CINXE.COM
Noordersingel 54, 8917 BB te Leeuwarden | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
<!DOCTYPE html> <html lang="nl" dir="ltr" prefix="content: http://purl.org/rss/1.0/modules/content/ dc: http://purl.org/dc/terms/ foaf: http://xmlns.com/foaf/0.1/ og: http://ogp.me/ns# rdfs: http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema# schema: http://schema.org/ sioc: http://rdfs.org/sioc/ns# sioct: http://rdfs.org/sioc/types# skos: http://www.w3.org/2004/02/skos/core# xsd: http://www.w3.org/2001/XMLSchema# "> <head> <meta charset="utf-8" /> <meta name="Generator" content="Drupal 10 (https://www.drupal.org)" /> <meta name="MobileOptimized" content="width" /> <meta name="HandheldFriendly" content="true" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1, shrink-to-fit=no" /> <meta http-equiv="x-ua-compatible" content="ie=edge" /> <link rel="icon" href="/themes/custom/monumentenregister/favicon.ico" type="image/vnd.microsoft.icon" /> <link rel="canonical" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/519884" /> <link rel="shortlink" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/node/756430" /> <title>Noordersingel 54, 8917 BB te Leeuwarden | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed</title> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_qPfsQbe6MOy9E3X8NLDHjKk-tV44fG1TgHGBKYKUJ0c.css?delta=0&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJwrriwuSc3VT0osTtXJzc8rzU3NK0nNK0pNzwSKF-mn5-QnJeboFpdU5mTmpQMAoQsSHg" /> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_4WaReKy3yY2AFGPg0pChnza1O0R4xmrLOWGCuoyCo4k.css?delta=1&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJwrriwuSc3VT0osTtXJzc8rzU3NK0nNK0pNzwSKF-mn5-QnJeboFpdU5mTmpQMAoQsSHg" /> </head> <body class="layout-no-sidebars page-node-756430 path-node node--type-state-monument"> <a href="#main-content" class="visually-hidden-focusable"> Overslaan en naar de inhoud gaan </a> <script type="text/javascript"> // <![CDATA[ (function(window, document, dataLayerName, id) { window[dataLayerName]=window[dataLayerName]||[],window[dataLayerName].push({start:(new Date).getTime(),event:"stg.start"});var scripts=document.getElementsByTagName('script')[0],tags=document.createElement('script'); function stgCreateCookie(a,b,c){var d="";if(c){var e=new Date;e.setTime(e.getTime()+24*c*60*60*1e3),d="; expires="+e.toUTCString()}document.cookie=a+"="+b+d+"; path=/"} var isStgDebug=(window.location.href.match("stg_debug")||document.cookie.match("stg_debug"))&&!window.location.href.match("stg_disable_debug");stgCreateCookie("stg_debug",isStgDebug?1:"",isStgDebug?14:-1); var qP=[];dataLayerName!=="dataLayer"&&qP.push("data_layer_name="+dataLayerName),isStgDebug&&qP.push("stg_debug");var qPString=qP.length>0?("?"+qP.join("&")):""; tags.async=!0,tags.src="https://statistiek.rijksoverheid.nl/containers/"+id+".js"+qPString,scripts.parentNode.insertBefore(tags,scripts); !function(a,n,i){a[n]=a[n]||{};for(var c=0;c<i.length;c++)!function(i){a[n][i]=a[n][i]||{},a[n][i].api=a[n][i].api||function(){var a=[].slice.call(arguments,0);"string"==typeof a[0]&&window[dataLayerName].push({event:n+"."+i+":"+a[0],parameters:[].slice.call(arguments,1)})}}(i[c])}(window,"ppms",["tm","cm"]); })(window, document, 'dataLayer', 'e960e0c5-7d94-41d1-a4f6-21ca7299d864'); // ]]> </script><noscript><iframe src="https://statistiek.rijksoverheid.nl/containers/e960e0c5-7d94-41d1-a4f6-21ca7299d864/noscript.html" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript> <div class="dialog-off-canvas-main-canvas" data-off-canvas-main-canvas> <div id="page-wrapper" class="flex-grow-1"> <div id="page" class="d-flex flex-column min-vh-100"> <header id="header" class="header bg-white" role="banner" aria-label="Site kop"> <div class="container"> <div class="branding"> <section class="row region region-branding"> <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl" aria-label="Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap" title="Naar de homepage van cultureelerfgoed.nl" rel="home" class="navbar-brand"> <img src="/themes/custom/monumentenregister/logo.svg" class="img-fluid d-inline-block align-top" alt="" /> </a> </section> </div> </div> <div class="bg-primary header__breadcrumbs py-4"> <div class="container"> <nav aria-label="breadcrumb"> <ol class="breadcrumb mb-0"> <li class="breadcrumb-item"><a class="text-dark" href="https://www.cultureelerfgoed.nl">Home</a></li> <li class="breadcrumb-item"><a class="text-dark" href="/">Rijksmonumentenregister</a></li> </ol> </nav> </div> </div> </header> <div class="content-top bg-white py-5"> <aside class="content-top__inner section container container--sm clearfix" role="complementary"> <div class="row"> <div class="col col-auto col-lg-12"> <div class="mb-5"> <a href="/" class="back-link" aria-label="Ga terug naar de startpagina"> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 384 512"><path fill="currentColor" d="m18.7 256 22.6 22.6 192 192 22.7 22.7 45.3-45.3-22.6-22.6L109.3 256 278.6 86.6 301.3 64 256 18.7l-22.6 22.7-192 192L18.7 256z"/></svg> Terug </a> </div> </div> <div class="page-actions col col-auto ms-auto order-lg-last d-flex hs-5 align-items-start"> <div id="block-help-monument" class="block-content-offcanvas block block-block-content block-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c d-inline-flex align-items-center"> <div class="content"> </div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <span data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Hoe lees ik de gegevens op deze pagina?"> <button class="btn btn-clean d-inline-flex flex-column text-secondary btn--with-icon align-items-center" type="button" data-bs-toggle="offcanvas" data-bs-target="#offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-controls="offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-label="Leeshulp"> <img src="/sites/default/files/icons/book.svg" alt="Illustratie van een opengeslagen boek" loading="lazy" typeof="foaf:Image" /> <span class="small">Leeshulp</span> </button> </span> </div> <div class="offcanvas offcanvas-end" tabindex="-1" id="offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-labelledby="offcanvasLabel"> <div class="offcanvas-header"> <h2 class="offcanvas-title" id="offcanvasLabel">Leeshulp</h2> <button type="button" class="btn btn-close text-reset" data-bs-dismiss="offcanvas" aria-label="Sluiten"></button> </div> <div class="offcanvas-body"> <h2>1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?</h2> <p>In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de <em>identificatie </em>van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden. </p> <p><strong>Registergegevens </strong>staan in het bovenste deel van de pagina.<br> <strong>Overige gegevens</strong> staan in het onderste deel van de pagina.</p> <h2>2. Wat is precies beschermd?</h2> <p>Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.</p> <p>Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.</p> <h3>Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?</h3> <p>Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:</p> <ul> <li>fundering en kelders;</li> <li>gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;</li> <li>draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;</li> <li>dakbedekking;</li> <li>binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;</li> <li>interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;</li> <li>uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.</li> </ul> <p>Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.</p> <p>Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming. </p> <p>Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.</p> <h2>3. Wat zijn monumentale waarden?</h2> <p>Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de <a href="https://www.monumenten.nl/monumenten-onderhouden/aan-de-slag/praktische-tips-voor-onderhoud/bouwhistorisch-onderzoek">Monumenten.nl</a>.</p> <h2>4. Wat mag ik veranderen?</h2> <p>In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.</p> <p>Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/omgevingsvergunning">hoe dit proces verloopt</a>, bijvoorbeeld in de <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/omgevingsvergunning/wegwijzer-advies-omgevingsvergunning">Wegwijzer advies omgevingsvergunning</a>.</p> <p>Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.</p> <p>Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de <a href="https://www.stichtingerm.nl/restauratieladder">restauratieladder van Stichting ERM</a>.</p> </div> </div> </div> <a href="/verstuur-een-vraag-of-opmerking?nid=756430" class="text-decoration-none btn--with-icon" data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Stel een vraag over dit monument"> <div id="block-askaquestion-2" class="block-content-icon_link block block-block-content block-block-content8196096d-0434-4d5b-8fda-2865120b3062 d-inline-flex align-items-center position-relative"> <div class="content"></div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <div class="d-inline-flex flex-column text-secondary align-items-center"> <div class="field field--name-field-image field--type-image field--label-hidden field__item"> <img src="/sites/default/files/icons/question.svg" alt="Illustratie van twee tekstbalonnen en een vraagteken" loading="lazy" typeof="foaf:Image" /> </div> <span class="small">Stel een vraag</span> </div> </div> </div> </a> <div id="block-state-monument-download-button" class="block block-rce-tweaks block-rce-tweaks-download-button"> <div class="content"> <a href="/monumenten/pdf/519884" data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Download monumentgegevens in pdf" class="text-decoration-none btn--with-icon"> <div> <div class="content"></div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <div class="d-inline-flex flex-column text-secondary align-items-center"> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" x="0px" y="0px" width="38px" height="38px" viewBox="0 0 24 24" xml:space="preserve"> <g id="_x32_4px_Boxes"> <rect fill="none" width="24" height="24"/> </g> <g id="Production"> <g> <path fill="#01689B" d="M18,17v2H6v-2H3v4c0,0.5527,0.4473,1,1,1h16c0.5527,0,1-0.4473,1-1v-4H18z"/> <path fill="#01689B" d="M10.9414,16.4761c0.2568,0.3218,0.6465,0.5093,1.0586,0.5093c0.4121,0,0.8018-0.1875,1.0586-0.5093l5.7822-7.2329 c0.4131-0.5157,0.3936-1.2539-0.0459-1.7476c-0.4394-0.4922-1.1699-0.5991-1.7304-0.248L14,9.1615V3.4196 c0-1.0874-0.9395-1.4111-1.999-1.4111C10.9395,2.0085,10,2.3322,10,3.4196v5.7419L6.9355,7.2476 c-0.5615-0.3501-1.291-0.2432-1.7304,0.248c-0.4395,0.4937-0.459,1.2319-0.0459,1.7476L10.9414,16.4761z"/> </g> </g> </svg> <span class="small">Download</span> </div> </div> </div> </a> </div> </div> </div> <div class="col col-12 col-lg-auto flex-lg-grow-1 page-content-top"> <div id="block-monumentenregister-page-title" class="block block-core block-page-title-block"> <div class="content"> <h1 class="title"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Noordersingel 54, 8917 BB te Leeuwarden</span> </h1> </div> </div> </div> </div> </aside> </div> <div id="main-wrapper" class="layout-main-wrapper clearfix pt-6 bg-gray-100"> <div id="main" class="container container--sm"> <div class="row row-offcanvas row-offcanvas-left clearfix"> <main id="content" class="main-content col order-last"> <section class="section"> <a id="main-content" tabindex="-1"></a> <div data-drupal-messages-fallback class="hidden"></div> <div id="block-monumentenregister-content" class="block block-system block-system-main-block"> <div class="content"> <article about="/monumenten/519884" class="node node--type-state-monument node--promoted node--view-mode-full clearfix"> <header> </header> <div class="node__content-grid"> <div class="vs-4 mb-6"> <h2>Registergegevens</h2> <div class="row"> <div class="col col-12 col-lg-6"> <h3>Monumentgegevens</h3> <dl class="row gy-2"> <dt class="col-6 fw-bold">Monumentnummer</dt> <dd class="col-6 mb-0 ">519884</dd> <dt class="col-6 fw-bold">Inschrijving register</dt> <dd class="col-6 mb-0 "><time datetime="2001-11-06T12:00:00Z" class="datetime">06 november 2001</time> </dd> <dt class="col-6 fw-bold">Kadaster deel/nr</dt> <dd class="col-6 mb-0 ">82681/77</dd> <dt class="col-6 fw-bold">Kadastrale aanduiding</dt> <dd class="col-6 mb-0 "> <div>Leeuwarden E 5469</div> </dd> </dl> </div> <div class="col col-12 col-lg-6"> <div class="bg-white rounded border border-gray-100 vs-3 p-3 shadow"> <div class="webgis-publisher-map-instance iframe-map"> <iframe class="iframe-map__map" width="100%" src="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_kleine_kaart&profileName=mobile&marker=182147%2C579997&bbox=181947%2C579697%2C182347%2C580297" url="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_kleine_kaart&profileName=mobile&marker=182147%2C579997&bbox=181947%2C579697%2C182347%2C580297"></iframe> <a href="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_grote_kaart&profileName=viewer&marker=182147%2C579997&bbox=181147%2C578997%2C183147%2C580997" data-mobileurl="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_grote_kaart&profileName=mobile&marker=182147%2C579997&bbox=181147%2C578997%2C183147%2C580997" class="iframe-map__overlay" aria-label="Open deze kaart in een grotere weergave"> </a> </div> <div class="address mb-0"> Noordersingel 54, 8917 BB te Leeuwarden </div> </div> </div> </div> <div > <h3>Omschrijving</h3> <div class="clearfix text-formatted field field--name-body field--type-text-with-summary field--label-hidden field__item"><div data-rm-words="100" data-rm-extra-class="btn btn-read-more" data-rm-more-link="Lees meer" data-rm-less-link="Lees minder" class="read-more-field js-read-more"><p>Inleiding</p> <p>GASTHUIS MET POORT, MEMORIESTENEN, TUIN EN TUINHEK, in 1877 naar ontwerp van H.R. Stoett in Neo-Renaissancestijl gebouwd; het poortje, meegenomen uit het oude gasthuis, is Laat-Barok van stijl. Het gasthuis is buitengewoom markant gelegen aan de singel en tegenover de Prinsentuin. Het kinderloze echtpaar Marcelis Goverts en Mayke Marcus kocht in 1658 een huis met tuin aan de Oostergrachtswal in Leeuwarden, volgens de stichtingsacte om `ter eeren Gods end gedachtenis aan ons, te doen bouwen een gasthuis ofte gemeenhuis van een zeeker getal kaamers, om voor niet, en sonder betaalinge van huir te laaten bewoonen van eenige weeduwen en nadere vrouwspersonen...'. De stichters, overleden in resp. 1660 en 1664, bepaalden dat diakenen van de doopsgezinde gemeente het bewind zouden voeren en het is dan ook wel het Menniste Gasthuis genoemd, al hoefden de bewoonsters niet van doopsgezinden huize te zijn. Het gasthuis kon verschillende malen worden vernieuwd en uitgebreid; een van die verbouwingen werd in 1764 afgerond met het plaatsen van het Laat-Barokke poortje dat nog steeds bestaat. In 1876 konden de voogden-diakenen een flink stuk grond kopen aan de toen nog nauwelijks bebouwde Noordersingel, tegenover de Prinsentuin. Een van de meest vooraanstaande architecten, Herman Rudolf Stoett, kreeg de opdracht een bouwplan te maken. Het werd niet een hof rond een bleek of tuin, maar een vleugelgebouw in de vorm van een E met de openingen naar het zuiden en de singel gericht, net als het veel grotere, nieuwe Sint-Anthony-gasthuis dat Hermans vader Frederik Stoett veertien jaar eerder had ontworpen. Eind 1876 vond de aanbesteding plaats; aannemer L. van der Zwaag uit Leeuwarden werd het werk gegund voor nog geen 30.000 gulden. In 1877 kon het gasthuis in gebruik worden genomen. In zijn Geneeskundige Plaatsbeschrijving schreef stadsgeneesheer Ph. Kooperberg: "Het bestaat uit een gebouw van drie vleugels welke van achteren door een hoofdgebouw zijn vereenigd; het geheel is slechts een verdieping hoog. Men vindt er 20 kamers, waarvan het meerendeel ter weerszijden van breede, helder witte, goed verlichte en geventileerde gangen is voorzien." Overal was "reine, frissche lucht" en in de regenwaterbakken was drinkwater "altijd overvloedig aanwezig". De bewoonsters hadden elk de beschikking over een kamer met bedstede. Bijna een eeuw na de bouw is het gasthuis inwendig flink verbouwd. Daarbij zijn appartementjes gemaakt van steeds ongeveer twee kamers. De inwendige gangenstructuur is daarbij gerespecteerd en het exterieur is ongewijzigd gebleven. De buitenzijde is in de jaren tachtig gerestaureerd.</p> <p>Omschrijving</p> <p>EXTERIEUR: Neo-Renaissance bouwwerk op een E-vormige plattegrond, geplaatst in een tuin gericht op het zuiden en die van de openbare weg is afgegrensd door een ijzeren hek. Van de drie vleugels zijn de twee uitersten, alsook de verbindende achtervleugel tegen de belendende bebouwing geplaatst; alleen de middelste ligt geheel vrij. De inwendige hoeken of oksels zijn uitgevuld met diagonaal geplaatste, dubbele tuindeuren met glaspanelen. Het gebouw, gemetseld van bruine baksteen boven een grijze natuurstenen spatlijst, is een verdieping hoog. De uiterste en de achtervleugel zijn voorzien van schildkappen; de bredere middenvleugel van een afgeknotte schildkap. De daken zijn gedekt met blauw geglazuurde gegolfde Friese pannen, behalve de segmenten boven de uitgevulde oksels die een zinkbedekking kregen. Midden op de voorschilden van de achtervleugel en op de voorschilden van de zijvleugels staan geprofileerd omlijste, rondgesloten kapellen. Het front van de middenvleugel is in het midden tot een grote, rechtgesloten kajuit uitgebouwd, vermoedelijk om voldoende hoogte te verkrijgen voor de daar herplaatste Laat-Barokke poort uit het gesloopte gasthuis aan de Oostergrachtswal en om daarmee het decorum van de ingang te verhogen. Oorspronkelijk heeft op de kroonlijst van dit front nog een kuifstuk gezeten, bestaand uit een aedicula met klauwstukken en hoekpinakels. Op foto's van omstreeks 1900 is deze bekroning niet meer aanwezig. De Laat-Barokke poort uit 1764, voorzien van een geprofileerde blank gelakte lattendeur uit de jaren vijftig, bestaat uit pilasters ter weerszijden van vierkante pijlers en een neggensegment, een segmentvormig tympaan met consoles en een waaiervormig bovenlicht. Daarboven een bekroning met de wapens van de stichters, gevat in rocailles en gehouden door twee vrij grote putti. Voor de poort ligt een hardstenen stoep van twee treden. De overgang van muurwerk naar kappen wordt gelegd door vrij hoge en vlakke kroonlijsten met triglyfen en geprofileerde goten. Bij de middelste kopgevel zijn kroon- en gootlijst onderbroken en op de onderbrekingen voorzien van consoles in de vorm van vrouwenkoppen. Alle vleugels zijn in een regelmatig stramien voorzien van reeksen brede zesruitsvensters. Waar vensters ongewenst waren - in de zijgevels van de vleugelkoppen - zijn blindnissen aangebracht. Het muurwerk kent, vooral rond de vensters, allerlei verrijkingen. Alle vensters en nissen zijn in de dagkanten versierd met negblokken aan de zijkanten en ontlastingsbogen voorzien van neggen en sluitstenen, alles van zandsteen; in de boogtrommels zijn kunststenen rolwerkaccolades met vrouwenkopjes verwerkt. Het vierruitsvenster van de uitgebouwde kajuit op de middelste kopgevel heeft aan de onderzijde een lambrekijn van kunststeen en aan de bovenzijde een waaievormige hanenkam van zandsteen. Midden in de in het zicht zijnde gevels van de dwarsvleugel zijn gevelstenen binnen rolwerkcartouches geplaatst. De ene bevat de naam van het gasthuis en "1877" en de andere de stichtingstekst van 1658. Ze dateren beide uit de bouwtijd, 1877. Twee oude stichtingstenen met asymmetrische cartouches die vermoedelijk uit 1764 dateren, liggen op de zolder van het gasthuis. Het terrein aan de voorzijde en tussen de vleugels is tot eenvoudige tuin ingericht, waarin blijkens oude foto's na 1900 twee bruine beuken in de hoeken zijn geplant. De afscheiding met de openbare stoep en de tuin wordt gevormd dooreen eenvoudig doch voor de ruimtelijke geleding zeer belangrijk ijzeren hek.</p> <p>INTERIEUR: De oorspronkelijk in totaal twintig woningen zijn in de jaren zeventig gerenoveerd tot tien appartementen, inclusief de beheerderswoning. Bij die renovatie zijn de gangenstructuur en de hardstenen tegels in de gangen gerespecteerd. Overigens is het geheel vernieuwd, ook de voogdenkamer, waar de marmeren schouw uit verdween (en in delen op zolder is gelegd), is vernieuwd. Een gebogen kastdeur op een hoek van twee gangen is aan de buitenkant vlak beplaat. Alle daken hebben sporenkappen; die van de brede middenvleugel is ondersteund met standvinken. De zolders zijn nog redelijk oorspronkelijk onderverdeeld in lattenkooien voor de (vroegere) bewoonsters. Op deze zolders liggen de genoemde gevelstenen, de schouw uit de voogdenkamer in delen en nog een oorspronkelijk houten toiletje voor een po die in alle kamers gezeten heeft.</p> <p>Waardering</p> <p>Het gasthuis met poort, tuin en hek zijn van algemeen sociaal-historisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang</p> <p>- vanwege het voor die tijd kenmerkende kamvormige bouwvolume voor een optimale licht- en luchttoetreding bij dit instituut voor collectieve bewoning;</p> <p>- vanwege de voor architect Stoett kenmerkende en voor het gasthuis representatieve Neo-Renaissancestijl, die uitwendig, op het sinds zeer lang verdwenen kuifstuk op het front van de middenvleugel na, nog gaaf bestaat;</p> <p>- vanwege de voorname ligging in de rand van het beschermde stadsgezicht, nabij een meander in de stadsgracht en tegenover de Prinsentuin.</p> </div> </div> </div> </div> <div class="vs-4 full-width py-6 bg-light"> <div class="container container--sm vs-4"> <h2>Overige gegevens</h2> <h3>Oorspronkelijke functies</h3> <div class="table-responsive"> <table data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Hoofdfunctie</th> <th>Hoofdcategorie</th> <th>Subcategorie</th> <th>Functie</th> <th>Verbijzondering</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td>Nee</td> <td>Kastelen, landhuizen en parken</td> <td>Tuin, park en plantsoen</td> <td>Tuin</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr> <td>Nee</td> <td>Voorwerpen op pleinen en dergelijke</td> <td>Erfscheiding(D)</td> <td>Hek</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr> <td>Nee</td> <td>Voorwerpen op pleinen en dergelijke</td> <td>Gedenkteken(D)</td> <td>Gedenkteken(D6)</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr> <td>Ja</td> <td>Cultuur, gezondheid en wetenschap</td> <td>Sociale zorg, liefdadigheid</td> <td>Gasthuis</td> <td></td> <td>Gasthuis</td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Bouwactiviteiten</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-building-activities" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Werkzaamheid</th> <th>Van</th> <th>Tot</th> <th>Nauwkeurigheid</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-activities field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">vervaardiging</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-from field--type-string field--label-hidden field__item">1876</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-until field--type-string field--label-hidden field__item">1877</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-accuracy field--type-string field--label-hidden field__item">exact</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">Het poortje van 1764</div> </td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Bouwtypen</h3> <div class="table-responsive"> <table data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Hoofdcategorie</th> <th>Subcategorie</th> <th>Bouwtypen</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td>Woningen en woningbouwcomplexen</td> <td>Woonhuis(K)</td> <td>Hofjeswoning</td> <td>gasthuis</td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Bouwstijlen</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-building-styles" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Bouwstijl</th> <th>Zuiverheid</th> <th>Toelichting</th> <th>Rijksmonumentnummer</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-style field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">n.v.t.</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-purity field--type-string field--label-hidden field__item">niet van toepassing</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">Barokke poort</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-style field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">Neo-Renaissance</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-purity field--type-string field--label-hidden field__item">stijlzuiver</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">met barokke poort</div> </td> <td></td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Ambachten</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-crafts" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Vakman</th> <th>Beroep</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Stoett, Herman Rudolf ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">architect / bouwkundige / constructeur</div> </td> <td></td> </tr> </tbody> </table> </div> </div> </div> </div> </article> </div> </div> </section> </main> </div> </div> </div> <footer class="site-footer bg-primary mt-auto"> <div class="container py-4"> </div> </footer> </div> </div> </div> <script type="application/json" data-drupal-selector="drupal-settings-json">{"path":{"baseUrl":"\/","pathPrefix":"","currentPath":"node\/756430","currentPathIsAdmin":false,"isFront":false,"currentLanguage":"nl"},"pluralDelimiter":"\u0003","suppressDeprecationErrors":true,"field_group":{"html_element":{"mode":"default","context":"view","settings":{"classes":"col col-12 col-lg-6","show_empty_fields":false,"id":"","element":"div","show_label":true,"label_element":"h3","label_element_classes":"","attributes":"","effect":"none","speed":"fast"}}},"user":{"uid":0,"permissionsHash":"c9e88371773bc20610f58ffcea15d9b9df6912af613080799a3fde9470068764"}}</script> <script src="/sites/default/files/js/js_gFMCQeW23IP_zKsVRiEjZK4EMYPOfwZKAWt_uYK62Xc.js?scope=footer&delta=0&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJxly7sNwCAMBcCFQIyESHhBlvxBtrN_ujSUV5yYvgJNqGNRJLwttmtwjdtpZxTHmF3M0R8Cz_a7yHnTjJP2B-PHIqw"></script> </body> </html>