CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="azb" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>علم - ویکی‌پدیا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مئی","ژوئن","جولای","آقوست","سپتامبر","اوْکتوبر","نوْوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"858416ed-b44a-4217-8768-1cc3a70a5c59","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"علم","wgTitle":"علم","wgCurRevisionId":1556279,"wgRevisionId":1556279,"wgArticleId":4033,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarchive template wayback links","اؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر","اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن","Articles with invalid date parameter in template","دائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر", "سئچیلمیش مقاله‌لر","FAST شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","BNE شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","BNF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","BNFdata شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","GND شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","J9U شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","LCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","NDL شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","NKC شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","NLK شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","سی‌اس۱ خطالاری: unsupported parameter","اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر September 2021-دن","سی‌اس۱ خطالاری: access-date without URL","صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان","LNB شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","NARA شناسه‌سی‌له مقاله‌لر","علم","بیلیک","الیفبا اساسیندا سئچیلمیش مقاله‌لر"], "wgPageViewLanguage":"azb","wgPageContentLanguage":"azb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"علم","wgRelevantArticleId":4033,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"azb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"azb"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q336", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.CommonsDirect","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=azb&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=azb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=azb&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1808"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1205"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="964"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="علم - ویکی‌پدیا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//azb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (azb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//azb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.azb"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ویکی‌پدیا آتوم فید" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%8E%DB%8C%DB%8C%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-علم rootpage-علم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > منوی اصلی </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> دوْلانماق </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" title="آنا صفحه‌یه باخ [z]" accesskey="z">آنا صفحه</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%A9%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%A6%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پروژه‌‌یه گؤره، سیز نه ایش گؤره بیلرسینیز، هاردا نه‌لری تاپا بیلرسینیز">کند مئیدانی</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="ایندیکی اوْلایلارا ایلگیلی بیلگیلر تاپ">ایندیکی حادیثه‌لر</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%8E%DB%8C%DB%8C%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="بو ویکی‌ده سوْن دَییشیک‌لیک‌لرین لیستی [r]" accesskey="r">سوْن دَییشیکلیکلر</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D9%84%D9%87" title="بیر تصادوفی صفحه گتیر [x]" accesskey="x">تصادوفی صفحه</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="آنلاماق یئری">کؤمک</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-azb.svg" style="width: 5.8125em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-azb.svg" width="84" height="18" style="width: 5.25em; height: 1.125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%A2%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ویکی‌پدیا-دا آختار [f]" accesskey="f"> آختار </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ویکی‌پدیا-دا آختار" aria-label="ویکی‌پدیا-دا آختار" autocapitalize="sentences" title="ویکی‌پدیا-دا آختار [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="اؤزل:آختار"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">آختار</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="شخصی آراجلار"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > ظاهر </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=azb.wikipedia.org&uselang=azb" class="">باغیشلا</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85" title="سیزی ایشلدن حسابی آچیب گیریش ائتمه‌یه چاغیریریق؛ آنجاق حساب یاراتماق ایستگینیزه باغلی‌دیر" class="">حساب یارات</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85" title="گیریش ائتمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور؛ آنجاق گرکلی دئییلدیر [o]" accesskey="o" class="">گیریش ائت</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="داخیل اوْلون و داها چوْخ سئچیملر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="شخصی آراجلار" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > شخصی آراجلار </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=azb.wikipedia.org&uselang=azb">باغیشلا</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85" title="سیزی ایشلدن حسابی آچیب گیریش ائتمه‌یه چاغیریریق؛ آنجاق حساب یاراتماق ایستگینیزه باغلی‌دیر"> حساب یارات</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85" title="گیریش ائتمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور؛ آنجاق گرکلی دئییلدیر [o]" accesskey="o"> گیریش ائت</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> سیستمدن چیخمیش دَییشدیریجیلر اۆچون صفحه‌لر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید">داها چوْخ اؤیرنین</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DA%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="بو آی‌پی آدرسیندن ائدیلن دَییشیکلیکلرین لیستی [y]" accesskey="y">چالیشمالار</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%BA%DB%8C%D9%85" title="بو آی‌پی آدرسینین دَییشیکلیکلرینه گؤره دانیشیق [n]" accesskey="n">دانیشیق</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-علم_ندیر؟" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_ندیر؟"> <div class="vector-toc-text"> ۱ علم ندیر؟ </div> </a> <ul id="toc-علم_ندیر؟-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_تاریخی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_تاریخی"> <div class="vector-toc-text"> ۲ علم تاریخی </div> </a> <button aria-controls="toc-علم_تاریخی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های علم تاریخی </button> <ul id="toc-علم_تاریخی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-اسكی_چاغلاردا_علم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اسكی_چاغلاردا_علم"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۱ اسكی چاغلاردا علم </div> </a> <ul id="toc-اسكی_چاغلاردا_علم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_و_فلسفه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_و_فلسفه"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۲ علم و فلسفه </div> </a> <ul id="toc-علم_و_فلسفه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_ساحه‌لری‌نین_اینکیشافی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_ساحه‌لری‌نین_اینکیشافی"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳ علم ساحه‌لری‌نین اینکیشافی </div> </a> <ul id="toc-علم_ساحه‌لری‌نین_اینکیشافی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-آسترونومی_و_فیزیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#آسترونومی_و_فیزیک"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۱ آسترونومی و فیزیک </div> </a> <ul id="toc-آسترونومی_و_فیزیک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کیمیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#کیمیا"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۲ کیمیا </div> </a> <ul id="toc-کیمیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ریاضیات_و_ژئومتری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ریاضیات_و_ژئومتری"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۳ ریاضیات و ژئومتری </div> </a> <ul id="toc-ریاضیات_و_ژئومتری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طیب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#طیب"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۴ طیب </div> </a> <ul id="toc-طیب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بیولوژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#بیولوژی"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۵ بیولوژی </div> </a> <ul id="toc-بیولوژی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سوسیولوژی_(توپلوم‌بیلیم‌سل)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#سوسیولوژی_(توپلوم‌بیلیم‌سل)"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۶ سوسیولوژی (توپلوم‌بیلیم‌سل) </div> </a> <ul id="toc-سوسیولوژی_(توپلوم‌بیلیم‌سل)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سیاست_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#سیاست_علمی"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۷ سیاست علمی </div> </a> <ul id="toc-سیاست_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پسیكولوژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#پسیكولوژی"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۸ پسیكولوژی </div> </a> <ul id="toc-پسیكولوژی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آنتروپولوژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#آنتروپولوژی"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۳.۹ آنتروپولوژی </div> </a> <ul id="toc-آنتروپولوژی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-گونوموزه_دوغرو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گونوموزه_دوغرو"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۴ گونوموزه دوغرو </div> </a> <ul id="toc-گونوموزه_دوغرو-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-علمین_مودرن‌لشمه‌سی‌نده_رولو_اولان‌لار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#علمین_مودرن‌لشمه‌سی‌نده_رولو_اولان‌لار"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۴.۱ علمین مودرن‌لشمه‌سی‌نده رولو اولان‌لار </div> </a> <ul id="toc-علمین_مودرن‌لشمه‌سی‌نده_رولو_اولان‌لار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مودرن_لشمه‌یه_ایستیفاده_ائدیلن_متودلار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#مودرن_لشمه‌یه_ایستیفاده_ائدیلن_متودلار"> <div class="vector-toc-text"> ۲.۴.۲ مودرن لشمه‌یه ایستیفاده ائدیلن متودلار </div> </a> <ul id="toc-مودرن_لشمه‌یه_ایستیفاده_ائدیلن_متودلار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-علملرین_صینیف‌لاندیریلماسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علملرین_صینیف‌لاندیریلماسی"> <div class="vector-toc-text"> ۳ علملرین صینیف‌لاندیریلماسی </div> </a> <ul id="toc-علملرین_صینیف‌لاندیریلماسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_فلسفه‌سی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_فلسفه‌سی"> <div class="vector-toc-text"> ۴ علم فلسفه‌سی </div> </a> <ul id="toc-علم_فلسفه‌سی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علمی_اوصول_(بیلیم‌سل_یونتم)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علمی_اوصول_(بیلیم‌سل_یونتم)"> <div class="vector-toc-text"> ۵ علمی اوصول (بیلیم‌سل یونتم) </div> </a> <ul id="toc-علمی_اوصول_(بیلیم‌سل_یونتم)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_داییره‌لری_و_جامیعه‌سی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_داییره‌لری_و_جامیعه‌سی"> <div class="vector-toc-text"> ۶ علم داییره‌لری و جامیعه‌سی </div> </a> <button aria-controls="toc-علم_داییره‌لری_و_جامیعه‌سی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های علم داییره‌لری و جامیعه‌سی </button> <ul id="toc-علم_داییره‌لری_و_جامیعه‌سی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-علم_ساحه‌لری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_ساحه‌لری"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۱ علم ساحه‌لری </div> </a> <ul id="toc-علم_ساحه‌لری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موسیسه‌لر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موسیسه‌لر"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۲ موسیسه‌لر </div> </a> <ul id="toc-موسیسه‌لر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یازین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#یازین"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۳ یازین </div> </a> <ul id="toc-یازین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-تنقیدلر_و_موذاکیره‌لر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تنقیدلر_و_موذاکیره‌لر"> <div class="vector-toc-text"> ۷ تنقیدلر و موذاکیره‌لر </div> </a> <button aria-controls="toc-تنقیدلر_و_موذاکیره‌لر-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های تنقیدلر و موذاکیره‌لر </button> <ul id="toc-تنقیدلر_و_موذاکیره‌لر-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-علم،_سؤزده‌بیلیم_و_علم_خاریجی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم،_سؤزده‌بیلیم_و_علم_خاریجی"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۱ علم، سؤزده‌بیلیم و علم خاریجی </div> </a> <ul id="toc-علم،_سؤزده‌بیلیم_و_علم_خاریجی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فلسفی_باخیش_و_مرکز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فلسفی_باخیش_و_مرکز"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۲ فلسفی باخیش و مرکز </div> </a> <ul id="toc-فلسفی_باخیش_و_مرکز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مدیا_و_علم_تارتیشماسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مدیا_و_علم_تارتیشماسی"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۳ مدیا و علم تارتیشماسی </div> </a> <ul id="toc-مدیا_و_علم_تارتیشماسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اپیستمولوژیک_چاتیشمازلیق‌لار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اپیستمولوژیک_چاتیشمازلیق‌لار"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۴ اپیستمولوژیک چاتیشمازلیق‌لار </div> </a> <ul id="toc-اپیستمولوژیک_چاتیشمازلیق‌لار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم_و_دین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_و_دین"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۵ علم و دین </div> </a> <ul id="toc-علم_و_دین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-عالیم‌لر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#عالیم‌لر"> <div class="vector-toc-text"> ۸ عالیم‌لر </div> </a> <ul id="toc-عالیم‌لر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علملر_دوکتورو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#علملر_دوکتورو"> <div class="vector-toc-text"> ۹ علملر دوکتورو </div> </a> <ul id="toc-علملر_دوکتورو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میلتلرآراسی_علمی_موکافات‌لار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#میلتلرآراسی_علمی_موکافات‌لار"> <div class="vector-toc-text"> ۱۰ میلتلرآراسی علمی موکافات‌لار </div> </a> <ul id="toc-میلتلرآراسی_علمی_موکافات‌لار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بیر_ده_باخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#بیر_ده_باخ"> <div class="vector-toc-text"> ۱۱ بیر ده باخ </div> </a> <ul id="toc-بیر_ده_باخ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قایناقلار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#قایناقلار"> <div class="vector-toc-text"> ۱۲ قایناقلار </div> </a> <ul id="toc-قایناقلار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > تغییر وضعیت فهرست محتویات </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">علم</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۳۹ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-239" aria-hidden="true" > ۲۳۹ دیل‌لر </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Wetenskap" title="Wetenskap–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Wetenskap" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Wissenschaft" title="Wissenschaft–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Wissenschaft" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%8A%95%E1%88%B5" title="ሳይንስ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ሳይንስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ciencia" title="Ciencia–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Ciencia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Witancr%C3%A6ft" title="Witancræft–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Witancræft" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–آنگیکا" lang="anp" hreflang="anp" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="آنگیکا" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="سئچیلمیش مقاله‌لر"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%8A%D9%88%D9%86%D8%B5" title="صيونص–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="صيونص" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="علم" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বিজ্ঞান–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="বিজ্ঞান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ciencia" title="Ciencia–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciencia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%80%D0%B5%D0%BB%D0%BC%D1%83" title="ГӀелму–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="ГӀелму" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Opa" title="Opa–Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Opa" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Yatxatawi" title="Yatxatawi–آیمارایی" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Yatxatawi" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="آیمارایی" class="interlanguage-link-target">Aymar aru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Elm" title="Elm–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Elm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D3%99%D0%BD" title="Фән–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Фән" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Wissnschoft" title="Wissnschoft–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Wissnschoft" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Muokslos" title="Muokslos–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Muokslos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Siyensya" title="Siyensya–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Siyensya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Навука–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Навука" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Навука–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Навука" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Наука" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="बिज्ञान–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="बिज्ञान" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Saens" title="Saens–بیسلاما" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Saens" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="بیسلاما" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Sains" title="Sains–بانجاری" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Sains" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="بانجاری" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%95%E1%80%B9%E1%80%95%E1%80%B6" title="သိပ္ပံ–Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="သိပ္ပံ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/D%C9%94nniya" title="Dɔnniya–بامبارایی" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Dɔnniya" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="بامبارایی" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বিজ্ঞান–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%9A%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82" title="ཚན་རིག–تبتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཚན་རིག" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تبتی" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Skiant" title="Skiant–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Skiant" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nauka" title="Nauka–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Nauka" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Elmu" title="Elmu–Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Elmu" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/%E1%A8%94%E1%A8%95%E1%A8%97%E1%A8%8A%E1%A8%94" title="ᨔᨕᨗᨊᨔ–بوگینس" lang="bug" hreflang="bug" data-title="ᨔᨕᨗᨊᨔ" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="بوگینس" class="interlanguage-link-target">Basa Ugi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B4%D1%8D%D0%BC_%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Эрдэм ухаан–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Эрдэм ухаан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A8ncia" title="Ciència–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ciència" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%8F-h%C5%8Fk" title="Kuŏ-hŏk–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Kuŏ-hŏk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B8%D0%BB%D0%BC%D0%B0" title="Ӏилма–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ӏилма" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Alamdag" title="Alamdag–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Alamdag" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%82%E1%8E%A6%E1%8E%A5_%E1%8E%A0%E1%8E%A6%E1%8F%8E%E1%8F%8D%E1%8F%94%E1%8F%85" title="ᏂᎦᎥ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅ–چروکی" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏂᎦᎥ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="چروکی" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA" title="زانست–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زانست" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lim" title="İlim–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="İlim" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/V%C4%9Bda" title="Věda–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Věda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/%C3%99czba" title="Ùczba–کاشوبی" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Ùczba" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="کاشوبی" class="interlanguage-link-target">Kaszëbsczi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C4%82%D1%81%D0%BB%C4%83%D1%85" title="Ăслăх–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ăслăх" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwyddoniaeth" title="Gwyddoniaeth–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwyddoniaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Videnskab" title="Videnskab–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Videnskab" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Tabibi" title="Tabibi–Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Tabibi" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Wissenschaft" title="Wissenschaft–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Wissenschaft" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Zan%C4%B1%C5%9Fiye" title="Zanışiye–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zanışiye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Sains" title="Sains–Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Sains" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B7" title="Επιστήμη–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Επιστήμη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Science" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Scienco" title="Scienco–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Scienco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciencia" title="Ciencia–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciencia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teadus" title="Teadus–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Teadus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zientzia" title="Zientzia–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zientzia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9ncia" title="Céncia–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Céncia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم–فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="علم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tiede" title="Tiede–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tiede" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Tiid%C3%BCs" title="Tiidüs–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tiidüs" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Vakadidike" title="Vakadidike–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Vakadidike" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Science" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Science" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Wedenskap" title="Wedenskap–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wedenskap" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Sience" title="Sience–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Sience" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Wittenskip" title="Wittenskip–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Wittenskip" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Eola%C3%ADocht" title="Eolaíocht–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Eolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%B8" title="科學–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="科學" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Syans" title="Syans–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Syans" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Saidheans" title="Saidheans–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Saidheans" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ciencia" title="Ciencia–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ciencia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tembikuaaty" title="Tembikuaaty–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tembikuaaty" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–کونکانی گن" lang="gom" hreflang="gom" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="کونکانی گن" class="interlanguage-link-target">गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%9E%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="વિજ્ઞાન–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="વિજ્ઞાન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Siensiiaka" title="Siensiiaka–Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Siensiiaka" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target">Wayuunaiki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Oaylleeaght" title="Oaylleeaght–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Oaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Kh%C3%B4-ho%CC%8Dk" title="Khô-ho̍k–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khô-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Akeakamai" title="Akeakamai–هاوایی" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Akeakamai" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="هاوایی" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%93%D7%A2" title="מדע–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מדע" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Vigyan" title="Vigyan–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Vigyan" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Znanost" title="Znanost–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Znanost" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Syans" title="Syans–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Syans" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tudom%C3%A1ny" title="Tudomány–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tudomány" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գիտություն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գիտություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Գիտութիւն–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Գիտութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Scientia" title="Scientia–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Scientia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Sains" title="Sains–ایبانی" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Sains" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ایبانی" class="interlanguage-link-target">Jaku Iban</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ilmu" title="Ilmu–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Ilmu" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="سئچیلمیش مقاله‌لر"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Scientie" title="Scientie–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Scientie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Amamihe" title="Amamihe–ایگبویی" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Amamihe" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ایگبویی" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Siensia" title="Siensia–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Siensia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B8%D0%BB%D0%BC%D0%B0" title="Ӏилма–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Ӏилма" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Cienco" title="Cienco–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Cienco" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADsindi" title="Vísindi–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Vísindi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Scienza" title="Scienza–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Scienza" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="科学–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="科学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Sayans" title="Sayans–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Sayans" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/saske" title="saske–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="saske" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%88lmu" title="Èlmu–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Èlmu" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="მეცნიერება–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მეცნიერება" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ilim" title="Ilim–قره‌قالپاقی" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ilim" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="قره‌قالپاقی" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tussna" title="Tussna–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tussna" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/L%C9%9B%C9%A3t%CA%8B" title="Lɛɣtʋ–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Lɛɣtʋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Sayen" title="Sayen–تیاپی" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Sayen" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="تیاپی" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Kizabu" title="Kizabu–کنگویی" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Kizabu" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="کنگویی" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC" title="Ғылым–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ғылым" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A" title="វិទ្យាសាស្ត្រ–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="វិទ្យាសាស្ត្រ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8" title="ವಿಜ್ಞಾನ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವಿಜ್ಞಾನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%BC%ED%95%99" title="과학–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="과학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BC%D1%83" title="Илму–قره‌چایی‐بالکاری" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Илму" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="قره‌چایی‐بالکاری" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%8E%D8%B3" title="ساینَس–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ساینَس" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Zanist" title="Zanist–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zanist" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Godhonieth" title="Godhonieth–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Godhonieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D0%BC" title="Илим–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Илим" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Scientia_(ratio)" title="Scientia (ratio)–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Scientia (ratio)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Sensia" title="Sensia–لادینو" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Sensia" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="لادینو" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/W%C3%ABssenschaft" title="Wëssenschaft–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Wëssenschaft" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D0%BC" title="Илим–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Илим" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Siensa" title="Siensa–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Siensa" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Weitesjap" title="Weitesjap–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Weitesjap" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Sciensa" title="Sciensa–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Sciensa" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Sci%C3%ABnza" title="Sciënza–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Sciënza" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sienza" title="Sienza–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sienza" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A7%E0%BA%B4%E0%BA%97%E0%BA%B0%E0%BA%8D%E0%BA%B2%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ວິທະຍາສາດ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ວິທະຍາສາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mokslas" title="Mokslas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mokslas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zin%C4%81tne" title="Zinātne–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zinātne" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Ilmu" title="Ilmu–Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Ilmu" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Тонадома–مکشایی" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Тонадома" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="مکشایی" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Siansa" title="Siansa–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Siansa" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B5" title="Шанче–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Шанче" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/P%C5%ABtaiao" title="Pūtaiao–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Pūtaiao" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Ilimu" title="Ilimu–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Ilimu" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Наука" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ശാസ്ത്രം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%BB%D1%8D%D1%85_%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Шинжлэх ухаан–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Шинжлэх ухаан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%82%EA%AF%A7%EA%AF%81%EA%AF%A4%EA%AF%A1-%EA%AF%80%EA%AF%A5%EA%AF%A1%EA%AF%82%EA%AF%A3%EA%AF%9F" title="ꯂꯧꯁꯤꯡ-ꯀꯥꯡꯂꯣꯟ–مانیپوری" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯂꯧꯁꯤꯡ-ꯀꯥꯡꯂꯣꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="مانیپوری" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%95%E1%80%B9%E1%80%95%E1%80%B6" title="သိပ္ပံ–Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="သိပ္ပံ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target">ဘာသာမန်</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sains" title="Sains–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sains" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Xjenza" title="Xjenza–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Xjenza" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A9ncia" title="Ciéncia–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ciéncia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%95%E1%80%B9%E1%80%95%E1%80%B6%E1%80%95%E1%80%8A%E1%80%AC" title="သိပ္ပံပညာ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="သိပ္ပံပညာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Тона–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Тона" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Tlamatiliztli" title="Tlamatiliztli–Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Tlamatiliztli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target">Nāhuatl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Wetenschop" title="Wetenschop–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Wetenschop" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschop" title="Wetenschop–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Wetenschop" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विज्ञान–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="विज्ञान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="दुसिका–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="दुसिका" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschap" title="Wetenschap–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Wetenschap" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Vitskap" title="Vitskap–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Vitskap" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Vitenskap" title="Vitenskap–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Vitenskap" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Sientie" title="Sientie–Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Sientie" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%9F%DF%90%DF%B2%DF%9E%DF%8F" title="ߟߐ߲ߞߏ–نکو" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߟߐ߲ߞߏ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="نکو" class="interlanguage-link-target">ߒߞߏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Scienche" title="Scienche–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Scienche" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Thutamahlale" title="Thutamahlale–سوتویی شمالی" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Thutamahlale" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="سوتویی شمالی" class="interlanguage-link-target">Sesotho sa Leboa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Sci%C3%A9ncia" title="Sciéncia–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sciéncia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Saayinsii" title="Saayinsii–اورومویی" lang="om" hreflang="om" data-title="Saayinsii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="اورومویی" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%9C%E0%AD%8D%E0%AC%9E%E0%AC%BE%E0%AC%A8" title="ବିଜ୍ଞାନ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ବିଜ୍ଞାନ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B4" title="Зонад–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Зонад" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਵਿਗਿਆਨ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Siensia" title="Siensia–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Siensia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Scienches" title="Scienches–Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Scienches" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–نیم‌زبان نیجریه‌ای" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Science" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="نیم‌زبان نیجریه‌ای" class="interlanguage-link-target">Naijá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Saiens" title="Saiens–Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Saiens" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nauka" title="Nauka–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Nauka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Siensa" title="Siensa–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Siensa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="سائنس–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سائنس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="پوهنه–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%AAncia" title="Ciência–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ciência" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Hamut%27ay" title="Hamut'ay–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Hamut'ay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Scienza" title="Scienza–رومانش" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Scienza" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="رومانش" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%98tiin%C8%9B%C4%83" title="Știință–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Știință" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/%C8%98tiin%C8%9B%C3%A2" title="Științâ–آرومانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Științâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="آرومانی" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Наука" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Наука" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="विज्ञानम्–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="विज्ञानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D3%A9%D1%80%D1%8D%D1%85" title="Үөрэх–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Үөрэх" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%AC%E1%B1%AE%E1%B1%A5" title="ᱥᱟᱬᱮᱥ–سانتالی" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱟᱬᱮᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="سانتالی" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Isci%C3%A8ntzia" title="Iscièntzia–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Iscièntzia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Scienza" title="Scienza–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Scienza" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Science" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="سائنس–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سائنس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nauka" title="Nauka–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nauka" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tamassant" title="Tamassant–تاچل‌هیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tamassant" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچل‌هیت" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%B1_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="නවීන විද්‍යාව–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="නවීන විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Science" title="Science–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Science" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Veda" title="Veda–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Veda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="سائنس–Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="سائنس" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Znanost" title="Znanost–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Znanost" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Saienisi" title="Saienisi–ساموآیی" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Saienisi" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="ساموآیی" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Sainzi" title="Sainzi–شونایی" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Sainzi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شونایی" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Saynis" title="Saynis–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Saynis" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shkenca" title="Shkenca–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shkenca" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Наука" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Skoro" title="Skoro–زبان اسرانان" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Skoro" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="زبان اسرانان" class="interlanguage-link-target">Sranantongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Isayensi" title="Isayensi–سوازیایی" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Isayensi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="سوازیایی" class="interlanguage-link-target">SiSwati</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Sayense" title="Sayense–سوتوی جنوبی" lang="st" hreflang="st" data-title="Sayense" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="سوتوی جنوبی" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89lmu" title="Élmu–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Élmu" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vetenskap" title="Vetenskap–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vetenskap" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Sayansi" title="Sayansi–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Sayansi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="அறிவியல்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அறிவியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8" title="ವಿಜ್ಞಾನ–تولو" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ವಿಜ್ಞಾನ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="تولو" class="interlanguage-link-target">ತುಳು</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%9E%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="విజ్ఞానశాస్త్రం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="విజ్ఞానశాస్త్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BC" title="Илм–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Илм" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="วิทยาศาสตร์–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="วิทยาศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ylym" title="Ylym–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ylym" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Agham" title="Agham–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Agham" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Elm" title="Elm–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Elm" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Saienisi" title="Saienisi–تونگایی" lang="to" hreflang="to" data-title="Saienisi" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="تونگایی" class="interlanguage-link-target">Lea faka-Tonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="سئچیلمیش مقاله‌لر"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilim" title="Bilim–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bilim" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Sayensi" title="Sayensi–تسونگایی" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Sayensi" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="تسونگایی" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D3%99%D0%BD" title="Фән–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Фән" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Kasanthulo" title="Kasanthulo–تومبوکایی" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Kasanthulo" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="تومبوکایی" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–اودمورتی" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Наука" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="اودمورتی" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Наука–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Наука" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="سائنس–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سائنس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Fan" title="Fan–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Fan" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ve mw-list-item"><a href="https://ve.wikipedia.org/wiki/Saintsi" title="Saintsi–وندایی" lang="ve" hreflang="ve" data-title="Saintsi" data-language-autonym="Tshivenda" data-language-local-name="وندایی" class="interlanguage-link-target">Tshivenda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Siensa" title="Siensa–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Siensa" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Tedo" title="Tedo–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Tedo" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Khoa học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Weetnschap" title="Weetnschap–West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Weetnschap" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Nolav" title="Nolav–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Nolav" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Syince" title="Syince–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Syince" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Syensya" title="Syensya–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Syensya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Xam-xam" title="Xam-xam–ولوفی" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Xam-xam" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ولوفی" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="科学–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="科学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Inzululwazi" title="Inzululwazi–خوسایی" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Inzululwazi" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="خوسایی" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="მენცარობა–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მენცარობა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A1%D7%A0%D7%A9%D7%90%D7%A4%D7%98" title="וויסנשאפט–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="וויסנשאפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/S%C3%A1y%E1%BA%B9%CC%81ns%C3%AC" title="Sáyẹ́nsì–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Sáyẹ́nsì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gohyoz" title="Gohyoz–چوانگی" lang="za" hreflang="za" data-title="Gohyoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="چوانگی" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="科学–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="科学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%BC%E8%87%B4" title="格致–چینی ادبی" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="格致" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="چینی ادبی" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kho-ha%CC%8Dk" title="Kho-ha̍k–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kho-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%B8" title="科學–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="科學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inzululwazi" title="Inzululwazi–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inzululwazi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q336#sitelinks-wikipedia" title="آیری دیل‌لره باغلانتیلاری دَییشدیر" class="wbc-editpage">باغلانتیلاری دَییشدیر</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="آد فضالاری"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="مقاله‌یه باخین [c]" accesskey="c">صفحه</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82:%D8%B9%D9%84%D9%85" rel="discussion" title="ایچینده‌کیلره گؤره دانیشیق [t]" accesskey="t">دانیشیق</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >تۆرکجه </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="گؤرونوشلر"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85">اوْخو</a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit" title="بو صفحه‌‌ قورونوبدور.
اونون قایناغینا باخا بیلرسیز. [e]" accesskey="e">نمایش مبدأ</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=history" title="بو صفحه‌نین گئچمیش نوسخه‌لری [h]" accesskey="h">گئچمیشه باخ</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="آلتلر" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >آلتلر </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85">اوْخو</a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit">نمایش مبدأ</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=history">گئچمیشه باخ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="بۇرا باغلانان بۆتون ویکی صفحه‌لرین لیستی [j]" accesskey="j">بۇ صفحه‌‌يه باغلانتیلار</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B9%D9%84%D9%85" rel="nofollow" title="بۇ صفحه‌دن باغلانتی‌لی صفحه‌لرین سوْن دَییشیکلیک‌لری [k]" accesskey="k">باغلی دَییشیکلیک‌لر</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:یوکله‌مه" title="فایل‌لار یوکله [u]" accesskey="u">فایل یۆکله‌</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بوتون اؤزل صفحه‌لرین لیستی [q]" accesskey="q">اؤزل صفحه‌لر</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&oldid=1556279" title="صفحه‌نین بو نۆسخه‌سینه دَییشیلمز باغلانتی">ثابیت لینک</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=info" title="بو صفحه‌یه گؤره آرتیق ایطلاعات">صفحه ایطلاعاتی</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B9%D9%84%D9%85&id=1556279&wpFormIdentifier=titleform" title="بو صفحه‌دن نئجه آلینتی گؤتورمک اوچون بیلگیلر">بو صفحه‌دن آلینتی گؤتور</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fazb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585">دریافت نشانی کوتاه‌شده</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:QrCode&url=https%3A%2F%2Fazb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585">بارگیری کد QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چاپ/ائشیگه یوللا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&bookcmd=book_creator&referer=%D8%B9%D9%84%D9%85">کیتاب یارات</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:DownloadAsPdf&page=%D8%B9%D9%84%D9%85&action=show-download-screen">PDF کیمی ائندیر</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&printable=yes" title="بو صفحه‌‌نین چاپ ائدیلن سۆرومو [p]" accesskey="p">چاپ اۆچون نۆسخه</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> آیری پروژه‌لرده </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Science" hreflang="en">ویکی‌انبار</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q336" title="آیتمه باغلی وئری مخزنی ایله ایلگی‌سی وار [g]" accesskey="g">ویکی‌دئیتا آیتمی</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%D8%A6%DA%86%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بو بیر سئچیلمیش مقاله‌دیر. داها چوخ معلومات اوچون بورا کلیکله‌یین."><img alt="Featured article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="azb" dir="rtl"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1549069">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="بیلیک">بیلیک</a> ایله ایشتیباه اولماسین.</div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg/300px-Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg" decoding="async" width="300" height="452" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg 1.5x" data-file-width="395" data-file-height="595" /></a><figcaption>آسترونومی علمی‌نین آیارلاریندان</figcaption></figure> بیلیم یا علم، ایدراکێن بیر فورماسی اولماقلا، طبیعت‌ین اؤیرنیلمه‌سی، جمعیتین و تفکۆرۆن اینکیشافی اۆچون یارادیلان <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="بیلیک">بیلیکلر</a> سیستمی‌دیر. علمین ايجتماعی وظیفه‌سی اینسانلارا طبیعت، جمعیت حاقێندا دقیق، دوُروُست بیلیکلر آشێلاماق، اونلاردا علمی دونیاگؤروشو فورمالاشدێرماق و هرطرفلی، کامیل شخصیت یئتیشدیرمک‌دیر.<a href="#cite_note-1">[۱]</a><a href="#cite_note-2">[۲]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علم_ندیر؟">علم ندیر؟</h2></div> بیلیم و یا علم،<a href="#cite_note-3">[۳]</a> فیزیکی و طبیعی کایناتین قوُروُلوُشوُنوُن و داورانیشلارینین تجرۆبه و مۆشاهیده‌لر واسیطه‌سیله سیستملی بیر شکیلده آراشدێرێلماسێنی ده ایحاطه ائدن اینتللکتوال (ذهنی) و پراکتیک (عملی) ایشلر بۆتۆنۆ.<a href="#cite_note-4">[۴]</a> علم؛ سبب، ماراق و مقصد بسله‌یه‌ن بیر فاکت اولاراق گۆنۆمۆزه قدر بیر چوخ آلت دالا (خولا-بؤلۆمه) بؤلۆنموش، اینسانلارین داها یاخشی حیات شرطلرینه قووۇشماسینا، وار اولمایان فاکتلاری تاپماسینا و یئنی شئیلر اؤیرنمه‌سینه اؤن آیاق اوْلموشدور. بوتون علم ساحه‌لری کایناتین بیر حیصه‌سینی اؤزونه مؤوضوع اولاراق سئچیر، تجرۆبی اۇصۇللارا و حقیقته سؤیکنه‌رک قانوُنلار چیخارماغا چالیشیر.<a href="#cite_note-5">[۵]</a> علم؛ تمللری سنت طرفیندن آتیلمیش، هر مرحله‌ده سنت و یارادیجیلیقلا بسلنه‌رک اینسانلارین حیات شراییطینی یاخشیلاشدیرماق اۆچون ائدیلن ایشلرین بوتونودور. <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="آلبرت آینشتاین">آینشتاین</a> علمی، هر جور نیظامدان محروم دویغو معلوماتلاری ایله نیظاملی دوشونجه‌لر آراسیندا اویغونلوق تامین ائتمک چالیشماسی،<a href="#cite_note-6">[۶]</a> برتراند راسل ایسه موشاهیده و موشاهیده‌یه سؤیکه‌نن عقل ایجرا ائتمه یولو ایله دونیایا باغلی فاکتلاری بیر-بیرینه باغلایان قانونلاری تاپما چالیشماسی <a href="#cite_note-7">[۷]</a> اولاراق تعریف‌له ییر. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Magnet_4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Magnet_4.jpg/275px-Magnet_4.jpg" decoding="async" width="275" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Magnet_4.jpg/413px-Magnet_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Magnet_4.jpg/550px-Magnet_4.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption> مایع نیتروژن(نیتروژن) سویودولموش یوکسک-ایستیلی سوپرالتکه‌نین (ابررسانا) اوزرینده آسیلی دایانان بیر ماقنیت (مغناطیس).</figcaption></figure> یوزایللردیر اینسان اوغلونون یئر اوزون‌ده‌کی حیاتا موحیطینه ائشیتدیگی ماراق، حیات سویه‌سی‌نین یوکسلده‌جک بیر فعالیته بورونمه‌یه باشلادی. عادی کیمی گؤرونن حادیثه‌لری آنلاما چالیشماسی، اصلینده دونیانین گیزلملرله دولو بیر یئر اوْلدوغونو و بونلاری حلل ائتمک لازیم اوْلدوغو گئرچه‌گینی دوغورموشدور. عنعنوی (عومومو) علم یالنیز آنلاماغا و حلل ائتمه‌یه احتیاج حیس ائتسه‌ده، ایره‌لی صفحه‌لره بؤلونن علم نؤوعلری یالنیز حلل ائتمه‌یی دئییل حللدن کانار ایره‌لی‌له‌مه‌یی ده ایحاته ائدر. کئچمیشه باخیلدیغیندا ان اهمیتلی ساییلان علم بوداقلارین‌دان بعضیلری ریاضیات، هندسه، گؤی علمی (<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آسترونومی">آسترونومی</a>) و طیب‌دیر. چوْخ موختلیف ریاضی تحلیل ائتمه سیستملری‌نین اینکیشاف ائتدیریلدیگی ایلک زامانلاردان بۇ یانا هله‌ده یئنی دوْستورلار (فورموللار)، سیستملر، قایدالار گلیشدیریلمکده‌دیر (توسعه‌ده‌دیر) کی، بۇ دا علمین داواملی‌لیغینا بیر نومونه‌دیر. علمی قانونلار علمین ایمتیناع المنتلری اولسادا، هله‌ده بیر چوْخ علمی قانونون دوغرولوغو موذاکیره ائدیلر سویه‌ده‌دیر. علم تجروبه‌یه چوْخ اهمیت وئرر و علمی اوصول تجروبه‌یه اساسلانیر. بۇ مرحله، ایشلنن مؤوضوعنو داها ایناندیریجی ائتمه‌نین یانیندا معین بیر چرچیوه‌یه اوتوردور. یالنیز کاغیذ اوزرینده بیر کورامکن قانونیاشابیلیر و تمل داش خوصوصیتینه بورونه بیلیر. علمین سونسوز بیر مدت ایچینده دؤییشمه‌سی یادسیناماز بیر وضعیت‌دیر. زامان ایچینده آلت بوداقلارا بؤلونن علم عددی و سوسیال ساحه‌لرده آیری مؤوضوعلارا بورونموش؛ لاکین خوصوصییت باخیمیندان عئینی مقصده خیدمت ائتمه‌یه داوام ائتدیرمیشدیر. طبیعت، جمعیت و اینسان تفکورو حاقیندا اوبیئکتیو، سیستملی و اسالاندیریلمیش بیلیکلرین الده ائدیلمه‌سینه، دقیقلشدیریلمه‌سینه و یاییلماسینا یؤنلمیش اینسان فعالیت نؤعو. بۇ فعالیتین اساسینی علمی فاکتلارین توپلانماسی، اونلارین داییمن یئنی‌لنمه‌سی و سیستملشدیریلمه‌سی،تنقیدی آنالیزی و بۇ اساسدا علمی بیلیکلرین توپلانماسیدیر. علم تکجه موشاهیده ائدیلن طبیعت و ایجتیماعی حاللارینی تصویر ائتمیر، هم ده اونلارین علاقه‌لی‌لیگینی تاپیر و نتیجه‌نی معین ائده بیلیر. هر هانسی بیر علم حاقیندا تصور بۇ علمین اوبیئکتینی، پردمتینی، متودونو و پرینسیپینی اؤیرنمک‌دن باشلاییر. علم آشاغی‌داکی شرط و درک ائتمه کومپوننتلرینی اؤزونده بیرلشدیریر: <ul><li>علمی امه‌یین بؤلونمه‌سی و بیرلیکلری‌نین یارانماسی</li> <li>علمی موسیسه‌لر،سیناق و لابوراتور آوادان‌لیقلاری</li> <li>علمی-تدقیقات ایشلری‌نین متودلاری</li> <li>درک ائتمه و کاتقوریا آپاراتی</li> <li>علمی اینفورماسیا سیستمی</li> <li>اول‌دن توپالنمیش بوتون بیلیکلر مجموعه‌سی.</li></ul> علم یاراندیغی گوندن اینسانلارین امک محصولدارلیغی‌نین آرتیریلماسی و بونون سایه‌سینده اونون ریفاهی‌نین یاخشیلاشدیریلماسینا خیدمت ائتمیشدیر. علم‌ایله مشغول اوْلان شخصلره "عالیم" دئییلیر. اونلار اینسانلارین آراسیندان اؤز باجاریغی، ساوادی و دوشونجه‌سی ایله فرق‌لننلردیر. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علم_تاریخی">علم تاریخی</h2></div> علم موعاصیر حالدا XVI-XVII (اون آلتی-اون یئددی) عصرلردن فورمالاشماغا باشلاییب. تاریخی اینکیشافیندا او تکنیک و تکنولوژی چرچیوه‌سین‌دن شیخاراق جمعیتین اینکیشافینا جیددی تاثیر ائدن فاکتورا چئوریلدی. XVII (اون یئددی) عصردن باشلایاراق علمی فعالیت هر ۱۰-۱۵ ایله ایکی دفعه آرتیر (کشفلرین سایی، علمی اینفورماسیالار، علمی ایشچیلرین سایی)<a href="#cite_note-8">[۸]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اسكی_چاغلاردا_علم">اسكی چاغلاردا علم</h3></div> علمین یازیدان داها اول اورتایا چیخدیغی بیلینمکده‌دیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> بۇ سببله، خوصوصیله آنتیک چاغلارداکی علمی کشف، فیکیر و کشفلری آراشدیرماقدا آرخولوژیانین (باستان شناسی) اهمیتلی بیر یئری واردیر. مثلاً آرخولوژی موختلیف کشفلرین آراشدیریلماسی سوْنراکی تاریخ چاغلارداکی ایلک اینسانلارین موختلیف موشاهیده‌لر ائتدیگی معین اوْلونموشدور؛ مثلاً مؤوسوملری (فصللری) تعقیب ائتمیشلر. آفریقادا اوْلان و ائ.ا ۳۵۰۰۰ ایله م.اؤ. ۲۰۰۰۰ <a href="#cite_note-10">[۱۰]</a> ایل‌لری منشألی موختلیف تاپینتیلار، زامانی اؤلچمه‌یه داییر موختلیف سیناقلارین ایزلرینی داشیییرلار.<a href="#cite_note-11">[۱۱]</a> بونونلا بیرلیکده تکنولوژی اینکیشافین یانیندا علمی فعالیتلرین خوصوصیله م.اؤ. ۲۵۰۰-جی ایلده سیخلاشدیغی و تعجیل قازاندیغی معین ائدیلمیشدیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> بونون خوصوصیله آرخیتکتورا (معماری) بیر چوْخ نومونه‌سی بۇ گون ده گؤروله بیلر؛ استون هنج کیمی بؤیوک ایستروکتورلار (سازه‌لر) معین علمی و تکنولوژی اینکیشاف، خوصوصیله ده موختلیف اینکیشاف ائتمیش ریاضیات معلوماتلاری اولمادان ائدیله بیلمزعابیده‌لری <a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a>. مثلاً بۇ دؤوردکی چوخو ایستروکتورلار هئچ اولماسا پیفاگور قایداسی اولمادان ائدیله ایستروکتوردور، بونا و بنزری دیگر تاپینتیلارا اساس‌لاناراق، پیفاگور قایداسی‌نین (نظریه فیثاغورث) پیفاگوردان مین‌لرله ایل اول اینسانلار طرفیندن بیلیندیگی معین ائدیلمیشدیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> نئجه‌کی آنتیک میصیرلیلر کیمی بیر چوْخ خالق‌دان چوْخ ائرکن تاریخ‌لرده ریاضی تدبیرلر گؤرولمک‌ده‌دیر. آنتیک میصیرلیلر م.اؤ. ۴۲۰۰-جی ایلده ۳۶۵ گونده‌لیک بیر تقویم چیخارمیش اوْلدوقلاری کیمی، م.اؤ. ۳۱۰۰-جی ایلین تاریخ‌لی بیر گورزه عددی اولاراق میلیونلاری ایفاده ائتمک اۆچون بیر سیستمین ایستیفاده ائدیلدیگی گؤرولموشدور.<a href="#cite_note-12">[۱۲]</a> آنتیک مسوپوتامیادا (بین‌النهرین) ریاضی فعالیت و اینکیشافین وارلیغی، آرخولوژی آراشدیرمالارجا الده ائدیلن گیل لؤوحه‌لر کؤمه‌یی‌له بیلینمکده‌دیر.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> مسوپوتامیادا زامان ایچینده ایقتدارا گلن فرقلی کراللیقلارین آز قالا هامی‌سین‌دان ریاضی فعالیتین تاپینتیلاری قالمیش‌دیر؛ م.اؤ. ۳. مین‌ایللیکدن سومئرلره عاید، م.اؤ. ۲. مین‌ایللیکدن آکاد و بابیل‌لیلر عایید، م.اؤ. ۱. مین‌ایلدن‌سه آسورلولارا عاید.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> بونلارا علاوه اولاراق داها سوْنرا بؤلگه‌ده حاکمیت قوران فارسلارا عاید م.اؤ. ۶. عصردن ۴. عصره قدرکی بیر تاریخه عایید تاپینتیلار دا مؤوجوددور.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> مسوپوتامیاداکی ریاضی فعالیتلر چوْخ موختلیفدیر و پراکتیک پروبلملرین کانارینادا سیخلیقلا کئچمیشدیر؛ خطی و ایکینجی درجه‌دن تنلیکلرین (معادلات) حللینی ائحتیوا ائدن جبر ایشلری ایله موختلیف سایی قایداسینا داییر ایشلر گؤرولموشدور.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> بونلارا علاوه اولاراق بۇ توْرپاقلارداکی فرقلی کراللیقلار طرفیندن زامان ایچینده عدد سیستمی اوْلدوقجا اینکیشاف ائتدیریلمیش‌دیر. سومئرلیلر، آنتیک میصیرلیلرین ایستیفاده ائتدیگینه بنزر اونلوق اکلی بیر سایی سیستمی‌نین تمللرینی آتمیشلار و ایستیفاده.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> بۇ سیستم داها سوْنراکی دؤورلرده فرقلی ایقتیدارلار طرفیندن یارادیلیب، بابیل‌لیلرجه ۶۰ اساسلی بیر سیستمه چاتیلمیش‌دیر.<a href="#cite_note-mat-13">[۱۳]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Ebers7766.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Ebers7766.jpg" decoding="async" width="214" height="288" class="mw-file-element" data-file-width="214" data-file-height="288" /></a><figcaption> ائبئرس پاپیروسو (تخمیناً م.اؤ. ۱۵۵۰) آنتیک میصیرده‌کی طیبی تطبیقلر و معلوماتلاری ائحتیوا ائدن بیر پاپیروستور. پاپیروسته شیشلرین (تومورلارین) و آبسه‌لری جراحی موعالیجه‌سین‌دن، دئپرئسسیا (افسردگی) و دری خسته‌لیکلرینه قدر چوْخ موختلیف طیبی مؤوضوعلارا توخونولموشدور.</figcaption></figure> م‌اؤ ۳. مین‌ایللیکدن هیند یاریماداسیندا ریاضیاتلا اوغراشیلدیغی و ریاضی حسابلارین ائدیلدیگی بیلینمکده‌دیر.<a href="#cite_note-textIndia-14">[۱۴]</a> آیریجا بۇ ریاضی فعالیت بؤیوک نیسبت ده اؤلچمه جدول‌لری (مقیاس‌های اندازه‌گیری)، آغیرلیق و عومومو اولاراق اؤلچولر کیمی مؤوضوعلاری‌دا ائحتیوا ائتمک‌ده‌دیر.<a href="#cite_note-sko-15">[۱۵]</a> بۇ دؤوردکی ریاضی تدبیرلرین عومومو اولاراق آسترونومی ایله ده ایلیشیک اوْلدوغو قارشییا قویولموش‌دور.<a href="#cite_note-textIndia-14">[۱۴]</a> نئجه کی دینی آچی‌لاردا ساخلایان، سیخلیقلا ریاضیات کیمی دیگر علم ساحه‌لری‌له بیرلیک ائدیلن آسترونومی ایشلری آنتیک چاغ‌دالاردا بؤیوک بیر اهمیت و یئر کسب ائدیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> آستونومی‌له علاقه‌لی فئنومئن‌لرین ریاضی تظاهورلرینه آنتیک مسوپوتامیاداکی علمی فعالیتلرده راست گلینمکده‌دیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> چینده تقویم‌سل احتیاج‌لارا جاواب وئره‌جک آسترونومی فعالیتلری اوْلدوغو کیمی، مسوپوتامیادا ریاضی اینکیشاف‌دان فایدالانیلاراق پلانئت‌لرین (گزگت‌لر، سیاره‌لر) دؤنگولرینی (چرخه‌لرینه)، مؤوقع‌لرینه داییر حسابلامالار گورولمكده‌ایدی.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> ریاضی اینکیشاف‌دان آیری بیر شکیل‌ده آسترونومی ایشلری و آنلاییشی اوْرتا آمریکا مرکزلی مایا سیویلیزاسیاسیندا اؤزونه یئر تاپمیش‌دیر؛ خوصوصیله تقویم‌سل ایشلر و گونش و آی توتولمالاری‌نین حئسابلانماسی موهوم یئر توتموش‌دور.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> بونلارین خاریجین‌دکی علملرین ده کؤک‌لرینی آنتیک چاغ‌دا تاپماق مومکون‌دور. مثلاً بیولوژیا (زیست شناسی) سیویلیزاسیانین اینکیشافین‌دان چوْخ اول‌لر ایجتماعی معنادا اهمیتلی بیر رول آلمیش، خوصوصیله اکین‌چی‌لیک باخیمیندان چوْخ موختلیف حادیثه‌لر اوْلموش، اینسانلار بیر چوْخ حئیوانی ائوجیللشدیرمیشدیر (اهلی‌لشدیرمیشدیر).<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> بیتکی‌لرین آراشدیریلماسی نتیجه‌سینده بیر چوْخ شئی کشف ائدیلمیشدیر؛ مثلاً آرخولوژی تاپینتیلارین بابیل‌لیلرین خورما آغاجی‌نین ائشئی‌لی اورئدیغینی (نژاد جنسی) کشف ائتمیش، توزجوق‌لاری چاتیل اوْلدوقلارینی و توزجوق‌لاری دیشیل بیتکی‌لره کؤچوروله‌رک تؤرمه‌نین تامین ائدیله بیله‌جه‌یی‌نی ثبوت ائتمیشلر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> آنتیک چاغلاردا آیریجا بیولوژی‌له بیرلیکده اولاراق طیبی ایشلرده ائدیلمیش، چین، میصیر و هیند یاریم‌آداسین‌داکی موختلیف سیویلیزاسیالار فرقلی شفالی بیتکی‌لری معین طیبی و آناتومیک (تشریحی) پروبلملر اۆچون ایستیفاده، بۇ ایستیفاده‌لری‌نی زامان-زامان یازی‌لادا ایفاده ائتمیشلر.<a href="#cite_note-biyo-16">[۱۶]</a> طیب‌ین ایله یاناشی، کیمیا، جوغرافیا و ژئولوژی (زمین‌شناسی) کیمی علملر ده خوصوصیله چین‌ده بؤیوک اؤلچوده اینکیشاف ائتمیشدیر.<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم_و_فلسفه">علم و فلسفه</h3></div> ایلک چاغلارداکی فیلوسوف‌لارین دونیانی و اطرافی آنلاماغا چالیشماسی، ماراق دویغولاری، معین معیارلارین دوغولماسینا و بونلارین موختلیف ایدئولوژیلره چئوریلمه‌سینه گتیریب چیخارمیش‌دیر. علمین تمللری آتیلینجایا قدر، موذاکیره و تجروبه فاکتی اینسانلار طرفیندن یارادیلیب و بۇ بیر آختاریش حالینا چئوریلمیش‌دیر. ایلک دؤورلرده ديققت‌ه چارپان بیر فلسفه-علم آیری-سئچکی‌لیگی یوخ‌دور و بیر چوْخ بؤیوک علم آدامی عئینی زاماندا فیلوسوف‌دور. تجروبه‌نین و نتیجه‌نین کلیشه حالینا گلمه‌سی علمین آرتیق ایستنیله‌بیلیر سویيه‌یه گلمه‌سینی تامین ائتمیشدیر. 19. عصره قدر اینکیشاف ائدنن علم اصلینده اؤز ایچینده بیر دؤیوش وئرمیش، بیر چوْخ خوصوصی آراشدیرماچی، دوز منطیق‌له حرکت ائدن اوْرتا عصرلر لیدئرلرینه مغلوب اوْلموشدور. آریستونون فیزیکاسین‌دان فرقلی دوشونجه‌لره صاحب اوْلان گالیله اؤز زامانی‌نین علم آدام‌لاری‌لا ترس دوشمه‌یه باشلامیشدی. علم، تاریخی مۆدت ینده بۇ تیپ صحنه‌لره داوام‌لی شاهید اوْلموش، تجروبه و موشاهیده نتیجه‌سینده چؤکن قانونلارین یئرینی باشقالاری آلمیشدیر. گئرچک و آکتیوین مقصدینی آراش‌دیران فلسفه سیستم‌لی دوشونمه‌یی طلب ائدیر. کلاسیک آنتیک چاغ فلسفه‌سی ایله باشلاییب، تالس <a href="#cite_note-17">[۱۷]</a>، آناخیمنس (آناكسيماندر) <a href="#cite_note-18">[۱۸]</a>، پیته‌اگوراس (فيثاغورث) <a href="#cite_note-19">[۱۹]</a>، دئموکریت <a href="#cite_note-20">[۲۰]</a>، گورگیاس <a href="#cite_note-21">[۲۱]</a>,، امپدوکلس <a href="#cite_note-22">[۲۲]</a>، هراکلیتوس <a href="#cite_note-23">[۲۳]</a>، پارمانیدس <a href="#cite_note-24">[۲۴]</a>، سوقراط، پلوتینوس <a href="#cite_note-25">[۲۵]</a>، پلاتون (افلاطون) <a href="#cite_note-26">[۲۶]</a> و آریستوتل (ارسطو) <a href="#cite_note-27">[۲۷]</a> کیمی فیلوسوف‌لار، گئت-گئده اینکیشاف ائدن و فورمالاشان فلسفی سوال‌لارین فورمالاشماسینی تامین ائتمیشلر. دین مرکزلی اوْرتا عصرلر فلسفه‌سینده مسیحیتین اؤزونه بیر واسیطه‌سی کیمی ایستیفاده ائتدیگی فلسفه، تانری، معلومات، اینانج اکسنلرینده سیخ شکیل‌ده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. ایشیقلانما چاغیندا ائدیلن فلسفه‌ده عقل اؤن پلانا چیخمیش‌دیر. دوشونجه سیستمین‌ده‌کی اساس فیکیر، اینسان آغلی‌نین ایشیقلاندیردیغی قطعی دوز دانیشان‌لارا و معلوماتا دوغرو ایره‌لی‌لمک‌دیر. کئچید دؤورو فلسفه‌سی کیمی تانینان اینتیباه فلسفه‌سی، علم‌ده و دوشونجه سیستمین‌دکی یئنی اینکیشاف‌لارین ایشتیراک ائتدیگی بیر دؤورو ایحاته ائدیر. یئنی‌دن دوغوش معناسینی وئرن اینتیباه، اوول‌کی چاغلاردان چوْخ فرقلی بیر دوشونجه سیستمینه کئچیدین کؤرپوسو مؤوقع‌سینده‌دیر. علم و فلسفه‌نین آیریلماسی موعاصیر چاغا یاخینلاشارکن یاخشیجا بلیرگینلشمیش، بونونلا بیرلیکده فلسفه ایله علم تامامی‌له بیر-بیرین‌دن کوپمامیش و گرک عومومو اولاراق علمین فلسفه‌سی اوْلان علم فلسفه‌سی گرکسه علم ساحه‌لری‌نین بیر-بیر فلسفی جهت‌دن آراشدیریلدیغی فلسفه ساحه‌لری (مثلاً فیزیک فلسفه‌سی) وارلیغینی داوام ائتدیرمک‌ده و گرک علم گرکسه فلسفه ساحه‌لرینده اهمیتلی رول‌لار اویناییر. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم_ساحه‌لری‌نین_اینکیشافی">علم ساحه‌لری‌نین اینکیشافی</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="آسترونومی_و_فیزیک">آسترونومی و فیزیک</h4></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Astrolabe_dsc03864.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Astrolabe_dsc03864.jpg/200px-Astrolabe_dsc03864.jpg" decoding="async" width="200" height="234" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Astrolabe_dsc03864.jpg/300px-Astrolabe_dsc03864.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Astrolabe_dsc03864.jpg/400px-Astrolabe_dsc03864.jpg 2x" data-file-width="1558" data-file-height="1819" /></a><figcaption>1569-جی ایلدن قالما بؤیوک بیر اوستورلاب. اوستورلابلار هم آسترونومی هم ده ناویگاسیون‌دان یوکسک‌لیک اؤلچمک اۆچون کوللانیلماکتایدی‌لار.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Copernican_heliocentrism.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Copernican_heliocentrism.jpg/200px-Copernican_heliocentrism.jpg" decoding="async" width="200" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Copernican_heliocentrism.jpg/300px-Copernican_heliocentrism.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Copernican_heliocentrism.jpg/400px-Copernican_heliocentrism.jpg 2x" data-file-width="813" data-file-height="1313" /></a><figcaption> نیکولاس کوپرنیکین گونش مرکزلی مودئل‌ینی ایضاح ائتدیگی باشیاپیتی ده رئوولوتیونیبوس اوربیوم جوئلئستیوم‌دان اورتایا آتدیغی مودئلین بیر شکی‌لی</figcaption></figure> گؤی علمی (آسترونومی)، علم ساحه‌لری آراسیندا ان کؤهنه اولان‌لاردان‌دیر و خوصوصیله آنتیک چاغدالاردا ان سیخ معنادا ایجرا ائدیلن، علملرین آناسی اولاراق گؤرولن بیر علم‌دیر. .<a href="#cite_note-britannica-9">[۹]</a> اینسانلارین سمایا اوْلان ماراغی، یوخاریدا آسیلی دایانان جیسیم‌لری آراشدیرماغا ایتمیش و تلسکوپون تاپیلماسی بۇ موشاهیده‌لر داها تأثیرلی بیر حال آلمیشدیر. بابیل حؤکم‌داری اولگوسال آسترونوم‌لارا نظرن یونان آسترونوم‌لاری، ریاضی دئتال‌لاری اؤزوم‌سه‌یه‌رک بۇ علمین اینکیشافیندا اساس نقطه‌لری مئیدانا گتیرمیش‌لر. روما ایمپیراتورلوغونون حاکمیتی آلتین‌داکی میصیرده یاشامیش باتلامیوس (بطلمیوس) خوصوصیله آسترونومی تاریخی و عومومو اولاراق علم تاریخی باخیمیندان اهمیتلی بیر مؤوقع‌ه مالیک‌دیر. داها سوْنرالار ایسلام آسترونوم‌لاری طرفیندن ال-مئجیستی اولاراق خاطیرلاناجاق اوْلان هئ مئگالئ سینتاخیس یعنی "بؤیوک رندر" آدلی آسترونومی مؤوضوع‌لو اثری اوْرتا چاغ عرضینده عومومو کئچر قبول گؤرن آسترونومی اثری ایدی و یازی‌چی‌سی اولاراق باتلامیوس آز قالا میتی بیر ایستاتوسا گتیریلمیشدی. .<a href="#cite_note-28">[۲۸]</a> باتلامیوسون کاینات مودئلی گئوسانتریک یعنی یئرمرکزجیددی و اوزون ایل‌لرجه قبول گؤرن بۇ سیستم‌دن گونش-مرکزلی بیر سیستمه کئچید موذاکیره‌لر دوغورموش‌دور. پولشالی (لهیستانلی) بیر آسترونوم اوْلان نیکولاس کوپرنیک، دونیانین و دیگر پلانئت‌لرین، گونش اطرافیندا دؤندوک‌لرینی آچیقلامیش؛ هلیوسانتریک یعنی گونش-مرکزلی بیر سیستم اورتایا آتمیشدیر. کوپرنیکوسون سیستمینی کوممئنتاریولوس آدلی بیر ریساله ایله یولداش‌لارینا تانیتمیش داها سوْنرا سیستمینی، پاپا III. پاولوسا اتحاف ائتدیگی دئتال‌لی بیر شکیل‌ده باشیاپیتی ساییلاجاق دِرِوولوتیونیبوس اوربیوم کوئلئستیوم آدلی اثرینده آچیقلامیش‌دیر. بۇ آسترونومی علمینده یئنی بیر دؤور آچیلماسینا سبب اوْلموشدور. تلسکوپو اینکیشاف ائتدیرمه‌سی، ائتدیگی آسترونومیک موشاهیده‌لر و کوپرنیکین سیستمینه وئردیگی دستک ایله تانینان ایتالیان علم آدامی گالیلو گالیله ده آسترونومی و فیزیک تاریخی اۆچون اهمیتلی بیریدیر و زامان ایچری‌سینده موعاصیر موشاهیده‌لرله آسترونومینین آتاسی <a href="#cite_note-29">[۲۹]</a> و مۆعاصیر فیزیک علمی‌نین آتاسی <a href="#cite_note-Einstein-30">[۳۰]</a> کیمی آتیف‌لارا مظهر اوْلموشدور . ۱۶۷۱-ده ایلک آینالی تلسکوپو ائدن ریاضیات و فیزیکچی آیزاک نیوتون مشغول اوْلدوغو علم ساحه‌لری‌نین اینکیشافینا چوْخ چوخ ایشتیراک ائتمیش دیفئرئنسیال و اینتئقرال حسابین تمللرینی آتمیشدیر. بون‌دان باشقا نیوتونون 5 یول 1687ده نوماییش ائتدیگی، طبیعت فلسفه‌سی‌نین ریاضی قانونلاری <a href="#cite_note-31">[۳۱]</a> کیتابی کلاسسیک مئکانیغین تمللرینی تشکیل نیوتونون حرکت قانونلاری و یئر چکیلیشی کیمی اهمیتلی مؤوضوعلاری ائحتیوا ائدیر. آلمان نظری فیزیکچی آلبئرت انیشتین انرژی‌نین ایشیق سۆرعتی‌نین کوادراتی کوتله‌نین برابر اوْلدوغونو E=mc² دوستورویلا (فورمولو ایله) ایسپاتلادی.گئنئل نیسبی‌لیک نظریه‌سی و نیسبی‌لیک نظریه‌سی ایله کوتله‌نین کوسموس زامانی بوکدوگونو و زامان، مکان، حرکتین بیر-بیریله آسیلی اوْلدوغونو ایسپاتلاییپ برون brown حرکتی ایله آتومون وارلیغینی ثبوت ائتدی. لئوپولد اینفئلدلا بیرلیکده یازدیغی فیزیکانین تکامولو کیتابی ایله کوانت و مکان کیمی مؤوضوعلاری ائحتیوا ائدیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="کیمیا">کیمیا</h4></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Democritus2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Democritus2.jpg/220px-Democritus2.jpg" decoding="async" width="220" height="304" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Democritus2.jpg/330px-Democritus2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Democritus2.jpg/440px-Democritus2.jpg 2x" data-file-width="518" data-file-height="716" /></a><figcaption> دئموکریت؛ آتومجو دوشونجه‌نین اؤنجولریندن‌دیر.</figcaption></figure> کیمیا، ماده‌نین قورولوشونو و داورانیش‌لارینی آراشدیران بیر علم ساحه‌سی‌دیر. فیزیکوکیمیا، بیوکیمیا، آنالیتیک کیمیا، غئیری-عضوی کیمیا و عضوی کیمیا اساس بوداق‌لاری‌دیر. طیب کیمی بیر چوْخ علم ساحه‌سی‌نین کؤمک‌چی‌سی مؤوقعینده اوْلان کیمیا علمی‌نین قئیدا، درمان، بویا، کوسمئتیک و تئکستیل ساحه‌لرینده ایستیفاده‌سی دولایی‌سی ایله ان بیلینن ساحه‌سی عضوی کیمیادیر. آنتیک چاغلاردا ماده‌نین معین اساس المنت‌لردن مئیدانا گلدیگی دوشونولر و بیر چوْخ مدنییت‌ده بونلار هاوا، سو، آتش و تورپاغی ایچریردی. بونونلا بیرلیکده آنتیک یونان فیلوسوف‌لاردان بیر قیسمی آتوم فیکرینی اورتایا آتمیش و هر شئیین چوْخ کیچیک یاپیتاش‌لارین‌دان مئیدانا گلدیگینی قارشییا قویموشلار. بۇ فیلوسوف‌لارا داها سوْنرا آتومجو فیلوسوف‌لاردا دئییلمیش‌دیر. چوْخ کؤهنه چاغلاردان بری اینسانلار مئتالورژی ایله اوغراشماق‌دا، موختلیف اشیانین ایستئحصالیندا کیموی حادیثه‌لری و بونلارین نتیجه‌سی اوْلان محصول‌لاری ایستیفاده ائتمک‌ده‌دیرلر؛ مثلاً شوشه‌دن اشیانین ایستئحصالیندا اوْرتا چاغا دوغرو شیمی عنعنه‌سی اورتایا چیخمیش‌دیر. شیمی عنعنه‌سی کیمیانین اؤنجولودور و میستیسیزم، فلسفه کیمی المنت‌لرله کیمیوی موختلیف آراشدیرمالارین قاریشیغیندان عبارتدیر. شیمی‌ده خوصوصیله ایکی موهوم قاورام و مقصدوارایدی: بیری زامان-زامان فلسفه داشی اولاراق دا خاطیرلانان و هر جور ماده‌نین و یا مئتالین آلتینا اعمال ائتمه‌سینه کؤمک اولاجاق افسانوی بیر شئی، دیگری ایسه ایچن آداما اؤلومسوزلوک و یا چوْخ اوزون حیات وعده ائده‌جک اؤلومسوزلوک ایکسیری یعنی آب-حیات. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg/275px-Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg" decoding="async" width="275" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg/413px-Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg/550px-Labo-Lavoisier-IMG_0501.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2048" /></a><figcaption> بۇ گون Musée des Arts et Métiers آدلی فرانسیز موزئیینده اولان، لاوویسیئرین لابوراتوریاسی.</figcaption></figure> زامانلا سیمیایا اوْلان ماراق داها دا بیلیم‌سل‌لشمیش و سیمیادا آیری اولاراق کیمیا علمی اورتایا چیخمیش‌دیر. موعاصیر کیمیانین شیمی‌ده‌ن آیریلماسی و تمللری‌نین آتیلماسیندا اهمیتلی فعالیتلری اوْلان بیر آد روبئرت بویل‌دیر. بۇ گون خوصوصیله آدینی وئردیگی بویله قانونو ایله تانینان بویل آتومجو فیکیریاتی مودافیعه ائدن بیر علم آدامی ایدی. فرانسیز علم آدامی آنتونیو لاوویسیئر ایسه کوتله‌نین قورونومو قانونو ایله گرک کیمیا ایسترسه ده علم تاریخینده اهمیتلی بیر آددیم آتمیش، کیمیا علمی‌نین آتاسی اولاراق دا خاطیرلاندیغی اوْلموشدور. .<a href="#cite_note-32">[۳۲]</a> اؤزو آیریجا اوکسیژن و هیدروژن‌دن تثبیت ائدیب آدلان‌دیران‌دیر. 19. عصرین باشینا قدر کیمیانین، او بیری فیزیک علملرین عکسینه، ایندوکسیا (ایندوجتیون) ایستیقامتی‌نین تومدئنگئلیم (دئدوجتیون) جهت‌دن داها باسقین اولماسی، اونون بیولوژی علملره داها یاخین اولماسینا سبب اولوردو. اما ریاضیات و فیزیک اوصوللارین کیمیایا تطبیقی نتیجه‌سینده یئنی بیر علم ساحه‌سی‌نین، یعنی فیزیکوکیمیانین دوغولماسیندا باشدا ویلیام اوستوایلد <a href="#cite_note-33">[۳۳]</a>, ، وانت هوفف <a href="#cite_note-34">[۳۴]</a> و آررهنیوس <a href="#cite_note-35">[۳۵]</a> 'ون پایلاری بؤیوکدور. کیمیوی ماده‌لرین فیزیکی ده‌ییشمه‌لرینی، فیزیکی حادیثه‌لرین کیمیوی ماده‌لرین اؤزللیکلرینی فایدالانیلاراق آچیقلانماسینی مووضوع آلان و الکتروکیمیا، کوللوید کیمیاسی، نووه کیمیاسی و پولیمر کیمیاسی کیمی قول‌لارا آیریلان فیزیکوکیمیا، بۇ عالیم‌لرین 1881ده Zeitschrift Für Physikalische Chemie<a href="#cite_note-36">[۳۶]</a> آدلی علم ژورنالینی یایینلامالاری‌لا علم دونیاسیندا کیمیادان آیری بیر بوداق اولاراق یئرینی آلمیشدیر. اینسانلارین اؤیرنمه و آراشدیرما ماراغی زامانلا آنالیتیک (چؤزومله‌مه‌لی) کیمیانین دوغولماسینا سبب اوْلموش، بۇ وضعیت زامان ایچینده کووردیناسیا کیمیاسی‌نین و صنایع آنالیتیک کیمیانین اینکیشافینا زمین حاضیرلامیش‌دیر. آنالیتیک اوْلونان متودلارین کشفی طیب، بیولوژی و ژنتیک ساحه‌سینده کیمیانین ایستیفاده‌سینی چوخالتمیش‌دیر. پئنسیلین و ویتامین‌لرین کشفی ایله کیمیا علمی‌نین اینسانین حیات کئیفیتینی آرتیردیغینی گئرچه‌یی‌نین یانیندا اینکیشاف ائدن تکنولوژینین ایستحصال پروسسلرینده ایستیفاده باشلانماسی، اطراف پروبلملرینه سبب اوْلموش، بۇ وضعیت طبیعی احتیاطلارین ایحتیاتطسیزجا صرف‌ادیلمه‌سی نتیجه‌سینی دوغورموش‌دور. بۇ سببله اطراف کیمیاسی و سو کیمیاسی کیمی آلت علم ساحه‌لری ده اینکیشاف ائتمیشدیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ریاضیات_و_ژئومتری">ریاضیات و ژئومتری</h4></div> آنتیک چاغلارداکی علمی فعاليتلرده ریاضیاتین اهمیتلی بیر رول اوینادیغی، کؤهنه ميصيرلیلر، مسوپوتامیالیلار، هیندلیلر کیمی چوْخ موختلیف قوملارین ریاضیاتلا مشغول اوْلدوقلاری بیلینمکده‌دیر. یونان ریاضیاتی‌نین ان اهمیتلی آدلارین‌دان اوْلان تالس‌ین هنده‌سينی، ميصيرده قالدیغی مۆدت ایچری‌سینده اؤیرنمه‌سی و بۇ علمی اطرافین‌داکی‌لارا اؤیرتمه‌سی نتیجه‌سینده اینکیشاف داوام ائتمیشدیر. عددلرین آتاسی اولاراق خاطیرلانان پیساگورون مشهور تئورئمی <a href="#cite_note-37">[۳۷]</a> اونو زامانینین ان بؤیوک علم آدام‌لاری آراسیندا خاطيری سایی‌لار بیر یئره گتیرمیش‌دیر. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Yupana_1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Yupana_1.png/180px-Yupana_1.png" decoding="async" width="180" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Yupana_1.png/270px-Yupana_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Yupana_1.png/360px-Yupana_1.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption> بیر یوپانا؛ اینکالارجا ایستیفاده ائدیلن بیر نؤعو حساب ماشینی. آراشدیرماچی‌لارین تخمین‌لرینه گؤره بۇ آلت‌ده حسابلامالار فیبوناچ‌چی عددلری اساس گؤتوروله‌رک گورولمكده‌دير..<a href="#cite_note-38">[۳۸]</a></figcaption></figure> اورتا چاغ، خوصوصیله هیند و ایسلام ریاضیاتچی‌لاری‌نین سیخ ایشلرینه صحنه اوْلموشدور. 499 ایلی قدر ائرکن بیر دؤورده هیندلی ریاضیاتچی آریابهاتا ایلک سینوس تریقونومئتریک حئسابات‌لارینی یاراتمیش، جبر، دیفئرئنسیال تن‌لیکلر و سون‌سوز کیچیک ده‌یه‌رلر اۆچون آلقوریتم‌لر و تئکنیکالار اینکیشاف ائتدیرمیشدیر. 12. عصرده بیر باشقا هیندلی ریاضیاتچی بهاسکارا ایلک دفعه دیفئرئنسیال کالکولوسون و اساس آنلاییش‌لاری‌نین تمللرینی آتمیشدیر. ایسلام علم آدام‌لاری دا اوْرتا چاغ‌دا بیر چوْخ ریاضی گؤروش و کشفه ایمضا آتمیشتیرلار. 9. عصرده ال-خوارزمي هیند-عرب رقم سیستمی و تن‌لیکلرین حل‌لی اوزرینه اهمیتلی اثرلر وئرمیش‌دیر. نئجه کی آلقوریتم سؤزجوگو آدی‌نین لاتینیزاسیونا اوغرامیش حالین‌دان منشأ آلمیشدیر. خوصوصیله جبر ساحه‌سینده کؤهنه کشفلری موحافيظه‌سی و گتیردیگی یئنی اینکیشاف‌لار سبب‌ایله خوارزمي زامان ایچینده جبرین آتاسی اولاراق خاطیرلانمیش‌دیر.<a href="#cite_note-39">[۳۹]</a> 12. عصرده یاشامیش اوْلان بیر باشقا ریاضیاتچی عمر خیام ایسه اؤکلیدین ایشلرینه تنقیدلر گتیرمیش و آنالیتیک هنده‌سه ایله اوکلید خاریجی هنده‌سه‌نین تمللرینی آتمیشدیر. بون‌دان باشقا کوبیک تن‌لیکلره عومومو، هنده‌سی بیر حلل گتیرن ایلک ریاضیاتچی ده اؤزودور.<a href="#cite_note-40">[۴۰]</a> اورتا چاغ‌دا قرب‌ده‌کی ان اهمیتلی ریاضیاتچی‌لاردان بیری فیبوناججی‌دیر. سندلر عرب رقم سیستمینی آوروپایا تانیتمیش و یاییلماسینا اؤن آیاق اوْلموش، و بۇ گون فیبوناچ‌چی عددلری اولاراق خاطیرلانان سایی دیزی‌سینی چوخالتمیش‌دیر. اصلینده بۇ سایی دیزی‌سینی ایلک کشف ائدن اؤزو دئییل لاکین اونون کیتابیندا نومونه اولاراق قويولدو سوْنرا قربده اون قازانمیشدیرلار. .<a href="#cite_note-41">[۴۱]</a><a href="#cite_note-42">[۴۲]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Konigsberg_bridges.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Konigsberg_bridges.png/250px-Konigsberg_bridges.png" decoding="async" width="250" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5d/Konigsberg_bridges.png 1.5x" data-file-width="302" data-file-height="238" /></a><figcaption> ائولر Eulər طرفیندن اورتایا آتیلان کؤنیگسبئرگین یئددی کؤرپوسو پروبلئمی، گراف نظریه‌سی‌نین تملینی مئیدانا گتیرمیش‌دیر.</figcaption></figure> 17. و 18. عصرلرده قربده ریاضیات یوکسلیش‌ه کئچمیش، بیر چوْخ اهمیتلی ریاضی گؤروش رئاللاشمیش‌دیر. ایسکوچ ژوهن ناپیئر طبیعی لوقاریتمالاری آراشدیرمیش، كئپلئر گزگن‌سل حرکت‌لرین ریاضی قانونلارینی اورتایا قویموش، رنه دکارت بۇ گون هله ده تئز-تئز ایستیفاده ائدیلن کارتئزیئن کووردینات سیستمینی و بۇ سببدن آنالیتیک هنده‌سنی اینکیشاف ائتدیرمیشدیر. آلمان ریاضیاتچی گوتتفریئد ويلهلم لئیبنیز کالکولوس اوزرینه بیر چوْخ ایشی‌له کالکولوسون اینکیشاف ائتدیرمیش و بۇ گون کالکولوسته ایستیفاده ائدیلن نوتاسیونون تمللرینی آتمیشدیر. پیئرر ده فئرمات و بلایس پاسکال احتیمال نظریه‌سی‌نین تملینی آتمیشلار و بۇ سببدن علاقه‌دار کومبیناتوریک قایدالارینی کشف ائتمیشلر. پاسکال آيريجا پاسکال نظریه‌سی و (هر نه قدر اؤزون‌دن داها اول شرق‌ده بیلینسه و ایستیفاده ائدیلسه ده <a href="#cite_note-43">[۴۳]</a>) پاسکال اوچ‌بوجاغی‌نین اینکیشاف ائتدیریجی‌سی و آد آتاسی‌دیر. 18. عصرده ریاضیاتچی لئونهارد ائولئر فونکسیا آنلاییشینی و ریاضیات‌داکی سای‌سیز نوتاسیونو (مثلاً طبیعی لوقاریتما بازاسی اولاراق ائ نوتاسیونونو) اینکیشاف ائتدیرمیشدیر. سایی نظریه‌سی، گراف نظریه‌سی، هنده‌سه کیمی چوْخ موختلیف ساحه‌لرده اهمیتلی اثرلر وئرمیش، اهمیتلی گؤروش‌لره ایمضا آتمیشدیر. 19. عصرده یاشامیش آلمان ریاضیاتچی جارل امپیریکگاوسس ایسه گرک ریاضیات ایسترسه ده دیگر بیر چوْخ علم‌ده اهمیتلی اوغورلارا ایمضا آتمیش؛ اساس جبر نظریه‌سی (و یا جبرین اساس تئورئمی) نی ثبوت ائتمیش، تهورما اگرگیوم‌و اورتایا آتمیش و ثبوت ائتمیش، کومپلئکس ده‌ییشن‌لی فونکسیالاردا اهمیتلی ایشلری اوْلموشدور. یئنه 19. عصرده یاشامیش اوْلان جورج بوول آد آتاسی اوْلدوغو یئنی بیر جبر نؤوعو اوْلان بوول جبرینی اورتایا آتمیشدیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="طیب">طیب</h4></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:17th_century_Persian_anatomy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/17th_century_Persian_anatomy.jpg/250px-17th_century_Persian_anatomy.jpg" decoding="async" width="250" height="391" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/17th_century_Persian_anatomy.jpg/375px-17th_century_Persian_anatomy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/17th_century_Persian_anatomy.jpg 2x" data-file-width="493" data-file-height="772" /></a><figcaption>17. عصردن قالما بیر فارس ال‌یازماسین‌دان بیر تصویر. </figcaption></figure> علمین طیب ساحه‌سین‌ده‌کی ایلک اینکیشاف‌لاری آسیا قیطعه‌سینده رئاللاشمیش‌دیر. هیندیستان، میصیر، چین، ایران و یونانیستاندا طیب سیستماتیک بیر فورمادا اینکیشافا باشلامیش و بیر علم ساحه‌سی اولاراق بشریتین ان بؤیوک پروبلملرین‌دن بیری اوْلان ساغلام‌لیق ساحه‌سینده اینکیشاف‌لار عصرلر بویو داوام ائتمیشدیر. هیندیستان یاریم‌آداسیندا، ایندوس وادی‌سی سیویلیزاسیاسین‌دان بری طیب و دیش حکیملیگی مؤوجود ایدی. نئجه کی، هیند طیبی عنعنه‌سی اوْلان آیوروئدا گون بئله موعاصیر طیبین یاناشی وارلیغینی داوام ائتدیریر. اینگیلیسلرین هیند یاردیم‌آداسی‌نی کولونیلشدیرمه‌سینه قدر بؤلگه‌ده‌کی اساس طیب سیستمی اوْلان آیوروئدا، ایلک دؤورلرینده جیوه-کوکورد اساسلی درمان‌لار ایستیفاده، بون‌دان باشقا، بۇ گون موختلیف طیبی فایدالاری بیلینن زئردئچال کیمی موختلیف بیتکی‌لرده موعالیجه‌لرده کلاسیک هیند طبابتینده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. چین‌ده آنتیک چاغلاردان گونوموزه قدر وارلیغینی سوردئن عنعنوی بیر طیبی عنعنه مؤوجوددور. تائویست حکیم‌لرین ائتدیگی امپیریک (تجروبی) خسته‌لیک و ناراحاتلیق موشاهیده‌لری‌نین و چین دوشونجه‌سی‌نین نتیجه‌سی اوْلان عنعنوی چین طیبی، بیتکی منشألی موعالیجه، آکوپونکتور (اینه‌سل طیب؛ طب سوزنی) و ماساژ کیمی چوْخ موختلیف پراکتیک اوصوللارا مالیک‌دیر. بونلارین خاریجینده بسلنمه موعالیجه‌سی و فئنگ سوی کیمی ذهنی موعالیجه‌لر ده عنعنوی چین طبابتینده ایشتیراک ائتمکده‌دیر. هیپوکراتئسین (بقراط) خسته‌لره جادو و باطیل اینانج‌لارلا بزدیلمیش بیر موعالیجه تقدیم ائتمک یئرینه، یاخشیلاشدیریجی تأثیرلری ثبوت ائدیلمیش موعالیجه اوصوللارینا مراجعت ائتمه‌یه باشلاماسی، طیب علمینده خسته اهمیتی‌نین قاورانمایا باشلاماسینا سبب اوْلموشدور. ایلک باش‌لاردا بؤلگه‌لره گؤره فرقلی‌لیک گؤسترن موعالیجه اوصوللاری، سون ایکی عصردیر موعاصیرلشمه‌یی باشلامیش و عومومو معنادا اورتاق بیر چالیشمایا چئوریلمیش‌دیر. آوروپاداکی سالگینلاردان (شیوع) سوْنرا داها چوْخ اینکیشاف ائدن طیب علمی، گونوموزده ژنئتیک ایشلری‌نین اینکیشافی‌لا چوْخ یوکسک سوییه‌لره چاتمیش‌دیر. اورتا چاغ عرضینده اوْرتا شرق باش‌دا اولماق اوزره ایسلامین یاییلدیغی توْرپاقلاردا بیر چوْخ اهمیتلی ایسلام حکیمی یئتیشمیش‌دیر. بونلاردان بیری ایران‌لی رازی، نئیروجرراهییه (مغز و اعصاب) و اوفتالمولوژی (گوز تانیماغی) ساحه‌لرینده تئز-تئز بیر قاباقجیل اولاراق گؤرولموشدور.<a href="#cite_note-Safavi-Abbasi-44">[۴۴]</a> تجروبی طیبین اهمیتی‌نی وورغولایان رازی همچینین چوخون‌دان پئدیاتری (اوشاقلار طیبی) ساحه‌سی‌نین‌ده آتاسی‌دیر.<a href="#cite_note-Tschanz-45">[۴۵]</a> یازدیغی بیر چوْخ اثرده چوْخ موختلیف طیبی معلوماتلار کؤچورن رازی همچینین چیچک خسته‌لیگی (آبله) ایله قیزیلجا خسته‌لیگینی (سرخک) بیر-بیرین‌دن آییران و آچیق بیر شکیلده تعیین ائدیب، دیاگنوزونو (عیبلرله تانیشلیق) ائدن ایلک حکیمدیر. آلرژی و ایممونولوژی (ایمنی تانیتیمی) مؤوضوعلاریندا دا ایلک اثر وئرن حکیم اؤزودور. بیر باشقا تانینمیش موسلمان حکیمده ابن-ی سینانین. 14 جیلدلیک باشیاپیتی (شاهکار) ال-قانون فی-طیب (طیبین قانونو) آدلی اثری طیب باخیمیندان یولوخوجو خسته‌لیکلرین (عفونی مریضلیکلر) و جینسی گؤندر بولاشان خسته‌لیکلرین (مقاربتی مریضلیکلر) کشفی <a href="#cite_note-46">[۴۶]</a>، ائنفئکسیؤز (عفونی) خسته‌لیکلرین یاییلامی‌نین قارشیسی‌نی آلماق مقصدی ایله قرنطینه تطبیقی‌نین اورتایا آتیلماسی <a href="#cite_note-47">[۴۷]</a>، میکرواورقانیزم‌لرین وارلیغی‌نین وارساییلماسی <a href="#cite_note-48">[۴۸]</a> و نؤروپسیخیاتریا <a href="#cite_note-Safavi-Abbasi-44">[۴۴]</a> و س.. بیر چوْخ کشفی و کشفی ایچینده ساخلایار. اورتا چاغ و سوْنراسیندا قربده اهمیتلی طیبی گؤروش‌لر اوْلموشدور. گارجیا ده اوْرتا تروپیک (ایستیلیک) طیبین قاباقجیلی اولاراق اورتایا چیخیب باشدا کولِرا (وبا) اولماق اوزره چوخو تروپیک خسته‌لیگی دوغرو شکیلده تعریف‌لرکن، ویلیام هاروی، قربده قان دؤورانینی (گردش خون) دوغرو و تام بیر شکیل‌ده آچیقلایان ایلک قرب اوْلموشدور. داها سوْنرالار 19. عصرده لویی پاستور ایلک موفقیت‌لی قودوز پئیوندینی (واکسن هاری) تاپمیش، اؤز آدینی آلاجاق اوْلان پاستؤریزاسیون عملیاتینی ده ایلک دفعه اورتایا آتمیشدیر. لویی پاستور عئینی زاماندا روبئرت کوخ و فئردیناند کوهن ایله بیرلیکده میکروبیولوژی ساحه‌سی‌نین آتالاریندان بیری اولاراق قبول ائدیلیر. 1905-جی ایلده نوبئل موکافاتی آلمیش اوْلان روبئرت کوخ عئینی زاماندا توبئرکولوسیس باکیللوس و ویبریو کهولئرا کیمی خسته‌لییه سبب اوْلان اهمیتلی باکتئریالاری ایلک دفعه تجرید ائدن آدام‌دیر. داها سوْنرا اؤز آدی‌لا خاطیرلاناجاق اوْلان کوخ پوستولات‌لارینی اینکیشاف ائتدیرمیشدیر. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Cheshm_manuscript.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/200px-Cheshm_manuscript.jpg" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/300px-Cheshm_manuscript.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cheshm_manuscript.jpg/400px-Cheshm_manuscript.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="600" /></a><figcaption>گوزون آناتومیسی اوزرینده 1200 ایل‌لیک عربجه بیر ال‌یازماسی.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="بیولوژی">بیولوژی</h4></div> بیر علم ساحه‌سی اولاراق 19. عصره قدر ایندیکی آلت ساحه‌لری‌له اینکیشاف ائدن بیولوژی، جانلیلارین بوتون خوصوصیت‌لرینی آراشدیران بیر سیستم‌دیر. باش‌دا اینسان اولماق اوزره، بیتکی‌لری آراشدیران بوتانیکا (گیاه‌شناسی)، حئیوان‌لاری آراشدیران زوولوژی (جانور شناسی)، میکرواورقانیزم‌لری آراشدیران میکروبیولوژی (میکروب شناسی) کیمی آلت بوداق‌لارا آیری‌لار. آریستوتل (ارسطو) طبیعته داییر بیر چوْخ ایش گؤرموش، بیر چوْخ بیتکی و حئیوان نؤوعونو آراشدیرمیش و تصنیف (كاتقورایز، طبقه‌بندی) ائتمیشدیر. آریستوتلین فیکیرلری، اؤزون‌دن سوْنراکی بعضی علم آدام‌لاری‌نین ائتدیگی اک‌لرله بیرلیکده خوصوصیله قربده اوزون بیر مۆدت نوفوذلو اوْلموشدور. اورتا چاغدا خوصوصیله ابن نفس، ابن جاهیز و ابن بایتار کیمی موسلمان‌لار علم آدام‌لاری بیولوژی دالینا ایشتیراک ائتمیشلر. خوصوصیله ائرکن تکامول دوشونوشونه ایشتیراک ائتمیش <a href="#cite_note-49">[۴۹]</a> اوْلان ابن جاهیز، قئیدا زنجیری (زنجیره غذایی) فیکرینی ده ایلک دفعه اورتایا آتان آدام‌دیر. .<a href="#cite_note-50">[۵۰]</a> 9. عصرده یاشامیش ال-دیناوئری ایسه بیتکی تکامولونو، بیتکی‌لرین اینکیشافینی آراشدیرمیش و کیتابون-نئبات آدلی اثرینده بیر چوْخ نؤوعو تعیین ائده‌رک بوتانیکا علمینه قاتقی‌لاردا تاپیلمیش‌دیر. بیر باشقا علم آدامی اوْلان ال-نباتی‌نین شاگیردی اوْلان ابن بایتار اجزاچیلیغا (دارویی) باغ‌لی (فارماسؤتیک) بیر بیلیملیک حاضیرلامیش و بیر چوْخ بیتکی، یئمک و درمانی اثرینده تعیین ائتمیشدیر. بۇ اثر لاتینجا ترجومه‌سی داها سوْنرا آوروپالی علم آدام‌لاری طرفیندن 18. و 19. عصرلرده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. .<a href="#cite_note-51">[۵۱]</a> ابن نفیس پولمونئر (گردش خوش ریوی)<a href="#cite_note-Dabbagh-52">[۵۲]</a> و تاج دؤورانی (گردش خون کرونر) <a href="#cite_note-53">[۵۳]</a><a href="#cite_note-54">[۵۴]</a> دوغرو بیر شکیل‌ده تثبیت ائتمیش، ماده‌لر موبادیله‌سی آنلاییشینی تعیین ائتمیشدیر.<a href="#cite_note-Roubi-55">[۵۵]</a> بیولوژی‌نین اساس‌لارین‌دان ساییلان موعاصیر تکامول نظریه‌سی (ائوریم تئوریسی)، چارلز داروین <a href="#cite_note-56">[۵۶]</a> 'ین گؤروش‌لری‌نین اوزرینه اینشاء ائدیلمیشدیر. داروین، نؤوعلرین منشایی <a href="#cite_note-57">[۵۷]</a>، اینسانین تؤره‌ییشی (هبوط)، و آختاریرسیز مخصوص سئچمه <a href="#cite_note-58">[۵۸]</a><a href="#cite_note-59">[۵۹]</a>، اینسان و حئیوان‌لاردا دویغولارین ایفاده‌سی <a href="#cite_note-60">[۶۰]</a> اثرلرینده فیکیرلرینی ایفاده ائتمیشدیر. موناستیرین (صومعه) باغچاسین‌داکی بئزلیلری (نخود فرنگی) بیر-بیرلری‌له ائشلشدیررک (تطبيق ائدرک) ژنئتیک علمین تمللرینی آتان گرئگور مندل کلاسیک ژنئتیک قانونلاری‌نین یاپیتاش‌لارینی یاراتمیش‌دیر. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Auguste_Comte.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Auguste_Comte.jpg/220px-Auguste_Comte.jpg" decoding="async" width="220" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Auguste_Comte.jpg/330px-Auguste_Comte.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Auguste_Comte.jpg/440px-Auguste_Comte.jpg 2x" data-file-width="1595" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Auguste Comte</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="سوسیولوژی_(توپلوم‌بیلیم‌سل)">سوسیولوژی (توپلوم‌بیلیم‌سل)</h4></div> هر نه قدر دیگر علم ساحه‌لرینه نیسبتن یئنی بیر علم ساحه‌سی اولاراق تانیملانسادا، سوسیولوژی یعنی توپلوم‌بیلیم‌سل ایشلر و موشاهیده‌لر آنتیك چاغلاردان بری مؤوجوددور. هئرودوت و توکیدیدیس کیمی آدلارین اثرلرینده سوسیولوژی موشاهیده و قیمت‌لندیرمه‌لره راست گلمک مومکون‌دور. بیر ائرکن دؤور ایسلام سوسیولوژی‌سی‌نین وارلیغینا دایر موختلیف دلیل‌لر واردیر. ایسلام دوشونورو (موتفکیری) ابن‌خلدون‌ون، ائورن‌سل (اونیوئرسال-جهانی) تاریخی آنالیز ائدن یئددی جیلدلیک اثرینه یازدیغی، موقددیمه آدلی اؤن سؤزونده موختلیف سوسیولوژی نظریه‌لری ایلک دفعه فورموله ائده‌رک ایجتماعی فلسفه‌ده و بیر بوداق اولاراق سوسیولوژی‌نین اینکیشافیندا قاباق‌جیل مؤوقع‌سی‌نه گلمیش‌دیر. مثلاً بۇ اثر واسیطه‌سی‌له ابن‌خلدون یئنی بیر علم ساحه‌سی اولاراق علم ال-عومران علمینی اورتایا آتمیش و بئله تعیین ائتمیشدیر: "بو علمین ... اؤزونه خاص بیر مؤوضوع‌سو وار (دیر)؛ یعنی (هومانیتار) جمعیت، و اؤزونه خاص پروبلملری وار (دیر)؛ یعنی جمعیتین طبیعتینده بیر-بیرینی تعقیب ائدن اجتماعی چئوریلمه‌لر ..." <a href="#cite_note-IbnHaldunBrit-61">[۶۱]</a> بون‌دان باشقا بۇ اثرین‌دکی دوشونجه‌لری ایله تاریخ علمی و تاریخ فلسفه‌سی باخیمیندان دا اهمیتلی بیر آددیم آتمیشدیر.<a href="#cite_note-IbnHaldunBrit-61">[۶۱]</a> هر نه قدر سوسیولوژی تئرمینی اؤزون‌دن اول ایستیفاده ائدیلمیش اولسادا، <a href="#cite_note-62">[۶۲]</a> موستقیل اولاراق تکرار تئرمینی اورتایا آتان <a href="#cite_note-comte-63">[۶۳]</a> و سوسیولوژی‌نین اساسینی موثبت علملرین کرالیچاسی اولاراق گؤره‌رک <a href="#cite_note-comte-63">[۶۳]</a> زامان ایچینده سوسیولوژی‌نین آتاسی اولاراق دا خاطیرلانان آد آوگوسته كومته‌دیر (Auguste Comte) <a href="#cite_note-comte-63">[۶۳]</a> بونونلا بیرلیکده عومومو اولاراق كومته سوسیولوگیانین قوروجوسو اولاراق گؤرولمز.<a href="#cite_note-sosBrit-64">[۶۴]</a> قرب‌دکی سوسیولوژی ساحه‌سی ایله مشغول اوْلان ایلک آدلار عومومییت‌له داروین‌ین تکامول نظریه‌سین‌دن تاثیرلنمیشلر و خوصوصیله آنالوژیک اولاراق جانلی اورقانیزم ایله جمعیتی قارشیلاشدیرماقداایدی‌لار.<a href="#cite_note-sosBrit-64">[۶۴]</a> بۇ آدلارا نومونه وئرمک لازیم اولسا هئربئرت ایسپئنسئر (Herbert Spencer) و لوییز هئنری مورگان (Lewis Henry Morgan) کیمی آدلار ذیکر ائدیله‌بیلر.<a href="#cite_note-sosBrit-64">[۶۴]</a> 19. عصرده و 20. عصرین اول‌لرینده ائمیل دورکیم (Émile Durkheim)، ویلفرئدو پارئتو (Vilfredo Pareto)، و ماكس وئبئر (Max Weber) کیمی کلاسسیک سوسیولوق‌لار علمه اهمیتلی قاتقی‌لاردا ائتمیشلر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="سیاست_علمی">سیاست علمی</h4></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Macchiavelli01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Macchiavelli01.jpg/220px-Macchiavelli01.jpg" decoding="async" width="220" height="367" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Macchiavelli01.jpg/330px-Macchiavelli01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Macchiavelli01.jpg/440px-Macchiavelli01.jpg 2x" data-file-width="702" data-file-height="1170" /></a><figcaption>ماكیاولی‌نین (Niccolò Machiavelli) فلورانس، ایتالیاداكی هئیكلی</figcaption></figure> سیاست علمی چوْخ کؤهنه چاغلاردان بری سیاسی فعالیتلرله بیرلیکده اینکیشاف گؤسترمیش، اهمیتلی بیر اجتماعی علم ساحه‌سی حالینا گلمیش‌دیر. آنتیک هیندیستان‌داکی وئدیک (وئدالار) متن‌لردن، داها سوْنراکی موختلیف بوداایست متن‌لره قدر بیر چوْخ متنده سیاسته داییر آراشدیرمالار و ایشلر ایشتیراک ائدر. هیندلی سیاسی دوشونر چاناکیا (م.اؤ. 350-283) سیاسی دوشونجه، ایقتیصادیات و اجتماعی نیظام کیمی مؤوضوعلاری اله آلان آرتهاسهاسترا (Arthashastra) آدلی اثری‌له تانینیر. بنزری شکیل‌ده آنتیك یونان‌دا دا بیر چوْخ سیاسی فیکره راست گلینیر؛ گرک هومئر (Homeros)، هئسیودوس (Hesiodos) و توکیدیدیس (Tukididis) کیمی ائرکن دؤور مؤلف‌لری‌نین اثرلرینده ایسترسه ده افلاطون و آریستوتل (ارسطو) کیمی فیلوسوف‌لارین اثرلرینده چوْخ موختلیف سیاسی فیکیر و آراشدیرمالارا راست گلینه. افلاطون دؤولت آدلی اثرینده اؤزونجه ایدئال اوْلان سیاسی قورولوشلانما و ایداره فورماسینی آچیقلامیش و آراشدیرمیش‌دیر. اورتا چاغ‌دا (قرون وسطی) فرقلی سیاسی گؤروش‌لر و دین ایله سیاست علاقه‌لرینی اله آلان موختلیف اثرلر اورتایا چیخمیش‌دیر. آوگوستینوسون (Augustinus) تانری‌نین شهری اثری کیمی اثرلرین فاکتور اوْرتا عصرلردکی دین-سیاست علاقه‌لری آنلاییشینا قاتقی‌سی اوْلموشدور. اوْرتا چاغ‌دا همچینین ایسلام توْرپاقلاریندادا موختلیف سیاسی دوشونمه و آراشدیرمالار اوْلموشدور و بۇ چاغلاردان باش‌لارا سیاستنامه، ایصلاحاتنامه وس. کیمی آدلان‌دیریلان فرقلی یازین عنعنه‌لری اورتایا چیخمیش‌دیر. مثلاً 11. عصرده نیظام‌المولک (نظام‌الملك) طرفیندن یازیلان سیاستنامه دؤولت رهبرلیگی و دؤولت ایشلری مؤوضوع ائدیلمیشدیر. سیاسی یازین و آراشدیرما عنعنه‌سی داها سوْنراکی دؤورلره قدر داوام ائتمیش، مثلاً عوثمان‌لی دؤولتینده سیخ بیر سیاستنامه و ایصلاحاتنامه عنعنه‌لری اورتایا چیخمیش‌دیر، موهیی-ی گولشنی (Muhyî-i Gülşenî)، حسن کافی ال-آک‌حیصاری (Hasan Kâfî el-Akhisârî)، کاتیپ چلبی (Kâtip Çelebi) کیمی آدلار شرق‌ده‌کی سیاست علمینه ایشتیراک ائتمیشلر. ایتالیان اینتیباه اثناسیندا یازار ماكیاولی (Niccolò Machiavelli) یازدیغی شاه‌زاده (Il Principe) آدلی اثری ایله سیاست علمی تاریخی باخیمیندان اهمیتلی بیر یئره گلمیش‌دیر. اثرده موختلیف وضعیت‌لرده اقتدارا گلن حؤکم‌دارین هر وضعیته گؤره نلره (nələrə) قاباق‌دان تانیماسی لازیم اوْلدوغو، نئجه بیر سیاست ایزلمه‌سی لازیم اوْلدوغو آچیق‌لانیر. اوْرتا چاغ‌دا و سوْنراسین‌داکی دؤورده بیر چوْخ فرقلی سیاسی اقتدار فورماسی و دؤولت قورولماسی فرقلی ایسیم‌لرجه مودافیعه. مثلاً فران‌سیز حقوق‌شوناس ژئان بودین (Jean Bodin) اقتدار و دؤولت اوزرینه یازدیغی دؤولت اوزرینه آلتی کیتاب (Les Six livres de la République) آدلی اثری ایله تانینمیش، موطلق‌ییت‌چی‌لییه شیددت‌له مودافیعه ائتمیشدیر. بیر علم اولاراق سیاست علمی خوصوصیله 19. عصرده آکادمیک معنادا قورولوشلانماغا باشلامیش، 1880-جی ایلده آبش-دا ایلک سیاست علمی مکتبی (حیصصه‌سی) قورولموش و داها سوْنرا 1903-جی ایلده آمریکا سیاست علمی بیرلیگی قورولموش‌دور. سیاست علمی اوزرینه آکادمیک ایشلر آرتاراق داوام ائتمیش، بیر چوْخ فرقلی بیلیم‌یورددا سیاست علمی بؤلوم‌لری آچیلمیش‌دیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="پسیكولوژی">پسیكولوژی</h4></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Canons_of_medicine.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Canons_of_medicine.JPG/220px-Canons_of_medicine.JPG" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Canons_of_medicine.JPG/330px-Canons_of_medicine.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Canons_of_medicine.JPG/440px-Canons_of_medicine.JPG 2x" data-file-width="1272" data-file-height="890" /></a><figcaption> ابن-ی سینانین ال-قانون فی-تیب (تیببین قانونو) آدلی کیتابی‌نین 1484-جی ایل تاریخ‌لی لاتینجا بیر کوپیاسی. بۇ اثر عومومو اولاراق طیبی مؤوضوع ائتدیگی کیمی ایچینده کلینیکا پسیكولوژی باشدا اولماق اوزره پسیكولوژی ده مؤوضوع ائدیلمیشدیر.</figcaption></figure> بو گون پسیكولوژی (روان شناسی) علمی ایچری‌سینده مؤوضوع ائدیلن چوخو آنلاییش، حادیثه و فئنومئن آنتیک هیندیستان، چین و میصیر کیمی مدنیت‌لرده ده فلسفی ماراغا مظهر اوْلموشدور. افلاطون و آریستوتل (ارسطو) کیمی یونان فیلوسوف‌لاردا پسیكولوژی موختلیف مؤوضوعلارا یازین‌لارین و دوشونجه‌لرینده یئر وئرمیش‌لر.<a href="#cite_note-DescAndKant-65">[۶۵]</a> بونونلا بیرلیکده پسیكولوژی‌ده کلینیکا <a href="#cite_note-66">[۶۶]</a> و تجروبی یاناشمالار<a href="#cite_note-Khaleefa-67">[۶۷]</a> فاکتور اوْرتا عصرلردکی موسلمان علم آدام‌لاری طرفیندن باشلادیلمیش‌دیر. عقل خسته‌خانالاری اولاراق تعیین اوْلونا بیله‌جک ایلک قوروم‌لار (تشکیلات‌لار) ایسلام توْرپاقلاریندا 8. عصرده اورتایا چیخمیش‌دیر.<a href="#cite_note-68">[۶۸]</a> نئجه کی موسلمان حکیم‌لر ائرکن دؤورلردن اعتیباراً "عقل خسته‌لیگی" اولاراق تعبیر ائتدیک‌لری پوزوقلوق‌لارا قارشی موختلیف موعالیجه‌لر (تراپی‌لر)، اویغون‌لامالار (تطبیق‌لر) اینکیشاف ائتدیرمه‌یه باشلامیش‌دیر.<a href="#cite_note-Paladin-69">[۶۹]</a> احمد بین سئهل ال-بلخی (Ahmed bin Sehl el-Belhî) بدن و روح خسته‌لیکلرینی آییران و آیری-آیری آراش‌دیران، موباحیثه ائدن ایلک ایسیم‌لردن‌دیر؛ روحی خسته‌لیکلرین زامان ایچینده بدن‌ین خسته‌لنمه‌سینه‌ده یول آچا بیلجه‌یینی ده اورتایا آتمیشدیر.<a href="#cite_note-Talib-70">[۷۰]</a> بون‌دان باشقا بۇ گون دئپرئسسیا (افسردگی) اولاراق آدلان‌دیریلان پوزوق‌لوغو تعیین ائتمیش و ایکی تیپین‌دن بحث ائتمیشدیر: بیرینجی‌سی بیر ایتکی و یا موفقیت‌سیزلیک کیمی سبب‌لردن میدانا گله بیلن و پسیكولوژی یوللارلا موعالیجه ائدیله بیله‌جک دئپرئسسیا، دیگری ایسه سبب‌لری بیلینمه‌ین لاکین احتیمال‌لا فیزیولوژی سبب‌لردن اوْلان و فیزیکی طیب اوصول‌لاری‌لا موعالیجه ائدیله بیله‌جک اولان‌دیر.<a href="#cite_note-Talib-70">[۷۰]</a> پسیكولوژی ساحه‌سینده بیر باشقا اهمیتلی علم آدامی دا ابن-ی سینادیر. ابن‌سینا، بۇ گون نؤروپسیکیاتریک حال‌لار کیمی معین ائدیلمیش هالوسیناسیون، اینسومنیا، مانع، کابوس، مئلانخولیا، دئمانس، ائپیلئپسیا، ایفلیج و ترئمور کیمی <a href="#cite_note-Safavi-Abbasi-44">[۴۴]</a> بیر چوْخ وضعیتی آراشدیرمیش و تعیین ائتمیشدیر. فیلوسوف رنه دکارت (René Descartes)، باتی‌دا پسیكولوژی‌نین موعاصیر فلسفی فورماسینین تمللری‌نین میدانا گلمه‌سینه ایشتیراک ائتمیشدیر.<a href="#cite_note-DescAndKant-65">[۶۵]</a> موختلیف اثرلرینده اهمیتلی پسیكولوژی مساله‌لری اله آلان دکارت اؤزو بیر حکیم اولماسا دا موختلیف آناتومیا ایشلری ائتدیگی بیلینمکده‌دیر. اینگیلیس حکیم توماس ویلیس (Thomas Willis) ایسه طیبی بیر اینتیظام اولاراق پسیكولوژی‌نین اورتایا آتیلماسیندا موهوم رول اوینامیش، بئیین فونکسیالاری ایستیقامتینده پسیكولوژی‌یا یاناشما اولسون ائتدیگی سیخ آناتومیک ایشلرله اولسون پسیكولوژی‌یا بؤیوک قاتقی‌لاردا تاپیلمیش‌دیر. بون‌دان باشقا داها سوْنرالار تجروبی (ده‌نه‌ی‌سل) پسیكولوژی‌نین اینکیشافیندا جان لوک (John Locke) و دیوید هوم (David Hume) کیمی فیلوسوف‌لارین بؤیوک تأثیری اوْلموشدور.<a href="#cite_note-DescAndKant-65">[۶۵]</a> موعاصیر چاغا یاخینلاشارکن اورتایا چیخان و خوصوصیله پسیكولوژی پوزوقلوق وضعیت‌لرینده بیر موعالیجه اولاراق اورتایا چیخان هیپنوتیزم ایله فرئنولوژی کیمی بوداق‌لار موذاکیره مؤوضوع‌سو اوْلموش، خوصوصیله‌ده بونلارین جیددی اولاراق تأثیرلی اوصوللار اوْلوب-اولمادیغی و هر هانسی بیر علمی دایاغی‌نین تاپیلیب-تاپیلمادیغی موذاکیره ائدیلمیشدیر. داها سوْنرالار اورتایا چیخان آلمان تجروبی پسیكولوژی حرکتی پسیكولوژی‌یا اهمیتلی قاتقی‌لاردا تاپیلمیش‌دیر. بۇ زاماندا رئال‌لاشان و خوصوصیله نئورولوژی قورولوشا دایر آناتومیک و فیزیولوژی گؤروش‌لر پسیكولوژی‌نی موثبت تأثیر ائتمیشدیر. آلمان حکیم ویلیام وونت (Wilhelm Wundt) 1879-اونجو ایل‌ده ایلک تجروبی پسیكولوژی لابوراتوریاسینی آچاراق بیر قانونا ایمضا آتمیشدیر.<a href="#cite_note-71">[۷۱]</a> 1890 لاردان باشلایاراق آوستریالی (استرالیالی) حکیم زیگموند فروید (Sigmund Freud) ایسه پسیک‌آنالیز اولاراق آدلاندیردیغی یاناشما ایله پسیكولوژی‌یا یئنی بیر ایستیقامت قازاندیرمیش‌دیر. هر نه قدر پسیک‌آنالیزه علمی مؤوقعیی هله موباحیثه‌لی اولسا دا <a href="#cite_note-72">[۷۲]</a><a href="#cite_note-73">[۷۳]</a> پسیک‌آنالیزه موختلیف مولاحیظه‌لری و آنلاییش‌لاری عومومو معنادا باتی مدنیتینده اهمیتلی بیر یئر قازانمیش‌دیر. یئنه 1890لاردا ایت‌لرده ائتدیگی تجروبه‌لرله ایوان پاولوف (İvan Pavlov) کلاسیک شرط‌لندیرمه موفقیت‌لی بیر شکیل‌ده گؤسترمیش‌دیر. نئجه کی داها سوْنرادا اینسان خاریجی پریمات‌لار، پیشیک‌لر و ایت‌لر کیمی موختلیف حئیوان‌لار پسیكولوژی تجروبه‌لرینده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="آنتروپولوژی">آنتروپولوژی</h4></div> هر نه قدر آنتروپولوژیک (اینسان شوناس‌لیق) منشایی قرب‌دکی ایشیقلانما مۆدت ی و داوامین‌داکی ائرکن دؤور موعاصیر دوشونجه‌لری ایلیشکیلندیریلسه ده، بۇ دؤورلردن چوْخ اول بۇ گون آنتروپولوژی ایچری‌سینده ایشتیراک ائدن مؤوضوعلارا داییر آراشدیرمالار ائدیلمیشدیر. مثلاً ال-بیرونی هیند یاریم‌آداسی‌نین خالق‌لاری، عنعنه‌لری و دین‌لری اوزرینه بیر چوْخ آراشدیرمادا تاپیلمیش‌دیر و عومومو اولاراق آنتروپولوژی ساحه‌سینه گیره‌جک چوْخ موختلیف آراشدیرما و ایشلری نتیجه‌سینده زامان-زامان "ایلک آنتروپولوق" اولاراق خاطیرلانمیش‌دیر.<a href="#cite_note-74">[۷۴]</a> بیرونی، اوْرتا دوغو (خاورمیانه)، آرالیق دنیزی (آغ دنیز) حؤوزه‌سی و گونئی آسیا مدنیت و دین‌لری اوزرینه اهمیتلی موقاییسه‌لی آراشدیرمالار ائتمیشدیر. بون‌دان باشقا ابن خلدون ایله بیرلیکده بیرونی بعضی عالیم‌لر طرفیندن ایسلام آنتروپولوژی‌سی‌نه ائتدیک‌لری قاتقی‌لار سببی‌له اؤوولموشدولار.<a href="#cite_note-75">[۷۵]</a> نظری اولاراق آنتروپولوژیک اینکیشافی طبیعت تاریخین‌دن دوغولموش‌دور و ایلک دؤورلرده خوصوصیله آوروپالی گوج‌لرین نظارتینده اوْلان کولونیالارداکی حیاتین، یئرلی اینسانلارین و اونلارلا علاقه‌دار فاکتلاری (مدنیت، دیل، دین کیمی) آراشدیریلماسینی ایچرمیشدیر. آنتروپولوژی 19. عصرده اینکیشاف ائتمیش، خوصوصیله 1860 لارداکی علمی اینکیشاف‌لاردان، خوصوصیله ده بیولوژی و فیلولوژی کیمی بوداق‌لارداکی اینکیشاف‌لاردان، تاثیرلنمیش‌دیر.<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> قاباقجیل آنتروپولوگ‌لاردان اینگیلیس‌لی ادوارد بورنئتت تیلور (Edward Burnett Tylor)، داروین‌ین تکامول قایداسینی اساس گؤتوره‌رک آنتروپولوژیک چیخارام‌لار ائتمیش، مدنیتین اینکیشافی ایدراکین اینکیشاف‌ینین دوغرو موطناسیب اوْلدوغونو مودافیعه ائتمیشدیر .<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> همچینین موعاصیر بعضی چؤل و یا اووچو-توپلاییجی خالق‌لاری تکامول اینکیشاف باخیمیندان گئری‌ده گؤروب، پریمیتیف یعنی "ایبتیدایی" کیمی قیمتلندیرمیش‌دیر.<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> 19. عصر و 20. عصرین اول‌لرینده آنتروپولوژی نیسبی‌لیک ایجتماعی معنادا داها آز اینکیشاف ائتمیش اولاراق گؤرولن خالق‌لار اوزرینه سیخلاشماغا داوام ائتدی.<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> 20. عصرین ایکینجی یاری‌سیندا آنتروپولوق‌لار داها اۆچونجو دونیا اؤلکه‌لرین‌دکی داها مورککب ایستروکتورلارلا (سازه‌لرله) ماراقلانماغا باشلامیش، داها سوْنرالار، 1970 لرله بیرلیکده، موعاصیر قرب اؤلکه‌لرینی آنتروپولوژیک اولاراق آراشدیرماغا باشلامیش‌لار کی آنتروپولوژی اۆچون بؤیوک بیر آددیم اوْلموشدور.<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> موعاصیر آوروپا و قوزئی آمریکا اؤلکه‌لرینده فوکوس‌لانان آنتروپولوژی ایشلرینده گرک عومومو اولاراق جمعیت، ایسترسه‌ده اتنیک و دینی آزلیق‌لار مؤوضوع ائدیلمیشدیر؛ <a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a><a href="#cite_note-77">[۷۷]</a> بونو دا بعضی‌لری باتی، کولونیالاری آراشدیران آنتروپولوژیک قربی آراشدیران و باتی پئرسپئکتیولری، کانی‌لاری باتی اولمایان‌لار داوام‌لی اولاراق سینانان بیر دالا چئوریلمه‌سی اولاراق شرح اوْلونموشدور.<a href="#cite_note-antroBrit-76">[۷۶]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گونوموزه_دوغرو">گونوموزه دوغرو</h3></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Solvay_conference_1927.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Solvay_conference_1927.jpg/300px-Solvay_conference_1927.jpg" decoding="async" width="300" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Solvay_conference_1927.jpg/450px-Solvay_conference_1927.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Solvay_conference_1927.jpg/600px-Solvay_conference_1927.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2171" /></a><figcaption>20. عصرین ان اهمیتلی آراشدیرما ساحه‌لرین‌دن کوانتوم مئکانیكی مؤوضوع‌لو سولوای (Solvay) کونفرانسین‌دان بیر فوتوشکیل. شکیل‌دکی شخص‌لر دؤورون اهمیتلی علم آدام‌لاری‌دیر و بؤیوک بیر قیسیمی نوبئل موکافاتی دا آلمیش آدلاردیر. سول‌دان ساغا: 1. sıra: Auguste Piccard, Émile Henriot, Paul Ehrenfest, Edouard Herzen, Théophile de Donder, Erwin Schrödinger, Jules-Émile Verschaffelt, Wolfgang Pauli, Werner Heisenberg, Ralph H. Fowler, Léon Brillouin, 2. sıra: Peter Debye, Martin Knudsen, William Lawrence Bragg, Hendrik Anthony Kramers, Paul Dirac, Arthur Compton, Louis de Broglie, Max Born, Niels Bohr 3. sıra: Irving Langmuir, Max Planck, Marie Curie, Hendrik A. Lorentz, Albert Einstein, Paul Langevin, Ch. E. Guye, Charles Thomson Rees Wilson, Owen Willans Richardson</figcaption></figure> 20. عصرین باش‌لارین‌دان اعتبارن علم‌ده‌کی ایره‌لی‌له‌ییش‌لر بؤیوک سورعت قازانمیش و آکادمیک موحیطین، داها الوئریش‌لی بیر آراشدیرما موحیطینه قوووشماسی بۇ ایره‌لی‌لمه‌یی تئتیکله‌میشدیر. علم‌ایله مشغول اولماق بیر پرئستیژ حالینا گلمه‌یه باشلامیش و تأثیرلرینی گؤسترمه‌یه باشلامیش‌دیر. آلفرئد نوبئل‌ین (Alfred Nobel) وصیتی اوزرینه 1901 دن اعتباراً وئریلن نوبئل موکافات‌لاری علمین پرئستیژ ایستیقامتینی سرگی‌لر.<a href="#cite_note-78">[۷۸]</a><a href="#cite_note-79">[۷۹]</a> بۇ تیپ موکافات‌لارلا، علم‌ه اوْلان تشویق آرتدیریلماقدا و آراشدیرمالار اۆچون لازیم پول‌لار تامین ائدیلمه‌یه چالیشیلیر. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="علمین_مودرن‌لشمه‌سی‌نده_رولو_اولان‌لار"><span id=".D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C.D9.86_.D9.85.D9.88.D8.AF.D8.B1.D9.86.E2.80.8C.D9.84.D8.B4.D9.85.D9.87.E2.80.8C.D8.B3.DB.8C.E2.80.8C.D9.86.D8.AF.D9.87_.D8.B1.D9.88.D9.84.D9.88_.D8.A7.D9.88.D9.84.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.84.D8.A7.D8.B1">علمین مودرن‌لشمه‌سی‌نده رولو اولان‌لار</h4></div> رادیولوژی قوروجوسو اوْلان ماری كوری‌نین (Marie Curie) علمه ائتدیگی قاتقی‌لار کیمیا ساحه‌سینده بؤیوک عکس-صدا اویاندیرمیش‌دیر. رادیواکتیویته ساحه‌سین‌ده‌کی ایشلری اونا، 1903-جی ایل‌ده فیزیک ساحه‌سینده و 1911-جی ایلده کیمیا ساحه‌سینده نوبئل قازاندیرمیش‌دیر.<a href="#cite_note-80">[۸۰]</a><a href="#cite_note-81">[۸۱]</a> آلبئرت انشتین‌ین آلمان آننالئن دئیر پیسیک (Annalen der Pysik) ژورنالیندا نشر اوْلونان ایشیغین مئیدانا گلمه و چئوریلمه‌سی اوزرینه بیر فیکیر، <a href="#cite_note-82">[۸۲]</a> مولئکول اؤلچولری‌نین یئنی بیر تعیین ائتمه‌سی <a href="#cite_note-83">[۸۳]</a> و حرکت‌لی جیسیم‌لرین الکترودینامیكی <a href="#cite_note-84">[۸۴]</a> باش‌لیق‌لاری آلتین‌داکی مقاله‌لری فیزیک علمی اۆچون یئنی بیر صحیفه‌نین آچیلماسینا سبب اولوردو. عومومو نیسبی‌لیک و خوصوصی نیسبی‌لیک، انشتین طرفیندن فیزیکایا تقدیم ائدیلن ان قاریشیق و ان سیررلی نظریه‌لردن ساییلیر. هله‌ده موذاکیره‌لره سبب اولسا دا عصرین ان اهمیتلی علم آدام‌لارین‌دان ساییلان انشتین، 1921 ده فوتوالکتریک تأثیر حادیثه‌سینه گتیردیگی شرح ایله نوبئل موکافاتینا لاییق گؤرولموشدور.<a href="#cite_note-85">[۸۵]</a><a href="#cite_note-86">[۸۶]</a> اوشاقلیغین‌دان اعتبارن ریاضیاتا اوْلان فعالیتلری، كارل فریئدریك گاوسسو (Carl Friedrich Gauss) بۇ علمین یاپیتاش‌لارین‌دان بیری حالینا گتیرمیش‌دیر.<a href="#cite_note-87">[۸۷]</a> گاوسس، عددلر نظریه‌سی، آنالیز، دیفئرئنسیال هندسه، ژئودئزی، مانیئتیزما و آسترونومی مؤوضوعلاریندا اهمیتلی قاتقی‌لار ائتمیشدیر. ریاضیات ساحه‌سینده‌کی ایره‌لی‌له‌ییش‌لر، گاوسس‌دان اعتبارن داها فرقلی بیر حال آلماغا باشلامیش و اونون شاگیردلرین‌دن اوْلان بئرنهارد ریئماننین (Bernhard Riemann) یاراتدیغی هندسه سایه‌سینده نیسبی‌لیک نظریه‌سی اینکیشاف ائتمیشدیر.<a href="#cite_note-88">[۸۸]</a> 20. عصرده سرینیواسان آیانگار رامانوژان (Srinivasa Aiyangar Ramanujan) 3000 ده اوزرینده نظریه اینکیشاف ائتدیرمیش؛ هیپئرگئومئتریک (hipergeometrik seriler) سئری‌لر، ساده عدد نظریه‌سی، قاما فونکسیاسی کیمی ریاضیاتین بیر چوْخ فرقلی بوداغیندا اهمیتلی کشفلری اوْلموشدور. کورت گؤدئل‌ین (Kurt Godel) ائکسیک‌لیک تئورئمی ریاضیات‌دا چوْخ اهمیتلی بیر یئره مالیک‌دیر. گودئل، 20. عصرین ریاضیات باخیش بوجاغینی ده‌ییش‌دیرن تئورئمینی، پرینسیپیا ماتئماتیكا گیبی سیستم‌لرین بیچیم‌سل اولاراق قرار وئریلمه‌یه‌ن مولاحیظه‌لری اوزرینه (Principia Mathematica Gibi Dizgelerin Biçimsel Olarak Karar Verilemeyen Önermeleri Üzerine)<a href="#cite_note-89">[۸۹]</a> باش‌لیغی آلتین‌داکی حکیمه مقاله‌سینده بیلدیرمیش‌دیر. عومومو اولاراق 20. عصرده کومپلئکس‌لیک نظریه‌سی، اویون نظریه‌سی، توپولوژی کیمی بیر چوْخ یئنی ریاضیات ساحه‌سی و ایش ساحه‌سی مئیدانا چیخمیش‌دیر. 1953-جی ایل‌ده د.ائن.ائی DNA -نین قورولوشونو تاپان علم آدام‌لاری فرانسیس كریك (Francis Crick) <a href="#cite_note-90">[۹۰]</a>، جئیمز واتسون (James Dewey Watson) <a href="#cite_note-91">[۹۱]</a> و ماریس ویلكینز (Maurice Wilkins) <a href="#cite_note-92">[۹۲]</a> ژنئتیک ساحه‌سینده‌کی اینکیشاف‌لارا بؤیوک ایشتیراک ائتمیشلر. ژنئتیک معلوماتی داشییان د.ائن.ائی DNA نین حللی، عصرین ان اهمیتلی علمی ایشلرین‌دن بیریدیر. ژنتیکنین یئنی تئكنولوژی شرط‌لرده ایره‌لی‌لمه قئیدائتمه‌سی‌له خسته‌لیکلرین داها مئیدانا گلمه‌دن تثبیتی مومکون اولا بیله‌جک. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="مودرن_لشمه‌یه_ایستیفاده_ائدیلن_متودلار"><span id=".D9.85.D9.88.D8.AF.D8.B1.D9.86_.D9.84.D8.B4.D9.85.D9.87.E2.80.8C.DB.8C.D9.87_.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D9.81.D8.A7.D8.AF.D9.87_.D8.A7.D8.A6.D8.AF.DB.8C.D9.84.D9.86_.D9.85.D8.AA.D9.88.D8.AF.D9.84.D8.A7.D8.B1">مودرن لشمه‌یه ایستیفاده ائدیلن متودلار</h4></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Revolving_light_microscope.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Revolving_light_microscope.jpg/120px-Revolving_light_microscope.jpg" decoding="async" width="120" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Revolving_light_microscope.jpg/180px-Revolving_light_microscope.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Revolving_light_microscope.jpg/240px-Revolving_light_microscope.jpg 2x" data-file-width="1624" data-file-height="2261" /></a><figcaption> بیر میکروسکوپ</figcaption></figure> علمین آرتدیقجا لازیم‌لی مئكانیزم‌لر چوخالمیش و یئنی متودلار اورتایا چیخمیش‌دیر. آز قالا هر ساحه‌ده ایستیفاده ائدیلمه‌یه باش‌لانان تئكنولوژی، عددی علملرین ان بؤیوک کؤمک‌چی‌لرین‌دن بیری حالینا گلمیش‌دیر. سون زامانلاردا طیب، ژنئتیک و مولکول‌ئر بیولوژی ساحه‌سینده گؤستریلن ایره‌لی‌لمه‌ده تئكنولوژی‌نین پایی بؤیوکدور. ایلک زامانلارا باخدیغیمیزدا فیزیک و کیمیا لابوراتوارلاریندا ایستیفاده ائدیلن ساده جیهازلار اساس داش‌لارین مئیدانا گلمه‌سینه کؤمک‌چی اوْلدولارسادا، یئنی دؤور علمی‌نین ان اوست سوییه‌ده‌کی واسیطه‌لری ایستیفاده ایره‌لی‌لمه‌یی سورعتلندیرمیش و گونوبیرلیک حالا گتیرمیش‌دیر. میکروسکوپون گلیشدیریلمه‌سی‌له یارادیلان الکترون میکروسکوپ‌لارین علمی واسطه باخیمیندان اهمیتلی بیر ایره‌لی‌لمه‌دیر. شرط‌لرین مئیدانا گلمه‌سی‌له بیرلیکده آرتان سیستماتیک نیظام، علمین ایره‌لی‌لمه‌سی‌نه قاتقی تامین ائتدیگی کیمی اینسان‌لیق ایچینده اهمیتلی اینکیشاف‌لاری اؤزو ایله گتیرمک‌ده‌دیر. تلسکوپون <a href="#cite_note-93">[۹۳]</a> ایلک گون‌لرین‌دن بری‌دیر کئچیردیگی تکامول کوسموسون (كیهان) درین‌لیکلرینه چاتمامیزی تامین ائتمیش و قاران‌لیق بیلینمه‌یه‌نین ایچین‌دکی سیرلری چؤزمه‌میزه کؤمک‌چی اوْلموشدور. بیلگی‌سایار (کامپیوتئر) تئكنولوژی‌سی‌نین اینکیشافی علمین فایدا ساحه‌سینه گیرن بیر باشقا سیستم‌لر یوماغینی یارادیر. . بیلگی‌سایار کومکی آسان‌لاشان آنالیزلر و سند خط‌لرینه آسان شکیلده چاتیلماسی، ائدیلن علمی ایشلرده زامان قازانجینی تامین ائدر. بۇ زامان قازانجی طیب ساحه‌سینده اهمیتلی بیر فاکتوردور، خسته‌لیکلرین دیاقنوزو و موعالیجه اوصوللاری‌نین درحال اینکیشافی چوْخ اهمیتلی‌دیر. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علملرین_صینیف‌لاندیریلماسی">علملرین صینیف‌لاندیریلماسی</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Aristoteles_Louvre.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Aristoteles_Louvre.jpg/150px-Aristoteles_Louvre.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Aristoteles_Louvre.jpg/225px-Aristoteles_Louvre.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Aristoteles_Louvre.jpg/300px-Aristoteles_Louvre.jpg 2x" data-file-width="1680" data-file-height="2241" /></a><figcaption> مرمر آریستوتل (ارسطو) پورتره‌سی.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Francis_Bacon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Francis_Bacon.jpg/150px-Francis_Bacon.jpg" decoding="async" width="150" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Francis_Bacon.jpg/225px-Francis_Bacon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Francis_Bacon.jpg/300px-Francis_Bacon.jpg 2x" data-file-width="721" data-file-height="853" /></a><figcaption> اینگیلیس فیلوسوف فرانسیس باكون‌ین پورتره‌سی</figcaption></figure> علملرین صینیف‌لاندیریلماسی (و یا علملرین تصنیفی) خوصوصیله علم فلسفه‌سینده اهمیتلی بیر یئر توتموش، بیر چوْخ فیلوسوف فرقلی تمللرده یولا چیخاراق فرقلی علم تصنیفلرینه چاتمیش‌لار. گرک کؤهنه یونان فلسفه‌سی ایسترسه‌ده داها سوْنرا بۇ فلسفه‌نین تمللرینی اینکیشاف ائتدیرن ایسلام فلسفه‌سی‌نین مشائی مکتبینده علملرین تصنیفی اؤزونه یئر تاپمیش‌دیر. علملرین تصنیفی‌له مشغول اوْلان آریستوتل ان اساس علمین فلسفه اوْلدوغو، بیلیم‌لرین‌سه عومومو اولاراق اوچ اساس کاتقوریادا قیمت‌لندیری‌له مودافیعه ائتمیشدیر. بۇ اوچ کاتقوریا نظری، پراکتیکی و پوئتیک علملر کاتقوریالاری‌نین. بونا گؤره نظری علملر کاتقوریاسیندا مئتافیزیک، ریاضیات و فیزیک ایشتیراک ائدرکن، پراکتیک علملرده اینسان فعل‌لری‌نین رهبرلیگی‌له علاقه‌دار علملر ایشتیراک ائدر. سون اولاراق پوئتیک علملر کاتقوریاسی ایله قصد ادبیات‌دیر و شعر و رئتوریک کیمی علملری ائحتیوا ائدیر. ایستواجی‌لاردا علملرین تصنیفین‌دن اوچ اساس کاتقوریایا سؤیکه‌نیرلر، اونلارین ایره‌لی سوردوگو کاتقوریالار فیزیکا، ائتیک و منطیق کاتقوریالاری‌دیر. ارسطوجو فلسفه‌نی اساس ائدن مشائی مکتبین‌دن ابن سینا ایسه علملرین بنزری شکیل‌ده، ایکی اساس کاتقوریایا آییریر: نظری و پراکتیک <a href="#cite_note-Sina-94">[۹۴]</a>. دؤورده علم فلسفه آیریلماسی اولمادیغی اۆچون، بنزری شکیل‌ده، تمل‌ده وار اوْلان فلسفه‌دیر و نظری فلسفه (و یا نظری فلسفه) مئتافیزیک، ریاضیات و فیزیک علملرینی ائحتیوا ائدرکن، پراکتیک فلسفه (و یا عملی فلسفه) ائو رهبرلیگی، سیاست علمی و اخلاق علمینی ایحاطه ائدر <a href="#cite_note-Sina-94">[۹۴]</a>. مشائی ائکولدئکی دیگر فیلوسوف‌لاردا، مثلاً فارابی و ابن روشد، علملر تصنیفین‌دن بنزری بیر شکیل‌ده، بؤیوک اؤلچوده ارسطوجو اساس‌دا اله آلمیش‌لار <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. 10. عصرده اورتایا چیخان ایسلام فلسفه‌سی و علملرینده آنسیکلوپئدیجی قاباقجیل‌لار اوْلان اخوان الصفا حرکتی ائنسیکلوپئدیک کوللیات‌لارینی یارادارکن اورتایا معین بیر علم تصنیفی اورتایا قویموش لاکین بۇ تصنیفی دیگر ایسلام فلسفه مکتبلریندن فرقلی اولاراق تام آریستوتل اساسلی ائتمه‌میش‌لر؛ بۇ تصنیف‌ده آریستوتل‌ین اورتایا قویدوغو علم تصنیفی یالنیز فاکتور تصنیفلردن‌دیر <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. اخوان الصفانین اورتایا قویدوغو تصنیف ده اوچ کاتقوریا ایستیفاده: پراکتیک-ائییتیم‌سل علملر کاتقوریاسی (الر-ریاضی)، (قویولموش) شریعت (es-ser’iyye el-va’ziyye)، و سون اولاراق حقیقی فلسفه (ال- فلسفه ال-حاکئکیه – el-felsefe elhakîkiyye) <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. بۇ کاتقوریالاردان بیرینجی‌سی فردین و جمعیتین پراکتیک حیاتی‌لا علاقه‌دار علملردیر و ائییتیم سل علملری ده ائحتیوا ائدرلر؛ اخلاق علمی (ائتیك) باشدا اولماق اوزره، دیل علملری، شعر و عروض کیمی ادبیات ساحه‌لری، کیمیا و حساب کیمی عددی علملر، تیجارت و زاناات‌لارلا بیرلیکده صنعتلر بۇ کاتقوریایا داخیلدیر <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. اخوان الصفا دوشونجه‌سینده میستیک قایدالارین اهمیتلی بیر یئره صاحب اولماسی سببی‌له جادو، آسترولوژی کیمی شئی‌لرده بۇ کاتقوریادا بیر علم اولاراق ساییلمیش‌دیر <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. ایکینجی کاتقوریا اوْلان قویولموش شریعت دینی علملری و یوللاری داخیلدیر؛ قوران ایله علاقه‌دار علملر اوْلان تنزیل، شرح کیمی علملرین یانیندا فیقه و احکام کیمی عملی ایسلام علملری و تصوووف ایله یوخو شرحی کیمی داها میستیک دینی یوللار <a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. حقیقی فلسفه ایسه کلاسیک علملر تصنیفی بنزری بیر تصنیف مالیک‌دیر اؤز ایچینده و دؤرد آنا قولا آیریلیر: ریاضیات، منطیق، طبیعت علملری و ایلاهیات<a href="#cite_note-ihvan-95">[۹۵]</a>. فیلوسوف فرانسیس باكون دا علملرین تصنیفی مؤوضوع‌سونا توخونموش، علملری صینیف‌لاندیریرکن آرالاریندا علاقه قوردوغو اینسانی قابیلیت‌لرله (human faculties") اساس آلمیشدیر. بونا گؤره اوچ تمل اینسانی قابیلیت "یادداش"، "خیال گوجو" و "عقل" دیر. یادداش تاریخ علملرینه برابر گلرکن، خیال گوجو پوئتیک علملره عقل ایسه فلسفه‌یه اویغون گلیر <a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. ائله ائتدیگی تمللر سببی‌له باكونون تصنیفی پسیكولوژی اساسلی بیر تصنیف اولاراق شرح اولونموشدور <a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. باكونون آیریمی داها سونرالار اورتایا چیخان ائنسیکلوپئدیک ایشلری ایله یاناشی علم تصنیفی ایشلرینده ده تأثیرلی اولموشدور؛ مثلاً فران‌سیز آنسیکلوپئدیست‌لرین (عنعنه‌سی) باكونون تصنیفین‌دن ایستیفاده ائدیب‌لر <a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. موعاصیر دؤوره دوغرو ان ایحاطه‌لی و اهمیتلی علم صینیف‌لامالارین‌دان بیری آمریکالی فیلوسوف و علم آدامی ج. س. پئیرجئ طرفیندن ائدیلمیشدیر<a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. پیرس (C. S. Peirce) علم صینیف‌لاماسیندا، نؤوعلرین تصنیف ائدیلمه‌سینده کوللانی‌لانا پارالئل بیر سیستم قورموش‌دور: بوداق، صینیف، سیرا، فامیلیا، جینس و نؤوع <a href="#cite_note-Atkins-97">[۹۷]</a>. مثلاً 1902-جی ایل تاریخ‌لی صینیفلاندیرماسیندا آریفمئتیک (Aritmetik) بیر علم اولاراق نظری ساحه‌سی‌نین، ریاضیات صینیفینده ایشتیراک ائدن سون‌سوز کولئکسیون‌لار کومانداسینین آلت کوماندالارین‌دان بیریدیر <a href="#cite_note-Atkins-97">[۹۷]</a>. بۇ صینیف‌لاندیرمادا، ایکی اساس بوداق مؤوجوددور و علم آنلاییشی بۇ ایکی آنا دالا آیری‌لار: نظری و پراکتیک. داها سونرا بۇ ایکی بوداق، باشقا آلت بوداق‌لارا بؤلونور و تصنیف ائتمه صینیف و کوماندالارلا داوام ائدیر <a href="#cite_note-Atkins-97">[۹۷]</a>. 1903ده‌کی علمی تصنیفاتی، بنزشمک‌له بیرلیک ده داها فرقلی‌دیر؛ بوتون آیریشمالار اوچ‌لودور و خوصوصیله كومته‌نین علمی صینیفلاماسین‌دان تاثیرلنمیش‌دیر <a href="#cite_note-Atkins-97">[۹۷]</a>. بو گون عومومو کئچر قبول گؤرن بیر علم صینیفلاماسی (یعنی علملرین تصنیفی) یوخ‌دور<a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>؛ نئجه کی بعضی فیلوسوف‌لار علم صینیفلاماسی فیکری باخیمیندان موختلیف پروبلملر اولدوغونو قارشییا قویموش‌دور <a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. علملرین تصنیف ائدیلمه‌سی اوزرینه ایشلر و ماراق ده 20. عصرین باش‌لاریندا بؤیوک اؤلچوده سونا چاتمیش‌دیر <a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. علمین اؤیردیلمه‌سینه و اویره‌دیلمه‌سی‌نده، اینضیباتی واحیدلرین آیریشدیرماسیندا موعاصیر بیلیم‌یوردلاردا عومومییت‌له بیر نئچه آنا دال معین ائدیلیر و علاقه‌دار علملر بۇ بوداق‌لارین آلتیندا چالیشیرلار: فن علملری، سوسیال علملر، تئكنولوژی (کی بونا عومومییت‌له موهندیس‌لیک ده داخیل ائدیلیر) و صنعت ایله بشری علملر؛ سیخلیقلا طیب دا اؤز باشینا بیر بوداق اولاراق بۇ دال‌لاشمادا ایشتیراک ائدر<a href="#cite_note-db-96">[۹۶]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علم_فلسفه‌سی">علم فلسفه‌سی</h2></div> علم فلسفه‌سی، علم آنلاییشی‌نین و یا علم ساحه‌لری‌نین مضمون‌لاری‌نی، تمللری‌نی، نتیجه‌لری‌نی، تطبیقلری‌نی و بونلارلا علاقه‌دار یاناشمالاری و اوصوللاری فلسفی معنادا ایرده‌له‌ین فلسفه دالینا وئریلن آددیر <a href="#cite_note-philGale1-98">[۹۸]</a>. خوصوصیله علم تاریخی‌نده اهمیتلی بیر یئره صاحب اوْلان علم فلسفه‌سی، عومومو اولاراق "علم" آنلاییشی ایله علاقه‌لی اوْلان بیله‌جه‌یی کیمی معین بیر علم ساحه‌سی ایله علاقه‌لی (مثلاً بیولوژی فلسفه‌سی <a href="#cite_note-99">[۹۹]</a>، فیزیک فلسفه‌سی <a href="#cite_note-100">[۱۰۰]</a>، کیمیا فلسفه‌سی <a href="#cite_note-101">[۱۰۱]</a> کیمی) ده اولا بیلر <a href="#cite_note-philBrit-102">[۱۰۲]</a>. علم فلسفه‌سی‌نین داها سوبیئکتیو تانیملانابیلمه‌سی ده مومکون‌دور؛ نئجه کی علم فلسفه‌سی ایچری‌سین‌ده‌کی فرقلی جریان‌لار علم فلسفه‌سی‌نی فرقلی تعیین ائتمیشلر <a href="#cite_note-philBrit-102">[۱۰۲]</a><a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a>. علم ایله فلسفه‌نین علم تاریخی‌نین اول‌لرینده قاریشیق بیر شکیل‌ده تطبیق اولونماسی، بیر چوْخ فیلوسوفون عئینی زامان‌دا علم آدام‌لاری اولماسی و فلسفی اثرلرین عئینی زامان‌دا علمی تاپینتیلاری، قایدالاری دا ساخلاماسی موعاصیر چاغا دوغرو سون تاپمیش و علم ایله فلسفه یاخشی‌جا آیریشمایا باشلامیش‌دیر. بۇ گون آیدین معنادا علم فلسفه‌سی‌ده بۇ آییرما سونراسی، فلسفه‌نین و فیلوسوف‌لارین علم آنلاییشی‌نی عقلی باخیم‌دان اله آلماسی ایله باشلامیش دئییله بیلر <a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a>. تاریخ بویونجا، بۇ گون علم فلسفه‌سی تاریخی و اینکیشافی‌نین اساسینی تشکیل ائدن بیر چوْخ علم قایداسی ایشلنیب حاضیرلانمیش‌دیر. بونلارین خاریجی‌نده علمین ماهیتی‌نه داییر ده فرقلی آخین‌لار، دوشونجه‌لر علم فلسفه‌سی تاریخینده اؤزونه یئر تاپمیش‌دیر. مثلاً بعضی فیلوسوف‌لار و پوزیتیویزم کیمی آخین‌لار علمین طبیعت و اینسانی ذئهنی ایشلرین بیر محصولو اولدوغونو قارشییا قویارکن، بعضی فیلوسوف و جریان‌لار ایسه بون‌دان فرقلی اولاراق علمین زامانا، مکانا و جمعیته سؤیکه‌نن بیر نؤوع اینسان فعالیتی اولدوغونو مودافیعه ائدیرلر، مثلاً توماس کوهن (Thomas Kuhn) و یورگئن هابئرماس (Jürgen Habermas) بیر فعالیت اولاراق علمین تاریخی و ایجتماعی علاقه‌لرینه و بونلاردان یولا چیخاراق یئنی علم تاریخی آنلاییش‌لاری‌نا و علم تانیم‌لارینا وورغولامیش‌دیر ائتمیشلر <a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Kuhn-104">[۱۰۴]</a><a href="#cite_note-105">[۱۰۵]</a>]. موختلیف علم آنلاییش‌لارین‌دان خوصوصیله پوزیتیویست آنلاییش بیر مۆدت عومومو قبول ائدیلسه‌ده، 20. عصرین ایکینجی یاری‌سیندا جیددی شکیل‌ده سورقولانمیش، تنقید اولونموش، حاقین‌داکی عومومو قانی ده‌ییشیک‌لیک گؤسترمیش و موعاصیر پوزیتیویزم بعضی حددین‌دن آرتیق ایفاده‌لرین‌دن ایمتیناع ائدیب عومومییت‌له داها اورتا منیمسمه‌یه باشلامیش‌دیر <a href="#cite_note-philGale1-98">[۹۸]</a><a href="#cite_note-philBrit-102">[۱۰۲]</a><a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a> نئجه کی پوست‌مودرنیزمین اورتایا چیخیشی و تأثیرلری، مودرنیست پوزیتیویزمه قارشی‌دیر و موعاصیر علم فلسفه‌سینده اهمیتلی بیر یئره مالیک‌دیر <a href="#cite_note-philGale1-98">[۹۸]</a>. علمی اوصول، علمی تاپینتیلار و علملر ایچری‌سینده ایستیفاده ائدیلن آنلاییش‌لار دا علم فلسفی مؤوضوع‌سو اولموشدور. مثلاً علمی قانونلارین تام اولاراق نه اولدوغو، نئجه تعیین اولونماسی لازیم اولدوغو و اگر وارسا گئرچک علمی قانونلارین، سهواً ائدیلمیش اوبیئکتیو اولاراق عومومو کئچر اولمایان عومومی‌لشدیرمه‌دیر نئجه آیریلماسی لازیم اولدوغو علم فلسفه‌سی داخیلینده موذاکیره ائدیلمیشدیر <a href="#cite_note-philBrit-102">[۱۰۲]</a><a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a>. علم فیلوسوف‌لارینجا علمین بۇ خوصوصیت‌لره صاحب اولدوغو گؤستریلیر: <ul><li>علم اولگوسال‌دیر. علم، فاکتلارا یؤن‌لنه‌رک تصدیق‌لنه بیلن ایفاده‌لری آراشدیرار.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم منطیق‌سال‌دیر. علمی ایفاده‌لر، منطیقی باخیم‌دان دوغرو چیخارام‌لار ایله چاتیلمیش، ضدیت‌سیز ایفاده‌لر اولمالی‌دیر.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم اوبژئکتیودیر. علم، سوبیئکتیو (اوزنل) ایفاده‌لر ایله دئییل اوبیئکتیو (نسنل) ایفاده‌لر ایله ماراق‌لانار.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم تنقیدی‌دیر. علم‌ده‌کی مؤوجود هر قایدا یئنی فاکتلار ایشیغین‌دان چورودوله و یا ده‌ییش‌دیریله بیلر؛ هر قایدانین یئرینی باشقا بیر قایدایا بوراخا بیلر.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم گئنل‌له‌یی‌جی‌دیر (عومومولشدیرن‌دیر). علم، تک تک بوتون فاکتلار ایله علاقه‌دار موشاهیده ائتمز؛ بونلار ایله علاقه‌دار عومومو قایدالار و علاقه‌لی‌دیر تاپماغا چالیشیر.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم سئچی‌جی‌دیر. علم، هر جور اولگوی‌لا دئییل یالنیز ماراق ساحه‌سینه گیرن و اهمیتلی فاکتلار ایله ماراق‌لانار.<a href="#cite_note-Ergun-103">[۱۰۳]</a><a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li></ul> بو خوصوصیت‌لرین خاریجینده علمین بیر سیرا اینانج‌لارا سؤیکندیگی ایفاده ائدی‌لر: <ul><li>علم رئالیست‌دیر. بونا گؤره خاریجی دونیا موبتدادان (اوول‌دن) موستقیل و حقیقت‌دیر.<a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم راسیونالیست‌دیر. بونا گؤره دونیا آیدین اولا بیلر و آغلا اویغون بیر دونیادیر. بۇ سببله فاکتلاری عقل یولو ایله قاوراماغا الوئریش‌لی بیر نیظامی واردیر.<a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم ندن‌سل‌جی‌دیر. بونا گؤره طبیعت‌ده‌کی هر شئیین بیر سببی واردیر، طبیعت‌ده‌کی بوتون فاکتلار آراسیندا سبب-نتیجه علاقه‌سی مؤوجوددور.<a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li> <li>علم نیجل‌جی‌دیر. بونا گؤره وار اوْلان هر شئی اؤلچوله.<a href="#cite_note-Dogan-106">[۱۰۶]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علمی_اوصول_(بیلیم‌سل_یونتم)">علمی اوصول (بیلیم‌سل یونتم)</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Bilimsel_yontem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Bilimsel_yontem.jpg/300px-Bilimsel_yontem.jpg" decoding="async" width="300" height="398" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Bilimsel_yontem.jpg/450px-Bilimsel_yontem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Bilimsel_yontem.jpg/600px-Bilimsel_yontem.jpg 2x" data-file-width="1092" data-file-height="1449" /></a><figcaption> علمی اوصولو یئکونلاش‌دیران بیر شماع.</figcaption></figure> علمی اوصول موختلیف یئنی معلومات الده ائتمک و یا بیلینن بعضی معلوماتلاری تصدیق‌لمک و یا دوزلتمک مقصدی‌له، موختلیف فئنومئن‌لری آراش‌دیرماق اۆچون و کئچمیشده قازانیلمیش، اؤیرنیلمیش بیلگی‌لری تامام‌لاماق اۆچون ایستیفاده ائدیلن اوصوللارین بوتونونه وئریلن آددیر. علمی اوصول (لار) موشاهیده ائدیله بیلر، تجروبی (امپیریک) و اؤلچوله دلیل‌لرین معین بعضی منطیقی پرینسیپ‌لرله آراشدیریلماسینا اساس‌لانیر <a href="#cite_note-107">[۱۰۷]</a>. علمی اوصول، اوکسفورد اینگیلیس سؤزلوک‌ده بئله تعیین اولونموشدور: «17. عصردن بری طبیعی علملری خاراکتئریزه ائتمیش، سیستمیک موشاهیده، اؤلچمه، و تجروبه، و فورمولاسیون، تئست ائتمه، و فرضیه‌لر ده‌ییشدیریلمه‌سینی ایحاطه ائدن موحاکیمه ائتمه اوصولودور.<a href="#cite_note-108">[۱۰۸]</a> » علمی اوصول دیگر بعضی معلومات الده ائتمه اوصوللارین‌دان، علم، تجروبه و منطیق اساسلی اولماسی ایله فرق‌لنیر. عئینی شکیلده علمی اوصول ایله الده ائدیلن معلوماتین، تکرار ائدیله بیلر تجروبه‌لردن سونرا تکرار چاتیلا بیلر اولماسی لازیم‌دیر. بۇ باخیم‌دان علمی اوصول سیخلیق‌لا وحی اساسلی اوْلان دینی اوصول‌دان فرقلی‌دیر؛ دینی معلومات‌دا اساس سیخلیق‌لا وحی‌دیر حالبوکی وحی تکرار ائدیله بیلر بیر تجروبه اولمادیغی اۆچون علمی بیر اوصول دئییل <a href="#cite_note-steven-109">[۱۰۹]</a>. هر نه قدر فرقلی علم ساحه‌لرینده و فرقلی معلومات مؤوضوعلاریندا فرقلی، مؤوضوعا خوصوصی‌لشمیش علمی اوصوللار ایستیفاده ائدیلسه ده عومومو بعضی نوقطه‌لر علمی اوصوللارین تملی‌نی تشکیل ائدیر. عومومییت‌له علم آدام‌لاری، آراشدیرماچی‌لار معین بیر فئنومئنی آچیقلاماق آدینا بؤیوک اؤلچوده ال‌لرین‌ده‌کی معلوماتلاری ایستیفاده ائده‌رک فرضیه‌لر ایره‌لی سورورلر <a href="#cite_note-wudka-110">[۱۱۰]</a><a href="#cite_note-dye-111">[۱۱۱]</a>؛ داها سونرا بۇ فرضیه‌یه تئست ائتمک اۆچون موختلیف تجروبه‌لر حاضیرلاییرلار <a href="#cite_note-wudka-110">[۱۱۰]</a> و تجروبه‌لرین نتیجه‌سینه گؤره بیر فرضیه‌نی دوغرولوغو و یا سهوی اورتایا چیخیر <a href="#cite_note-dye-111">[۱۱۱]</a>. بعضن بیر فرضیه‌نی دوغرولوغو معین تجروبه‌لر نتیجه‌سینده قبول ائدیلسه‌ده، داها سونرا سهو اولدوغو فرقلی تجروبه‌لر یولو ایله ده ثبوت ائدیله بیلر <a href="#cite_note-wudka-110">[۱۱۰]</a>. بۇ سببله هر جور فرضیه، داوام‌لی اولاراق تجروبه‌لره طبیعی توتولا بیلر. علمی اوصول باخیمیندان، علمی اوصوللار نتیجه‌سینده الده ائدیلن معلوماتلارین پایلاشیلماسی و آرشیولنمه‌سی چوْخ اهمیتلی‌دیر چونکی بۇ معلوماتلار ایشیغیندا عئینی و یا موختلیف یوللارلا علاقه‌دار تجروبه و تئست‌لرین تکرار ائدیلمه‌سی، یئنی‌دن اورتیله‌بیلمه‌سی و ائدیله‌بیلمه‌سی علمی اوصول نتیجه‌سینده مئیدانا گله‌جک معلومات باخیمیندان قاچینیلماز بیر واجیب‌دیر – تجروبه‌لرله عئینی نتیجه تکرار تکرار اورتیله‌بیلدییینده فرضیه قایدا اولماغا یاخینلاشیر<a href="#cite_note-wudka-110">[۱۱۰]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علم_داییره‌لری_و_جامیعه‌سی">علم داییره‌لری و جامیعه‌سی</h2></div> علم ایجتیماعییه‌تی بیر چوْخ فرقلی علم ساحه‌سینده ایختیصاص‌لاشمیش، فرقلی بوداق‌لاردا آراشدیرما ائدن بیر چوْخ علم آدامی و علاقه‌دار تشکیلات‌لاردان عبارتدیر. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم_ساحه‌لری">علم ساحه‌لری</h3></div> زامان ایچینده فرقلی علم ساحه‌لری (دال‌لاری)، و یا آلان‌لاری، خوصوصی‌لشمیش و اینکیشاف ائتمیشدیر. سیخلیق‌لا آکادمیک سوییه‌ده علملرین دال‌لاشماسی ایکی آنا کاتقوریادا اله آلینار. طبیعی فئنومئن‌لری آراشدیران و اینجه‌له‌یه‌ن طبیعت علملری (و یا طبیعی علملر) ایله جمعیتی، فردی و اینسانی فعالیتلری و داورانیش‌لاری آراشدیران و اینجه‌له‌یه‌ن ایجتماعی و بشری علملر. بیولوژی، فیزیک و کیمیا کیمی علملر طبیعت علملرینه اؤرنک‌اولدوق‌دا، سوسیولوژی و آنتروپولوژی کیمی علملر اجتماعی علملره نومونه‌دیر. بۇ تمل ساحه‌لر آراسیندا چوْخ موختلیف علاقه‌لر اولموش، موهندیس‌لیک و طیب کیمی بۇ ساحه‌لرله علاقه‌لی بیر چوْخ تطبیقی اینتیظام ده اولدوغو کیمی خوصوصیله سون عصرده بیر چوْخ اینتئر-دیسیپلینئر بوداق دا اورتایا چیخمیش‌دیر؛ سیبئرنئتیک <a href="#cite_note-112">[۱۱۲]</a>، ائکونوفیزیک <a href="#cite_note-113">[۱۱۳]</a> و طیبی آنتروپولوژی <a href="#cite_note-114">[۱۱۴]</a> کیمی . ریاضیات علمی تئز-تئز بۇ ایکی اساس کاتقوریادان فرقلی اۆچونجو بیر کاتقوریا اوْلان فورمال علملر کاتقوریاسیندا ایشتیراک ائدر، چونکی هم طبیعت علملرینه هم ده اجتماعی علملره یاخین و اوزاق اولدوغو بیر چوْخ نقطه مؤوجوددور. ریاضیات، معین بیر معلومات ساحه‌سی‌نین اوبیئکتیو، دقت‌لی و سیستم‌لی آراشدیریلماسی باره‌سینده طبیعت علملرینه یاخین‌کن، آراشدیرما متودو کیمی امپیریک یعنی تجروبی اوصوللار باریندیرماماسی باخیمیندان آیری‌لار؛ ریاضیات‌دا الده ائدیلن معلومات امپیریک اوصوللارلا دئییل ده ا پریوری (a priori) ایله دوغرولانیر. فورمال علملر کاتقوریاسی ریاضیاتین یانیندا ایستاتیستیک و منطیق علملرینی‌ده ائحتیوا ائتمک‌ده‌دیر. بۇ ایکی علم، ریاضیات ایله بیرلیکده، بوتون علملر، خوصوصیله امپیریک علملر باخیمیندان اهمیتلی بیر یئره مالیک‌دیر؛ مثلاً فورمال بیلیم‌لرده‌کی موختلیف حادیثه‌لر فیزیکی و بیولوژی علملرده ده بؤیوک اینکیشاف‌لارا سبب اولموشدور. نئجه کی فورمال علملر فرضیه، قایدا و قانونلارین فورمالاشماسیندا، هم شئی‌لرین نئجه چالیشدیغی و اولدوغونا ایستیقامت‌لی (طبیعت علملری) هم‌ده اینسانلارین نئجه دوشوندوگو و داوراندیغینا ایستیقامت‌لی (ایجتماعی و بشری علملر) کشف و تانیملامالاردا حیاتی بیر اهمیتی مالیک‌دیر. اجتماعی علملرین بیر امپیریک علم اولوب اولماماسی وضعیتی 20. عصردن بری موذاکیره مؤوضوع‌سو اولموشدور. بۇ موذاکیره‌لر اطرافیندا اجتماعی و داورانیش بوداق‌لارین بیر قیسمی علمی اولمادیق‌لاری ائلئشدیری‌لریله قارشیلاشمیش‌دیر. حتی بعضی عالیم‌لر (مثلاً نوبئل موکافاتی صاحبی فیزیکچی پئرسی و. بریدگمان (Percy W. Bridgman)، <a href="#cite_note-slepman-115">[۱۱۵]</a>) و بعضی سیاست‌چی‌لر (مثلاً آبش سئناتورو کای بایلئی هوتچینسون (Kay Bailey Hutchinson) <a href="#cite_note-staff19-116">[۱۱۶]</a>)، دیگر بوداق‌لارا نیسبتن ایسپئسیفیک (اوزل-خاص)-اولمایان، موعممالی (معمالی) و یا علمی باخیم‌دان یئرسیز تاپدیق‌لاری بعضی بوداق‌لار اۆچون " علم "سؤزجوگونو ایستیفاده قاچینمیشدیرلار. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg/220px-Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg" decoding="async" width="220" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg/330px-Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg/440px-Acad%C3%A9mie_des_Sciences_1671.jpg 2x" data-file-width="475" data-file-height="650" /></a><figcaption>150pxFransız Bilimler Akademisi'i ziyareti sırasında <a href="/w/index.php?title=XIV._Louis&action=edit&redlink=1" class="new" title="XIV. Louis (صفحه یوْخدور)">XIV. Louis</a>, <a href="/w/index.php?title=1671&action=edit&redlink=1" class="new" title="1671 (صفحه یوْخدور)">1671</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موسیسه‌لر">موسیسه‌لر</h3></div> علمی فیکیر، تجروبه و تاپینتیلارین موبادیله‌سی، اونسییه‌ت‌ی و تقدیماتی کیمی مقصدلری گودن علم بیرلیکلرینه اینتیباه دؤورون‌دن بری راست گلینمکده‌دیر.<a href="#cite_note-117">[۱۱۷]</a> بۇ گونه چاتمیش ان قدیم تشکیلات ایسه ایتالیاداکی Accademia dei Lincei دیر <a href="#cite_note-118">[۱۱۸]</a> 1660-جی ایل‌ده اینگیلیس رویال سوساییتی (کرال جمعیتی) <a href="#cite_note-119">[۱۱۹]</a> و 1666-جی ایل‌ده فرانسیز Académie des Sciences <a href="#cite_note-120">[۱۲۰]</a> ایله باشلایاراق، میللی علم آکادئمی‌لری، بیرلیکلری بیر چوْخ اؤلکه‌ده اوْلان سئچمه علمی آراشدیرما و معلومات قوروم‌لاردیر. بیر چوْخ اولوس‌لار آراسی (میلتلرآراسی) علمی تشکیلات، مثلاً میلتلرآراسی علم شوراسی‌نین (International Council for Science)، فرقلی میللت‌لرین علم بیرلیکلری، جامیعه‌لری آراسیندا امکداش‌لیغی اینکیشاف ائتدیرمک و تشببوثکار اولماق مقصدی ایله قورولموش‌دور. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="یازین">یازین</h3></div> بو گونه قدر بؤیوک چئشیتلی‌لیک‌ده علمی یازین‌لار نوماییش اوْلونموشدور و نوماییش اوْلونماغا داوام ائدیلیر. .<a href="#cite_note-121">[۱۲۱]</a> علمی ژورنال اونیوئرسیتئت‌لرده و دیگر موختلیف آراشدیرما تشکیلات‌لاریندا آپاریلان آراشدیرمالارین نتیجه‌لرینی سندلشدیرمک و چاتدیرماق‌دا؛ علمی آراشدیرمالارین و ایشلرین بۇ سببله ده علمین آرشیوسل بیر قئیدی اولما فونکسیاسینی گؤرمکده‌دیرلر. ایلک علمی ژورنال، ژوورنال دئس ائسچاوانس (Journal des Sçavans) و آردین‌دان گلن فیلوسوفیكال ترانساكشن (Philosophical Transactions)، 1665-جی ایل‌ده یاییملانماغا باشلانمیش‌دیر. او زامان‌دان بویانا نیظام‌لی نشرلرین عومومو سایی دورمادان آرتمیش‌دیر کی 1981-جی ایلده ائدیلن بیر تخمینه گؤره یایینداکی جمعی علمی و تئکنیکی ژورنالین سایی 11.500 'دو.<a href="#cite_note-122">[۱۲۲]</a> بیر چوْخ علمی ژورنال معین بیر علم ساحه‌سینی ایحاطه ائدیر و او دال‌داکی آراشدیرمالاری یاییم‌لاماق‌دا (نشر اولماق‌دا)، تقدیم ائتمک‌ده‌دیر؛ آراشدیرمالار نورمال‌دا علمی بیر تئز فورماتیندادیر(فرمت‌ینده‌دیر). علم موعاصیر جمعیت‌لرده او قدر مشهور و نوفوذلودور کی عومومییت‌له اوغورلارین، خبرلرین و علم آدام‌لاری‌نین هوس‌لری‌نین داها گئنیش کوتله‌لره کؤچورولمه‌سی لازیم گؤرولور. علمی ژورنال‌لار، مثلاً نیو سایئنتیست (New Scientist) و یا سایئنتیفیك آمئریكن (Scientific American)، داها گئنیش اوخوجو کوتله‌سی‌نین طلب‌لرینه جاواب وئرمک‌ده و بعضی آراشدیرما ساحه‌لرین‌دکی قئیده‌دیر کشف و حادیثه‌لر داخیل بیر چوْخ مشهور آراشدیرما ساحه‌نین تئکنیکی اولمایان خلاصه‌لرینی تقدیم ائتمک‌ده‌دیر. بون‌دان باشقا، سطحی اولاراق، علم فانتاستیکا نؤوعو، تمل‌ده فانتاستیک بیر طبیعته صاحب اولسا دا، عومومو اولاراق جمعیتین خیال گوجونو جذب‌ائتمک‌ده و بلکه علمی اوصوللاری دئییل اما علمی فیکیرلری چات‌دیرماق‌دادیر. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تنقیدلر_و_موذاکیره‌لر">تنقیدلر و موذاکیره‌لر</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم،_سؤزده‌بیلیم_و_علم_خاریجی">علم، سؤزده‌بیلیم و علم خاریجی</h3></div> اؤز باشینا قانونی‌لیک قازانامایاجاق اوْلان و بۇ سببله علم کیمی رفتار گئیینه‌رک اؤزونه حاق قازاندیرماغا چالیشان هر هانسی بیر یئرلشمیش معلومات توپلوسونا علم اولاراق قبول ائدیلمز؛ بونلارا عومومییت‌له سرحد-علم (fringe science) و یا آلتئرناتیو علم دئییلمک‌ده‌دیر. بونلارین ان بؤیوک چاتیشمازلیغی، طبیعی علملرین تملینی مئیدانا گتیردیگی کیمی طبیعی علملرین اینکیشافینا کؤمک اولان، دیققت‌له نظارت ائدیلن و اطراف‌لیجا آراشدیریلیب، شرح اوْلونان تجروبه‌لردن محروم اولمالاری‌دیر. بیر باشقا تئرمین‌ده زیبیل علم‌دیر. چؤپ علم (junk science)، اصلینده قانونی، دوغرو ساییلا بیله‌جک موختلیف علمی نظریه و معلوماتلارین، سهو بیر شکیلده و یا سهواً علئیه‌دار بیر طرفی، مؤوقعی مودافیعه ائتمه مقصدلی ایستیفاده‌سی‌دیر. تئریمین ایستیفاده‌سینده عومومییت‌له ایدئولوژی و یا سیاسی اؤن موحاکیمه و فاکتورلار دا سؤز مؤوضوع‌سودور. تیجارت اعلان‌لارین چوْخ موختلیف بیر قیسیمی‌ده بۇ کاتقوریایا دوشور. سون اولاراق، بۇ تئرمین‌لرین آیری و فرقلی اولاراق، علمی فیکیرلرین یاخشی نیت‌لی اولسادا سهو، کؤهنه‌لمیش، اسکیک و یا چوْخ ساده‌لشدیریلمیش نوماییشی و تظاهورلرینه ده راست‌لانماق اولور. بیر چوْخ معلومات بوتونو و ساحه‌سی‌نین حقیقتاً علم (ساحه‌سی) اوْلوب اولمادیغی موباحیثه مؤوضوع‌سو اوْلموشدور. بۇ باره‌ده موذاکیره‌لر و فیکیر آیری‌لیق‌لاری اوْلدوقجا بؤیوک سای‌دادیر و سوسیال و داورانیش علملر کیمی بعضی ساحه‌لر موختلیف تنقیدچی‌لر طرفیندن علم‌دن کنار اولماق‌لا گوناه‌لاندیریلمیش‌دیر. موختلیف ساحه‌لردن بیر چوْخ آدام، مثلاً نوبئل موکافاتی صاحبی فیزیکچی پئرس و. بریدگمان (Percy W. Bridgman) <a href="#cite_note-slepman-115">[۱۱۵]</a> کیمی بعضی عالیم‌لر و مثلاً آبش سئناتورو کای بایلئی هوتچینسون (Kay Bailey Hutchinson) <a href="#cite_note-staff19-116">[۱۱۶]</a> کیمی بعضی سیاست‌چی‌لر، دیگر بوداق‌لارا نیسبتن ایسپئسیفیک-اولمایان، موعممالی و یا علمی باخیم‌دان یئرسیز تاپدیق‌لاری بعضی بوداق‌لار اۆچون "علم" سؤزجوگونو ایستیفاده قاچینمیشدیرلار. بعضی فیلوسوف‌لار دا بۇ باخیم‌دان فرقلی فیکیرلر تقدیم ائتمیشلر؛ مثلاً کارل پوپئر (Karl Popper) علمی اوصولون <a href="#cite_note-123">[۱۲۳]</a> و دلیل‌لرین <a href="#cite_note-124">[۱۲۴]</a> وارلیغینی رد ائتمیشدیر. پوپئره گؤره یالنیز بیر دنه ائورن‌سل (اونیوئرسال) اوصول واردیر؛ منفی سیناق و یانیلما اوصولودور. بو، علم، ریاضیات، فلسفه، سنت وس. داخیل اینسان ذئهنی‌نین بوتون محصول‌لارینی ایحاطه ائتدیگی کیمی، حیاتین تکامولونو ده ایحاطه ائدر.<a href="#cite_note-125">[۱۲۵]</a> همچینین پوپئر، تنقیدی راسیونالیزم (پوپپئر، آلبئرت) ایله فرانکفورت مکتبی (آدورنو، هابئرماس) آراسین‌داکی اجتماعی علملرین متودولوژی‌سینی مؤوضوع آلان فلسفی بیر موذاکیره اولان، پوزیتیویزم موذاکیره‌سینه ده ایشتیراک ائتمیشدیر .<a href="#cite_note-126">[۱۲۶]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فلسفی_باخیش_و_مرکز">فلسفی باخیش و مرکز</h3></div> تاریخ‌چی ژاک بارزون (Jacques Barzun) علمی "تاریخ‌ده‌کی هر اینانج قدر فاناتیک بیر اینانج" اولاراق تعیین ائتمیش و اینسان یارانماسی باخیمیندان تامام‌لایان اوْلان معنا دوشونجه‌لرینی باسدیرماق مقصدی‌له علمی دوشونجه‌نین ایستیفاده‌سینه قارشی خبردار ائتمیشدیر.<a href="#cite_note-127">[۱۲۷]</a> كارولین مئرچانت (Carolyn Merchant)، تئودور آدورنو (Theodor Adorno) و ائ. ف. شوماخر (E. F. Schumacher) کیمی بیر چوْخ موعاصیر دوشونر 17. عصرده‌کی علمی اینقیلابین علمی طبیعتی و یا حیکمتی آنلاماغا چالیشان بیر مركزدن، طبیعتی اؤز منفت‌لری اۆچون ایستیفاده ائتمک (مانیپولیاسیا ائتمک) اوداغینا کایدیردیغینی و علمین طبیعتی مانیپولیاسیا ائدیشی‌نین سونوندا قاچینیلماز بیرده اینسانلاری‌دا مانیپولیاسیا ائتمه‌سینه گتیریب چیخاراجاغینی دوشونموش‌لر.<a href="#cite_note-UW-128">[۱۲۸]</a> همچینین، نیجئل اؤلچوم‌لرین علمین مرکزینده اولماسی، علمین دونیانین اهمیتلی نیتئل بوجاق‌لارینی گؤره بیلمه‌دیگی تنقیدلرینه گتیریب چیخارمیش‌دیر.<a href="#cite_note-UW-128">[۱۲۸]</a> علمین ایجرااسیندا، ائتیک و ایش اخلاقی‌نین ایدئولوژی بیر شکیل‌ده رد ائدیلمه‌سی‌دیر ساختاکارلیق، اینتیهال و معلومات تحریفی کیمی موختلیف فورمالارداکی نتیجه‌لری بیر چوْخ عالیم طرفیندن تنقید اوْلونموش و یئریلمیشدیر. فیلوسوف بئرنارد روللین (Bernard Rollin)، "علم و ائتیک" (Science and Ethics) آدلی اثرینده، ائتیک و اخلاقین علم ایله علاقه و دیققت‌ینی رد ائدن ایدئولوژی فیکیری آراشدیرار و اساس ائتیک آنلاییشی‌نین و قایدالاری‌نین اؤیره‌دیلمه‌سی‌نین، علمی تحصیلین ایمتیناع و آیریلماز بیر عونصورو اوْلدوغونو مودافیعه ائدیر.<a href="#cite_note-129">[۱۲۹]</a> آ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مدیا_و_علم_تارتیشماسی">مدیا و علم تارتیشماسی</h3></div> کوتلوی مدیا، بیر-بیری‌له یاریشان فرقلی علمی ایددیعالاری، بۇ ایددیعالارین علمی جامیعه‌ده‌کی قبول اوْلونماسی و گووه‌نیله‌بیلیرلیغینی تام اولاراق، قطعی بیر شکیل‌ده یانسیتمالارینی انگلله‌یه‌ن موختلیف تضییق‌لره معروض قالماقدادیر. علمی بیر موذاکیره‌ده فرقلی طرف‌لره نه قدر آغیرلیق وئریله‌جه‌یینی تعیین ائتمک، موباحیثه‌نین مؤوضوع‌سو حاقّیندا تجروبه و معلوماتی طلب ائدیر.<a href="#cite_note-130">[۱۳۰]</a> چوْخ آز ژورنالیست گئرچک معنادا علمی معلوماتا صاحب اوْلدوغو کیمی، معین علمی مسئله‌لر اوزرینه معلوماتا صاحب اوْلان بیر ژورنالیست بئله بیردن خبرینی ائتمه‌سی لازیم اوْلان دیگر علمی مسئله‌لر اوزرینه آز شئی بیلیر اولا بیلر.<a href="#cite_note-131">[۱۳۱]</a><a href="#cite_note-132">[۱۳۲]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اپیستمولوژیک_چاتیشمازلیق‌لار">اپیستمولوژیک چاتیشمازلیق‌لار</h3></div> پسیكولوق كارل یونگ‌ه (Carl Gustav Jung) گؤره هر نه قدر علم طبیعتین هر ایستیقامتینی، تام اولاراق آنلاماغا چالیشسادا ایستیفاده ائدیلن تجروبی اوصوللار آنجاق صونعی و محدود سوال‌لار اورتایا آتاجاق و بۇ سببدن یالنیز قیسمی جاواب‌لارا اولاشیلابیلینه‌جک‌دیر.<a href="#cite_note-133">[۱۳۳]</a> روبئرت آنتون ویلسون (Robert Anton Wilson)، علمین سوال سوروشماق‌دا ایستیفاده ائتدیگی واسطه‌لرین چیخاردیغی جاواب‌لارین یالنیز ایستیفاده ائدیلن واسیطه‌لر باخیمیندان معنالی جاواب‌لار اوْلدوغونو و علمی کشفلرین اینجه‌لنه‌بیله‌جه‌یی تامامی‌له اوبیئکتیو بیر باخیش بوجاغی‌نین اولمادیغینی قارشییا قویاراق علمی تنقید ائتمیشدیر. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم_و_دین">علم و دین</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Tiffany_Education_(center).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Tiffany_Education_%28center%29.JPG/250px-Tiffany_Education_%28center%29.JPG" decoding="async" width="250" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Tiffany_Education_%28center%29.JPG/375px-Tiffany_Education_%28center%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Tiffany_Education_%28center%29.JPG/500px-Tiffany_Education_%28center%29.JPG 2x" data-file-width="2028" data-file-height="1372" /></a><figcaption> یالئ بیلیم‌یوردونداكی لوییس كامفورت تیففانی (Louis Comfort Tiffany) ایمضالی بیر ویترای‌دان دئتال: علم و دین آهنگ ایچینده تصویرلنمیش.</figcaption></figure> علم ایله دین آراسین‌داکی علاقه، ایکی‌سی‌ده سون درجه گئنیش مؤوضوعلاری اله آلدیغی اۆچون سون درجه فرقلی فورمالارا مالیک‌دیر. علم و دین بیر-بیرین‌دن فرقلی اوصوللارا و سوال‌لارا مالیک‌دیر. علمی اوصول طبیعی، فیزیکی و مادی مؤوضوعلارا اؤلچمه، حسابلاما و تعیین اساس ائدن امپیریک (تجروبی) بیر شکیل‌ده یاخینلاشار. دینی اوصوللار ایسه کاینات‌داکی روحانی مساله‌لری، وارلیق‌لاری فؤوق‌الطبیعی نوفوذ و ایلاهی وحی کیمی آنلاییش‌لارلا شرحه و آنلاماغا چالیشار. تاریخی اولاراق علمین دین ایله اوْلان علاقه‌سی سون درجه مورککب‌دیر. دینی دوکترینالار و سبب‌لر زامان زامان علمین اینکیشافینی تاثیرلرکن، علمی معلومات‌دا دینی اینانج‌لاری تأثیر ائتمیشدیر. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/250px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/375px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/500px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1567" /></a><figcaption> روما ائنگیزیسیونونون قارشی‌سیندا گالیله.</figcaption></figure> تاریخ بویو بعضی موتفکیرلر علم ایله دینین اوزلاشاماز و بیر-بیرینه قارشی مشغولیت‌لری اوْلدوغونو قارشییا سورسه‌ده،-کی بۇ عومومو اولاراق علمین سورغولاماغا دایانماسی، دینین ایسه سورغولامادان اینانماغی گرکدیرمه‌سی‌ندن قایناق‌لانماق‌دادیر. – بعضی موتفکیرلرده عکسینی ایددیعا ائتمیشدیر. خوصوصیله 19. عصرین معین دؤورلرینده دین ایله علمین بیر-بیرینه موخالیف اوْلدوغو گؤرونوشو قازانمیش‌دیر. بۇ دؤورلرده اینکیشاف ائتدیریلن موخالیفت، علئیه‌دارلیق تئزی‌سینه گؤره علم ایله دین آراسیندا هر هانسی بیر قارشی‌لیق‌لی تأثیر هر دایم قارشی‌دورمایا گتیریب چیخاراجاق و دین‌ده، یئنی علمی فیکیرلره قارشی، تجاووزکار اوْلان طرف اولاجاق.<a href="#cite_note-134">[۱۳۴]</a> هر نه قدر بۇ آنلاییش 19. عصرده جان ویلیام دراپئر (John William Draper) و آندرو دیجکسون وایت (Andrew Dickson White) کیمی ایسیم‌لرجه یایقین‌لاشدیریلمایا چالیشیلمیش‌سادا علم ایله دین آراسین‌داکی تاریخی و بوگونکو قارشی‌لیق‌لی تأثیری، قارشی‌دورما آنلارین‌دان امکداش‌لیق آنلارینا قدر، شرحه کافی اولمامیش‌دیر.<a href="#cite_note-135">[۱۳۵]</a> نئجه کی گرک کوپرنیک (Mikolaj Kopernik)،]],<a href="#cite_note-136">[۱۳۶]</a> گالیله (Galileo Galilei)، كئپلئر (Johannes Kepler) و بویله (Boyle) کیمی قرب علم تاریخینده یئر آلمیش اهمیتلی آدلار، ایسترسه ده ابن‌سینا <a href="#cite_note-137">[۱۳۷]</a> بیرونی <a href="#cite_note-138">[۱۳۸]</a> و ابن-ی هئیثم <a href="#cite_note-139">[۱۳۹]</a> کیمی شرق علم تاریخی‌نده یئر آلمیش اهمیتلی آدلار اوْلدوق‌جا دین‌دار و اینانج‌لی اینسانلار ایدی. بونونلا بیرلیکده، علم ایله دینین تاریخ ایچینده ضد دوشدوگو مسئله‌لر ده اوْلموشدور و علم ایله دینین اوزلاشماسی‌نین مومکون اولمادیغینی مودافیعه ائدن‌لر بۇ گون ده موجوددورلار. مثلاً اینگیلیس تکامول بیولوژی متخصصی ریچارد داوكینز (Richard Dawkins) علم ایله دینین اوزلاشماسینین مومکون اولمادیغینی شیددت‌له مودافیعه ائتمک‌ده‌دیر.<a href="#cite_note-140">[۱۴۰]</a> عکس فیکیرده اوْلان علم آدام‌لاری و یازی‌چی‌لار دا مؤوجوددور؛ آبش‌لی بیولوق کئننث آر. میللئر (Kenneth R. Miller) کیمی.<a href="#cite_note-141">[۱۴۱]</a> تاریخ بویونجا دین ایله علمی بیرلشدیرمه‌یه چالیشان، بیر-بیری‌له چلیشمه‌یه‌ن اوصوللار اوْلدوغونو ایره‌لی سورن و حتی بیر-بیرلرینی تامام‌لادیغی‌نی دوشونن‌لرده اوْلموشدور. زامان-زامان دینی کانی‌لارین علمی اوصوللارلا و یا علمی کانی‌لارین دینی اوصوللارلا شرحه چالیشان‌لار اوْلموشدور. مسالن، ابن‌سینا تانری‌نین وارلیغینی عقل و منطیق یولو ایله شرحه چالیشمیش‌دیر.<a href="#cite_note-Goodman-8-9-142">[۱۴۲]</a> بونا علاوه اولاراق، خوصوصیله موعاصیر چاغ‌دا، بعضی‌لری علم و دینین بیر-بیرین‌دن موستقیل اوْلدوغونو، هومانیتار تجروبه‌نین بیر-بیری‌له ماراق‌سیز ایستیقامت‌لری‌له مشغول اوْلدوقلاری و بۇ سببله بیر-بیرلری‌نین ساحه‌سینه بولاشمادیق‌جا، اؤز ساحه‌لری ایچری‌سینده، پروبلئم‌سیز بیر شکیل‌ده بیرلیکده وار اولا بیله‌جک‌لرینی ایره‌لی سورموش‌دولر.آما بۇ چوْخ دا مومکون اولمامیش‌دیر.<a href="#cite_note-143">[۱۴۳]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="عالیم‌لر">عالیم‌لر</h2></div> عالیملرین مقصدی مؤوجود ایش شرایطینده بیرباشا و یا دولایی یول‌لا اینسانلارین حیات طرزی‌نین یاخشیلاشدیریلماسین‌دان عبارتدیر. اونا گؤره‌ده، تاریخ بویو عالیم‌لرین ایشلری دؤولت‌لرده سؤز صاحبی اوْلان شخص‌لر و قوروم‌لار طرفیندن دستکلنمیش و نظارت ائدیلمیشدیر. ایلک تشکیل اوْلونموش شکیلده آپاریلان علمی ایشلره قدیم یونانیستاندا، پلاتون آکادئمیاسیندا راست گلینیر. اول‌لر علمله مشغول اوْلان شخص‌لر سارای اعیان‌لاری کیمی خصوصی ایمتیازلارا مالیک اولسالاردا، سوْنرادان اونلارا وئریلن علمی درجه‌لرله جمعیتده ائلیتار بیر طبقه یارانمیش‌دیر. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علملر_دوکتورو">علملر دوکتورو</h2></div> علم‌ایله مشغول اولان، بۇ ساحه‌ده هر هانسی بیر پروبلئمی تک‌باشینا، مؤوجود واسیطه‌لرین و اوصوللارین کومک‌ایله حلل ائده بیلن شخص‌لر اوْرتا عصرلردن باشلایاراق قرب مدنیتینده "دوکتور" آدینی داشیمیش‌لار. ایلک دوکتور علمی درجه‌سی، تاریخی منبع‌لره گؤره 12 یول 1219-جو ایلده بولونیادا پاپا III هونوری طرفیندن وئریلمیش‌دیر. دوکتور سؤزو لاتین دیلین‌دکی دوجتوس – "اؤیردیلمیش" سؤزون‌دن‌دیر. بو، علم ساحه‌سینده وئریلمیش ان یوکسک درجه ساییلیر. بۇ علمی درجه‌نی آلماق اۆچون نامیزد حازیرلادیغی دیسسئرتاسیانی (لات. دیسسئرتاتیو – "موذاکیره ائتمک"، "تدقیق ائتمک") آچیق موذاکیره زامانی موتخصلرین ایشتیراکی ایله تشکیل اوْلونموش شورا و آزاد ایشتیراک‌چی‌لارین قارشی‌سیندا مودافیعه ائتمه‌لی ایدی. اوْرتا عصرلرده مودافیعه پروسسی بیر نئچه آندایچمه پروسسین‌دن عبارت ایدی. بونلاردان اونیوئرسیتئتین رئکتورو قارشی‌سیندا آندایچمه اساس ساییلیردی. بون‌دان علاوه نامیزد بیر گیزلی و بیر آچیق ایمتاحان وئرمه‌لی‌ایدی. گیزلی ایمتاحان دیسسئرتاسیادا قئید اوْلونان تئزیس‌لرین فاکولته پروفئسسورلاری (ماگیستری رئگئنتئس) قارشی‌سیندا، اکثر حال‌لاردا آچیق هاوادا مودافیعه اوْلونماسین‌دان عبارت ایدی. ایمتاحانی وئردیک‌دن سوْنرا نامیزد آچیق موذاکیره‌یه، دیسپوتاتیونا (لات. دیسپوتاتیونئس – "موباحیسه") بوراخیلیردی. بورادا نامیزد اؤز علمی یئنی‌لیکلرینی پوبلیکا قارشی‌سیندا مودافیعه ائتمه‌لی ایدی. بۇ مرحله‌ده پروفئسسورلاردان علاوه تاماشاچی‌لار آراسیندا اه‌یلشن هر بیر شخص نامیزه‌ده سوال وئرمک حوقوقونا مالیک ایدی. مودافیعه‌دن سوْنرا پروسسین سونونجو و طنطنه‌لی حیصصه‌سی اوْلان ایناوقوراسیا (لات. ایناوگورو – "تعیین ائتمک" (وظیفه‌یه)) کئچیریلیردی. بۇ زامان نامیزد سیموولیک اشیالارلا تلطیف اوْلونوردو. بورایا کیتاب، بیر قیزیل اوزوک و بئرئت فورمالی دوکتور پاپاغی داخیل ایدی. بۇ عادت-عنعنه ایل‌لر کئچسه‌ده، قرب مکتبلرینده اؤز ایلکین فورماسینی قورویوب ساخلایا بیلمیش‌دیر. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="میلتلرآراسی_علمی_موکافات‌لار">میلتلرآراسی علمی موکافات‌لار</h2></div> علمی نایلیت‌لره گؤره عالیم‌لره آشاغی‌داکی میلتلرآراسی نوفوذلو موکافات‌لار وئریلیر : <ul><li>نوبئل موکافاتی — دونیادا ان نوفوذلو علمی موکافات. ایل‌ده بیر دفعه دؤرد علم ساحه‌سی اوزره وئریلیر. اونا پارودیا کیمی شنوبئل موکافاتی ده وئریلیر.</li> <li>فیلدسوو موکافاتی — ریاضیات ساحه‌سینده بؤیوک نایلیه‌لره گؤره. ایسپانیا کرالی طرفیندن تقدیم ائدیلیر.</li> <li>رولف نئوانلیننی موکافاتی — اینفورماتیکانین ریاضی آسپئکت‌لرینده بؤیوک اوغورلارا گؤره.</li> <li>کارل فریدریخ قاوسس موکافاتی — دیگر علملرده کشفلر واسیطه‌سی ایله ریاضیاتا بؤیوک تؤحفه‌لره گؤره.</li> <li>کراوفورد موکافاتی — موکافات آشاغی‌داکی ایستیقامت‌لر اوزره وئریلیر: آسترانومیا، ریاضیات، بیولوژی علملر، یئر حاقیندا علملر.</li> <li>آبئل موکافاتی — ریاضیاتین اینکیشافینا تؤحفه‌یه گؤره.</li> <li>شاو ایفو موکافاتی — آسترانومیا، ریاضیات، طیب و حیات حاقیندا علملره وئریلن بؤیوک تؤحفه‌لره گؤره.</li> <li>تیورینق موکافاتی — حسابلاما تئکنیکاسی آسوساسیاسی طرفیندن اینفورماتیکا ساحه‌سینده وئرییلن موکافات.</li> <li>میخایل لومونوسوو آدینا بؤیوک قیزیل مئدال— روسیه علملر آکادئمیاسینین عالی موکافاتی.</li> <li>دمیتری مئندئلئیئو آدینا بؤیوک قیزیل مئدال — روسیه علملر آکادئمیاسی‌نین کیمیا علمی ساحه‌سینده بؤیوک ناییلییه‌ت‌لره گؤره موکافاتی.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بیر_ده_باخ">بیر ده باخ</h2></div> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="بیلیک">بیلیک</a> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%AF%DB%8C" title="بیلگی">بیلگی</a> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85" title="بیلیشیم">بیلیشیم</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قایناقلار">قایناقلار</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1494324">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> AZƏRBAYCAN ETNOQRAFİYASI" Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu، Şərq-Qərb, Bakı, 2007, səh. 212. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">^</a> Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, IV c., səh. 40. </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tdk.gov.tr/TR/sozbul.ASPX?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA&Kelime=ilim">"İlim". TDK Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090105140806/http://www.tdk.gov.tr/TR/sozbul.ASPX?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA&Kelime=ilim">Archived</a> 2009-01-05 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 19 may 2008. </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">^</a> "science." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003. </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tdkterim.gov.tr/?kelime=bilim&kategori=terim&hng=md.">TDKBilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü. Türk Dil Kurumu.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110915023818/http://www.tdkterim.gov.tr/?kelime=bilim&kategori=terim&hng=md.">Archived</a> 2011-09-15 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL daxil edilmə tarixi: 16 Ekim 2010. </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">^</a> Albert Einstein 'The Fundamentals of Theoritical Physics' Science 91-1940 </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">^</a> Bertrand Russell 'Religion and Science' </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00051/57700.htm">"Наука"</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] </li> <li id="cite_note-britannica-9">^ <a href="#cite_ref-britannica_9-0">۹٫۰۰</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-1">۹٫۰۱</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-2">۹٫۰۲</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-3">۹٫۰۳</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-4">۹٫۰۴</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-5">۹٫۰۵</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-6">۹٫۰۶</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-7">۹٫۰۷</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-8">۹٫۰۸</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-9">۹٫۰۹</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-10">۹٫۱۰</a> <a href="#cite_ref-britannica_9-11">۹٫۱۱</a> "history of science." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 09 Haziran 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/528771/history-of-science">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/528771/history-of-science</a>>. </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.math.buffalo.edu/mad/Ancient-Africa/ishango.html">An old mathematical object.</a> (Eski bir matematik nesnesi.) URL erişim tarihi: 10 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://etopia.sintlucas.be/3.14/Ishango_meeting/Mathematics_Africa.pdf">Mathematics in (central) Africa before colonization.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120207040200/http://etopia.sintlucas.be/3.14/Ishango_meeting/Mathematics_Africa.pdf">Archived</a> 2012-02-07 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. (Kolonizasyon öncesi Afrika'da Matematik.) URL erişim tarihi: 10 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.math.buffalo.edu/mad/Ancient-Africa/mad_ancient_egypt.html">The Mathematics of Ancient Egypt.</a> (Antik Mısır Matematiği.) URL erişim tarihi: 10 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-mat-13">^ <a href="#cite_ref-mat_13-0">۱۳٫۰</a> <a href="#cite_ref-mat_13-1">۱۳٫۱</a> <a href="#cite_ref-mat_13-2">۱۳٫۲</a> <a href="#cite_ref-mat_13-3">۱۳٫۳</a> <a href="#cite_ref-mat_13-4">۱۳٫۴</a> <a href="#cite_ref-mat_13-5">۱۳٫۵</a> "mathematics." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 11 Temmuz 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/369194/mathematics">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/369194/mathematics</a>>. </li> <li id="cite_note-textIndia-14">^ <a href="#cite_ref-textIndia_14-0">۱۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-textIndia_14-1">۱۴٫۱</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.textbooksonline.tn.nic.in/Books/10/Maths-EM/CONTENTS.pdf">"Preface". Mathematics text book – Standard X. Department of School Education, Govt. of Tamil Nadu, India.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080920174446/http://www.textbooksonline.tn.nic.in/Books/10/Maths-EM/CONTENTS.pdf">Archived</a> 2008-09-20 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. (Tamil Nadu Hükûmeti, Okul Eğitimi Departmanı, Matematik ders kitabı. Hindistan.) URL erişim tarihi: 10 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-sko-15"><a href="#cite_ref-sko_15-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mff.cuni.cz/veda/konference/wds/contents/pdf06/WDS06_101_m8_Sykorova.pdf">Sykorova, I. "Ancient Indian Mathematics." WDS'06 Proceedings of Contributed Papers. 2006.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070625181443/http://www.mff.cuni.cz/veda/konference/wds/contents/pdf06/WDS06_101_m8_Sykorova.pdf">Archived</a> 2007-06-25 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 10 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-biyo-16"><a href="#cite_ref-biyo_16-0">^</a> "biology." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 11 Temmuz 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/66054/biology">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/66054/biology</a>>. </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/t/thales.htm">Thales of Miletos</a> Θαλής ο Μιλήσιος (Tales) </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/a/anaximen.htm">Anaximenes of Miletus</a> Άναξιμένης (Miletli Anaksimenes) </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/p/pythagor.htm">Pythagoras</a> Πυθαγόρας (Pisagor) </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.utm.edu/research/iep/d/democrit.htm">Democritus</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080509105518/http://www.utm.edu/research/iep/d/democrit.htm">Archived</a> 2008-05-09 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. Δημόκριτος (Demokritos) </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/g/gorgias.htm">Gorgias</a> Γοργίας </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/e/empedocl.htm">Empedocles</a> Έμπεδοκλής (Empedokles) </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/h/heraclit.htm">Heraclitus</a> Hράκλειτος (Heraklitos) </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/p/parmenid.htm">Parmenides</a> Παρμενίδης </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/p/plotinus.htm">Plotinus</a> Πλωτῖνος (Plotinos) </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/p/plato.htm">Plato</a> Πλάτων (Platon) </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/a/aristotl.htm">Aristotle</a> Ἀριστοτέλης (Aristoteles) </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">^</a> S. C. McCluskey, Astronomies and Cultures in Early Medieval Europe, Cambridge: Cambridge Univ. Pr. 1998, s. 20-21. </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">^</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1565161">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFSinger1941" class="citation cs2">Singer, Charles (1941), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.google.com.au/books?id=mPIgAAAAMAAJ&pgis=1">A Short History of Science to the Nineteenth Century</a>, Clarendon Press</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Short+History+of+Science+to+the+Nineteenth+Century&rft.pub=Clarendon+Press&rft.date=1941&rft.aulast=Singer&rft.aufirst=Charles&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.google.com.au%2Fbooks%3Fid%3DmPIgAAAAMAAJ%26pgis%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> (page 217) </li> <li id="cite_note-Einstein-30"><a href="#cite_ref-Einstein_30-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite class="citation book cs1">The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (صفحه یوْخدور)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0595368778" title="اؤزل:منابع کتاب/0595368778"><bdi>0595368778</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Person+of+the+Millennium%3A+The+Unique+Impact+of+Galileo+on+World+History&rft.isbn=0595368778&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_book" class="mw-redirect" title="شابلون:Cite book">cite book</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|ilk=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|sayfa=</code> ignored (<code class="cs1-code">|page=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|son=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yayımcı=</code> ignored (<code class="cs1-code">|publisher=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yıl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|date=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">^</a> Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> "Lavoisier, Antoine." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 24 July 2007 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/eb/article-9369846">http://www.britannica.com/eb/article-9369846</a>>. </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1909/ostwald-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki Wilhelm Ostwald bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1901/hoff-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki Jacobus H. van 't Hoff bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1903/arrhenius-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki Svante Arrhenius bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> International journal of research in physical chemistry and chemical physics <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Zeitschrift_f%C3%BCr_Physikalische_Chemie">İngilizce Vikipedideki sayfası</a> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jwilson.coe.uga.edu/EMT669/Student.Folders/Morris.Stephanie/EMT.669/Essay.1/Pythagorean.html">The Pythagorean Theorem</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130530001616/http://jwilson.coe.uga.edu/emt669/Student.Folders/Morris.Stephanie/EMT.669/Essay.1/Pythagorean.html">Archived</a> 2013-05-30 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. Pisagor Teoreminin ayrıntılı açıklaması. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150503005239/http://www.quipus.it/english/Andean%20Calculators.pdf">archive copy</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.quipus.it/english/Andean%20Calculators.pdf">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2015-05-03. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucs.louisiana.edu/~sxw8045/history.htm">The History of Algebra</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141009100628/http://www.ucs.louisiana.edu/~sxw8045/history.htm">Archived</a> 2014-10-09 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>.. Louisiana State University. </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080612071611/http://matematik.mathilmi.com/unlu_matematikciler/omer_hayyam.php">archive copy</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://matematik.mathilmi.com/unlu_matematikciler/omer_hayyam.php">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2008-06-12. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">^</a> Parmanand Singh. "Acharya Hemachandra and the (so called) Fibonacci Numbers". Math. Ed. Siwan, 20(1):28-30, 1986. ISSN 0047-6269] </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">^</a> Parmanand Singh,"The So-called Fibonacci numbers in ancient and medieval India." Historia Mathematica 12(3), 229–44, 1985. </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mathworld.wolfram.com/PascalsTriangle.html">"Pascal's Triangle." Wolfram MathWorld.</a> URL erişim tarihi: 12 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-Safavi-Abbasi-44">^ <a href="#cite_ref-Safavi-Abbasi_44-0">۴۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-Safavi-Abbasi_44-1">۴۴٫۱</a> <a href="#cite_ref-Safavi-Abbasi_44-2">۴۴٫۲</a> S Safavi-Abbasi, LBC Brasiliense, RK Workman (2007), "The fate of medical knowledge and the neurosciences during the time of Genghis Khan and the Mongolian Empire", Neurosurg Focus 23 (1), E13, p. 3. </li> <li id="cite_note-Tschanz-45"><a href="#cite_ref-Tschanz_45-0">^</a> David W. Tschanz, PhD (2003), "Arab Roots of European Medicine", Heart Views 4 (2). </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">^</a> <a href="/w/index.php?title=George_Sarton&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Sarton (صفحه یوْخدور)">George Sarton</a>, Introduction to the History of Science. (<a href="/w/index.php?title=Cf.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cf. (صفحه یوْخدور)">cf.</a> Dr. A. Zahoor and Dr. Z. Haq (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cyberistan.org/islamic/Introl1.html">Quotations From Famous Historians of Science</a>, Cyberistan.) </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">^</a> David W. Tschanz, MSPH, PhD (August 2003). "Arab Roots of European Medicine", Heart Views 4 (2). </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unani.com/avicenna%20story%203.htm">The Canon of Medicine</a>, The American Institute of Unani Medicine, 2003. </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">^</a> Mehmet Bayrakdar, "Al-Jahiz And the Rise of Biological Evolutionism", The Islamic Quarterly, Third Quarter, 1983, <a href="/w/index.php?title=London&action=edit&redlink=1" class="new" title="London (صفحه یوْخدور)">London</a>. </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">^</a> Frank N. Egerton, "A History of the Ecological Sciences, Part 6: Arabic Language Science – Origins and Zoological", Bulletin of the Ecological Society of America, April 2002: 142-146 [143] </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">^</a> Diane Boulanger (2002), "The Islamic Contribution to Science, Mathematics and Technology", OISE Papers, in STSE Education, Vol. 3. </li> <li id="cite_note-Dabbagh-52"><a href="#cite_ref-Dabbagh_52-0">^</a> S. A. Al-Dabbagh (1978). "Ibn Al-Nafis and the pulmonary circulation", <a href="/w/index.php?title=The_Lancet&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Lancet (صفحه یوْخدور)">The Lancet</a> 1, p. 1148. </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">^</a> Husain F. Nagamia (2003), "Ibn al-Nafīs: A Biographical Sketch of the Discoverer of Pulmonary and Coronary Circulation", Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine 1, p. 22–28. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">^</a> Matthijs Oudkerk (2004), Coronary Radiology, "Preface", <a href="/w/index.php?title=Springer_Science%2BBusiness_Media&action=edit&redlink=1" class="new" title="Springer Science+Business Media (صفحه یوْخدور)">Springer Science+Business Media</a>, <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/3540436405" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 3-540-43640-5</a>. </li> <li id="cite_note-Roubi-55"><a href="#cite_ref-Roubi_55-0">^</a> Dr. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (<a href="/w/index.php?title=Cf.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cf. (صفحه یوْخدور)">cf.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html">Ibn al-Nafis As a Philosopher</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080206072116/http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html">Archived</a> 2008-02-06 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>., Encyclopedia of Islamic World). </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/biography.html">Charles Darwin biography</a> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/EditorialIntroductions/Freeman_OntheOriginofSpecies.htm">On the Origin of Species</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F937.1&viewtype=text&pageseq=1">The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex Vol. 1</a> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F937.2&viewtype=text&pageseq=1">The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex Vol. 2</a> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1142&viewtype=text&pageseq=1">The Expression of the Emotions in Man and Animals</a> </li> <li id="cite_note-IbnHaldunBrit-61">^ <a href="#cite_ref-IbnHaldunBrit_61-0">۶۱٫۰</a> <a href="#cite_ref-IbnHaldunBrit_61-1">۶۱٫۱</a> "Ibn Khaldūn." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 18 Temmuz 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/280788/Ibn-Khaldun">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/280788/Ibn-Khaldun</a>>. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">^</a> Des Manuscrits de Sieyès. 1773-1799, Volumes I and II, published by Christine Fauré, Jacques Guilhaumou, Jacques Vallier et Françoise Weil, Paris, Champion, 1999 and 2007 See also and Jacques Guilhaumou, Sieyès et le non-dit de la sociologie : du mot à la chose, in Revue d’histoire des sciences humaines, Numéro 15, novembre 2006 : Naissances de la science sociale. </li> <li id="cite_note-comte-63">^ <a href="#cite_ref-comte_63-0">۶۳٫۰</a> <a href="#cite_ref-comte_63-1">۶۳٫۱</a> <a href="#cite_ref-comte_63-2">۶۳٫۲</a> A Dictionary of Sociology, Article: Comte, Auguste </li> <li id="cite_note-sosBrit-64">^ <a href="#cite_ref-sosBrit_64-0">۶۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-sosBrit_64-1">۶۴٫۱</a> <a href="#cite_ref-sosBrit_64-2">۶۴٫۲</a> "sociology." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 18 Jul. 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551887/sociology">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551887/sociology</a>>. </li> <li id="cite_note-DescAndKant-65">^ <a href="#cite_ref-DescAndKant_65-0">۶۵٫۰</a> <a href="#cite_ref-DescAndKant_65-1">۶۵٫۱</a> <a href="#cite_ref-DescAndKant_65-2">۶۵٫۲</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psychology.sbc.edu/Descartes%20and%20Kant.htm">"Descartes and Kant: Philosophical Origins of Psychology." Sweet Briar College – Department of Psychology.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081202034336/http://www.psychology.sbc.edu/Descartes%20and%20Kant.htm">Archived</a> 2008-12-02 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 26 Temmuz 2008 </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">^</a> Ibrahim B. Syed PhD, "Islamic Medicine: 1000 years ahead of its times", <a href="/w/index.php?title=The_Islamic_Medical_Association_of_North_America&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Islamic Medical Association of North America (صفحه یوْخدور)">Journal of the Islamic Medical Association</a>, 2002 (2), p. 2-9. </li> <li id="cite_note-Khaleefa-67"><a href="#cite_ref-Khaleefa_67-0">^</a> Omar Khaleefa (Summer 1999). "Who Is the Founder of Psychophysics and Experimental Psychology?", American Journal of Islamic Social Sciences 16 (2). </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">^</a> Ibrahim B. Syed PhD, "Islamic Medicine: 1000 years ahead of its times", Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine, 2002 (2), p. 2-9 [7-8]. </li> <li id="cite_note-Paladin-69"><a href="#cite_ref-Paladin_69-0">^</a> A. Vanzan Paladin (1998), "Ethics and neurology in the Islamic world: Continuity and change", Italial Journal of Neurological Science 19: 255-258 [257], Springer-Verlag. </li> <li id="cite_note-Talib-70">^ <a href="#cite_ref-Talib_70-0">۷۰٫۰</a> <a href="#cite_ref-Talib_70-1">۷۰٫۱</a> Nurdeen Deuraseh and Mansor Abu Talib (2005), "Mental health in Islamic medical tradition", The International Medical Journal 4 (2), p. 76-79. </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.indiana.edu/~intell/wundt.shtml">"Wilhelm Wundt." Indiana University. Biographical Profiles; Human Intelligence.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080915133709/http://www.indiana.edu/~intell/wundt.shtml">Archived</a> 2008-09-15 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 26 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://allpsych.com/journal/psychoanalysis.html">Ventura, Thomas. "Psychoanalysis." ALLPsych Online: The Virtual Psychology Classroom.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081001014144/http://allpsych.com/journal/psychoanalysis.html">Archived</a> 2008-10-01 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 26 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www3.interscience.wiley.com/journal/120056013/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0">Bloomfield, T. M.. "Psychoanalysis: A Human Science?" Journal for the Theory of Social Behaviour.</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] URL erişim tarihi: 26 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">^</a> Akbar S. Ahmed (1984). "Al-Beruni: The First Anthropologist", RAIN 60, p. 9-10. </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">^</a> Richard Tapper (1995). "Islamic Anthropology" and the "Anthropology of Islam", Anthropological Quarterly 68 (3), Anthropological Analysis and Islamic Texts, p. 185-193. </li> <li id="cite_note-antroBrit-76">^ <a href="#cite_ref-antroBrit_76-0">۷۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-1">۷۶٫۱</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-2">۷۶٫۲</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-3">۷۶٫۳</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-4">۷۶٫۴</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-5">۷۶٫۵</a> <a href="#cite_ref-antroBrit_76-6">۷۶٫۶</a> "anthropology." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 29 Jul. 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/27505/anthropology">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/27505/anthropology</a>>. URL erişim tarihi: 29 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.indiana.edu/~wanthro/URBAN.htm">Al-Zubaidi, Layla. "Urban Anthropology – An Overview."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080916220034/http://www.indiana.edu/~wanthro/URBAN.htm">Archived</a> 2008-09-16 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 29 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/alfred_nobel/timeline/index.html">nobelprize.org</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080904063535/http://nobelprize.org/alfred_nobel/timeline/index.html">Archived</a> 2008-09-04 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. Nobel Ödülü resmi sitesindeki Alfred Nobel bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/index.html,">nobelprize.org</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] Nobel Ödülü resmi sitesi. </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/">nobelprize.org</a> (The Nobel Prize in Physics 1903) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1903 Fizik Ödülü sayfası. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1911/">nobelprize.org</a> (The Nobel Prize in Chemistry 1911) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1911 Kimya Ödülü sayfası. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">^</a> <a href="/w/index.php?title=Albert_Einstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Einstein (صفحه یوْخدور)">Albert Einstein</a> Annalen der Physik 17, 132 (1905), Über einen die Erzeugung und Verwandlung des Lichtes betreffenden heuristischen Gesichtspunkt. </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">^</a> <a href="/w/index.php?title=Albert_Einstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Einstein (صفحه یوْخدور)">Albert Einstein</a> Annalen der Physik 17, 549 (1905), Über die von der molekularkinetischen Theorie der Wärme geforderte Bewegung von in ruhenden Flüssigkeiten suspendierten Teilchen. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">^</a> <a href="/w/index.php?title=Albert_Einstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Einstein (صفحه یوْخدور)">Albert Einstein</a> Annalen der Physik 17, 891 (1905), Zur Elektrodynamik bewegter Körper. </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/">nobelprize.org</a> (The Nobel Prize in Physics 1921) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1921 Fizik Ödülü sayfası. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://galileo.phys.virginia.edu/classes/252/photoelectric_effect.html">The Photoelectric Effect</a> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.corrosion-doctors.org/Biographies/GaussBio.htm">Gauss'un biyografisi.</a> (İngilizce) </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.usna.edu/Users/math/meh/riemann.html">Bernhard Riemann</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071130011725/http://www.usna.edu/Users/math/meh/riemann.html">Archived</a> 2007-11-30 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. Bernhard Riemann'ın çalışmaları. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">^</a> Über formal unentscheidbare Sätze der Principia Mathematica und verwandter Systeme I. <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/On_Formally_Undecidable_Propositions_of_Principia_Mathematica_and_Related_Systems">İngilizce Vikipedideki açıklaması</a> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1962/crick-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki Francis Crick bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1962/watson-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki James Dewey Watson bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1962/wilkins-bio.html">nobelprize.org</a> Nobel Ödülü resmi sitesindeki Maurice Wilkins bölümü. (İngilizce) </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://astronomy.science.ankara.edu.tr/astro/turkce_ast/ders/genel_ders/win_ders11.html">Teleskop nedir?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070629203334/http://astronomy.science.ankara.edu.tr/astro/turkce_ast/ders/genel_ders/win_ders11.html">Archived</a> 2007-06-29 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. (Türkçe) </li> <li id="cite_note-Sina-94">^ <a href="#cite_ref-Sina_94-0">۹۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-Sina_94-1">۹۴٫۱</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kutuphane.uludag.edu.tr/Univder/PDF/ilh/2000-9(9)/htmpdf/M-24.pdf">Peker, Hidayet. "İbn Sina'nın Bilimler Sınıflaması".</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] T.C. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Sayı:9. Cilt:9. 2000. URL erişim tarihi: 21 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-ihvan-95">^ <a href="#cite_ref-ihvan_95-0">۹۵٫۰</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-1">۹۵٫۱</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-2">۹۵٫۲</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-3">۹۵٫۳</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-4">۹۵٫۴</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-5">۹۵٫۵</a> <a href="#cite_ref-ihvan_95-6">۹۵٫۶</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.e-sosder.com/dergi/2141-59.pdf">Aydın, Hasan. "İhvân es-Safâ'da Bilim Eğitimi, Amacı ve Bilim Sınıflaması." OMÜ Sinop Egitim Fakültesi.</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>] URL erişim tarihi: 21 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-db-96">^ <a href="#cite_ref-db_96-0">۹۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-db_96-1">۹۶٫۱</a> <a href="#cite_ref-db_96-2">۹۶٫۲</a> <a href="#cite_ref-db_96-3">۹۶٫۳</a> <a href="#cite_ref-db_96-4">۹۶٫۴</a> <a href="#cite_ref-db_96-5">۹۶٫۵</a> <a href="#cite_ref-db_96-6">۹۶٫۶</a> <a href="#cite_ref-db_96-7">۹۶٫۷</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.db.dk/bh/Core%20Concepts%20in%20LIS/articles%20a-z/classification_of_the_sciences.htm">"Classification of the sciences".</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100324172907/http://www.db.dk/bh/Core%20Concepts%20in%20LIS/articles%20a-z/classification_of_the_sciences.htm">Archived</a> 2010-03-24 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 21 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-Atkins-97">^ <a href="#cite_ref-Atkins_97-0">۹۷٫۰</a> <a href="#cite_ref-Atkins_97-1">۹۷٫۱</a> <a href="#cite_ref-Atkins_97-2">۹۷٫۲</a> <a href="#cite_ref-Atkins_97-3">۹۷٫۳</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://muse.jhu.edu/journals/transactions_of_the_charles_s_peirce_society/v042/42.4atkins.html">Atkins, Richard Kenneth. "Restructuring the Sciences: Peirce's Categories and His Classifications of the Sciences." Fordham University.</a> URL erişim tarihi: 24 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-philGale1-98">^ <a href="#cite_ref-philGale1_98-0">۹۸٫۰</a> <a href="#cite_ref-philGale1_98-1">۹۸٫۱</a> <a href="#cite_ref-philGale1_98-2">۹۸٫۲</a> Willermet, Cathy. "Science, Philosophy of." Encyclopedia of Anthropology. Ed. H. James Birx. Vol. 5. Thousand Oaks, CA: Sage Reference, 2006. 2062-2065. Gale Virtual Reference Library. Gale. 28 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">^</a> Lennox, James. "Philosophy of Biology." Encyclopedia of Philosophy. Ed. Donald M. Borchert. Vol. 7. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2006. 337-349. Gale Virtual Reference Library. Gale. 28 Mayıs 2008 </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">^</a> Loewer, Barry. "Philosophy of Physics." Encyclopedia of Philosophy. Ed. Donald M. Borchert. Vol. 7. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2006. 473-478. Gale Virtual Reference Library. Gale. 28 Mayıs 2008 </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">^</a> Schummer, Joachim. "Chemistry, Philosophy of." Encyclopedia of Philosophy. Ed. Donald M. Borchert. Vol. 2. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2006. 140-144. Gale Virtual Reference Library. Gale. 28 Mayıs 2008 </li> <li id="cite_note-philBrit-102">^ <a href="#cite_ref-philBrit_102-0">۱۰۲٫۰</a> <a href="#cite_ref-philBrit_102-1">۱۰۲٫۱</a> <a href="#cite_ref-philBrit_102-2">۱۰۲٫۲</a> <a href="#cite_ref-philBrit_102-3">۱۰۲٫۳</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-9108542/philosophy-of-science">"science, philosophy of." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online.</a> URL erişim tarihi: 28 Mayıs 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.britannica.com/eb/article-271806">http://www.britannica.com/eb/article-271806</a>[<a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:Link_rot&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:Link rot (صفحه یوْخدور)">دائمی اولو باغلانتیلی</a>]>. </li> <li id="cite_note-Ergun-103">^ <a href="#cite_ref-Ergun_103-0">۱۰۳٫۰۰</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-1">۱۰۳٫۰۱</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-2">۱۰۳٫۰۲</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-3">۱۰۳٫۰۳</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-4">۱۰۳٫۰۴</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-5">۱۰۳٫۰۵</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-6">۱۰۳٫۰۶</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-7">۱۰۳٫۰۷</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-8">۱۰۳٫۰۸</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-9">۱۰۳٫۰۹</a> <a href="#cite_ref-Ergun_103-10">۱۰۳٫۱۰</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.egitim.aku.edu.tr/bilimfelsefesi.pdf">Ergün, Mustafa. "Bilim Felsefesi".</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080827174214/http://www.egitim.aku.edu.tr/bilimfelsefesi.pdf">Archived</a> 2008-08-27 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 17 Nisan 2011. </li> <li id="cite_note-Kuhn-104"><a href="#cite_ref-Kuhn_104-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/thomas-kuhn/">"Thomas Kuhn". Stanford Encyclopedia of Philosophy.</a> URL erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://muse.jhu.edu/journals/philosophy_and_rhetoric/v036/36.1mitchell.pdf">Mitchell, Gordon R. "Did Habermas Cede Nature to the Positivists?".</a> URL erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. </li> <li id="cite_note-Dogan-106">^ <a href="#cite_ref-Dogan_106-0">۱۰۶٫۰۰</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-1">۱۰۶٫۰۱</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-2">۱۰۶٫۰۲</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-3">۱۰۶٫۰۳</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-4">۱۰۶٫۰۴</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-5">۱۰۶٫۰۵</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-6">۱۰۶٫۰۶</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-7">۱۰۶٫۰۷</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-8">۱۰۶٫۰۸</a> <a href="#cite_ref-Dogan_106-9">۱۰۶٫۰۹</a> <a href="/w/index.php?title=Do%C4%9Fan_%C3%96zlem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doğan Özlem (صفحه یوْخدور)">Özlem, Doğan</a>: "Bilim Felsefesi", sayfa 14, Notos Kitap, Kasım 2010, İstanbul, <a href="/wiki/ISBN" class="mw-redirect" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1%26isbn%3D9786055904272&action=edit&redlink=1" class="new" title="Özel:KitapKaynakları&isbn=9786055904272 (صفحه یوْخدور)">978-605-5904-27-2</a> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">^</a> Isaac Newton (1687, 1713, 1726). "[4] Rules for the study of natural philosophy", Philosophiae Naturalis Principia Mathematica, Third Edition. The General Scholium containing the 4 rules follows Book 3, The System of the World. Reprinted on pages 794-796 of I. Bernard Cohen and Anne Whitman's 1999 translation, University of California Press <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0520088174" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-520-08817-4</a>, 974 pages. </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t140.e68940">"scientific method noun" The Oxford Dictionary of English (revised edition). Ed. Catherine Soanes and Angus Stevenson. Oxford University Press, 2005. Oxford Reference Online.</a> Oxford University Press. 3 June 2008 <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t140.e68940">http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t140.e68940</a>> URL erişim tarihi: 3 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-steven-109"><a href="#cite_ref-steven_109-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.freeinquiry.com/intro-to-sci.html">Schafersman, Steven D. "An Introduction to Science: Scientific Thinking and the Scientific Method."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051124132129/http://www.freeinquiry.com/intro-to-sci.html">Archived</a> 2005-11-24 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 3 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-wudka-110">^ <a href="#cite_ref-wudka_110-0">۱۱۰٫۰</a> <a href="#cite_ref-wudka_110-1">۱۱۰٫۱</a> <a href="#cite_ref-wudka_110-2">۱۱۰٫۲</a> <a href="#cite_ref-wudka_110-3">۱۱۰٫۳</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phyun5.ucr.edu/~wudka/Physics7/Notes_www/node6.html">Wudka, Jose. "The scientific method." Physics 7: Relativity and Cosmology. UC Riverside.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080608142908/http://phyun5.ucr.edu/~wudka/Physics7/Notes_www/node6.html">Archived</a> 2008-06-08 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 3 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-dye-111">^ <a href="#cite_ref-dye_111-0">۱۱۱٫۰</a> <a href="#cite_ref-dye_111-1">۱۱۱٫۱</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.niu.edu/~jdye/method.html">Dye, James. "Socratic Method vs. Scientific Method".</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110824120433/http://www.niu.edu/~jdye/method.html">Archived</a> 2011-08-24 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 3 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.asc-cybernetics.org/foundations/definitions.htm">"DEFINING 'CYBERNETICS'." AMERICAN SOCIETY FOR CYBERNETICS.</a> URL erişim tarihi: 6 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mth.kcl.ac.uk/~tcoolen/Econophys/">"Econophysics Workshop." The European Science Foundation Programme.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070609184445/http://www.mth.kcl.ac.uk/%7Etcoolen/Econophys/">Archived</a> 2007-06-09 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 6 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bu.edu/bhlp/pages/masters/index.html">"Medical Anthropology, Health Care Diversity, and Globalization." Boston Healing Landscape Project.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080526033510/http://www.bu.edu/bhlp/pages/masters/index.html">Archived</a> 2008-05-26 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 6 Haziran 2008. </li> <li id="cite_note-slepman-115">^ <a href="#cite_ref-slepman_115-0">۱۱۵٫۰</a> <a href="#cite_ref-slepman_115-1">۱۱۵٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite id="CITEREFSiepmann1999" class="citation journal cs1">Siepmann, J. P. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1998RPPh...61...77K">"What is Science? (Editorial)"</a>. Journal of Theoretics. 3. 2007-07-23-ده یوخلانیب.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Theoretics&rft.atitle=What+is+Science%3F+%28Editorial%29&rft.volume=3&rft.date=1999&rft.aulast=Siepmann&rft.aufirst=J.+P.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1998RPPh...61...77K&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-staff19-116">^ <a href="#cite_ref-staff19_116-0">۱۱۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-staff19_116-1">۱۱۶٫۱</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150912040643/http://www.asanet.org/page.ww?section=Advocacy&name=Social+Sciences+Under+Attack">Behavioral and Social Science Are Under Attack in the Senate</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.asanet.org/page.ww?section=Advocacy&name=Social+Sciences+Under+Attack">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2015-09-12. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150414101957/http://www.scholarly-societies.org/1599andearlier.html">Chronicle for Societies Founded from 1323 to 1599</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scholarly-societies.org/1599andearlier.html">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2015-04-14. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://positivamente.lincei.it/">Benvenuto nel sito dell'Accademia Nazionale dei Lincei</a>. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070930184639/http://www.royalsoc.ac.uk/page.asp?id=2176">Brief history of the Society</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.royalsoc.ac.uk/page.asp?id=2176">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2007-09-30. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070930184639/http://www.royalsoc.ac.uk/page.asp?id=2176">The French Academy of Sciences, 1666-91: A reassessment of the French Académie royale des sciences under Colbert (1666-83) and Louvois (1683-91)</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.royalsoc.ac.uk/page.asp?id=2176">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2007-09-30. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite id="CITEREFZiman1980" class="citation journal cs1">Ziman, Bhadriraju (1980). "The proliferation of scientific literature: a natural process". Science. 208 (4442): 369–371. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (صفحه یوْخدور)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.7367863">10.1126/science.7367863</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+proliferation+of+scientific+literature%3A+a+natural+process&rft.volume=208&rft.issue=4442&rft.pages=369-371&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.7367863&rft.aulast=Ziman&rft.aufirst=Bhadriraju&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_journal" title="شابلون:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: <code class="cs1-code">|access-date=</code> requires <code class="cs1-code">|url=</code> (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite class="citation book cs1">Scientific and Technical Information Resources. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (صفحه یوْخدور)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0824782976" title="اؤزل:منابع کتاب/0824782976"><bdi>0824782976</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Scientific+and+Technical+Information+Resources&rft.isbn=0824782976&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_book" class="mw-redirect" title="شابلون:Cite book">cite book</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|ilk=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|son=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yayımcı=</code> ignored (<code class="cs1-code">|publisher=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yıl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|date=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite class="citation book cs1">Realism and the Aim of Science.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Realism+and+the+Aim+of+Science&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_book" class="mw-redirect" title="شابلون:Cite book">cite book</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|bölüm=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|ilk=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|son=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|sürüm=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yayımcı=</code> ignored (<code class="cs1-code">|publisher=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yazarbağlantısı=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yer=</code> ignored (<code class="cs1-code">|location=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yıl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|date=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">^</a> Logik der Forschung, new appendix *XIX (Logic of scientific discovery isimli İngilizce sürümde henüz bulunmamaktadır) </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">^</a> Karl Popper: Objective Knowledge (1972) </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">^</a> Bu meseledeki çeşitli konumların eleştirel incelenmesi <a href="/w/index.php?title=Karl_R._Popper&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl R. Popper (صفحه یوْخدور)">Karl R. Popper</a>'in " Tarihselciliğin Sefaleti" (The Poverty of Historicism) eserinde bulunabilir. </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">^</a> Jacques Barzun, Science: The Glorious Entertainment, Harper and Row: 1964. p. 15. (quote) and Chapters II and XII. </li> <li id="cite_note-UW-128">^ <a href="#cite_ref-UW_128-0">۱۲۸٫۰</a> <a href="#cite_ref-UW_128-1">۱۲۸٫۱</a> Fritjof Capra, Uncommon Wisdom, <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0671473220" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-671-47322-0</a>, p. 213 </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite class="citation book cs1">Science and Ethics. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (صفحه یوْخدور)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0521857546" title="اؤزل:منابع کتاب/0521857546"><bdi>0521857546</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+and+Ethics&rft.isbn=0521857546&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_book" class="mw-redirect" title="شابلون:Cite book">cite book</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|ilk=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|son=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yayımcı=</code> ignored (<code class="cs1-code">|publisher=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yıl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|date=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071109203025/http://www.scidev.net/Editorials/index.cfm?fuseaction=readEditorials&itemid=131&language=1">Science journalism must keep a critical edge</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scidev.net/Editorials/index.cfm?fuseaction=readEditorials&itemid=131&language=1">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2007-11-09. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081229050552/http://cjrarchives.org/issues/2004/6/mooney-science.asp">Blinded By Science, How 'Balanced' Coverage Lets the Scientific Fringe Hijack Reality</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cjrarchives.org/issues/2004/6/mooney-science.asp">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2008-12-29. یوْخلانیلیب2012-08-25. </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite id="CITEREFMcIlwaine2005" class="citation journal cs1">McIlwaine, S. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:8064">"Are Journalism Students Equipped to Write About Science?"</a>. Australian Studies in Journalism. 14: 41–60. 2008-02-20-ده یوخلانیب.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Australian+Studies+in+Journalism&rft.atitle=Are+Journalism+Students+Equipped+to+Write+About+Science%3F&rft.volume=14&rft.pages=41-60&rft.date=2005&rft.aulast=McIlwaine&rft.aufirst=S.&rft_id=http%3A%2F%2Fespace.library.uq.edu.au%2Fview%2FUQ%3A8064&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_journal" title="شابلون:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1565161"><cite class="citation book cs1">Synchronicity: An Acausal Connecting Principle. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (صفحه یوْخدور)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0691017948" title="اؤزل:منابع کتاب/0691017948"><bdi>0691017948</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Synchronicity%3A+An+Acausal+Connecting+Principle&rft.isbn=0691017948&rfr_id=info%3Asid%2Fazb.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:Cite_book" class="mw-redirect" title="شابلون:Cite book">cite book</a>}}</code>: Unknown parameter <code class="cs1-code">|ilk=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|sayfa=</code> ignored (<code class="cs1-code">|page=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|son=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yayımcı=</code> ignored (<code class="cs1-code">|publisher=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yazarbağlantı=</code> ignored (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>); Unknown parameter <code class="cs1-code">|yıl=</code> ignored (<code class="cs1-code">|date=</code> suggested) (<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:سی‌اس۱ خطالاری (صفحه یوْخدور)">کؤمک</a>) </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">^</a> David B. Wilson writes about the development of the conflict thesis in "The Historiography of Science and Religion" the second essay in "Gary Ferngren (editor). Science & Religion: A Historical Introduction. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2002. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0801870380" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8018-7038-0</a>." </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">^</a> Gary Ferngren (editor). Science & Religion: A Historical Introduction. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2002. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0801870380" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8018-7038-0</a> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Ast161/Unit3/response.html">Pogge, Richard. "A Brief Note on Religious Objections to Copernicus." Astronomy 161: An Introduction to Solar System Astronomy</a> URL erişim tarihi: 19 Ağustos 2008. </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.muslimphilosophy.com/books/afnan.pdf">Afnan, Soheil M.. "Avicenna: His Life and Works." s. 168.</a> </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Al-Biruni.html">O'Connor, J. J.; Robertson, E. F.. "Abu Arrayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni." The MacTutor History of Mathematics archive.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080326234632/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Al-Biruni.html">Archived</a> 2008-03-26 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. URL erişim tarihi: 29 Temmuz 2008. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">^</a> <cite class="inline"><a href="#CITEREFSteffens2006">Steffens 2006</a></cite> (<a href="/w/index.php?title=Cf.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cf. (صفحه یوْخدور)">cf.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110723151315/http://www.ibnalhaytham.net/custom.em?pid=571860">Review of Ibn al-Haytham: First Scientist</a>. آرشیولنیب <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ibnalhaytham.net/custom.em?pid=571860">اصلی نۆسخه‌دن</a> on 2011-07-23. یوْخلانیلیب2012-08-25.) </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/faithandreason/transcript/dawk-frame.html">Interview with Richard Dawkins</a>. </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/evolution/library/08/1/l_081_01.html">Ken Miller: Reconciling Science and Faith.</a>. </li> <li id="cite_note-Goodman-8-9-142"><a href="#cite_ref-Goodman-8-9_142-0">^</a> Lenn Evan Goodman (2003), Islamic Humanism, p. 8-9, Oxford University Press, <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0195135806" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-19-513580-6</a>. </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">^</a> <a href="/w/index.php?title=Stephen_Jay_Gould&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Jay Gould (صفحه یوْخدور)">Stephen Jay Gould</a>. Rocks of Ages: Science and Religion in the fullness of life. Ballantine Books, 1999. </li> </ol></div></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1536953">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1516889">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="صلاحیت_کونترولو_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=بونو_ویکی‌دئیتادا_دییشدیر&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q336#identifiers&#124;class=noprint&#124;بونو_ویکی‌دئیتادا_دییشدیر" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="صلاحیت_کونترولو_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=بونو_ویکی‌دئیتادا_دییشدیر&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q336#identifiers&#124;class=noprint&#124;بونو_ویکی‌دئیتادا_دییشدیر" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="کؤمک:صلاحیت کونترولو (صفحه یوْخدور)">صلاحیت کونترولو</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q336#identifiers" title="بونو ویکی‌دئیتادا دییشدیر"><img alt="بونو ویکی‌دئیتادا دییشدیر" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">International</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><abbr title="Science"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1108176/">FAST</a></abbr></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">National</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX526275">Spain</a> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX527870">2</a></li></ul></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11933232c">France</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11933232c">BnF data</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4066562-8">Germany</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007563238105171">Israel</a></li> <li><abbr title="Science"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85118553">United States</a></abbr> <ul><li><abbr title="Science"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh00007934">2</a></abbr></li></ul></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000052291&P_CON_LNG=ENG">Latvia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00571322">Japan</a></li> <li><abbr title="věda"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph116676&CON_LNG=ENG">Czech Republic</a></abbr></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lod.nl.go.kr/resource/KSH1998010839">Korea</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Other</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10642032">NARA</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1536953"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1516889"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="۱۰۰۰_مقاله" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1460666">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-باخ"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%DB%B1%DB%B0%DB%B0%DB%B0_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87" title="شابلون:۱۰۰۰ مقاله"><abbr title="بو شابلونا باخ" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ب</abbr></a></li><li class="nv-دانیش"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%BA%DB%8C:%DB%B1%DB%B0%DB%B0%DB%B0_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون دانیشیغی:۱۰۰۰ مقاله (صفحه یوْخدور)"><abbr title="بو شابلونون دانیشیقی" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">دان</abbr></a></li><li class="nv-دییش"><a class="external text" href="https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%DB%B1%DB%B0%DB%B0%DB%B0_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87&action=edit"><abbr title="بو شابلونو دییشدیر" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">دییش</abbr></a></li></ul></div><div id="۱۰۰۰_مقاله" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DB%B1%DB%B0%DB%B0%DB%B0_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87" title="ویکی‌پدیا:۱۰۰۰ مقاله">۱۰۰۰ مقاله</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آکتور و مدللر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="سارا برنارد">سارا برنارد</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C_%DA%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86" title="چارلی چاپلین">چارلی چاپلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%86%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="مارلنه دیتریش">مارلنه دیتریش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B1%D9%88" title="مریلین مونرو">مریلین مونرو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رساملار و معمارلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="لوکوربوزیه">لوکوربوزیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="سالوادور دالی">سالوادور دالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B1" title="آلبرشت دورر">آلبرشت دورر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%82" title="وینسنت وان قوق">وینسنت وان قوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="فرانسیسکو قویا">فرانسیسکو قویا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D9%87%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B3%D8%A7%DB%8C" title="کاتسوشیکا هوکوسای">کاتسوشیکا هوکوسای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A7_%DA%A9%D8%A7%D9%87%D9%84%D9%88" title="فریدا کاهلو">فریدا کاهلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86%DA%86%DB%8C" title="لئوناردو داوینچی">لئوناردو داوینچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3" title="هانری ماتیس">هانری ماتیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%86%DA%98" title="میکل‌آنژ">میکل‌آنژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%88" title="پابلو پیکاسو">پابلو پیکاسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84" title="رافائل">رافائل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="رمبرانت">رمبرانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%86%D8%B2" title="پیتر پائول روبنز">پیتر پائول روبنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86" title="معمار سینان">معمار سینان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D9%88_%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیگو ولاسکس (صفحه یوْخدور)">دیگو ولاسکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%84" title="اندی وارهول">اندی وارهول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="فرانک لوید رایت">فرانک لوید رایت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">یازیچیلار، دراماتورقلار و شاعیرلر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B3" title="ابونواس">ابونواس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86" title="هانس کریستیان آندرسن">هانس کریستیان آندرسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A6%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%88" title="ماتسوئو باشو">ماتسوئو باشو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AE%D8%B3" class="mw-redirect" title="خورخه لوئیس بورخس">خورخه لوئیس بورخس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86" title="لرد بایرون">لرد بایرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%82%D9%84_%D8%AF_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="میقل د سروانتس">میقل د سروانتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%81%D8%B1%DB%8C_%DA%86%D8%A7%D8%B3%D8%B1" title="جفری چاسر">جفری چاسر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86_%DA%86%D8%AE%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="آنتون چخوف">آنتون چخوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%87_%D8%A2%D9%84%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="دانته آلیگیری">دانته آلیگیری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%B2" title="چارلز دیکنز">چارلز دیکنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="فیودور داستایفسکی">فیودور داستایفسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B2" class="mw-redirect" title="گابریل گارسیا مارکز">گابریل گارسیا مارکز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%82_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%82%D8%A4%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="یوهان ولفقانق فون قؤته">یوهان ولفقانق فون قؤته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B8_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="حافیظ شیرازی">حافیظ شیرازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%85%D8%B1" title="هومر">هومر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%87%D9%88%D9%82%D9%88" title="ویکتور هوقو">ویکتور هوقو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A6%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%B3" title="جئیمز جویس">جئیمز جویس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7" title="فرانتس کافکا">فرانتس کافکا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B3" title="کالیداس">کالیداس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%88" title="لی‌پو">لی‌پو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D9%85%D8%AD%D9%81%D9%88%D8%B8" title="نجیب محفوظ">نجیب محفوظ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B1" title="مولیر">مولیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="اووید">اووید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="مارسل پروست">مارسل پروست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="الکساندر پوشکین">الکساندر پوشکین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1" title="ویلیام شکسپیر">ویلیام شکسپیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%B3" title="سوفوکلس">سوفوکلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%B1" title="رابیندرانات تاقور">رابیندرانات تاقور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88_%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%DB%8C" title="لئو تولستوی">لئو تولستوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="مارک تواین">مارک تواین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%84" title="ویرژیل">ویرژیل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بسته‌کارلار و موسیقیچیلر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82" title="لویی آرمسترانق">لویی آرمسترانق</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="یوهان سباستیان باخ">یوهان سباستیان باخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B2" title="بیتلز">بیتلز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%8A%DA%A9_%D8%A8%D8%AA%D9%87%D9%88%D9%88%D9%86" title="لودويک بتهوون">لودويک بتهوون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A6%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%A6%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B2" class="mw-redirect" title="هئکتور بئرلیوز">هئکتور بئرلیوز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="یوهانس برامس">یوهانس برامس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B2" title="رولینق استونز">رولینق استونز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Johannes_Brahms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Brahms (صفحه یوْخدور)">Johannes Brahms</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A6%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D9%88%D9%BE%D9%86" class="mw-redirect" title="فرئدریک شوپن">فرئدریک شوپن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%98%D8%A7%DA%A9" title="آنتونین دورژاک">آنتونین دورژاک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%84" class="mw-redirect" title="گئورگ فردریک هندل">گئورگ فردریک هندل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A6%D8%B1" class="mw-redirect" title="گوستاو مالئر">گوستاو مالئر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%B3" title="جیمی هندریکس">جیمی هندریکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%84%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%82_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="وولفقانق آمادئوس موتسارت">وولفقانق آمادئوس موتسارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%81" title="ادیت پیاف">ادیت پیاف</a></li> <li><a href="/wiki/Giacomo_Puccini" class="mw-redirect" title="Giacomo Puccini">Giacomo Puccini</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="الویس پریسلی">الویس پریسلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Franz_Schubert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franz Schubert (صفحه یوْخدور)">Franz Schubert</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Igor_Stravinsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Igor Stravinsky (صفحه یوْخدور)">Igor Stravinsky</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pyotr_Ilyich_Tchaikovsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pyotr Ilyich Tchaikovsky (صفحه یوْخدور)">Pyotr Ilyich Tchaikovsky</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%AB%D9%88%D9%85_(%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%DA%86%DB%8C)" title="ام کلثوم (شارکیچی)">ام کلثوم (شارکیچی)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giuseppe_Verdi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giuseppe Verdi (صفحه یوْخدور)">Giuseppe Verdi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antonio_Vivaldi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Vivaldi (صفحه یوْخدور)">Antonio Vivaldi</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="ولادیمیر ویسوتسکی">ولادیمیر ویسوتسکی</a></li> <li><a href="/wiki/Richard_Wagner" class="mw-redirect" title="Richard Wagner">Richard Wagner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edqar_Varez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edqar Varez (صفحه یوْخدور)">Edqar Varez</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Olivye_de_Messian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Olivye de Messian (صفحه یوْخدور)">Olivye de Messian</a></li> <li>آلتی‌لیق</li> <li><a href="/w/index.php?title=Georges_Auric&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georges Auric (صفحه یوْخدور)">Georges Auric</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lui_Dyurey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lui Dyurey (صفحه یوْخدور)">Lui Dyurey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Artur_Onegger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artur Onegger (صفحه یوْخدور)">Artur Onegger</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Darius_Miyo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Darius Miyo (صفحه یوْخدور)">Darius Miyo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Francis_Poulenc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francis Poulenc (صفحه یوْخدور)">Francis Poulenc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jermena_Tayeferr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jermena Tayeferr (صفحه یوْخدور)">Jermena Tayeferr</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تدقیقاتچیلار و سیاحلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A2%D9%84_%D8%A2%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%86" title="روآل آموندسن">روآل آموندسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82" title="نیل آرمسترانق">نیل آرمسترانق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="ژاک کارتی">ژاک کارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81_%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A8" class="mw-redirect" title="کریستوف کولومب">کریستوف کولومب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A6%DB%8C%D9%85%D8%B2_%DA%A9%D9%88%DA%A9" title="جئیمز کوک">جئیمز کوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%B2" title="ارنان کورتز">ارنان کورتز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D8%A7%D9%82%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="یوری قاقارین">یوری قاقارین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D8%AF%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%A7" title="واسکو دا قاما">واسکو دا قاما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A8%D8%B7%D9%88%D8%B7%D9%87" title="ابن بطوطه">ابن بطوطه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%98%D9%84%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فرنان ماژلان">فرنان ماژلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88" title="مارکو پولو">مارکو پولو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zheng_He&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zheng He (صفحه یوْخدور)">Zheng He</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عالیملر، اختیارچیلار، ریاضیاتچیلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="ارشمیدوس">ارشمیدوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B1%D8%B2_%D9%84%DB%8C" title="تیم برنرز لی">تیم برنرز لی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="نیکلاس کوپرنیک">نیکلاس کوپرنیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ماریا کوری">ماریا کوری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چارلز داروین">چارلز داروین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس ادیسون">توماس ادیسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="آلبرت انیشتین">آلبرت انیشتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%B3" class="mw-redirect" title="اقلیدس">اقلیدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="لئونارد اویلر">لئونارد اویلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="مایکل فارادی">مایکل فارادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="انریکو فرمی">انریکو فرمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فیبونانچی (صفحه یوْخدور)">فیبونانچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="هنری فورد">هنری فورد</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ژوزف فوریه">ژوزف فوریه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Galen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galen (صفحه یوْخدور)">Galen</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A6%D9%88_%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" class="mw-redirect" title="قالیلئو قالیله">قالیلئو قالیله</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="یوهان فردریک قاوس">یوهان فردریک قاوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="یوهان گوتنبرگ">یوهان گوتنبرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%DA%98%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="جیمز ژول">جیمز ژول</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%A9%D9%BE%D9%84%D8%B1" title="یوهانس کپلر">یوهانس کپلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="خوارزمی">خوارزمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" title="قوتفرید لایبنیتس">قوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="کارل لینه">کارل لینه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="جیمز کلرک ماکسول">جیمز کلرک ماکسول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="دمیتری مندلیف">دمیتری مندلیف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="آیزاک نیوتون">آیزاک نیوتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="لویی پاستور">لویی پاستور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="ماکس پلانک">ماکس پلانک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="ارنست رادرفورد">ارنست رادرفورد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="اروین شرودینگر">اروین شرودینگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%A7" title="نیکولا تسلا">نیکولا تسلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%82" title="آلن تورینق">آلن تورینق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="جیمز وات">جیمز وات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فیلسوفلار و انسانچیلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کونفوسیوس">کونفوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88_%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="سیمون دو بوار">سیمون دو بوار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chanakya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chanakya (صفحه یوْخدور)">Chanakya</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="نوآم چامسکی">نوآم چامسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%82%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="زیقموند فروید">زیقموند فروید</a></li> <li><a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" class="mw-redirect" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">Georg Wilhelm Friedrich Hegel</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86" title="ابن خلدون">ابن خلدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Maynard_Keynes&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Maynard Keynes (صفحه یوْخدور)">John Maynard Keynes</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88_%D8%B2%DB%8C" title="لائو زی">لائو زی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Locke&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Locke (صفحه یوْخدور)">John Locke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Niccol%C3%B2_Machiavelli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niccolò Machiavelli (صفحه یوْخدور)">Niccolò Machiavelli</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" class="mw-redirect" title="فردریک نیچه">فردریک نیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان ژاک روسو">ژان ژاک روسو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%88%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1" title="ژان پول سارتر">ژان پول سارتر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sima_Qian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sima Qian (صفحه یوْخدور)">Sima Qian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Socrates&action=edit&redlink=1" class="new" title="Socrates (صفحه یوْخدور)">Socrates</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" class="mw-redirect" title="ولتر">ولتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ludwig_Wittgenstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludwig Wittgenstein (صفحه یوْخدور)">Ludwig Wittgenstein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zhu_Xi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zhu Xi (صفحه یوْخدور)">Zhu Xi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سیاسی اؤندرلر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="اکبر شاه">اکبر شاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="ایسکندر">ایسکندر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%DA%A9%D8%A7" title="آشوکا">آشوکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="مصطفی کمال آتاتورک">مصطفی کمال آتاتورک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="آقوستوس">آقوستوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=David_Ben-Gurion&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Ben-Gurion (صفحه یوْخدور)">David Ben-Gurion</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AA%D9%88_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="اوتو فون بیسمارک">اوتو فون بیسمارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="سیمون بولیوار">سیمون بولیوار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ناپلئون بوناپارت">ناپلئون بوناپارت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤیوک کارل (صفحه یوْخدور)">بؤیوک کارل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%DA%86%D8%B1%DA%86%DB%8C%D9%84" title="وینستون چرچیل">وینستون چرچیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="بیرینجی کونستانتین">بیرینجی کونستانتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="ایکینجی کوروش">ایکینجی کوروش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%82%D9%88%D9%84" title="شارل دو قول">شارل دو قول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D8%AA_(%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="بیرینجی الیزابت (بریتانیا)">بیرینجی الیزابت (بریتانیا)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ماهاتما قاندی">ماهاتما قاندی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="چنگیزخان">چنگیزخان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%88_%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="ارنستو چه قوارا">ارنستو چه قوارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1" title="آدولف هیتلر">آدولف هیتلر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joan_of_Arc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joan of Arc (صفحه یوْخدور)">Joan of Arc</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="مارتین لوتر کینگ">مارتین لوتر کینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" title="ولادیمیر لنین">ولادیمیر لنین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="آبراهام لینکلن (صفحه یوْخدور)">آبراهام لینکلون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%92%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A4%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%88_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C" class="mw-redirect" title="اوْن‌دؤردونجو لوئی">اوْن‌دؤردونجو لوئی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rosa_Luxemburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosa Luxemburg (صفحه یوْخدور)">Rosa Luxemburg</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%A7" title="نلسون ماندلا">نلسون ماندلا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mao_Zedong&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mao Zedong (صفحه یوْخدور)">Mao Zedong</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jawaharlal_Nehru&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jawaharlal Nehru (صفحه یوْخدور)">Jawaharlal Nehru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kwame_Nkrumah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kwame Nkrumah (صفحه یوْخدور)">Kwame Nkrumah</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D9%BE%D8%AA%D8%B1" title="بیرینجی پتر">بیرینجی پتر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%B4%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%82" title="چین شی هوانق">چین شی هوانق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%AA" title="فرانکلین دلانو روزولت">فرانکلین دلانو روزولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="صلاح الدین ایوبی">صلاح الدین ایوبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="ايستالین">ايستالین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="بیرینجی سلیمان">بیرینجی سلیمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sun_Yat-sen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sun Yat-sen (صفحه یوْخدور)">Sun Yat-sen</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="امیر تیمور">امیر تئیمور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8" title="عمر بن خطاب">عمر بن خطاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D9%88%D8%A7%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="جرج واشنگتن">جورج واشینقتون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دین آداملاری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="ابراهیم">ابراهیم پئیغمبر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Aquinas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Aquinas (صفحه یوْخدور)">Thomas Aquinas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Augustine_of_Hippo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Augustine of Hippo (صفحه یوْخدور)">Augustine of Hippo</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="بودا">بودا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابوالحمید الغزالی (صفحه یوْخدور)">ابوالحمید الغزالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%DB%8C_(%D9%BE%D8%A6%DB%8C%D8%BA%D9%85%D8%A8%D8%B1)" class="mw-redirect" title="عیسی ناصری (پئیغمبر)">عیسی پئیغمبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مارتین لوتر">مارتین لوتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="موسی">موسی پئیغمبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" class="mw-redirect" title="محمد">محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="پولوس">پولوس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فلسفه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A4%D8%B2%D9%84%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="گؤزللیک">گؤزللیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="دیالکتیک">دیالکتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="سایکولوژی">سایکولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Epistemology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epistemology (صفحه یوْخدور)">Epistemology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="فمینیزم">فمینیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%A9_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%BA%DB%8C" class="mw-redirect" title="ایستک آزادلیغی">ایستک آزادلیغی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">بیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%DB%8C%D9%82" title="منطیق">منطیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="ایدراک">ایدراک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A6%D8%B1%DA%86%DA%A9%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="گئرچک‌لیک (صفحه یوْخدور)">گئرچک‌لیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA" title="حقیقت">حقیقت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4" title="داورانیش">داورانیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%87%DB%8C%D8%BA%D9%88" class="mw-redirect" title="دۇیغو">دۇیغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A6%D9%88%DA%AF%DB%8C" title="سئوگی">سئوگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پیسکولوژی (صفحه یوْخدور)">پیسکولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%87" title="دوشونجه">دوشونجه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="الله">الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="میتولوژی">میتولوژی</a></li> <li>دۆنیاگؤروشو فلسفه‌لری</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="آتئیزم">آتئیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="فوندامنتالیزم">فوندامنتالیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="ماتریالیزم">ماتریالیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="مونوتئیزم">مونوتئیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="پولیتئیزم">پولیتئیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD" title="روح">روح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="بودیزم">بودیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="کاتولیک">کاتولیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3%DA%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="کونفسیوسچیلیک">کونفسیوسچیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="هیندوئیزم">هیندوئیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%A7" title="شیوا">شیوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ایسلام">ایسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="شیعه">شیعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="جاینیزم">جاینیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="یهودیلیک">یهودیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%DA%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="سیکچیلیک">سیکچیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="تائوئیزم">تائوئیزم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%84%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="زردوشتلوک (صفحه یوْخدور)">زردوشتلوک</a></li> <li>عیرفان مکتبلری</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%DA%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="صوفیچیلیک (صفحه یوْخدور)">صوفیچیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%82%D8%A7" title="یوقا">یوقا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D9%86" class="mw-redirect" title="ذن">ذن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">توپلوم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="جامیعه">جامیعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="مدنیت">تمدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84" title="تحصیل">تحصیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%D9%87" title="عائیله">عائیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%82" title="اوشاق">اوشاق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="کیشی">کیشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="ائولیلیک">ائولیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="قادین">قادین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سیاست</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست">سیاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="کولونیزم">کولونیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="کومونیزم">کومونیزم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="موحافیزکارلیق (صفحه یوْخدور)">موحافیزکارلیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D9%82" title="دیکتاتورلوق">دیکتاتورلوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دیپلوماسی">دیپلوماسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="فاشیزم">فاشیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B4%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="کوره‌سله‌لشمه">کوره‌سله‌لشمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A4%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA" title="حؤکومت">حؤکومت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ایدئولوژی">ایدئولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="ایستعمار">ایستعمار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="لیبرالیزم">لیبرالیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="مارکسیزم">مارکسیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A4%DA%A9%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%82" class="mw-redirect" title="حؤکمدارلیق">حؤکمدارلیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%DA%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="میلتچیلیک">میلتچیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="جومهوریت">جومهوریت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="سوسیالیزم">سوسیالیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A4%D9%88%D9%84%D8%AA" title="دؤولت">دؤولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%B2%D8%A8" title="حیزب">حیزب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%AA" title="تبلیغات">تبلیغات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="تروریزم">تروریزم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آلیش-وئریش، حوقوق</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%82%D8%AA%DB%8C%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="ایقتیصاد">ایقتیصاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="سرمایه">سرمایه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="کاپیتالیزم">کاپیتالیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2" class="mw-redirect" title="ارز">ارز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88" title="یورو">یورو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A6%D9%86" class="mw-redirect" title="یئن">یئن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="دولار">دولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9" class="mw-redirect" title="صنایع">صنایع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84" title="پول">پول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A6%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="وئرگی">وئرگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D9%82%D9%88%D9%82" title="حوقوق">حوقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="کونوانسیون">کونوانسیون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اۇلوسلارآراسی تشکیلاتلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%81%D8%A7%D9%82%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آفریقا ایتیفاقی (صفحه یوْخدور)">آفریقا ایتیفاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%DB%8C%DA%AF%DB%8C" title="عرب بیرلیگی">عرب بیرلیگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%86" class="mw-redirect" title="آسه‌آن">آسه‌آن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B2_%D8%AF%D8%A4%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%DB%8C%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="باغیمسیز دؤولتلر بیرلیگی (صفحه یوْخدور)">باغیمسیز دؤولتلر بیرلیگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%DB%8C%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="میلتلر بیرلیگی (صفحه یوْخدور)">میلتلر بیرلیگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%DB%8C%DA%AF%DB%8C" title="اوروپا بیرلیگی">اوروپا بیرلیگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%84_%D8%A2%DB%8C" class="mw-redirect" title="قیزیل آی">قیزیل آی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="ناتو">ناتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D8%A4%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="نوبل اؤدولو">نوبل جاییزه‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%BE%DA%A9" title="اوپک">اوپک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1_%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی">بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=International_Court_of_Justice&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Court of Justice (صفحه یوْخدور)">International Court of Justice</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D9%88%D9%84_%D8%B5%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%82%D9%88" class="mw-redirect" title="اولوسلارآراسی پول صندوقو">اولوسلارآراسی پول صندوقو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="یونسکو">یونسکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D9%82%D9%84%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%84%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="دونیالیق اینسان حقلری بیلدیری‌سی">دونیا اینسان حاقلاری بیان‌نامه‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D8%BA%D9%84%DB%8C%D9%82_%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="دونیا ساغلیق تشکیلاتی">دونیا ساغلیق تشکیلاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C" title="دونیا بانکی">دونیا بانکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دونیا تیجارت تشکیلاتی (صفحه یوْخدور)">دونیا تیجارت تشکیلاتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیل و ادبیات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%84" title="دیل">دیل</a></li> <li>دیللر:</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="عرب دیلی">عرب دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="بنقال دیلی">بنقال دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="چین دیلی">چین دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="اینگیلیس دیلی">اینگیلیس دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88" title="ایسپرانتو">ایسپرانتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="فرانسه دیلی">فرانسه دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="آلمان دیلی">آلمان دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="یونان دیلی">یونان دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AC%D9%87" class="mw-redirect" title="عبرانیجه">عبرانی دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="هیندی">هیندی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="ژاپون دیلی">ژاپون دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="لاتین دیلی">لاتین دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="فارس دیلی">فارس دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="روس دیلی">روس دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="سانسکریت">سانسکریت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="ایسپانیا دیلی">ایسپانیا دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="تامیل دیلی">تامیل دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="تورک دیلی">تورک دیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%84%DA%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="دیلچیلیک">دیلچیلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1" title="قرامر">قرامر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A4%D8%B2" class="mw-redirect" title="سؤز">سؤز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF" title="آد">آد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B9%D9%84" title="فعل">فعل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7" title="الیفبا">الیفبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عرب الیفباسی">عرب الیفباسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چین یازی‌سی (صفحه یوْخدور)">چین یازی‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیریل الیفباسی">کیریل الیفباسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یونان الیفباسی">یونان الیفباسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hangul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hangul (صفحه یوْخدور)">Hangul</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="لاتین الیفباسی">لاتین الیفباسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%81" class="mw-disambig" title="حرف">حرف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساوادلیلیق (صفحه یوْخدور)">ساوادلیلیق</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="یازی">یازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ادبیات">ادبیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AB%D8%B1" title="نثر">نثر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بدیعی ادبیات (صفحه یوْخدور)">بدیعی ادبیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%D8%A6%D8%AC%D9%87" title="مین بیر گئجه">مین بیر گئجه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رومان">رومان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D8%A6%D9%88_%DB%8C%D9%88%D8%AE%D9%88%D8%B3%D9%88" title="قیرمیزی ائو یوخوسو">قیرمیزی ائو یوخوسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genjinin_hekay%C9%99si_(roman)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genjinin hekayəsi (roman) (صفحه یوْخدور)">Gendzi haqqında povest</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%B1" title="شعر">شعر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84_%D9%82%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="گیل قمیش داستانی">گیل قمیش داستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AF" title="ایلیاد">ایلیاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7" title="ماهاباراتا">ماهاباراتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="شاهنامه">شاهنامه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آسترونومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آسترونومی">آسترونومی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%DA%AF%D9%86%DA%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گزگنچه">گزگنچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B4" title="بؤیوک پارتلاییش">بؤیوک پارتلاییش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="قارا دلیک">قارا دلیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%82%D9%84%D9%88_%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2" title="قویروقلو اولدوز">قویروقلو اولدوز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="قالاکسی">قالاکسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88" title="سامان یولو">سامان یولو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="ایشیق ایلی">ایشیق ایلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C" title="آی">آی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="سیاره">گزگن</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A6%D8%B1" title="یئر">یئر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="موشتری">موشتری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="مریخ">مریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="عطارد">عطارد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نپتون">نپتون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%AD%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="زحل (صفحه یوْخدور)">زحل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="اورانوس">اورانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="زهره">زهره</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%B4_%D8%B3%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="گونش سيستمی">گونش سيستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2" title="اولدوز">اولدوز</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%B4" title="گونش">گونش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universe (صفحه یوْخدور)">Universe</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بیولوژی و آناتومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="جانلی بیلیم">جانلی بیلیم</a></li> <li>Bioloji materiallar</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="دی‌ان‌ای">دی‌ان‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="آنزیم">آنزیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین">پروتئین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Botany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Botany (صفحه یوْخدور)">Botany</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D9%84%D9%88%D9%85" title="اؤلوم">اؤلوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D8%B1" title="اینتیحار">اینتیحار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="ائکولوژی">ائکولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endangered_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endangered species (صفحه یوْخدور)">Endangered species</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Domestication&action=edit&redlink=1" class="new" title="Domestication (صفحه یوْخدور)">Domestication</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B4" title="یاشاییش">یاشاییش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bioloji_sistematika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bioloji sistematika (صفحه یوْخدور)">Bioloji sistematika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species (صفحه یوْخدور)">Species</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metabolism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metabolism (صفحه یوْخدور)">Metabolism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B6%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="هضم سیستمی">هضم سیستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B2" title="فوتوسینتز">فوتوسینتز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory system (صفحه یوْخدور)">Respiratory system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution (صفحه یوْخدور)">Evolution</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%87_(%D8%AA%DA%A9%D8%AB%DB%8C%D8%B1)" class="mw-redirect" title="اوره‌مه (تکثیر)">اوره‌مه (تکثیر)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="حامیله‌لیک">حامیله‌لیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gender&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gender (صفحه یوْخدور)">Gender</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آناتومی">آناتومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="سلول">سلول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="قان دؤورانی">قان دؤورانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86" title="قان">قان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="اورک">اورک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endokrin_sistemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endokrin sistemi (صفحه یوْخدور)">Endokrin sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B6%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="هضم سیستمی">هضم یولو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%BA%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%82" title="یوغون باغیرساق">اینسانین یوغون باغیرساغی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%82" title="نازیک باغیرساق">اینسانین نازیک باغیرساغی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AC%DB%8C%DA%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="قارا جیگر (صفحه یوْخدور)">قارا جیگر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B1%D8%AA%D9%88%DA%A9_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اؤرتوک سیستمی (صفحه یوْخدور)">اؤرتوک سیستمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%A4%D8%B4%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="قادین دؤشو (صفحه یوْخدور)">قادین دؤشو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="دری">دری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muscle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muscle (صفحه یوْخدور)">Muscle</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="عصب سیستمی">عصب سیستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A6%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="بئیین">بئیین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%BA%D9%88" title="دویغو">دویغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%82" title="قولاق">قولاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86" title="بورون">بورون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B2" class="mw-redirect" title="گوز">گؤز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reproduktiv_sistem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reproduktiv sistem (صفحه یوْخدور)">Reproduktiv sistem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اینسانین تنفوس سیستمی (صفحه یوْخدور)">اینسانین تنفوس سیستمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%BA_%D8%AC%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="آغ جیگرلر (صفحه یوْخدور)">آغ جیگرلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%84%D8%AA" title="ایسکلت">ایسکلت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medicine (صفحه یوْخدور)">Medicine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Z%C9%99r%C9%99rli_v%C9%99rdi%C5%9Fl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zərərli vərdişlər (صفحه یوْخدور)">Zərərli vərdişlər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Altshaymer_X%C9%99st%C9%99liyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altshaymer Xəstəliyi (صفحه یوْخدور)">Altshaymer Xəstəliyi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="سرطان">سرطان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cholera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cholera (صفحه یوْخدور)">Cholera</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="آنفولانزا">آنفولانزا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dentistry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dentistry (صفحه یوْخدور)">Dentistry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Disability&action=edit&redlink=1" class="new" title="Disability (صفحه یوْخدور)">Disability</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Korluq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Korluq (صفحه یوْخدور)">Korluq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hearing_loss&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hearing loss (صفحه یوْخدور)">Hearing loss</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اسکیزوفرنی">اسکیزوفرنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B6%D9%84%DB%8C%D9%82_(%D9%86%D9%88%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%84%D9%88%D9%82)" class="mw-redirect" title="مریضلیق (نوخوشلوق)">مریضلیق (نوخوشلوق)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="دواء">دواء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="آزیترومایسین">آزیترومایسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="متوکلوپرامید">متوکلوپرامید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%84" title="متوکاربامول">متوکاربامول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%DB%8C%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="سفیکسیم">سفیکسیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%81%D9%86_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86" title="دیفن هیدرامین">دیفن هیدرامین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%85" title="آلپرازولام">آلپرازولام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="سیپروفلوکساسین">سیپروفلوکساسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86" title="دکسترومتورفان">دکسترومتورفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84" title="مترونیدازول">مترونیدازول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C" title="کلیدینیوم سی">کلیدینیوم سی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D8%A7%D9%85" title="کلونازپام">کلونازپام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84" title="مترونیدازول">مترونیدازول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C" title="کلیدینیوم سی">کلیدینیوم سی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلوکستین (صفحه یوْخدور)">فلوکستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84" title="اتانول">اتانول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="نیکوتین">نیکوتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicotiana_tabacum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicotiana tabacum (صفحه یوْخدور)">Nicotiana tabacum</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%D9%82" class="mw-redirect" title="ساغلام‌لیق">ساغلام‌لیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4_%D8%A2%D8%BA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="باش آغری‌سی">باش آغری‌سی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Myocardial_infarction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Myocardial infarction (صفحه یوْخدور)">Myocardial infarction</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="مالاریا">مالاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pis_qidalanma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pis qidalanma (صفحه یوْخدور)">Pis qidalanma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Obesity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Obesity (صفحه یوْخدور)">Obesity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pandemic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pandemic (صفحه یوْخدور)">Pandemic</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C" title="آنتی‌بیوتیک‌">آنتی‌بیوتیک‌</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benzilpenisillin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benzilpenisillin (صفحه یوْخدور)">Benzilpenisillin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pneumonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pneumonia (صفحه یوْخدور)">Pneumonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Poliomyelitis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poliomyelitis (صفحه یوْخدور)">Poliomyelitis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sexually_transmitted_infection&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sexually transmitted infection (صفحه یوْخدور)">Sexually transmitted infection</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%B2" class="mw-redirect" title="ایدز">ایدز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stroke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stroke (صفحه یوْخدور)">Stroke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tuberculosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuberculosis (صفحه یوْخدور)">Tuberculosis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="دیابت">دیابت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="آنفولانزا">آنفولانزا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chickenpox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chickenpox (صفحه یوْخدور)">Chickenpox</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اورقانیزم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="جانلی‌لار">جانلی‌لار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A6%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="حئیوان">حئیوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%BA%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D9%82%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="بوغوم‌آیاق‌لیلار">بوغوم‌آیاق‌لیلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="حشراتلار">حشراتلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%82%D8%A7" title="قاریشقا">قاریشقا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C" title="آری">آری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%BE%D9%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="کپنک">کپنک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A4%D8%B1%D9%88%D9%85%DA%86%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" class="mw-redirect" title="هؤرومچکیمی‌لر">هؤرومچکیمی‌لر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%92%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="خوْردالیلار">خوْردالیلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%87%D8%AF%D8%A7-%D9%82%DB%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7_%DB%8C%D8%A7%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="سۇدا-قۇرودا یاشایانلار">سۇدا-قۇرودا یاشایانلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%87%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%82%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="قۇیروقسوزلار">قۇیروقسوزلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4" title="قوش">قوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%82" title="تویوق">تویوق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Columba_(genus)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Columba (genus) (صفحه یوْخدور)">Columba (genus)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="بالیقلار">بالیقلار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="کوسه">کوسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="ممه‌لیلر">ممه‌لیلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%87" title="دوه">دوه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%DA%A9" title="پیشیک">پیشیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9" title="اینک">اینک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="ایت">ایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84" title="فیل">فیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA" title="آت">آت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="قويون">قويون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86" title="آسلان">آسلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B2%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="دونوزلار">دونوزلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="پریماتلار">پریماتلار</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="اینسان">اینسان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cetacea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cetacea (صفحه یوْخدور)">Cetacea</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%86%D9%84%D8%B1" title="سوروننلر">سوروننلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="دایناسور">دایناسور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="ایلانلار">ایلانلار</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="آرکیا">آرکیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="باکتری">باکتری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A4%D8%A8%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%B1" class="mw-redirect" title="گؤبلکلر">گؤبلکلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%DB%8C" title="بیتکی">بیتکی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%DA%A9" title="چیچک">چیچک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=A%C4%9Fac&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ağac (صفحه یوْخدور)">Ağac</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protist (صفحه یوْخدور)">Protist</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شیمی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="شیمی">شیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="بیوکیمیا">بیوکیمیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%D8%B4%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="بیلشیک">بیلشیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%88" class="mw-redirect" title="تورشو">تورشو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Base_(chemistry)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Base (chemistry) (صفحه یوْخدور)">Base (chemistry)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salt_(chemistry)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salt (chemistry) (صفحه یوْخدور)">Salt (chemistry)</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA_%D9%84%D8%B1" class="mw-redirect" title="کیمیاسال المنت لر">کیمیاسال المنت لر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%84%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%88" class="mw-redirect" title="کیمیائی ماده لر تابلوسو">کیمیاسال المنت‌لر تابلوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="آلومینیوم">آلومینیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="کربون">کربون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D9%9B%D8%B1" class="mw-redirect" title="پاخیٛر">پاخیٛر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="قیزیل">قیزیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هلیوم">هلیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="هیدروژن">هیدروژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="دمیر">دمیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%86" title="نئون">نئون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن">نیتروژن/آزوت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اوکسیژن">اوکسیژن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%86%D9%85%DB%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="گۆمۆش">گۆمۆش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%88%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اؤزوی کیمیا">اؤزوی کیمیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="الکول">الکول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%A6%D9%86" class="mw-redirect" title="کاربوهیدروژئن">کاربوهیدروژئن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hormone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hormone (صفحه یوْخدور)">Hormone</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lipid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lipid (صفحه یوْخدور)">Lipid</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" title="مولکول">مولکول</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایقلیم و ژئولوژی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%86%D9%82%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="اوچقون">اوچقون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85" title="ایقلیم">ایقلیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="النینو (صفحه یوْخدور)">النینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%88%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%B4%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="قلوبال ایستیلشمه">قلوبال ایستیلشمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87" title="زلزله">زلزله</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ژئولوژی">ژئولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%91%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="معدن مادّه‌سی">معدن مادّه‌سی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="آلماس">آلماس</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plate_tectonics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plate tectonics (صفحه یوْخدور)">Plate tectonics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%BCxurlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Süxurlar (صفحه یوْخدور)">Dağ süxuru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%AC%DB%8C%D8%B9%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="طبیعی فاجیعه (صفحه یوْخدور)">طبیعی فاجیعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="سونامی">سونامی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%BA" title="یانارداغ">یانارداغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%A7" title="هاوا">هاوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AF" title="بولود">بولود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D9%82%DB%8C%D9%86" title="داشقین">داشقین</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%B4" title="یاغیش">یاغیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1" title="قار">قار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=BM-30_Smerch&action=edit&redlink=1" class="new" title="BM-30 Smerch (صفحه یوْخدور)">BM-30 Smerch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tropical_cyclone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tropical cyclone (صفحه یوْخدور)">Tropical cyclone</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%DA%A9" title="کولک">کولک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فیزیک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%87" title="ایومه">ایومه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%85" title="آتوم">آتوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="انرژی">انرژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88" title="انرژی‌نین ساخلانماسی قانونو">انرژی‌نین ساخلانماسی قانونو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="الکترو مغناطیس موجو (صفحه یوْخدور)">الکترو مغناطیس موجو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%84_%D8%A2%D9%84%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="قیزیل آلتی ایشیقی">قیزیل آلتی ایشیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%A4%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%BA%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنؤشه‌یی اوستو ایشیغی">بنؤشه‌یی اوستو ایشیغی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82" title="ایشیق">ایشیق</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DA%AF" title="رنگ">رنگ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="کلاسیک مکانیک">کلاسیک مکانیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%88%D8%AA" class="mw-redirect" title="قووت">قووت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Classical_electromagnetism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Classical electromagnetism (صفحه یوْخدور)">Classical electromagnetism</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D8%A6%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مغناطیس مئیدانی">مغناطیس مئیدانی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%A6%D8%B1_%DA%86%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یئر چکیمی (صفحه یوْخدور)">یئر چکیمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Length_(disambiguation)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Length (disambiguation) (صفحه یوْخدور)">Length (disambiguation)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86" title="دمیرقاپان">دمیرقاپان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mass_(disambiguation)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mass (disambiguation) (صفحه یوْخدور)">Mass (disambiguation)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metal (صفحه یوْخدور)">Metal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khachardzan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khachardzan (صفحه یوْخدور)">Khachardzan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuclear_fission&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuclear fission (صفحه یوْخدور)">Nuclear fission</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=State_of_matter&action=edit&redlink=1" class="new" title="State of matter (صفحه یوْخدور)">State of matter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gas (صفحه یوْخدور)">Gas</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B9" title="مایع">مایع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7" title="پلاسما">پلاسما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%A9_%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="برک جیسم">برک جیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_mechanics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum mechanics (صفحه یوْخدور)">Quantum mechanics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radioactive_decay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radioactive decay (صفحه یوْخدور)">Radioactive decay</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="نیسبیلیک نظریه‌سی">نیسبیلیک نظریه‌سی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Special_relativity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Special relativity (صفحه یوْخدور)">Special relativity</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AA%DA%A9%D9%86" class="mw-redirect" title="یاری‌ایلتکن">یاری‌ایلتکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sound&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sound (صفحه یوْخدور)">Sound</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Speed&action=edit&redlink=1" class="new" title="Speed (صفحه یوْخدور)">Speed</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایشیق سورعتی (صفحه یوْخدور)">ایشیق سورعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86" title="زامان">زامان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="ترمودینامیک">ترمودینامیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Measurement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Measurement (صفحه یوْخدور)">Measurement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joule (صفحه یوْخدور)">Joule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kelvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kelvin (صفحه یوْخدور)">Kelvin</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D9%85" title="کیلوگیرم">کیلوگیرم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="لیتر">لیتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="متیر">متیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Newton_(unit)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Newton (unit) (صفحه یوْخدور)">Newton (unit)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%84%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="میلتلر آراسی بیریملر سیستمی">میلتلر آراسی بیریملر سیستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="ثانیه">ثانیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%84%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ولت (صفحه یوْخدور)">ولت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="وات (صفحه یوْخدور)">وات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85" title="تقویم">تقویم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%DB%8C%D9%82%D9%88%D8%B1_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قریقور تقویمی (صفحه یوْخدور)">قریقور تقویمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1" class="mw-redirect" title="عصر">عصر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86" title="گون">گون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C" title="آی">آی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%BA%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساعات قورشاغی">ساعات قورشاغی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87" title="هفته">هفته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84" title="ایل">ایل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایلنجه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86" title="اویون">اویون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%AF%D9%88%D9%84" title="اؤدول">اؤدول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%AC" title="شطرنج">شطرنج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Go_(game)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Go (game) (صفحه یوْخدور)">Go (game)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="قومار">قومار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9-%D8%AA%DA%A9%D9%87_%D8%AF%D8%A4%DB%8C%D9%88%D8%B4" title="تک-تکه دؤیوش">تک-تکه دؤیوش</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="کاراته">کاراته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%AF%D9%88" title="جودو">جودو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اولمپیک اویونلاری">اولمپیک اویونلاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایدمان">ایدمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="یونگول ایدمانلار">یونگول ایدمانلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%85%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%84_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="اوتوموبیل یاریشی">اوتوموبیل یاریشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="بئیسبال">بئیسبال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="بسکیتبال">بسکیتبال</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%AA" title="کریکت">کریکت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="فوتبال">فوتبال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%84%D9%81" title="قولف">قولف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rugby_football&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rugby football (صفحه یوْخدور)">Rugby football</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DB%8C%D8%B3" title="تنیس">تنیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%82" title="اویونجاق">اویونجاق</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تاریخ٬ جوغرافیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%AA%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D9%82%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B4%D9%88" title="ایبتیدائی جامیعه قورولوشو">ایبتیدائی جامیعه قورولوشو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B4_%D8%AF%D8%A4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="داش دؤورانی">داش دؤورانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%A4%D9%86%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="تونج دؤنمی">تونج دؤنمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D8%A4%D9%86%D9%85%DB%8C" title="دمیر دؤنمی">دمیر دؤنمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بین النهرین">بین النهرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B5%D8%B1" class="mw-redirect" title="اسکی میصر">اسکی میصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="قدیم یونان">قدیم یونان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="روم ایمپیراتورلوغو">روم ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7%E2%80%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="هان سولا‌له‌سی">هان سولا‌له‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%BE%D8%AA%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="قوپتا ایمپیراتورلوغو">قوپتا ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="عباسی خلافتی">عباسی خلافتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7_%DA%86%D8%A7%D8%BA%DB%8C" title="آیدینلانما چاغی">آیدینلانما چاغی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%AA%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="آزتکلر">آزتکلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="بیزانس ایمپیراتورلوغو">بیزانس ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%DB%8C%DB%86%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%84%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="صلیب یۆروشلری">صلیب یۆروشلری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="روم ایمپیراتورلوغو">روم ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B2_%D8%A7%DB%8C%D9%84%E2%80%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="یوز ایل‌ ساواشی">یوز ایل‌ ساواشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%A7_%D8%B9%D8%B5%D8%B1%D9%84%D8%B1" title="اورتا عصرلر">اورتا عصرلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%BA%D9%88%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="موغول ایمپیراتورلوغو">موغول ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7%E2%80%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="مین سولا‌له‌سی">مین سولا‌له‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" class="mw-redirect" title="عوثمانلی ایمپیراتورلوغو">عوثمانلی ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reformation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reformation (صفحه یوْخدور)">Reformation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B2_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4" title="اوتوز ایللیک ساواش">اوتوز ایللیک ساواش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رونسانس">رونسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7%E2%80%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="تان سولا‌له‌سی">تان سولا‌له‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%82%D9%84%D8%B1" title="وایکینقلر">وایکینقلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D8%B7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B4_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="آمریکا بیرلشمیش ایالتلری وطنداش ساواشی">آمریکا بیرلشمیش ایالتلری وطنداش ساواشی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Apartheid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apartheid (صفحه یوْخدور)">Apartheid</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%BA%D9%88" title="بریتانیا ایمپیراتورلوغو">بریتانیا ایمپیراتورلوغو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%82_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4" title="سویوق ساواش">سویوق ساواش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cultural_Revolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cultural Revolution (صفحه یوْخدور)">Cultural Revolution</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%82%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="بؤیوک فرانسه اینقیلابی">بؤیوک فرانسه اینقیلابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D8%A8%D8%A4%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بؤیوک بؤحران">بؤیوک بؤحران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="هولوکاست">هولوکاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%82%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="صنایع اینقیلابی">صنایع اینقیلابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="نازی آلمان">نازی آلمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meiji_period&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meiji period (صفحه یوْخدور)">Meiji period</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%82%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="اوکتوبر اینقیلابی">اوکتوبر اینقیلابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7%E2%80%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="تزین سولا‌له‌سی">تزین سولا‌له‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%85%DB%86%D9%82%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="ورسای باریش مۆقاویله‌سی">ورسای باریش مۆقاویله‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویتنام ساواشی">ویتنام ساواشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="بیرینجی دونیا ساواشی">بیرینجی دونیا ساواشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="ایکینجی دونیا ساواشی">ایکینجی دونیا ساواشی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="جوغرافیا">جوغرافیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="باشکند">باشکند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="شهر">شهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%DA%AF%D9%87" title="بؤلگه">بؤلگه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7" title="صحرا">صحرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B7%D8%A8%D9%88" title="قوزئی قوطبو">قوزئی قوطبو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="اوقیانوس">اوقیانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%B4_%D9%85%D8%A6%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="یاغیش مئشه‌سی">یاغیش مئشه‌سی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%DB%8C" class="mw-disambig" title="چای">چای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="دنیز">دنیز</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B7%D8%A8%D9%88" class="mw-redirect" title="گونئی قوطبو">گونئی قوطبو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بؤلگه‌لر٬ قارّه‌لر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">آفریقا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B7%D8%A8" title="جنوبی قوطب">جنوبی قوطب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا">آسیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اوروپا">اوروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%A7_%D8%B4%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="اورتا شرق">اورتا شرق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="قوزئی آمریکا">قوزئی آمریکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="اوقیانوسیه">اوقیانوسیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="گونئی آمریکا">گونئی آمریکا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اؤلکه‌لر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانیستان">افغانیستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B1" title="الجزاییر">الجزاییر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آرژانتین">آرژانتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اوتریش">اوتریش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="اوسترالیا">اوسترالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%B4" title="بنقلادش">بنقلادش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بؤیوک بریتانیا">بؤیوک بریتانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین خالق جومهوریتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%82%D9%88_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%88%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="کنقو دموکراتیک جومهوریتی">کنقو دموکراتیک جومهوریتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="کوبا">کوبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B5%D8%B1" title="میصر">میصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="اتیوپی">اتیوپی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="هیندوستان">هیندوستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اندونزی">اندونزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%82" class="mw-redirect" title="عیراق">عیراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="ایسراییل">ایسراییل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%88%D9%86" title="ژاپون">ژاپون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نوروژ">نوروژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="نیوزیلند">نیوزیلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="نیجریه">نیجریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکیستان">پاکیستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لهیستان">لهیستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%84" title="پورتوقال">پورتوقال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سعودی عربیستان">سعودی عربیستان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" class="mw-redirect" title="گونئی آفریقا">گونئی آفریقا جومهوریتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="گونئی کوره">گونئی کوره</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایسکاتلند">ایسکاتلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="ایسپانیا">ایسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="سودان">سودان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="تانزانیا">تانزانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تایلند">تایلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%86%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="تۆرکیه">تۆرکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="ایمارات">بیرلشمیش عرب امیرلیکلری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="آمریکا بیرلشمیش ایالتلری">آمریکا بیرلشمیش ایالتلری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان">واتیکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="ویتنام">ویتنام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%88%D8%A6%D9%84%D8%A7" title="ونزوئلا">ونزوئلا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شهرلر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="آمستردام">آمستردام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%86" title="آتن">آتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%88%DA%A9" title="بانکوک">بانکوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%A9%D9%86" title="پکن">پکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="برلین">برلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%A7" title="بوقوتا">بوقوتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%D9%84" title="بروکسل">بروکسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A6%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%DB%8C%D8%B1%D8%B3" title="بوئنوس آیرس">بوئنوس آیرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%87" title="قاهیره">قاهیره</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A6%DB%8C%D9%BE%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%86" title="کئیپ‌تاون">کئیپ‌تاون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C" title="دهلی">دهلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="داکا">داکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="هونگ کونگ">هونق کونق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84" title="ایستانبول">ایستانبول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7" title="جاکارتا">جاکارتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%88" title="قلاسقو">قلاسقو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AF%D8%B3" class="mw-disambig" title="قودس">قودس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="کراچی">کراچی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%B3%D8%A7" title="کینشاسا">کینشاسا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DA%A9%D8%AA%D9%87" title="کلکته">کلکته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%B3" title="لاقوس">لاقوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%D9%86%D8%AC%D9%84%D8%B3" title="لوس‌آنجلس">لوس‌آنجلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="مادرید">مادرید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="مکزیکو سیتی">مکزیکو سیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="موسکو">موسکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%85%D8%A8%D8%A6%DB%8C" title="بمبئی">بمبئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="نایروبی">نایروبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک">نیویورک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پاریس">پاریس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%88_%D8%AF%D9%88_%DA%98%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="ریو دو ژانیرو">ریو دو ژانیرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم">روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%82" title="سنت پترزبورق">سنت پترزبورق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="سانپائولو">سانپائولو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84" title="سئول">سئول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%87%D8%A7%DB%8C" title="شانقهای">شانقهای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنقاپور">سنقاپور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="سیدنی">سیدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88" title="توکیو">توکیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%A6%D9%86" class="mw-redirect" title="ویئن">ویئن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%82%D8%AA%D9%88%D9%86" class="mw-disambig" title="واشینقتون">واشینقتون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سۇلار٬ آخینلار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%86" title="آمازون">آمازون چایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C_%D8%A8%DB%87%D8%B2_%D8%A7%D9%88%D9%92%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88" class="mw-redirect" title="قوزئی بۇز اوْقیانوسو">قوزئی بۇز اوْقیانوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88" title="اطلس اوقیانوسو">آتلانتیک اوقیانوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="بالتیک دنیزی">بالتیک دنیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="قارا دنیز">قارا دنیز</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A8_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="کارائیب دنیزی">کارائیب دنیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B2%D8%B1_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="خزر دنیزی">خزر دنیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%82%D9%88_(%DA%86%D8%A7%DB%8C)" class="mw-redirect" title="کونقو (چای)">کونقو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="دونای">دونای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%DA%AF" title="گنگ">گنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="بؤیوک مرجان دیواری">بؤیوک مرجان دیواری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%DA%AF%D8%A4%D9%84%D9%84%D8%B1" title="بؤیوک گؤللر">بؤیوک گؤللر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88" title="هیند اوقیانوسو">هیند اوقیانوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="سند چایی">سند چایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%DA%AF%D8%A4%D9%84%D9%88" title="بایکال گؤلو">بایکال گؤلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="تانقانیکا">تانقانیکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%DA%AF%D9%88%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="ویکتوریا گولو">ویکتوریا گؤلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%82_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="آرالیق دنیزی">آرالیق دنیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%BE%DB%8C_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="میسیسیپی چایی">میسیسیپی چایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AC%D8%B1_(%DA%86%D8%A7%DB%8C)" class="mw-redirect" title="نیجر (چای)">نیجر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%84_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نیل چایی">نیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%9B_%DA%86%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساریٛ چای">خوآن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B2%D8%A6%DB%8C_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="قوزئی دنیزی">قوزئی دنیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="بؤیوک اوقیانوس">بؤیوک اوقیانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%A7_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="پاناما کانالی">پاناما کانالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="راین چایی">راین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%B2_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="سوئز کانالی">سوئز کانالی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88" title="گونئی اوقیانوسو">گونئی اوقیانوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%84%D9%82%D8%A7" class="mw-redirect" title="وولقا">وولقا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%AA%D8%B3%D9%87_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="یانقتسه چایی">یانقتسه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">داغلار٬ چؤللر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%BE_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="آلپ داغلاری">آلپ داغلاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="آند داغلاری">آند داغلاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="هیمالیا داغلاری">هیمالیا داغلاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="کلیمانجارو">کلیمانجارو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%DB%8C" title="اورست داغی">اورست داغی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="قایالی داغلار">قایالی داغلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7_%DA%86%D8%A4%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="صحرا چؤلو">صحرا چؤلو</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=علم&oldid=1556279">https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=علم&oldid=1556279</a>»-دن آلینمیش‌دیر</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اؤزل:رده‌ها">بؤلمه‌لر</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C:_unsupported_parameter&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤلمه:سی‌اس۱ خطالاری: unsupported parameter (صفحه یوْخدور)">سی‌اس۱ خطالاری: unsupported parameter</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%A7%D8%A4%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%A6%D8%B4%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1_September_2021-%D8%AF%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤلمه:اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر September 2021-دن (صفحه یوْخدور)">اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر September 2021-دن</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DB%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C:_access-date_without_URL&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤلمه:سی‌اس۱ خطالاری: access-date without URL (صفحه یوْخدور)">سی‌اس۱ خطالاری: access-date without URL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86" title="بؤلمه:صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان">صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:LNB_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:LNB شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">LNB شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:NARA_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:NARA شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">NARA شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%85" title="بؤلمه:علم">علم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="بؤلمه:بیلیک">بیلیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7_%D8%B3%D8%A6%DA%86%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:الیفبا اساسیندا سئچیلمیش مقاله‌لر">الیفبا اساسیندا سئچیلمیش مقاله‌لر</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">گیزلی بؤلمه‌لر: <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:Webarchive_template_wayback_links" title="بؤلمه:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%A7%D8%A4%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%A6%D8%B4%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:اؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر">اؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%A7%D8%A4%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%A6%D8%B4%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1_February_2021-%D8%AF%D9%86" title="بؤلمه:اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن">اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:Articles_with_invalid_date_parameter_in_template" title="بؤلمه:Articles with invalid date parameter in template">Articles with invalid date parameter in template</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%A4%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%A6%D8%B4%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:دائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر">دائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B3%D8%A6%DA%86%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:سئچیلمیش مقاله‌لر">سئچیلمیش مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:FAST_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:FAST شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">FAST شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:BNE_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:BNE شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">BNE شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:BNF_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:BNF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">BNF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:BNFdata_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:BNFdata شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">BNFdata شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:GND_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:GND شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">GND شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:J9U_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:J9U شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">J9U شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:LCCN_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:LCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">LCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:NDL_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:NDL شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">NDL شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:NKC_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:NKC شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">NKC شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:NLK_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بؤلمه:NLK شناسه‌سی‌له مقاله‌لر">NLK شناسه‌سی‌له مقاله‌لر</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> بۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ۲۷ فوریه ۲۰۲۴، ۱۲:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.</li> <li id="footer-info-copyright">یازی <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0</a> آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ایشلتمه شرطلری</a> و <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">گیزلیلیک سیاستی</a> ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">ویکی‌مدیا فوندونون</a> قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">گیزلیلیک سیاستی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%AF%D8%A4%D8%B1%D9%87">ویکی‌پدیا-ه گؤره</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%AF%D8%A6%D9%86%D9%84_%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7">مسئولیتدن ایمتیناع</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">گئنیشلدنلر</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/azb.wikipedia.org">آمارلار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">کوکی ایظهارنامه‌سی‌</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//azb.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">موبایل نوسخه‌سی‌</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7549f655f9-bntcn","wgBackendResponseTime":207,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.832","walltime":"1.061","ppvisitednodes":{"value":5818,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":178599,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":17734,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":136620,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 733.912 1 -total"," 49.28% 361.706 1 شابلون:قایناق"," 17.74% 130.206 1 شابلون:Authority_control"," 15.69% 115.181 1 شابلون:Citation"," 8.79% 64.513 15 شابلون:Category_handler"," 7.52% 55.188 24 شابلون:Webarchive"," 7.48% 54.884 1 شابلون:سئچیلمیش_مقاله"," 7.22% 52.978 16 شابلون:Main_other"," 6.80% 49.885 7 شابلون:Dead_link"," 6.46% 47.412 1 شابلون:Top_icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.300","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4780441,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7769799cfb-8mw7c","timestamp":"20241113121826","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0639\u0644\u0645","url":"https:\/\/azb.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B9%D9%84%D9%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q336","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q336","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-08-25T10:22:13Z","dateModified":"2024-02-27T12:54:14Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/40\/Tycho_instrument_sextant_mounting_19.jpg"}</script> </body> </html>