik_na_ginagamit_sa_Baybayin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1843287">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-tingnan"><a href="/wiki/Padron:Baybayin" title="Padron:Baybayin"><abbr title="Tingnan ang padron">t</abbr></a></li><li class="nv-usapan"><a href="/w/index.php?title=Usapang_padron:Baybayin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Usapang padron:Baybayin (hindi pa naisusulat)"><abbr title="Pag-usapan ang padron">u</abbr></a></li><li class="nv-baguhin"><a class="external text" href="https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Padron:Baybayin&amp;action=edit"><abbr title="Baguhin ang padron">b</abbr></a></li></ul></div><div id="Mga_titik_na_ginagamit_sa_Baybayin" style="font-size:114%;margin:0 4em"><center><a class="mw-selflink selflink">Mga titik na ginagamit sa Baybayin</a></center></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Mga patinig</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><center><a href="/wiki/%E1%9C%80" class="mw-redirect" title="ᜀ">ᜀ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%81" class="mw-redirect" title="ᜁ">ᜁ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%82" class="mw-redirect" title="ᜂ">ᜂ</a></center></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Mga katinig</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><center><a href="/wiki/%E1%9C%83" class="mw-redirect" title="ᜃ">ᜃ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%84" class="mw-redirect" title="ᜄ">ᜄ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%85" class="mw-redirect" title="ᜅ">ᜅ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%86" class="mw-redirect" title="ᜆ">ᜆ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%87" class="mw-redirect" title="ᜇ">ᜇ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%88" class="mw-redirect" title="ᜈ">ᜈ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%89" class="mw-redirect" title="ᜉ">ᜉ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%8A" class="mw-redirect" title="ᜊ">ᜊ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%8B" class="mw-redirect" title="ᜋ">ᜋ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%8C" class="mw-redirect" title="ᜌ">ᜌ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%87" class="mw-redirect" title="ᜇ">ᜇ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%8E" class="mw-redirect" title="ᜎ">ᜎ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%8F" class="mw-redirect" title="ᜏ">ᜏ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%90" class="mw-redirect" title="ᜐ">ᜐ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E1%9C%91" class="mw-redirect" title="ᜑ">ᜑ</a></center></div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐68b84474c‐dxf8c Cached time: 20250305164806 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.957 seconds Real time usage: 1.227 seconds Preprocessor visited node count: 26621/1000000 Post‐expand include size: 222386/2097152 bytes Template argument size: 13791/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 10/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 266701/5000000 bytes Lua time usage: 0.505/10.000 seconds Lua memory usage: 20268803/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1039.744 1 -total 38.04% 395.568 1 Padron:Reflist 17.51% 182.050 27 Padron:Cite_web 11.73% 121.976 23 Padron:Lang 9.72% 101.111 110 Padron:Script 8.57% 89.141 23 Padron:Cite_book 7.83% 81.382 2 Padron:Side_box 7.47% 77.656 1 Padron:About 7.25% 75.417 1 Padron:Baybayin 7.04% 73.244 1 Padron:Navbox --> <!-- Saved in parser cache with key tlwiki:pcache:3112:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250305164806 and revision id 2148107. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Kinuha sa "<a dir="ltr" href="https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baybayin&amp;oldid=2148107">https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baybayin&amp;oldid=2148107</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Natatangi:Mga_kategorya" title="Natatangi:Mga kategorya">Kategorya</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kategorya:Mga_artikulong_may_patay_na_panlabas_na_link_(July_2017)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategorya:Mga artikulong may patay na panlabas na link (July 2017) (hindi pa naisusulat)">Mga artikulong may patay na panlabas na link (July 2017)</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategorya:CS1_maint:_numeric_names:_mga_may-akda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategorya:CS1 maint: numeric names: mga may-akda (hindi pa naisusulat)">CS1 maint: numeric names: mga may-akda</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_kandidato_sa_pagiging_napiling_artikulo" title="Kategorya:Mga kandidato sa pagiging napiling artikulo">Mga kandidato sa pagiging napiling artikulo</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_Central_Bicolano&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Central Bicolano (hindi pa naisusulat)">Mga artikulong naglalaman ng Central Bicolano</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategorya:Mga_artikulo_ng_Wikipedia_na_kailangang_linawin_(May_2020)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategorya:Mga artikulo ng Wikipedia na kailangang linawin (May 2020) (hindi pa naisusulat)">Mga artikulo ng Wikipedia na kailangang linawin (May 2020)</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Panitikan_sa_Pilipino" title="Kategorya:Panitikan sa Pilipino">Panitikan sa Pilipino</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Baybayin" title="Kategorya:Baybayin">Baybayin</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Kasaysayan_ng_Pilipinas_(900%E2%80%931565)" title="Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas (900–1565)">Kasaysayan ng Pilipinas (900–1565)</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Nakatagong kategorya: <ul><li><a href="/wiki/Kategorya:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="Kategorya:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Sangguniang_CS1_sa_wikang_Ingles_(en)" title="Kategorya:Sangguniang CS1 sa wikang Ingles (en)">Sangguniang CS1 sa wikang Ingles (en)</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Lahat_ng_mga_artikulong_may_patay_na_panlabas_na_link" title="Kategorya:Lahat ng mga artikulong may patay na panlabas na link">Lahat ng mga artikulong may patay na panlabas na link</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_date_format" title="Kategorya:CS1 maint: date format">CS1 maint: date format</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Webarchive_template_wayback_links" title="Kategorya:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_archived_copy_as_title" title="Kategorya:CS1 maint: archived copy as title">CS1 maint: archived copy as title</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Sangguniang_CS1_sa_wikang_Kastila_(es)" title="Kategorya:Sangguniang CS1 sa wikang Kastila (es)">Sangguniang CS1 sa wikang Kastila (es)</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:CS1_errors:_missing_periodical" title="Kategorya:CS1 errors: missing periodical">CS1 errors: missing periodical</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_unrecognized_language" title="Kategorya:CS1 maint: unrecognized language">CS1 maint: unrecognized language</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:CS1_maint:_multiple_names:_mga_may-akda" title="Kategorya:CS1 maint: multiple names: mga may-akda">CS1 maint: multiple names: mga may-akda</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_Kastila" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Kastila">Mga artikulong naglalaman ng Kastila</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_Sebwano" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Sebwano">Mga artikulong naglalaman ng Sebwano</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_Ilokano" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Ilokano">Mga artikulong naglalaman ng Ilokano</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_Kapampangan" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Kapampangan">Mga artikulong naglalaman ng Kapampangan</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Lahat_ng_mga_pahinang_nangangailangan_ng_pag-sasaayos" title="Kategorya:Lahat ng mga pahinang nangangailangan ng pag-sasaayos">Lahat ng mga pahinang nangangailangan ng pag-sasaayos</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Mga_artikulong_naglalaman_ng_malinaw_na_binanggit_na_teksto_sa_Tagalog" title="Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng malinaw na binanggit na teksto sa Tagalog">Mga artikulong naglalaman ng malinaw na binanggit na teksto sa Tagalog</a></li><li><a href="/wiki/Kategorya:Commons_category_link_from_Wikidata" title="Kategorya:Commons category link from Wikidata">Commons category link from Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Huling pagbabago: 16:45, 3 Pebrero 2025.</li> <li id="footer-info-copyright">Magagamit ang teksto sa ilalim ng <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Lisensyang Creative Commons Attribution/Share-Alike</a>; maaaring mailapat ang karagdagang termino. Tingnan ang <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Takdang Gamit</a> para sa mga detalye.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Patakaran sa Pagkapribado</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Patungkol">Patungkol sa Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Pangkalahatang_pagtatanggi">Pagtatanggi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kodigo ng Paggawi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Mga Developer</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tl.wikipedia.org">Estadistika</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tungkol sa Cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Baybayin&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Itsura sa mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Hanapin</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Maghanap sa Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Natatangi:Maghanap"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Hanapin</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Mga nilalaman" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itago/Ipakita ang talaan ng mga nilalaman" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itago/Ipakita ang talaan ng mga nilalaman</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Baybayin</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>36 (na) wika</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Magdagdag ng paksa</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-58c4b96c94-cjrxx","wgBackendResponseTime":214,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.957","walltime":"1.227","ppvisitednodes":{"value":26621,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":222386,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":13791,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":266701,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1039.744 1 -total"," 38.04% 395.568 1 Padron:Reflist"," 17.51% 182.050 27 Padron:Cite_web"," 11.73% 121.976 23 Padron:Lang"," 9.72% 101.111 110 Padron:Script"," 8.57% 89.141 23 Padron:Cite_book"," 7.83% 81.382 2 Padron:Side_box"," 7.47% 77.656 1 Padron:About"," 7.25% 75.417 1 Padron:Baybayin"," 7.04% 73.244 1 Padron:Navbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.505","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20268803,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-68b84474c-dxf8c","timestamp":"20250305164806","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Baybayin","url":"https:\/\/tl.wikipedia.org\/wiki\/Baybayin","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q812124","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q812124","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-06-08T12:53:43Z","dateModified":"2025-02-03T16:45:08Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/02\/Baybayin_sample.svg","headline":"tradisyunal at katutubong sistema ng pagsulat sa Pilipinas"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10